Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 140/2023 van 19 oktober 2023 Rolnummer 7940 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4.8.11, § 2, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, gesteld door de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Het samengesteld uit rechter J. Moerman, waarnemend voorzitster, voorzitter P. Nihoul, en de rechters Y(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 140/2023 van 19 oktober 2023 Rolnummer 7940 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4.8.11, § 2, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, gesteld door de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Het samengesteld uit rechter J. Moerman, waarnemend voorzitster, voorzitter P. Nihoul, en de rechters Y(...) Extrait de l'arrêt n° 140/2023 du 19 octobre 2023 Numéro du rôle : 7940 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4.8.11, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, posées par le Conseil pour les contestatio La Cour constitutionnelle, composée de la juge J. Moerman, faisant fonction de présidente, du pr(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 140/2023 van 19 oktober 2023 Extrait de l'arrêt n° 140/2023 du 19 octobre 2023
Rolnummer 7940 Numéro du rôle : 7940
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4.8.11, § 2, van En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4.8.11,
de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, gesteld door de Raad voor § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, posées par le
Vergunningsbetwistingen. Conseil pour les contestations des autorisations.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit rechter J. Moerman, waarnemend voorzitster, composée de la juge J. Moerman, faisant fonction de présidente, du
voorzitter P. Nihoul, en de rechters Y. Kherbache, S. de Bethune, E. président P. Nihoul, et des juges Y. Kherbache, S. de Bethune, E.
Bribosia, W. Verrijdt en K. Jadin, bijgestaan door de griffier F. Bribosia, W. Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier F.
Meersschaut, onder voorzitterschap van rechter J. Moerman, Meersschaut, présidée par la juge J. Moerman,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arrest van 12 januari 2023, waarvan de expeditie ter griffie van Par arrêt du 12 janvier 2023, dont l'expédition est parvenue au greffe
het Hof is ingekomen op 1 maart 2023, heeft de Raad voor de la Cour le 1er mars 2023, le Conseil pour les contestations des
Vergunningsbetwistingen de volgende prejudiciële vragen gesteld : autorisations a posé les questions préjudicielles suivantes :
« Schendt artikel 4.8.11, § 2 VCRO de artikelen 10, 11 en 13 van de « L'article 4.8.11, § 2, du Code flamand de l'aménagement du
territoire viole-t-il les articles 10, 11 et 13 de la Constitution,
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het EVRM en artikel 9 lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des
van het Verdrag van Aarhus, in zoverre op basis van deze bepaling de beroepstermijn voor een derde-belanghebbende ten aanzien van een opname van een constructie als vergund geacht in het vergunningenregister, begint te lopen de dag na de opname in het vergunningenregister zonder dat hiervoor enige vorm van bekendmaking is voorzien, waardoor de lengte van de beroepstermijn bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen die openstaat tegen een dergelijke beslissing, afhankelijk is van een te strenge waakzaamheidsplicht voor een derde-belanghebbende en minstens gedeeltelijk verlopen zal zijn op het ogenblik dat een derde-belanghebbende effectief kennis krijgt van een beslissing tot opname in het vergunningenregister, terwijl voor een derde-belanghebbende, in het geval van het verlenen van een omgevingsvergunning waartegen eveneens een beroep bij de Raad voor droits de l'homme et avec l'article 9 de la Convention d'Aarhus, en ce que cette disposition prévoit que, pour un tiers intéressé, le délai de recours relatif à l'inscription d'une construction réputée autorisée dans le registre des autorisations commence à courir le jour suivant la date d'inscription dans le registre des autorisations, sans que la moindre publication soit organisée à cet effet, de sorte que la durée du délai de recours ouvert devant le Conseil pour les contestations des autorisations contre une telle décision dépend d'un devoir de vigilance trop strict incombant au tiers intéressé et sera au moins partiellement écoulée au moment où le tiers intéressé prendra effectivement connaissance de la décision d'inscription dans le registre des autorisations, alors que dans le cas de l'octroi d'un permis d'environnement, qui est également susceptible de faire l'objet d'un recours devant le Conseil pour les contestations des
Vergunningsbetwistingen openstaat, de beroepstermijn overeenkomstig autorisations, le délai de recours pour un tiers intéressé commence à
artikel 105, § 3, 2° Omgevingsvergunningsdecreet begint te lopen de courir, conformément à l'article 105, § 3, 2°, du décret du 25 avril
dag na de aanplakking van die beslissing waardoor 2014 relatif au permis d'environnement, le jour suivant l'affichage de
derde-belanghebbenden kunnen vertrouwen op deze vorm van bekendmaking cette décision, de sorte que les tiers intéressés peuvent compter sur
om in voorkomend geval tijdig in rechte op te treden tegen een ce mode de publication pour, le cas échéant, agir en temps utile
dergelijke beslissing ? »; contre une telle décision ? »;
« Schendt artikel 4.8.11, § 2 VCRO de artikelen 10, 11 en 13 van de « L'article 4.8.11, § 2, du Code flamand de l'aménagement du
territoire viole-t-il les articles 10, 11 et 13 de la Constitution,
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het EVRM en artikel 9 lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des
van het Verdrag van Aarhus, in zoverre deze bepaling een onderscheid droits de l'homme et avec l'article 9 de la Convention d'Aarhus, en ce
maakt tussen enerzijds het geval van een beslissing tot opname van een que cette disposition opère une distinction entre, d'une part, le cas
d'une décision d'inscription d'une construction dans le registre des
constructie in het vergunningenregister, waarbij de beroepstermijn autorisations, le délai de recours pour un tiers intéressé commençant
voor een derde-belanghebbende start op de dag na de opname van de dans ce cas à courir le jour suivant l'inscription de la construction
constructie in het vergunningenregister, zonder dat deze dans le registre des autorisations, sans que cette décision
registratiebeslissing bekendgemaakt wordt, waardoor de beroepstermijn d'inscription soit publiée, de sorte que le délai de recours sera au
minstens gedeeltelijk verlopen zal zijn op het ogenblik dat een moins partiellement écoulé au moment où le tiers intéressé prendra
derde-belanghebbende effectief kennis krijgt van een beslissing tot effectivement connaissance de la décision d'inscription dans le
opname in het vergunningenregister, en anderzijds het geval van een registre des autorisations, et, d'autre part, le cas d'une décision
beslissing tot weigering van de opname van een constructie in het refusant d'inscrire une construction dans le registre des
vergunningenregister waarbij het aanvangspunt van de beroepstermijn autorisations, cas dans lequel le Code flamand de l'aménagement du
ten aanzien van een derde-belanghebbende niet wordt geregeld in de territoire ne règle pas le point de départ du délai de recours à
VCRO en de rechtspraak van de Raad voor [Vergunningsbetwistingen] in l'égard du tiers intéressé et dans lequel la jurisprudence du Conseil
dat geval de effectieve kennisname van de beslissing tot weigering van pour les contestations des autorisations prend, comme point de départ
de opname in het register als aanvangspunt van de beroepstermijn pour le délai de recours, la prise de connaissance effective de la
neemt, waardoor er voor een derde-belanghebbende bij een beslissing décision refusant l'inscription dans le registre, de sorte que, pour
tot opname van een constructie als vergund geacht in het un tiers intéressé, la décision d'inscrire une construction réputée
vergunningenregister en bij een beslissing tot weigering hiertoe een autorisée dans le registre des autorisations et la décision de refus à
verschillende beroepstermijn geldt ? ». cette fin sont soumises à des délais de recours différents ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de context ervan Quant à la disposition en cause et à son contexte
B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de termijn voor een B.1. Les questions préjudicielles portent sur le délai dont dispose un
derde-belanghebbende om een beroep in te stellen tegen de opname van tiers intéressé pour introduire un recours contre l'inscription d'une
een constructie in het vergunningenregister als « vergund geacht ». construction au registre des permis comme étant « réputée autorisée ».
B.2. Artikel 4.2.1 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (hierna : B.2. L'article 4.2.1 du Code flamand de l'aménagement du territoire
de VCRO) voert een vergunningenstelsel in voor stedenbouwkundige instaure un régime de permis pour les actes urbanistiques. Un permis
handelingen. Een voorafgaande omgevingsvergunning is onder meer d'environnement préalable est notamment requis pour la réalisation de
vereist om bepaalde bouwwerken te verrichten, waaronder het optrekken certains travaux de construction, parmi lesquels l'édification ou la
of plaatsen en het afbreken, herbouwen, verbouwen of uitbreiden van pose et la démolition, la reconstruction, la transformation et
een constructie (artikel 4.2.1, 1°, a) en c)). l'agrandissement d'une construction (article 4.2.1, 1°, a), et c)).
