← Terug naar "Koninklijk besluit betreffende het wegnemen en toewijzen van organen van menselijke oorsprong. - Erratum "
Koninklijk besluit betreffende het wegnemen en toewijzen van organen van menselijke oorsprong. - Erratum | Arrêté royal relatif au prélèvement et à l'allocation d'organes d'origine humaine. - Erratum |
---|---|
MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN, VOLKSGEZONDHEID EN LEEFMILIEU | MINISTERE DES AFFAIRES SOCIALES, DE LA SANTE PUBLIQUE ET DE L'ENVIRONNEMENT |
24 NOVEMBER 1997. - Koninklijk besluit betreffende het wegnemen en | 24 NOVEMBRE 1997. - Arrêté royal relatif au prélèvement et à |
toewijzen van organen van menselijke oorsprong. - Erratum | l'allocation d'organes d'origine humaine. - Erratum |
Bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad nr. 243 van 23 december 1997, | Publié au Moniteur belge n° 243 du 23 décembre 1997, p. 34.529 à |
blz. nrs. 34.529 tot 34.531. | 34.531. |
Om te voldoen aan de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 | Pour satisfaire aux lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 |
januari 1973, inzonderheid op artikel 3bis, § 1, ingevoegd bij de wet | |
van 4 augustus 1996, wordt bij hogergenoemd koninklijk besluit het | janvier 1973, notamment l'article 3bis, § 1er, inséré par la loi du 4 |
advies van de afdeling wetgeving van de Raad van State nr. L. 25.197/8 | août 1996, il est ajouté à l'arrêté royal susmentionné l'avis de la |
du 19 juin 1997, gevoegd : | section de législation du Conseil d'Etat n° L. 25.197/8, donné le 19 |
ADVIES VAN DE RAAD VAN STATE | juin 1997 : AVIS DU CONSEIL D'ETAT |
De Raad van State, afdeling wetgeving, achtste kamer, op 5 juni 1996 | Le Conseil d'Etat, section de législation, huitième chambre, saisi par |
door de Minister van Volksgezondheid verzocht hem van advies te dienen | le Ministre de la Santé publique, le 5 juin 1996, d'une demande d'avis |
over een ontwerp van koninklijk besluit « betreffende de centra voor | sur un projet d'arrêté royal « relatif aux centres de prélèvement et |
het wegnemen en transplanteren van organen van menselijke oorsprong », | de transplantation d'organes d'origine humaine », a donné le 4 mars |
heeft op 4 maart 1997 het volgende advies gegeven : | 1997 l'avis suivant : |
Strekking van het ontwerp | Portée du projet |
De wet van 13 juni 1986 betreffende het wegnemen en transplanteren van | La loi du 13 juin 1986 sur le prélèvement et la transplantation |
d'organes comporte un nombre de dispositions se rapportant | |
organen bevat een aantal bepalingen die hoofdzakelijk verband houden | essentiellement au prélèvement d'organes ou de tissus d'origine |
met het wegnemen van organen of weefsels van menselijke oorsprong, met | humaine, en vue de leur transplantation. Par ailleurs, le pouvoir a |
het oog op transplantatie. Aan de Koning is voorts de bevoegdheid | été conféré au Roi de fixer des règles et d'imposer des conditions |
verleend om regels te stellen en voorwaarden op te leggen « | concernant « le prélèvement, la conservation, la préparation, |
betreffende het wegnemen, bewaren, bereiden, invoeren, vervoeren, | l'importation, le transport, la distribution et la délivrance |
distribueren en afleveren van organen en weefsels » (artikel 1, § 3). | d'organes et de tissus » (article 1er, § 3). |
Het ontwerp beoogt een aantal van die aspecten te regelen, meer | L'arrêté en projet a pour objet de régler certains de ces points, plus |
bepaald ten aanzien van organen (1). De ontworpen regels hebben | particulièrement en ce qui concerne les organes (1). Les règles en |
inzonderheid betrekking op de werking van centra voor | projet portent notamment sur le fonctionnement des centres de |
orgaantrans-plantatie en op de wijze waarop weggenomen organen aan | transplantation d'organes et la manière dont les organes prélevés sont |
ontvangers worden toegewezen. | alloués aux receveurs. |
Het ontwerp definieert een centrum voor orgaantransplantatie (of | Le projet définit un centre de transplantation d'organes (ou centre de |
transplantatiecentrum) als « een instantie in een erkende | transplantation) comme « une fonction d'un établissement de soins |
verzorgingsinstelling die tot doel heeft één of meer | agréé qui est chargée d'organiser un ou plusieurs programmes de |
orgaantransplantatie-programma's te organiseren » (artikel 1, § 3). | transplantation d'organes » (article 1er, § 3). Pareils centres |
Zulke centra kunnen erkend worden, indien zij op de datum van de | peuvent être agréés si, à la date d'entrée en vigueur de l'arrêté en |
inwerkingtreding van het ontworpen besluit minstens vijf jaar een | projet, ils ont une activité de transplantation depuis au moins cinq |
transplantatie-activiteit hebben, en zij hun activiteiten uitoefenen | ans et s'ils exercent leurs activités conformément à la législation |
in overeenstemming met de wetgeving betreffende het wegnemen, afgeven | relative au prélèvement, à la délivrance et à la transplantation |
en transplanteren van organen (artikel 2, § 1). De centra moeten een | d'organes (article 2, § 1er). Les centres doivent constituer une |
coördinatieteam oprichten, dat tot doel heeft de orgaandonatie te | équipe de coordination qui a pour but de promouvoir le don d'organes, |
bevorderen, onder-steuning te verlenen aan de verzorgingsinstellingen | de fournir de l'aide aux établissements hospitaliers qui assurent le |
waar organen worden weggenomen, en de kwaliteit, de veiligheid en het | prélèvement d'organes et de promouvoir la qualité, la sécurité et |
optimaal gebruik van de weggenomen organen te bevorderen (artikel 2, § | l'utilisation optimale des organes prélevés (article 2, § 2). |
2). Het ontwerp voorziet in de oprichting van een Belgische | Le projet prévoit l'institution d'un Conseil belge de la |
Transplantatieraad (artikel 3). Die raad moet aan de Koning | transplantation (article 3). Ce conseil doit soumettre des |
voorstellen doen ter bevordering van de orgaandonatie, de kwaliteit en | propositions au Roi aux fins de promouvoir le don d'organes, la |
de veiligheid van de weggenomen organen, en de optimale toewijzing van | qualité et la sécurité des organes prélevés et l'allocation optimale |
de weggenomen organen. Hij stelt de statistieken op i.v.m. de in | des organes prélevés. Il tient à jour les statistiques se rapportant |
België weggenomen en getransplanteerde organen. Hij geeft advies over | aux organes prélevés et transplantés en Belgique. Il donne un avis sur |
de modaliteiten van de toewijzing van organen. Hij geeft tevens advies | les modalités d'allocation des organes. Il donne en outre un avis sur |
over de erkenning van de transplantatiecentra en over de erkenning van | l'agrément des centres de transplantation et sur celui de l'organisme |
het toewijzingsorganisme (artikel 4). | d'allocation (article 4). |
Dat toewijzingsorganisme is een nationale of internationale instelling | Cet organisme d'allocation est une institution nationale ou |
die de samenwerking tussen transplantatiecentra organiseert, en die de | internationale qui organise la collaboration entre les centres de |
organen toewijst (artikelen 1, § 6, en 6, § 1). Dat organisme moet | transplantation et qui alloue les organes (articles 1er, § 6, et 6, § |
erkend zijn (artikel 6, § 2). | 1er). Cet organisme doit être agréé (article 6, § 2). |
Het ontwerp bepaalt de regels waarmee het toewijzingsorganisme | Le projet fixe les règles dont l'organisme d'allocation doit tenir |
rekening moet houden bij de toewijzing van organen. Die regels houden | compte pour l'allocation d'organes. D'une manière générale, ces règles |
in het algemeen verband met o.a. de compatibiliteit van het orgaan met | concernent, entre autres, la compatibilité entre l'organe et le |
de ontvanger, de medische urgentie en de effectieve wachttijd, en | receveur, l'urgence médicale et le temps d'attente effectif, et |
evenwichten tussen, enerzijds, het aantal weggenomen organen en, | l'équilibre, d'une part, entre le nombre d'organes prélevés et, |
anderzijds, het aantal toegewezen organen en het aantal | d'autre part, le nombre d'organes alloués et celui des candidats |
kandidaat-ontvangers (artikel 7, § 3). Voor de toewijzing van nieren | receveurs (article 7, § 3). En ce qui concerne l'allocation de reins, |
wordt de wachtlijst bovendien voorbehouden aan bepaalde categorieën | la liste d'attente est en outre réservée à certaines catégories de |
