Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Omzendbrief van 09/01/2003
← Terug naar "Omzendbrief betreffende de aflevering van vergunningen in de zones die gemakkelijk overstroomd kunnen worden en de strijd tegen het ondoorlatend maken van de grond "
Omzendbrief betreffende de aflevering van vergunningen in de zones die gemakkelijk overstroomd kunnen worden en de strijd tegen het ondoorlatend maken van de grond Circulaire relative à la délivrance de permis dans les zones exposées à des inondations et à la lutte contre l'imperméabilisation des espaces
MINISTERIE VAN HET WAALSE GEWEST 9 JANUARI 2003. - Omzendbrief betreffende de aflevering van vergunningen in de zones die gemakkelijk overstroomd kunnen worden en de strijd tegen het ondoorlatend maken van de grond Aan de colleges van burgemeester en schepenen, Aan de gemeentebesturen, Aan de gemachtigde ambtenaren, Geachte dames en heren, Begin januari 2003 werd ons Gewest opnieuw getroffen door zware overstromingen. Woningen en bedrijven hebben soms grote schade ondervonden. De overvloedige neerslag op drassige gronden met als gevolg de rivieren die buiten hun oevers treden hebben weer tot deze toestand geleid. Hierbij wens ik eraan te herinneren dat alles op alle vlakken in het werk gesteld dient te worden om de omvang van de door de overstromingen aangerichte schade te beperken en eerst en vooral om deze te voorkomen. Gewestelijke initiatieven Het "Schéma de Développement de l'Espace régional" (Gewestelijk Ruimtelijk Ontwikkelingsplan; SDER; http://sder.wallonie.be; kaart 17 - "Natuur- en technologische gevaren") bepaalt een aantal maatregelen om de bevolking tegen natuurgevaren te beschermen. Het doel van deze maatregelen is de risicozones vast te stellen, de bebouwing daar te beperken en het overstromingsgevaar te verminderen door een waterbeheer binnen de gezamenlijke hydrografische stroomgebieden. In de op 11 juli 2002 aangenomen beleidsnota over het waterbeleid, wordt deze beleidslijn uiteraard bevestigd en zij geldt o.m. als referentie voor de Europese richtlijn 2000/60 waarvoor het decreet tot omzetting hiervan momenteel wordt voorbereid. Het "SDER" is het beleidsdocument voor het ruimtelijke ordeningsbeleid van het Gewest. De gemeenten dienen ervan uit te gaan en moeten in ieder geval hun beslissingen met redenen omkleden wanneer ze ervan afwijken. Op grond van een ontleding en onderzoeken ter plaatse voorziet het "SDER" in de afbakening op objectieve wijze van de overstroombare gebieden en grondgebiedsgedeelten. In het "SDER" wordt bepaald dat de bebouwing op gronden met voorspelbare natuurgevaren verboden of sterk beperkt zal zijn. De handelingen en werken waarvoor een vergunning vereist is, zullen op deze wijze verboden of onderworpen zijn aan bijzondere verplichtende beschermingsregels. In de valleien zullen de grondbezettingen die af en toe de rol van overstromingszone kunnen vervullen, bevorderd worden. Om het overstromingsgevaar zoveel mogelijk te beperken is het aangewezen dat alle in een hydrografisch bekken geplande handelingen en werken de afvloeiing van water afremmen en voor de doorsijpeling ervan vergemakkelijken. Bij haar beslissing van 21 november 2002 heeft de Regering de methodologie bekrachtigd voor de afbakening van de overstroombare gebieden in het Waalse Gewest. Het vaste platform voor geïntegreerd waterbeheer ("P.P.G.I.E. » ) die twee jaar geleden op mijn initiatief is opgericht, heeft een methodologie ontwikkeld die berust op het in kaart brengen van risico's op "overstromingen" en van risico's op schade aangericht door overstromingen. Het opmaken van de eerste kaart berust op de combinatie van de herhaling van de overstroming en de hoogte hiervan. Naar gelang de beschikbare gegevens zullen twee methoden worden toegepast om elk van beide basiselementen te bepalen : de herhaling wordt gekenmerkt door statistische berekeningen en hydraulische modellen of door onderzoeken ter plaatse; het overstromingsniveau wordt vastgesteld door het gebruik van hydraulische modellen of door de methode van de omhullingskrommen. Deze eerste kaart stemt overeen met het risico