Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Omzendbrief van 05/07/1999
← Terug naar "Ministerieel rondschrijven betreffende de gemachtigde opzichters "
Ministerieel rondschrijven betreffende de gemachtigde opzichters Circulaire ministérielle relative aux surveillants habilités
MINISTERIE VAN VERKEER EN INFRASTRUCTUUR MINISTERE DES COMMUNICATIONS ET DE L'INFRASTRUCTURE
5 JULI 1999. - Ministerieel rondschrijven betreffende de gemachtigde 5 JUILLET 1999. - Circulaire ministérielle relative aux surveillants
opzichters habilités
1. INLEIDING 1. INTRODUCTION
De verkeersveiligheid van voetgangers in het algemeen, en van zowel La sécurité des piétons dans la circulation en général et en
kinderen en scholieren als bejaarden en personen met een handicap in particulier tant des enfants et écoliers que des personnes handicapées
't bijzonder, is een constante zorg voor de overheid, zowel op ou âgées est une préoccupation constante des autorités sur le plan
federaal, als gewestelijk en lokaal vlak. Al is het aantal verkeersslachtoffertjes aanzienlijk verminderd in de loop van de laatste twintig jaar, toch moeten de geleverde inspanningen voortgezet en geïntensifieerd worden. Parallel hiermee moet worden vastgesteld dat in de vergrijzende samenleving, in de leeftijdscategorie van boven de zestig jaar, het grootst aantal om het leven gekomen voetgangers voorkomt : één op twee. Overigens zijn in de regel de gevolgen van een zwaar verkeersongeval ernstiger voor bejaarden. Hun herstel verloopt ook minder goed. Daar komt bij dat ook voor personen met een handicap de mobiliteitsproblematiek een belangrijkere plaats inneemt. In de loop van de jaren is voor de voetgangers een reeks van maatregelen genomen die zowel hun veiligheid als hun juridische positie moeten verbeteren. Een voorbeeld uit de sfeer van de gedragsregels is de bescherming aan de oversteekplaatsen voor voetgangers waar het verkeer niet geregeld wordt door verkeerslichten of door een bevoegd persoon : de bestuurders moeten er niet alleen voorrang verlenen aan de voetgangers fédéral, régional et local. Si le nombre d'enfants victimes d'accidents de la circulation a notoirement décru ces vingt dernières années, les efforts qui ont été accomplis doivent être continués et même amplifiés. Parallèlement, il nous faut constater que, dans nos sociétés où le nombre de personnes âgées est de plus en plus important, c'est désormais dans la classe d'âge des plus de soixante ans qu'est répertorié le nombre le plus important de piétons tués : un sur deux en fait. Par ailleurs, les conséquences d'un accident grave sont en règle générale plus dommageables pour les personnes âgées. Leur capacité à récupérer est aussi plus faible. En outre, les problèmes de mobilité que rencontrent les personnes handicapées dans la circulation se sont accrus. Au fil des ans, un arsenal de mesures en faveur des piétons a été pris afin d'améliorer leur sécurité ainsi que leur statut sur le plan juridique. A titre d'exemple, sur le plan comportemental, la protection aux passages pour piétons non protégés par des feux lumineux de circulation ou par un agent qualifié a été renforcée. Les conducteurs doivent non seulement céder le passage aux piétons qui se sont engagés
die zich op de oversteekplaats bevinden, maar ook aan degenen die op sur le passage mais également à ceux qui sont sur le point de s'y
het punt staan er zich op te begeven (art. 40.4.2. van het engager (art. 40.4.2. du code de la route).
verkeersreglement). Op het gebied van de weginfrastructuur is, op initiatief van de En matière d'infrastructure, un nombre considérable d'aménagements de
wegbeheerders, een groot aantal veiligheidsvoorzieningen (aanleg) tot sécurité a été réalisé, en particulier aux abords des écoles et dans
stand gebracht, in 't bijzonder in de schoolomgeving en in de wijken les quartiers à vocation résidentielle, et ce à l'initiative des
met een erffunctie. gestionnaires.
De regelgeving met betrekking tot de zones 30 is daarenboven versoepeld zodat op termijn (tegen 2006) alle woongebieden als dusdanig kunnen worden ingesteld. Voor de andere component, nl. het voertuig, gaat de aandacht vooral naar de middelen die aangewend moeten worden om de gevolgen van botsingen met voetgangers voor deze weggebruikers minder erg te maken. Er wordt dus voorrang gegeven aan een globale benadering, een benadering waarbij elke maatregel zijn bijdrage levert. Op het gebied van de bescherming van kinderen en scholieren op de openbare weg, kan verwezen worden naar een wijziging van het algemeen reglement op de politie van het wegverkeer in 1987, met het invoeren van de figuur van de gemachtigd opzichter. Deze opzichters die bepaalde specifieke bevoegdheden in het verkeer uitoefenen, hebben als wezenlijke taak de veiligheid van kinderen en scholieren te verzekeren. Het kader waarin deze bevoegdheden uitgeoefend worden, is, rekening houdend met de praktijkervaring, mettertijd geëvolueerd. Actualisering Par ailleurs, la réglementation relative à la création de zones 30 a été assouplie de sorte qu'à terme (pour 2006) toutes les zones d'habitation pourraient être consacrées en tant que tel. S'agissant des véhicules, l'attention se focalise désormais sur les moyens à mettre en oeuvre afin que ceux-ci soient moins agressifs en cas de choc avec des piétons. C'est dès lors une approche globale qui est privilégiée; une approche où chaque mesure s'inscrit complémentairement aux autres. En matière d'encadrement des enfants et écoliers sur la voie publique, une modification du règlement général sur la police de la circulation routière consacrait en 1987 les surveillants habilités. Ces surveillants, disposant de compétences particulières dans la circulation, ont pour rôle essentiel d'assurer la sécurité des enfants et écoliers. Le cadre dans lequel s'exerce lesdites compétences a évolué dans le temps, compte tenu de la pratique et de l'expérience. Une
van het ministerieel rondschrijven van 25 maart 1987 (Belgisch actualisation de la circulaire ministérielle du 25 mars 1987 (Moniteur
Staatsblad van 8 mei 1987) was gewenst. belge du 8 mai 1987) s'imposait.
