Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Koninklijk Besluit van 09/03/2014
← Terug naar "Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 109 van 12 februari 2014, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, betreffende de motivering van het ontslag "
Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 109 van 12 februari 2014, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, betreffende de motivering van het ontslag Arrêté royal rendant obligatoire la convention collective de travail n° 109 du 12 février 2014, conclue au sein du Conseil national du Travail, concernant la motivation du licenciement
FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG SERVICE PUBLIC FEDERAL EMPLOI, TRAVAIL ET CONCERTATION SOCIALE
9 MAART 2014. - Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt 9 MARS 2014. - Arrêté royal rendant obligatoire la convention
verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 109 van 12 februari collective de travail n° 109 du 12 février 2014, conclue au sein du
2014, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, betreffende de motivering Conseil national du Travail, concernant la motivation du licenciement
van het ontslag (1) (1)
FILIP, Koning der Belgen, PHILIPPE, Roi des Belges,
Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet. A tous, présents et à venir, Salut.
Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve Vu la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de
arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités, inzonderheid op artikel 28; travail et les commissions paritaires, notamment l'article 28;
Gelet op het verzoek van de Nationale Arbeidsraad; Vu la demande du Conseil national du Travail;
Op de voordracht van de Minister van Werk, Sur la proposition de la Ministre de l'Emploi,
Hebben Wij besloten en besluiten Wij : Nous avons arrêté et arrêtons :

Artikel 1.Algemeen verbindend wordt verklaard de als bijlage

Article 1er.Est rendue obligatoire la convention collective de
overgenomen collectieve arbeidsovereenkomst nr. 109 van 12 februari travail n° 109 du 12 février 2014, reprise en annexe, conclue au sein
2014, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, betreffende de motivering du Conseil national du Travail, concernant la motivation du
van het ontslag. licenciement.

