Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Koninklijk Besluit van 21/01/2002
← Terug naar "Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 van 27 november 2001, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, tot invoering van een recht op borstvoedingspauzes "
Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 van 27 november 2001, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, tot invoering van een recht op borstvoedingspauzes Arrêté royal rendant obligatoire la convention collective de travail n° 80 du 27 novembre 2001, conclue au sein du Conseil national du Travail, instaurant un droit aux pauses d'allaitement
MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID MINISTERE DE L'EMPLOI ET DU TRAVAIL
21 JANUARI 2002. - Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend 21 JANVIER 2002. - Arrêté royal rendant obligatoire la convention
wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 van 27 collective de travail n° 80 du 27 novembre 2001, conclue au sein du
november 2001, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, tot invoering van Conseil national du Travail, instaurant un droit aux pauses
een recht op borstvoedingspauzes (1) d'allaitement (1)
ALBERT II, Koning der Belgen, ALBERT II, Roi des Belges,
Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet. A tous, présents et à venir, Salut.
Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve Vu la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de
arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités, inzonderheid op de artikelen 18 en 28; travail et les commissions paritaires, notamment les articles 18 et
Gelet op het verzoek van de Nationale Arbeidsraad; 28; Vu la demande du Conseil national du Travail;
Op de voordracht van Onze Minister van Werkgelegenheid, Sur la proposition de Notre Ministre de l'Emploi,
Hebben Wij besloten en besluiten Wij : Nous avons arrêté et arrêtons :

Artikel 1.Algemeen verbindend wordt verklaard de als bijlage

Article 1er.Est rendue obligatoire la convention collective de

opgenomen collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 gesloten op 27 travail n° 80, reprise en annexe, conclue le 27 novembre 2001 au sein
november 2001 in de Nationale Arbeidsraad, tot invoering van een recht du Conseil national du Travail, instaurant un droit aux pauses
op borstvoedingspauzes. d'allaitement.

Art. 2.Onze Minister van Werkgelegenheid is belast met de uitvoering

Art. 2.Notre Ministre de l'Emploi est chargé de l'exécution du

van dit besluit. présent arrêté.
Gegeven te Brussel, 21 januari 2002. Donné à Bruxelles, le 21 janvier 2002.
ALBERT ALBERT
Van Koningswege : Par le Roi :
De Minister van Werkgelegenheid, La Ministre de l'Emploi,
Mevr. L. ONKELINX Mme L. ONKELINX
_______ _______
Nota Note
(1) Verwijzing naar het Belgisch Staatsblad : (1) Référence au Moniteur belge :
Wet van 5 december 1968, Belgisch Staatsblad van 15 januari 1969. Loi du 5 décembre 1968, Moniteur belge du 15 janvier 1969.
Bijlage Annexe
Nationale Arbeidsraad Conseil national du Travail
Collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 van 27 november 2001, gesloten Convention collective de travail n° 80 du 27 novembre 2001, conclue au
in de Nationale Arbeidsraad, tot invoering van een recht op sein du Conseil national du Travail, instaurant un droit aux pauses
borstvoedingspauzes d'allaitement
Geregistreerd op 5 december 2001 onder het nr. 60071/CO/300 Enregistrée le 5 décembre 2001 sous le n° 60071/CO/300
Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve Vu la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de
arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités; travail et les commissions paritaires;
Vu la Charte sociale européenne et plus particulièrement son article
Gelet op het Europees sociaal handvest, meer bepaald artikel 8, § 3 8, § 3 relatif à la rémunération des pauses d'allaitement;
betreffende de bezoldigde borstvoedingspauzes;
Gelet op verdrag nr. 183 van de Internationale Arbeidsorganisatie Vu la Convention n° 183 de l'Organisation internationale du Travail
betreffende de herziening van het verdrag (herzien) betreffende de concernant la révision de la convention (révisée) sur la protection de
bescherming van het moederschap, 1952, meer bepaald artikel 10 tot la maternité, 1952 et plus spécialement son article 10 instituant un
instelling van een recht op borstvoedingspauzes; droit aux pauses d'allaitement;
Gelet op de arbeidswet van 16 maart 1971, meer bepaald artikel 40; Vu la loi du 16 mars 1971 sur le travail et plus particulièrement son
Gelet op het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming, meer article 40; Vu le Règlement général pour la protection du travail et plus
bepaald de artikelen 88, 5e alinea, 100 en 101, § 3; spécifiquement, ses articles 88, alinéa 5, 100 et 101, § 3.
Overwegende dat de sociale partners ervoor hebben gekozen de Considérant le choix opéré par les interlocuteurs sociaux de régler
toekenning van het recht op borstvoedingspauzes en de wijze van l'octroi d'un droit aux pauses d'allaitement et ses modalités
uitoefening van dit recht, te regelen door middel van een collectieve d'exercice par voie de convention collective de travail;
arbeidsovereenkomst;
Gelet op advies nr. 1.377 van de Nationale Arbeidsraad van 27 november Considérant l'avis n° 1.377 par le Conseil national du Travail le 27
2001, waarin voorstellen worden geformuleerd met betrekking tot het novembre 2001 et formulant des propositions quant au principe du
beginsel van de financiering en de regels voor de vergoeding van de financement ainsi qu'aux modalités d'indemnisation des pauses
borstvoedingspauzes. d'allaitement.
Hebben de navolgende interprofessionele organisaties van werkgevers en Les organisations interprofessionnelles d'employeurs et de
van werknemers : travailleurs suivantes :
- het Verbond van Belgische Ondernemingen - la Fédération des Entreprises de Belgique
- de nationale middenstandsorganisaties erkend overeenkomstig de - les organisations nationales des Classes moyennes, agréées
wetten betreffende de organisatie van de Middenstand, gecoördineerd op conformément aux lois relatives à l'organisation des Classes moyennes
28 mei 1979 coordonnées le 28 mai 1979
- de Boerenbond - "De Boerenbond"
- "la Fédération wallonne de l'Agriculture" - la Fédération wallonne de l'Agriculture
- het Algemeen Christelijk Vakverbond van België - la Confédération des Syndicats chrétiens de Belgique
- het Algemeen Belgisch Vakverbond - la Fédération générale du Travail de Belgique
- de Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België - la Centrale générale des Syndicats libéraux de Belgique
op 27 november 2001 in de Nationale Arbeidsraad de volgende ont conclu, le 27 novembre 2001 au sein du Conseil national du
collectieve arbeidsovereenkomst gesloten. Travail, la convention collective de travail suivante.
HOOFDSTUK I. - Draagwijdte van de overeenkomst CHAPITRE Ier. - Portée de la convention

Artikel 1.In de lijn van verdrag nr. 183 van de Internationale

Article 1er.Dans la ligne de la Convention n° 183 de l'Organisation

Arbeidsorganisatie betreffende de herziening van het verdrag (herzien) internationale du Travail concernant la révision de la convention
betreffende de bescherming van het moederschap, 1952 en het Europees (révisée) sur la protection de la maternité, 1952 et de la Charte
sociaal handvest, voorziet deze collectieve arbeidsovereenkomst in een sociale européenne, la présente convention collective de travail a
recht op borstvoedingspauzes onder de verderop bepaalde voorwaarden en pour objet d'instaurer un droit à des pauses d'allaitement dans les
regels. conditions et modalités fixées ci-après.
Borstvoedingspauzes hebben tot doel de moeder in staat te stellen Les pauses d'allaitement visent l'allaitement de l'enfant au lait
borstvoeding te geven en/of melk af te kolven. maternel et/ou doivent permettre à la mère de tirer son lait.
HOOFDSTUK II. - Toepassingsgebied CHAPITRE II. - Champ d'application

Art. 2.Deze collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op de

Art. 2.La présente convention collective de travail s'applique aux

werkneemsters die op grond van een arbeidsovereenkomst zijn travailleuses engagées dans les liens d'un contrat de travail, ainsi
tewerkgesteld alsook op de werkgevers die hen tewerkstellen. qu'aux employeurs qui les occupent.
HOOFDSTUK III. - Recht op borstvoedingspauzes CHAPITRE III. - Droit aux pauses d'allaitement

Art. 3.De werkneemster heeft, volgens de regels bepaald in de

Art. 3.La travailleuse a, selon les modalités fixées aux chapitres IV

hoofdstukken IV en V van deze overeenkomst, het recht haar et V de la présente convention, le droit de suspendre l'exécution de
arbeidsprestaties te schorsen om haar kind met moedermelk te voeden son contrat de travail afin d'allaiter son enfant au lait maternel
en/of melk af te kolven. et/ou de tirer son lait.
Commentaar Commentaire
Het recht op borstvoedingspauzes waarin dit artikel voorziet, bestaat Le droit à des pauses d'allaitement que consacre le présent article
in een schorsing van de arbeidsovereenkomst. Deze schorsing wordt als consiste en une suspension du contrat de travail. Comme telle, cette
zodanig niet door de werkgever bezoldigd. suspension n'est pas rémunérée par l'employeur.
De werkneemster heeft evenwel recht op haar loon in de vorm van een Toutefois, la travailleuse a droit à sa rémunération qu'elle perçoit
uitkering ten laste van de sector ziekte- en invaliditeitsverzekering, sous la forme d'une indemnité à charge du secteur de l'assurance
waarvan de financiering wordt gesolidariseerd. maladie-invalidité et dont le financement est solidarisé.