Overigens is deze actualisering noodzakelijk, gelet op de wijziging Par ailleurs, cette actualisation s'impose doublement suite à la
die in het algemeen verkeersreglement werd ingevoerd door het modification du règlement général sur la police de la circulation
koninklijk besluit van 7 mei 1999 (Belgisch Staatsblad van 21 mei routière introduit par l'arrêté royal du 7 mai 1999 (Moniteur belge du
1999) waarbij de mogelijkheid wordt voorzien om ook voor groepen bejaarden of personen met een handicap een beroep te doen op gemachtigde opzichters. 2. LEIDERS EN JEUGDVERKEERSBRIGADIERS VERSUS GEMACHTIGDE OPZICHTERS Het is dienstig meteen in herinnering te brengen dat de gemachtigde opzichters in geen geval verward mogen worden met de jonge verkeersbrigadiers die fungeren in het kader van een jeugdverkeersbrigade. De jonge verkeersbrigadiertjes zijn, zoals hun benaming het uitdrukt, kinderen wier taak erin bestaat hun medeleerlingen te helpen in groep over te steken, zonder dat ze hierbij enige bevoegdheid kunnen uitoefenen ten opzichte van de andere weggebruikers. Dit is vanzelfsprekend zo gewild uit veiligheidsoverwegingen. Voor de jeugdverkeersbrigadiers, die voort kunnen blijven optreden maar dan onafhankelijk van de gemachtigde opzichters, blijft regel dat ze het gunstig (veilig) ogenblik moeten afwachten om de groep te laten oversteken. De bestuurders die naderen op het ogenblik dat de groep kinderen oversteekt onder de controle van verkeersbrigadiertjes, moeten dan vertragen en indien nodig stoppen (verbod door de groep kinderen te breken). Dit verbod is eveneens van toepassing wanneer een groep kinderen of scholieren oversteekt onder controle van een leider (b.v. ouders, leerkrachten, leiders van jeugdbewegingen), of als een dergelijke groep zich verplaatst in rijen, vergezeld van een leider. Als gevolg van voormelde wijzigingen door het koninklijk besluit van 7 mei 1999, is dit verbod thans ook uitgebreid in dezelfde gevallen naar groepen bejaarden of personen met een handicap vergezeld van een leider. Het fundamentele verschil tussen de jeugdverkeersbrigadiers en de leiders enerzijds en de gemachtigde opzichters anderzijds, bestaat hierin dat laatstgenoemden aanwijzingen mogen geven aan de andere weggebruikers 21 mai 1999) qui prévoit la possibilité de recourir aux services de surveillants habilités pour des groupes de personnes âgées ou handicapées. 2. LES GUIDES ET PATROUILLEURS SCOLAIRES NE SONT PAS DES SURVEILLANTS HABILITES Au préalable, il convient de rappeler que les surveillants habilités ne peuvent en aucune façon être confondus avec les jeunes brigadiers de la route dans le cadre d'une patrouille scolaire. Les jeunes brigadiers de la route sont - comme leur titre l'indique - des enfants dont la tâche consiste à aider leurs condisciples à traverser en groupe, sans qu'ils puissent user d'aucun pouvoir à l'encontre des autres usagers de la route et ce pour des raisons de sécurité. Pour les jeunes brigadiers de la route, qui peuvent continuer à exercer ces fonctions mais indépendamment des surveillants habilités, reste d'application le principe selon lequel ils doivent attendre le moment propice pour laisser traverser le groupe. Les conducteurs qui s'approchent lorsque le groupe d'enfants traverse sous le contrôle de brigadiers de la route doivent alors ralentir et au besoin s'arrêter (interdiction de couper le groupe d'enfants). Cette interdiction reste également valable lorsqu'un groupe d'enfants ou d'écoliers traverse sous la conduite d'un guide (par exemple des parents, enseignants, guides de mouvements de jeunesse), ou lorsqu'un tel groupe se déplace en rangs, accompagné d'un guide. Suite aux modifications susvisées par l'arrêté royal du 7 mai 1999 cette interdiction est également d'application dans les mêmes situations pour les groupes de personnes âgées ou handicapées sous la conduite d'un guide. La différence fondamentale entre les jeunes patrouilleurs scolaires et les guides d'une part et surveillants habilités d'autre part consiste, pour ces derniers, dans la faculté qu'ils ont de donner
en het verkeer mogen stilleggen bij middel van de schijf waarop het des indications aux autres usagers et d'arrêter la circulation au
verkeersbord C3 afgebeeld is. moyen du disque représentant le signal C 3.
3. TOELICHTING 3. COMMENTAIRE
Om het toezicht in alle veiligheid te kunnen vervullen is het Pour pouvoir accomplir la surveillance en toute sécurité, il est
volstrekt noodzakelijk dat de vereiste garanties voorhanden zijn, indispensable de prendre les garanties nécessaires tant pour les
zowel voor de opzichters als voor de personen voor wie ze optreden : surveillants eux-mêmes que pour les personnes qu'ils aident : les
kinderen, scholieren, bejaarden of personen met een handicap. enfants, les écoliers, les personnes âgées ou handicapées.
Er moet dus aandacht worden geschonken aan de leeftijd, de opleiding Il convient dès lors de prendre en compte l'âge, la formation et le
en het kader waarin de gemachtigde opzichters gaan fungeren. cadre dans lequel les surveillants habilités vont agir.
Dit rondschrijven geeft een geactualiseerd overzicht van deze aspecten. La présente circulaire dresse un aperçu actualisé de ces aspects.
3.1. Reglementaire bepalingen 3.1. Dispositions réglementaires
3.1.1. Het verkeersreglement. 3.1.1. Le code de la route.
Artikel 40bis - Gedrag tegenover groepen kinderen, scholieren, Article 40bis - Comportement à l'égard des groupes d'enfants,
personen met een handicap en bejaarden. d'écoliers, de personnes handicapées ou âgées.
40bis 1. Het is de weggebruikers verboden te breken door een groep 40bis 1. Il est interdit aux usagers de couper un groupe d'enfants,
kinderen, scholieren, personen met een handicap of bejaarden : d'écoliers, de personnes handicapées ou âgées :
1° ofwel in rijen, vergezeld van een leider; 1° soit en rangs, sous la conduite d'un guide;
2° ofwel die de rijbaan oversteekt onder de controle van een 2° soit traversant la chaussée sous la conduite d'une patrouille
jeugdverkeersbrigade, van een leider of van een gemachtigd opzichter. scolaire, d'un guide ou d'un surveillant habilité.