van personen, geselecteerd op grond van criteria die verband houden | personnes sélectionnées en fonction de critères tenant à la |
met de nationaliteit en de woonplaats van de kandidaat-ontvangers, | nationalité et au domicile des candidats receveurs ainsi qu'à la |
alsmede met de betrokkenheid van hun land bij afspraken inzake het | participation de leur pays à des accords relatifs au prélèvement et à |
wegnemen en het transplanteren van organen (artikel 7, § 1). | la transplantation d'organes (article 7, § 1er). |
Het ontwerp bepaalt dat organen enkel in samenwerking met een erkend | Le projet prévoit que les organes ne peuvent être prélevés qu'en |
transplantatiecentrum weggenomen kunnen worden (artikel 8, § 1). Het draagt ten slotte de controle op de naleving van de wet van 13 juni 1986 op aan de secretarissen van de provinciale geneeskundige commissies (artikel 9). Algemene opmerkingen 1. Hoewel zulks niet met zoveel woorden bepaald wordt, lijkt het ontwerp ervan uit te gaan dat het transplanteren van een orgaan enkel in een erkend transplantatiecentrum mag gebeuren. De gemachtigde ambtenaar heeft uitdrukkelijk bevestigd dat dit inderdaad de bedoeling is. | collaboration avec un centre de transplantation agréé (article 8, § 1er). Enfin, il confie le contrôle du respect de la loi du 13 juin 1986 aux secrétaires des commissions médicales provinciales (article 9). Observations générales 1. Bien que le projet ne l'énonce pas de manière explicite, il paraît partir du principe que la transplantation d'un organe ne peut s'effectuer que dans un centre de transplantation agréé. Le fonctionnaire délégué a confirmé formellement que telle est effectivement l'intention. |
De Raad van State stelt vast dat de wet van 13 juni 1986 nauwelijks | Le Conseil d'Etat relève que la loi du 13 juin 1986 ne comporte guère |
bepalingen bevat i.v.m. de transplantatie van organen. Artikel 3 | de dispositions relatives à la transplantation d'organes. L'article 3 |
bepaalt enkel dat een transplantatie, zoals een wegneming, moet | dispose uniquement que, tout comme un prélèvement, une transplantation |
geschieden in een ziekenhuis (2). | doit être effectuée dans un hôpital (2). |
Voor het overige regelt de wet het wegnemen van organen, niet de | Pour le surplus, la loi règle le prélèvement d'organes et non leur |
transplantatie ervan (3). De opdracht die bij artikel 1, § 3, van de | transplantation (3). La mission que l'article 1er, § 3, de la loi |
wet aan de Koning wordt gegeven, heeft betrekking op de regels en de | confère au Roi porte sur les règles et les conditions imposées « au |
voorwaarden « betreffende het wegnemen, bewaren, bereiden, invoeren, | prélèvement, à la conservation, à la préparation, à l'importation, au |
vervoeren, distribueren en afleveren van organen », niet op de | transport, à la distribution et à la délivrance d'organes », et non |
voorwaarden waaraan een transplantatie moet beantwoorden. | sur les conditions auxquelles une transplantation doit répondre. |
Het ontwerp kan derhalve niet steunen op een rechtsgrond om de | Le projet est dès lors privé de fondement légal pour réglementer la |
transplantatie te regelen (4). Het dient dan ook grondig herzien te | transplantation (4). Il doit par conséquent être remanié en |
worden, opdat de bepalingen ervan beperkt zouden blijven tot het | profondeur, afin que ses dispositions se limitent au domaine du |
domein van de wegneming en de distributie van organen. | prélèvement et de la distribution d'organes. |
Wat in het bijzonder de transplantatiecentra betreft, kan het ontwerp | En ce qui concerne tout particulièrement les centres de |
niet bepalen dat de transplantaties alleen dààr mogen plaatsvinden, | transplantation, le projet ne peut prévoir que les transplantations ne |
noch voorwaarden opleggen waaraan die transplantatiecentra moeten | peuvent s'effectuer que dans ces centres ni imposer des conditions |
voldoen (5). Wel zou het ontwerp eventueel kunnen bepalen dat de | auxquelles ces centres de transplantation doivent satisfaire (5). Le |
transplantatiecentra een coördinerende rol vervullen ten aanzien van | projet pourrait néanmoins disposer éventuellement qu'à l'égard des |
de ziekenhuizen waar wegneming of transplantatie van organen gebeurt, | hôpitaux qui effectuent des prélèvements ou des transplantations |
met het oog op de bevordering van de kwaliteit en de beschikbaarheid | d'organes, les centres de transplantation remplissent un rôle de |
van de organen die bestemd zijn voor transplantatie. Ook de | coordination dans le but de promouvoir la qualité et la disponibilité |
des organes destinés à la transplantation. Le projet peut également | |
organisatie van de toewijzing van organen kan door het ontwerp | régler l'organisation de l'allocation d'organes. |
geregeld worden. | |
2. Het ontwerp voorziet in de verplichting om elke wegneming van | 2. Le projet impose l'obligation de communiquer à l'organisme |
organen met het oog op transplantatie aan te melden bij het erkend | d'allocation agréé tout prélèvement d'organe en vue d'une |
toewijzingsorganisme (artikel 8, § 3). | transplantation (article 8, § 3). |
Het is niet duidelijk of zulks impliceert dat elk weggenomen orgaan | Il n'apparaît pas clairement si cette obligation implique que tout |
daardoor ook toegewezen wordt door dat toewijzingsorganisme, volgens | organe prélevé est de ce fait également alloué par cet organisme |
de regels in het ontwerp bepaald. Het is m.a.w. niet duidelijk of er, | d'allocation, suivant les règles énoncées dans le projet. En d'autres |
naast het door het ontwerp gereglementeerde stelsel van toewijzingen, | mots, il n'est pas clair si, outre le système d'allocations réglementé |
nog plaats is voor een vrije distributie van organen. | par le projet, la libre distribution d'organes est encore permise. |
Mocht het de bedoeling zijn om in een gesloten stelsel van toewijzing | Si l'intention était de prévoir un système fermé d'allocation |
van organen te voorzien, dan zou zulks duidelijk bepaald moeten | d'organes, il faudrait l'indiquer avec précision. |
worden. 3. Zoals hiervóór reeds is opgemerkt, bepaalt artikel 3 van de wet van | 3. Ainsi qu'il a déjà été relevé ci-dessus, l'article 3 de la loi du |
13 juni 1986 dat iedere wegneming en iedere transplantatie van organen | 13 juin 1986 dispose que tout prélèvement et toute transplantation |
moeten geschieden in een ziekenhuis, in de zin van de wet van 23 | d'organes doivent être effectués dans un hôpital au sens de la loi du |
december 1963 op de ziekenhuizen, thans de wet op de ziekenhuizen, | 23 décembre 1963 sur les hôpitaux, actuellement la loi sur les |
gecoördineerd op 7 augustus 1987. | hôpitaux, coordonnée le 7 août 1987. |
Men schrijve bijgevolg in het ontwerp telkens « ziekenhuis » in plaats | Par conséquent, il conviendrait d'écrire chaque fois dans le projet « |
van « (erkende) verzorgingsinstelling » of « instelling ». | hôpital » au lieu d'« établissement de soins (agréé) » ou « établissement ». |
4. Artikel 2, § 1, 1°, van het ontwerp bepaalt dat, om erkend te | 4. L'article 2, § 1er, 1°, du projet dispose que, pour être reconnu |
worden, een transplantatiecentrum minstens vijf jaar een | (lire : agréé), un centre de transplantation doit avoir une activité |
transplantatie-activiteit moet hebben. | de transplantation depuis au moins cinq ans. |
Die voorwaarde komt erop neer dat de bestaande toestand wordt | Cette condition consiste à verrouiller la situation existante et à |