Art. 4.§ 1. Om borstvoeding te geven en/of melk af te kolven maakt de

Art. 4.§ 1er. En principe, pour allaiter et/ou tirer son lait, la

werkneemster in beginsel gebruik van de onopvallende, goed verluchte, travailleuse utilise l'endroit discret, bien aéré, bien éclairé,
goed verlichte, propere en behoorlijk verwarmde plaats die de propre et convenablement chauffé qui, en exécution de l'article 88,
werkgever, ingevolge artikel 88, 5de alinea van het Algemeen Reglement alinéa 5 du Règlement général pour la protection au travail, est mis
voor de arbeidsbescherming, ter beschikking stelt van zwangere vrouwen par l'employeur à la disposition des femmes enceintes et des mères
en zogende moeders, waar zij de mogelijkheid hebben in aangepaste allaitantes afin qu'elles aient la possibilité de se reposer en
omstandigheden in liggende positie te kunnen rusten. position allongée dans des conditions appropriées.
§ 2. Met verwijzing naar artikel 100 van het Algemeen Reglement voor § 2. Par référence à l'article 100 du Règlement général pour la
de arbeidsbescherming kan een plaats van de woning van de werkgever dienst doen als plaats waar de werkneemster borstvoeding geeft en/of melk afkolft, voorzover ze als dusdanig bruikbaar is en op voorwaarde : a) dat het aantal werkneemsters dat de inrichting moet kunnen gebruiken, niet groter is dan 10; b) dat deze woning gelegen is op de werkplaats zelf of eraan paalt ofwel dat ze op korte afstand ervan gelegen is, zodat de werkneemsters die zich ernaar moeten begeven, geen aanzienlijk tijdverlies veroorzaakt wordt; c) dat de vereiste inrichtingen in deze woning werkelijk ter beschikking van de werkneemsters gesteld worden; protection au travail, un endroit de l'habitation de l'employeur peut tenir lieu d'endroit où la travailleuse allaite et/ou tire son lait, pour autant qu'il soit utilisable comme tel et à condition : a) qu'il s'agisse d'un établissement dont le nombre de travailleuses pouvant être appelées à l'utiliser n'excède pas au total 10 unités; b) que l'habitation comprenne le lieu de travail lui-même ou soit contiguë à ce dernier ou bien encore qu'elle se trouve à très peu de distance, de manière qu'il n'en résulte aucune perte de temps appréciable pour les travailleuses qui devront s'y rendre; c) que dans cette habitation, les installations requises soient effectivement mises à la disposition des travailleuses;
d) dat het gebruik van deze inrichtingen gebeurt onder alle d) que l'utilisation de ces installations ait lieu dans toutes les
voorwaarden van gewenste welvoeglijkheid; conditions de décence désirables;
e) dat de werkgever de geneesheren-arbeidsinspecteurs alsmede de e) que l'employeur autorise les médecins-inspecteurs du travail, les
bezoek (st) ers arbeidshygiëne toestaat tijdens de werkuren de visiteurs(euses) d'hygiène du travail à inspecter, pendant les heures
inrichtingen van zijn woning te inspecteren die ter beschikking worden de travail, les installations de son habitation mises à la disposition
gesteld van werkneemsters die borstvoeding geven en/of melk afkolven. des travailleuses qui allaitent et/ou tirent leur lait.
§ 3. Met verwijzing naar artikel 101, § 3 van het Algemeen Reglement § 3. Par référence à l'article 101, § 3 du Règlement général pour la
voor de arbeidsbescherming mag de plaats die ter beschikking wordt gesteld van werkneemsters die borstvoeding geven en/of melk afkolven, voor meerdere werkgevers gemeenschappelijk zijn in winkelgalerijen. § 4. In afwijking van de paragrafen 1, 2 en 3 kunnen de werkneemster en haar werkgever een andere plaats overeenkomen waar de werkneemster borstvoeding geeft en/of melk afkolft. Commentaar Dit artikel geeft met betrekking tot het recht op borstvoedingspauzes de bepalingen aan die in het Algemeen Reglement voor de arbeidsbescherming opgenomen zijn in verband met de verpozingslokalen. protection au travail, dans les galeries commerciales, l'endroit mis à la disposition des travailleuses qui allaitent et/ou tirent leur lait pourra être commun à plusieurs employeurs. § 4. Par dérogation aux §§ 1er, 2 et 3, la travailleuse et son employeur peuvent convenir d'un autre endroit où la travailleuse allaite et/ou tire son lait. Commentaire L'objectif, aux termes du présent article, est de spécifier par rapport au droit aux pauses d'allaitement, les dispositions du Règlement général pour la protection au travail prévues en matière de locaux de repos.
De andere plaats die de werkneemster en haar werkgever ingevolge § 4 L'autre endroit convenu, en application du § 4 du présent article,
van dit artikel overeenkomen kan bijvoorbeeld zijn, een andere plaats entre la travailleuse et son employeur, peut, à titre d'exemple,
in de onderneming dan de plaats bedoeld in de paragrafen 1, 2 en 3, consister en un autre endroit de l'entreprise que celui visé aux §§ 1er,
met name de bedrijfscrèche, of een crèche buiten de onderneming of de 2 et 3 et notamment la crèche de l'entreprise, ou une crèche située en
woonplaats van de werkneemster. dehors de l'entreprise ou le domicile de la travailleuse.
HOOFDSTUK IV. - Nadere regels voor de uitoefening van het recht op CHAPITRE IV. - Modalités de l'exercice du droit aux pauses
borstvoedingspauzes d'allaitement

Art. 5.§ 1. De borstvoedingspauze duurt een half uur.

Art. 5.§ 1er. La pause d'allaitement est d'une demi-heure.