40bis 2. De weggebruikers moeten de aanwijzigingen opvolgen die ter 40bis 2. Les usagers doivent obéir aux indications qui sont données
beveiliging van het oversteken van kinderen, scholieren, personen met par des surveillants habilités pour assurer la sécurité de la
een handicap of bejaarden, door daartoe gemachtigde opzichters worden traversée d'enfants, d'écoliers, de personnes handicapées ou âgées.
gegeven. 40bis 3. Om het verkeer stil te leggen, moeten de gemachtigde 40bis 3. Pour arrêter la circulation, les surveillants habilités
opzichters gebruik maken van een schijf waarop het verkeersbord C3 doivent faire usage d'un disque représentant le signal C3 et dont les
afgebeeld is en waarvan de karakteristieken bepaald worden door de Minister van Verkeerswezen. caractéristiques sont déterminées par le Ministre des Communications.
Artikel 59.21. De opzichters bedoeld in artikel 40bis 1.2° moeten ten Article 59.21. Les surveillants visés à l'article 40bis 1.2° doivent
minste 18 jaar oud zijn en gemachtigd zijn door de burgemeester van de être âgés d'au moins 18 ans et être habilités par le bourgmestre de la
gemeente waar zij hun taak uitoefenen, na een gepaste opleiding door commune où ils effectuent leur surveillance, après une formation
de gemeentelijke politie of de rijkswacht. Zij dragen om de linkerarm adéquate par la police communale ou la gendarmerie. Ils portent au
bras gauche un brassard aux couleurs nationales disposées
een band met, horizontaal, de nationale kleuren en, in zwarte letters horizontalement, et indiquant en lettres noires dans la bande jaune le
op de gele strook, de naam van de gemeente. nom de la commune.
3.1.2. Ministerieel besluit van 1 december 1975 tot vaststelling van 3.1.2. Arrêté ministériel du 1er décembre 1975 déterminant les
de kenmerken van bepaalde schijven, bebakeningen, platen en caractéristiques de certains disques, signalisations, plaques et
aanduidingen die voorgeschreven zijn door het algemeen reglement op de indications, prescrits par le règlement général sur la police de la
politie van het wegverkeer circulation routière
Zie punt 3.6 hierna. Voir point 3.6. ci-après.
3.2. Wie kan gemachtigd opzichter worden ? 3.2. Qui peut devenir surveillant habilité ?
Om het even wie van zodra de persoon ten minste 18 jaar oud is, een Quiconque dès lors que la personne est âgée de 18 ans au moins,
opleiding heeft gevolgd en door de burgemeester gemachtigd is. qu'elle a suivi une formation et qu'elle est habilitée par le bourgmestre.
Het kan gaan om vrijwilligers, leerkrachten, ouders, mensen die over Il peut s'agir de volontaires, d'enseignants, de parents, de personnes
vrije tijd beschikken, toeristische gidsen of gidsen van disposant de temps libre, d'un guide touristique ou de mouvements de
jeugdbewegingen, monitoren, stadswachten, sociale helpers, personeel jeunesse, de moniteurs, d'assistants de prévention et de sécurité,
van rusthuizen en beschutte werkplaatsen, enz..... d'aides sociaux, du personnel de maisons de repos et d'ateliers
protégés, etc...
Er zijn dus heel wat mogelijkheden op dit gebied. Le panel des possibilités est en l'occurrence très large.
3.3. Organisatie van de opleiding 3.3. Organisation de la formation
3.3.1. De opleiding 3.3.1. De la formation
Si la limite d'âge pour pouvoir intervenir en qualité de surveillant
De leeftijdsgrens om ingezet te worden, is dus 18 jaar; de opleiding habilité est de 18 ans, la formation peut quant à elle être prodiguée
zelf kan natuurlijk net vóórdien gestart worden. juste avant cette limite.
De kandidaat opzichters die minderjarig zijn, moeten een geschreven Les candidats surveillants qui sont mineurs doivent fournir une
toelating van hun ouders of voogd(en) voorleggen om aan de opleiding autorisation écrite des parents ou tuteur(s) pour être susceptibles de
te mogen deelnemen. participer à la formation.
De opleiding omvat logischerwijze een theoretisch en een praktisch D'une manière assez classique, cette formation comportera un volet
luik. théorique et un volet pratique.
Het theorie-gedeelte (in algemene regel 3 uren), wordt vooral gericht S'agissant de la partie théorique (en règle générale de 3 heures),
op : l'attention doit être attirée avant tout sur :
* de plaats van de voetganger en het oversteken van de rijbaan (regels * la place du piéton et la traversée de la chaussée (règles et
en methodes); méthodes);
* het gedrag van de bestuurders tegenover de voetgangers; * le comportement des conducteurs vis-à-vis des piétons;
* de signalisatie; * la signalisation;
* de voorzichtigheidsregels die in acht moeten worden genomen; * les règles de prudence à prendre en compte;
* het anticiperen op gedragingen en ook op de fouten die de * l'anticipation des comportements et aussi des erreurs que les
weggebruikers kunnen begaan; usagers peuvent commettre;
* beoordeling van de verkeersomstandigheden (remafstand, bijzondere * une appréciation des conditions de circulation (distance de
problemen bij het oversteken, context van het verkeer, enz.....). freinage, difficultés particulières liées aux traversées, contexte de
la circulation, etc....).
Het praktisch gedeelte (ten minste een halve dag in het reële verkeer) La partie pratique (au moins l'équivalent d'une demi-journée en
is van groot belang, want het is hier dat de toekomstige gemachtigde conditions réelles) revêt une grande importance car c'est au cours de
opzichters hun functie waar zullen moeten maken, namelijk : celle-ci que les futurs surveillants habilités devront appréhender sur le terrain leur fonction et notamment :
- de gepaste handelwijze wanneer ze aanwijzingen geven aan de - la manière adéquate d'agir lorsqu'ils donnent des indications aux
bestuurders of wanneer ze het verkeer stilleggen; conducteurs ou lorsqu'ils arrêtent le trafic;
- het omzetten van de theorie in de praktijk en vooral de correcte - la mise en pratique de l'enseignement théorique et tout
inschatting van het verkeersgebeuren. particulièrement l'appréhension correcte de la circulation.
Het is van belang dat de gemachtigd opzichter zijn verworven kennis Il est important que le surveillant habilité puisse mettre en pratique
onmiddellijk na zijn opleiding in de praktijk kan brengen. son acquis immédiatement après sa formation.