vergrendeld, en dat na de inwerkingtreding van het ontworpen besluit de ontwikkeling van transplantatie-activiteiten in nieuwe centra onmogelijk wordt gemaakt. Afgezien van het feit dat er voor een dergelijke regeling, in zoverre zij betrekking heeft op de eigenlijke transplantatie, geen rechtsgrond is (zie algemene opmerking 1), rijst de vraag of de uitsluiting van nieuwe initiatieven wel verenigbaar is met het gelijkheidsbeginsel. De genoemde bepaling zou zo herschreven moeten worden dat zij enkel betrekking heeft op het wegnemen van organen, desgevallend ook op het bewaren en het distribueren ervan. Bovendien zou op een andere wijze bepaald moeten worden dat het centrum dient te beschikken over de nodige ervaring, het nodige personeel en de nodige uitrusting. 5. Artikel 7, § 1, van het ontwerp bepaalt dat het erkend toewijzingsorganisme kandidaat ontvangers voor een niertransplantatie moet inschrijven op een wachtlijst van Belgische transplantatiecentra. Het ontwerp bepaalt dat de inschrijving is voorbehouden « aan de personen die, hetzij de Belgische nationaliteit bezitten, hetzij sinds vijf jaar hun vaste woonplaats in België hebben alsmede sindsdien aangesloten zijn bij een Belgisch ziekenfonds, hetzij de nationaliteit bezitten van een van de landen die deelnemen aan het wegnemen van organen in de schoot van hetzelfde toewijzingsorganisme van organen, hetzij de nationaliteit bezitten van een land dat met België een overeenkomst heeft (gesloten) over het transplanteren van organen, overeenkomst die onder meer betrekking heeft op het maximum jaarlijks aantal transplantaties ». 5.1. De bedoeling van die wachtlijst is niet duidelijk. De Raad van State gaat ervan uit dat de wachtlijst betrekking heeft op de niertransplantaties die in België worden uitgevoerd, meer bepaald door de ziekenhuizen die onderworpen zijn aan de toewijzingsregeling vervat in het ontwerp. In die ziekenhuizen zouden niertransplantaties dan | rendre impossible, après l'entrée en vigueur de l'arrêté en projet, le développement d'activités de transplantation dans de nouveaux centres. Mis à part le fait qu'une pareille réglementation, dans la mesure où elle concerne la transplantation proprement dite, ne repose sur aucun fondement légal (voir l'observation générale 1), la question se pose de savoir si l'exclusion d'initiatives nouvelles est bien compatible avec le principe d'égalité. La disposition précitée devrait être remaniée de manière à avoir uniquement trait au prélèvement d'organes et éventuellement aussi à leur conservation et à leur distribution. En outre, il faudrait préciser d'une autre manière que le centre doit posséder l'expérience voulue et disposer du personnel et de l'équipement nécessaires. 5. L'article 7, § 1er, du projet prévoit que l'organisme d'allocation agréé doit inscrire les candidats receveurs d'une transplantation rénale sur une liste d'attente des centres de transplantation belges. Le projet indique que l'inscription est réservée « aux personnes qui, soit ont la nationalité belge, soit sont domiciliées en Belgique depuis cinq ans et sont affiliées depuis lors auprès d'une mutuelle belge, soit ont la nationalité d'un des pays qui participent au prélèvement d'organes au sein du même organisme d'allocation d'organes, soit ont la nationalité d'un pays qui a conclu avec la Belgique un accord portant sur la transplantation d'organes et incluant entre autre(s) le nombre maximum annuel de transplantation ». 5.1. La finalité de cette liste d'attente n'est pas claire. Le Conseil d'Etat part de l'hypothèse que la liste d'attente porte sur les transplantations rénales qui sont exécutées en Belgique, plus précisément par les hôpitaux soumis au régime d'allocation édicté par le projet. Dans ces hôpitaux, les transplantations rénales ne |
enkel uitgevoerd kunnen worden op personen die op de wachtlijst | pourraient alors être effectuées que sur des personnes inscrites sur |
ingeschreven zijn. | la liste d'attente. |
5.2. In beginsel heeft eenieder recht op geneeskundige verzorging. Dit | 5.2. En principe, chacun a droit aux soins médicaux. Ce droit |
grondrecht wordt o.m. gewaarborgd bij artikel 12, lid 2, d, van het | fondamental est notamment garanti par l'article 12, paragraphe 2, d, |
Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele | du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et |
rechten, artikel 11, 1, van het Europees Sociaal Handvest, en artikel | culturels, par l'article 11, 1, de la Charte sociale européenne, et |
23, derde lid, 2°, van de Grondwet. | par l'article 23, alinéa 3, 2°, de la Constitution. |
Aangezien de geneeskundige verzorging middelen veronderstelt die niet | Dès lors que les soins de santé requièrent des moyens qui ne sont pas |
onbeperkt aanwezig zijn, kan het recht op geneeskundige verzorging | disponibles de manière illimitée, le droit aux soins de santé ne peut |
niet als een subjectief recht beschouwd worden. Aan dat recht | être considéré comme un droit subjectif. A ce droit répond cependant |
beantwoordt wel de verplichting voor de overheid om de passende | l'obligation pour les pouvoirs publics de prendre les mesures |
maatregelen te nemen, rekening houdend met de gezondheidsbehoeften en | appropriées, compte tenu des besoins de santé et des ressources |
de beschikbare middelen, om aan eenieder een billijke toegang tot de | disponibles, en vue d'assurer à chacun un accès équitable aux soins de |
gezondheidszorg te verzekeren (6). | santé (6). |
Nu nieren blijkbaar niet in voldoende mate beschikbaar zijn, dringt | Puisque les reins ne sont manifestement pas disponibles en quantité |
een selectie van in aanmerking komende ontvangers zich op. Dit kan | suffisante, une sélection des receveurs retenus s'impose. Cette |
o.m. gebeuren door het voorbehouden van transplantaties aan personen | sélection peut notamment s'opérer en réservant les transplantations à |
die op een wachtlijst staan (7). | des personnes figurant sur une liste d'attente (7). |
Het voorzien in een dergelijke selectie is op zichzelf niet strijdig | Prévoir une pareille sélection n'est en soi pas contraire au droit aux |
met het recht op geneeskundige verzorging. | soins de santé. |
5.3. Bij de toepassing (en de uitwerking) van het recht op | 5.3. En appliquant (et en mettant à exécution) le droit aux soins de |
geneeskundige verzorging dient de overheid het gelijkheidsbeginsel te | santé, les pouvoirs publics doivent respecter le principe d'égalité |
eer-biedigen (8). | (8). |
Dit is in het bijzonder het geval inzake de toewijzing van organen met | Tel est particulièrement le cas en ce qui concerne l'allocation |
het oog op transplantatie. | d'organes en vue d'une transplantation. |
Zoals artikel 7, § 1, van het ontwerp is geredigeerd, wordt de | Tel que l'article 7, § 1er, du projet est rédigé, la liste d'attente |
wachtlijst voorbehouden aan personen die de Belgische nationaliteit | est réservée aux personnes qui ont la nationalité belge ou qui sont |
bezitten of gedurende enige tijd in België wonen, alsmede aan personen | domiciliées en Belgique depuis un certain temps, ainsi qu'aux |
van bepaalde andere nationaliteiten dan de Belgische. De uitsluiting | personnes de certaines autres nationalités que la nationalité belge. |
van de personen die niet aan de voorwaarden beantwoorden, gebeurt | L'exclusion des personnes qui ne répondent pas aux conditions |
aldus hoofdzakelijk op grond van de nationaliteit. | s'effectue donc essentiellement sur la base de la nationalité. |
5.3.1. Bij de beoordeling van de toelaatbaarheid van de principiële | 5.3.1. Dans l'appréciation de l'admissibilité de l'exclusion de |
uitsluiting van « non-residenten« van vreemde nationaliteit, dient | principe de « non-résidents » de nationalité étrangère, il faut |
vooreerst opgemerkt te worden dat, bij gebreke van bindende | observer tout d'abord qu'à défaut d'accords internationaux impératifs, |
inter-nationale afspraken, België niet verplicht is om het recht op | la Belgique n'a pas l'obligation de respecter le droit aux soins de |
geneeskundige verzorging te eerbiedigen van andere personen dan die | santé d'autres personnes que celles relevant de sa juridiction. |
welke onder zijn rechtsmacht ressorteren. | |
Daarvan afwijkende, bindende verplichtingen zijn niet opgelegd bij het | Le Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et |
Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele | culturels n'impose pas d'obligations contraignantes s'écartant de ce |
rechten. | principe. |
Ook al heeft artikel 12 het over het recht van « een ieder » op een zo | Même si l'article 12 porte sur le droit qu'a « toute personne » de |
goed mogelijke lichamelijke en geestelijke gezondheid, toch moet in | jouir du meilleur état de santé physique et mentale qu'elle soit |
redelijkheid aangenomen worden dat hiermee enkel de personen bedoeld | capable d'atteindre, il faut néanmoins admettre, raisonnablement, |
zijn voor wie België instaat (9). Het Europees Sociaal Handvest legt | qu'il s'agit là uniquement des personnes dont la Belgique a la charge |
evenmin de verplichting op om de rechten te waarborgen van andere | (9). La Charte sociale européenne n'impose pas davantage l'obligation |
personen dan die waarvoor België instaat. Uit de bijlage bij het | de garantir les droits d'autres personnes que celles dont la Belgique |
Handvest blijkt integendeel dat de erin opgesomde rechten slechts | a la charge. Il résulte, au contraire, de l'annexe de la Charte que |