§ 2. La travailleuse dont les prestations sont, au cours d'une journée
§ 2. De werkneemster die tijdens een arbeidsdag 4 uur of langer werkt, de travail, de 4 heures ou plus a droit à une pause sur cette journée.
heeft die dag recht op één pauze.
De werkneemster die tijdens een arbeidsdag ten minste 7 en een half La travailleuse dont les prestations sont, au cours d'une journée de
uur werkt, heeft die dag recht op twee pauzes. travail, d'au moins 7 heures 30 a droit à deux pauses sur cette
§ 3. Als de werkneemster recht heeft op twee pauzes tijdens een journée. § 3. Lorsque la travailleuse a droit à deux pauses au cours d'une
arbeidsdag, kan zij de pauze in één keer of in twee keer opnemen. journée de travail, elle peut les prendre en une ou deux fois sur
§ 4. De duur van de in § 2 van dit artikel bedoelde pauze(s) is bij de duur van de prestaties van de arbeidsdag inbegrepen. Commentaar Volgens dit artikel heeft de werkneemster die borstvoeding geeft en/of melk afkolft, naar gelang de duur van haar prestaties tijdens een arbeidsdag recht op één of twee pauzes. De arbeidsuren die in aanmerking worden genomen om te bepalen hoeveel pauzes de werkneemster per arbeidsdag mag nemen, zijn de uren die op de bedoelde dag effectief worden gepresteerd. Voorbeeld : cette même journée. § 4. La durée de la ou des pause(s) visée(s) au § 2 du présent article est incluse dans la durée des prestations de la journée de travail. Commentaire Aux termes du présent article, la travailleuse qui allaite et/ou tire son lait a droit selon la durée de ses prestations par journée de travail considérée, à une ou deux pause(s) à prendre pendant ce même jour de travail. Les heures de travail prises en compte pour déterminer le nombre de pauses auquel la travailleuse a droit par jour de travail, sont les heures de travail effectivement prestées au cours de la journée de travail considérée. A titre d'exemple : Une travailleuse preste 18 heures de travail par semaine, réparties
Een werkneemster werkt 18 uur per week : een dag 3 uur, een dag 7 uur comme suit : un jour elle preste 3 heures, un autre 7 heures et un
en een dag 8 uur. troisième 8 heures.
Elle ne bénéficie pas de pause pour la journée pendant laquelle elle
Voor de dag waarop zij 3 uur werkt, heeft zij geen recht op een pauze preste 3 heures, ses prestations de travail n'atteignant pas la durée
omdat haar arbeidsprestaties lager liggen dan de duur die in § 2, 1e de la journée de travail prévue au § 2, alinéa 1er du présent article.
alinea van dit artikel is bepaald. Elle a droit à une pause pour la journée pendant laquelle elle preste
Zij heeft recht op één pauze tijdens de dag waarop zij 7 uur werkt. 7 heures. Concrètement, ce jour-là, elle prend une pause et preste
Concreet neemt zij die dag een pauze en werkt zij effectief 6 en een effectivement 6 heures 30 de travail conformément au § 2, alinéa 1er
half uur overeenkomstig § 2, 1e alinea en § 4 van dit artikel. et au § 4 du présent article. Elle a droit à deux pauses pour la journée pendant laquelle elle
Zij heeft recht op twee pauzes tijdens de dag waarop zij 8 uur werkt. preste 8 heures. Concrètement, ce jour-là, elle prend deux pauses et
Concreet neemt zij die dag twee pauzes en werkt zij effectief 7 uur preste effectivement 7 heures de travail conformément au § 2, alinéa
overeenkomstig § 2, 2e alinea, § 3 en § 4 van dit artikel. 2, § 3 et § 4 du présent article.

Art. 6.La période totale pendant laquelle la travailleuse a le droit

Art. 6.De werkneemster heeft recht op borstvoedingspauzes tot 7

de prendre des pauses d'allaitement est de 7 mois à partir de la
maanden na de geboorte van het kind. naissance de l'enfant.

Art. 7.In uitzonderlijke omstandigheden die verband houden met de

Art. 7.Dans des circonstances exceptionnelles liées à l'état de santé

gezondheidstoestand van het kind en voorzover een en ander blijkt uit een medisch getuigschrift, kan de totale duur tijdens welke de werkneemster recht heeft op borstvoedingspauzes, met maximum twee maanden worden verlengd. Commentaar Volgens dit artikel wordt met name de premature geboorte van het kind als een uitzonderlijke omstandigheid beschouwd.

Art. 8.§ 1. De werkneemster dient met haar werkgever overeen te komen op welk(e) moment(en) van de dag zij de borstvoedingspauze (s) kan nemen. § 2. Bij ontstentenis van een akkoord vallen de borstvoedingspauzes onmiddellijk vóór of na de in het arbeidsreglement bepaalde rusttijden. Commentaar De tussen de werkneemster en haar werkgever overeengekomen pauze(s)

de l'enfant, attestées par un certificat médical, la période totale pendant laquelle la travailleuse a le droit de prendre des pauses d'allaitement peut être prolongée d'au maximum deux mois. Commentaire Est notamment considérée, aux termes du présent article, comme une circonstance exceptionnelle, la naissance prématurée de l'enfant.

Art. 8.§ 1er. Le(s) moment(s) de la journée au(x)quel(s) la travailleuse peut prendre la ou les pauses d'allaitement est (sont) à convenir entre celle-ci et son employeur. § 2. A défaut d'accord, les pauses d'allaitement suivent ou précédent directement les temps de repos prévus au règlement de travail. Commentaire La (les) pause(s) convenue(s) entre la travailleuse et son employeur

kan (kunnen) op elk moment van de arbeidsdag worden genomen. peut (peuvent) être prises à tout moment de la journée de travail.
Bovendien is het vanzelfsprekend dat de werkneemster en de werkgever En outre, il va de soi qu'en fonction de l'évolution de l'allaitement,
steeds de mogelijkheid hebben om het tijdstip (de tijdstippen) van de la travailleuse et l'employeur peuvent toujours de commun accord
borstvoedingspauzes als overeengekomen ingevolge § 1 van dit artikel, revoir le ou les moments des prises des pauses d'allaitement tel(s)
in onderlinge overeenstemming te herzien in het licht van de evolutie que convenu(s) en application du § 1er du présent article.
van de borstvoeding. HOOFDSTUK V. - Nadere regels inzake bewijs en kennisgeving van de CHAPITRE V. - Modalités d'attestation et de notification de l'exercice
uitoefening van het recht op borstvoedingspauzes du droit aux pauses d'allaitement

Art. 9.§ 1. De werkneemster die deze overeenkomst wenst te genieten,

Art. 9.§ 1er. La travailleuse qui souhaite obtenir le bénéfice de la

brengt 2 maanden op voorhand haar werkgever hiervan op de hoogte. présente convention en avertit son employeur 2 mois à l'avance.
De termijn van 2 maanden kan in onderlinge overeenstemming tussen de Le délai de 2 mois peut être réduit de commun accord entre l'employeur
werkgever en de werkneemster worden ingekort. et la travailleuse.
§ 2. De kennisgeving gebeurt door middel van een aangetekend schrijven § 2. La notification de l'avertissement se fait par lettre recommandée
of de overhandiging van een geschrift waarvan het duplicaat voor ou par la remise d'un écrit dont le double est signé par l'employeur
ontvangst wordt ondertekend door de werkgever. au titre de réception.

Art. 10.§ 1. Het recht op borstvoedingspauzes wordt toegekend mits

Art. 10.§ 1er. Le droit aux pauses d'allaitement est accordé

het bewijs van de borstvoeding wordt geleverd. moyennant la preuve de l'allaitement.
§ 2. Het bewijs van de borstvoeding wordt vanaf het begin van de § 2. La preuve de l'allaitement est apportée à partir du début de
uitoefening van het recht op borstvoedingspauzes, naar keuze van de l'exercice du droit aux pauses d'allaitement, au choix de la
werkneemster, geleverd door een attest van een consultatiebureau voor travailleuse, par une attestation d'un centre de consultation des
zuigelingen (Kind en Gezin of ONE) of door een medisch getuigschrift. nourrissons (O.N.E. ou Kind en gezin) ou par un certificat médical.
§ 3. Nadien moet de werkneemster de werkgever elke maand een attest of § 3. Une attestation ou un certificat médical doit ensuite être remis
een medisch getuigschrift bezorgen, telkens op de datum waarop de par la travailleuse chaque mois à l'employeur, à la date anniversaire
uitoefening van het recht op borstvoedingspauzes voor het eerst is de l'exercice du droit aux pauses d'allaitement.
ingegaan. HOOFDSTUK VI. - Bescherming tegen ontslag CHAPITRE VI. - Protection contre le licenciement

