Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Beschikking van 19/03/2009
← Terug naar "Ordonnantie tot wijziging van de ordonnantie van 17 juli 2003 houdende de Brusselse huisvestingscode "
Ordonnantie tot wijziging van de ordonnantie van 17 juli 2003 houdende de Brusselse huisvestingscode Ordonnance modifiant l'ordonnance du 17 juillet 2003 portant le Code bruxellois du logement
MINISTERIE VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST MINISTERE DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALE
19 MAART 2009. - Ordonnantie tot wijziging van de ordonnantie van 17 19 MARS 2009. - Ordonnance modifiant l'ordonnance du 17 juillet 2003
juli 2003 houdende de Brusselse huisvestingscode (1) portant le Code bruxellois du logement (1)

Artikel 1.Deze ordonnantie regelt een aangelegenheid bedoeld in

Article 1er.La présente ordonnance règle une matière visée à

artikel 39 van de Grondwet. l'article 39 de la Constitution.

Art. 2.Deze ordonnantie dient tot de omzetting, voor wat huisvesting

Art. 2.La présente ordonnance transpose, en ce qui concerne le

betreft, van richtlijn 2000/43/EG van 29 juni 2000 houdende toepassing logement, la directive 2000/43/CE du 29 juin 2000 relative à la mise
van het beginsel van gelijke behandeling van personen ongeacht ras of en oeuvre du principe de l'égalité de traitement entre les personnes
sans distinction de race ou d'origine ethnique et la directive
etnische afstamming en van richtlijn 2004/113/EG van 13 december 2004 2004/113/CE du 13 décembre 2004 mettant en oeuvre le principe de
houdende toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van
mannen en vrouwen bij de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten. l'égalité de traitement entre les femmes et les hommes dans l'accès à

Art. 3.Een Titel IX, opgesteld als volgt, wordt toegevoegd in de

des biens et services et la fourniture de biens et services.
ordonnantie van 17 juli 2003 :

Art. 3.Est ajouté dans l'ordonnance du 17 juillet 2003 un Titre IX

rédigé comme suit :
« TITEL IX. - Gelijke behandeling « TITRE IX. - Egalité de traitement
HOOFDSTUK I. - Algemene bepalingen CHAPITRE Ier. - Dispositions générales

Art. 176.Deze titel heeft tot doel, met betrekking tot de toegang tot

Art. 176.Le présent titre a pour objectif de créer, dans l'accès au

woning, een algemeen kader te creëren voor de bestrijding van logement, un cadre général pour lutter contre la discrimination fondée
discriminatie op grond van geslacht, zogenaamd ras, huidskleur, sur le sexe, la prétendue race, la couleur, l'ascendance, la
afkomst, nationaliteit, nationale of etnische afstamming, leeftijd, nationalité, l'origine nationale ou ethnique, l'âge, l'orientation
seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, geloof of sexuelle, l'état civil, la naissance, la fortune, la conviction
levensbeschouwing, politieke overtuiging, taal, huidige of toekomstige religieuse ou philosophique, la conviction politique, la langue,
gezondheidstoestand, een handicap, een fysieke of genetische l'état de santé actuel ou futur, un handicap, une caractéristique
eigenschap of sociale afkomst. physique ou génétique ou l'origine sociale.
HOOFDSTUK II. - Definities CHAPITRE II. - Définitions

Art. 177.Voor de toepassing van deze titel verstaat men onder :