zoals omschreven in het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw en Patrimonium (CWATUP), artikel 40, 5°. De tweede kaart dient dan weer voor de identificatie van de gebieden met risico's op heel zware schade (kaart met "knelpunten"), in het bijzonder voor de ontwikkeling van hulpplannen. Voor iedere vergunningsaanvraag die ingediend wordt binnen een oppervlakte opgenomen op de risicokaart, moeten voorwaarden worden vervuld die in een gewestelijk stedenbouwkundig reglement door de Regering worden gesteld. Dit ontwerp van reglement wordt momenteel voorbereid en wordt in april e.k. aan de Regering ter goedkeuring voorgelegd. Op het vlak van het Waalse Gewest worden de eerste "risico-kaarten overstromingen" (overstroombare gebieden), voor einde maart 2003 verwacht. De finalisering ervan wordt gepland voor einde 2004. Aansprakelijkheid van de gemeenten Door de hervorming van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw en Patrimonium (CWATUP) van 18 juli 2002 heeft het Parlement het college van burgemeester en schepenen uitgebreide bevoegdheden toegewezen voor de aflevering van stedenbouwkundige vergunningen en verkavelingsvergunningen. Bovendien werd een grotere onafhankelijkheid verleend aan het college van burgemeester en schepenen ten opzichte van de toezichtsbevoegdheid vertegenwoordigd door de gemachtigde ambtenaar van het Gewest. De laatste gebeurtenissen hebben mij ertoe aangezet u op uw aansprakelijkheid te wijzen als uw college over vergunningsaanvragen beslist (stedenbouwkundige vergunningen, verkavelingsvergunningen, milieuvergunningen) voor gronden die overstroomd kunnen worden ongeacht de oorzaak : de veiligheid van personen en goederen, de gezondheid, de toegang voor hulpdiensten staan op het spel. De aansprakelijkheid van de overheid die de vergunning aflevert, zou in voorkomend geval in de zaak betrokken kunnen zijn. Naast de opties van het gewestelijk beleid inzake overstromingen verzoek ik eerst en vooral de betrokken gemeenten een nauwkeurige cartografische lijst op te stellen van de begin januari 2003 overstroomde gebieden en indien ze reeds bestaan, van de andere overstromingen. Deze lijst zal niet alleen nuttig zijn voor de documenten die verstrekt moeten worden aan de provinciegouverneurs die de dossiers overmaken zodat tot een erkenning als natuurramp kan worden overgegaan, maar ook om te beslissen over de vergunningsaanvragen en om maatregelen te treffen die weergegeven worden in de stedenbouwkundige documenten uitgaande van de gemeente zoals gemeentelijke plannen van aanleg, structuurplannen, gemeentelijke stedenbouwkundige reglementen en het document voor de programmering van de ontsluiting van de gebieden waarvan de bestemming nog niet vaststaat. Deze gegevens zullen de Regering helpen de overstroombare gebieden zoals hierboven omschreven in kaart te brengen. Vervolgens wens ik te wijzen op het bepaalde van artikel 136 van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw en Patrimonium : « MINISTERE DE LA REGION WALLONNE 9 JANVIER 2003. - Circulaire relative à la délivrance de permis dans les zones exposées à des inondations et à la lutte contre l'imperméabilisation des espaces A Mesdames et Messieurs les bourgmestres et échevins, Aux Administrations communales, A Messieurs les Fonctionnaires délégués, Une fois encore, notre Région a connu de fortes inondations au début de ce mois de janvier 2003. Maisons d'habitations et entreprises subissent des dommages parfois importants. Les précipitations abondantes tombant sur des sols gorgés d'eau et les débordements de cours d'eau qui s'ensuivent sont encore à l'origine du phénomène. Je tiens à rappeler qu'il convient de tout mettre en oeuvre à tous les niveaux pour limiter l'ampleur des dégâts dus aux inondations, et bien entendu d'abord tout faire pour les prévenir. Initiatives régionales Le Schéma de Développement de l'Espace régional (SDER; http://sder.wallonie.be; fiche 17 « Risques naturels et technologiques ») définit une série de mesures dans le but de protéger la population contre les risques naturels. Ces mesures visent notamment à