Art. 2.De minister bevoegd voor Werk is belast met de uitvoering van

Art. 2.Le ministre qui a l'Emploi dans ses attributions est chargé de
dit besluit. l'exécution du présent arrêté.
Gegeven te Brussel, 9 maart 2014. Donné à Bruxelles, le 9 mars 2014.
FILIP PHILIPPE
Van Koningswege : Par le Roi :
De Minister van Werk, La Ministre de l'Emploi,
Mevr. M. DE CONINCK Mme M. DE CONINCK
_______ _______
Nota Note
(1) Verwijzing naar het Belgisch Staatsblad : (1) Référence au Moniteur belge :
Wet van 5 december 1968, Belgisch Staatsblad van 15 januari 1969. Loi du 5 décembre 1968, Moniteur belge du 15 janvier 1969.
Bijlage Annexe
Nationale Arbeidsraad Conseil national du Travail
Collectieve arbeidsovereenkomst nr. 109 van 12 februari 2014 Convention collective de travail n° 109 du 12 février 2014
Motivering van het ontslag Motivation du licenciement
(Overeenkomst geregistreerd op 18 februari 2014 onder het nummer (Convention enregistrée le 18 février 2014 sous le numéro
119415/CO/300) 119415/CO/300)
VERSLAG RAPPORT
Tengevolge van het arrest van het Grondwettelijk Hof van 7 juli 2011 A la suite de l'arrêt de la Cour constitutionnelle du 7 juillet 2011
inzake de opzeggingstermijnen en de carenzdag startten relatif aux délais de préavis et au jour de carence, les partenaires
onderhandelingen tussen de sociale partners en de regering over het sociaux et le gouvernement ont entamé des négociations concernant la
wegwerken van de onderscheiden behandeling van arbeiders en bedienden. suppression de la différence de traitement entre ouvriers et employés.
Op 5 juli 2013 resulteerden deze in een regeringscompromis, waarin Le 5 juillet 2013, ces négociations ont abouti à un compromis du
onder andere wordt voorzien dat een regeling rond motivering van het gouvernement, qui prévoit entre autres la mise en place d'un règlement
ontslag en goed HR-beleid bij ontslag zou worden voorzien in een in de relatif à la motivation du licenciement et à une politique des
schoot van de Nationale Arbeidsraad te onderhandelen collectieve ressources humaines efficace dans une convention collective de travail
arbeidsovereenkomst. à négocier au sein du Conseil national du Travail.
De wet van 26 december 2013 betreffende de invoering van een La loi du 26 décembre 2013 concernant l'introduction d'un statut
eenheidsstatuut tussen arbeiders en bedienden inzake de unique entre ouvriers et employés en ce qui concerne les délais de
opzeggingstermijnen en de carenzdag en begeleidende maatregelen, die préavis et le jour de carence ainsi que de mesures d'accompagnement,
dit regeringscompromis juridisch vertaalt, bepaalt in zijn artikel 38, qui traduit ce compromis du gouvernement sur le plan juridique,
1° dat het artikel 63 van de wet van 3 juli 1978 zal ophouden van dispose en son article 38, 1° que l'article 63 de la loi du 3 juillet
toepassing te zijn vanaf de inwerkingtreding van een collectieve 1978 cesse de s'appliquer, en ce qui concerne les employeurs qui
arbeidsovereenkomst gesloten in de Raad, algemeen verbindend verklaard
door de Koning, betreffende de motivering van het ontslag door de
werkgever, voor wat betreft de werkgevers die onder het
toepassingsgebied van de wet van 5 december 1968 vallen en hun relèvent du champ d'application de la loi du 5 décembre 1968 et leurs
werknemers. travailleurs, à partir de l'entrée en vigueur d'une convention
Onderhavige collectieve arbeidsovereenkomst heeft de bedoeling om collective de travail conclue au sein du Conseil, rendue obligatoire
par le Roi, relative à la motivation du licenciement.
uitvoering te geven aan deze bepaling en om hiermee de juridische La présente convention collective de travail vise à exécuter cette
onzekerheid gepaard gaand met een onderscheiden behandeling van disposition et ainsi à dissiper l'insécurité juridique liée à une
arbeiders (artikel 63 van de wet van 3 juli 1978 inzake de willekeurige afdanking) en bedienden (theorie van het rechtsmisbruik) inzake de mogelijkheden van een betwisting van hun ontslag, weg te werken. Daarnaast schrijft deze collectieve arbeidsovereenkomst zich in in een internationale en Europese context waarbij verschillende juridische instrumenten betrekking hebben op het recht van een werknemer om de redenen van zijn ontslag te kennen en op het recht op bescherming tegen kennelijk onredelijk ontslag. De Raad heeft zich laten leiden door de vaste overtuiging dat uitleg en dialoog de misverstanden kunnen vermijden, de spanningen kunnen verminderen en de conflicten kunnen doen afnemen, die in het kader van een ontslag tussen de werkgever en de werknemer kunnen rijzen. Een goed HR-beleid gaat uit van een permanente dialoog (informeel en/of formeel) tussen de werkgever en de werknemer gedurende een volledige loopbaan. Een eventueel voorafgaand onderhoud, wanneer de werkgever voornemens is om tot ontslag over te gaan, kan zich inschrijven in deze permanente dialoog. Daarnaast zijn de sociale partners van oordeel dat indien een ontslagbeslissing wordt genomen, deze goed moet worden uitgelegd. De menselijke aanpak van een ontslag in een context van wederzijds respect tussen de werkgever en de werknemer maakt deel uit van een goed HR-beleid. Daarom wordt in onderhavige collectieve overeenkomst een recht ingevoerd voor een ontslagen werknemer om de concrete redenen die geleid hebben tot zijn ontslag te kennen. De tweede krachtlijn van onderhavige collectieve arbeidsovereenkomst bestaat erin de contouren aan te geven voor het ontslagrecht van de werkgever, dat volgens de rechtspraak vandaag al niet absoluut is, net als ieder ander recht. De werkgever heeft wel het recht om te beslissen over de belangen van différence de traitement entre ouvriers (article 63 de la loi du 3 juillet 1978, relatif au licenciement abusif) et employés (théorie de l'abus de droit) en ce qui concerne les possibilités de contester leur licenciement. Par ailleurs, la présente convention collective de travail s'inscrit dans un contexte international et européen où différents instruments juridiques portent sur le droit du travailleur de connaître les motifs de son licenciement et sur le droit à la protection contre le licenciement manifestement déraisonnable. La démarche du Conseil est animée par la conviction que l'explication et le dialogue peuvent éviter les malentendus, apaiser les tensions et diminuer les conflits pouvant surgir entre l'employeur et le travailleur dans le cadre d'un licenciement. Une bonne politique des ressources humaines part d'un dialogue permanent (informel et/ou formel) entre l'employeur et le travailleur tout au long de la carrière. Un éventuel entretien préalable, lorsque l'employeur a l'intention de licencier, peut s'inscrire dans ce dialogue permanent. Par ailleurs, les partenaires sociaux considèrent que, lorsqu'une décision de licencier est prise, elle doit être bien expliquée. L'approche humaine d'un licenciement, dans un contexte de respect mutuel entre l'employeur et le travailleur, fait partie d'une bonne politique des ressources humaines. C'est pourquoi la présente convention collective de travail introduit le droit pour le travailleur licencié de connaître les motifs concrets qui ont conduit à son licenciement. La présente convention collective de travail vise, d'autre part, à baliser les contours du droit de licencier de l'employeur, dont la jurisprudence admet déjà aujourd'hui qu'il n'est, comme tout droit, pas absolu. Nonobstant le droit de l'employeur de décider des intérêts de son
zijn onderneming, maar dat recht mag niet op onvoorzichtige en entreprise, ce droit ne peut pas être exercé de manière imprudente et
onevenredige wijze worden uitgeoefend. disproportionnée.
De collectieve arbeidsovereenkomst stelt dat een werkgever die een La présente convention collective de travail prévoit que lorsque
werknemer die is aangeworven voor onbepaalde tijd na 6 maanden tewerkstelling ontslaat om redenen die geen verband houden met de geschiktheid, of het gedrag van de werknemer, of die niet berusten op de noodwendigheden inzake de werking van de onderneming, de instelling of de dienst en waartoe nooit beslist zou zijn door een normale en redelijke werkgever, een kennelijk onredelijk ontslag geeft. Hier is een aparte sanctionering aan verbonden. Met deze collectieve arbeidsovereenkomst willen de sociale partners bovendien rechtszekerheid creëren teneinde juridische betwistingen rond ontslag voor de rechter te voorkomen. Het recht om de concrete redenen die tot het ontslag hebben geleid te kennen De sociale partners zijn van oordeel dat het recht voor een werknemer om de concrete redenen die geleid hebben tot zijn ontslag te kennen een belangrijke vernieuwing is in de wijze waarop het ontslagrecht in België tot nu toe werd opgevat. De werknemer kan gedurende een bepaalde periode na zijn ontslag op een geformaliseerde wijze om uitleg vragen over de redenen die geleid hebben tot zijn ontslag. Voor de werkgever die hierop niet ingaat is daar voortaan een sanctie aan verbonden, tenzij hij dit reeds uit eigen beweging schriftelijk zou gedaan hebben. l'employeur licencie un travailleur engagé pour une durée indéterminée après six mois d'occupation pour des motifs qui n'ont aucun lien avec l'aptitude ou la conduite du travailleur ou qui ne sont pas fondés sur les nécessités du fonctionnement de l'entreprise, de l'établissement ou du service, et que ce licenciement n'aurait jamais été décidé par un employeur normal et raisonnable, il s'agit d'un licenciement manifestement déraisonnable. Une sanction séparée y est liée. Par la présente convention collective de travail, les partenaires sociaux entendent en outre créer la sécurité juridique, afin d'éviter des contestations juridiques concernant le licenciement devant le juge. Le droit de connaître les motifs concrets qui ont conduit au licenciement Les partenaires sociaux jugent que le droit d'un travailleur de connaître les motifs concrets qui ont conduit à son licenciement constitue une innovation importante dans la manière dont le droit de licencier était conçu jusqu'à présent en Belgique. Pendant une période donnée après son licenciement, le travailleur peut demander, d'une manière formalisée, des explications sur les motifs qui ont conduit à son licenciement. Une sanction est désormais prévue pour l'employeur qui n'accède pas à cette demande, sauf s'il l'a déjà fait de sa propre initiative par écrit.