Het verdient ten zeerste aanbeveling de opleiding te actualiseren na Il est vivement recommandé d'actualiser la formation après un certain
verloop van tijd, zeker ten aanzien van personen die reeds meerdere temps, surtout dans le cas de personnes ayant obtenu l'habilitation de
jaren geleden als opzichter werden gemachtigd. De reglementering ten surveillant depuis plusieurs années. Comme mentionné dans
aanzien van de voetgangers is in de voorbije jaren, zoals in de l'introduction, la réglementation relative aux piétons a été modifiée
inleiding vermeld, dermate gewijzigd dat « een opfrissing » au fil des ans et ce de manière importante. Dès lors, « une mise à
noodzakelijk lijkt. jour » s'avère nécessaire.
3.3.2. De personen die voor de opleiding instaan De opleiding wordt toevertrouwd aan de lokale politiediensten. Er moet bijzondere aandacht worden besteed aan de aanwijzing van de personeelsleden die de cursussen theorie en praktijk geven. In dit opzicht kan een beroep worden gedaan op een persoon die goed vertrouwd is met het terrein van de verkeersveiligheid om b.v. de theoriecursus te geven. De beoordeling van de kandidaat in zijn toekomstige hoedanigheid van gemachtigd opzichter moet niet gepaard gaan met het afleggen van een proef; het is echter wel wenselijk dat nagegaan wordt of de kandidaat zijn opdracht zal aankunnen. 3.3.2. Du formateur La formation est confiée au service de police local. Il conviendra d'être particulièrement attentif à la désignation des personnes qui dispenseront les cours théoriques et pratiques. A cet égard, une personne spécialisée dans le domaine de la sécurité routière peut être adjointe ou appelée à dispenser des cours théoriques par exemple. L'appréciation de l'intervenant en qualité de surveillant habilité ne doit pas faire l'objet d'un examen mais il est souhaitable que les personnes soient effectivement en mesure d'effectuer cette tâche.
3.4. De machtiging - Het toezicht door de overheid 3.4. De l'habilitation - Du contrôle de l'autorité
De machtiging gaat uit van de burgemeester van de stad of de gemeente L'habilitation se fait par le Bourgmestre de la ville ou de la commune
waarin de opzichter zijn taak zal waarnemen. Het getuigschrift dans laquelle le surveillant exercera ses fonctions. L'attestation
betreffende de machtiging wordt afgegeven na afloop van het praktische d'habilitation est délivrée après que la partie pratique de la
gedeelte van de opleiding. formation ait été achevée.
Het getuigschrift wordt in principe voor onbeperkte duur afgegeven. Het zou ook voor een beperkte duur afgegeven kunnen worden, zowat te beschouwen als een proefperiode. De gemachtigd opzichter wordt logischerwijze aangesteld door de overheid die hem gemachtigd heeft. Deze overheid houdt vanzelfsprekend rekening met het feit dat leerkrachten of de ouder van een leerling best kunnen optreden in de omgeving van de school waar ze les geven of waar zijn kinderen schoolgaan. Het personeel van rusthuizen, beschutte werkplaatsen en van instellingen voor gehandicapten, treedt uiteraard best op in de omgeving waarmee het vertrouwd is. Elle est en principe délivrée pour une durée indéterminée. Elle pourrait être délivrée pour une période limitée à considérer comme un stage probatoire. Le surveillant habilité est assez logiquement affecté par l'autorité qui l'a habilité. Cette autorité tiendra évidemment compte du fait que, s'il s'agit d'un enseignant, d'un parent d'élève, ceux-ci pourront prester de manière plus opérante aux abords de l'école, où il enseigne, où ses enfants suivent leurs cours. Le personnel des maisons de repos, des ateliers protégés et des institutions pour handicapés oeuvrera également mieux dans l'environnement qui lui est familier.
Het is ook de gemeentelijke overheid die, langs de politiediensten om, Cette même autorité communale, par le biais de ses services de police,
op de activiteiten van de gemachtigde opzichters toezicht houdt en die supervise les activités de ses surveillants et peut être amenée, le
in voorkomend geval optreedt tegen een opzichter die foutief gehandeld cas échéant, à sanctionner un surveillant qui aurait commis une ou des
zou hebben in het kader van zijn activiteiten. In dit geval kan de fautes dans le cadre de ses activités, sanction qui pourrait consister
machtiging ingetrokken worden.
Er is reeds aangestipt dat de werkelijke machtiging tot gemachtigd dans le retrait de l'habilitation.
opzichter zonder verwijl moet volgen op de opleiding; daarbij komt dat Si la formation doit déboucher rapidement sur une affectation
ook de prestaties (de frequentie van het optreden) met betrekkelijke effective du surveillant habilité, ses prestations doivent également
regelmaat moeten verlopen. être relativement régulières.
De gemachtigd opzichter die zijn taak wenst te beëindigen, moet, S'il désire mettre fin à ses activités, le surveillant habilité doit
behalve bij overmacht, de overheid hiervan op de hoogte brengen, b.v. en informer, hors cas de force majeure, l'autorité qui l'a habilité
via de plaatselijke verantwoordelijke bij de politie. par le biais du responsable local du service de police par exemple.
Aangezien de machtiging afgegeven wordt door de burgemeester en de En l'occurrence, l'habilitation étant délivrée par le Bourgmestre et
lokale politie superviseert, worden de bevoegdheden van gemachtigd la supervision exercée par le service de police local, les compétences
opzichter uitgeoefend binnen de grenzen van de gemeente waar hij du surveillant habilité s'exercent sur le territoire de la commune où
gemachtigd is. il a été habilité.
Het kan gebeuren dat hij in een naburige gemeente optreedt (uitstap Il peut survenir qu'il intervienne dans une commune voisine
van een groep schoolkinderen, van personen met een handicap waar hij (déplacement d'un groupe d'écoliers, de personnes handicapées dont il
regelmatig op toeziet...); in dit geval moet de betrokken gemeente assure fréquemment la surveillance) mais, dans ce cas, ce n'est
haar toestemming geven. qu'après consentement de l'autorité de la commune en cause.
In bijlage bij dit rondschrijven is een model van verklaring van En annexe à la présente circulaire, sont joints un modèle de
vrijwilligerschap (bijlage 1) en een model van machtiging (bijlage 2) déclaration de volontariat (annexe 1) et un modèle d'habilitation
als gemachtigd opzichter gevoegd. (annexe 2) en qualité de surveillant habilité.