ingeroepen kunnen worden door personen die onderdaan zijn van een | les droits qui y sont mentionnés ne peuvent être invoqués que par des |
andere staat die partij is bij het Handvest én die bovendien | personnes qui sont des ressortissants d'un autre Etat qui est partie à |
rechtmatig woonachtig zijn in, dan wel geregeld werkzaam zijn op het | la Charte et qui, en outre, résident légalement ou travaillent |
grondgebied van België. | régulièrement sur le territoire de la Belgique. |
Of en in welke mate het Europees Gemeenschapsrecht dwingt tot de | Il est difficile de répondre à la question de savoir si et dans quelle |
eerbiediging van het recht van toegang van onderdanen van een lidstaat | mesure le droit communautaire européen contraint de respecter le droit |
van de Europese Gemeenschap tot de diensten aangeboden in België, en | d'accès de ressortissants d'un Etat membre de la Communauté européenne |
tot een gelijke behandeling van de Belgen en die andere onderdanen | aux services offerts en Belgique et à un traitement égal des Belges et |
(10), is een moeilijk te beantwoorden vraag (11). Indien de | de ces autres ressortissants (10) (11). Si les dispositions relatives |
desbetreffende bepalingen van het Europees Gemeenschapsrecht van | à cette matière du droit communautaire européen sont d'application, il |
toepassing zijn, zal voor een principiële uitsluiting van « | faudra donner une justifiation objective et raisonnable pour exclure |
niet-residente » onderdanen van lid-staten van de Europese Gemeenschap | par principe certains ressortissants « non-résidents » d'Etats membres |
een objectieve en redelijke verantwoording gegeven moeten worden. Bij | |
gebreke van volledige kennis van de feitelijke gegevens terzake, kan | de la Communauté européenne. Faute de connaître tous les éléments de |
de Raad van State zich over deze kwestie niet met zekerheid | fait en l'espèce, le Conseil d'Etat ne peut se prononcer de manière |
uitspreken, en moet hij zich ertoe beperken op dit punt een voorbehoud | certaine sur cette question et doit se limiter à formuler une réserve |
te maken. Wat er ook van zij, de principiële uitsluiting van « | sur ce point. Quoi qu'il en soit, l'exclusion par principe de « |
niet-residenten » van vreemde nationaliteit heeft in elk geval tot | non-résidents » de nationalité étrangère a en tout cas pour effet de |
gevolg dat Belgische ziekenhuizen beperkt worden in hun mogelijkheden | limiter les possibilités qu'ont les hôpitaux belges d'effectuer des |
om transplantaties op zulke patiënten uit te voeren (12). Vanuit het | transplantations sur ces patients (12). Du point de vue du principe de |
oogpunt van het evenredigheidsbeginsel is de Raad van State van | proportionnalité, le Conseil d'Etat considère que l'exclusion de « |
oordeel dat de uitsluiting van « niet-residenten » verantwoord kan | non-résidents » peut se justifier, s'il en résultait une augmentation |
zijn, indien daardoor de kansen op een transplantatie voor de patiënten waarvoor België instaat, kennelijk zouden stijgen (13). Bij gebreke van inzicht in alle feitelijke gegevens, is het de Raad van State echter niet mogelijk om zich op dit punt met zekerheid uit te spreken. In verband met de regeling ten aanzien van de « niet-residenten » moet ten slotte nog opgemerkt worden dat het ontwerp wel voorziet in de opname op de wachtlijst van vreemdelingen die onderdaan zijn van een staat die deelneemt aan het internationaal systeem van toewijzing van organen door hetzelfde toewijzingsorganisme, of van een staat die met België een specifieke overeenkomst heeft gesloten. Het komt de Raad van State voor dat voor de preferentiële behandeling van de eerste categorie vreemdelingen alleszins een verantwoording gevonden kan | manifeste des chances de transplantation pour les patients dont la Belgique a la charge (13). Ne pouvant s'instruire de l'ensemble des éléments de fait, le Conseil d'Etat n'est toutefois pas en mesure de se prononcer de manière certaine sur ce point. En ce qui concerne le régime applicable aux « non-résidents », il faut observer enfin que le projet prévoit effectivement l'inscription sur la liste d'attente des étrangers qui sont les ressortissants d'un Etat participant au système international d'allocation d'organes par le même organisme d'allocation, ou d'un Etat qui a conclu un accord spécifique avec la Belgique. Il apparaît au Conseil d'Etat qu'en ce qui concerne le traitement préférentiel de la première catégorie d'étrangers du moins, une justification peut se trouver dans la |
worden in de solidariteit die aan de deelname aan een | solidarité qui est à la base de la participation à un système |
gemeenschappelijk toewijzingssysteem ten grondslag ligt (14). | d'allocation commun (14). |
Of er voor de tweede categorie vreemdelingen eveneens een redelijke | La question de savoir s'il existe également une justification |
verantwoording bestaat, hangt af van de inhoud van de overeenkomst | raisonnable pour la seconde catégorie d'étrangers, dépend de la teneur |
tussen België en de betrokken staat. Het enkele feit dat die | de l'accord conclu entre la Belgique et l'Etat concerné. Le seul fait |
overeenkomst een maximum van het jaarlijks aantal transplantaties in | que cet accord comporte un maximum du nombre annuel de |
België zou inhouden, lijkt op zich niet voldoende om de preferentiële | transplantations en Belgique, paraît en soi insuffisant pour justifier |
behandeling te verantwoorden. Bij gebreke van inzicht in alle | le traitement préférentiel. Faute de pouvoir cerner tous les éléments |
relevante feitelijke gegevens, kan de Raad van State zich echter ook | de fait pertinents, le Conseil d'Etat ne peut toutefois non plus se |
op dit punt niet met zekerheid uitspreken. | prononcer de manière certaine sur ce point. |
5.3.2. Ook in verband met de « residenten » wordt een onderscheid | 5.3.2. Il est également fait une distinction entre Belges et étrangers |
gemaakt tussen Belgen en vreemdelingen. Waar de Belgen zonder meer het | en ce qui concerne les « résidents ». Alors que les Belges ont |
recht hebben om op de wachtlijst te staan, geldt dit voor | automatiquement le droit de figurer sur la liste d'attente, il n'en va |
vreemdelingen - die niet behoren tot één van de hiervóór genoemde | de même pour les étrangers - qui n'appartiennent pas à l'une des |
categorieën waarvoor in een voorkeursbehandeling voorzien wordt - | catégories précitées qui bénéficient d'un traitement préférentiel - |
slechts voor zover zij « sinds vijf jaar hun vaste woonplaats in | que dans la mesure où ils « sont domiciliés en Belgique depuis cinq |
België hebben, alsmede sindsdien aangesloten zijn bij een Belgisch ziekenfonds ». | ans et sont affiliés depuis lors auprès d'une mutuelle belge ». |
Naar luid van artikel 191 van de Grondwet geniet iedere vreemdeling | Selon l'article 191 de la Constitution, tout étranger qui se trouve |
die zich op het grondgebied van België bevindt, de bescherming | sur le territoire de la Belgique jouit de la protection accordée aux |
verleend aan (Belgische) personen en goederen (van Belgen), behoudens | personnes (belges) et aux biens (de citoyens belges), sauf les |
de bij de wet gestelde uitzonderingen. Uit die bepaling vloeit voort | exceptions établies par la loi. Il résulte de cette disposition qu'une |
dat een verschil in behandeling waardoor een vreemdeling benadeeld | différence de traitement qui défavorise un étranger ne peut être |
wordt, enkel door de wetgever kan worden ingesteld (15). Het ontworpen | établie que par le légis-lateur (15). Par conséquent, l'arrêté en |
besluit mist derhalve de grondwettelijk vereiste rechtsgrond om het | projet ne dispose pas du fondement légal requis par la Constitution |
bedoelde verschil in behandeling op te leggen. | |
Subsidiair wenst de Raad van State nog op te merken dat de wetgever, | pour imposer la différence de traitement envisagée. |
bij het invoeren van een verschil in behandeling tussen Belgen en | Subsidiairement, le Conseil d'Etat s'autorise à observer, en outre, |
vreemdelingen, zelf de beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie | que lorsqu'il établit une différence de traitement entre Belges et |
étrangers, le législateur même doit respecter les principes d'égalité | |
moet eerbiedigen (artikelen 10 en 11 van de Grondwet) (16). Daarbij | et de non-discrimination (articles 10 et 11 de la Constitution) (16). |
moet ermee rekening gehouden worden dat enkel zeer sterke overwegingen | A cet égard, il y a lieu de tenir compte de ce que seules des |