Art. 177.Pour l'application du présent titre, il y a lieu d'entendre

1°beschermde criteria : geslacht, zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, par : 1°critères protégés : le sexe, la prétendue race, la couleur,
nationaliteit, nationale of etnische afstamming, leeftijd, seksuele l'ascendance, la nationalité, l'origine nationale ou ethnique, l'âge,
geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, geloof of l'orientation sexuelle, l'état civil, la naissance, la fortune, la
levensbeschouwing, politieke overtuiging, taal, huidige of toekomstige conviction religieuse ou philosophique, la conviction politique, la
gezondheidstoestand, een handicap, een fysieke of genetische langue, l'état de santé actuel ou futur, un handicap, une
eigenschap, sociale afkomst; caractéristique physique ou génétique, l'origine sociale;
2° direct onderscheid : de situatie die zich voordoet wanneer iemand 2° distinction directe : la situation qui se produit lorsque sur la
ongunstiger wordt behandeld dan een ander in een vergelijkbare base de l'un des critères protégés, une personne est traitée de
situatie wordt, is of zou worden behandeld op basis van één van de manière moins favorable qu'une autre personne ne l'est, ne l'a été ou
beschermde criteria; ne le serait dans une situation comparable;
3° directe discriminatie : direct onderscheid op grond van een 3° discrimination directe : distinction directe, fondée sur l'un des
beschermd criterium dat niet gerechtvaardigd kan worden op grond van critères protégés, qui ne peut être justifiée sur la base des
de bepalingen van hoofdstuk III; dispositions du chapitre III;
4° indirect onderscheid : de situatie die zich voordoet wanneer een 4° distinction indirecte : la situation qui se produit lorsqu'une
ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelwijze personen disposition, un critère ou une pratique apparemment neutre est
gekenmerkt door een bepaald beschermd criterium, in vergelijking met susceptible d'entraîner, par rapport à d'autres personnes, un
andere personen bijzonder kan benadelen; désavantage particulier pour des personnes caractérisées par l'un des
critères protégés;
5° indirecte discriminatie : indirect onderscheid op grond van een 5° discrimination indirecte : distinction indirecte fondée sur l'un
beschermd criterium dat niet gerechtvaardigd kan worden op grond van des critères protégés, qui ne peut être justifiée sur la base des
de bepalingen van hoofdstuk III; dispositions du chapitre III;
6° intimidatie : ongewenst gedrag dat met één van de beschermde 6° harcèlement : comportement indésirable qui est lié à l'un des
criteria verband houdt, en tot doel of gevolg heeft dat de waardigheid critères protégés, et qui a pour objet ou pour effet de porter
van de persoon wordt aangetast en een bedreigende, vijandige, atteinte à la dignité de la personne et de créer un environnement
beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd; intimidant, hostile, dégradant, humiliant ou offensant;
7° positieve actie : specifieke maatregelen om de nadelen verband houdende met één van de beschermde criteria te voorkomen of te compenseren, met het oog op het waarborgen van een volledige gelijkheid in de praktijk; 8° redelijke aanpassingen : passende maatregelen die in een concrete situatie en naargelang de behoefte worden getroffen om een persoon met een handicap in staat te stellen toegang te hebben tot een sociale of middelgrote woning tenzij deze maatregelen een onevenredige belasting vormen voor de persoon die deze maatregelen moet treffen. Wanneer die belasting in voldoende mate wordt gecompenseerd door bestaande maatregelen in het kader van het gevoerde overheidsbeleid inzake personen met een handicap, mag zij niet als onevenredig worden 7° action positive : mesures spécifiques destinées à prévenir ou à compenser les désavantages liés à l'un des critères protégés, en vue de garantir une pleine égalité dans la pratique; 8° aménagements raisonnables : mesures appropriées, prises en fonction des besoins dans une situation concrète, pour permettre à une personne handicapée d'accéder, à un logement social ou moyen, sauf si ces mesures imposent à l'égard de la personne qui doit les adopter une charge disproportionnée. Cette charge n'est pas disproportionnée lorsqu'elle est compensée de façon suffisante par des mesures existantes dans le cadre de la politique publique menée concernant les
beschouwd; personnes handicapées;
9° woning : de woning die te huur of te koop wordt gesteld door één 9° logement : le logement mis en location ou en vente par l'un des
van de operatoren bedoeld in artikel 184, § 2; opérateurs visés à l'article 184, § 2;
10° opdracht tot discrimineren : elke handelwijze die er in bestaat 10° injonction de discriminer : tout comportement consistant à
wie ook opdracht te geven om een persoon, een groep, een gemeenschap enjoindre à quiconque de pratiquer une discrimination, sur la base de
of één van hun leden te discrimineren op grond van één van de l'un des critères protégés, à l'encontre d'une personne, d'un groupe,
beschermde criteria; d'une communauté ou d'un de leurs membres;
11° belangenverenigingen : de in artikel 196 bedoelde organisaties, 11° groupements d'intérêts : les organisations, associations ou
verenigingen en groeperingen. groupements visés à l'article 196.
HOOFDSTUK III. - Beginsel van gelijke behandeling en rechtvaardiging CHAPITRE III. - Principe d'égalité de traitement et justification des
van onderscheid distinctions

Art. 178.§ 1. Voor de toepassing van deze titel houdt het beginsel

Art. 178.§ 1er. Le principe de l'égalité de traitement, au sens du

van gelijke behandeling de afwezigheid in van elke vorm van discriminatie. présent titre, implique l'absence de toute discrimination.
§ 2. Onder discriminatie wordt verstaan : § 2. La discrimination s'entend de :
- directe discriminatie; - la discrimination directe;
- indirecte discriminatie; - la discrimination indirecte;
- opdracht tot discrimineren; - l'injonction de discriminer;
- intimidatie. - le harcèlement.

Art. 179.Elk direct onderscheid op grond van één van de beschermde

Art. 179.Toute distinction directe fondée sur l'un des critères

criteria vormt een directe discriminatie, tenzij dit directe protégés constitue une discrimination directe, à moins que cette
onderscheid objectief wordt gerechtvaardigd door een legitiem doel en distinction directe ne soit objectivement justifiée par un but
de middelen voor het bereiken van dat doel passend en noodzakelijk légitime et que les moyens de réaliser ce but soient appropriés et
zijn. nécessaires.

Art. 180.In afwijking van artikel 179, vormt elk direct onderscheid

Art. 180.Par dérogation à l'article 179, toute distinction directe

op grond van een zogenaamd ras, de huidskleur, de afkomst of de fondée sur une prétendue race, la couleur de peau, l'ascendance ou
nationale of etnische afstamming een directe discriminatie, behalve in l'origine nationale ou ethnique, constitue une discrimination directe,
de in artikel 182 bedoelde gevallen. sauf dans les hypothèses visées à l'article 182.

Art. 181.Elk indirect onderscheid op grond van één van de beschermde

Art. 181.Toute distinction indirecte fondée sur l'un des critères

criteria vormt een indirecte discriminatie, protégés constitue une discrimination indirecte,
- tenzij de ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelswijze - à moins que la disposition, le critère ou la pratique apparemment
die aan de grondslag ligt van dit indirecte onderscheid objectief neutre qui est au fondement de cette distinction indirecte soit
wordt gerechtvaardigd door een legitiem doel en de middelen voor het objectivement justifié par un but légitime et que les moyens de
bereiken van dat doel passend en noodzakelijk zijn; of, réaliser ce but soient appropriés et nécessaires; ou,
- tenzij, in het geval van indirect onderscheid op grond van een - à moins que, en cas de distinction indirecte sur la base d'un
handicap, aangetoond wordt dat geen redelijke aanpassingen getroffen handicap, il soit démontré qu'aucun aménagement raisonnable ne peut
kunnen worden. être mis en place.

Art. 182.§ 1. Onverminderd het beginsel van gelijke behandeling

Art. 182.§ 1er. Sans préjudice du principe d'égalité de traitement,

kunnen maatregelen van positieve actie worden getroffen of gehandhaafd. des mesures d'action positives peuvent être prises ou maintenues.
§ 2. Een maatregel van positieve actie kan slechts worden uitgevoerd § 2. Une mesure d'action positive ne peut être mise en oeuvre que
mits naleving van de volgende voorwaarden : moyennant le respect des conditions suivantes :
- er moet een kennelijke ongelijkheid zijn; - il doit exister une inégalité manifeste;
- het verdwijnen van deze ongelijkheid moet worden aangewezen als een - la disparition de cette inégalité doit être désignée comme un
te bevorderen doelstelling; objectif à promouvoir;
- de maatregel van positieve actie moet van tijdelijke aard zijn en - la mesure d'action positive doit être de nature temporaire, étant de
van die aard zijn dat hij verdwijnt zodra de beoogde doelstelling is nature à disparaître dès que l'objectif visé est atteint;
bereikt; - de maatregel van positieve actie mag andermans rechten niet onnodig - la mesure d'action positive ne doit pas restreindre inutilement les
beperken. droits d'autrui.