B.3.1. Artikel 4.2.14 van de VCRO voorziet ten aanzien van bepaalde B.3.1. L'article 4.2.14 du Code flamand de l'aménagement du territoire
constructies in een vermoeden van vergunning. Het gaat om de bestaande prévoit une présomption de permis pour certaines constructions. Il
constructies gebouwd vóór 22 april 1962, waarvoor het vermoeden s'agit des constructions existantes qui ont été édifiées avant le 22
avril 1962, pour lesquelles la présomption revêt un caractère
onweerlegbaar is, en de bestaande constructies gebouwd tussen 22 april irréfragable, et des constructions existantes édifiées entre le 22
1962 en de eerste inwerkingtreding van het gewestplan, waarvoor het avril 1962 et la première entrée en vigueur du plan régional, pour
vermoeden weerlegbaar is : lesquelles la présomption revêt un caractère réfragable :
« § 1. Bestaande constructies waarvan door enig rechtens toegelaten « § 1er. Les constructions existantes dont il a été démontré par un
bewijsmiddel wordt aangetoond dat ze gebouwd werden vóór 22 april quelconque élément de preuve autorisé de droit qu'elles ont été
1962, worden voor de toepassing van deze codex te allen tijde geacht édifiées avant le 22 avril 1962 sont de tout temps réputées autorisées
te zijn vergund. pour l'application du présent code.
§ 2. Bestaande constructies waarvan door enig rechtens toegelaten § 2. Les constructions existantes, dont il a été démontré par un
bewijsmiddel wordt aangetoond dat ze gebouwd werden in de periode quelconque élément de preuve autorisé de droit qu'elles ont été
vanaf 22 april 1962 tot de eerste inwerkingtreding van het gewestplan waarbinnen zij gelegen zijn, worden voor de toepassing van deze codex geacht te zijn vergund, tenzij het vergund karakter wordt tegengesproken middels een proces-verbaal of een niet anoniem bezwaarschrift, telkens opgesteld binnen een termijn van vijf jaar na het optrekken of plaatsen van de constructie. Het tegenbewijs, vermeld in het eerste lid, kan niet meer worden geleverd eens de constructie één jaar als vergund geacht opgenomen is in het vergunningenregister. 1 september 2009 geldt als eerste mogelijke startdatum voor deze termijn van één jaar. Deze regeling geldt niet indien de constructie gelegen is in een ruimtelijk kwetsbaar gebied. édifiées dans la période allant du 22 avril 1962 à la première entrée en vigueur du plan régional dans le cadre duquel elles s'inscrivent, sont ` réputées autorisées ' pour l'application du présent code, sauf si le caractère autorisé est contesté par le biais d'un procès-verbal ou d'un acte d'opposition non anonyme, chaque fois rédigé dans un délai de cinq ans après l'édification ou la pose de la construction. Une fois que la construction est enregistrée depuis un an dans le registre des permis comme ` réputée autorisée ', la preuve contraire visée au premier alinéa ne peut plus être fournie. Le 1er septembre 2009 vaut comme première date possible pour le commencement de ce délai d'un an. Cette réglementation ne vaut pas lorsque la construction est située dans une zone vulnérable d'un point de vue spatial.
§ 3. Indien met betrekking tot een vergund geachte constructie § 3. Si, par rapport à une construction réputée autorisée, des actes
handelingen zijn verricht die niet aan de voorwaarden van § 1 en § 2, ont été effectués qui ne satisfont pas aux conditions du § 1er et du §
eerste lid, voldoen, worden deze handelingen niet door de vermoedens, 2, premier alinéa, ces actes ne sont pas couverts en raison des
vermeld in dit artikel, gedekt. présomptions visées à cet article.
§ 4. Dit artikel heeft nimmer voor gevolg dat teruggekomen wordt op in § 4. Cet article n'entraîne jamais la révocation des décisions passées
kracht van gewijsde gegane rechterlijke beslissingen die het vergund en force de choses jugées, qui contredisent le caractère autorisé
karakter van een constructie tegenspreken ». d'une construction ».
B.3.2. Vergund geachte constructies worden in beginsel gelijkgesteld B.3.2. Des constructions réputées autorisées sont en principe
met vergunde constructies, ook al is er daarvoor geen assimilées à des constructions autorisées, même si elles n'ont pas
stedenbouwkundige vergunning of omgevingsvergunning voorhanden (zie fait l'objet d'un permis d'urbanisme ou d'un permis d'environnement
onder meer artikel 4.1.1, 7°, van de VCRO; zie ook Parl. St., Vlaams (voy. notamment l'article 4.1.1, 7°, du Code flamand de l'aménagement
Parlement, 2008-2009, nr. 2011/1, p. 87). du territoire; voy. aussi Doc. parl., Parlement flamand, 2008-2009, n° 2011/1, p. 87).
B.4. Artikel 5.1.3 van de VCRO voorziet in de opname in het B.4. L'article 5.1.3 du Code flamand de l'aménagement du territoire
vergunningenregister van de constructies waarop een vermoeden van prévoit d'inscrire dans le registre des permis les constructions
vergunning van toepassing is : auxquelles s'applique une présomption de permis :
« § 1. Bestaande constructies, met uitzondering van « § 1er. Les constructions existantes, à l'exception des
publiciteitsinrichtingen of uithangborden, waarvan door enig rechtens infrastructures et des enseignes publicitaires, dont il a été démontré
toegelaten bewijsmiddel in de zin van boek III, titel III, hoofdstuk par un quelconque élément de preuve autorisé de droit dans le sens du
VI van het Burgerlijk Wetboek is aangetoond dat ze gebouwd werden vóór livre III, titre III, chapitre VI du Code civil qu'elles ont été
22 april 1962, worden in het vergunningenregister opgenomen als ` édifiées avant le 22 avril 1962, sont incluses dans le registre des
permis comme étant ` réputées autorisées ', sans préjudice de
vergund geacht ', onverminderd artikel 4.2.14, § 3 en § 4. Op de l'article 4.2.14, § 3 et § 4. L'autorité communale est soumise à une
gemeentelijke overheid rust ter zake een actieve onderzoeksplicht. obligation active d'enquête pertinente.
De vaststelling van de aanwezigheid van een geldig bewijs dat de La constatation de la présence d'une preuve valable attestant que la
bestaande constructie vóór 22 april 1962 gebouwd werd, en de construction existante a été édifiée avant le 22 avril 1962 - et la
omschrijving van de aard van dat bewijs, geldt als motivering voor de description de la nature de cette preuve - vaut comme motivation pour
beslissing tot opname als ` vergund geacht '. la décision d'enregistrement en tant que ` réputée autorisée '.
De vaststelling van het feit dat de constructie niet meer bestaat, van La constatation du fait que la construction n'existe plus, de
de afwezigheid van enig bewijsmiddel, of van het feit dat het l'absence d'un quelconque élément de preuve ou du fait que les
voorhanden zijnde bewijsmiddel aangetast is door uitdrukkelijk éléments de preuve disponibles sont entamés par des irrégularités
aangegeven onregelmatigheden, geldt als motivering voor de weigering explicitement indiquées, vaut comme motivation pour le refus de son
tot opname als ` vergund geacht '. inclusion en tant que ` réputée autorisée '.
Een weigering tot opname als ` vergund geacht ', wordt per beveiligde Un refus d'enregistrement de la construction comme étant ` réputée
zending aan de eigenaar betekend. autorisée ' sera signifié au propriétaire par le biais d'un envoi
§ 2. Bestaande constructies, met uitzondering van sécurisé. § 2. Les constructions existantes, à l'exception des infrastructures
publiciteitsinrichtingen of uithangborden, waarvan door enig rechtens et des enseignes publicitaires, dont il a été démontré par un
toegelaten bewijsmiddel in de zin van boek III, titel III, hoofdstuk quelconque élément de preuve autorisé de droit dans le sens du livre
VI van het Burgerlijk Wetboek is aangetoond dat ze gebouwd werden in III, titre III, chapitre VI du Code civil qu'elles ont été édifiées
de periode vanaf 22 april 1962 tot de eerste inwerkingtreding van het dans la période allant du 22 avril 1962 à la première entrée en
vigueur du plan régional se rapportant à l'endroit où elles se
gewestplan waarbinnen zij gelegen zijn, en waarvan het vergund situent, et dont le caractère autorisé n'a pas été contesté par les
karakter door de overheid niet is tegengesproken middels een autorités publiques au moyen d'un procès-verbal ou d'un acte
proces-verbaal of een niet anoniem bezwaarschrift, telkens opgesteld d'opposition non anonyme, chaque fois rédigé dans un délai de cinq ans
binnen een termijn van vijf jaar na het optrekken of plaatsen van de après l'édification ou l'installation de la construction, sont
constructie, worden in het vergunningenregister opgenomen als ` enregistrées dans le registre des permis comme étant ` réputées
vergund geacht ', onverminderd artikel 4.2.14, § 3 en § 4. Op de autorisées ', sans préjudice de l'article 4.2.14, § 3 et § 4.
gemeentelijke overheid rust ter zake een actieve onderzoeksplicht. Het L'autorité communale est soumise à une obligation active d'enquête
vergunningenregister vermeldt de datum van opname van de constructie pertinente. Le registre des permis mentionne la date d'enregistrement
als ` vergund geacht '. de la construction comme ` réputée autorisée '.