tot de conclusie kunnen leiden dat een verschil in behandeling, | considérations très fortes peuvent conduire à conclure qu'une |
uitsluitend gesteund op de nationaliteit, verenigbaar is met die | différence de traitement exclusivement fondée sur la nationalité soit |
beginselen (17). | compatible avec ces principes (17). |
6. Artikel 7, § 3, van het ontwerp bepaalt de criteria waarmee het | 6. L'article 7, § 3, du projet fixe les critères dont l'organisme |
toewijzingsorganisme bij de toewijzing van organen rekening moet | d'allocation doit tenir compte dans l'allocation d'organes. |
houden. 6.1. Volgens de gemachtigde ambtenaar zijn die criteria niet absoluut, | 6.1. Selon le fonctionnaire délégué, ces critères ne sont pas absolus, |
doch drukken zij slechts objectieven uit, welke redelijkerwijze | mais ils ne font que traduire des objectifs qui doivent être |
nagestreefd moeten worden. Die bedoeling wordt in het ontwerp tot | raisonnablement poursuivis. Cette intention est exprimée dans le |
uitdrukking gebracht door de bepaling dat het toewijzingsorganisme | projet par la disposition selon laquelle l'organisme d'allocation ne |
(slechts) « rekening houdt » met de criteria. | fait que « (tenir) compte » des critères. |
Aldus geïnterpreteerd, staat het normatief karakter van de ontworpen regeling niet vast. Indien de regering van oordeel is dat de toewijzingscriteria in een juridische tekst vastgesteld moeten worden (18), dan dient de regeling zo uitgewerkt te worden dat zij voor de eraan onderworpen personen en instellingen bindend is. Dit veronderstelt precieze criteria, waarbij ook het relatief gewicht van elk criterium aangegeven wordt. Het ontwerp beantwoordt niet aan dit vereiste. Zelfs al wordt het toepassen van de criteria enkel omschreven als een voorwaarde om als toewijzingsorganisme erkend te worden, dan nog zou het systeem van de te hanteren criteria nader uitgewerkt moeten worden. Daarbij rijst ook de vraag of niet in verschillende systemen voor de verschillende organen (nieren, hart, lever, ...) voorzien moet worden. 6.2. De toepassing van de criteria heeft tot gevolg dat één patiënt | Suivant cette interprétation, le caractère normatif de la réglementation en projet est incertain. Si le gouvernement considère que les critères d'allocation doivent être consignés dans un texte juridique (18). La réglementation doit être élaborée de manière à être obligatoire pour les personnes et établissements qui y sont soumis. Cela suppose que des critères précis soient définis et que le poids relatif de chacun d'entre eux soit indiqué. Le projet ne répond pas à cette exigence. Même si l'application des critères n'est regardée que comme une condition permettant à un organisme d'allocation d'être agréé, il faudrait quand bien même préciser davantage le système des critères à retenir. A cet égard, la question se pose également de savoir s'il n'y a pas lieu de prévoir des systèmes différents pour les divers organes (reins, coeur, foie,...). 6.2. L'application des critères a pour effet que la préférence est |
verkozen wordt boven alle andere. Er wordt dus een verschil in | donnée à un patient déterminé par rapport à tous les autres. Il se |
behandeling gecreëerd. Opdat de criteria met de beginselen van | crée donc une différence de traitement. Pour que les critères soient |
gelijkheid en niet-discriminatie verenigbaar zouden zijn, dienen zij | compatibles avec les principes d'égalité et de non-discrimination, ils |
relevant te zijn. | doivent être pertinents. |
In het kader van de toewijzing van organen, lijken de medische | Pour ce qui est de l'allocation d'organes, les critères médicaux |
criteria bedoeld in artikel 7, § 3, 1° en 2°, relevant te zijn. | désignés à l'article 7, § 3, 1° et 2°, paraissent pertinents. |
Binnen een op internationale solidariteit steunend | Dans le cadre d'un accord de collaboration basé sur la solidarité |
samen-werkingsverband tussen transplantatiecentra, kan ook het | internationale entre centres de transplantation, l'équilibre entre le |
evenwicht tussen het aantal weggenomen en toegewezen organen voor het | nombre d'organes prélevés et alloués pour l'ensemble des centres |
geheel van de Belgische centra (« nationale balans ») (artikel 7, § 3, | belges (« équilibre national ») (article 7, § 3, 3°) peut être |
3°) als een relevant criterium beschouwd worden. | considéré comme un critère pertinent. |
Moeilijker te verantwoorden zijn de centrumbalansen bedoeld in artikel | Il est plus difficile de justifier les équilibres par centre visés à |
7, § 3, 3° en 4°, d.i. de verhouding, per centrum, tussen het aantal | l'article 7, § 3, 3° et 4°, c'est-à-dire le rapport, par centre, entre |
weggenomen en het aantal toegewezen organen, en tussen het aantal | le nombre d'organes prélevés et le nombre d'organes alloués, et entre |
weggenomen organen en het aantal kandidaat-ontvangers. In de rechtsleer is opgemerkt « dat een op centrumbalans georiënteerd verdelingssysteem niet leidt tot rechtvaardige verdeling van schaarse organen, geen bijdrage vormt aan solidariteit, ten onrechte wordt ingebracht ter ondersteuning van patiëntenbelangen, veeleer het perspectief van de hulpverlening (dan dat van de patiënten) dient, en dat motivatie en medewerking (van de centra) zo nodig op andere wijze gestimuleerd moeten worden » (19). Gelet op die opmerkingen, die pertinent voorkomen, moet de Raad van State bij de bedoelde criteria dan ook een voorbehoud maken. Het laatste criterium heeft betrekking op de afstand tussen de donor | le nombre d'organes prélevés et le nombre de candidats receveurs. La doctrine relève qu'un système de répartition axé sur un bilan par centre ne conduit pas à une répartition équitable d'organes rares, ne contribue pas à la solidarité, est invoqué abusivement à l'appui des intérêts des patients, sert plutôt l'aide aux patients que les patients eux-mêmes, et qu'au besoin la motivation et la collaboration (des centres) doivent être stimulées d'une manière différente (19). Compte tenu de ces observations, qui semblent pertinentes, le Conseil d'Etat se doit dès lors de formuler une réserve à propos des critères considérés. Le dernier critère se rapporte à la distance entre le donneur et le |
en het transplantatiecentrum waar de kandidaat-ontvanger is | centre de transplantation où est inscrit le candidat receveur (article |
inge-schreven (artikel 7, § 3, 5°). | 7, § 3, 5°). |
Voor zover dit criterium met medische motieven in verband gebracht kan | Dans la mesure où ce critère peut être mis en relation avec des motifs |
worden, lijkt het relevant te zijn. | médicaux, il paraît pertinent. |
7. Het ontwerp dient te worden nagezien wat betreft de overeenstemming | 7. Le projet doit être vérifié en ce qui concerne la concordance entre |
tussen de Nederlandse en de Franse tekst. Bij wijze van voorbeeld | les textes français et néerlandais. A titre d'exemple, les |
wordt op de volgende discrepanties gewezen : | discordances suivantes sont à signaler : |
- artikel 1, § 3, eerste lid : « instantie »/« fonction »; | - article 1er, § 3, alinéa 1er : « fonction »/« instantie »; |
- artikel 1, § 3, tweede lid : « organiseert »/« coordonnent »; | - article 1er, § 3, alinéa 2 : « coordonnent »/« organiseert »; |
- artikel 2, § 2, 1° : « verpleegequipes »/« équipes de soins »; | - article 2, § 2, 1° : « équipes de soins »/« verpleegequipes »; |
- artikel 2, § 2, 3° : « waarborgen »/« contribuer à assurer ». | - article 2, § 2, 3° :« contribuer à assurer »/ « waarborgen ». |
Meer in het algemeen kan het ontwerp verbeterd worden op het vlak van | D'une manière plus générale, le projet peut être amélioré quant à |
de eenvormigheid van de terminologie. Bij wijze van voorbeeld wordt op | l'uniformité de la terminologie. A titre d'exemple, on notera les |
de volgende verschillen gewezen : | différences suivantes : |
- « centrum voor orgaan transplantatie »/« centre de transplantation | - « centre de transplantation d'organes »/« centrum voor |
d'organes »;« transplantatiecentrum »/« centre de transplantation »; « | orgaan-transplantatie »; « centre de transplantation »/« |
(Belgische) centra voor het wegnemen en transplanteren van organen »/« | |
centres (belges) de prélèvement et de transplantation »; « Belgische | transplantatiecentrum »; « centres (belges) de prélèvement et de |
transplantation »/« (Belgische) centra voor het wegnemen en | |