Art. 183.§ 1. Voor de toepassing van deze titel wordt een direct

Art. 183.§ 1er. Pour l'application du présent titre, une distinction

onderscheid op grond van zwangerschap, bevalling of moederschap directe fondée sur la grossesse, l'accouchement et la maternité est
gelijkgesteld met een direct onderscheid op grond van geslacht. assimilée à une distinction directe fondée sur le sexe.
§ 2. Voor de toepassing van deze titel wordt een direct onderscheid op § 2. Pour l'application du présent titre, une distinction directe
grond van geslachtsverandering gelijkgesteld met een direct fondée sur le changement de sexe est assimilée à une distinction
onderscheid op grond van geslacht. directe fondée sur le sexe.
§ 3. Onverminderd het beginsel van gelijke behandeling kunnen de § 3. Sans préjudice du principe d'égalité de traitement, les
bepalingen betreffende de bescherming van de zwangerschap en het dispositions relatives à la protection de la grossesse et de la
moederschap niet beschouwd worden als een vorm van discriminatie, maar maternité ne s'analysent pas en une quelconque forme de
zijn zij een voorwaarde voor de verwezenlijking van de gelijke discrimination, mais sont une condition pour la réalisation de
behandeling van mannen en vrouwen. l'égalité de traitement entre les hommes et les femmes.
HOOFDSTUK IV. - Toepassingsgebied CHAPITRE IV. - Champ d'application

Art. 184.§ 1. Deze titel is onder meer, maar niet uitsluitend, van

Art. 184.§ 1er. Le présent titre s'applique, entre autres, mais pas

toepassing op : exclusivement :
1° de voorwaarden en criteria inzake toegang tot huisvesting; 1° aux conditions et aux critères relatifs à l'accès au logement;
2° de voorstelling, de voorlichting en de bekendmaking inzake toegang 2° à la présentation, l'information ou la publicité relatives à
tot huisvesting; l'accès au logement;
3° de voorwaarden voor het verkrijgen of verstrekken van een woning; 3° aux conditions d'obtention ou de délivrance de logement;
4° de modaliteiten voor het toekennen van een woning. 4° aux modalités d'octroi de logement.
§ 2. Deze titel is van toepassing op de volgende operatoren : § 2. Le présent titre s'applique aux opérateurs suivants :
- de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij; - la Société du Logement de la Région de Bruxelles-Capitale;
- de openbare vastgoedmaatschappijen; - les sociétés immobilières de service public;
- het Woningfonds van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest; - le Fonds du logement de la Région de Bruxelles-Capitale;
- de sociale verhuurkantoren; - les agences immobilières sociales;
- de instellingen voor sociaal krediet; - les sociétés de crédit social;
- de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels - la Société de Développement pour la Région de Bruxelles-Capitale;
Hoofdstedelijk Gewest;
- de gemeenten; - les communes;
- de O.C.M.W.'s; - les C.P.A.S.;
- de autonome gemeentelijke regieën; - les régies communales autonomes;
- de Grondregie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. - la Régie foncière de la Région de Bruxelles-Capitale.
§ 3. Deze titel is ook van toepassing op alle personen uit de openbare § 3. Le présent titre s'applique également à toutes les personnes du
sector die op welk niveau dan ook binnen de in § 2 bedoelde instanties secteur public qui s'occupent à quelque niveau que ce soit de l'accès
werken rond toegang tot huisvesting. au logement au sein des organismes visés au § 2.
HOOFDSTUK V. - Rechtsbescherming. CHAPITRE V. - Dispositifs de protection

