20 NOVEMBER 2024. - Voorlopige opname van de verzameling ontwerptekeningen voor `Mon livre d'heures' van Frans Masereel (1918, Museum voor Schone Kunsten Gent) in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap

Cultuur, Jeugd, Sport en Media

Bij besluit van de Vlaamse minister van Welzijn en Armoedebestrijding, Cultuur en Gelijke Kansen van 20 november 2024 betreffende de voorlopige opname van roerende goederen in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap wordt bepaald: Enig artikel. De volgende verzameling cultuurgoederen wordt als voorlopige maatregel opgenomen in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap in hoofdafdeling 2, verzamelingen; afdeling 4, artistiek erfgoed: a) korte beschrijving: Frans Masereel, Ontwerptekeningen voor `Mon livre d'heures', 1918, doos met 168 bladen, 167 pentekeningen op papier, circa 90 x 70 mm (gemiddeld), inventarisnummers 1985-O-1 tot en met 1985-O-167;b) motivatie: De inkttekeningen voor het blokboek "Mon livre d'heures", die Masereel in 1918 voor het eerst exposeerde en in 1919 voor het eerst in houtsnede als blokboek uitgaf, is meer dan welke beeldroman van hem ook de neerslag van een ontluikende levensdrift.Ook op persoonlijk vlak was de reeks een heropstanding, nadat Masereel, op het einde van de verstikkende oorlogsjaren in ballingschap in Zwitserland, bijna zelf slachtoffer werd van de Spaanse griep. De reeks tekeningen is een zeldzaam voorbeeld van een volledig ensemble pentekeningen, ter voorbereiding van een houtsnedenreeks, die een ongemeen lange populariteit kende (zeldzaam). Van geen enkel eigentijds werk van een Belgische kunstenaar zijn meer herdrukken verschenen dan van "Mon livre d'heures", in tientallen populaire en precieuze edities in diverse wereldtalen, en dit tot vandaag. Typerend voor Masereel is dat de reeks dan wel eerst in een bibliofiele uitgave verscheen (1919), maar vanaf 1926 in een goedkope editie beschikbaar werd. Mede dankzij de wervende inleiding van Thomas Mann kende het beeldenboek een ongewoon groot succes met een oplage van meerdere honderdduizenden exemplaren, en door de talrijke opeenvolgende oplagen is het boek vandaag, ruim honderd jaar later, nog steeds verkrijgbaar en maakt het wereldwijd deel uit van het collectieve geheugen. Het getijdenboek kan beschouwd worden als een van de belangrijkste voorbeelden waarin twee media - het medium van de xylografie en dat van de cinematografie - elkaar raken en verbinden. Als één der eersten begreep Mann dat de reeks houtsneden een dermate grote aantrekkingskracht op het publiek had, vergelijkbaar met de eigentijdse film, juist omwille van de scenisch opgebouwde samenstelling van elkaar opeenvolgende taferelen die een dag of een korte periode in een mensenleven typeren. In Masereels oeuvre had het getijdenboek tevens een schakelfunctie, tussen de pikzwarte aanklacht op de oorlog in "Debout les morts" (1917) en "25 Images de la passion d'un homme" (1918), en zijn latere, meer optimistische, maar nooit van een kritische maatschappelijke geest gespeende grafische werk en boekgrafiek.In de 167 pentekeningen greep Masereel terug naar eeuwenoude technieken en concepten. De titel is dan wel een ondubbelzinnige verwijzing naar laatmiddeleeuwse getijdenboeken, in het beeldverhaal geeft Masereel een moderne invulling aan een eeuwenoud concept. In het beeldverhaal zonder woorden toont hij de levensgang en -drift van een man, zijn poging tot assimilatie met het moderne leven in de grootstad en creëert, blad na blad, een treffende spiegel van menselijke emoties.

Het beeldverhaal heeft de bijzondere kwaliteit om telkens de kwintessens van een menselijke activiteit vast te leggen zodat enige uitleg in woorden overbodig wordt. De initiële uitwerking ligt reeds vast in de pentekeningen die, wars van hun kleine afmetingen, een groots menselijk idee uitstralen (artistieke waarde); c) eigendomssituatie: overheidsbezit;d) bewaarplaats: Museum voor Schone Kunsten Gent. Tegen dit besluit kan een beroep tot nietigverklaring of een verzoek tot schorsing van de tenuitvoerlegging worden ingediend bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Het verzoekschrift wordt ingediend, hetzij elektronisch via een beveiligde website van de Raad van State (http://eproadmin.raadvst-consetat.be/), of met een ter post aangetekende brief die wordt toegezonden aan de Raad van State (Wetenschapsstraat 33 te 1040 Brussel). Het verzoekschrift wordt ingediend binnen een termijn van zestig dagen nadat de beslissing werd betekend. Indien de beslissing niet betekend diende te worden, gaat de termijn in met de dag waarop de verzoeker er ken.