identifier les zones à risques, à en limiter l'urbanisation et à limiter le risque de crue par une gestion des eaux au sein de l'ensemble des bassins hydrographiques. La note d'orientation générale de la politique de l'eau, adoptée le 11 juillet 2002, confirme bien entendu cette orientation, laquelle est d'ailleurs un des termes de référence de la directive européenne 2000/60, et dont le décret de transposition est en cours de préparation. Le SDER est le document d'orientation générale de la politique territoriale de la Région. Les communes sont tenues de s'en inspirer, et dans tous les cas, doivent motiver leurs décisions lorsqu'elles s'en écartent. Le SDER prévoit la délimitation de manière objective des zones inondables et des parties de territoire susceptibles d'être inondées sur base d'une analyse et d'enquêtes de terrain. Le SDER précise que l'urbanisation des terrains exposés à des risques naturels prévisibles sera interdite ou fortement limitée. Les actes et travaux nécessitant un permis seront ainsi interdits ou soumis à des contraintes particulières de protection. En fond de vallée, les occupations du sol susceptibles de jouer de manière occasionnelle le rôle de zone d'inondation seront favorisées. Par ailleurs, afin de limiter autant que faire se peut le risque de crue, il convient que l'ensemble des actes et travaux projetés dans un bassin hydrographique visent à ralentir le ruissellement de l'eau et à en favoriser l'infiltration. Par sa décision du 21 novembre 2002, le Gouvernement a entériné la méthodologie de détermination des zones inondables en Région wallonne. La Plate-forme permanente pour la Gestion intégrée de l'eau, mise en place à mon initiative il y a deux ans, a conçu une méthodologie, basée sur l'établissement de la carte de l'aléa « inondation » et de la carte du risque de dommages dus aux inondations. L'établissement de la 1ère carte se base sur la combinaison de la récurrence de l'inondation et la hauteur de submersion. En fonction des données disponibles, deux méthodes seront appliquées pour déterminer chacun de ces deux éléments de base : la récurrence sera caractérisée par des calculs statistiques et des modèles hydrauliques ou par des observations de terrain; la submersion sera établie par l'utilisation de modèles hydrauliques ou par la méthode des courbes enveloppes. C'est cette 1ère carte qui correspond au risque décrit par le Code wallon de l'Aménagement du Territoire (CWATUP), art. 40, 5°. La 2ème carte sera quant à elle utile pour l'identification des zones à risque de dommages très élevés (carte des « points noirs »), notamment pour l'élaboration des plans de secours. Toute demande de permis introduite à l'intérieur d'un périmètre repris sur la carte de l'aléa « inondation » devra répondre à des conditions à fixer par le Gouvernement dans un règlement régional d'urbanisme. Ce projet de règlement est actuellement en cours de préparation, et sera soumis à l'approbation du Gouvernement en avril prochain. Au niveau de la Région wallonne, les premières cartes de l'aléa « inondation" (zones inondables), sont attendues pour fin mars 2003. Leur finalisation est prévue pour la fin 2004. Responsabilités communales Par la réforme du Code wallon de l'Aménagement du Territoire, de l'Urbanisme et du Patrimoine (CWATUP) du 18 juillet 2002, le Parlement a confié au Collège des Bourgmestre et Echevins des responsabilités étendues en matière de délivrance des permis d'urbanisme et des permis de lotir, ainsi qu'une plus grande indépendance par rapport au pouvoir de tutelle représenté par le fonctionnaire délégué de la Région. Les derniers événements m'incitent à insister sur les responsabilités qui vous incombent lorsque votre Collège se prononce sur des demandes d'autorisations (permis d'urbanisme, permis de lotir, permis d'environnement) concernant des terrains exposés à des inondations, quelle qu'en soit la cause : il en va de la sécurité des personnes et de biens, de la salubrité, de l'accès des secours,... La responsabilité de l'autorité qui délivre le permis pourrait le cas échéant être mise en cause. Outre les options de