Art. 185.§ 1. Wanneer een klacht wordt ingediend door of ten voordele

Art. 185.§ 1er. Lorsqu'une plainte est introduite par ou au bénéfice

van een persoon wegens schending van deze titel, mogen zij tegen wie d'une personne en raison d'une violation du présent titre, celui ou
deze klacht is ingediend geen nadelige maatregelen treffen ten aanzien celle contre qui la plainte est dirigée ne peut prendre une mesure
van de betrokkene, behalve om redenen die vreemd zijn aan de klacht. préjudiciable à l'encontre de la personne concernée, sauf pour des
raisons qui sont étrangères à cette plainte.
§ 2. Voor de toepassing van § 1 wordt onder klacht begrepen : § 2. Au sens du § 1er, il y a lieu d'entendre par plainte :
- een met redenen omklede klacht ingediend door de betrokkene bij de - une plainte motivée introduite par la personne concernée auprès de
instantie tegen wie de klacht is ingediend, overeenkomstig de van l'organisme contre lequel la plainte est dirigée, conformément aux
kracht zijnde procedures; procédures en vigueur;
- een met redenen omklede klacht ingediend ten voordele van de - une plainte motivée introduite au bénéfice de la personne concernée
betrokkene door een belangenvereniging; par un groupement d'intérêts;
- een rechtsvordering ingesteld door de betrokkene; - une action en justice introduite par la personne concernée;
- een rechtsvordering ingesteld ten voordele van de betrokkene door - une action en justice introduite au bénéfice de la personne
een belangenvereniging. concernée par un groupement d'intérêts.
De in § 2, eerste lid, eerste en tweede streepje bedoelde met redenen La plainte motivée visée au § 2, alinéa 1er, premier et deuxième
omklede klacht, bestaat uit een gedateerde, ondertekende en bij ter tirets, est datée, signée et notifiée par lettre recommandée à la
post ter kennis gebrachte aangetekende brief waarin de grieven ten poste, dans laquelle sont exposés les griefs adressés à l'auteur de la
aanzien van de dader van de vermeende discriminatie worden
uiteengezet. discrimination alléguée.
§ 3. Wanneer een nadelige maatregel wordt getroffen ten aanzien van de § 3. Lorsqu'une mesure préjudiciable est adoptée vis-à-vis de la
betrokkene binnen twaalf maanden na het indienen van de klacht, valt personne concernée dans un délai de douze mois suivant l'introduction
de bewijslast dat de nadelige maatregel werd getroffen om redenen die vreemd zijn aan de klacht, ten laste van diegene tegen wie de klacht is ingediend. Indien een rechtsvordering door of ten voordele van de betrokkene werd ingesteld, wordt de in het eerste lid bedoelde periode verlengd tot drie maanden na de dag waarop de rechterlijke beslissing in kracht van gewijsde is getreden. § 4. Wanneer geoordeeld wordt dat de nadelige maatregel in strijd is met § 1, moet hij die de maatregel genomen heeft, aan de betrokkene een schadevergoeding betalen die, naar keuze van die persoon, gelijk de la plainte, il appartient à celui ou celle contre qui la plainte est dirigée de prouver que la mesure préjudiciable a été adoptée pour des motifs qui sont étrangers à cette plainte. Lorsqu'une action en justice a été introduite par ou au bénéfice de la personne concernée, le délai visé à l'alinéa 1er, est prolongé jusqu'à échéance d'un délai de trois mois suivant le jour où la décision intervenue est coulée en force de chose jugée. § 4. Lorsqu'il a été jugé qu'une mesure préjudiciable a été adoptée en contravention au § 1er, l'auteur de la mesure doit verser à la personne concernée des dommages et intérêts dont le montant correspond, au choix de cette personne, soit à l'indemnisation
is hetzij aan de in artikel 186, § 2, bedoelde forfaitaire forfaitaire visée à l'article 186, § 2, soit au dommage que celle-ci a
schadevergoeding, hetzij aan de werkelijk door de persoon geleden réellement subi. Dans ce dernier cas, il appartient à la personne
schade. In laatstgenoemd geval moet de betrokkene de omvang van de concernée de prouver l'étendue du préjudice qu'elle a subi.
geleden schade bewijzen. § 5. La protection visée dans le présent article est également
§ 5. De in dit artikel bedoelde bescherming is eveneens van toepassing d'application aux personnes qui interviennent comme témoins par le
op de personen die optreden als getuige doordat zij, in het kader van fait que, dans le cadre de l'instruction de la plainte visée au § 2,
het onderzoek van de in § 2 bedoelde klacht, in een ondertekend en elles font connaître à la personne auprès de qui la plainte est
gedateerd document de feiten die zij zelf hebben gezien of gehoord en introduite, dans un document daté et signé, les faits qu'elles ont
die betrekking hebben op de toestand die het voorwerp is van de elles-mêmes vus ou entendus et qui sont en relation avec la situation
klacht, ter kennis brengen van de persoon bij wie de klacht wordt qui fait l'objet de la plainte ou par le fait qu'elles interviennent
en tant que témoins en justice.
ingediend, of doordat zij optreden als getuige in rechte. § 6. A la demande de la partie défenderesse, le juge saisi de la
§ 6. Op vraag van de verweerder, kan de rechter bij wie de in § 2 demande visée au § 2 peut décider d'abréger les délais visés au § 3.
bedoelde klacht aanhangig is gemaakt, beslissen om de in § 3 bedoelde
termijn in te korten.

Art. 186.§ 1. In geval van discriminatie kan het slachtoffer

Art. 186.§ 1er. En cas de discrimination, sans préjudice des articles

onverminderd de artikelen 189 en volgende een schadevergoeding 189 et suivants, la victime peut réclamer une indemnisation de son
vorderen overeenkomstig het contractuele of buitencontractuele préjudice en application du droit de la responsabilité contractuelle
aansprakelijkheidsrecht. ou extra-contractuelle.
De persoon die het discriminatieverbod heeft geschonden moet aan het La personne qui a contrevenu à l'interdiction de la discrimination
slachtoffer een vergoeding betalen die naar keuze van het slachtoffer, doit verser à la victime une indemnité correspondant, selon le choix
gelijk is hetzij aan een forfaitair bedrag zoals uiteengezet in § 2, de la victime, soit à une somme forfaitaire fixée conformément au § 2,
hetzij aan de werkelijk door het slachtoffer geleden schade. In soit au dommage réellement subi par la victime. Dans ce dernier cas,
laatstgenoemd geval moet het slachtoffer de omvang van de geleden la victime doit prouver l'étendue du préjudice par elle subi.
schade bewijzen. § 2. De in § 1 bedoelde forfaitaire vergoeding van de morele schade § 2. L'indemnisation forfaitaire du préjudice moral visée au § 1er est
wordt bepaald op 650 eur; dat bedrag wordt verhoogd tot 1.300 eur fixée à un montant de 650 eur; ce montant est porté à 1.300 eur dans
indien de dader niet kan aantonen dat de betwiste ongunstige of le cas où le contrevenant ne peut démontrer que le traitement
nadelige behandeling ook op niet-discriminerende gronden getroffen zou litigieux défavorable ou désavantageux aurait également été adopté en
zijn of omwille van andere omstandigheden, zoals de bijzondere ernst l'absence de discrimination, ou en raison d'autres circonstances,
van de geleden morele schade. telles que la gravité particulière du préjudice moral subi.
§ 3. De in § 2 bedoelde bedragen worden jaarlijks op 1 januari § 3. Les montants visés au § 2 sont indexés chaque année au 1er
geïndexeerd rekening houdend met de index van de consumptieprijzen van janvier compte tenu de l'indice des prix à la consommation du mois de
de maand november met toepassing van de volgende indexeringsformule : novembre, en application de la formule d'indexation suivante : le
het nieuwe bedrag is gelijk aan het basisbedrag vermenigvuldigd met de nouveau montant est égal au montant de base, multiplié par le nouvel
nieuwe index en gedeeld door de beginindex. De beginindex is de index indice et divisé par l'indice de départ. L'indice de départ est celui
van de maand november 2008. du mois de novembre 2008.