De bedoeling is om de werknemers zicht te geven op de redenen die aan L'objectif est de donner aux travailleurs un aperçu des motifs qui ont
de basis gelegen hebben van hun ontslag, zodat zij de redelijkheid été à la base de leur licenciement, de sorte qu'ils puissent en
daarvan kunnen beoordelen, zonder dat de werkgevers een te apprécier le caractère raisonnable, sans imposer aux employeurs un
formalistisch kader opgedrongen wordt. De werkgever kan deze redenen cadre trop formaliste. L'employeur peut en effet communiquer ces
immers uit eigen beweging schriftelijk aan de werknemer meedelen of motifs par écrit au travailleur de sa propre initiative ou en réponse
als antwoord op een geformaliseerd verzoek van de werknemer; in dit à une demande formalisée du travailleur; dans ce dernier cas, il doit
laatste geval dient hij dit wel bij aangetekend schrijven te doen. toutefois le faire par lettre recommandée.
De sociale partners menen dat het recht voor een werknemer om de concrete redenen die geleid hebben tot zijn ontslag te kennen een preventief effect kan hebben ten aanzien van procedures ter betwisting van een ontslag. Wanneer de werknemer immers geïnformeerd wordt over de concrete redenen die aan de grondslag liggen van zijn ontslag, zal hij kunnen beoordelen of hij dit ontslag kan aanvechten op basis van de ervoor gegeven redenen of dat hij vrede kan nemen met de ontslagbeslissing van de werkgever. De werkgever wordt er toe aangezet om zijn beweegredenen te verduidelijken en de werknemer zal zich een geïnformeerd oordeel kunnen vormen, waardoor gerechtelijke procedures kunnen vermeden worden. Het recht voor een werknemer om de concrete redenen die geleid hebben tot zijn ontslag te kennen, zal er tevens voor zorgen dat hij meer concrete elementen in handen kan hebben wanneer hij zijn ontslag aanvecht. Het zal zodoende voor de werknemer die zijn recht geactiveerd heeft door een verzoek aan de werkgever te richten de rechtstoegang voor een betwisting van zijn ontslag vergemakkelijken. Het kennelijk onredelijk ontslag De tweede krachtlijn van onderhavige collectieve arbeidsovereenkomst bestaat er in dat een schadevergoeding wordt voorzien voor een werknemer die het slachtoffer is van een kennelijk onredelijk ontslag. Een kennelijk onredelijk ontslag is een ontslag van een werknemer die is aangeworven voor onbepaalde tijd, dat gebaseerd is op redenen die geen verband houden met de geschiktheid, of het gedrag van de werknemer, of die niet berusten op de noodwendigheden inzake de Les partenaires sociaux estiment que le droit pour un travailleur de connaître les motifs concrets qui ont conduit à son licenciement peut avoir un effet préventif à l'égard des procédures de contestation d'un licenciement. En effet, lorsque le travailleur est informé des motifs concrets qui sont à l'origine de son licenciement, il pourra apprécier s'il peut contester ce licenciement sur la base des motifs invoqués à cet effet ou s'il peut accepter la décision de l'employeur de le licencier. L'employeur est encouragé à préciser ses motivations et le travailleur pourra se forger une opinion éclairée, ce qui permettra d'éviter des procédures judiciaires. Le droit du travailleur de connaître les motifs concrets qui ont conduit à son licenciement aura également pour conséquence qu'il disposera de davantage d'éléments concrets s'il conteste son licenciement. Cela facilitera ainsi l'accès à la justice en vue de la contestation du licenciement pour le travailleur qui a activé son droit en adressant une demande à l'employeur. Le licenciement manifestement déraisonnable La présente convention collective de travail vise, d'autre part, à prévoir une indemnisation pour le travailleur qui est la victime d'un licenciement manifestement déraisonnable. Un licenciement manifestement déraisonnable est le licenciement d'un travailleur engagé pour une durée indéterminée, qui se base sur des motifs qui n'ont aucun lien avec l'aptitude ou la conduite du travailleur ou qui ne sont pas fondés sur les nécessités du
werking van de onderneming, de instelling of de dienst en waartoe fonctionnement de l'entreprise, de l'établissement ou du service, et
nooit beslist zou zijn door een normale en redelijke werkgever. qui n'aurait jamais été décidé par un employeur normal et raisonnable.
Bovendien wordt de uitoefening van het ontslagrecht van de werkgever De plus, l'exercice du droit de licencier de l'employeur est contrôlé
afgetoetst aan hetgeen de uitoefening ervan zou zijn door een normale à la lumière de ce que serait l'exercice de ce droit par un employeur
en redelijke werkgever. De werkgever heeft een beleidsvrijheid wat normal et raisonnable. L'employeur dispose d'une liberté d'action en
betreft de leiding van zijn onderneming en kan een keuze maken tussen ce qui concerne la gestion de son entreprise et peut opérer un choix
redelijke beleidsalternatieven. De toevoeging van het woord entre des alternatives de gestion raisonnables. L'ajout du mot «
"kennelijk" aan de notie "onredelijk" wil precies wijzen op de manifestement » à la notion de « déraisonnable » vise précisément à
beleidsvrijheid van de werkgever en de toetsing in de marge. souligner la liberté d'action de l'employeur et le contrôle à la
Door de notie kennelijk onredelijk ontslag tonen de sociale partners marge. Par la notion de licenciement manifestement déraisonnable, les
hun wil om te innoveren, daarbij evenwel aansluitend bij begrippen die partenaires sociaux montrent leur volonté d'innover, en s'inspirant
reeds in rechtspraak en rechtsleer ingang hadden gevonden. Het artikel cependant de notions qui sont déjà communément admises dans la
63 van de wet van 3 juli 1978 met betrekking tot de willekeurige jurisprudence et la doctrine. L'article 63 de la loi du 3 juillet 1978
afdanking, dat alleen voor de werklieden gold, zal hiermee ophouden relatif au licenciement abusif, qui s'appliquait uniquement aux
van toepassing te zijn. Evenwel blijft de inhoud van artikel 63 van de ouvriers, cessera ainsi de s'appliquer. Le contenu de l'article 63 de
wet van 3 juli 1978 behouden tot 31 december 2015 voor de werknemers la loi du 3 juillet 1978 est toutefois maintenu jusqu'au 31 décembre
waarvoor tijdelijk een verkorte opzegging van toepassing is in het 2015 pour les travailleurs auxquels s'applique temporairement un
kader van artikel 70, § 1, van de wet van 26 december 2013. Vanaf 1 préavis réduit dans le cadre de l'article 70, § 1er, de la loi du 26
januari 2016 zijn de bepalingen van deze collectieve décembre 2013. A partir du 1er janvier 2016, ce sont les dispositions
arbeidsovereenkomst op hen van toepassing. Voor de werknemers waarvoor de la présente convention collective de travail qui s'appliquent à ces
structureel een verkorte opzegging van toepassing is in het kader van travailleurs. Pour les travailleurs auxquels s'applique
artikel 70, § 4, van de wet van 26 december 2013, blijft de inhoud van structurellement un préavis réduit dans le cadre de l'article 70, § 4,
de la loi du 26 décembre 2013, le contenu de l'article 63 de la loi du
artikel 63 van de wet van 3 juli 1978 verder gelden. 3 juillet 1978 continue de s'appliquer.
De werknemer kan evenwel nog steeds misbruik van het ontslagrecht door Le travailleur peut toutefois toujours invoquer l'abus du droit de
de werkgever inroepen als toepassing van de burgerrechtelijke theorie licencier par l'employeur en application de la théorie civiliste de
van het rechtsmisbruik indien hij de bestanddelen ervan kan bewijzen. l'abus de droit, s'il peut en prouver les éléments. Le travailleur
Eveneens moet de werknemer dan het verband tussen de wijze van het doit également prouver, dans ce cas, le lien entre le mode de
ontslag en de schade en de omvang van de geleden schade bewijzen. licenciement et le dommage ainsi que l'ampleur du dommage subi.
De collectieve arbeidsovereenkomst is niet van toepassing op de La présente convention collective de travail ne s'applique pas aux
werknemers die het voorwerp uitmaken van een ontslag waarvoor de travailleurs qui font l'objet d'un licenciement pour lequel
werkgever een bijzondere ontslagprocedure vastgelegd bij de wet of een l'employeur doit suivre une procédure spéciale de licenciement fixée