Art. 11.§ 1. De werkgever van een werkneemster die borstvoeding geeft

Art. 11.§ 1er. L'employeur qui occupe une travailleuse allaitante

en/of melk afkolft, mag geen daad stellen om de dienstbetrekking et/ou tirant son lait ne peut faire un acte tendant à mettre fin
eenzijdig te beëindigen, vanaf het ogenblik dat hij op de hoogte werd unilatéralement à la relation de travail à partir du moment où il a
gebracht van de uitoefening van het recht als bedoeld in hoofdstuk III été informé de l'exercice du droit visé au chapitre III de la présente
van deze overeenkomst tot het verstrijken van een termijn van een convention jusqu'à l'expiration d'un délai d'un mois prenant cours le
maand die ingaat op de dag volgend op het verstrijken van de jour suivant l'expiration de validité de la dernière attestation ou du
geldigheid van het laatste attest of het laatste medisch getuigschrift
als bedoeld in artikel 10 van deze overeenkomst, behalve om redenen dernier certificat médical visés à l'article 10 de la présente
die geen verband houden met de fysieke toestand als gevolg van de convention, sauf pour des motifs étrangers à l'état physique résultant
borstvoeding en/of het afkolven van melk. de l'allaitement et/ou du tirage du lait.
§ 2. De werkgever dient deze redenen te bewijzen. Op verzoek van de § 2. La charge de la preuve de ces motifs incombe à l'employeur. A la
werkneemster brengt de werkgever haar hiervan schriftelijk op de demande de la travailleuse, l'employeur lui en donne connaissance par
hoogte. écrit.
§ 3. Als de aangevoerde reden tot staving van het ontslag niet voldoet § 3. Si le motif invoqué à l'appui du licenciement ne répond pas aux
aan de bepalingen van § 1 van dit artikel, of wanneer er geen reden prescriptions de l'alinéa 1er du présent article, ou à défaut de
is, betaalt de werkgever aan de werkneemster een forfaitaire motif, l'employeur payera à la travailleuse une indemnité forfaitaire
vergoeding die gelijk is aan het brutoloon voor 6 maanden, égale à la rémunération brute de 6 mois, sans préjudice des indemnités
onverminderd de aan de werkneemster verschuldigde vergoedingen in dues à la travailleuse en cas de rupture du contrat de travail.
geval van verbreking van de arbeidsovereenkomst.
§ 4. De vergoeding die overeenkomstig § 3 van dit artikel aan de § 4. L'indemnité versée à la travailleuse en application du § 3 du
werkneemster wordt betaald, kan niet worden gecumuleerd met de présent article ne peut être cumulée avec celle prévue à l'article 40,
vergoeding waarin artikel 40, § 3 van de arbeidswet van 16 maart 1971 § 3 de la loi du 16 mars 1971 sur le travail.
voorziet. § 5. De cumulatieregels betreffende de vergoeding waarin artikel 40, § § 5. Les règles de cumul applicables à l'indemnité prévue à l'article
3 van de arbeidswet van 16 maart 1971 voorziet, gelden ook voor de 40, § 3 de la loi du 16 mars 1971 sur le travail, le sont également à
vergoeding als bedoeld in § 3 van dit artikel. l'indemnité visée au § 3 du présent article.
HOOFDSTUK VII. - Slotbepalingen CHAPITRE VII. - Dispositions finales

Art. 12.Deze overeenkomst treedt in werking op 1 juli 2002. Zij is gesloten voor onbepaalde tijd. Zij kan op verzoek van de meest gerede ondertekenende partij worden herzien of opgezegd, met inachtneming van een opzeggingstermijn van zes maanden. De organisatie die het initiatief tot herziening of opzegging neemt, moet de redenen ervan aangeven en amendementsvoorstellen indienen. De andere organisaties verbinden zich ertoe deze binnen een maand na ontvangst ervan in de Nationale Arbeidsraad te bespreken.

Art. 12.La présente convention produit ses effets à partir du 1er juillet 2002. Elle est conclue pour une durée indéterminée. Elle pourra être révisée ou dénoncée à la demande de la partie signataire la plus diligente, moyennant un préavis de six mois. L'organisation qui prend l'initiative de la révision ou de la dénonciation doit en indiquer les motifs et déposer des propositions d'amendements que les autres organisations s'engagent à discuter au sein du Conseil national du Travail dans le délai d'un mois de leur réception.