3.5. Verzekering 3.5. Assurance
Het verzekeringsprobleem dient met de meeste zorg te worden geregeld. Le problème de l'assurance doit être réglé avec le plus grand soin. La
De stad of de gemeente moet zich tot haar verzekeraar wenden ten einde ville ou la commune doit s'adresser à son assureur afin de faire
de opzichters te laten verzekeren tegen : assurer les surveillants :
- burgerlijke aansprakelijkheid krachtens de artikelen 1382 en 1383 - en responsabilité civile en exécution des articles 1382 et 1383 du
van het Burgerlijk Wetboek. Wat de minderjarige kandidaat opzichters Code civil. En ce qui concerne les candidats surveillants qui sont
betreft, moet tevens de aansprakelijkheid van ouders of voogden mineurs, la responsabilité des parents ou tuteur(s) doit également
verzekerd zijn (art. 1384 van het Burgerlijk Wetboek); être couverte (art. 1384 du Code civil);
- persoonsschade en zaakschade, voortkomend uit ongevallen die zouden - contre les dommages corporels et matériels résultant d'accidents qui
gebeuren bij het uitoefenen van de taak of op de weg van of naar de surviendraient dans l'exercice de leur tâche ou sur le chemin de ou
plaats waar de taak wordt uitgeoefend. vers l'endroit où la mission est exercée.
Er moet ook worden onderzocht of personen die in het kader van hun Il convient enfin de vérifier si des personnes couvertes par une
beroepsbezigheid gedekt zijn door een verzekering (bv. leerkrachten, assurance dans le cadre de leurs activités (par exemple : enseignants,
personeel van een rustoord), ook gedekt zijn in hun hoedanigheid van personnel d'une maison de repos) sont également couvertes en qualité
gemachtigd opzichter. de surveillants habilités.
3.6. Uitrusting 3.6. De l'équipement
Het werd niet opportuun geacht een complete uitrusting met uniform Il n'a pas été jugé opportun d'imposer un équipement complet avec
voor te schrijven. Niettemin is de herkenbaarheid een belangrijke veiligheidsfactor in het systeem voor de opzichters zelf, voor de personen die ze beveiligen en ook voor de naderende bestuurders; zij moeten immers - tijdig en zonder aarzelingen - hun rijgedrag kunnen regelen. Artikel 59.21 van het verkeersreglement schrijft dan ook de minimale uitrusting van de opzichters voor. Ze moet bestaan uit een band die om de linkerarm wordt gedragen met, horizontaal de nationale kleuren en, in zwarte letters op de gele strook, de naam van de gemeente. De opzichters moeten daarenboven een bordje bij zich hebben waarvan het gebruik verplicht is om het verkeer te mogen stilleggen (artikel uniforme. Néanmoins, l'identification constitue un facteur important de sécurité pour les surveillants eux-mêmes, pour les personnes dont ils assurent la surveillance et également pour les conducteurs qui s'approchent; ils doivent en effet pouvoir régler leur comportement à temps et sans hésitation. L'article 59.21 du Code de la route ne prescrit qu'un équipement minimal des surveillants. Il doit consister en un brassard qui est porté au bras gauche et qui comporte horizontalement les couleurs nationales avec en lettres noires dans la bande jaune, la mention du nom de la commune. Les surveillants doivent de plus être en possession d'un disque dont l'usage est obligatoire pour pouvoir arrêter la circulation (article
40bis 3 van het verkeersreglement). 40bis 3 du code de la route).
Dit bordje (op steel) is een reproductie, langs beide kanten, van het Ce disque (sur manche) est une reproduction, sur les deux faces, du
verbodsbord C3 d.w.z. een witte schijf met rode rand. Het moet een signal routier C3, c'est-à-dire un cercle blanc bordé de rouge. Il
middellijn hebben van ten minste 15 cm en het moet voorzien zijn van : doit avoir un diamètre minimal de 15 cm et être muni :
- ofwel reflecterende producten; - soit de produits réfléchissants;
- ofwel een eigen verlichting in de rode rand; - soit d'un éclairage propre dans le bord rouge;
- ofwel beide middelen samen (1). - soit des deux moyens utilisés conjointement (1).
Het is daarenboven aanbevolen deze uitrusting aan te vullen met Il est en outre recommandé de compléter cet équipement par le port de
kleding, overgooiers of allerlei toebehoren, geel of oranjekleurig en vêtements, de survêtements ou de dispositifs réfléchissants de couleur
reflecterend. Op de kleding en overgooier kan bovendien de vermelding jaune ou orange. Les vêtements et survêtements peuvent en outre porter
« gemachtigd opzichter » aangebracht zijn. la mention « surveillant habilité ».
3.7. Het kader van optreden van de gemachtigde opzichters 3.7. Cadre d'intervention des surveillants habilités
3.7.1. Algemeenheden 3.7.1. Généralités
De wijziging van het algemeen verkeersreglement betreffende de La modification de la réglementation générale permettant l'encadrement
begeleiding van groepen van personen met een handicap of bejaarden de groupes de personnes handicapées ou âgées par des surveillants
door gemachtigde opzichters enerzijds en een ruimere benadering van de habilités d'une part et une approche plus large des fonctions des
taak van de gemachtigde opzichters bij groepen kinderen of scholieren surveillants habilités encadrant des groupes d'enfants et d'écoliers
anderzijds, maken de grote nieuwigheden van dit rondschrijven uit. De gemachtigde opzichters mogen dus de groepen helpen op hun tocht van, naar en aan school, ofwel van, naar en aan een of andere plaats waar een activiteit is, en dit zonder beperking. Onder « groep » moet hier verstaan worden, een geheel van personen met gemeenschappelijke kenmerken (kinderen, scholieren, bejaarden of personen met een handicap). Gemengde groepen zijn ook mogelijk. De vraag is vaak gesteld naar vereisten inzake het minimum aantal personen waaruit een groep moet bestaan. Het gaat in de eerste plaats om een feitelijke toestand; toch blijkt het niet erg realistisch te zijn ervan uit te gaan dat twee personen een groep vormen; een groep moet toch in zekere zin een samenhangend geheel van meerdere personen zijn die een zekere omvang heeft. Wanneer de gemachtigd opzichter te maken heeft met heel kleine « groepen », ja zelfs met één persoon (b.v. een kind dat op weg naar school is), kan hij steeds met raadgevingen bijspringen, zonder per se het verkeer stil te leggen. constituent les nouveautés majeures de la présente circulaire. Les surveillants habilités pourront dès lors assister les groupes dans leur cheminement soit de ou vers l'école, soit de ou vers un lieu d'activité quelconque, et ce, sans restriction. Il convient d'entendre dans ce cadre par « groupe » : un ensemble de personnes ayant un caractère commun (des enfants, des écoliers, des personnes âgées ou handicapées). Des groupes mixtes sont également possibles. Quant au nombre minimal de personnes devant constituer le groupe - question qui a été fréquemment posée - c'est avant tout une situation de fait mais il semble fort théorique de comprendre cette notion dès lors qu'il y a deux personnes; le groupe devant comprendre dans ce contexte plusieurs personnes et avoir une certaine importance. Lorsque le surveillant habilité est confronté à de très petits « groupes », le cas échéant à une seule personne (un enfant isolé sur le chemin de l'école), il peut toujours agir en conseillant ces personnes sans toutefois nécessairement arrêter la circulation.