collectieve arbeidsovereenkomst moet naleven. Voor de andere par la loi ou par une convention collective de travail. Pour les
ontslagbeschermingen (bijvoorbeeld moederschapsbescherming) geldt dat autres protections contre le licenciement (par exemple la protection
de vergoedingen niet kunnen gecumuleerd worden met de schadevergoeding de la maternité), les indemnités ne peuvent pas être cumulées avec
toegekend voor een kennelijk onredelijk ontslag. Deze collectieve l'indemnisation octroyée pour un licenciement manifestement
arbeidsovereenkomst raakt dus uiteraard niet aan de bestaande ontslagbeschermingen voorzien in specifieke wetgevingen. Aangezien de toetsing van de kennelijke onredelijkheid van het ontslag enkel betrekking heeft op de redenen die geleid hebben tot het ontslag, maakt het recht van de werknemer om de redenen die tot het ontslag hebben geleid te kennen hier onlosmakelijk deel van uit. Een aantal specifieke regels ondersteunen, naast de burgerlijke boete die de collectieve arbeidsovereenkomst hiervoor voorziet, dat de werknemer ook werkelijk kennis krijgt van de redenen die geleid hebben tot zijn ontslag, zij het op eigen initiatief van de werkgever of in déraisonnable. La présente convention collective de travail ne touche donc bien entendu pas aux protections existantes contre le licenciement qui sont prévues dans des législations spécifiques. etant donné que le contrôle du caractère manifestement déraisonnable du licenciement ne porte que sur les motifs qui ont conduit au licenciement, le droit du travailleur de connaître les motifs qui ont conduit au licenciement en fait partie intégrante. A côté de l'amende civile que la convention collective de travail prévoit à cet effet, un certain nombre de règles spécifiques visent à faire en sorte que le travailleur ait effectivement connaissance des motifs qui ont conduit à son licenciement, que ce soit à l'initiative de l'employeur ou en réponse à une demande du travailleur.
antwoord op een verzoek van de werknemer. En cas de contestation concernant le caractère manifestement
Bij een betwisting of het ontslag al dan niet kennelijk onredelijk is, déraisonnable ou non du licenciement, il est prévu un régime de la
wordt een regeling voorzien inzake de bewijslast. charge de la preuve.
Indien de werkgever de redenen van het ontslag heeft meegedeeld met Si l'employeur a communiqué les motifs du licenciement dans le respect
inachtneming van de betreffende bepalingen van de collectieve des dispositions concernées de la présente convention collective de
arbeidsovereenkomst, dan draagt de partij die iets aanvoert daarvan de travail, la partie qui allègue des faits en assume la charge de la
bewijslast. preuve.
Evenwel behoort het aan de werkgever om het bewijs te leveren van de Il appartient toutefois à l'employeur de fournir la preuve des motifs
voor het ontslag ingeroepen redenen die hij niet aan de werknemer du licenciement invoqués qu'il n'a pas communiqués au travailleur dans
heeft meegedeeld met inachtneming van de betreffende bepalingen van de le respect des dispositions concernées de la présente convention
collectieve arbeidsovereenkomst en die aantonen dat het ontslag niet collective de travail et qui démontrent que le licenciement n'est pas
kennelijk onredelijk is. manifestement déraisonnable.
Daarnaast behoort het aan de werknemer om het bewijs te leveren van Par ailleurs, il appartient au travailleur de fournir la preuve
elementen die wijzen op de kennelijke onredelijkheid van het ontslag d'éléments qui indiquent le caractère manifestement déraisonnable du
wanneer hij geen verzoek heeft ingediend om de redenen van zijn licenciement lorsqu'il n'a pas introduit de demande visant à connaître
ontslag te kennen met inachtneming van de betreffende bepalingen van les motifs de son licenciement dans le respect des dispositions
de collectieve arbeidsovereenkomst. concernées de la présente convention collective de travail.
Collectieve arbeidsovereenkomst nr. 109 van 12 februari 2014, gesloten Convention collective de travail n° 109 du 12 février 2014, conclue au
in de Nationale Arbeidsraad, betreffende de motivering van het ontslag sein du Conseil national du Travail, concernant la motivation du licenciement
Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve Vu la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de
travail et les commissions paritaires;
arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités; Vu la proposition que la ministre de l'Emploi a faite au gouvernement
Gelet op het voorstel dat de minister van Werk op 5 juli 2013 aan de le 5 juillet 2013, dans laquelle elle propose les lignes directrices
regering heeft gedaan, waarin zij de hoofdlijnen voor een oplossing d'une solution pour la problématique du statut des ouvriers et des
voor de problematiek van het statuut arbeiders/bedienden voorstelt, employés dont elle estime qu'elles satisferont les partenaires sociaux
waarvan zij meent dat het bij de sociale partners een voldoende et permettront de trouver un terrain d'entente, et en particulier le
draagvlak kan vinden, meer bepaald punt I. VIII "Motivering van point I.VIII « Motivation du licenciement »;
ontslag"; Gelet op het artikel 38, 1°, van de wet van 26 december 2013 Vu l'article 38, 1°, de la loi du 26 décembre 2013 concernant
betreffende de invoering van een eenheidsstatuut tussen arbeiders en l'introduction d'un statut unique entre ouvriers et employés en ce qui
bedienden inzake de opzeggingstermijnen en de carenzdag en concerne les délais de préavis et le jour de carence ainsi que de
begeleidende maatregelen; mesures d'accompagnement;
Overwegende dat dit artikel voorziet dat het artikel 63 van de wet van Considérant que cet article prévoit que l'article 63 de la loi du 3
3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten zal ophouden van juillet 1978 relative aux contrats de travail cessera de s'appliquer,
toepassing te zijn voor wat betreft de werkgevers die onder het en ce qui concerne les employeurs qui relèvent du champ d'application
toepassingsgebied van de wet van 5 december 1968 vallen en hun werknemers, vanaf de inwerkingtreding van een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten in de Raad, algemeen verbindend verklaard door de Koning, betreffende de motivering van het ontslag door de werkgever; Overwegende het belang dat de sociale partners hechten aan een goed HRM-beleid bij het ontslag; Overwegende dat deze collectieve arbeidsovereenkomst zich daarnaast inschrijft in een internationale en Europese context waarbij verschillende juridische instrumenten betrekking hebben op het recht van een werknemer om de redenen van zijn ontslag te kennen en op het recht op bescherming tegen kennelijk onredelijk ontslag; Overwegende dat de inwerkingtreding van onderhavige overeenkomst geen afbreuk doet aan de bijzondere ontslagprocedures vastgelegd bij wet of de la loi du 5 décembre 1968 et leurs travailleurs, à partir de l'entrée en vigueur d'une convention collective de travail conclue au sein du Conseil, rendue obligatoire par le Roi, relative à la motivation du licenciement; Considérant l'importance que les partenaires sociaux attachent à une bonne politique des ressources humaines dans le cadre d'un licenciement; Considérant que la présente convention collective de travail s'inscrit par ailleurs dans un contexte international et européen où différents instruments juridiques portent sur le droit du travailleur de connaître les motifs de son licenciement et sur le droit à la protection contre le licenciement manifestement déraisonnable; Considérant que l'entrée en vigueur de la présente convention ne porte pas préjudice aux procédures spéciales de licenciement fixées par la
collectieve arbeidsovereenkomst; loi ou par une convention collective de travail;
Hebben de navolgende interprofessionele organisaties van werkgevers en Les organisations interprofessionnelles d'employeurs et de
van werknemers : travailleurs suivantes :
- het Verbond van Belgische Ondernemingen; - la Fédération des Entreprises de Belgique;
- de nationale middenstandsorganisaties erkend overeenkomstig de - les organisations nationales des classes moyennes, agréées
wetten betreffende de organisatie van de Middenstand, gecoördineerd op conformément aux lois relatives à l'organisation des Classes moyennes
28 mei 1979; coordonnées le 28 mai 1979;
- de Boerenbond; - "De Boerenbond"
- la Fédération wallonne de l'Agriculture"; - la Fédération wallonne de l'Agriculture;
- de Unie van Socialprofitondernemingen; - l'Union des entreprises à profit social;
- het Algemeen Christelijk Vakverbond van België; - la Confédération des Syndicats chrétiens de Belgique;
- het Algemeen Belgisch Vakverbond; - la Fédération générale du Travail de Belgique;
- de Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België; - la Centrale générale des Syndicats libéraux de Belgique;
op 12 februari 2014 in de Nationale Arbeidsraad de volgende ont conclu, le 12 février 2014, au sein du Conseil national du
collectieve arbeidsovereenkomst gesloten. Travail, la convention collective de travail suivante.
HOOFDSTUK I. - Draagwijdte van de collectieve arbeidsovereenkomst CHAPITRE Ier. - Portée de la convention collective de travail