De vaststelling van het feit dat bij de overheid geen geldig La constatation du fait que les autorités n'ont pas connaissance d'une
tegenbewijs bekend is, geldt als motivering voor een opname als ` preuve contraire valable constitue une motivation pour un
vergund geacht '. enregistrement de la construction comme étant ` réputée autorisée '.
La constatation du fait que les autorités ont connaissance d'une
De vaststelling dat bij de overheid een geldig tegenbewijs bekend is, preuve contraire valable accompagnée de la description de sa nature
en de omschrijving van de aard daarvan, geldt als motivering voor de constitue une motivation de refus pour un enregistrement de la
weigering tot opname als ` vergund geacht '. construction comme étant ` réputée autorisée '.
Een weigering tot opname als ` vergund geacht ', wordt per beveiligde Un refus d'enregistrement de la construction comme étant ` réputée
autorisée ' sera signifié au propriétaire par le biais d'un envoi
zending aan de eigenaar betekend. Deze mededelingsplicht geldt niet sécurisé. Cette obligation de communication n'est pas applicable aux
ten aanzien van die constructies waarvoor reeds een gemotiveerde constructions pour lesquelles une communication motivée a déjà été
mededeling werd verricht bij de opmaak van het ontwerp van effectuée lors de l'établissement de l'avant-projet du registre des
vergunningenregister. permis.
§ 3. De opname of de weigering tot opname van een constructie als ` § 3. L'enregistrement ou le refus d'enregistrement d'une construction
vergund geacht ' in het vergunningenregister kan worden bestreden met comme étant ` réputée autorisée ' dans le registre des permis peut
être contesté par l'introduction d'un recours auprès du Conseil pour
een beroep bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, overeenkomstig en les Contestations des Autorisations, conformément aux, et en tenant
met inachtneming van de regelen, vermeld in hoofdstuk VIII van titel compte des modalités visées au chapitre VIII du titre IV et au décret
IV en het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de du 4 avril 2014 relatif à l'organisation et à la procédure de
rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges. Artikel 14, certaines juridictions administratives flamandes. L'article 14, § 3,
§ 3, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State is van des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat est d'application
overeenkomstige toepassing ». correspondante ».
B.5.1. Het voormelde artikel 5.1.3, § 3, van de VCRO voorziet in een B.5.1. L'article 5.1.3, § 3, précité, du Code flamand de l'aménagement
beroep bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen tegen de opname of de du territoire prévoit la possibilité d'introduire un recours auprès du
weigering tot opname van een constructie als vergund geacht in het Conseil pour les contestations des autorisations contre
vergunningenregister. Artikel 4.8.2 van de VCRO bevestigt dat « de l'enregistrement ou le refus d'enregistrement d'une construction dans
Raad [...] als administratief rechtscollege, bij wijze van arresten, le registre des permis comme étant ` réputée autorisée '. L'article
uitspraak [doet] over de beroepen die worden ingesteld tot 4.8.2 du Code flamand de l'aménagement du territoire confirme que « le
Conseil, en tant que juridiction administrative, se prononce, sous
vernietiging van : [...] 3° registratiebeslissingen, zijnde forme d'arrêts, sur les recours introduits d'annulation de : [...] 3°
bestuurlijke beslissingen waarbij een constructie als ` vergund geacht décisions d'enregistrement, à savoir des décisions administratives où
' wordt opgenomen in het vergunningenregister of waarbij een une construction est reprise comme ` supposée être autorisée ' au
dergelijke opname geweigerd wordt ». registre des permis ou où une telle reprise est refusée ».
B.5.2. Krachtens artikel 4.8.11, § 1, eerste lid, van de VCRO kunnen B.5.2. En vertu de l'article 4.8.11, § 1er, alinéa 1er, du Code
de beroepen bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen inzake flamand de l'aménagement du territoire, les recours auprès du Conseil
pour les contestations des autorisations concernant des décisions
registratiebeslissingen worden ingesteld door : d'enregistrement peuvent être introduits par :
« 1° de persoon die beschikt over zakelijke of persoonlijke rechten « 1° la personne disposant de droits réels ou personnels à l'égard
ten aanzien van een constructie die het voorwerp uitmaakt van een d'une construction qui fait l'objet d'une décision d'enregistrement,
registratiebeslissing, of die deze constructie feitelijk gebruikt; ou qui utilise cette construction de fait;
2° elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die rechtstreekse of 2° chaque personne physique ou morale à qui la décision
onrechtstreekse hinder of nadelen kan ondervinden als gevolg van de d'enregistrement contestée pourrait causer, directement ou
registratiebeslissing; indirectement, des désagréments ou des inconvénients;
3° procesbekwame verenigingen die optreden namens een groep wiens 3° des associations dotées d'une compétence procédurale qui agissent
collectieve belangen door de registratiebeslissing zijn bedreigd of au nom d'un groupe dont les intérêts collectifs sont menacés ou lésés
geschaad, voor zover zij beschikken over een duurzame en effectieve par la décision d'enregistrement, pour autant qu'elles disposent d'un
werking overeenkomstig de statuten ». fonctionnement durable et effectif conformément aux statuts ».
B.5.3. Het in het geding zijnde artikel 4.8.11, § 2, van de VCRO stelt B.5.3. L'article 4.8.11, § 2, en cause, du Code flamand de
de termijnregeling vast met betrekking tot dergelijke beroepen : l'aménagement du territoire fixe les délais dans lesquels de tels
recours doivent être introduits :
« De beroepen inzake registratiebeslissingen worden ingesteld binnen « Les recours relatifs aux décisions [...] d'enregistrement sont
een vervaltermijn van vijfenveertig dagen, die ingaat als volgt : introduits dans une échéance de quarante-cinq jours, qui prend cours comme suit :
1° ...; 1° ...;
2° wat betreft registratiebeslissingen : 2° en ce qui concerne les décisions d'enregistrement :
a) hetzij de dag na de betekening, wanneer een dergelijke betekening a) soit le jour suivant la notification, lorsqu'une telle notification
vereist is; est requise;
b) hetzij de dag na de opname van de constructie in het b) soit le jour suivant la date d'inscription de la construction dans
vergunningenregister, in alle andere gevallen ». le registre des autorisations, dans tous les autres cas ».
De keuze om, in de gevallen waarin geen betekening is vereist, de Le choix de faire débuter le délai de recours le jour qui suit celui
beroepstermijn te doen ingaan de dag na de opname in het de l'inscription de la construction au registre des permis
vergunningenregister, past in het kader van de bekommernis om een lorsqu'aucune notification n'est requise répond au souci d'une
snelle procedure, teneinde de aanvrager zo snel mogelijk procédure rapide visant à offrir le plus rapidement possible la
rechtszekerheid te verschaffen (Parl. St., Vlaams Parlement, sécurité juridique au demandeur (Doc. parl., Parlement flamand,
2008-2009, nr. 2011/1, p. 218; ibid., 2010-2011, nr. 1171/1, pp. 10-11). 2008-2009, n° 2011/1, p. 218; ibid., 2010-2011, n° 1171/1, pp. 10-11).