Art. 187.De rechter kan, op verzoek van het slachtoffer van de

Art. 187.Le juge peut, à la demande de la victime de la

discriminatie, van één van de belangenverenigingen of van het openbaar
ministerie, diegene die de discriminatie heeft gepleegd, veroordelen discrimination, de l'un des groupements d'intérêts, ou du ministère
tot de betaling van een dwangsom wanneer aan die discriminatie geen public condamner au paiement d'une astreinte l'auteur de la
einde is gemaakt. De rechter doet uitspraak overeenkomstig de discrimination pour le cas où il ne serait pas mis fin à celle-ci. Le
artikelen 1385/2 tot 1385/9 van het Gerechtelijk Wetboek. juge statue conformément aux articles 1385/2 à 1385/9 du Code

Art. 188.§ 1. Op verzoek van het slachtoffer van de discriminatie,

judiciaire.

Art. 188.§ 1er. A la demande de la victime de la discrimination, de

van één van de belangenverenigingen of van het openbaar ministerie, l'un des groupements d'intérêts ou du ministère public, le président
stelt de voorzitter van de bevoegde rechtbank het bestaan vast van een du tribunal compétent constate l'existence et ordonne la cessation
zelfs onder het strafrecht vallende daad waardoor de bepalingen van d'un acte, même pénalement réprimé, constituant un manquement aux
deze titel worden overtreden en beveelt hij de staking ervan. dispositions du présent titre.
De voorzitter van de rechtbank kan de opheffing van de staking bevelen Le président du tribunal peut ordonner la levée de la cessation dès
zodra bewezen is dat een einde is gemaakt aan de overtreding. qu'il est prouvé qu'il a été mis fin aux infractions.
§ 2. Op vraag van het slachtoffer kan de voorzitter van de rechtbank de in artikel 186, § 2, bedoelde forfaitaire schadevergoeding aan het slachtoffer toekennen. § 3. De voorzitter van de rechtbank kan bevelen dat zijn beslissing of de samenvatting die hij opstelt, wordt aangeplakt tijdens de door hem bepaalde termijn, zowel buiten als binnen de inrichtingen van de overtreder of de lokalen die hem toebehoren, en dat zijn vonnis of de samenvatting ervan in kranten of op enige andere wijze wordt bekendgemaakt, dit alles op kosten van de overtreder. Deze maatregelen van openbaarmaking mogen evenwel slechts opgelegd worden indien zij er kunnen toe bijdragen dat de gewraakte daad of de uitwerking ervan ophouden. § 4. De vordering die steunt op § 1, wordt ingesteld en behandeld zoals in kort geding. Zij kan worden ingesteld bij verzoekschrift. Dit wordt in vier exemplaren neergelegd op de griffie van de bevoegde rechtbank of bij een ter post aangetekende brief verzonden aan deze griffie. Op straffe van nietigheid vermeldt het verzoekschrift : § 2. A la demande de la victime, le président du tribunal peut octroyer à celle-ci l'indemnisation forfaitaire visée à l'article 186, § 2. § 3. Le président du tribunal peut prescrire l'affichage de sa décision ou du résumé qu'il en rédige, pendant le délai qu'il détermine, aussi bien à l'extérieur qu'à l'intérieur des établissements du contrevenant ou des locaux lui appartenant, et ordonner la publication ou la diffusion de son jugement ou du résumé de celui-ci par la voie de journaux ou de toute autre manière, le tout aux frais du contrevenant. Ces mesures de publicité ne peuvent être prescrites que si elles sont de nature à contribuer à la cessation de l'acte incriminé ou de ses effets. § 4. L'action fondée sur le § 1er est formée et instruite selon les formes du référé. Elle peut être formée par requête, établie en quatre exemplaires et envoyée par lettre recommandée à la poste ou déposée au greffe de la juridiction compétente. Sous peine de nullité, la requête contient :
1° de dag, de maand en het jaar; 1° l'indication des jour, mois et année;
2° de naam, de voornamen, het beroep en de woonplaats van de verzoeker; 3° de naam en het adres van de natuurlijke persoon of de rechtspersoon tegen wie de vordering wordt ingesteld; 4° het voorwerp en de uiteenzetting van de middelen van de vordering. De griffier van de rechtbank verwittigt onverwijld de tegenpartij bij gerechtsbrief, waarbij een exemplaar van het verzoekschrift is gevoegd, en nodigt haar uit te verschijnen ten vroegste drie dagen en ten laatste acht dagen na het verzenden van de gerechtsbrief. Over de vordering wordt uitspraak gedaan niettegenstaande vervolging wegens dezelfde feiten voor enig ander strafgerecht. Wanneer een vordering tot staking van bij de strafrechter aanhangig gemaakte feiten ingesteld is, wordt over de strafvervolging pas uitspraak gedaan nadat over de vordering tot staking een in kracht van gewijsde getreden beslissing gewezen is. Tijdens de opschorting is de verjaring van de strafvordering geschorst. Het vonnis is uitvoerbaar bij voorraad, niettegenstaande enig 2° les nom, prénoms, profession et domicile du requérant; 3° les nom et adresse de la personne physique ou morale contre laquelle la demande est formée; 4° l'objet et l'exposé des moyens de la demande. Le greffier du tribunal avertit sans délai la partie adverse par pli judiciaire, auquel est joint un exemplaire de la requête, et l'invite à comparaître au plus tôt trois jours, au plus tard huit jours après l'envoi du pli judiciaire. Il est statué sur l'action nonobstant toute poursuite exercée en raison des mêmes faits devant toute juridiction pénale. Lorsque les faits soumis au juge pénal font l'objet d'une action en cessation, il ne peut être statué sur l'action pénale qu'après qu'une décision coulée en force de chose jugée ait été rendue relativement à l'action en cessation. La prescription de l'action publique est suspendue pendant la surséance. Le jugement est exécutoire par provision, nonobstant tout recours et
rechtsmiddel en zonder borgtocht. Het wordt door de griffier van de sans caution. Il est communiqué par le greffier de la juridiction,
rechtbank onverwijld meegedeeld aan alle partijen en aan de procureur sans délai, à toutes les parties et au procureur du Roi.
des Konings. § 5. De bepalingen van dit artikel doen geen afbreuk aan de § 5. Les dispositions du présent article ne portent pas préjudice aux
bevoegdheden van de Raad van State zoals bepaald in de gecoördineerde compétences du Conseil d'Etat, telles que définies par les lois
wetten van 12 januari 1973 op de Raad van State. coordonnées du 12 janvier 1973 sur le Conseil d'Etat.
HOOFDSTUK VI. - Strafrechtelijke bepalingen. CHAPITRE VI. - Dispositions pénales