Brussel, 27 november 2001. Bruxelles, le 27 novembre 2001.
Gezien om te worden gevoegd bij het koninklijk besluit van 21 januari 2002. Vu pour être annexé à l'arrêté royal du 21 janvier 2002.
De Minister van Werkgelegenheid, La Ministre de l'Emploi,
Mevr. L. ONKELINX Mme L. ONKELINX
ADVIES Nr. 1.377 WAARIN VOORSTELLEN WORDEN GEFORMULEERD MET BETREKKING AVIS N° 1.377 FORMULANT DES PROPOSITIONS QUANT AU PRINCIPE DU
TOT HET BEGINSEL VAN DE FINANCIERING EN DE REGELS VOOR DE VERGOEDING FINANCEMENT AINSI QU'AUX MODALITES D'INDEMNISATION DES PAUSES
VAN DE BORSTVOEDINGSPAUZES D'ALLAITEMENT
Zitting van dinsdag 27 november 2001 Séance du mardi 27 novembre 2001
Onderwerp : IAO - Verdrag betreffende de herziening van het verdrag Objet : Convention - OIT concernant la révision de la convention sur
over de moederschapsbescherming - Borstvoedingspauzes la protection de la maternité - Pauses d'allaitement
Naar aanleiding van de aanneming door de Internationale Suite à l'adoption par la Conférence internationale du travail en juin
Arbeidsconferentie in juni 2000 van een nieuw verdrag (nr. 183) 2000 d'une nouvelle convention (n° 183) sur la protection de la
betreffende de bescherming van het moederschap heeft Mevr. ONKELINX, maternité, Mme ONKELINX, Ministre de l'Emploi, a demandé au Conseil
Minister van Werkgelegenheid, bij brief van 30 juni 2000 de Nationale national du Travail, dans sa lettre du 30 juin 2000, d'actualiser le
Arbeidsraad verzocht het standpunt te actualiseren dat hij bij de point de vue qu'il avait adopté lors de la préparation de cette
voorbereiding van dit verdrag had ingenomen met betrekking tot de convention en ce qui concerne l'octroi de pauses d'allaitement aux
toekenning van borstvoedingspauzes aan werkneemsters (advies nr. 1.292 van 17 november 1999). travailleuses (avis n° 1.292 du 17 novembre 1999).
De bespreking hiervan werd toevertrouwd aan de Commissie Individuele L'examen de cette question a été confié à la Commission des Relations
Arbeidsverhoudingen. individuelles du travail.
In de loop van de besprekingen in de Commissie werd de adviesaanvraag Au cours des discussions au sein de la commission, la saisine a été
door het Bureau van de Raad verruimd tot alle problemen die geregeld élargie par le Bureau du Conseil pour comprendre tous les problèmes
moeten worden als het Belgisch recht in overeenstemming wordt gebracht devant être réglés afin de mettre le droit belge en conformité avec
met dit verdrag. cette convention.
Op basis van het verslag van de Commissie heeft de Raad op 27 november Sur rapport de la commission, le Conseil a conclu, le 27 novembre
2001 de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 gesloten tot invoering 2001, la convention collective de travail n° 80 instaurant le droit à
van een recht op betaalde borstvoedingspauzes. des pauses d'allaitement rémunérées.
Op grond van de besprekingen van deze Commissie heeft de Raad op Sur la base des discussions en commission, le Conseil a émis à la même
dezelfde datum het volgende eenparige advies uitgebracht. date l'avis unanime suivant.
ADVIES VAN DE NATIONALE ARBEIDSRAAD AVIS DU CONSEIL NATIONAL DU TRAVAIL
I. INLEIDING I. INTRODUCTION
A. Historiek van de huidige adviesaanvraag A. Historique de la saisine
De Raad herinnert er aan dat de Internationale Arbeidsconferentie op Le Conseil rappelle qu'au cours de sa 88e session (juin 2000), la
zijn 88e zitting (juni 2000), meer bepaald op 15 juni 2000, een nieuw Conférence internationale du travail a adopté, le 15 juin 2000, une
verdrag nr. 183 aannam betreffende de bescherming van het moederschap nouvelle convention n° 183 concernant la protection de la maternité
(en een nieuwe aanbeveling, nr. 191). (ainsi qu'une nouvelle recommandation, n° 191).
De Raad brengt in herinnering dat hij sinds het vraagstuk van de Il rappelle également que, depuis que la question de la révision de la
herziening van het verdrag nr. 103 en aanbeveling nr. 95 betreffende convention n° 103 et de la recommandation n° 95 concernant la
de bescherming van het moederschap op de agenda van de Internationale protection de la maternité a été inscrite à l'ordre du jour de la
Arbeidsconferentie werd ingeschreven reeds tweemaal advies gaf over de Conférence internationale du travail, il a déjà émis deux avis sur
problematiek. cette problématique.
Op 16 juni 1998 bracht de Raad het advies nr. 1.237 uit waarin hij Le 16 juin 1998, le Conseil a émis l'avis n° 1.237 dans lequel il
opmerkingen heeft geformuleerd betreffende een aantal punten van de formulait des remarques sur un certain nombre de points du
vragenlijst aan de Regeringen, die was opgenomen in het eerste rapport questionnaire adressé aux Gouvernements, qui était inclus dans le
van het Internationaal Arbeidsbureau over de problematiek. premier rapport du Bureau international du travail sur cette
Gevraagd naar zijn opmerkingen over de ontwerpteksten van verdrag en problématique. Suite à la demande d'avis concernant les projets de convention et de
aanbeveling, gaf de Raad op 17 november 1999 het advies nr. 1.292. recommandation, le Conseil a émis le 17 novembre 1999 l'avis n° 1.292.
Ondertussen had de Raad zich op 17 juli 1998 uitgesproken over het 13e Entre-temps, le Conseil s'était prononcé, le 17 juillet 1998, sur le
rapport van het Regeringscomité van het Europees sociaal handvest dat 13e rapport du Comité gouvernemental de la Charte sociale européenne
België een verwittiging had gegeven omdat de werkgevers in België, in qui avait donné un avertissement à la Belgique parce que, en
strijd met het handvest, niet wettelijk verplicht zijn aan de contradiction avec la Charte, les employeurs en Belgique ne sont pas
werknemers bezoldigde borstvoedingspauzes tijdens de werkuren toe te légalement tenus d'octroyer des pauses d'allaitement rémunérées aux
kennen (1) (advies nr. 1.242). travailleuses pendant les heures de travail (1) (avis n° 1.242).
B. Context van de huidige aanhangigmaking B. Contexte de la saisine
Met het oog op een eventuele ratificatie van het nieuwe verdrag nr.
183 (2) verzocht Mevr. ONKELINX, Minister van Werkgelegenheid, bij En vue d'une ratification éventuelle de la nouvelle convention n° 183
(2) Mme ONKELINX, Ministre de l'Emploi, a demandé au Conseil national
brief van 30 juni 2000 de Nationale Arbeidsraad om het standpunt te du Travail, dans sa lettre du 30 juin 2000, d'actualiser le point de
actualiseren dat hij bij de voorbereiding van dit verdrag had vue qu'il avait adopté lors de la préparation de cette convention en
ingenomen met betrekking tot de toekenning van borstvoedingspauzes aan ce qui concerne l'octroi de pauses d'allaitement aux travailleuses
werkneemsters (advies nr. 1.292 van 17 november 1999). (avis n° 1.292 du 17 novembre 1999).
Wat het principe van de borstvoedingspauzes betreft, stelde de Raad in Pour ce qui concerne le principe des pauses d'allaitement, le Conseil
zijn advies nr. 1.292 het volgende : "Volgens de Raad moeten het recht avait déclaré, dans son avis n° 1.292 : "Le Conseil est d'avis que le
voor de moeder om vrij te kiezen voor het zogen van haar kind en de droit pour la mère de choisir librement d'allaiter son enfant et la
materiële mogelijkheid om dat recht uit te oefenen, worden possibilité matérielle d'exercer ce libre choix doivent être garantis
gegarandeerd in de tekst. De manier waarop, moet evenwel worden dans le dispositif. Toutefois, la façon de permettre que ce choix soit
beoordeeld door de lidstaten die de gepaste maatregelen zullen nemen effectif devrait être laissée à l'appréciation des Etats Membres qui
in het licht van hun nationale cultuur". prendront les mesures appropriées en fonction de leur culture
Na bespreking in de Commissie Individuele Arbeidsverhoudingen waaraan nationale. » Après examen de la problématique par la Commission des Relations
het onderzoek van de problematiek werd toevertrouwd, was het Bureau individuelles du travail, le Bureau du Conseil a toutefois estimé
van de Raad evenwel van oordeel dat een coherente benadering van de qu'une approche cohérente de la problématique de la protection de la
problematiek van de moederschapsbescherming vereist dat de maternité nécessitait que le Conseil examine la mise en oeuvre de la
tenuitvoerlegging van het IAO-Verdrag nr. 183 door de Raad in zijn Convention-OIT n° 183 dans sa totalité en vue d'émettre un avis
geheel in behandeling werd genomen om er een globaal advies over uit
te brengen. global.
Het Bureau werd door de minister bijgetreden in haar brief van 11 La Ministre s'est ralliée à l'avis du Bureau dans sa lettre du 11
januari 2001. janvier 2001.
Toen de Raad recentelijk werd gevraagd naar zijn mening over drie Lorsque, dernièrement, le Conseil a été saisi de trois propositions de
wetsvoorstellen die betrekking hebben op het moederschapsverlof (3) loi relatives au congé de maternité (3) alors qu'il avait déjà entamé
nadat hij reeds de werkzaamheden over de overeenstemming van het ses travaux sur la mise en conformité du droit belge avec la nouvelle
Belgisch recht met het nieuwe IAO-Verdrag had aangevangen, besloot de Convention-OIT, il a décidé de terminer d'abord ces travaux, et de
Raad deze werkzaamheden eerst te beëindigen, om dan zijn conclusies
aan het Parlement mee te delen met het oog op een interactieve aanpak communiquer ensuite ses conclusions au Parlement dans une perspective
van de problematiek (advies nr. 1.353 van 15 mei 2001). d'approche interactive de la problématique (avis n° 1.353 du 15 mai 2001).