B.6.1. De VCRO heeft de bepalingen gecoördineerd van het decreet van B.6.1. Le Code flamand de l'aménagement du territoire a coordonné les
het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 « houdende de organisatie van de dispositions du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 « portant
ruimtelijke ordening » (hierna : het DRO). organisation de l'aménagement du territoire » (ci-après : le décret du
Artikel 133/71 van het DRO, dat werd ingevoegd bij artikel 36 van het 18 mai 1999). L'article 133/71 du décret du 18 mai 1999, qui a été inséré par
decreet van het Vlaamse Gewest van 27 maart 2009 « tot aanpassing en l'article 36 du décret de la Région flamande du 27 mars 2009 «
aanvulling van het ruimtelijke plannings-, vergunningen- en adaptant et complétant la politique d'aménagement du territoire, des
handhavingsbeleid » (hierna : het decreet van 27 maart 2009), had niet autorisations et du maintien » (ci-après : le décret du 27 mars 2009),
alleen betrekking op de beroepen tegen registratiebeslissingen, maar portait non seulement sur les recours relatifs aux décisions
ook op de beroepen tegen vergunnings- en valideringsbeslissingen. d'enregistrement, mais aussi sur les recours relatifs aux décisions
Initieel voorzag paragraaf 2 van die bepaling in een beroepstermijn d'autorisation et de validation. Initialement, le paragraphe 2 de
cette disposition prévoyait un délai de recours de trente jours au
van dertig in plaats van vijfenveertig dagen : lieu de quarante-cinq jours :
« De beroepen worden ingesteld binnen een vervaltermijn van dertig « Les recours sont introduits dans un délai de déchéance de trente
dagen, die ingaat als volgt : jours, à compter comme suit :
1° wat betreft vergunningsbeslissingen : 1° pour ce qui est des décisions d'autorisation :
a) hetzij de dag na deze van de betekening, wanneer dergelijke a) soit le jour après la date de signification, lorsqu'une telle
betekening vereist is; signification est requise;
b) hetzij de dag na deze van aanplakking, in alle andere gevallen; b) soit, dans tous les autres cas, le jour après la date d'affichage;
2° wat betreft valideringsbeslissingen : 2° pour ce qui est des décisions de validation :
a) hetzij de dag na deze van de betekening, wanneer dergelijke a) soit le jour après la date de signification, lorsqu'une telle
betekening vereist is; signification est requise;
b) hetzij de dag na deze van de opname in het vergunningenregister, in b) soit, dans tous les autres cas, le jour après la date
alle andere gevallen; d'enregistrement dans le registre des permis;
3° wat betreft registratiebeslissingen : 3° pour ce qui est des décisions d'enregistrement :
a) hetzij de dag na deze van de betekening, wanneer dergelijke a) soit le jour après la date de signification, lorsqu'une telle
betekening vereist is; signification est requise;
b) hetzij de dag na deze van de opname van de constructie in het b) soit, dans tous les autres cas, le jour après la date
vergunningenregister, in alle andere gevallen ». d'enregistrement de la construction dans le registre des permis ».
B.6.2. Bij zijn arrest nr. 8/2011 van 27 januari 2011 B.6.2. Par son arrêt n° 8/2011 du 27 janvier 2011
(ECLI:BE:GHCC:2011:ARR.008) heeft het Hof artikel 133/71, § 2, 1°, b), (ECLI:BE:GHCC:2011:ARR.008), la Cour a annulé l'article 133/71, § 2,
2°, b), en 3°, b), van het DRO vernietigd. 1°, b), 2°, b), et 3°, b), du décret du 18 mai 1999.
Het Hof heeft geoordeeld : La Cour a jugé :
« B.13.3.3.4. Het feit dat de beroepstermijn voor « B.13.3.3.4. Le fait que le délai de recours pour les décisions
vergunningsbeslissingen ingaat de dag na die van de aanplakking is relatives aux autorisations débute le jour qui suit celui de
ingegeven door het doel de vergunningsaanvrager zo snel mogelijk l'affichage est dicté par le but de procurer au plus tôt la sécurité
rechtszekerheid te verschaffen, wat niet mogelijk is wanneer de juridique au demandeur de permis, ce qui n'est pas possible si le
aanvang van de beroepstermijn afhangt van de kennisneming van de début du délai de recours dépend de la connaissance de la décision par
beslissing door de verzoeker. la partie qui introduit le recours. A cet égard, le législateur
Daarbij vermocht de decreetgever rekening te houden met het feit dat décrétal a pu tenir compte de ce qu'il s'agit soit de grands projets,
het gaat om hetzij grote projecten, waarvan genoegzaam bekend zal zijn dont il sera suffisamment connu que le permis a été accordé, soit de
dat de vergunning werd verleend, hetzij projecten waarvan de weerslag projets dont l'incidence est limitée à l'environnement immédiat de
is beperkt tot de onmiddellijke omgeving van de plaats waarop de l'endroit sur lequel porte la demande de permis. Le législateur
vergunningsaanvraag betrekking heeft. De decreetgever kon dan ook décrétal pouvait donc raisonnablement partir du principe que
redelijkerwijs ervan uitgaan dat de aanplakking een geschikte vorm van l'affichage constitue une forme de publicité adéquate pour informer
bekendmaking is om belanghebbenden op de hoogte te brengen van het les personnes intéressées de l'existence de la décision relative à
bestaan van de vergunningsbeslissing. l'autorisation.
[...] [...]
B.13.3.3.5. Wat het feit betreft dat de beroepstermijn voor B.13.3.3.5. En ce qui concerne le fait que le délai de recours pour
valideringsbeslissingen ingaat de dag na die van de opname in het les décisions de validation débute le jour qui suit celui de la
vergunningenregister, vermocht de decreetgever rekening te houden met transcription dans le registre des permis, le législateur décrétal a
het feit dat die valideringsbeslissingen, overeenkomstig artikel 101 pu tenir compte de ce que ces décisions de validation sont,
van het decreet van 18 mei 1999, zoals vervangen bij het bestreden conformément à l'article 101 du décret du 18 mai 1999, tel qu'il a été
artikel 36, beperkt zijn tot een as-builtattest waarin wordt verklaard remplacé par l'article 36 attaqué, limitées à l'attestation as-built,
dat handelingen betreffende een constructie of een gebouwencomplex dans laquelle il est déclaré que les actes relatifs à une construction
niet of slechts marginaal afwijken van de plannen die het voorwerp ou à un ensemble immobilier ne dérogent pas ou ne dérogent que de
uitmaken van de stedenbouwkundige vergunning of de melding (artikel façon marginale aux plans qui font l'objet du permis d'urbanisme ou de
99, eerste lid, van het voormelde decreet). Het as-builtattest heeft la déclaration (article 99, alinéa 1er, du décret précité). Par
derhalve betrekking op reeds vergunde of aangemelde plannen. Voor conséquent, l'attestation as-built porte sur des plans qui ont déjà
zover een vergunning werd uitgereikt, werd die bekendgemaakt bij été autorisés ou déclarés. Si une autorisation a été délivrée,
aanplakking en kon die worden aangevochten binnen de dertig dagen na celle-ci a été publiée par voie d'affichage et a pu être attaquée dans
die van de aanplakking. les trente jours de l'affichage.
B.13.3.3.6.1. Ofschoon het feit dat de beroepstermijn dertig dagen B.13.3.3.6.1. Bien que le fait que le délai de recours soit de trente
betreft en het feit dat die termijn ingaat de dag na die van de jours et le fait que ce délai débute le jour qui suit celui de
aanplakking of van de opname in het vergunningenregister, elk afzonderlijk genomen, geen onevenredige beperking inhouden van het recht op toegang tot de rechter, dient het Hof na te gaan of er door het samengaan van beide elementen een aanzienlijke vermindering is van het beschermingsniveau dat werd geboden door de van toepassing zijnde wetgeving. B.13.3.3.6.2. Zoals vermeld in B.13.3.3.2, dienen beroepen tot nietigverklaring bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State te worden ingesteld binnen zestig dagen nadat de bestreden akten, reglementen of beslissingen werden bekendgemaakt of betekend of, indien ze noch bekendgemaakt noch betekend dienen te worden, zestig dagen nadat de verzoeker er kennis van heeft gehad. l'affichage ou de la transcription dans le registre des permis ne limitent pas de manière disproportionnée le droit d'accès au juge lorsqu'ils sont envisagés séparément, la Cour doit vérifier si la combinaison des deux éléments ne diminue pas sensiblement le niveau de protection offert par la législation applicable. B.13.3.3.6.2. Ainsi qu'il est mentionné en B.13.3.3.2, les recours en annulation doivent être introduits devant la section du contentieux administratif du Conseil d'Etat dans les soixante jours qui suivent la publication ou la notification des actes, règlements ou décisions attaqués ou, s'ils ne doivent être publiés ni notifiés, dans un délai de soixante jours à compter du moment où le requérant en a eu connaissance.