Art. 189.Voor de toepassing van dit hoofdstuk wordt begrepen onder

Art. 189.Pour l'application du présent chapitre, la discrimination

discriminatie, elke vorm van opzettelijke directe discriminatie, s'entend de toute forme de discrimination directe intentionnelle, de
opzettelijke indirecte discriminatie, opdracht tot discrimineren en discrimination indirecte intentionnelle, d'injonction de discriminer
intimidatie op grond van de beschermde criteria. ou de harcèlement, fondée sur un critère protégé.

Art. 190.§ 1. Met gevangenisstraf van één maand tot één jaar en met

Art. 190.§ 1. Est puni d'un emprisonnement d'un mois à un an et d'une

een geldboete van vijftig eur tot duizend eur of met een van die amende de cinquante eur à mille eur, ou de l'une de ces peines
straffen alleen wordt gestraft : seulement :
1° hij die in één van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde 1° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du
omstandigheden aanzet tot discriminatie jegens een persoon wegens één Code pénal, incite à la discrimination à l'égard d'une personne, en
van de beschermde criteria; raison de l'un des critères protégés;
2° hij die in één van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde 2° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du
omstandigheden aanzet tot haat of geweld jegens een persoon wegens één Code pénal, incite à la haine ou à la violence à l'égard d'une
van de beschermde criteria; personne, en raison de l'un des critères protégés;
3° hij die in één van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde 3° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du
omstandigheden aanzet tot discriminatie of tot segregatie jegens een Code pénal, incite à la discrimination ou à la ségrégation à l'égard
groep, een gemeenschap of de leden ervan, wegens één van de beschermde d'un groupe, d'une communauté ou de leurs membres, en raison de l'un
criteria; des critères protégés;
4° hij die in één van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde 4° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du
omstandigheden aanzet tot haat of geweld jegens een groep, een Code pénal, incite à la haine ou à la violence à l'égard d'un groupe,
gemeenschap of de leden ervan, wegens één van de beschermde criteria. d'une communauté ou de leurs membres, en raison de l'un des critères
§ 2. Hij die, in één van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde omstandigheden, denkbeelden die zijn gegrond op rassuperioriteit of rassenhaat, verspreidt, wordt gestraft met een gevangenisstraf van één maand tot één jaar en met een geldboete van vijftig eur tot duizend eur of met één van die straffen alleen. § 3. Met gevangenisstraf van één maand tot één jaar en met een geldboete van vijftig eur tot duizend eur of met één van die straffen alleen wordt gestraft, hij die behoort tot een groep of tot een vereniging die kennelijk en herhaaldelijk discriminatie of segregatie op grond van nationaliteit, een zogenaamd ras, de huidskleur, de protégés. § 2. Quiconque, dans l'une des circonstances indiquées à l'article 444 du Code pénal, diffuse des idées fondées sur la supériorité ou la haine raciale, est puni d'un emprisonnement d'un mois à un an et d'une amende de cinquante eur à mille eur, ou de l'une de ces peines seulement. § 3. Est puni d'un emprisonnement d'un mois à un an et d'une amende de cinquante eur à mille eur, ou de l'une de ces peines seulement, quiconque fait partie d'un groupement ou d'une association qui, de manière manifeste et répétée, prône la discrimination ou la ségrégation fondée sur la nationalité, une prétendue race, la couleur
afkomst of de nationale of etnische afstamming verkondigt, in één van de peau, l'ascendance ou l'origine nationale ou ethnique, dans les
de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde omstandigheden, of circonstances indiquées à l'article 444 du Code pénal, ou lui prête
eraan zijn medewerking verleent. son concours.

Art. 191.Met gevangenisstraf van twee maanden tot twee jaar wordt

Art. 191.Est puni d'un emprisonnement de deux mois à deux ans, tout

gestraft ieder openbaar officier of ambtenaar, iedere agent van het openbaar gezag of van de openbare macht die in de uitoefening van zijn ambt een persoon discrimineert wegens één van de beschermde criteria. Dezelfde straffen worden toegepast wanneer de feiten begaan zijn jegens een groep, een gemeenschap of de leden ervan, wegens één van de beschermde criteria. Indien de verdachte bewijst dat hij heeft gehandeld op bevel van zijn meerderen, in zaken die tot hun bevoegdheid behoren en waarin hij hen als ondergeschikte gehoorzaamheid verschuldigd was, worden de straffen alleen toegepast op de meerderen die het bevel hebben gegeven. Indien de openbare officieren of ambtenaren die beticht worden de bovengenoemde daden van willekeur bevolen, toegelaten of vergemakkelijkt te hebben, beweren dat hun handtekening bij verrassing fonctionnaire ou officier public, tout agent de l'autorité ou de la force publique qui, dans l'exercice de ses fonctions, commet une discrimination à l'égard d'une personne en raison de l'un des critères protégés. Les mêmes peines sont applicables lorsque les faits sont commis à l'égard d'un groupe, d'une communauté et de leurs membres, en raison de l'un des critères protégés. Si l'inculpé justifie qu'il a agi par ordre de ses supérieurs pour des objets du ressort de ceux-ci et sur lesquels il leur était dû obéissance hiérarchique, les peines sont appliquées seulement aux supérieurs qui ont donné l'ordre. Si les fonctionnaires ou officiers publics prévenus d'avoir ordonné, autorisé ou facilité les actes arbitraires susmentionnés prétendent que leur signature a été surprise, ils sont tenus conformément à
is verkregen, zijn zij overeenkomstig artikel 29 van het Wetboek van strafvordering verplicht daarvan dadelijk bericht te geven aan de bevoegde procureur des Konings en aan die magistraat alle desbetreffende inlichtingen, processen-verbaal en akten te doen toekomen. Indien één van de bovengenoemde daden van willekeur is gepleegd door middel van de valse handtekening van een openbaar ambtenaar, worden de daders van de valsheid en zij die er kwaadwillig of bedrieglijk gebruik van maken, gestraft met opsluiting van tien jaar tot vijftien jaar.