Op 23 juli 2001 jongstleden werd ook door de heer A. DE DECKER, Le 23 juillet 2001, M. A. DE DECKER, président du Sénat, a également
voorzitter van de Senaat, het advies van de Raad ingewonnen over een demandé l'avis du Conseil au sujet d'un certain nombre de propositions
aantal wetsvoorstellen met betrekking tot het moederschapsverlof. de loi relatives au congé de maternité.
II. STANDPUNT VAN DE NATIONALE ARBEIDSRAAD II. POSITION DU CONSEIL NATIONAL DU TRAVAIL
De Raad heeft een grondig onderzoek gewijd aan de problematiek van de Le Conseil a examiné de façon approfondie la problématique de la
moederschapsbescherming in het licht van het nieuwe IAO-Verdrag nr. protection de la maternité, à la lumière de la nouvelle Convention-OIT
183 en het Europees Sociaal Handvest. n° 183 et de la Charte sociale européenne.
De Raad heeft zijn onderzoek verricht aan de hand van een nota van het Le Conseil a mené son examen sur la base d'une note du Ministère de
Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid over de overeenstemming van l'Emploi et du Travail sur la mise en conformité du droit du travail
het Belgisch arbeidsrecht met het IAO-Verdrag nr. 183, die hem door de belge avec la Convention-OIT n° 183, qui lui avait été envoyée par la
Minister van Werkgelegenheid werd toegezonden. Ministre de l'Emploi.
In het kader van dit onderzoek had de Raad al kennis genomen van het Dans le cadre de cet examen, il avait déjà pris connaissance de l'avis
advies van de Raad van de Gelijke Kansen voor Mannen en Vrouwen van 14 du Conseil de l'Egalité des Chances entre hommes et femmes du 14
juli 2000, dat hem door de Voorzitster van die Raad was overgemaakt. juillet 2000, qui lui avait été transmis par la Présidente de ce Conseil.
De Raad heeft besloten het in overeenstemming zijn van het Belgisch Le Conseil a décidé d'examiner avec la plus grande attention la mise
recht met de bovengenoemde internationale rechtsbronnen, met en conformité du droit belge avec les sources de droit internationales
bijzondere aandacht te onderzoeken voor, ten eerste, de vereiste van susmentionnées en ce qui concerne, premièrement, l'obligation de
bezoldigde borstvoedingspauzes tijdens de werkuren voor werkneemsters, prévoir des pauses d'allaitement rémunérées pendant les heures de
ten tweede, de vereiste van een bijkomend verlof bij ziekte, travail pour les travailleuses, deuxièmement, l'obligation de prévoir
complicaties of risico tot complicaties ten gevolge van de un congé complémentaire en cas de maladie, de complications ou de
risque de complications résultant de la grossesse ou de l'accouchement
zwangerschap of de bevalling en, ten derde, het principieel verbod van et, troisièmement, l'interdiction de principe d'exiger d'une femme
een vrouw die zich kandidaat stelt voor een baan een zwangerschapstest candidate à un emploi un test de grossesse ou un certificat concernant
te vragen of een attest van zo'n test. un test de ce type.
A. Borstvoedingspauzes A. Pauses d'allaitement
De Raad wijst er op dat het nieuwe IAO-Verdrag nr. 183 in zijn artikel Le Conseil fait observer que la nouvelle Convention-OIT n° 183 prévoit
10 voorziet dat een werkneemster recht heeft op een of meer pauzes per en son article 10 qu'une travailleuse a droit à une ou plusieurs
pauses quotidiennes ou à une réduction journalière de la durée du
dag of op een kortere dagelijkse arbeidsduur om haar kind borstvoeding travail pour allaiter son enfant et que ces pauses ou cette réduction
te geven en dat deze als arbeidsduur moeten beschouwd worden en doivent être comptées comme temps de travail et rémunérées en
bezoldigd worden. conséquence.
De Raad wijst er bovendien op dat de overeenkomstsluitende partijen Il souligne également que les parties contractantes s'engagent dans
zich in het artikel 8, § 3 van het Europees Sociaal Handvest l'article 8, § 3 de la Charte sociale européenne "en vue d'assurer
verplichten "om de onbelemmerde uitoefening van het recht van l'exercice effectif du droit des travailleuses à la protection, à
vrouwelijke werknemers op bescherming te waarborgen, te bepalen dat de assurer aux mères qui allaitent leurs enfants des pauses suffisantes à cette fin".
moeders die hun zuigelingen voeden daartoe voldoende tijd krijgen". Le Conseil conclut qu'une ratification éventuelle de la Convention-OIT
De Raad besluit dat een eventuele ratificatie van IAO-Verdrag nr. 183 n° 183 par la Belgique nécessite donc, d'une part, que les
door België dus vereist dat, enerzijds, de Belgische werkneemsters travailleuses belges aient le droit de prendre des pauses
recht hebben op het nemen van borstvoedingspauzes, en dat daarvoor, d'allaitement, et, d'autre part, que, pour cela, une compensation
anderzijds, een financiële compensatie wordt voorzien. financière soit prévue.
1. De collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 tot instelling van een 1. La convention collective de travail n° 80 instaurant un droit aux
recht op borstvoedingspauzes pauses d'allaitement
De Raad constateert dat de Belgische regelgeving een aantal Le Conseil constate que la réglementation belge comprend un certain
maatregelen bevat die de veiligheid en de gezondheid van de zwangere nombre de mesures visant à la sécurité et à la santé des travailleuses
of zogende werkneemster en/of van haar kind beogen (moederschapsrust, enceintes ou allaitantes et/ou de leurs enfants (congé de maternité,
profylactisch verlof, schorsing van de arbeidsovereenkomst om congé de prophylaxie, suspension du contrat de travail pour subir des
zwangerschapsonderzoeken te ondergaan, beperking van nachtarbeid en examens médicaux liés à la grossesse, limitation du travail de nuit et
overwerk, vaderschapsverlof, ouderschapsverlof), maar dat een des heures supplémentaires, congé de paternité, congé parental) mais
Belgische werkneemster geen eigenlijk recht op borstvoedingsverlof que les travailleuses belges n'ont aucun droit effectif à un congé
heeft. d'allaitement.
Om hieraan te verhelpen heeft de Raad besloten een conventioneel kader Pour remédier à ce problème, le Conseil a décidé de mettre en place un
in te stellen (de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 tot cadre conventionnel (la convention collective de travail n° 80
instelling van een recht op borstvoedingspauzes) dat de werkgevers in instaurant un droit aux pauses d'allaitement) qui impose aux
België de verplichting oplegt aan de werkneemsters borstvoedingspauzes employeurs en Belgique l'obligation d'accorder aux travailleuses des
tijdens de werkuren toe te kennen onder de voorwaarden bepaald in de pauses d'allaitement pendant les heures de travail, aux conditions
collectieve arbeidsovereenkomst.
De Raad wijst er op dat de collectieve arbeidsovereenkomst die in zijn déterminées dans cette convention collective de travail.
midden werd afgesloten tot instelling van een recht op Il fait observer que la convention collective de travail qui a été
borstvoedingspauzes, de uitoefening van dit recht koppelt aan de conclue en son sein en vue d'instaurer le droit à des pauses
hiernavolgende principes : d'allaitement lie l'exercice de ce droit aux principes suivants :
- wat betreft de duur van het recht : werkneemsters hebben recht op - en ce qui concerne la durée du droit : les travailleuses ont droit à
borstvoedingspauzes tot 7 maanden na de geboorte van hun kind (tot 9 des pauses d'allaitement jusqu'à 7 mois après la naissance de leur
maanden in uitzonderlijke gevallen); enfant (9 mois dans des cas exceptionnels).
- wat betreft de duur van de borstvoedingspauzes : de werkneemster - en ce qui concerne la durée des pauses d'allaitement : la
heeft naargelang van de duur van haar prestaties per arbeidsdag recht travailleuse a droit, selon la durée de ses prestations par journée de
op één of twee pauzes, te nemen gedurende die dag zelf. Een effectieve travail, à une ou deux pause(s) à prendre pendant ce même jour de
arbeidstijd van minimum 4 uur geeft recht op één pauze; een effectieve travail. Un temps de travail effectif d'au moins 4 heures donne droit
arbeidstijd van 7 uur 30 of meer geeft recht op twee pauzes. Een pauze duurt een half uur. Twee pauzes kunnen worden opgebruikt in twee periodes van een half uur of in één periode van 1 uur. De duur van de pauzes is bij de duur van de prestaties van de arbeidsdag inbegrepen. - wat betreft de wijze van uitoefening van het recht : de werkneemster verwittigt haar werkgever twee maanden vooraf van haar voornemen gebruik te maken van haar recht op borstvoedingspauzes, alhoewel een kortere termijn kan overeengekomen worden tussen de werkgever en de à une pause; un temps de travail effectif de 7 heures 30 ou plus donne droit à deux pauses. Une pause dure une demi-heure. S'il s'agit de deux pauses, celles-ci peuvent être prises en deux périodes d'une demi-heure chacune ou en une seule période d'une heure. La durée des pauses est incluse dans la durée des prestations de la journée de travail. - en ce qui concerne les modalités de l'exercice du droit : la travailleuse avertit son employeur deux mois à l'avance de son intention d'utiliser son droit à des pauses d'allaitement, bien que ce délai puisse être réduit de commun accord entre l'employeur et la travailleuse; elle apporte la preuve de l'allaitement par une
werkneemster; ze bewijst de borstvoeding door een attest van Kind en attestation de l'ONE ou de « Kind en Gezin » ou par un certificat
Gezin/ONE of een medisch attest (beide zijn elke maand te hernieuwen), médical (à renouveler chaque mois) et elle peut convenir avec son