B.13.3.3.6.3. De bestreden bepalingen hebben tot gevolg dat de B.13.3.3.6.3. Les dispositions attaquées ont pour effet que le délai
beroepstermijn wordt verkort van zestig dagen vanaf de kennisneming de recours est réduit de soixante jours à compter de la connaissance
van de beslissing tot dertig dagen vanaf de aanplakking of de opname de la décision à trente jours à compter de l'affichage ou de la
in het vergunningenregister. transcription dans le registre des permis.
B.13.3.3.6.4. Een dergelijke vermindering van de beroepstermijn heeft B.13.3.3.6.4. Un tel abrègement du délai de recours a pour conséquence
tot gevolg dat belanghebbenden slechts over een beperkte tijd que les intéressés ne disposeront que d'une durée limitée pour prendre
beschikken om kennis te nemen van de aanplakking of van de opname in connaissance de l'affichage ou de la transcription dans le registre
het vergunningenregister en om in voorkomend geval een beroep in te des permis et, le cas échéant, pour introduire un recours. Il est vrai
stellen. Zoals het Hof in B.13.3.3.4 en B.13.3.3.5 heeft vastgesteld, que l'affichage et la transcription dans le registre des permis sont
zijn de aanplakking en de opname in het vergunningsregister inderdaad une forme de publication adéquate pour informer les personnes
een geschikte vorm van bekendmaking om belanghebbenden op de hoogte te intéressées de l'existence de la décision, ainsi que la Cour l'a
brengen van het bestaan van de beslissing. Artikel 133/71, § 2, 1°, constaté en B.13.3.3.4 et B.13.3.3.5. Toutefois, l'article 133/71, §
b), 2°, b), en 3°, b), van het decreet van 18 mei 1999, dat de 2, 1°, b), 2°, b), et 3°, b), du décret du 18 mai 1999, en réduisant
beroepstermijn beperkt tot dertig dagen vanaf de aanplakking of de le délai de recours à trente jours à compter de l'affichage ou de la
opname in het vergunningenregister, in plaats van zestig dagen vanaf transcription dans le registre des permis au lieu de soixante jours à
de kennisneming, legt evenwel een onevenredig strenge verplichting tot compter de la connaissance de la décision, impose un devoir de
waakzaamheid op. vigilance dont la rigueur est disproportionnée.
B.13.3.3.6.5. Gelet op het voorgaande, houdt de termijn van dertig B.13.3.3.6.5. Eu égard à ce qui précède, le délai de trente jours,
dagen in de in artikel 133/71, § 2, 1°, b), 2°, b), en 3°, b), van het dans les cas prévus par l'article 133/71, § 2, 1°, b), 2°, b), et 3°,
decreet van 18 mei 1999 bepaalde gevallen een onevenredige beperking b), du décret du 18 mai 1999, limite de manière disproportionnée le
in van het recht op toegang tot de rechter ». droit d'accès au juge ».
B.6.3. Ingevolge die vernietiging heeft de decreetgever in artikel B.6.3. Par suite de cette annulation, le législateur décrétal a porté
4.8.16 van de VCRO, dat artikel 133/71 van het DRO heeft à quarante-cinq jours le délai de recours prévu à l'article 4.8.16 du
gecoördineerd, de beroepstermijn verhoogd naar vijfenveertig dagen Code flamand de l'aménagement du territoire, qui a coordonné l'article
(artikel 5 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 8 juli 2011 « 133/71 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 (article 5 du
tot wijziging van diverse bepalingen van de Vlaamse Codex Ruimtelijke décret du 8 juillet 2011 « modifiant diverses dispositions du Code
Ordening »; zie ook Parl. St., Vlaams Parlement, 2010-2011, nr. flamand de l'Aménagement du Territoire »; voy. aussi Doc. parl.,
1171/1, pp. 10-11). Parlement flamand, 2010-2011, n° 1171/1, pp. 10-11).
B.6.4. Bij het decreet van het Vlaamse Gewest van 6 juli 2012 « B.6.4. Par le décret de la Région flamande du 6 juillet 2012 «
houdende wijziging van diverse bepalingen van de Vlaamse Codex modifiant diverses dispositions du Code flamand de l'aménagement du
Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor Vergunningsbetwistingen betreft territoire, en ce qui concerne le Conseil pour les contestations des
» werd de inhoud van artikel 4.8.16 van de VCRO overgenomen in artikel autorisations », le contenu de l'article 4.8.16 du Code flamand de
4.8.11 van dezelfde Codex (zie ook Parl. St., Vlaams Parlement, l'aménagement du territoire a été repris dans l'article 4.8.11 du même
2011-2012, nr. 1509/1, p. 12). Code (voy. aussi Doc. parl., Parlement flamand, 2011-2012, n° 1509/1, p. 12).
Ten gronde Quant au fond
B.7. De prejudiciële vragen peilen naar de grondwettigheid van artikel B.7. Les questions préjudicielles portent sur la constitutionnalité de
4.8.11, § 2, van de VCRO, in zoverre krachtens die bepaling de l'article 4.8.11, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire,
beroepstermijn voor een derde-belanghebbende, dat wil zeggen de en ce qu'en vertu de cette disposition, le délai de recours pour un
persoon « die rechtstreekse of onrechtstreekse hinder of nadelen kan tiers intéressé, c'est-à-dire pour une personne « à qui la décision
d'enregistrement contestée pourrait causer, directement ou
ondervinden als gevolg van de registratiebeslissing » (artikel 4.8.11, indirectement, des désagréments ou des inconvénients » (article
§ 1, eerste lid, 2°, van de VCRO), een aanvang neemt de dag na de 4.8.11, § 1er, alinéa 1er, 2°, du même Code), prend cours le jour qui
opname van de constructie in het vergunningenregister als vergund suit celui de l'inscription de la construction au registre des permis
geacht. comme étant réputée autorisée.
Aldus hebben de prejudiciële vragen uitsluitend betrekking op artikel Les questions préjudicielles portent ainsi exclusivement sur l'article
4.8.11, § 2, 2°, b), van de VCRO, dat het aanvangspunt van de 4.8.11, § 2, 2°, b), du Code flamand de l'aménagement du territoire,
beroepstermijn vaststelt voor de gevallen waarin er geen betekening qui fixe le point de départ du délai de recours pour les cas dans
van de registratiebeslissing is vereist. Het Hof beperkt zijn lesquels aucune notification de la décision d'enregistrement n'est
onderzoek tot die bepaling. requise. La Cour limite son examen à cette disposition.
B.8. Luidens de eerste prejudiciële vraag roept de in het geding B.8. Selon les termes de la première question préjudicielle, la
zijnde bepaling een verschil in behandeling in het leven tussen de disposition en cause fait naître une différence de traitement entre le
derde-belanghebbende die een beroep wenst in te stellen tegen een tiers intéressé qui souhaite introduire un recours contre une décision
registratiebeslissing en de derde-belanghebbende die een beroep wenst d'enregistrement et le tiers intéressé qui souhaite introduire un
in te stellen tegen een omgevingsvergunning. In het laatste geval gaat recours contre un permis d'environnement. Dans ce dernier cas, le
de beroepstermijn van vijfenveertig dagen in « de dag na de eerste dag délai de recours de quarante-cinq jours prend cours à compter « du
van de aanplakking van de beslissing », overeenkomstig artikel 105, § jour après le premier jour d'affichage de la décision », conformément
3, 2°, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 25 april 2014 «
betreffende de omgevingsvergunning » (hierna : het decreet van 25 à l'article 105, § 3, 2°, du décret de la Région flamande du 25 avril
2014 « relatif au permis d'environnement » (ci-après : le décret du 25
april 2014). De Raad voor Vergunningsbetwistingen ondervraagt het Hof avril 2014). Le Conseil pour les contestations des autorisations
over de bestaanbaarheid van dat verschil in behandeling met de interroge la Cour sur la compatibilité de cette différence de
artikelen 10, 11 en 13 van de Grondwet, in samenhang gelezen met traitement avec les articles 10, 11 et 13 de la Constitution, lus en
artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de
artikel 9 van het Verdrag van Aarhus van 25 juni 1998 betreffende l'homme et avec l'article 9 de la Convention d'Aarhus du 25 juin 1998
sur l'accès à l'information, la participation du public au processus
toegang tot informatie, inspraak in besluitvorming en toegang tot de décisionnel et l'accès à la justice en matière d'environnement
rechter inzake milieuaangelegenheden (hierna : het Verdrag van (ci-après : la Convention d'Aarhus).
Aarhus). B.9.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet B.9.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas
uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de
wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et
berust en het redelijk verantwoord is. qu'elle soit raisonnablement justifiée.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van nature des principes en cause; le principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés
aangewende middelen en het beoogde doel. et le but visé.