Artikel 1.Deze collectieve arbeidsovereenkomst strekt er enerzijds

Article 1er.La présente convention collective de travail vise, d'une
toe om het recht in te voeren voor de werknemer om de concrete redenen part, à introduire le droit pour le travailleur de connaître les
die tot zijn ontslag hebben geleid, te kennen. motifs concrets qui ont conduit à son licenciement.
Anderzijds voert deze collectieve arbeidsovereenkomst het recht in D'autre part, elle vise également à introduire le droit pour le
voor de werknemer op een schadevergoeding indien zijn ontslag travailleur d'obtenir une indemnisation si son licenciement était
kennelijk onredelijk was manifestement déraisonnable.
HOOFDSTUK II. - Toepassingsgebied van de collectieve CHAPITRE II. - Champ d'application de la convention collective de
arbeidsovereenkomst travail

Art. 2.§ 1. Deze collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op

Art. 2.§ 1er. La présente convention collective de travail s'applique
de werknemers die zijn tewerkgesteld op grond van een aux travailleurs engagés dans les liens d'un contrat de travail ainsi
arbeidsovereenkomst en op de werkgevers die hen tewerkstellen. qu'aux employeurs qui les occupent.
§ 2. Deze collectieve arbeidsovereenkomst is evenwel niet van § 2. La présente convention collective de travail ne s'applique
toepassing op de werknemers die ontslagen worden : toutefois pas aux travailleurs qui sont licenciés :
- tijdens de eerste 6 maanden van de tewerkstelling. Voorafgaande en - durant les six premiers mois d'occupation. Des contrats antérieurs
aaneensluitende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd of voor successifs à durée déterminée ou de travail intérimaire pour une
uitzendarbeid voor een identieke functie bij dezelfde werkgever worden fonction identique chez le même employeur entrent en ligne de compte
meegeteld voor het bereiken van de eerste 6 maanden tewerkstelling. De pour le calcul des six premiers mois d'occupation. La définition de
definitie van voorafgaande en aaneensluitende contracten is die contrats antérieurs successifs est celle à laquelle il est fait
waarnaar verwezen wordt in artikel 37/4 van de wet van 3 juli 1978 référence à l'article 37/4 de la loi du 3 juillet 1978 relative aux
betreffende de arbeidsovereenkomsten; contrats de travail;
- tijdens een arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid; - durant un contrat de travail intérimaire;
- tijdens een arbeidsovereenkomst voor studentenarbeid; - durant un contrat d'occupation d'étudiants;
- met het oog op werkloosheid met bedrijfstoeslag; - en vue du chômage avec complément d'entreprise;
- om aan de voor onbepaalde tijd gesloten arbeidsovereenkomst een - en vue de mettre fin au contrat de travail à durée indéterminée à
einde te maken vanaf de eerste dag van de maand volgend op de maand partir du premier jour du mois qui suit celui au cours duquel le
waarin de werknemer de wettelijke pensioenleeftijd bereikt; travailleur atteint l'âge légal de la pension;
- wegens de definitieve stopzetting van de activiteit; - en raison de la cessation définitive d'activité;
- wegens de sluiting van hun onderneming in de zin van artikel 3 van - en raison de la fermeture de leur entreprise au sens de l'article 3
de wet van 26 juni 2002 betreffende de sluiting van de ondernemingen; de la loi du 26 juin 2002 relative aux fermetures d'entreprises; et
en - in het kader van een collectief ontslag. - dans le cadre d'un licenciement collectif.
§ 3. Deze collectieve arbeidsovereenkomst is evenmin van toepassing op § 3. La présente convention collective de travail ne s'applique pas
de werknemers die het voorwerp uitmaken van een ontslag waarvoor de non plus aux travailleurs qui font l'objet d'un licenciement pour
werkgever een bijzondere ontslagprocedure vastgelegd bij de wet of een lequel l'employeur doit suivre une procédure spéciale de licenciement
collectieve arbeidsovereenkomst moet naleven. fixée par la loi ou par une convention collective de travail.
Zij is ook niet van toepassing op de werknemers die het voorwerp zijn Elle ne s'applique pas non plus aux travailleurs qui font l'objet d'un
van een meervoudig ontslag bij herstructurering, zoals gedefinieerd op licenciement multiple en cas de restructuration, tel que défini au
sectoraal niveau. niveau sectoriel.
§ 4. Hoofdstuk III van deze collectieve arbeidsovereenkomst is niet § 4. Le chapitre III de la présente convention collective de travail
van toepassing wanneer toepassing wordt gemaakt van artikel 35 van de ne s'applique pas lorsque l'article 35 de la loi du 3 juillet 1978
wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten. relative aux contrats de travail est appliqué.
§ 5. Voor de werknemers waarvoor structureel een verkorte opzegging § 5. Pour les travailleurs auxquels s'applique structurellement un
van toepassing is in het kader van artikel 70, § 4, van de wet van 26 préavis réduit dans le cadre de l'article 70, § 4, de la loi du 26
december 2013 betreffende de invoering van een eenheidsstatuut tussen décembre 2013 concernant l'introduction d'un statut unique entre
arbeiders en bedienden inzake de opzeggingstermijnen en de carenzdag ouvriers et employés en ce qui concerne les délais de préavis et le
en begeleidende maatregelen is alleen hoofdstuk V van deze collectieve jour de carence ainsi que de mesures d'accompagnement, seul le
arbeidsovereenkomst van toepassing. chapitre V de la présente convention collective de travail s'applique.
Voor de werknemers waarvoor tijdelijk een verkorte opzegging van Pour les travailleurs auxquels s'applique temporairement un préavis
toepassing is in het kader van artikel 70, § 1, van de wet van 26 réduit dans le cadre de l'article 70, § 1er, de la loi du 26 décembre
december 2013 is tot 31 december 2015 alleen hoofdstuk V van deze 2013, seul le chapitre V de la présente convention collective de
collectieve arbeidsovereenkomst van toepassing. Vanaf 1 januari 2016 travail s'applique jusqu'au 31 décembre 2015. A partir du 1er janvier
vallen deze werknemers onder de toepassing van deze collectieve 2016, ces travailleurs tombent sous l'application de la présente
arbeidsovereenkomst, met uitzondering van hoofdstuk V. convention collective de travail, à l'exception du chapitre V.
Commentaar Commentaire
De uitsluiting van ontslagen met het oog op werkloosheid met L'exclusion des licenciements en vue du chômage avec complément
bedrijfstoeslag en in het kader van een collectief ontslag voorzien in d'entreprise et dans le cadre d'un licenciement collectif qui est
§ 2 doet geen afbreuk aan de gebruikelijke procedures die terzake prévue au § 2 ne porte pas préjudice aux procédures habituelles
voorzien zijn in de toepasselijke collectieve arbeidsovereenkomsten en prévues en la matière dans les conventions collectives de travail et
regelgeving. la réglementation applicables.
Met "bijzondere ontslagprocedures vastgelegd bij wet" in § 3 worden Par « procédure spéciale de licenciement fixée par la loi » au § 3, on
bijvoorbeeld bedoeld: de procedure die dient gevolgd te worden voor entend par exemple : la procédure qui doit être suivie pour le
een ontslag van de werknemersvertegenwoordigers in de ondernemingsraad licenciement des représentants des travailleurs au conseil
of in het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk of de d'entreprise et au comité pour la prévention et la protection au
niet-verkozen kandidaten voor deze organen op basis van de wet van 19 travail ainsi que des candidats non élus à ces organes sur la base de
maart 1991 houdende bijzondere ontslagregeling voor de la loi du 19 mars 1991 portant un régime de licenciement particulier
personeelsafgevaardigden van de ondernemingsraden en in de comités pour les délégués du personnel aux conseils d'entreprise et aux
voor veiligheid, gezondheid en verfraaiing van de werkplaatsen alsmede comités de sécurité, d'hygiène et d'embellissement des lieux de
voor de kandidaat-personeelsafgevaardigden of de procedure die dient travail, ainsi que pour les candidats délégués du personnel, ou la
gevolgd te worden voor een ontslag van de preventieadviseurs op basis procédure qui doit être suivie pour le licenciement des conseillers en
van de wet van 20 december 2002 betreffende de bescherming van de prévention sur la base de la loi du 20 décembre 2002 portant
preventieadviseurs. protection des conseillers en prévention.
HOOFDSTUK III. - Het recht om de concrete redenen die tot het ontslag CHAPITRE III. - Le droit de connaître les motifs concrets qui ont
hebben geleid te kennen conduit au licenciement