en kan met de werkgever overeenkomen wanneer ze de pauzes neemt; employeur du moment où elle prend les pauses; à défaut d'accord, les
indien er geen akkoord is, moeten de pauzes aansluiten op de in het pauses suivent ou précèdent directement les temps de repos prévus dans
arbeidsreglement voorziene rusttijden. le règlement de travail.
- wat betreft de bescherming tegen ontslag : de werkneemster die - en ce qui concerne la protection contre le licenciement : la
gebruik maakt van haar recht op borstvoedingspauzes is beschermd tegen travailleuse utilisant son droit à des pauses d'allaitement est
ontslag door de werkgever omwille van redenen die verband houden met protégée contre le licenciement pour des raisons liées à l'allaitement
de borstvoeding of het afkolven van melk, vanaf het moment dat zij ou au fait qu'elle tire son lait, depuis le moment où elle a informé
haar werkgever heeft ingelicht over haar voornemen gebruik te maken son employeur de son intention d'exercer son droit aux pauses
van haar recht op borstvoedingspauzes tot het verstrijken van een d'allaitement jusqu'à l'expiration d'un délai d'un mois prenant cours
termijn van 1 maand die ingaat op de dag volgend op het verstrijken le jour suivant l'expiration de validité de l'attestation de l'ONE ou
van de geldigheid van het attest van Kind en Gezin/ONE of het medisch de « Kind en Gezin », ou du certificat médical.
attest. De Raad is van oordeel dat België hiermee aan de vereisten Le Conseil est d'avis que, de la sorte, la Belgique satisfait aux
voortvloeiende uit de hierboven genoemde internationale rechtsbronnen exigences résultant des sources de droit internationales
voldoet en de zogende vrouwen de mogelijkheid biedt zo vlug mogelijk susmentionnées et qu'elle offre aux femmes qui allaitent la
hun werk te hervatten, vermijdt dat zij gediscrimineerd worden en er possibilité de reprendre le travail dès que possible, évite qu'elles
voor zorgt dat zij de garantie hebben dat zij kunnen kiezen om hun soient victimes de discriminations, et veille à ce qu'elles aient la
kind al dan niet borstvoeding te geven. garantie de pouvoir choisir d'allaiter ou non leur enfant.
De Raad wil nog opmerken dat deze collectieve arbeidsovereenkomst Il ajoute que cette convention collective de travail ne concerne
uiteraard slechts van toepassing is op de werkgevers en werknemers die évidemment que les employeurs et les travailleurs auxquels s'applique
onder het toepassingsgebied vallen van de wet van 5 december 1968 la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de travail
betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire et les commissions paritaires.
comités. De Raad acht het geraden dat een analoge regeling als in de Le Conseil estime opportun qu'il soit élaboré un règlement, analogue à
collectieve arbeidsovereenkomst gesloten in de schoot van de Raad zou celui de la convention collective de travail conclue en son sein, qui
worden uitgewerkt, waarbij rekening moet worden gehouden met de tiendra compte des spécificités des procédures dans le secteur public.
specificiteit van de procedures in de overheidssector. Hij verzoekt Il demande par conséquent que le gouvernement prenne les dispositions
derhalve dat de regering, in overleg met de representatieve vakbonden nécessaires à cet effet, en concertation avec les organisations
van het overheidspersoneel, de nodige schikkingen daartoe zou treffen. syndicales représentatives du personnel des services publics.
2. Begeleidende maatregelen 2. Mesures d'accompagnement
De Raad wijst er op dat het nieuwe IAO-Verdrag nr. 183 in zijn artikel 10.2 vereist dat de borstvoedingspauzes als arbeidstijd moeten vergoed worden. Hij acht het noodzakelijk dat, opdat de conventie haar volledige uitwerking zou kunnen ressorteren, de bevoegde autoriteiten de vereiste maatregelen nemen om te voorzien in de financiële compensatie van de werkneemsters voor hun borstvoedingspauzes. Hij stelt voor dit te doen met inachtneming van een aantal principes, die hij uiteenzet in het onderhavige begeleidend advies. Het recht op borstvoedingspauzes maakt deel uit van de moederschapsbescherming. Daarom verkiest de Raad als referentiekader voor de financiële compensatie voor de werkneemsters die gebruik maken Le Conseil fait observer que la nouvelle Convention-OIT n° 183 exige en son article 10.2 que les pauses d'allaitement soient rémunérées comme temps de travail. Il estime nécessaire, pour que la convention puisse produire tous ses effets, que les autorités compétentes prennent les mesures adéquates afin d'assurer la compensation financière des pauses d'allaitement pour les travailleuses. Il propose que cela se fasse en tenant compte d'un certain nombre de principes qu'il expose dans le présent avis. Le droit à des pauses d'allaitement est un élément de la protection de la maternité. Pour cette raison, le Conseil opte pour le système de l'assurance-maternité comme cadre de référence pour la compensation
van hun recht op borstvoedingspauzes het stelsel van de financière des travailleuses qui exercent leur droit à des pauses
moederschapsverzekering. d'allaitement.
Enerzijds, wat de financiering van het stelsel betreft, stelt de Raad En ce qui concerne le financement du système, le Conseil propose que
voor het risico te solidariseren, zoals dit het geval is voor de le risque soit solidarisé, comme c'est le cas pour
moederschapsverzekering. l'assurance-maternité.
Anderzijds, wat het bedrag van de uitkering voor de En ce qui concerne le montant de l'allocation pour les pauses
borstvoedingspauzes betreft, wordt voorgesteld dat de werkneemster d'allaitement, il propose que la travailleuse reçoive le même montant
hetzelfde bedrag als de moederschapsuitkering ontvangt : 82 % van haar que pour l'allocation de maternité, soit 82 % du salaire non plafonné.
onbegrensde loon.
De Raad vraagt de bevoegde instanties naar een zo eenvoudig, soepel en Le Conseil demande aux instances compétentes de mettre en place une
efficiënt mogelijke procedure, gelet op de wens van de sociale procédure qui soit la plus simple, la plus souple et la plus efficace
partners van een maandelijkse betaling. De werkgevers moeten de possible, vu le souhait exprimé par les partenaires sociaux d'un
paiement mensuel. Les employeurs doivent communiquer à l'instance
bevoegde instantie de gegevens die voor de betaling nodig zijn compétente les données nécessaires au paiement, et, en aucun cas, la
meedelen, en, in elk geval, mag de betalingsprocedure de toegang tot procédure de paiement ne peut compromettre l'accès au droit.
het recht nooit in het gedrang brengen. Le Conseil souligne en outre que les pauses d'allaitement, bien
De Raad merkt voorts op dat, hoewel de borstvoedingspauzes volgens de qu'elles consistent, selon les termes de la convention collective de
in zijn schoot gesloten collectieve arbeidsovereenkomst een schorsing travail conclue en son sein, en une suspension de l'exécution du
uitmaken van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst, weliswaar met contrat de travail avec garantie de revenu mais sans maintien de
inkomensgarantie maar zonder loonbehoud ten laste van de werkgever, deze pauzes beschouwd moeten worden als arbeidstijd voor de toepassing van de sociale wetgeving, inzonderheid wat het genot van de socialezekerheidsrechten betreft. Tenslotte vraagt de Raad dat de reglementaire bepalingen die in uitvoering van dit advies moeten genomen worden, hem ter advies zouden voorgelegd worden. De Raad vraagt dat dit tijdig gebeurt, zodat wanneer de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 op 1 juli 2002 in werking treedt de hierboven gevraagde reglementaire bepalingen genomen zijn. B. Bijkomende verloven De Raad stelt vast dat het IAO-Verdrag nr. 183 in zijn artikel 5 salaire à charge de l'employeur, doivent être considérées comme temps de travail pour l'application de la législation sociale, et en particulier en ce qui concerne le bénéfice des droits de la sécurité sociale. Enfin, il demande à être consulté sur les dispositions réglementaires qui doivent être prises en exécution du présent avis. Le Conseil insiste pour que cette consultation ait lieu en temps opportun afin que ces dispositions réglementaires soient prises au moment où la convention collective de travail n° 80 entrera en vigueur, soit le 1er juillet 2002. B. Congés complémentaires Le Conseil constate que la Convention-OIT n° 183 prévoit en son
voorziet dat voor of na de periode van moederschapsverlof een verlof article 5 qu'un congé doit être accordé à la travailleuse, avant ou
moet worden toegekend op vertoon van een medisch getuigschrift aan de après la période de congé de maternité, sur présentation d'un
werkneemster in geval van ziekte, complicaties of risico tot certificat médical, en cas de maladie, complications ou risque de
complicaties ten gevolge van de zwangerschap of de bevalling. De aard complications résultant de la grossesse ou de l'accouchement. La
en de maximumduur van dit verlof kunnen nader worden bepaald nature et la durée maximale de ce congé peuvent être précisées
overeenkomstig de nationale wetgeving en praktijk. conformément à la législation et à la pratique nationales.
De Raad is na een grondig onderzoek van deze kwestie tot de conclusie Après un examen approfondi de la question, le Conseil est parvenu à la
gekomen dat de actuele reglementering van het moederschapsverlof zoals conclusion que la réglementation actuelle du congé de maternité telle