B.9.2. Artikel 13 van de Grondwet waarborgt het recht op toegang tot B.9.2. L'article 13 de la Constitution garantit le droit d'accès au
de bij de wet ingestelde rechter. juge assigné par la loi.
Artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens L'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme garantit
waarborgt evenzeer het recht op toegang tot een rechter voor tout autant le droit d'accès à un juge pour les contestations sur des
geschillen over burgerlijke rechten en verplichtingen en bij het droits et obligations de caractère civil et pour établir le bien-fondé
vaststellen van de gegrondheid van een strafvervolging. d'une accusation en matière pénale.
B.10.1. De toegang tot de rechter kan worden onderworpen aan B.10.1. L'accès au juge peut être soumis à des conditions de
ontvankelijkheidsvoorwaarden. Die voorwaarden mogen echter niet ertoe recevabilité. Ces conditions ne peuvent cependant pas aboutir à
leiden dat het recht op zodanige wijze wordt beperkt dat de kern ervan restreindre le droit de manière telle que celui-ci s'en trouve atteint
wordt aangetast. Dat zou het geval zijn wanneer de opgelegde dans sa substance même. Tel serait le cas si les restrictions imposées
beperkingen geen wettig doel nastreven en indien er geen redelijk ne tendaient pas vers un but légitime et s'il n'existait pas un
verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et
nagestreefde doel. De verenigbaarheid van die beperkingen met het
recht op toegang tot een rechterlijke instantie hangt af van de le but visé. La compatibilité de ces limitations avec le droit d'accès
bijzonderheden van de in het geding zijnde procedure en wordt à un tribunal dépend des particularités de la procédure en cause et
beoordeeld in het licht van het proces in zijn geheel (EHRM, 24 s'apprécie au regard de l'ensemble du procès (CEDH, 24 février 2009,
februari 2009, L'Erablière A.S.B.L. t. België, L'Erablière A.S.B.L. c. Belgique, ECLI:CE:ECHR:2009:0224JUD004923007,
ECLI:CE:ECHR:2009:0224JUD004923007, § 36; 29 maart 2011, RTBF t. § 36; 29 mars 2011, RTBF c. Belgique,
België, ECLI:CE:ECHR:2011:0329JUD005008406, § 69; 18 oktober 2016, ECLI:CE:ECHR:2011:0329JUD005008406, § 69; 18 octobre 2016, Miessen c.
Miessen t. België, ECLI:CE:ECHR:2016:1018JUD003151712, § 64; 17 juli Belgique, ECLI:CE:ECHR:2016:1018JUD003151712, § 64; 17 juillet 2018,
2018, Ronald Vermeulen t. België, ECLI:CE:ECHR:2018:0717JUD000547506, Ronald Vermeulen c. Belgique, ECLI:CE:ECHR:2018:0717JUD000547506, §
§ 43). 43).
B.10.2. Meer in het bijzonder zijn de regels betreffende de B.10.2. Plus particulièrement, les règles relatives aux formalités et
vormvoorschriften en termijnen om beroep in te stellen gericht op een délais fixés pour former un recours visent à assurer une bonne
goede rechtsbedeling en het weren van de risico's van administration de la justice et à écarter les risques d'insécurité
rechtsonzekerheid. Die regels mogen de rechtzoekenden echter niet juridique. Toutefois, ces règles ne peuvent empêcher les justiciables
verhinderen de beschikbare rechtsmiddelen te doen gelden. de se prévaloir des voies de recours disponibles.
Bovendien dienen de rechtbanken, bij het toepassen van de De surcroît, les tribunaux doivent, en appliquant des règles de
procedureregels, zowel een overdreven formalisme dat afbreuk zou doen procédure, éviter à la fois un excès de formalisme qui porterait
aan het eerlijke karakter van de procedure, als een buitensporige atteinte à l'équité de la procédure, et une souplesse excessive qui
soepelheid die zou leiden tot het afschaffen van de bij de wet aboutirait à supprimer les conditions de procédure établies par les
vastgestelde procedurele vereisten, te vermijden (EHRM, 26 juli 2007, lois (CEDH, 26 juillet 2007, Walchli c. France,
Walchli t. Frankrijk, ECLI:CE:ECHR:2007:0726JUD003578703, § 29; 25 mei ECLI:CE:ECHR:2007:0726JUD003578703, § 29; 25 mai 2004, Kadlec et
2004, Kadlec en anderen t. Tsjechische Republiek,
ECLI:CE:ECHR:2004:0525JUD004947899, § 26). Het recht op toegang tot autres c. République tchèque, ECLI:CE:ECHR:2004:0525JUD004947899, §
een rechter wordt immers aangetast wanneer de reglementering ervan 26). En effet, le droit d'accès à un tribunal se trouve atteint
niet langer de doelstellingen van de rechtszekerheid en de goede lorsque sa réglementation cesse de servir les buts de la sécurité
rechtsbedeling dient en een soort van hinderpaal vormt die de juridique et de la bonne administration de la justice et constitue une
rechtzoekende verhindert zijn geschil ten gronde door het bevoegde sorte de barrière qui empêche le justiciable de voir son litige
rechtscollege beslecht te zien (EHRM, 18 oktober 2016, Miessen t. tranché au fond par la juridiction compétente (CEDH, 18 octobre 2016,
België, ECLI:CE:ECHR:2016:1018JUD003151712, § 66). Miessen c. Belgique, ECLI:CE:ECHR:2016:1018JUD003151712, § 66).
B.11. In tegenstelling tot wat de Vlaamse Regering aanvoert, volgt uit B.11. Contrairement à ce que le Gouvernement flamand fait valoir, il
het in B.6.2 vermelde arrest nr. 8/2011 niet dat de in het geding ne découle pas de l'arrêt n° 8/2011 mentionné en B.6.2 que la
zijnde bepaling bestaanbaar is met de voormelde grondwets- en disposition en cause est compatible avec les dispositions
constitutionnelles et conventionnelle précitées. Ainsi qu'il ressort
verdragsbepalingen. Zoals blijkt uit de overwegingen B.13.3.3.4 en des considérants B.13.3.3.4 et B.13.3.3.5 de cet arrêt, la Cour n'a, à
B.13.3.3.5 van dat arrest, heeft het Hof daarbij, gelet op de cet égard, compte tenu de la portée des moyens invoqués, apprécié que
draagwijdte van de aangevoerde middelen, slechts de aanvangspunten van le caractère approprié des points de départ du délai de recours
de beroepstermijn voor vergunnings- en valideringsbeslissingen op hun relatif aux décisions d'autorisation et de validation. La Cour n'a
geschiktheid beoordeeld. Het Hof heeft bij dat arrest niet de pas, par cet arrêt, examiné la constitutionnalité du fait que le délai
grondwettigheid onderzocht van het feit dat ook de beroepstermijn voor de recours relatif aux décisions d'enregistrement prend également
registratiebeslissingen ingaat de dag na de opname in het vergunningenregister. Evenmin heeft het zich uitgesproken over het in de eerste prejudiciële vraag vermelde verschil in behandeling tussen derde-belanghebbenden, naargelang zij een beroep wensen in te stellen tegen een registratiebeslissing of een omgevingsvergunning. B.12. Hoewel zij allebei verband houden met de vergunningstoestand van een constructie, hebben de omgevingsvergunningen en de registratiebeslissingen een verschillende draagwijdte. Een omgevingsvergunning is « de schriftelijke beslissing van de vergunningverlenende overheid houdende toelating voor een vergunningsplichtig project » (artikel 2, eerste lid, 7°, van het cours le jour qui suit celui de l'inscription au registre des permis. Elle ne s'est pas non plus prononcée sur la différence de traitement soulevée dans la première question préjudicielle entre des tiers intéressés, selon qu'ils souhaitent introduire un recours contre une décision d'enregistrement ou contre un permis d'environnement. B.12. Bien qu'ils portent tous deux sur le caractère autorisé d'une construction, permis d'environnement et décision d'enregistrement ont des portées différentes. Un permis d'environnement est « la décision écrite de l'autorité délivrant le permis portant autorisation d'un projet soumis à
decreet van 25 april 2014). Een dergelijke vergunning wordt verleend autorisation » (article 2, alinéa 1er, 7°, du décret du 25 avril
overeenkomstig een gewone of een vereenvoudigde procedure, waarbij al 2014). Un tel permis est octroyé à l'issue d'une procédure ordinaire
dan niet een openbaar onderzoek moet worden georganiseerd en diverse ou simplifiée, avec ou sans obligation d'organiser une enquête
adviezen moeten worden ingewonnen (hoofdstuk 2 van hetzelfde decreet). publique et de recueillir différents avis (chapitre 2 du même décret).
