Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 106/2023 van 29 juni 2023 Rolnummer 7879 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de wet van 19 juli 1991 « betreffende de bevolkingsregisters, de identi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 106/2023 van 29 juni 2023 Rolnummer 7879 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de wet van 19 juli 1991 « betreffende de bevolkingsregisters, de identi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...) Extrait de l'arrêt n° 106/2023 du 29 juin 2023 Numéro du rôle : 7879 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1 er , § 1 er , alinéa 1 er , 1°, et § 2, alinéa 1 er , de la loi du La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 106/2023 van 29 juni 2023 Extrait de l'arrêt n° 106/2023 du 29 juin 2023
Rolnummer 7879 Numéro du rôle : 7879
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1er, § 1er,
en § 2, eerste lid, van de wet van 19 juli 1991 « betreffende de alinéa 1er, 1°, et § 2, alinéa 1er, de la loi du 19 juillet 1991 «
bevolkingsregisters, de identiteitskaarten, de vreemdelingenkaarten en relative aux registres de la population, aux cartes d'identité, aux
de verblijfsdocumenten », gesteld door de Franstalige Arbeidsrechtbank cartes des étrangers et aux documents de séjour », posée par le
te Brussel. Tribunal du travail francophone de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T.
rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, S.
Pieters, S. de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt en K. Jadin, de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier
bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, F. Meersschaut, présidée par le président P. Nihoul,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 12 oktober 2022, waarvan de expeditie ter griffie van Par jugement du 12 octobre 2022, dont l'expédition est parvenue au
het Hof is ingekomen op 25 oktober 2022, heeft de Franstalige greffe de la Cour le 25 octobre 2022, le Tribunal du travail
Arbeidsrechtbank te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : francophone de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de « En ce qu'il limite aux étrangers admis ou autorisés à séjourner plus
wet van 19 juli 1991, in zoverre het de inschrijving op het adres van de trois mois dans le Royaume, l'inscription à l'adresse du centre
het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van een gemeente, public d'action sociale d'une commune en raison d'un manque de
wegens een gebrek aan voldoende bestaansmiddelen van personen die, ressources suffisantes des personnes qui, n'ayant pas ou n'ayant plus
doordat zij geen verblijfplaats (meer) hebben, verzoeken om
maatschappelijke dienstverlening in de zin van artikel 57 van de de résidence, sollicitent l'aide sociale au sens de l'article 57 de la
organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor loi du 8 juillet 1976 organique des centres public[s] d'aide sociale,
maatschappelijk welzijn, beperkt tot de vreemdelingen die toegelaten l'article 1, § 1er, alinéa 1, 1°, et § 2, alinéa 1er, de la loi du 19
of gemachtigd zijn om voor een langere termijn dan drie maanden in het juillet 1991 ne viole-t-il pas les articles 10 et 11 de la
Rijk te verblijven, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet aangezien Constitution dès lors qu'il traite de manière identique, d'une part,
het, enerzijds, de vreemdelingen in illegaal verblijf op wie artikel les étrangers en séjour illégal auxquels s'applique l'article 57, § 2,
57, § 2, eerste lid, 1°, van de wet van 8 juli 1976 van toepassing is alinéa 1er, 1° de la loi du 8 juillet 1976 et, d'autre part, les
en, anderzijds, de vreemdelingen in illegaal verblijf op wie het
voormelde artikel 57, § 2, eerste lid, 1°, niet van toepassing is om étrangers en séjour illégal auxquels l'article 57, § 2, alinéa 1er, 1°
reden dat zij zich, om medische redenen, in de absolute onmogelijkheid précité ne s'applique pas pour le motif qu'ils sont dans
bevinden om naar hun land van herkomst terug te keren, identiek l'impossibilité absolue pour des raisons médicales de retourner dans
behandelt ? ». leur pays d'origine ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid van B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 1er, § 1er,
artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de wet van 19 alinéa 1er, 1°, et § 2, alinéa 1er, de la loi du 19 juillet 1991 «
juli 1991 « betreffende de bevolkingsregisters, de identiteitskaarten, relative aux registres de la population, aux cartes d'identité, aux
de vreemdelingenkaarten en de verblijfsdocumenten » (hierna : de wet cartes des étrangers et aux documents de séjour » (ci-après : la loi
van 19 juli 1991) met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. du 19 juillet 1991) avec les articles 10 et 11 de la Constitution.