Onder « kinderen, scholieren », bejaarden en personen met een Par « enfants, écoliers, personnes âgées et handicapées », il convient
handicap, moet worden verstaan : d'entendre pour :
* kinderen : minderjarige personen buiten schoolverband; * les enfants : les personnes mineures en dehors du cadre scolaire;
* scholieren : jongens en meisjes die de kleuterschool, de basisschool * les écoliers : garçons et filles fréquentant les écoles maternelles,
of de middelbare school bezoeken; primaires et secondaires;
* bejaarden : personen vanaf ongeveer 60 jaar; * les personnes âgées : les personnes à partir de 60 ans environ;
* personen met een handicap : personen met een fysische of geestelijke * les personnes handicapées : les personnes présentant un handicap
handicap. physique ou psychique.
Eenzelfde opzichter mag b.v. een groep scholieren of een groep Un même surveillant peut encadrer un groupe d'écoliers ou un groupe de
personen met een handicap begeleiden. personnes handicapées par exemple.
Toch kan uit de dagelijkse praktijk, uit de kenmerken en gedragingen Toutefois, les problèmes rencontrés, les comportements respectifs des
van de respectieve groepen, en uit de sterk verschillende groupes, les lieux de leur cheminement fort différents peuvent amener
verplaatsingsomgeving een zekere « specialisering » van de gemachtigd à une « spécialisation » du surveillant habilité qui peut mettre en
opzichter voortvloeien; hij kan m.a.w. de ervaring die hij verworven valeur l'expérience qu'il a acquise dans un contexte précis.
heeft in een bepaalde context, te nutte maken.
3.7.2. Bevoegdheden 3.7.2. Des compétences
De gemachtigd opzichter kan het verkeer stilleggen om de groepen Le surveillant habilité peut arrêter la circulation pour permettre aux
kinderen, scholieren, bejaarden of personen met een handicap te laten groupes d'enfants, d'écoliers, de personnes âgées ou handicapées de
oversteken. traverser.
Hij kan deze groepen ook verbieden om over te steken zolang het Il peut interdire à ces mêmes groupes de traverser aussi longtemps que
verkeer niet tot stilstand is gekomen en/of zolang de la circulation n'est pas à l'arrêt et/ou que les conditions de
verkeersomstandigheden niet optimaal veilig zijn wat betekent dat in sécurité maximale ne sont pas remplies, ce qui signifie qu'il n'y a
dat geval voor die groepen de bepaling van art. 40.4.2. van het dans ce cas précis pas application des dispositions de l'article
algemeen verkeersreglement met betrekking tot de intentie om over te 40.4.2. du code de la route s'agissant de l'intention de traverser
steken, niet van toepassing is. dans le chef de ce groupe.
Hij mag eveneens aanwijzingen geven. Il peut également donner des indications.
Dit moet begrepen worden in zijn gebruikelijke betekenis : een Ceci doit être compris dans son sens usuel : donner une indication, un
aanwijzing, een wenk geven, een suggestie doen om iets te doen of niet avis, faire une suggestion en demandant de faire ou de ne pas faire
te doen. quelque chose.
De aanwijzingen hebben dus nooit de waarde of de bindende kracht van Ces indications n'ont dès lors jamais de valeur ou la force
een bevel; ze hebben steeds betrekking op « de bescherming van het obligatoire d'un ordre et concernent donc toujours la « protection de
oversteken van groepen kinderen, scholieren, personen met een handicap la traversée de groupes d'enfants, d'écoliers, de personnes
of bejaarden ». Aangezien de gemachtigd opzichter geen politieagent of hulpagent is, kan hij geen proces-verbaal opstellen naar aanleiding van een overtreding. Hij kan ook geen identiteitscontroles doen. Wat kan hij wel doen wanneer hij overtredingen waarneemt ? Net zoals iedere andere burger, hoeft hij niet te handelen, maar hij kan wel de overtreding aangeven bij de politie (de gegevens noteren die de identificatie van de overtreder mogelijk maken, nummerplaat, kleur en merk van de auto, gebeurlijk de kenmerken en bijzonderheden van de bestuurder). Hij kan ook formeel klacht indienen. Zijn voornaamste zorg moet zijn het veilig oversteken van de groepen die hij begeleidt. Toch doet hij er goed aan systematisch de overtredingen te noteren : op die manier kan hij nagaan of sommige overtredingen of bepaalde gevaarlijke, onopzettelijke gedragingen herhaaldelijk gebeuren. In voorkomend geval kan met de politie afgesproken worden dat ze op elk gepast moment de gemachtigd opzichter zal bijstaan. handicapées ou âgées ». Puisque le surveillant habilité n'est ni un agent de police, ni un agent auxiliaire, il ne peut dresser de procès-verbal lors d'infractions. Il n'est pas non plus autorisé à effectuer des contrôles d'identité. Que peut-il faire lorsqu'il observe des infractions ? Comme les citoyens ordinaires, il ne doit pas réagir, mais il peut déclarer l'infraction et, à cette fin, noter les données qui rendront possible l'identification du contrevenant (numéro de plaque, couleur et marque du véhicule, caractéristiques et particularités éventuelles des conducteurs) pour transmettre ensuite ces données à la police. Il peut aussi formellement porter plainte. Sa préoccupation principale doit être la sécurité de la traversée des groupes dont il a la charge. Cependant, il est judicieux qu'il prenne note systématiquement des infractions : cela lui permettra de déterminer si certaines infractions ou certains comportements dangereux non intentionnels se répètent. Le cas échéant, il peut être convenu avec la police que celle-ci assistera à tout moment utile le surveillant habilité.
In dit geval komt het de politieagenten toe beteugelend op te treden. Dans ce cas, il appartiendra aux agents de police d'agir de manière répressive.