Het gaat om de toelating van stedenbouwkundige handelingen die in
beginsel nog niet hebben plaatsgevonden, en waarover de Il s'agit d'autoriser des actes urbanistiques qui, en principe, n'ont
vergunningverlenende overheid van oordeel is dat zij onder meer de pas encore eu lieu et pour lesquels l'autorité qui délivre les permis
stedenbouwkundige voorschriften en de goede ruimtelijke ordening estime qu'ils respectent notamment les prescriptions urbanistiques et
eerbiedigen. le bon aménagement du territoire.
Een registratiebeslissing is een bestuurlijke beslissing « waarbij een Une décision d'enregistrement est une décision administrative en vertu
constructie als ` vergund geacht ' wordt opgenomen in het de laquelle « une construction est reprise comme ` supposée être
vergunningenregister of waarbij een dergelijke opname geweigerd wordt autorisée ' au registre des permis » ou en vertu de laquelle « une
» (artikel 4.8.2, 3°, van de VCRO). De bevoegdheid van het college van telle reprise est refusée » (article 4.8.2, 3°, du Code flamand de
l'aménagement du territoire). La compétence du collège des bourgmestre
burgemeester en schepenen is daarbij beperkt tot een actief onderzoek et échevins est en outre limitée à un examen actif des moyens de
van de beschikbare bewijsmiddelen, met als doel na te gaan of de preuve disponibles, dans le but de vérifier si les constructions ont
constructies daadwerkelijk werden gebouwd vóór 22 april 1962, dan wel réellement été édifiées avant le 22 avril 1962 ou entre le 22 avril
in de periode vanaf 22 april 1962 tot de eerste inwerkingtreding van 1962 et la première entrée en vigueur du plan régional (voy. aussi
het gewestplan (zie ook Raad voor Vergunningsbetwistingen, 12 november Conseil pour les contestations des autorisations, 12 novembre 2020, n°
2020, nr. RvVb-A-2021-0270, p. 11). Een gebrek aan overeenstemming met RvVb-A-2021-0270, p. 11). Un défaut de conformité aux prescriptions
de stedenbouwkundige voorschriften of de goede ruimtelijke ordening urbanistiques ou au bon aménagement du territoire ne peut pas conduire
kan niet leiden tot de weigering van de opname in het au refus de l'inscription au registre des permis (voy. aussi Conseil
vergunningenregister (zie ook Raad voor Vergunningsbetwistingen, 21 pour les contestations des autorisations, 21 avril 2020, n°
april 2020, nr. RvVb-A-1920-0762, p. 9). De vermoedens van vergunning RvVb-A-1920-0762, p. 9). Les présomptions d'autorisation existent en
bestaan bovendien « los van de inschrijving in het outre « indépendamment de l'inscription au registre des permis, de
vergunningenregister, zodanig dat het zeer duidelijk is dat zij geldig sorte qu'il ne fait aucun doute qu'elles peuvent être valablement
kunnen worden ingeroepen, ook al is er nog geen sprake van een invoquées, et ce même s'il n'est pas encore question d'une mention
vermelding in het (ontwerp van) vergunningenregister » (Parl. St., dans le (projet de) registre des permis » (Doc. parl., Parlement
Vlaams Parlement, 2008-2009, nr. 2011/1, p. 107). flamand, 2008-2009, n° 2011/1, p. 107).
B.13.1. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van B.13.1. La différence de traitement entre certaines catégories de
personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende personnes qui découle de l'application de règles procédurales
procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen différentes dans des circonstances différentes n'est pas
discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination
verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces
procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des
daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. droits des personnes concernées.
B.13.2. Gelet op de verschillen tussen omgevingsvergunningen en B.13.2. Compte tenu des différences qui existent entre les permis
registratiebeslissingen, is de decreetgever niet ertoe gehouden de d'environnement et les décisions d'enregistrement, le législateur
beroepen tegen elk van die beslissingen aan identieke décrétal n'est pas tenu de soumettre les recours dirigés contre
procedurevoorschriften te onderwerpen, in het bijzonder wat de chacune de ces décisions à des règles de procédure identiques, en
berekening van de beroepstermijn betreft. Het Hof dient evenwel na te particulier en ce qui concerne le calcul du délai de recours. La Cour
gaan of de keuze van de decreetgever om de beroepstermijn voor doit toutefois vérifier si le choix du législateur décrétal de faire
registratiebeslissingen te doen ingaan de dag na de opname van de débuter le délai de recours relatif aux décisions d'enregistrement le
constructie in het vergunningenregister, niet op onevenredige wijze jour qui suit celui de l'inscription de la construction au registre
afbreuk doet aan het recht op toegang tot de rechter van des permis ne porte pas une atteinte disproportionnée au droit des
derde-belanghebbenden. tiers intéressés d'accéder au juge.
B.14.1. Elke gemeente is « verplicht om een vergunningenregister op te B.14.1. Chaque commune est « tenue d'établir et d'actualiser un
maken, te actualiseren, ter inzage te houden van elkeen en er registre des permis, de permettre sa consultation et d'en délivrer des
uittreksels uit af te leveren volgens de bepalingen van deze codex » extraits conformément aux dispositions du présent code » (article
(artikel 5.1.2, § 2, van de VCRO). Het vergunningenregister is « toegankelijk voor het publiek in het gemeentehuis » (artikel 5.1.6, tweede lid, van de VCRO). Derden kunnen bijgevolg, zoals de Vlaamse Regering aanvoert, op eenvoudige wijze het vergunningenregister raadplegen. In de meeste gevallen zijn zij echter niet ervan op de hoogte dat een constructie waarvan zij mogelijk hinder of nadelen ondervinden, als vergund geacht in dat register werd opgenomen. Constructies waarop een vermoeden van vergunning van toepassing is en ten aanzien waarvan een registratiebeslissing wordt genomen, bestaan immers per definitie reeds lange tijd in ongewijzigde toestand. Noch de aanvrager, noch de gemeente dient het voornemen tot opname in het vergunningenregister 5.1.2, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire). Le registre des permis est accessible « au public dans la maison communale » (article 5.1.6, alinéa 2, du même Code). Comme le soutient le Gouvernement flamand, des tiers peuvent donc aisément consulter le registre des permis. Mais, dans la plupart des cas, ils ne sont pas au courant qu'une construction qui pourrait leur causer des désagréments ou des inconvénients a été inscrite à ce registre comme étant réputée autorisée. En effet, les constructions auxquelles s'applique une présomption de permis et à l'égard desquelles une décision d'enregistrement a été prise existent par définition depuis longtemps de manière inchangée. Ni le demandeur ni la commune ne sont tenus de rendre public le projet d'inscription au registre des permis, et il n'est pas nécessaire d'organiser une
bekend te maken, en evenmin moet er een openbaar onderzoek worden enquête publique. Le Code flamand de l'aménagement du territoire ne
georganiseerd. De VCRO voorziet daarnaast niet in enige andere vorm prévoit par ailleurs pas la moindre forme de publicité, tel
van bekendmaking van de registratiebeslissing, zoals een aanplakking, l'affichage, à l'égard de tiers en ce qui concerne la décision
ten aanzien van derden. d'enregistrement.
B.14.2. Bovendien kan een opname in het vergunningenregister als B.14.2. En outre, l'inscription d'une construction au registre des
vergund geacht rechtsgevolgen hebben, ook al bestaat het vermoeden van permis comme étant réputée autorisée peut produire des effets
vergunning in beginsel los van een dergelijke opname. Wat de bestaande juridiques, même si la présomption de permis existe en principe
indépendamment d'une telle inscription. En ce qui concerne les
constructies gebouwd tussen 22 april 1962 en de eerste constructions existantes édifiées entre le 22 avril 1962 et la
inwerkingtreding van het gewestplan betreft, kan het vergund karakter première entrée en vigueur du plan régional, le caractère autorisé
immers worden « tegengesproken middels een proces-verbaal of een niet peut en effet être « contesté par le biais d'un procès-verbal ou d'un
anoniem bezwaarschrift, telkens opgesteld binnen een termijn van vijf acte d'opposition non anonyme, chaque fois rédigé dans un délai de
jaar na het optrekken of plaatsen van de constructie » (artikel cinq ans après l'édification ou la pose de la construction » (article
4.2.14, § 2, eerste lid, van de VCRO). Dat tegenbewijs kan evenwel « 4.2.14, § 2, alinéa 1er, du Code flamand de l'aménagement du
territoire). Cette preuve contraire ne peut cependant plus être
niet meer worden geleverd eens de constructie één jaar als vergund fournie « une fois que la construction est enregistrée depuis un an
geacht opgenomen is in het vergunningenregister » (artikel 4.2.14, § dans le registre des permis comme étant ` réputée autorisée ' »
2, tweede lid, van de VCRO). (article 4.2.14, § 2, alinéa 2, du même Code).