die in België bestaat globaal genomen een evenwichtige bescherming qu'elle existe en Belgique prévoit, dans son ensemble, une protection
voor de (aanstaande) moeder en haar kind voorziet en als dusdanig met de doelstellingen van de voornoemde verdragsbepalingen in overeenstemming is. Hij is dan ook van oordeel dat er op dit moment geen nood bestaat voor de overheid om wijzigingen in de reglementering van het moederschapsverlof aan te brengen die dit evenwicht zouden kunnen verstoren. De Raad is evenwel van mening dat regelgevingen steeds voor verbetering vatbaar zijn. Dienaangaande wijst hij er op dat de moederschapsbescherming een materie is die traditioneel tot het bevoegdheidsdomein van de sociale partners behoort. Aangezien de Raad van oordeel is dat deze materie eerder geschikt is als onderhandelingsonderwerp bij een globale onderhandelingsronde, waarbij een geïntegreerde en coherente, behandeling mogelijk is, verkiest hij zich over deze problematiek te buigen bij de eerstkomende onderhandelingen voor een interprofessioneel akkoord. De sociale partners in de Raad bijeen verbinden zich er dan ook toe om de problematiek van het moederschapsverlof in al zijn aspecten te behandelen in hun onderhandelingsronde voor een interprofessioneel akkoord voor de periode 2003-2004. équilibrée de la (future) mère et de son enfant et que, en tant que telle, elle est en conformité avec les objectifs de la convention susmentionnée. Il est par conséquent d'avis qu'il n'est pas nécessaire, pour l'instant, que les autorités apportent à la réglementation du congé de maternité des modifications, qui pourraient perturber cet équilibre. Le Conseil considère toutefois que toute réglementation peut être améliorée. A cet égard, il souligne que la protection de la maternité est une matière qui relève traditionnellement du champ de compétence des partenaires sociaux. Le Conseil, considérant que cette problématique devrait plutôt être débattue dans le cadre de négociations globales, ce qui permettrait qu'elle soit traitée de façon intégrée et cohérente, estime préférable qu'elle soit examinée lors des prochaines négociations en vue d'un accord interprofessionnel. Les partenaires sociaux réunis au sein du Conseil s'engagent dès lors à discuter de la problématique du congé de maternité dans tous ses aspects lors des négociations qui seront menées en vue de la conclusion d'un accord interprofessionnel pour la période 2003-2004.
C. Zwangerschapstests C. Tests de grossesse
De Raad stelt vast dat het IAO-Verdrag nr. 183 in zijn artikel 9 Le Conseil constate que la Convention-OIT n° 183 précise en son
bepaalt dat ieder lid zelf maatregelen moet nemen om ervoor te zorgen article 9 que tout membre doit adopter des mesures propres à garantir
dat het moederschap geen bron is van discriminatie inzake arbeid, que la maternité ne constitue pas une source de discrimination en
inclusief de toegang tot de arbeid. Bovendien stelt het verdrag dat matière d'emploi, y compris d'accès à l'emploi. En outre, elle dispose
deze maatregelen het verbod moeten inhouden om van een vrouw die naar que ces mesures doivent comprendre l'interdiction d'exiger d'une femme
een betrekking solliciteert te eisen dat ze een zwangerschapstest qui pose sa candidature à un poste qu'elle se soumette à un test de
ondergaat of een attest indient waaruit blijkt dat ze al dan niet grossesse ou qu'elle présente un certificat attestant ou non de l'état
zwanger is, tenzij een nationale wet of reglement erin voorziet voor de grossesse, sauf lorsque la législation nationale le prévoit pour
werkzaamheden die des travaux qui :
- krachtens een nationale wet of reglement geheel of gedeeltelijk - sont interdits, totalement ou partiellement, en vertu de la
verboden zijn voor zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven, législation nationale, aux femmes enceintes ou à celles qui allaitent,
of ou
- een erkend en duidelijk risico inhouden voor de gezondheid van de - comportent un risque reconnu ou significatif pour la santé de la
vrouw en van het kind. femme et de l'enfant.
De Raad merkt op dat de bovengenoemde nota van het Ministerie van Le Conseil fait observer qu'aux termes de la note précitée du
Tewerkstelling en Arbeid hem er over informeerde dat het in de Ministère de l'Emploi et du Travail, il est admis dans la pratique en
Belgische praktijk wordt geaccepteerd dat een werkgever een Belgique que l'employeur puisse demander à une femme qui pose sa
zwangerschapstest of een attest van zo'n test vraagt aan een candidature à un poste un test de grossesse ou un certificat
vrouwelijke kandidaat voor een job, wanneer uit de verplichte concernant un test de ce type, lorsque l'évaluation obligatoire des
evaluatie van risico's blijkt dat die job schadelijk zou kunnen zijn risques montre que la fonction pourrait être préjudiciable à la
voor de veiligheid of de gezondheid van een zwangere werkneemster. sécurité ou à la santé de la travailleuse enceinte.
De Raad wil er op wijzen dat deze praktijk kadert in de reglementering Il souligne que cette pratique s'inscrit dans le cadre de la
met betrekking tot het profylactisch verlof : zodra een zwangere réglementation relative au congé de prophylaxie : dès qu'une
werkneemster haar werkgever van haar toestand op de hoogte heeft travailleuse enceinte a mis son employeur au courant de sa situation,
gebracht dan wel na de bevalling heeft laten weten dat zij haar kind ou qu'après l'accouchement, elle l'a informé du fait qu'elle allaite
zoogt en wanneer de algemene evaluatie op het bestaan van een risico son enfant, et lorsque l'évaluation générale montre l'existence d'un
voor de veiligheid of de gezondheid van haar of haar kind wijst, moet risque pour la sécurité ou la santé de la travailleuse ou de son
zij onderworpen worden aan een medisch onderzoek volgens de bepalingen enfant, elle doit se soumettre à un examen médical, selon les
van het ARAB; de geneesheer stelt een maatregel voor om blootstelling dispositions du RGPT; le médecin propose une mesure afin d'éviter
van de werkneemster aan het risico te vermijden (artikel 41bis en 42 l'exposition de la travailleuse au risque (articles 41bis et 42 de la
Arbeidswet; koninklijk besluit 2 mei 1995). loi sur le travail; arrêté royal du 2 mai 1995).
De Raad vraagt dat de bevoegde instanties er voor zorgen dat het Le Conseil demande que les instances compétentes veillent à ce que
principiële verbod van het IAO-Verdrag in Belgisch recht wordt l'interdiction de principe prévue dans la Convention-OIT soit inscrite
ingeschreven en dat de nodig geachte afwijkingen eenduidig in de dans le droit belge et que les dérogations jugées nécessaires soient
reglementering worden omschreven. décrites clairement dans la réglementation.
De Raad achtte het raadzaam verder te werken aan zijn onderzoek van de Le Conseil a jugé opportun de poursuivre son examen de la
problematiek van het moederschapsverlof in het kader van het
IAO-Verdrag alvorens zich te buigen over de wetsvoorstellen die problématique du congé de maternité dans le cadre de la Convention-OIT
aanleiding waren van de adviesaanvraag uitgaande van de heer A. DE avant de se pencher sur les propositions de loi dont M. A. DE DECKER
DECKER van 23 juli 2001. l'a saisi le 23 juillet 2001.
De nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 en het onderhavig La nouvelle convention collective de travail n° 80 et le présent avis
advies zijn een eerste substantieel resultaat van dit onderzoek en sont un premier résultat substantiel de cet examen et offrent déjà une
bieden reeds een antwoord op de voorstellen van de parlementsleden in réponse aux propositions des parlementaires dans le cadre de cette
het kader van deze problematiek. problématique.
Zoals uit het onderhavig advies bovendien blijkt, nemen de sociale En outre, comme indiqué dans le présent avis, les partenaires sociaux
partners in de Raad bijeen het engagement om tijdens de réunis au sein du Conseil prennent l'engagement d'examiner la
onderhandelingsronde voor een interprofessioneel akkoord voor de problématique du congé de maternité dans tous ses aspects lors des
periode 2003-2004 de problematiek van het moederschapsverlof in al négociations qui seront menées en vue de la conclusion d'un accord
zijn aspecten te bekijken. Zij zijn immers van oordeel dat deze interprofessionnel pour la période 2003-2004. Ils sont en effet d'avis
materie traditioneel tot de bevoegdheid van de sociale partners que cette matière relève traditionnellement du champ de leur
behoort en het best in het kader van een globale onderhandelingsronde compétence et qu'il serait préférable qu'elle soit débattue dans le
kan besproken worden. cadre de négociations globales.
(1) België heeft artikel 8, § 3 van het Europees Sociaal Handvest bij (1) La Belgique a ratifié l'article 8, § 3 de la Charte sociale
Wet van 11 juli 1990 goedgekeurd. Bij de bespreking van de européenne par la loi du 11 juillet 1990. Lors de l'examen de la
problematiek nam de Raad kennis van het advies van de Raad van de problématique, le Conseil a pris connaissance de l'avis du Conseil de
Gelijke Kansen voor Mannen en Vrouwen van 12 maart 1999. l'Egalité des Chances entre hommes et femmes, du 12 mars 1999.
(2) IAO-Verdrag nr. 103 werd niet door België geratificeerd. (2) La Convention-OIT n° 103 n'a pas été ratifiée par la Belgique.
(3) Adviesaanvraag van de heer H. DE CROO, Voorzitter van de Kamer van (3) Saisine de M. H. DE CROO, Président de la Chambre des
volksvertegenwoordigers, van 27 maart 2001. représentants, en date du 27 mars 2001.
^