transplantatiecentra »/« centres de transplantation belges »; « | transplanteren van organen »; « centres de transplantation belges »/« |
centrum »/« centre »; « erkend transplantatiecentrum »/« centre de | Belgische transplantatiecentra »; « centre »/« centrum »; « centre de |
transplantation agréé »; | transplantation agréé »/« erkend transplantatiecentrum »; |
- « Belgische transplantatieraad »/« Conseil belge de la | - « Conseil belge de la transplantation (d'organes) »/« Belgische |
transplantation (d'organes) »; « transplantatieraad »/« conseil de la | transplantatieraad »; « conseil de la transplantation »/« |
transplantation »; « Nationale Raad »/« Conseil national »; | transplantatieraad »;« Conseil national »/« Nationale Raad »; |
- « toewijzingsorganisme van organen »/« organisme d'allocation des | - « organisme d'allocation des organes »/« toewijnzingsorganisme van |
organes »; « toewijzingsorganisme »/« organisme d'allocation ». | organen »; « organisme d'allocation »/« toewijzingsorganisme ». |
Onderzoek van de tekst (20) | Examen du texte (20) |
Opschrift | Intitulé |
De inhoud van het ontwerp is ruimer dan het opschrift laat vermoeden. | La teneur du projet est plus étendue que l'intitulé ne permet de le |
Men passe het opschrift aan de inhoud aan. | présumer. Il conviendrait d'y adapter l'intitulé. |
Aanhef | Préambule |
Men redigere het eerste lid van de aanhef als volgt : | Il y aurait lieu de rédiger le premier alinéa du préambule comme suit : |
« Gelet op de wet van 13 juni 1986 betreffende het wegnemen en | « Vu la loi du 13 juin 1986 sur le prélèvement et la transplantation |
transplanteren van organen, inzonderheid op artikel 1, § 3; ». | d'organes, notamment l'article 1er, § 3; ». |
Artikel 1 | Article 1er |
1. Men vervange de indeling in paragrafen door een indeling in 1°, 2°, | 1. Il conviendrait de remplacer la division en paragraphes par une |
3°, ... . | division en 1°, 2°, 3°,.... |
2. Paragraaf 1 bevat een opsomming van een aantal organen die voor | 2. Le paragraphe 1er comporte une énumération d'un nombre d'organes |
transplantatie in aanmerking komen. | entrant en ligne de compte pour les transplantations. |
De wet van 13 juni 1986 bevat geen dergelijke opsomming, omdat de | La loi du 13 juin 1986 ne comporte pas une pareille énumération, dès |
wetgever ervan uitging dat zulke opsomming na korte tijd | lors que le législateur est parti de l'hypothèse que pareille |
voorbijgestreefd kon zijn (21). Indien die reden nog steeds geldig is, | énumération pourrait être rapidement dépassée (21). Si ce motif est |
zou de opsomming best ook uit het ontwerp weggelaten worden. | toujours valable, il serait préférable d'omettre également |
l'énumération du projet. | |
3. In de Nederlandse tekst van paragraaf 2 schrijve men « weg te nemen | 3. Dans le texte néerlandais du paragraphe 2, on écrira « weg te nemen |
» in plaats van « te preleveren« . | » au lieu de « te preleveren ». |
4. De definities in de paragrafen 3 tot 7 bevatten normatieve regels, | 4. Les définitions figurant aux paragraphes 3 à 7 comportent des |
waarvan sommige verder in het ontwerp worden herhaald. Soms zijn de in | règles normatives, dont certaines sont répétées dans la suite du |
latere bepalingen vervatte regels niet helemaal gelijkluidend met die | projet. Parfois, les règles inscrites dans les dispositions suivantes |
van artikel 1 (22). | ne sont pas entièrement identiques à celles de l'article 1er (22). |
Normatieve bepalingen horen niet thuis in een voorafgaand artikel met | Des dispositions normatives ne sont pas à leur place dans un article |
definities. De definities in artikel 1 dienen beperkt te worden tot | préliminaire qui comporte des définitions. Les définitions qui |
niet-normatieve elementen. | figurent à l'article 1er doivent se limiter à des éléments non |
Het komt de Raad van State overigens voor dat de paragrafen 4 en 5 | normatifs. Il apparaît au demeurant au Conseil d'Etat que les paragraphes 4 et 5 |
eenvoudig weggelaten kunnen worden. Uit de tekst van de overige | peuvent simplement être omis. La portée des expressions « équipe de |
bepalingen van het ontwerp blijkt voldoende wat met de termen « | coordination » et « Conseil belge de la transplantation » ressort |
coördinatieteam » en « Belgische Transplantatieraad » wordt bedoeld. | suffisamment du texte des autres dispositions du projet. |
Artikel 3 | Article 3 |
1. Gelet op hetgeen bepaald is in paragraaf 3 (benoeming door de | 1. Compte tenu de la teneur du paragraphe 3 (nomination par le Roi), |
Koning), schrijve men in paragraaf 2, 1° tot 3°, telkens « | on écrira chaque fois au paragraphe 2, 1° à 3°, « proposé(s) par » au |
voorgedragen door » in plaats van « aangewezen door ». | lieu de « désigné(s) par ». |
Aldus zouden die laatste bepalingen op dit punt trouwens | De cette manière, ces dernières dispositions concorderaient d'ailleurs |
overeenstemmen met paragraaf 2, 4° en 5°. | sur ce point avec le paragraphe 2, 4° et 5°. |
2. In paragraaf 2, 3° en 6°, vervange men de woorden « Minister van | 2. Au paragraphe 2, 3° et 6°, il conviendrait de remplacer les mots « |
Volksgezondheid » door « Minister die de volksgezondheid in zijn | Ministre de la Santé publique » par les mots « Ministre qui a la santé |
bevoegdheid heeft ». | publique dans ses attributions ». |
3. In paragraaf 2, 4°, zou het woord « verzekeringsinstellingen » | 3. Par souci de clarté, il serait préférable de remplacer, au |
duidelijkheidshalve beter vervangen worden door « ziekenfondsen » of « | paragraphe 2, 4°, l'expression « organismes assureurs » par le mot « |
landsbonden van ziekenfondsen ». | mutualités » ou l'expression « unions nationales de mutualités ». |
4. In paragraaf 2, 5°, schrijve men « Raadgevend Comité voor | 4. Au paragraphe 2, 5°, on écrira « Comité consultatif de bioéthique |
Bio-ethiek ». | ». |
5. Volgens paragraaf 2, 6° (eerste maal), wordt een geneesheer, | 5. Selon le paragraphe 2, 6° (première occurrence), un médecin |
ambtenaar bij het RIZIV (lees : Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeits-verzekering), aangewezen door de Minister van Sociale Zaken (lees : Minister die de sociale zaken in zijn bevoegdheid heeft) als lid van de Transplantatieraad. Het Rijksinstituut is een instelling met eigen rechtspersoonlijkheid en met een eigen wettelijk statuut. De minister kan dan ook niet een ambtenaar van die instelling aanwijzen om deel uit te maken van een adviesorgaan. Om dit bezwaar op te vangen, zou bepaald kunnen worden dat de ambtenaar wordt voorgedragen door het Rijksinstituut, en door de Koning wordt benoemd. | fonctionnaire de l'INAMI (lire : l'Institut national d'assurance maladie-invalidité) est désigné par le Ministre des Affaires sociales (lire : le Ministre qui a les affaires sociales dans ses attributions) en qualité de membre du Conseil de la transplantation. L'Institut national est un établissement doté d'une personnalité juridique propre et d'un statut légal spécifique. Le ministre ne peut dès lors désigner un fonctionnaire de cet établissement pour faire partie d'un organe consultatif. Afin de remédier à cette objection, il pourrait être précisé que le fonctionnaire est proposé par l'Institut national et nommé par le Roi. |
Artikel 4 | Article 4 |
1. Men vervange de indeling in paragrafen door een indeling in 1°, 2°, | 1. Il conviendrait de remplacer la division en paragraphes par une |
3°, ..., waar nodig verder onderverdeeld in a), b) en c). | division en 1°, 2°, 3°, ..., subdivisée ensuite, s'il y a lieu, en a), |
2. Volgens de gemachtigde ambtenaar worden in paragraaf 3 met « de | b) et c). 2. Selon le fonctionnaire délégué, les « modalités pratiques |
praktische modaliteiten van het toewijzen van organen » de | d'allocation des organes » recouvrent, au paragraphe 3, les règles |
toewijzingsregels bedoeld, die bij koninklijk besluit bepaald worden | |
(zie artikel 7, §§ 1 en 3, van het ontwerp). Paragraaf 3 zou in die | d'allocation fixées par arrêté royal (voir l'article 7, §§ 1er et 3, |
zin gepreciseerd moeten worden. | du projet). Il faudrait préciser le paragraphe 3 dans ce sens. |
Artikel 5 | Article 5 |
Volgens de gemachtigde ambtenaar heeft dit artikel enkel betrekking op | Selon le fonctionnaire délégué, cet article concerne uniquement les |
de adviezen bedoeld in artikel 4, §§ 4 en 5 (erkenning van de | avis visés à l'article 4, §§ 4 et 5 (agrément des centres de |
transplantatiecentra en van het toewijzingsorganisme). Het artikel zou | transplantation et de l'organisme d'allocation). L'article devrait |