Art. 192.Met gevangenisstraf van één maand tot één jaar en met geldboete van vijftig eur tot duizend eur of met één van die straffen alleen worden gestraft zij die zich niet voegen naar een vonnis of een arrest dat, als gevolg van een vordering tot staking, overeenkomstig

l'article 29 du Code d'instruction criminelle, d'en donner avis sur-le-champ au procureur du Roi compétent, et de transmettre à ce magistrat tous les renseignements, procès-verbaux et actes qui y sont relatifs. Si l'un des actes arbitraires susmentionnés est commis au moyen de la fausse signature d'un fonctionnaire public, les auteurs du faux et ceux qui, méchamment ou frauduleusement, en font usage sont punis de la réclusion de dix ans à quinze ans.

Art. 192.Sont punis d'un emprisonnement d'un mois à un an et d'une amende de cinquante eur à mille eur, ou de l'une de ces peines seulement, ceux qui ne se conforment pas à un jugement ou un arrêt

artikel 188 werd gewezen. rendu en vertu de l'article 188 à la suite d'une action en cessation.

Art. 193.Alle bepalingen van boek I van het Strafwetboek, hoofdstuk

Art. 193.Toutes les dispositions du livre premier du Code pénal, sans

VII en artikel 85 niet uitgezonderd, zijn van toepassing op de in deze exceptions du chapitre VII et de l'article 85, sont applicables aux
titel bedoelde misdrijven. infractions visées au présent titre.
HOOFDSTUK VII. - Bewijslast CHAPITRE VII. - Charge de la preuve

Art. 194.De bepalingen van dit hoofdstuk zijn van toepassing op alle

Art. 194.Les dispositions du présent chapitre sont applicables à

gerechtelijke procedures, met uitzondering van de strafrechtelijke toutes les procédures juridictionnelles, à l'exception des procédures
procedures. pénales.

Art. 195.§ 1. Wanneer een persoon die zich slachtoffer acht van een

Art. 195.§ 1er. Lorsqu'une personne qui s'estime victime d'une

discriminatie of een van de belangenverenigingen voor het bevoegde discrimination ou l'un des groupements d'intérêts invoque devant la
rechtscollege feiten aanvoert die het bestaan van een discriminatie op juridiction compétente des faits qui permettent de présumer
grond van één van de beschermde criteria kunnen doen vermoeden, dient l'existence d'une discrimination fondée sur l'un des critères
de verweerder te bewijzen dat er geen discriminatie is geweest. protégés, il incombe au défendeur de prouver qu'il n'y a pas eu de
§ 2. Onder feiten die het bestaan van een directe discriminatie op discrimination. § 2. Par faits qui permettent de présumer l'existence d'une
grond van een beschermd criterium kunnen doen vermoeden, wordt onder discrimination directe fondée sur un critère protégé, sont compris,
meer, doch niet uitsluitend, begrepen : entre autres, mais pas exclusivement :
1° de gegevens waaruit een bepaald patroon van ongunstige behandeling 1° les éléments qui révèlent une certaine récurrence de traitement
blijkt ten aanzien van personen die drager zijn van een welbepaald défavorable à l'égard de personnes partageant un critère protégé; ou
beschermd criterium; of
2° de gegevens waaruit blijkt dat de situatie van het slachtoffer van 2° les éléments qui révèlent que la situation de la victime du
de ongunstigere behandeling, vergelijkbaar is met de situatie van de traitement plus défavorable est comparable avec la situation de la
referentiepersoon. personne de référence.
§ 3. - Onder feiten die het bestaan van een indirecte discriminatie op § 3. - Par faits qui permettent de présumer l'existence d'une
grond van een beschermd criterium kunnen doen vermoeden, wordt onder discrimination indirecte fondée sur un critère protégé, sont compris,
meer, doch niet uitsluitend, begrepen : entre autres, mais pas exclusivement :
1° algemene statistieken over de situatie van de groep waartoe het 1° des statistiques générales concernant la situation du groupe dont
slachtoffer van de discriminatie behoort of feiten van algemene la victime de la discrimination fait partie ou des faits de
bekendheid; of connaissance générale; ou
2° het gebruik van een intrinsiek verdacht criterium van onderscheid; 2° l'utilisation d'un critère de distinction intrinsèquement suspect;
of ou
3° elementair statistisch materiaal waaruit een ongunstige behandeling 3° du matériel statistique élémentaire qui révèle un traitement
blijkt. défavorable.
HOOFDSTUK VIII. - Bevoegde instanties CHAPITRE VIII. - Instances compétentes