3.7.3. Enkele bijzondere gevallen 3.7.3. Quelques situations particulières
3.7.3.1. De gemachtigd opzichter treedt in ruime zin op als hulp bij het oversteken van de rijbaan, om het even of er een oversteekplaats voor voetgangers is of niet, of deze oversteekplaats al dan niet beveiligd is door middel van verkeerslichten, of het buiten dan wel op een kruispunt is. 3.7.3.1.1. Wanneer een oversteekplaats voorhanden is die niet beveiligd is door verkeerslichten, bestaat zijn taak erin het oversteken te regelen van de groep(en) waarover hij het toezicht heeft. In dit geval kan het zijn dat hij de groep vraagt te wachten alvorens over te steken in veilige omstandigheden. 3.7.3.1.2. Bij verkeerslichten treedt hij in essentie op « in overeenstemming » met de groene fase voor de voetgangers : hij mag immers de groep niet laten oversteken wanneer het licht op rood staat voor de voetgangers; in dit geval splitst hij de groep. 3.7.3.1.3. Aan de kruispunten bestaat zijn taak er niet in het verkeer op het kruispunt te regelen, maar de overtocht van de groep(en) in alle veiligheid te laten verlopen. Hij begeeft zich dus in principe naar de plaats van doortocht van zijn groep. 3.7.3.2. Wanneer de gemachtigd opzichter met verscheidene groepen te maken heeft die elkaar opvolgen, moet hij het oversteken van de groepen afwisselend met de doortocht van het verkeer laten gebeuren. 3.7.3.3. Als er toevallig personen mee zijn die eigenlijk vreemd zijn aan de groep (b.v. één of meerdere volwassen(en) met een groep scholieren), kan de gemachtigd opzichter daar bezwaarlijk rekening mee houden. Deze personen stappen dan maar mee op. 3.7.3.4. Ter herinnering : prioritaire voertuigen die een dringende opdracht uitvoeren, dit wil zeggen, die gebruik maken van hun blauw zwaailicht en van het speciaal geluidssignaal, hebben voorrang : de gemachtigd opzichter moet ze krachtens art. 59.14 van het algemeen reglement op de politie van het wegverkeer laten voorgaan. 3.7.3.5. De gemachtigd opzichter moet bijzonder op zijn hoede zijn 3.7.3.1. Le surveillant habilité, dans sa fonction la plus représentative, aidera à la traversée de la chaussée soit qu'il y ait ou non un passage pour piétons, que ce passage soit protégé ou non par des feux lumineux de circulation, que ce soit en dehors ou dans un carrefour. 3.7.3.1.1. En présence d'un passage pour piétons non protégé par des feux lumineux de circulation, son rôle est de régler la traversée du ou des groupe(s) dont il a la surveillance. Dans ce cas, il peut être amené à notifier aux groupes d'attendre avant de traverser en sécurité. 3.7.3.1.2. Aux feux lumineux de circulation, il agit avant tout en « confirmant » la phase verte pour les piétons puisqu'il ne peut laisser traverser lorsque le feu est au rouge pour les piétons, et, dans ce cas, il doit scinder le groupe. 3.7.3.1.3. Aux carrefours, son rôle n'est pas de régler la circulation dans le carrefour mais d'assurer le passage du ou des groupes en toute sécurité. Il se portera donc en principe à l'endroit du passage de son groupe. 3.7.3.2. Lorsque le surveillant habilité est confronté à plusieurs groupes successifs, il devra organiser les traversées des groupes en alternance avec le passage des conducteurs. 3.7.3.3. Le fait qu'il y ait de manière incidente des personnes étrangères au groupe (par exemple : un ou des adulte(s) avec un groupe d'écoliers) peut difficilement être pris en compte par le surveillant habilité. Dès lors, ces personnes seront englobées dans le groupe à gérer. 3.7.3.4. Pour rappel, le surveillant habilité doit laisser passer les véhicules prioritaires en mission urgente, c'est-à-dire faisant usage du feu bleu clignotant et de l'avertisseur sonore spécial, (application de l'article 59.14 du règlement général sur la police de la circulation routière). 3.7.3.5. Par ailleurs, le surveillant habilité prêtera une attention
voor de aanwezigheid van fietsers, bestuurders van gemotoriseerde toute particulière en présence de cyclistes, de deux-roues motorisés
tweewielers en van zware voertuigen. Wat deze laatste betreft, hebben et de véhicules lourds. S'agissant de ces derniers, outre leurs
ze, buiten hun bijzondere aard, het nadeel dat ze een voertuig dat spécificités, ils peuvent masquer un véhicule qui suit.
volgt, kunnen verbergen.
3.7.3.6. De aanwezigheid van een gemachtigd opzichter in de schoolbus 3.7.3.6. La présence d'un surveillant habilité dans le bus scolaire ou
of aan de belangrijke stopplaatsen, is een grote troef ter verhoging aux arrêts importants de celui-ci constitue une excellente solution
van de veiligheid bij het in- en uitstappen van kinderen. pour accroître encore la sécurité lors de l'embarquement ou le
débarquement d'enfants.