la politique régionale en matière d'inondations, j'invite tout d'abord les communes concernées à dresser un inventaire cartographique précis des zones qui ont été inondées en ce début janvier 2003, et si elles existent déjà, sur les autres inondations encourues. Cet inventaire sera utile non seulement pour les documents à fournir aux Gouverneurs des Provinces qui relayeront les dossiers en vue d'une reconnaissance comme calamité naturelle, mais aussi pour statuer sur les demandes de permis et prendre des mesures à traduire dans les documents d'urbanisme d'initiative communale tels les plans communaux d'aménagement, les schémas de structure, les règlements communaux d'urbanisme et le document de programmation de mise en oeuvre des Zones d'Aménagement Différé. Ces informations aideront également le Gouvernement à dresser les cartes des zones inondables telles que décrites ci-dessus. Ensuite, je tiens à rappeler le prescrit de l'article 136 du CWATUP qui stipule : « Lorsque les actes, travaux et permis visés aux
Indien de in de artikelen 84, 89 of 127 bedoelde handelingen, werken articles 84, 89 ou 127 se rapportent à des biens immobiliers exposés à
en vergunningen betrekking hebben op onroerende goederen die un risque naturel ou à une contrainte géotechnique majeurs tels que
onderhevig zijn aan een natuurrisico of aan zware fysische druk zoals l'inondation, (...), l'exécution des actes et travaux peut être soit
overstroming, (...), kan de uitvoering van de handelingen en werken interdite, soit être subordonnée à des conditions particulières de
hetzij verboden worden, hetzij aan bijzondere beveiligingsmaatregelen
voor personen, goederen en het milieu onderworpen worden. » protection des personnes, des biens et de l'environnement. »
Dit artikel van het Wetboek is van toepassing sinds de hervorming van Cet article du Code est d'application depuis la réforme du Code de
het Wetboek van 1997 en de toepassing ervan hangt niet af van de vraag 1997 et son application est indépendante de la mise à disposition des
of bovenvermelde kaarten al dan niet beschikbaar zijn. Het gevolg cartes évoquées ci-dessus. Il en résulte donc bien que, sur base des
hiervan is dus dat de colleges, op grond van de momenteel beschikbare données déjà disponibles aujourd'hui, les Collèges peuvent appliquer
gegevens, de bepalingen van artikel 136 van het CWATUP kunnen les dispositions de l'article 136 du CWATUP. Les cartes, en cours de
toepassen. De kaarten die nu opgemaakt worden, steunen de te nemen réalisation, viendront appuyer les décisions à prendre, mais elles
beslissingen maar ze vormen in geen geval de op rechtskundig vlak n'en constituent pas la base juridiquement nécessaire.
noodzakelijke basis ervan.
Bovendien zijn de gezamenlijke handelingen en werken bedoeld in het L'ensemble des actes et travaux visés par le CWATUP sont en outre
CWATUP betrokken bij dit artikel en niet alleen het optrekken van concernés par cet article, et non uniquement la construction de
gebouwen. bâtiments.
Voor goederen die buiten het bebouwd weefsel gelegen zijn maar die Pour des biens situés en dehors du tissu déjà bâti mais visés par
toch in artikel 136 van het CWATUP bedoeld zijn, verzoek ik u streng l'article 136 du CWATUP, je vous invite dès lors à la plus grande
op te treden en tot een weigering van een vergunning over te gaan. rigueur et à conclure à un refus de permis.
Binnen de bebouwde kernen of voor wijzigingen in bestaande gebouwen, Dans les noyaux urbanisés ou lorsqu'il s'agit de modifications à des
verzoek ik u, naarmate u van mening bent dat het ontwerp aanvaard kan bâtiments existants, dans la mesure où vous estimez que le projet
worden en geen bijkomend probleem in verband met de afvloeiing van soumis peut être accepté et qu'il n'engendrera pas de problèmes
water stroomopwaarts en stroomafwaarts tot gevolg heeft, na te gaan of supplémentaires d'écoulement des eaux en amont et en aval, je vous
het uitgedacht is zodat de schade die het zou ondervinden in geval van convie à vérifier s'il est conçu de manière à en limiter les dégâts en
overstroming wordt beperkt. cas d'inondation.