Art. 196.Kunnen in rechte optreden in de rechtsgeschillen waartoe de

Art. 196.Peuvent ester en justice dans les litiges auxquels

toepassing van deze titel aanleiding kan geven, wanneer afbreuk wordt l'application du présent titre donnerait lieu, lorsqu'un préjudice est
gedaan aan de statutaire opdrachten die ze zich tot doel hebben porté aux fins statutaires qu'ils se sont donné pour mission de
gesteld : poursuivre :
1° elke instelling van openbaar nut en elke vereniging die op de dag 1° tout établissement d'utilité publique et toute association,
van de feiten ten minste drie jaar rechtspersoonlijkheid bezitten, en jouissant de la personnalité juridique depuis au moins trois ans à la
zich statutair tot doel stelt de rechten van de mens te verdedigen of date des faits, et se proposant par ses statuts de défendre les droits
discriminatie te bestrijden; de l'homme ou de combattre la discrimination;
2° de representatieve werknemers- en werkgeversorganisaties, bedoeld 2° les organisations représentatives des travailleurs et des
bij artikel 3 van de wet van 5 december 1968 betreffende de employeurs, visées à l'article 3 de la loi du 5 décembre 1968 sur les
collectieve arbeidsovereenkomsten en paritaire comités; conventions collectives de travail et les commissions paritaires;
3° de representatieve vakorganisaties in de zin van de wet van 19 3° les organisations représentatives au sens de la loi du 19 décembre
december 1974 tot regeling van de betrekkingen tussen de overheid en 1974 organisant les relations entre les autorités publiques et les
de vakbonden van haar personeel; syndicats des agents relevant de ces autorités;
4° de representatieve vakorganisaties in het aangewezen orgaan van 4° les organisations syndicales représentatives au sein de l'organe de
vakbondsoverleg voor de administraties, diensten of instellingen concertation syndicale désigné pour les administrations, services ou
waarop de wet van 19 december 1974 tot de regeling van de betrekkingen institutions pour lesquels la loi du 19 décembre 1974 réglant les
relations entre les autorités publiques et les syndicats des agents
tussen de overheid en de vakbonden van haar personeel niet van relevant de ces autorités n'est pas d'application;
toepassing is; 5° de representatieve organisaties van de zelfstandigen. 5° les organisations représentatives des travailleurs indépendants.

Art. 197.Wanneer het slachtoffer van de discriminatie een

Art. 197.Lorsque la victime de la discrimination est une personne

geïdentificeerd natuurlijk persoon of een rechtspersoon is, is de physique ou une personne morale identifiée, l'action des groupements
vordering van de belangenverenigingen alleen ontvankelijk als zij d'intérêts ne sera recevable que s'ils prouvent qu'ils ont reçu
aantonen dat zij de instemming van het slachtoffer hebben gekregen. l'accord de la victime.
HOOFDSTUK IX. - Bevordering van de gelijke behandeling. CHAPITRE IX. - Promotion de l'égalité de traitement.

Art. 198.De Regering wijst één of meerdere organismen aan met als

Art. 198.Le Gouvernement désigne un ou plusieurs organismes dont la

opdracht de gelijke behandeling van alle personen te bevorderen. mission consiste à promouvoir l'égalité de traitement.
Dit/deze organisme(n) is/zijn bevoegd om : Cet/ces organisme(s) est/sont compétent(s) pour :
1° bijstand te verlenen aan de slachtoffers van discriminatie, door 1° l'aide aux victimes de discrimination en les accompagnant dans les
hen bij de beroepsprocedures te begeleiden; procédures de recours;
2° berichten op te stellen, onderzoeken uit te voeren en aanbevelingen 2° la rédaction de rapports, d'études et de recommandations portant
te doen met betrekking tot alle aspecten in verband met discriminatie. ». sur tous les aspects en rapport avec la discrimination. ».

Art. 4.Titel IX van de ordonnantie van 17 juli 2003, ingevoegd bij

Art. 4.Le titre IX de l'ordonnance du 17 juillet 2003 inséré par

ordonnantie van 1 april 2004, wordt opgeheven. l'ordonnance du 1er avril 2004 est abrogé.

Art. 5.Deze ordonnantie treedt in werking de dag waarop zij in het

Art. 5.La présente ordonnance entre en vigueur le jour de sa

Belgisch Staatsblad wordt bekendgemaakt. publication au Moniteur belge.
Kondigen deze ordonnantie af, bevelen dat ze in het Belgisch Prornulguons la présente ordonnance, ordonnons qu'elle soit publiée au
Staatsblad zal worden bekendgemaakt. Moniteur belge.
Brussel, 19 maart 2009. Bruxelles, le 19 mars 2009.
De Minister-President van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, Le Ministre-Président du Gouvernement de la Région de
belast met Plaatselijke Besturen, Ruimtelijke Ordening, Monumenten en Bruxelles-Capitale, chargé des Pouvoirs locaux, de l'Aménagement du
Landschappen, Stadsvernieuwing, Huisvesting, Openbare Netheid en Territoire, des Monuments et Sites, de la Rénovation urbaine, du
Logement, de la Propreté publique et de la Coopération au
Ontwikkelingssamenwerking, développement,
Ch. PICQUE Ch. PICQUE
De Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Le Ministre du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale, chargé
Financiën, Begroting, Openbaar Ambt en Externe Betrekkingen, des Finances, du Budget, de la Fonction publique et des Relations
extérieures,
G. VANHENGEL G. VANHENGEL
De Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Le Ministre du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale, chargé
Tewerkstelling, Economie, Wetenschappelijk Onderzoek, Brandbestrijding de l'Emploi, de l'Economie, de la Recherche scientifique et de la
en Dringende Medische Hulp, Lutte contre l'incendie et l'Aide médicale urgente,
B. CEREXHE B.CEREXHE
De Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Le Ministre du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale, chargé
Mobiliteit en Openbare Werken, de la Mobilité et des Travaux publics,
P. SMET P. SMET
De Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met La Ministre du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale,
Leefmilieu, Energie en Waterbeleid, chargée de l'Environnement, de l'Energie et de la Politique de l'Eau,
Mevr. E. HUYTEBROECK Mme E. HUYTEBROECK
Nota Note
(1) Gewone zitting 2008-2009. (1) Session ordinaire 2008-2009.
Documenten van het Parlement. - Voorstel van ordonnantie, A-538/1. - Documents du Parlement. - Proposition d'ordonnance, A-538/1. -
Verslag, A-538/2. Rapport, A-538/2.
Integraal verslag. - Vergadering van vrijdag 6 maart 2009. Compte rendu intégral. - Séance du vendredi 6 mars 2009.
^