24 JANUARI 2025. - Definitieve opname van 7 objecten edelsmeedkunst uit de collectie van DIVA (voormalige collectie van Pierre E. Lunden) in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap

Cultuur, Jeugd, Sport en Media

Bij besluit van de Vlaamse minister van Welzijn en Armoedebestrijding, Cultuur en Gelijke Kansen van 24 januari 2025 betreffende de definitieve opname van roerende goederen in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap wordt bepaald: Enig artikel. De volgende cultuurgoederen worden als definitieve maatregel opgenomen in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap in hoofdafdeling 1, individuele voorwerpen; afdeling 4, artistiek erfgoed: 1° a) korte beschrijving: Onze-Lieve-Vrouwebeeld, 17de eeuw met latere toevoegingen door het huis Constant Minne-Coone, Gent, 1835/43-1869 en Wolfers Frères, Brussel, 1942-1954/75, zilver, hout, 28,5 x 18,2 cm;h 78 cm, inv.

S75/92; b) motivatie: Het zilveren Onze-Lieve-Vrouwebeeld is zowel cultuurhistorisch als artistiek van betekenis voor de Vlaamse Gemeenschap.Het is een van de zeldzaam bewaarde voorbeelden van dit type beeld in Vlaanderen dat herinnert aan de contrareformatie en de verering van Onze-Lieve-Vrouw in al haar gedaanten.

Het beeld vormt een relevante schakel in ontwikkeling van de barok in de Zuidelijke Nederlanden. Uit recent onderzoek is ook gebleken dat voor de bloemen op de mantel van Onze-Lieve-Vrouw uit een ruim repertorium werd geput, waarbij elk van de bloemen verwijst naar de verschillende titels en deugden van Onze-Lieve-Vrouw en dat de kleuren van de bloemen verwijzen naar de liturgie. Het beeld heeft niet alleen op het vlak van de iconografie een ijkwaarde, maar is ook van belang voor het onderzoek naar en de kennis van zilveren beelden uit de 17de eeuw, waarvan weinig voorbeelden bewaard bleven, en de relatie tussen beeldhouw- en edelsmeedkunst; c) bewaarplaats: DIVA, Antwerpen;d) eigendomssituatie: overheidsbezit. 2° a) korte beschrijving: Paar vierkante pijpkandelaars, anoniem meester, Brussel, 1687-1690, zilver, H 21 cm, B voet 15,8 cm, B vetvanger 8,2 cm, inv.S75/44; b) motivatie: Dit type tafelkandelaars, ook à la financière of mestier genaamd, is zeer uitzonderlijk in de Zuidelijke Nederlanden.Het is een model dat eerder in de Verenigde Provinciën en Engeland, maar vooral in Frankrijk voorkomt. Er zijn voor de Zuidelijke Nederlanden enkele oudere, zij het eenvoudiger voorbeelden bekend. In tegenstelling tot dit paar, ontbreken de vetvangers bij de meeste nog bewaarde voorbeelden.