D'après l'exposé des motifs du décret du 27 mars 2009, « le principe
Luidens de memorie van toelichting van het decreet van 27 maart 2009 de la sécurité juridique et le principe de la confiance légitime
vereist « het rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel [...] in dat exigent sous cette perspective que l'inscription comme construction `
licht dat de inschrijving als ` vergund geacht ' aldus na een réputée autorisée ' acquière ainsi un caractère intangible après un
redelijke termijn van één jaar onaantastbaar wordt » en kan « de délai raisonnable d'un an », et « la décision d'enregistrement ou de
beslissing tot (niet-)registratie (als vergund geacht) van een non-enregistrement d'une construction (comme ` réputée autorisée ')
constructie waarop een vermoeden rust, rechtscheppend [...] zijn ». De sur laquelle repose une présomption peut être génératrice de droits ».
decreetgever streefde daarmee een « passend evenwicht » na « tussen de Le législateur décrétal a recherché un « juste équilibre entre la
superioriteit van de wet en het beginsel van de rechtszekerheid » supériorité de la loi et le principe de la sécurité juridique » (Doc.
(Parl. St., Vlaams Parlement, 2008-2009, nr. 2011/1, pp. 109-110; zie parl., Parlement flamand, 2008-2009, n° 2011/1, pp. 109-110; voy.
ook Raad voor Vergunningsbetwistingen, 15 januari 2019, nr. aussi Conseil pour les contestations des autorisations, 15 janvier
RvVb-A-1819-0493, pp. 8-9). 2019, n° RvVb-A-1819-0493, pp. 8-9).
B.14.3. Rekening houdend met die elementen legt de in het geding B.14.3. Compte tenu de ces éléments, la disposition en cause impose un
zijnde bepaling een onevenredig strenge verplichting tot waakzaamheid devoir de vigilance disproportionné aux tiers intéressés qui
op aan derde-belanghebbenden die tegen een registratiebeslissing een souhaitent introduire auprès du Conseil pour les contestations des
beroep wensen in te stellen bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. autorisations un recours contre une décision d'enregistrement. L'on ne
Er kan redelijkerwijze niet van een omwonende worden verwacht dat hij peut raisonnablement attendre d'un riverain qu'il consulte sur une
op zeer regelmatige basis het vergunningenregister raadpleegt, louter base très régulière le registre des autorisations, à la seule fin de
om na te gaan of daarin constructies werden opgenomen waarvan hij vérifier si celui-ci répertorie des constructions susceptibles de lui
hinder of nadelen kan ondervinden. Dat geldt des te meer aangezien de informatie in het vergunningenregister is « geordend per kadastraal perceel » (artikel 5.1.2, § 1, tweede lid, van de VCRO) en het, met name in een dichtbebouwde omgeving, niet uitgesloten is dat personen hinder of nadelen ondervinden van meerdere bestaande constructies op verschillende kadastrale percelen. De door de decreetgever nagestreefde doelstelling om de aanvrager zo snel mogelijk rechtszekerheid te verschaffen, kan bijgevolg niet verantwoorden dat de termijn van vijfenveertig dagen om een beroep in te stellen tegen een registratiebeslissing ingaat de dag na de opname van de constructie in het vergunningenregister als vergund geacht. Er zijn andere termijnregelingen en vormen van bekendmaking denkbaar die causer des désagréments ou des inconvénients. C'est d'autant plus vrai que les informations qui figurent dans le registre des permis sont « classées par parcelle cadastrale » (article 5.1.2, § 1er, alinéa 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire) et qu'il n'est pas exclu que, dans un environnement fortement urbanisé, plusieurs constructions existantes érigées sur différentes parcelles cadastrales causent des désagréments ou des inconvénients à des personnes. L'objectif poursuivi par le législateur décrétal d'offrir le plus rapidement possible une sécurité juridique au demandeur ne permet donc pas de justifier que le délai de quarante-cinq jours pour introduire un recours contre une décision d'enregistrement prenne cours le jour qui suit celui de l'inscription de la construction au registre des permis comme étant réputée autorisée. D'autres formules de délai et formes de publicité peuvent offrir dans un délai raisonnable une
de aanvrager binnen een redelijke termijn rechtszekerheid bieden sécurité juridique au demandeur quant à la situation de sa
omtrent de vergunningstoestand van zijn constructie, en toch het recht construction en matière de permis, tout en garantissant le droit des
op toegang tot de rechter van derde-belanghebbenden waarborgen. tiers intéressés d'accéder au juge.
B.14.4. De omstandigheid dat het Hof bij zijn voormelde arrest nr. B.14.4. La circonstance que la Cour a jugé, par son arrêt n° 8/2011,
8/2011 heeft geoordeeld dat de decreetgever de beroepstermijn voor précité, que le législateur décrétal pouvait faire débuter le délai de
valideringsbeslissingen mocht doen ingaan de dag na de opname in het recours relatif aux décisions de validation le jour qui suit celui de
vergunningenregister, doet aan het voorgaande geen afbreuk. Zoals het l'inscription au registre des autorisations ne change rien à ce qui
Hof bij dat arrest heeft aangegeven (B.13.3.3.5), waren de - inmiddels précède. Comme la Cour l'a indiqué dans cet arrêt (B.13.3.3.5), les
opgeheven - valideringsbeslissingen immers beperkt tot een décisions de validation - entre-temps abrogées - étaient en effet
as-builtattest, waarin werd verklaard dat handelingen betreffende een limitées à une attestation as-built confirmant que les actes relatifs
constructie of een gebouwencomplex niet of slechts marginaal afweken à une construction ou à un ensemble immobilier ne dérogaient pas ou ne
van de vergunde of aangemelde plannen. De vergunningsbeslissing was in dérogaient que de façon marginale aux plans autorisés ou déclarés. La
de regel bekendgemaakt door middel van een aanplakking, waardoor décision octroyant un permis était généralement publiée par voie
derde-belanghebbenden ervan op de hoogte konden zijn dat d'affichage, si bien que les tiers intéressés pouvaient savoir que des
stedenbouwkundige handelingen zouden plaatsvinden, en die aanplakking actes urbanistiques auraient lieu, et cet affichage avait déjà fait
had reeds een termijn doen ingaan om de vergunningsbeslissing aan te vechten. débuter un délai pour attaquer la décision octroyant un permis.
B.15. Uit het bovenstaande volgt dat artikel 4.8.11, § 2, 2°, b), van B.15. Il ressort de ce qui précède que l'article 4.8.11, § 2, 2°, b)
du Code flamand de l'aménagement du territoire n'est pas compatible
de VCRO niet bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 13 van de avec les articles 10, 11 et 13 de la Constitution, lus en combinaison
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme.
voor de rechten van de mens. La lecture combinée de ces articles de la Constitution avec l'article
De combinatie van die grondwetsartikelen met artikel 9 van het Verdrag 9 de la Convention d'Aarhus ne saurait aboutir à un constat
van Aarhus kan niet leiden tot een ruimere vaststelling van d'inconstitutionnalité plus étendu.
ongrondwettigheid. B.16. Gelet op de in antwoord op de eerste prejudiciële vraag gedane B.16. Eu égard au constat d'inconstitutionnalité formulé en réponse à
vaststelling van ongrondwettigheid, is het antwoord op de tweede la première question préjudicielle, la réponse à la seconde question
prejudiciële vraag niet langer nuttig voor de oplossing van het préjudicielle n'est plus utile à la solution du litige au fond.
bodemgeschil. De tweede prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. La seconde question préjudicielle n'appelle pas de réponse.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 4.8.11, § 2, 2°, b), van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening L'article 4.8.11, § 2, 2°, b), du Code flamand de l'aménagement du
schendt de artikelen 10, 11 en 13 van de Grondwet, in samenhang territoire viole les articles 10, 11 et 13 de la Constitution, lus en
gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de
mens. l'homme.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 19 oktober 2023. la Cour constitutionnelle, le 19 octobre 2023.
De griffier, De wnd. voorzitster, Le greffier, La présidente f.f.,
F. Meersschaut J. Moerman F. Meersschaut J. Moerman
^