In de alluviale vlakten en de winterbedden van rivieren zullen de Dans les plaines alluviales et le lit majeur des rivières, les actes
handelingen die overstromingen zwaarder kunnen maken, zoals opgespoten susceptibles d'aggraver les inondations, notamment les remblais,
grond, verboden zijn. Daarentegen worden de grondbezettingen die af en seront interdits. Par contre, les occupations du sol susceptibles de
toe de rol van overstromingsbekken kunnen vervullen, bevorderd. jouer de manière occasionnelle le rôle de bassin d'inondation seront favorisées.
Tenslotte wens ik de gemeenteoverheden op het gehele Waalse Enfin, sur tout le territoire wallon, j'invite les autorités
grondgebied te verzoeken om ervoor te zorgen dat de hen voorgelegde communales à s'assurer que les projets qui leur sont soumis répondent
ontwerpen aan volgende voorwaarden voldoen : aux conditions suivantes :
- meer waterdoorlatende bekledingen kiezen voor de wegen, - adopter des revêtements plus perméables pour les voiries, les aires
parkeerplaatsen en rijbanen, voor de openbare plaatsen; de parcage et de circulation, pour les espaces publics;
- het voorafgaand gunstig advies van de beheerder van betrokken - avoir obtenu l'avis favorable préalable du gestionnaire du cours
waterloop hebben verkregen; d'eau concerné;
- in voorkomend geval compensatietechnieken gebruiken (zoals - le cas échéant, utiliser des techniques compensatoires (par exemple
ontwateringssleuf, infiltratiesloot) om de negatieve gevolgen van al tranchées drainantes, fossés d'infiltration) en vue de pallier les
te zeer waterondoorlatende gronden gedeeltelijk op te lossen; effets négatifs d'une trop grande imperméabilisation des sols;
- de voorrang geven aan de installatie van iedere inrichting ter - privilégier l'installation de tout équipement qui peut ralentir
vermindering van de afvoer van regenwater of afvloeiend water, onverminderd de andere bepalingen van het CWATUP of van iedere milieuwetgeving, alsmede van het Burgerlijk Wetboek; - ervoor zorgen dat geen riool aangelegd wordt buiten de prioritaire afwateringsgebieden. Alle geformuleerde richtlijnen zijn uiteraard ook van toepassing op de aflevering van stedenbouwkundige attesten. Ik wens erop te wijzen dat de genomen beslissingen op een uitvoerige en relevante manier met redenen omkleed moeten zijn. Hetzelfde geldt voor de adviezen die o.m. krachtens de bepalingen van het CWATUP en de inhoud van het "SDER" uitgebracht zijn. Tenslotte wens ik de nadruk erop te leggen dat het gewestelijk stedenbouwkundig reglement dat momenteel uitgewerkt wordt over het onderwerp "overstromingen" de te volgen referentietermen zal bepalen zowel voor het beheer van de gebieden met risico's op "overstromingen" (overstroombare gebieden) als voor het beheer van afvloeiend water en de inrichtingen die daartoe opgelegd dan wel aanbevolen worden. l'écoulement des eaux de pluie ou de ruissellement, sans préjudice aux autres dispositions du Code ou de toute législation environnementale, ainsi que du Code Civil; - veiller à ne pas construire d'égout en dehors des zones d'égouttage prioritaire; L'ensemble des lignes de conduite énoncées sont bien entendu également d'application lors de la délivrance de certificats d'urbanisme. J'insiste sur l'importance d'une motivation étayée et pertinente des décisions qui sont prises, ainsi que des avis rendus notamment au regard des dispositions du CWATUP et du contenu du SDER. Enfin, je précise que le Règlement Régional d'Urbanisme, en cours de préparation, sur le thème des inondations, déterminera les termes de références à suivre, tant en matière de gestion des zones soumises à l'aléa « inondation » (zones inondables), qu'en matière de gestion des eaux de ruissellement et des équipements à imposer ou à privilégier à cette fin.