in die zin gepreciseerd moeten worden. | être précisé dans ce sens. |
Artikel 7 | Article 7 |
1. Volgens de inleidende zin van dit artikel zouden alle bepalingen | 1. Selon la phrase introductive de cet article, toutes les |
van dit artikel toewijzingsregels bevatten. Dit blijkt echter niet het | dispositions de cet article comporteraient des règles d'allocation. |
geval te zijn met paragraaf 2. Het artikel dient derhalve anders | Tel ne s'avère toutefois pas être le cas du paragraphe 2. L'article |
gestructureerd te worden. | doit dès lors être structuré autrement. |
2. Wat de wachtlijst voor de transplantatie van nieren betreft, | 2. En ce qui concerne la liste d'attente pour la transplantation |
bedoeld in paragraaf 1, wordt verwezen naar de algemene opmerking 5. | rénale, visée au paragraphe 1er, l'on voudra bien se reporter à l'observation générale 5. |
3. Wat de toewijzingscriteria betreft, bedoeld in paragraaf 3, wordt | 3. En ce qui concerne les critères d'allocation, visés au paragraphe |
verwezen naar de algemene opmerking 6. | 3, l'on voudra bien se reporter à l'observation générale 6. |
Hoofdstuk V | Chapitre V |
Dit hoofdstuk bevat bepalingen van uiteenlopende aard : artikel 8 | Ce chapitre comporte des dispositions de natures diverses : l'article |
bevat basisregels, artikel 9 betreft het toezicht, artikel 10 (eerste | 8 fixe des règles de base, l'article 9 concerne le contrôle, l'article |
10 (première occurrence) a trait au Conseil belge de la | |
maal) betreft de Belgische Transplantatieraad (zie hoofdstuk III), en | transplantation (voir chapitre III), et les articles 10 (deuxième |
de artikelen 10 (tweede maal) en 11 bevatten slotbepalingen. Een | occurrence) et 11 comportent les dispositions finales. Selon le |
aantal van die bepalingen kunnen volgens de gemachtigde ambtenaar | fonctionnaire délégué, un nombre de ces dispositions peuvent être |
weggelaten worden (zie de opmerkingen bij de desbetreffende artikelen). | omises (voir les observations relatives aux articles correspondants). |
Men make een meer gepaste indeling, met geëigende opschriften. | Il y aurait lieu d'opérer une division plus adéquate et d'utiliser des |
intitulés appropriés. | |
Artikel 8 | Article 8 |
1. Paragraaf 2 bepaalt dat het wegnemen en de transplantatie van | 1. Le paragraphe 2 prévoit que le prélèvement et la transplantation de |
nieren in hetzelfde centrum moeten geschieden. | reins doivent se dérouler dans le même centre. |
Volgens de gemachtigde ambtenaar heeft die bepaling tot doel de | Selon le fonctionnaire délégué, cette disposition a pour objet de |
geneesheer in staat te stellen te verifiëren of de levende donor | permettre au médecin de vérifier si le donneur vivant agit volon- |
vrijwillig en onbezoldigd optreedt. | tairement et bénévolement. |
De verificatie van de wettelijke voorwaarden voor de wegneming van | La vérification des conditions légales régissant le prélèvement |
organen wordt bij artikel 9 van de wet van 13 juni 1986 opgedragen aan | d'organes est confiée, par l'article 9 de la loi du 13 juin 1986, au |
de geneesheer die de wegneming verricht. Het staat niet aan de Koning | médecin qui effectue le prélèvement. Il n'appartient pas au Roi |
om een soortgelijke verplichting op te leggen aan de geneesheer die de | d'imposer une obligation similaire au médecin qui effectue la |
transplantatie verricht (zie algemene opmerking 1). | transplantation (voir l'observation générale 1). |
In het licht van het voorgaande lijkt de conclusie te moeten zijn dat | Compte tenu de ce qui précède, il y a apparemment lieu de conclure que |
paragraaf 2 uit het ontwerp weggelaten moet worden : deels is die | le paragraphe 2 doit être omis du projet : cette disposition est |
bepaling overbodig, deels mist ze rechtsgrond. | partiellement superflue et partiellement dénuée de fondement légal. |
2. In paragraaf 3 moet volgens de gemachtigde ambtenaar het woord « | 2. Au paragraphe 3, il faut, selon le fonctionnaire délégué, remplacer |
transplantatieteam » vervangen worden door « transplantatiecentrum ». | l'expression « l'équipe de transplantation » par l'expression « le centre de transplantation ». |
Artikel 9 | Article 9 |
1. Het bepaalde in het eerste lid vormt een herhaling, wat de organen | 1. La règle énoncée à l'alinéa 1er constitue une redite, en ce qui |
betreft, van het koninklijk besluit van 30 oktober 1986 houdende | concerne les organes, de l'arrêté royal du 30 octobre 1986 portant |
aanwijzing van de geneesheren-ambtenaren belast met de controle op de | désignation des médecins-fonctionnaires chargés du contrôle de |
toepassing van de wet van 13 juni 1986 betreffende het wegnemen en | l'application de la loi du 13 juin 1986 sur le prélèvement et la |
transplanteren van organen, en de besluiten tot uitvoering ervan. | transplantation d'organes et des arrêtés pris en exécution de |
Genoemd koninklijk besluit heeft wel een ruimer toepassingsgebied, | celle-ci. L'arrêté royal précité est cependant doté d'un champ |
omdat het ook op weefsels betrekking heeft. | d'application plus étendu, dès lors qu'il concerne également les |
De gemachtigde ambtenaar heeft verklaard dat de voorkeur gaat naar het | tissus. Le fonctionnaire délégué a précisé que la préférence va au maintien de |
behoud van het koninklijk besluit van 30 oktober 1986. In dat geval | l'arrêté royal du 30 octobre 1986. Dans ce cas, l'article 9, alinéa 1er, |
dient artikel 9, eerste lid, van het ontwerp te worden geschrapt. | du projet doit être supprimé. |
2. Volgens het tweede lid moeten de leden van de Belgische | 2. Selon l'alinéa 2, les membres du Conseil belge de la |
Transplantatieraad de secretarissen van de provinciale geneeskundige | transplantation doivent informer les secrétaires des commissions |
commissies inlichten over de overtredingen waarvan zij kennis hebben. | médicales provin-ciales de tout manquement dont ils ont connaissance. |
Artikel 16, eerste lid, van de wet van 13 juni 1986 bepaalt weliswaar | L'article 16, alinéa 1er, de la loi du 13 juin 1986 dispose, il est |
dat de Koning de geneesheren-ambtenaren kan aanwijzen, die belast zijn | vrai, que le Roi peut désigner les médecins-fonctionnaires qui sont |
met de controle op de toepassing van de wet en van de besluiten tot | chargés de contrôler l'application de la loi et des arrêtés pris en |
uitvoering ervan. Die bepaling kan echter niet als rechtsgrond dienen | exécution de celle-ci. Cette disposition ne peut toutefois fournir un |
voor artikel 9, tweede lid, van het ontwerp, omdat de leden van de | fondement légal à l'article 9, alinéa 2, du projet, dès lors que les |
Belgische Transplantatieraad niet allemaal geneesheer-ambtenaar zijn. | membres du Conseil belge de la transplantation ne sont pas tous des médecins-fonctionnaires. |
Nu evenmin rechtsgrond gevonden kan worden in een andere wetsbepaling, | Ne trouvant pas non plus de fondement légal dans une autre disposition |
dient artikel 9, tweede lid, uit het ontwerp weggelaten te worden. | législative, l'article 9, alinéa 2, doit être omis du projet. |
Artikel 10 (tweede maal) | Article 10 (deuxième occurrence) |
Volgens de gemachtigde ambtenaar is er geen bijzondere reden om af te | Selon le fonctionnaire délégué, aucun motif particulier ne justifie de |
wijken van de gewone regel inzake de inwerkingtreding van koninklijke | déroger à la règle d'usage concernant l'entrée en vigueur des arrêtés |
besluiten. | royaux. |
Dit artikel kan bijgevolg weggelaten worden. | Par conséquent, cet article peut être omis. |
De kamer was samengesteld uit : | La chambre était composée de : |
De heren : | MM. : |
W. Deroover, kamervoorzitter, | W. Deroover, président de chambre, |
P. Lemmens; | Lemmens; |
L. Hellin, staatsraden, | L. Hellin, conseillers d'Etat, |
A. Alen; | A. Alen; |
H. Cousy, assessoren van de afdeling wetgeving, | H. Cousy, assesseurs de la section de législation, |
Mevr. F. Lievens, griffier, | Mme F. Lievens, greffier. |
De overeenstemming tussen de Nederlandse en de Franse tekst werd | La concordance entre la version néerlandaise et la version française a |
nagezien onder toezicht van de H. P. Lemmens. | été vérifiée sous le contrôle de M. P. Lemmens. |
Het verslag werd uitgebracht door Mevr. R. Thielemans, auditeur. De | Le rapport a été présenté par Mme R. Thielemans, auditeur. La note du |