De prejudiciële vraag heeft in het bijzonder betrekking op de gelijke La question préjudicielle porte en particulier sur l'identité de
behandeling, die voortvloeit uit de in het geding zijnde bepaling, van traitement, qui résulte de la disposition en cause, entre les
de vreemdelingen die illegaal op het grondgebied verblijven op wie étrangers en séjour illégal auxquels s'applique l'article 57, § 2,
artikel 57, § 2, eerste lid, 1°, van de organieke wet van 8 juli 1976 alinéa 1er, 1°, de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres
betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn (hierna :
de wet van 8 juli 1976) van toepassing is en de vreemdelingen die publics d'action sociale (ci-après : la loi du 8 juillet 1976) et les
illegaal op het grondgebied verblijven op wie het voormelde artikel
57, § 2, eerste lid, 1°, niet van toepassing is aangezien zij zich, om étrangers en séjour illégal auxquels l'article 57, § 2, alinéa 1er,
medische redenen, in de absolute onmogelijkheid bevinden om naar hun 1°, précité, ne s'applique pas dès lors qu'ils sont dans
land van herkomst terug te keren. Geen van de vreemdelingen die l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de retourner dans
illegaal op het grondgebied verblijven en die wegens een gebrek aan leur pays d'origine. En effet, aucun des étrangers qui sont en séjour
voldoende bestaansmiddelen, geen verblijfplaats (meer) hebben, kan illégal et qui, en raison d'un manque de ressources suffisantes, n'ont
immers worden ingeschreven op het adres van het openbaar centrum voor pas ou plus de résidence ne peut être inscrit à l'adresse du centre
maatschappelijk welzijn (hierna : OCMW) van een gemeente. public d'action sociale (ci-après : CPAS) d'une commune.
B.2. Artikel 1 van de wet van 19 juli 1991 bepaalt : B.2. L'article 1er de la loi du 19 juillet 1991 dispose :
« § 1. In elke gemeente worden gehouden : « § 1er. Dans chaque commune, sont tenus :
1° bevolkingsregisters waarin ingeschreven worden op de plaats waar 1° des registres de la population dans lesquels sont inscrits au lieu
zij hun hoofdverblijfplaats gevestigd hebben, ongeacht of zij er où ils ont établi leur résidence principale, qu'ils y soient présents
aanwezig dan wel tijdelijk afwezig zijn, de Belgen en de vreemdelingen ou qu'ils en soient temporairement absents, les Belges et les
die toegelaten of gemachtigd zijn om voor een langere termijn dan drie étrangers admis ou autorisés à séjourner plus de trois mois dans le
maanden in het Rijk te verblijven, die gemachtigd zijn zich er te Royaume, autorisés à s'y établir, ou les étrangers inscrits pour une
vestigen, of die om een andere reden ingeschreven worden
overeenkomstig de bepalingen van de wet van 15 december 1980 autre raison conformément aux dispositions de la loi du 15 décembre
betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et
en de verwijdering van vreemdelingen, met uitzondering van de l'éloignement des étrangers, à l'exception des étrangers qui sont
vreemdelingen die zijn ingeschreven in het in 2° bedoelde register inscrits au registre d'attente visé au 2° ainsi que les personnes
evenals de personen bedoeld in artikel 2bis van de wet van 8 augustus visées à l'article 2bis de la loi du 8 août 1983 organisant un
1983 tot regeling van een Rijksregister van de natuurlijke personen; Registre national des personnes physiques;
[...] [...]
2° een wachtregister waarin worden ingeschreven op de plaats waar zij 2° un registre d'attente dans lequel sont inscrits au lieu où ils ont
hun hoofdverblijfplaats gevestigd hebben, de vreemdelingen die een établi leur résidence principale, les étrangers qui introduisent une
asielaanvraag indienen en die niet in een andere hoedanigheid in de demande d'asile et qui ne sont pas inscrits à un autre titre dans les
bevolkingsregisters zijn ingeschreven. registres de la population.
[...] [...]
§ 2. De personen bedoeld in § 1, eerste lid, 1°, worden op hun § 2. Les personnes visées au § 1er, alinéa 1er, 1°, sont, à leur
aanvraag door de gemeente waar zij gewoonlijk vertoeven, ingeschreven demande, inscrites à une adresse de référence par la commune où elles
op een referentieadres : sont habituellement présentes :
- wanneer zij in een mobiele woning verblijven; - lorsqu'elles séjournent dans une demeure mobile;
- wanneer zij om beroepsredenen of bij gebrek aan voldoende - lorsque, pour des raisons professionnelles ou par suite de manque de
bestaansmiddelen geen verblijfplaats hebben of meer hebben. ressources suffisantes, elles n'ont pas ou n'ont plus de résidence.
Onder referentieadres wordt verstaan het adres van ofwel een Par adresse de référence, il y a lieu d'entendre l'adresse soit d'une
natuurlijke persoon die is ingeschreven in het bevolkingsregister op de plaats waar hij zijn hoofdverblijfplaats heeft gevestigd, ofwel een rechtspersoon en waar, met de toestemming van deze natuurlijke persoon of deze rechtspersoon, een natuurlijke persoon zonder vaste verblijfplaats is ingeschreven. De natuurlijke persoon of de rechtspersoon die de inschrijving van een andere persoon aanvaardt als referentieadres, verbindt zich ertoe daar alle voor die persoon bestemde post of alle administratieve documenten te laten toekomen. Hierbij mag de natuurlijke persoon of de rechtspersoon geen winstbejag nastreven. Enkel verenigingen zonder winstoogmerk, stichtingen en vennootschappen met sociaal oogmerk die minstens vijf jaar rechtspersoonlijkheid genieten en die zich in hun statuten tot doel hebben gesteld onder meer de belangen van één of meer rondtrekkende bevolkingsgroepen te behartigen of te verdedigen, kunnen optreden als rechtspersoon bij wie een natuurlijk persoon een referentieadres kan hebben. personne physique inscrite au registre de la population au lieu où elle a établi sa résidence principale, soit d'une personne morale, et où, avec l'accord de cette personne physique ou morale, une personne physique dépourvue de résidence fixe est inscrite. La personne physique ou la personne morale qui accepte l'inscription d'une autre personne à titre d'adresse de référence s'engage à faire parvenir à celle-ci tout courrier ou tous les documents administratifs qui lui sont destinés. Cette personne physique ou cette personne morale ne peut poursuivre un but de lucre. Seules des associations sans but lucratif, des fondations et des sociétés à finalité sociale jouissant de la personnalité juridique depuis au moins cinq ans et ayant notamment dans leur objet social le souci de gérer ou de défendre les intérêts d'un ou plusieurs groupes de population nomades, peuvent agir comme personne morale auprès de laquelle une personne physique peut avoir une adresse de référence.