3.7.3.7. Zowel bij de opleiding van de gemachtigd opzichter als bij de 3.7.3.7. Tant dans la formation que dans l'affectation sur le terrain
toewijzing van zijn plaats, moet goed gelet worden op alle du surveillant habilité, il faut porter une attention particulière aux
plaatselijke kenmerken van zijn werkterrein, namelijk : endroits où il sera amené à agir et notamment :
* rekening houden met de oversteeklengte; * tenir compte de la longueur des traversées;
* rekening houden met de bijzondere plaatselijke omstandigheden * tenir compte des circonstances locales particulières (voies de trams
(tramsporen - trams blijven prioritair ! -) waarin het verkeer verloopt, enz.....; * rekening houden met het feit of men zich bevindt op hoofdwegenis of niet. Zonder bij voorbaat uit te sluiten dat de gemachtigd opzichter zou ingezet worden op hoofdwegenis met druk verkeer, moet de lokalisering van een dergelijk optreden toch met de grootste omzichtigheid gebeuren. In sommige gevallen is het beter dat de politie zelf optreedt; * er moet overigens een gepaste, evenwichtige verhouding zijn tussen het aantal gemachtigde opzichters en de uit te voeren taken. Soms kan het nodig zijn dat twee gemachtigde opzichters aanwezig zijn; - ceux-ci restent prioritaires ! -) de la circulation, etc...; * tenir compte du fait que l'on se trouve en voirie principale ou non. S'il n'est pas exclu que le surveillant habilité puisse intervenir en voirie principale supportant un trafic important, la localisation de cette intervention doit s'opérer avec le plus grand soin. Dans certains cas, il vaut mieux recourir au service de police lui-même; * par ailleurs, il doit y avoir adéquation entre le nombre de surveillants habilités et la tâche à effectuer. Dans certains cas, la présence de deux surveillants habilités peut s'avérer nécessaire;
* in dezelfde gedachtengang is het aangewezen een echte ploeg * dans ce même ordre d'idées, il convient de constituer une véritable
gemachtigde opzichters te vormen zodat de afwezigheid van een lid équipe de surveillants habilités permettant de la sorte de pallier
gemakkelijk verholpen kan worden. Het is inderdaad van belang dat er l'absence d'un préposé. Il est important en effet qu'il y ait
continuïteit in de aanwezigheid is; continuité dans la présence d'un surveillant habilité;
* voor groepen scholieren, kinderen, bejaarden of personen met een * dans le cas de groupes d'enfants, d'écoliers et de personnes âgées
handicap kan de gemachtigd opzichter, tenzij hij op een kritieke ou handicapées le surveillant habilité peut, pour autant qu'il ne soit
plaats is ingezet (b.v. een grote verzorgingsinstelling, in de pas en faction à un endroit critique (par exemple : établissement
nabijheid van een rusthuis, enz...), de groep begeleiden over het important de soins, aux abords d'un home, etc....), accompagner le
geheel van het af te leggen traject. Hier heeft hij dan een groupe sur l'ensemble de l'itinéraire emprunté. Son rôle sera en
tweevoudige taak : enerzijds optreden als opzichter in de echte zin - l'occurrence double puisqu'il agira d'une part en tant que surveillant
door het verkeer stil te leggen op welbepaalde punten - en anderzijds au sens propre - en arrêtant ponctuellement la circulation - et
als raadgever hetzij op kritieke plaatsen zoals bij het oversteken van d'autre part en tant que conseiller soit à des endroits critiques tels
hoofdwegen hetzij bij het begeleiden van de groep zoals inzake de la traversée de voies principales soit en accompagnant le groupe par
juiste plaats op de openbare weg; exemple en indiquant la place sur la chaussée;
* in algemene zin moet de gemachtigd opzichter de veiligste plaatsen kiezen om over te steken (aanwezigheid van oversteekplaatsen voor voetgangers, al dan niet beveiligd door lichten, lengte van de oversteek, enz.....). Ten opzichte van een kind, een persoon met een handicap of een bejaarde, is de gemachtigd opzichter in de allereerste plaats een raadgever; * de bevoegdheden van de gemachtigd opzichter belangen slechts bepaalde groepen van voetgangers aan. Groepen van fietsers die van zijn optreden gebruik wensen te maken, moeten afstappen. * d'une manière générale, le surveillant habilité choisira les lieux les plus sûrs pour effectuer les traversées (présence de passages pour piétons protégés ou non par des feux, longueur de la traversée, etc....). Quand le surveillant habilité se trouve en présence d'un enfant, d'un handicapé, d'une personne âgée, son rôle est avant tout celui de conseiller; * les compétences du surveillant habilité ne concernent que des groupes déterminés de piétons. Des groupes de cyclistes qui veulent bénéficier de l'intervention d'un surveillant habilité doivent descendre de leur vélo.
4. SLOTBEMERKINGEN 4. REMARQUES FINALES
Het feit dat een gemeente beschikt over gemachtigde opzichters is een Le fait de disposer dans une commune de surveillants habilités est un
bijkomende schakel van een actief verkeersveiligheidsbeleid en van een maillon complémentaire d'une politique active en matière de sécurité
werkelijke aanwezigheid op het terrein. routière et d'une présence effective sur le terrain.
Agissant en collaboration avec le service de police, le surveillant
Door op te treden in samenwerking met de politiediensten kan de habilité peut, de pair avec celui-ci et les différents intervenants
gemachtigd opzichter samen met de politie en met de andere betrokkenen (écoles, association de parents, mouvements d'enfants, associations de
(scholen, ouderverenigingen, jeugdbewegingen, bejaarden- of personnes âgées ou handicapées), participer activement à l'élaboration
gehandicaptenverenigingen), actief deelnemen aan de oppuntstelling van de cheminements sûrs et aussi mettre en exergue les problèmes communs
veilige routes en ook de gemeenschappelijke of eigen problemen die hij ou spécifiques à chaque groupe rencontrés au cours de ses activités
bij elke groep vaststelt, in de belangstelling brengen (gevaarlijke (traversée dangereuse, difficulté d'accessibilité, etc....).
oversteek, moeilijke bereikbaarheid of toegang, enz....). Par ailleurs, il est important d'informer les écoles, les mouvements
Het is van belang de scholen, de jeugdbewegingen, de ouderverenigingen de jeunesse, les associations de parents et de personnes âgées ou
en, de senioren- of gehandicaptenverenigingen te informeren over het handicapées de l'existence dans leur commune d'une cellule de
bestaan in hun gemeente van een cel gemachtigde opzichters, alsook surveillants habilités ainsi que de leur rôle exact.
over hun precieze opdracht. Ook de gemeentelijke raadgevende commissies (de verkeerscommissie, de jeugdraad, de seniorenraad, de raad voor personen met een handicap, enz.) dienen op de hoogte gebracht te worden van de inhoud van het rondschrijven en het verdient eveneens aanbeveling dat groepen van bejaarden en personen met een handicap via de lokale media ingelicht worden over de nieuwe bevoegdheden van de gemachtigd opzichter. 5. OPHEFFING Het rondschrijven van 25 maart 1987 is opgeheven. De Minister van Veiligheid, J. PEETERS _______ Nota (1) De aandacht wordt vooral gevestigd op het feit dat sinds 5 december 1997 (MB van 26 november 1997), gebruik mag worden gemaakt van een verlichting van de rode rand van de schijf. Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld begin Publicatie : 1999-08-14 Numac : 1999014189 Il convient en outre d'informer les diverses commissions consultatives communales (la commission de circulation, le conseil des jeunes, de personnes âgées ou handicapées etc...) du contenu de la présente circulaire et il serait également souhaitable que les groupes de personnes âgées et handicapées soit informés par les médias locaux des nouvelles compétences du surveillant habilité. 5. ABROGATION La circulaire du 25 mars 1987 est abrogée. Le Ministre de la Sécurité, J. PEETERS _______ Note (1) L'attention est spécialement attirée sur le fait que, depuis le 05.12.1997 (A.M. du 26.11.1997) il peut être fait usage de l'éclairage du bord rouge du disque. Pour la consultation du tableau, voir image
^