In het ontwerp van algemeen reglement voor de sanering van het Le projet de Règlement Général d'Assainissement des eaux urbaines
stedelijk afvalwater (RGA) dat door de Regering op mijn initiatief in résiduaires (RGA) que le Gouvernement a, à mon initiative, approuvé en
eerste lezing op 19 december 2002 werd goedgekeurd, wordt het 1ère lecture le 19 décembre dernier, précise déjà la politique
gewestelijk beleid voor een scheidingsriolering om het afvalwater régionale en matière d'égouttage séparatif, et ce afin de séparer
definitief te scheiden van regen- en afvloeiend water reeds définitivement les eaux résiduaires des eaux de pluie et de
uitgestippeld. In artikel 4 ervan wordt bepaald dat de geplande afwateringswerken zowel voor de nieuwe riolen als voor de renovatie van bestaande riolen de voorrang moeten geven aan de aanleg van scheidingsrioleringen eerder dan van eenheidsrioleringen, behalve uitzondering die behoorlijk gegrond is op onoverkomelijke technische beperkingen. Hoewel deze optie eerst ingegeven wordt door de zorg om de werking van de zuiveringsstations te optimaliseren, wordt de nadruk gelegd op de bedoeling van het Gewest om regenwater en afvloeiend water niet meer louter in de riolen af te voeren met als gevolg de snelle versterking van het debiet van de waterlopen. Rol van de gemachtigde ambtenaar De heren gemachtigde ambtenaren worden erom verzocht adviezen uit te brengen zowel over de aanvragen omtrent stedenbouwkundige attesten als ruissellement. Son article 4 précise que « les projets de travaux d'égouttage, tant de nouveaux égouts que se rapportant à la réhabilitation d'égouts existants, devront privilégier la pose d'égouts séparatifs aux égouts unitaires, sauf exception dûment justifiée par des contraintes techniques insurmontables ». Même si cette option est d'abord dictée par la préoccupation d'optimaliser le fonctionnement des stations d'épuration, elle montre bien que la Région entend que les eaux de pluie et de ruissellement ne soient plus purement et simplement transférées dans les égouts, et ainsi renforcent très rapidement les débits des cours d'eau. Rôle du fonctionnaire délégué Messieurs les fonctionnaires délégués sont priés de rendre des avis tant sur les demandes de certificats d'urbanisme que les demandes de
over aanvragen omtrent de milieuvergunningen en de globale vergunning, permis d'urbanisme ou de lotir, les demandes de permis d'environnement
alsmede de adviezen over gemeentelijke documenten in verband met et de permis unique, les avis sur les documents communaux
ruimtelijke ordening (gemeentelijke plannen van aanleg,
structuurplannen, gemeentelijke reglementen) waarbij de bovenvermelde d'aménagement (plans communaux, schémas de structure, règlements
beginselen in acht worden genomen. communaux) en respectant les principes énoncés plus haut. Ils
Op die manier zullen ze hun bij het CWATUP toegewezen rol volkomen rempliront ainsi pleinement le rôle qui leur est désormais assigné par
vervullen en als adviseurs van de colleges optreden. le CWATUP, et agiront en tant que conseillers des Collèges.
Ik wijs erop dat de dossiers nauwlettend en zorgvuldig onderzocht J'insiste sur la vigilance et la rigueur indispensables dans l'examen
moeten worden. de ces dossiers.
Bovendien zal de behandeling van de vergunningsaanvragen op grond van Par ailleurs, le traitement des demandes de permis sur base de
artikel 127 van het Wetboek dezelfde doelstelling moeten bereiken. l'article 127 du Code répondra aux mêmes objectifs.
Tenslotte zullen de mogelijkheden tot afwijkingen zoals bepaald in de
artikelen 110 tot en met 113, niet in overstroombare gebieden worden Enfin, les possibilités de dérogation prévues par les articles 110 à
toegepast behalve uitzonderlijk behoorlijk gegrond geval. 113 ne seront pas appliquées en zones inondables sauf cas exceptionnel
dûment justifié.
Indien deze beginselen niet in acht worden genomen, verzoek ik de Dans la mesure où ces principes ne seraient pas rencontrés, j'invite
verschillende overheden het bij de wetgeving mogelijk gemaakte beroep les différentes autorités publiques à introduire le recours que leur
in te stellen. Ik zal niet nalaten zulke beroepen te onderzoeken en offre la législation. J'examinerai et trancherai de tels recours à la
hierover te beslissen overeenkomstig de in deze omzendbrief vermelde beginselen. lumière des principes évoqués dans cette note.
Namen, 9 januari 2003. Namur, le 9 janvier 2003.
De Minister van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw en Leefmilieu, Le Ministre de l'Aménagement du Territoire, de l'Urbanisme et de
l'Environnement,
M. FORET M. FORET
^