nota van het Coördinatiebureau werd opgesteld en toegelicht door de H. E. Vanherck, referendaris. | Bureau de coordination a été rédigée et exposée par M. E. Vanherck, référendaire. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Lievens. | F. Lievens. |
De voorzitter, | Le président, |
W. Deroover. | W. Deroover. |
Nota's van de akte nr. 98/22259 : | Notes de l'acte n° 98/22259. |
(1) Zie, m.b.t. weefsels, het koninklijk besluit van 15 april 1988 | (1) Voir, en ce qui concerne les tissus, l'arrêté royal du 15 avril |
betreffende de weefselbanken en het wegnemen, bewaren, bereiden, | 1988 relatif aux banques de tissus et du prélèvement, de la |
invoeren, vervoeren, distribueren en afleveren van weefsels. | conservation, de la préparation, de l'importation, du transport, de la |
distribution et de ladélivrance de tissus. | |
(2) De wetgever heeft het bewust niet nodig geacht specifieke normen | (2) C'est volontairement que le législateur a estimé qu'il ne fallait |
voor de betrokken ziekenhuisdiensten op te leggen. Dergelijke normen | pas imposer des normes spécifiques aux services hospitaliers |
kunnen opgelegd worden in het kader van de wet op de ziekenhuizen | concernés. Pareilles normes peuvent être imposées dans le cadre de la |
(memorie van toelichting, Parl. St., Senaat, 1984-85, nr. 832-1, p. 6; | loi sur les hôpitaux (exposé des motifs, Doc. Parl., Sénat, 1984-85, |
verslag, Parl. St., Senaat, 1984-85, nr. 832-2, pp. 10-11). | n° 832-1, p. 6; rapport, Doc. Parl., Sénat, 1984-85, n° 832-2, pp. 10-11). |
(3) H. Nys, « Geneeskunde. Recht en medisch handelen, A.P.R. », | (3) H. Nys, « Geneeskunde. Recht en medisch handelen », A.P.R., |
Brussel, 1991, p. 369, nr. 858; | Bruxelles, 1991, p. 369, n° 858. |
(4) In zoverre het ontwerp ervan uitgaat dat een transplantatie enkel | (4) Dans la mesure où le projet part du principe qu'une |
transplantation nepeut être effectuée que dans un centre de | |
in een erkend transplantatiecentrum mag gebeuren, voegt het bovendien | transplantation agréé, il ajoute de surcroît une condition à la règle |
een voorwaarde toe aan hetgeen bepaald is in artikel 3 van de wet. | énoncée à l'article 3 de la loi. |
(5) De stellers van het ontwerp zullen zich moeten afvragen of het, | (5) Les auteurs du projet devront se demander si, avec une définition |
met een beperkte taakomschrijving, nog wel nodig is in een stelsel van | restreinte des missions, il est encore bien utile de prévoir un |
erkenning van transplantatiecriteria te voorzien. | système d'agrément des centres de transplantation. |
(6) Zie in die zin artikel 3 van het Europees Verdrag over de Rechten | (6) Voir, dans ce sens, l'article 3 de la Convention européenne sur |
van de Mens en de Biogeneeskunde, waarvan de ondertekening zal | les droits de l'homme et la biomédecine, dont la signature aura lieu à |
plaatsvinden te Oviedo op 4 april 1997. | Oviedo le 4 avril 1997. |
(7) H.J.J. Leenen, Gezondheidszorg en recht, Alphen-aan-de-Rijn, 1981, | (7) H.J.J. Leenen, « Gezondheidszorg en recht », Alphen-aan-de-Rijn, |
107. | 1981, 107. |
(8) Rdpl. A. Hendriks, « Discriminatie in de gezondheidszorg : een | (8) Consulter A. Hendriks, « Discriminatie in de gezondheidszorg : een |
reële zorg ? », Tijdschrift voor Gezondheidsrecht (Nederland), 1993, | reële zorg ? », Tijdschrift voor Gezondheidsrecht (Pays-Bas), 1993, |
256-270. | 256-270. |
(9) Arbitragehof, 29 juni 1994, nr. 51/94, overw. B. | (9) Cour d'arbitrage, 29 juin 1994, n° 51/94, considérant B.5.5. |
(10) De vraag heeft een bijzondere relevantie, omdat blijkt dat de | (10) La question est particulièrement pertinente, dès lors qu'il |
meeste « non-residenten » die in België op een wachtlijst staan, uit | apparaît que la plupart des « non-résidents » qui figurent sur une |
Italië afkomstig zijn (P. Michielsen, « Unlimited admission of | liste d'attente en Belgique sont originaires d'Italie (P. Michielsen, |
patients to the waiting list for transplantation », in Organ | « Unlimited admission of patients to the waiting list for |
replacement therapy : ethics, justice, commerce, (W. Land en J.B. | transplantation », dans « Organ replacement therapy : ethics, justice, |
Dossetor, editors), Berlin, 1991, (364), 365). | commerce », (W. Land et J.B. Dossetor, éditeurs), Berlin, 1991, (364), |
(11) Zie hierover de genuanceerde beschouwingen van H.D.C. Roscam | 365). (11) Voir à ce propos les considérations nuancées de H.D.C. Roscam |
Abbing, Organ and tissue transplantation : a subject of European | Abbing, « Organ and tissue transplantation : a subject of European |
concern, Study report, 1994, 11-12 en 24-25; dezelfde, « Wet op de | concern, Study report », 1994, 11-12 et 24-25; même auteur, « Wet op |
orgaandonatie : rechtvaardige verdeling van geschikte organen in | de orgaandonatie : rechtvaardige verdeling van geschikte organen in |
Europees perspectief », Tijdschrift voor Gezondheidsrecht (Nederland), | Europees perspectief », Tijdschrift voor Gezondheidsrecht (Pays-Bas), |
1996, (380), 386-387. | 1996, (380), 386-387. |
(12) Uit de gegevens waarover de Raad van State beschikt, blijkt dat | (12) Il ressort des données dont dispose le Conseil d'Etat qu'un |
met name twee grote Brusselse ziekenhuizen een groot aantal « | nombre important de « non-résidents » figurent notamment sur la liste |
niet-residenten » op de wachtlijst hebben staan. | d'attente de deux grands hôpitaux bruxellois. |
(13) Nierpatiënten die niet getransplanteerd worden, kunnen verder | (13) Les patients souffrant d'une affection rénale qui ne bénéficient |
pas d'une transplantation, peuvent rester sous dialyse (P. Michielsen, | |
geholpen worden via dialyse Michielsen, o.c., l.c.). De kwestie heeft | o.c., l.c.). De ce fait, la question a également des conséquences dans |
daardoor ook gevolgen op het vlak van de sociale zekerheid. | le domaine de la sécurité sociale. |
(14) Het is een staat niet verboden om een voorkeursbehandeling toe te | (14) L'interdiction n'est pas faite à un Etat de consentir un |
kennen aan onderdanen van staten met dewelke hij een specifieke | traitement préférentiel aux ressortissants d'Etats avec lesquels il |
rechtsorde vormt (E.H.R.M., 18 februari 1991, Moustaquim, Publ. Cour, | fait partie d'un ordre juridique spécifique (C.E.D.H., 18 février |
reeks A, vol. 193, p. 20, § 49; E.H.R.M., 7 augustus 1996, C./België, | 1991, Moustaquim, Publ. Cour, série A, vol. 193, p. 20, § 49; |
§ 38, te verschijnen in Rec., 1996). | C.E.D.H., 7 août 1996, C./Belgique, § 38, à paraître dans Rec., 1996). |
(15) Arbitragehof, 14 juli 1994, nr. 61/94, over. B.2; Arbitragehof, 9 | (15) Cour d'arbitrage, 14 juillet 1994, n° 61/94, considérant B.2; |
januari 1996, nr. 4/96, overw. B.3. | Cour d'arbitrage, 9 janvier 1996, n° 4/96, considérant B.3. |
(16) Zie de in de vorige noot geciteerde arresten van het | (16) Voir les arrêts de la Cour d'arbitrage cités dans la note |
Arbitragehof. | précédente. |
(17) E.H.R.M., 16 september 1996, Gaygusuz, § 42, te verschijnen in | (17) C.E.D.H., 16 septembre 1996, Gaygusuz, § 42, à paraître dans |
Rec., 1996. | Rec., 1996. |
(18) Gelet op het belang van de allocatieprocedure voor de betrokken | (18) Eu égard à l'importance de la procédure d'allocation pour les |
patiënten, is een transparantie terzake zeker verantwoord. | patients concernés, une transparence se justifie sans nul doute en |
cette matière. | |
(19) H.D.C. Roscam Abbing, « Wet op de orgaandonatie : rechtvaardige | (19) H.D.C. Roscam Abbing, « Wet op de orgaandonatie : rechtvaardige |
verdeling van geschikte organen in Europees perspectief », Tijdschrift | verdeling van geschikte organen in Europees perspectief », Tijdschrift |
voor Gezondheidsrecht (Nederland), 1996, (380), 385. | voor Gezondheidsrecht (Pays-Bas), 1996, (380), 385. |
(20) Er wordt enkel ingegaan op bepalingen die ook na een aanpassing | (20) Ne sont analysées que les dispositions qui peuvent également être |
van de tekst overeenkomstig de algemene opmerking 1 behouden kunnen | maintenues après une adaptation du texte conformément à l'observation |
blijven. | générale 1. |
(21) Memorie van toelichting, Parl. St., Senaat, 1984-85, nr. 832-1, p. 4. | (21) Exposé des motifs, Doc. Parl., Sénat, 1984-85, n° 832-1, p. 4. |
(22) Dit geldt bij voorbeeld met de omschrijving van de taak van het | (22) Tel est par exemple le cas en ce qui concerne la définition de la |
toewijzingsorganisme : artikel 1, § 6, is niet helemaal gelijklopend | mission de l'organisme d'allocation : l'article 1er, § 6, n'est pas |
met artikel 6, § 1. | tout à fait identique à l'article 6, § 1er. |