Art. 3.De werknemer die ontslagen wordt, heeft het recht om van zijn

Art. 3.Le travailleur qui est licencié a le droit d'être informé par
werkgever de concrete redenen die tot zijn ontslag hebben geleid te son employeur des motifs concrets qui ont conduit à son licenciement.
kennen.

Art. 4.De werknemer die de concrete redenen die tot zijn ontslag

Art. 4.Le travailleur qui souhaite connaître les motifs concrets qui
geleid hebben wenst te kennen, richt zijn verzoek bij aangetekende ont conduit à son licenciement adresse sa demande à l'employeur par
brief tot de werkgever binnen een termijn van 2 maanden nadat de lettre recommandée dans un délai de deux mois après que le contrat de
arbeidsovereenkomst een einde heeft genomen. travail a pris fin.
Wanneer de arbeidsovereenkomst door de werkgever wordt beëindigd met Lorsque l'employeur met fin au contrat de travail moyennant un délai
inachtneming van een opzeggingstermijn, richt de werknemer zijn de préavis, le travailleur adresse sa demande à l'employeur dans un
verzoek tot de werkgever binnen een termijn van 6 maanden na de
betekening van de opzegging door de werkgever, zonder evenwel 2 délai de six mois après la notification du congé par l'employeur, sans
maanden na het einde van de arbeidsovereenkomst te kunnen toutefois pouvoir dépasser deux mois après la fin du contrat de
overschrijden. travail.
Commentaar Commentaire
Met de dag van de betekening van de opzegging wordt bedoeld de dag Par jour de la notification du congé, on entend le jour où la
waarop de kennisgeving van de opzegging uitwerking heeft. Wanneer de notification du congé sortit ses effets. Lorsque la notification du
kennisgeving van de opzegging bij aangetekende brief gebeurt, heeft de congé se fait par lettre recommandée à la poste, elle sortit ses
kennisgeving uitwerking op de derde werkdag na de datum van de effets le troisième jour ouvrable suivant la date de son expédition
verzending (artikel 37, § 1 wet van 3 juli 1978). Een opzegging door (article 37, § 1er de la loi du 3 juillet 1978). Le congé donné par
middel van een deurwaardersexploot wordt geacht betekend te zijn op de exploit d'huissier de justice est censé avoir été notifié le jour où
dag dat de deurwaarder zich aanbiedt. l'huissier de justice se présente.
Om na te gaan wanneer het verzoek werd ingediend, geldt de postdatum. Pour vérifier la date à laquelle la demande a été introduite, le cachet de la poste fait foi.

Art. 5.De werkgever die een verzoek in overeenstemming met artikel 4

Art. 5.L'employeur qui reçoit une demande conformément à l'article 4
ontvangt, deelt bij aangetekende brief aan deze werknemer de concrete communique à ce travailleur les motifs concrets qui ont conduit à son
redenen die tot het ontslag hebben geleid mee binnen twee maanden na licenciement par lettre recommandée dans les deux mois à dater de la
de ontvangst van de aangetekende brief met het verzoek van de réception de la lettre recommandée contenant la demande du
werknemer. travailleur.
Deze aangetekende brief moet de elementen bevatten die de werknemer La lettre recommandée doit contenir les éléments qui permettent au
toelaten om de concrete redenen die tot zijn ontslag hebben geleid te travailleur de connaître les motifs concrets qui ont conduit à son
kennen. licenciement.
Commentaar Commentaire
De termijn van twee maanden begint te lopen de derde werkdag na de Le délai de deux mois commence à courir le troisième jour ouvrable
datum van de verzending van het verzoek van de werknemer. après la date de l'envoi de la demande du travailleur.
Om na te gaan wanneer de werkgever antwoordt, geldt de postdatum. Pour vérifier la date à laquelle l'employeur répond, le cachet de la
poste fait foi.