Zeer goed en volledig voorbeeld van dit voor onze regio zeldzaam type kandelaar, dat een relevant schakel vormt in de ontwikkeling van de kunst, in casu de introductie vanuit Frankrijk van dit bijzondere vormtype in de Zuidelijke Nederlanden; c) bewaarplaats: DIVA, Antwerpen;d) eigendomssituatie: overheidsbezit. 3° a) korte beschrijving: Theebus, Michiel van de Kerckhoven, Brugge, 1720-1721, zilver, H 12,2 cm, B 8,9 cm, inv.S75/42; b) motivatie: Er zijn in Vlaanderen geen andere theebussen in Vlaanderen bekend die op deze kwaliteitsvolle manier werden afgewerkt.De theebus heeft in vergelijking met de gekende kunstproductie een bijzonder artistieke waarde. Hermen en ornamenten sluiten stilistisch gezien een periode af, waarin renaissance en barok het afleggen voor de Louis-XV- en Louis-XVI-stijl die binnen de toegepaste kunsten de verdere 18de eeuw zullen domineren. Daarmee is het voorwerp ook een relevante schakel in de ontwikkeling van de kunst. Bovendien is het object een blijvende herinnering aan de import van exotische goederen, in casu thee, een luxeproduct dat in allerbeste omstandigheden diende bewaard te worden en dit geval ook de sociale status van de eigenaar benadrukt; c) bewaarplaats: DIVA, Antwerpen;d) eigendomssituatie: overheidsbezit. 4° a) korte beschrijving: Theepot, Martinus de Clerck, Oostende, 1731-1732, zilver en hout, H 17,3 cm, B 23,4 cm, inv.S75/34; b) motivatie: Oostends zilver is bijzonder zeldzaam.De theepot is tot hiertoe het enige bekende voorbeeld van tafelzilver uit Oostende dat in de eerste helft van de 18de eeuw gedateerd kan worden. Het is ook het vroegst bekende werk van zilversmid Martinus de Clerck. Het object heeft in die zin een grote ijkwaarde in het onderzoek naar en kennis van subalterne meesters, in casu zilversmeden uit Oostende die hun werk in Brugge lieten keuren. Verder onderzoek moet uitwijzen of de maker van de theepot gelinkt kan worden aan een van de kapiteins van de Oostendse Compagnie, met name Thomas Gournay. In elk geval is de theepot een fysieke getuige van de rol van de haven van Oostende in de import van exotische goederen in de Zuidelijke Nederlanden in de 18de eeuw. Het object is een relevante schakel in de ontwikkeling van de cultuurgeschiedenis; c) bewaarplaats: DIVA, Antwerpen;d) eigendomssituatie: overheidsbezit. 5° a) korte beschrijving: Snuifdoos, Pierre Croissant, 1739-1740, goud, 9 x 6,2 cm, h 3,3 cm, inv.S75/139; b) motivatie: Gouden snuifdozen van deze kwaliteit zijn bijzonder zeldzaam en waardevol.Ze heeft zowel cultuurhistorisch, historisch als artistiek een grote betekenis voor de Vlaamse Gemeenschap. Het is een blijvende herinnering aan belangrijke gebeurtenissen die zowel kunsthistorisch als historisch van groot belang zijn. Ze refereert naar de annexatie bij Frankrijk en de restitutie van schilderijen in de Hollandse tijd en past in de traditie van het overhandigen van waardevolle gouden objecten voor geleverde diensten, in casu van koning Willem I aan Jean J. Van Hal, overgrootvader van Pierre E. Lunden. De snuifdoos heeft een bijzondere artistieke waarde in vergelijking met de gekende kunstproductie, in casu de rococo waarin Frankrijk een leidende rol speelde. Ze levert een belangrijke bijdrage aan het onderzoek naar en de kennis van ontwerper Juste-Aurèle Meissonnier op de ontwikkeling van de toegepaste kunsten, in het bijzonder de edelsmeedkunst; c) bewaarplaats: DIVA, Antwerpen;d) eigendomssituatie: overheidsbezit. 6° a) korte beschrijving: Terrine op schotel, Antoon de Raedt, Mechelen, 1765-1766, zilver, terrine: H 26 cm, L 35,5 cm, B 24 cm, schotel: H 3,2 cm, L 46,5 cm, B 35,5 cm, inv.S75/77; b) motivatie: Deze terrine met onderschotel is een zeldzaam en representatief voorbeeld van dit type object voor de rococoperiode, een stijl waarvan in het stadsbeeld van Mechelen behoorlijk wat architecturale voorbeelden bewaard gebleven zijn.Uit de latere zogenaamde Louis-XVI-periode zijn er meer terrines uit de Oostenrijkse Nederlanden bekend.

De technische uitvoering van deze terrine is van uitzonderlijke kwaliteit. Zowel typologisch als kwalitatief sluit deze terrine aan bij de smaak van het Mechelse clientèle bestaande uit zowel adel als kapitaalkrachtige burgerij, die vaak een band met of een functie hadden binnen de in Mechelen gevestigde Grote Raad. Dit stuk is een van de weinige bewaard gebleven stukken dat aan de familie Lunden geconnecteerd kan worden en neemt om die reden binnen het legaat Pierre E. Lunden een bijzondere plaats in; c) bewaarplaats: DIVA, Antwerpen;d) eigendomssituatie: overheidsbezit. 7° a) korte beschrijving: Koffiekan, Jean Louis Philippront, Ath, 1783, zilver, hout, H 35,5 cm, B 25 cm, O voet 12 cm, inv.nr. S75/31; b) motivatie: De Aatse persane van Jean Louis Philippront uit 1783 is van groot cultuurhistorisch belang omdat ze het oudste gedateerde exemplaar is, en heeft daarom een belangrijke schakelfunctie. Ze vormt het vertrekpunt voor de studie naar de ontwikkeling en evolutie van persanes in de Oostenrijkse Nederlanden, waarvan enkel voorbeelden bekend zijn die in Aat, Bergen en Brussel gekeurd werden in de jaren 1780 en ca. 1790. De kan is representatief voor het neoclassicisme of de Louis-XVI-stijl en heeft een aanzienlijke artistieke waarde door het vakmanschap waarmee ze is uitgevoerd.

Daarenboven is deze persane voor zover bekend de enige die zich op Vlaams grondgebied bevindt; c) bewaarplaats: DIVA, Antwerpen;d) eigendomssituatie: overheidsbezit. Tegen dit besluit kan een beroep tot nietigverklaring of een verzoek tot schorsing van de tenuitvoerlegging worden ingediend bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

Het verzoekschrift wordt ingediend, hetzij elektronisch via een beveiligde website van de Raad van State (http://eproadmin.raadvst-consetat.be/), of met een ter post aangetekende brief die wordt toegezonden aan de Raad van State (Wetenschapsstraat 33 te 1040 Brussel).

Het verzoekschrift wordt ingediend binnen een termijn van zestig dagen nadat de beslissing werd betekend. Indien de beslissing niet betekend diende te worden, gaat de termijn in met de dag waarop de verzoeker er kennis van heeft gehad.