Art. 6.In afwijking van artikel 5, is de werkgever die uit eigen

Art. 6.Par dérogation à l'article 5, l'employeur qui, de sa propre
beweging de concrete redenen die tot het ontslag van de werknemer initiative, a communiqué par écrit au travailleur les motifs concrets
hebben geleid schriftelijk aan deze heeft meegedeeld, niet verplicht qui ont conduit à son licenciement n'est pas tenu de répondre à la
om op het verzoek van de werknemer te antwoorden, voor zover deze demande du travailleur, pour autant que cette communication contienne
mededeling de elementen bevat die de werknemer toelaten om de concrete les éléments qui permettent au travailleur de connaître les motifs
redenen die tot zijn ontslag hebben geleid, te kennen. concrets qui ont conduit à son licenciement.

Art. 7.§ 1. Indien de werkgever de concrete redenen die geleid hebben

Art. 7.§ 1er. Si l'employeur ne communique pas les motifs concrets
tot een door hem gegeven ontslag niet meedeelt aan de werknemer die qui ont conduit au licenciement au travailleur qui a introduit une
hiertoe een verzoek heeft ingesteld met inachtneming van artikel 4 of demande à cet effet dans le respect de l'article 4 ou s'il les
deze meedeelt zonder inachtneming van artikel 5, is een forfaitaire communique sans respecter l'article 5, il est redevable à ce
burgerlijke boete die overeenstemt met 2 weken loon verschuldigd aan travailleur d'une amende civile forfaitaire correspondant à deux
deze werknemer. semaines de rémunération.
§ 2. De boete voorzien in § 1 is niet van toepassing indien de § 2. L'amende prévue au § 1er ne s'applique pas si l'employeur a
werkgever uit eigen beweging de concrete redenen die geleid hebben tot communiqué de sa propre initiative, conformément à l'article 6, les
het ontslag van de werknemer heeft meegedeeld overeenkomstig artikel motifs concrets qui ont conduit au licenciement du travailleur.
6. § 3. De boete voorzien in § 1 is cumuleerbaar met een vergoeding § 3. L'amende prévue au § 1er est cumulable avec une indemnité due sur
verschuldigd op basis van artikel 9. la base de l'article 9.
HOOFDSTUK IV. - Kennelijk onredelijk ontslag CHAPITRE IV. - Le licenciement manifestement déraisonnable

Art. 8.Een kennelijk onredelijk ontslag is een ontslag van een

Art. 8.Un licenciement manifestement déraisonnable est le
werknemer die is aangeworven voor onbepaalde tijd, dat gebaseerd is op licenciement d'un travailleur engagé pour une durée indéterminée, qui
redenen die geen verband houden met de geschiktheid of het gedrag van se base sur des motifs qui n'ont aucun lien avec l'aptitude ou la
de werknemer of die niet berusten op de noodwendigheden inzake de conduite du travailleur ou qui ne sont pas fondés sur les nécessités
werking van de onderneming, de instelling of de dienst en waartoe nooit beslist zou zijn door een normale en redelijke werkgever. Commentaar De toetsing van de kennelijke onredelijkheid van het ontslag heeft geen betrekking op de omstandigheden van het ontslag. Men toetst of de redenen al dan niet verband houden met de geschiktheid of het gedrag van de werknemer of zij berusten op de noodwendigheden inzake de werking van de onderneming, de instelling of de dienst en of de beslissing nooit zou genomen zijn door een normale en redelijke werkgever. du fonctionnement de l'entreprise, de l'établissement ou du service, et qui n'aurait jamais été décidé par un employeur normal et raisonnable. Commentaire Le contrôle du caractère déraisonnable du licenciement ne porte pas sur les circonstances du licenciement. Il porte sur la question de savoir si les motifs ont ou non un lien avec l'aptitude ou la conduite du travailleur ou s'ils sont fondés sur les nécessités du fonctionnement de l'entreprise, de l'établissement ou du service et si la décision n'aurait jamais été prise par un employeur normal et raisonnable.
Bovendien wordt de uitoefening van het ontslagrecht van de werkgever En outre, l'exercice du droit de licencier de l'employeur est contrôlé
afgetoetst aan hetgeen de uitoefening ervan zou zijn door een normale à la lumière de ce que serait l'exercice de ce droit par un employeur
en redelijke werkgever. Het betreft een beoordelingsbevoegdheid aan de normal et raisonnable. Il s'agit d'une compétence d'appréciation à la
marge gezien de werkgever tot op grote hoogte vrij is te beslissen marge, étant donné que l'employeur est, dans une large mesure, libre
over wat redelijk is: er dient respect te zijn voor de verschillende de décider de ce qui est raisonnable : il faut respecter les
beleidsalternatieven die een normale en redelijke werkgever zou différentes alternatives de gestion qu'un employeur normal et
overwegen. raisonnable pourrait envisager.
Het gaat dus om een marginale toetsing. Alleen de kennelijke Il s'agit donc d'un contrôle marginal. Seul le caractère manifestement
onredelijkheid van het ontslag mag getoetst worden en niet de déraisonnable du licenciement peut être contrôlé, et non l'opportunité
opportuniteit van het beleid van de werkgever (te verstaan als zijn de la gestion de l'employeur (c'est-à-dire son choix entre les
keuze uit de verschillende redelijke beleidsalternatieven die hij différentes alternatives de gestion raisonnables dont il dispose).
heeft). De toevoeging van het woord "kennelijk" aan de notie L'ajout du mot « manifestement » à la notion de « déraisonnable » vise
"onredelijk" wil precies wijzen op de beleidsvrijheid van de werkgever précisément à souligner la liberté d'action de l'employeur et le
en de toetsing in de marge. Deze laatste is ook ingegeven door de contrôle à la marge. Ce dernier élément est également dicté par
praktische onmogelijkheid om het beleid van de werkgever meer dan l'impossibilité pratique de contrôler la gestion de l'employeur
marginaal te controleren. autrement qu'à la marge.

Art. 9.§ 1. De werkgever is in geval van een kennelijk onredelijk

Art. 9.§ 1er. En cas de licenciement manifestement déraisonnable,
ontslag een schadevergoeding aan de werknemer verschuldigd. l'employeur est redevable d'une indemnisation au travailleur.
§ 2. De schadevergoeding die aan de werknemer wordt toegekend, stemt § 2. L'indemnisation qui est octroyée au travailleur correspond au
overeen met minimaal 3 weken loon en maximaal 17 weken loon. minimum à trois semaines de rémunération et au maximum à 17 semaines
de rémunération.
§ 3. De schadevergoeding is niet cumuleerbaar met enige andere § 3. L'indemnisation n'est pas cumulable avec toute autre indemnité
vergoeding die verschuldigd is door de werkgever naar aanleiding van qui est due par l'employeur à l'occasion de la fin du contrat de
de beëindiging van de arbeidsovereenkomst, met uitzondering van een travail, à l'exception d'une indemnité de préavis, d'une indemnité de
opzeggingsvergoeding, een niet-concurrentie-vergoeding, een non-concurrence, d'une indemnité d'éviction ou d'une indemnité
uitwinningsvergoeding of een aanvullende vergoeding die bovenop de complémentaire qui est payée en plus des allocations sociales.
sociale uitkeringen wordt betaald.
Commentaar Commentaire
De hoogte van de schadevergoeding hangt af van de gradatie van de Le montant de l'indemnisation dépend de la gradation du caractère
kennelijke onredelijkheid van het ontslag manifestement déraisonnable du licenciement.
In de plaats van de in dit artikel bedoelde sanctie staat het de En lieu et place de la sanction visée par le présent article, il reste
werknemer vrij de vergoeding van zijn reële schade te vragen, loisible au travailleur de demander la réparation de son dommage réel,
overeenkomstig de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek. conformément aux dispositions du Code civil.

Art. 10.Bij betwisting wordt de bewijslast tussen de werkgever en de

Art. 10.En cas de contestation, la charge de la preuve entre
werknemer als volgt geregeld : l'employeur et le travailleur est réglée de la manière suivante :
- Indien de werkgever de redenen van het ontslag heeft meegedeeld met - Si l'employeur a communiqué les motifs du licenciement dans le
inachtneming van artikel 5 of 6, draagt de partij die iets aanvoert respect de l'article 5 ou de l'article 6, la partie qui allègue des
daarvan de bewijslast. faits en assume la charge de la preuve.
- Het behoort aan de werkgever om het bewijs te leveren van de voor - Il appartient à l'employeur de fournir la preuve des motifs du
het ontslag ingeroepen redenen die hij niet aan de werknemer heeft licenciement invoqués qu'il n'a pas communiqués au travailleur dans le
meegedeeld met inachtneming van artikel 5 of 6 en die aantonen dat het respect de l'article 5 ou de l'article 6 et qui démontrent que le
ontslag niet kennelijk onredelijk is. licenciement n'est pas manifestement déraisonnable.
- Het behoort aan de werknemer om het bewijs te leveren van elementen - Il appartient au travailleur de fournir la preuve d'éléments qui
die wijzen op de kennelijke onredelijkheid van het ontslag wanneer hij indiquent le caractère manifestement déraisonnable du licenciement
geen verzoek heeft ingediend om de redenen van zijn ontslag te kennen lorsqu'il n'a pas introduit de demande visant à connaître les motifs
met inachtneming van artikel 4. de son licenciement dans le respect de l'article 4.
HOOFDSTUK V. - Overige bepalingen CHAPITRE V. - Autres dispositions

Art. 11.Voor de bij artikel 2, § 5, bedoelde werknemers waarop dit

Art. 11.Pour les travailleurs visés à l'article 2, § 5, auxquels le
hoofdstuk van toepassing is wordt onder willekeurige afdanking présent chapitre s'applique, on entend par licenciement abusif le
verstaan een ontslag van een werknemer die is aangeworven voor een licenciement d'un travailleur engagé pour une durée indéterminée pour
onbepaalde tijd, om redenen die geen verband houden met de des motifs qui n'ont aucun lien avec l'aptitude ou la conduite du
geschiktheid of het gedrag van de werknemer of die niet berusten op de travailleur ou qui ne sont pas fondés sur les nécessités du
noodwendigheden inzake de werking van de onderneming, de instelling of de dienst. fonctionnement de l'entreprise, de l'établissement ou du service.
Bij betwisting behoort het aan de werkgever het bewijs te leveren van En cas de contestation, il appartient à l'employeur de fournir la
de voor het ontslag ingeroepen redenen. preuve des motifs invoqués pour le licenciement.
Onverminderd artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978, zal de Sans préjudice de l'article 39, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978,
werkgever die een voor een onbepaalde tijd aangeworven werknemer op l'employeur qui licencie abusivement un travailleur engagé pour une
willekeurige wijze afdankt, aan deze werknemer een vergoeding moeten durée indéterminée est tenu de payer à ce travailleur une indemnité
betalen die overeenstemt met het loon van 6 maanden, behalve indien correspondant à six mois de rémunération, sauf si une autre
een andere vergoeding is vastgesteld door een door de Koning algemeen indemnisation est prévue par une convention collective de travail
verbindend verklaarde collectieve arbeidsovereenkomst. rendue obligatoire par le Roi.
De in het derde lid bedoelde vergoeding is verschuldigd onafgezien van L'indemnité visée au troisième alinéa est due indépendamment du fait
het feit of de werknemer al dan niet met inachtneming van een
opzeggingstermijn werd afgedankt; zij kan niet samen genoten worden que le travailleur a été licencié avec ou sans préavis; elle ne peut
met de vergoeding voorzien in artikel 40 van de Arbeidswet van 16 être cumulée avec l'indemnité prévue à l'article 40 de la loi du 16
maart 1971, in de artikelen 16 tot 18 van de wet van 19 maart 1991 mars 1971 sur le travail, aux articles 16 à 18 de la loi du 19 mars
houdende bijzondere ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden 1991 portant un régime de licenciement particulier pour les délégués
in de ondernemingsraden en in de comités voor veiligheid, gezondheid du personnel aux conseils d'entreprise et aux comités de sécurité,
en verfraaiing van de werkplaatsen alsmede voor de d'hygiène et d'embellissement des lieux de travail, ainsi que pour les
kandidaat-personeelsafgevaardigden of in artikel 118, § 3, van de candidats-délégués du personnel, ou à l'article 118, § 3, de la loi de
herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen. redressement du 22 janvier 1985 portant des dispositions sociales.
HOOFDSTUK VI. - Inwerkingstreding CHAPITRE VI. - Entrée en vigueur

Art. 12.Deze collectieve arbeidsovereenkomst wordt gesloten voor onbepaalde duur. Zij treedt in werking op 1 april 2014 voor de ontslagen gegeven of betekend vanaf die datum Zij kan op verzoek van de meest gerede ondertekenende partij worden herzien of opgezegd met inachtneming van een opzeggingstermijn van zes maanden. De organisatie die het initiatief tot herziening of opzegging neemt, moet in een gewone brief aan de Voorzitter van de Nationale Arbeidsraad de redenen ervan aangeven en amendementsvoorstellen indienen. De andere organisaties verbinden zich ertoe deze binnen een maand na ontvangst ervan in de Nationale Arbeidsraad te bespreken.

Art. 12.La présente convention collective de travail est conclue pour une durée indéterminée. Elle entre en vigueur le 1er avril 2014 pour les congés donnés ou notifiés à partir de cette date. Elle pourra être révisée ou dénoncée à la demande de la partie signataire la plus diligente, moyennant un préavis de six mois. L'organisation qui prend l'initiative de la révision ou de la dénonciation doit indiquer, par lettre ordinaire adressée au Président du Conseil national du Travail, les motifs et déposer des propositions d'amendements que les autres organisations s'engagent à discuter au sein du Conseil national du Travail dans le délai d'un mois de leur réception.
Gezien om te worden gevoegd bij het koninklijk besluit van 9 maart Vu pour être annexé à l'arrêté royal du 9 mars 2014.
2014. De Minister van Werk, La Ministre de l'Emploi,
Mevr. M. DE CONINCK Mme M. DE CONINCK
^