[...] [...]
Op dezelfde wijze worden de personen die bij gebrek aan voldoende De même, les personnes qui, par manque de ressources suffisantes n'ont
bestaansmiddelen geen verblijfplaats hebben of meer hebben en die bij pas ou n'ont plus de résidence et qui, à défaut d'inscription dans les
gebrek aan inschrijving in de bevolkingsregisters geen registres de la population, se voient privées du bénéfice de l'aide
maatschappelijke bijstand kunnen genieten van een openbaar centrum sociale d'un centre public d'aide sociale ou de tout autre avantage
voor maatschappelijk welzijn of om het even welk ander sociaal social, sont inscrites à l'adresse du centre public d'aide sociale de
voordeel, ingeschreven op het adres van het openbaar centrum voor la commune où elles sont habituellement présentes.
maatschappelijk welzijn van de gemeente waar zij gewoonlijk vertoeven.
[...] ». [...] ».
B.3.1. Bij de artikelen 1, § 1, eerste lid, 1°, en 5, § 1, van de wet B.3.1. Les articles 1er, § 1er, alinéa 1er, 1°, et 5, § 1er, de la loi
van 19 juli 1991 wordt de verplichting vastgelegd, voor « de Belgen en du 19 juillet 1991 consacrent l'obligation, pour « les Belges et les
de vreemdelingen die toegelaten of gemachtigd zijn om voor een langere étrangers admis ou autorisés à séjourner plus de trois mois dans le
termijn dan drie maanden in het Rijk te verblijven, die gemachtigd Royaume, autorisés à s'y établir, ou les étrangers inscrits pour une
zijn zich er te vestigen, of die om een andere reden ingeschreven
worden overeenkomstig de bepalingen van de wet van 15 december 1980 autre raison conformément aux dispositions de la loi du 15 décembre
betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et
en de verwijdering van vreemdelingen, met uitzondering van de l'éloignement des étrangers, à l'exception des étrangers qui sont
vreemdelingen die zijn ingeschreven in het in 2° bedoelde register inscrits au registre d'attente visé au 2° ainsi que les personnes
evenals de personen bedoeld in artikel 2bis van de wet van 8 augustus visées à l'article 2bis de la loi du 8 août 1983 organisant un
1983 tot regeling van een Rijksregister van de natuurlijke personen », Registre national des personnes physiques », d'être inscrits aux
om te worden ingeschreven in de bevolkingsregisters van de gemeente registres de la population de la commune dans laquelle ils ont leur
waar zij hun hoofdverblijfplaats hebben. résidence principale.
Die registers zijn « een informatie- en controle-element voor de Ces registres constituent « un élément d'information et de contrôle
gemeente inzake het beheer van haar bevolking » (Parl. St., Senaat, pour la commune en matière de gestion de sa population » (Doc. parl.,
1990-1991, nr. 1150/1, p. 2). Zij geven aanleiding tot de toekenning Sénat, 1990-1991, n° 1150/1, p. 2). Ils donnent lieu à l'octroi des
van identiteitskaarten, vreemdelingenkaarten en verblijfsdocumenten en cartes d'identité, des cartes d'étranger et des documents de séjour et
dienen voor de toepassing van tal van regelgevingen in fiscale, servent à la mise en oeuvre de nombreuses réglementations dans les
sociale, bestuurs- of verkiezingszaken. De bevolkingsregisters zijn in matières fiscale, sociale, administrative ou encore électorale. Les
talrijke gevallen de schakel tussen de hoofdbesturen en de bevolking registres de la population sont, dans de nombreux cas, devenus le lien
geworden (ibid.). entre les administrations centrales et la population (ibid.).
B.3.2. De inschrijving in de bevolkingsregisters houdt in dat men een B.3.2. L'inscription dans les registres de la population suppose
verblijfplaats heeft, die de plaats is waar de betrokken persoon d'avoir une résidence, qui est le lieu où la personne concernée vit
gewoonlijk leeft (artikel 3 van de wet van 19 juli 1991). habituellement (article 3 de la loi du 19 juillet 1991).
Om rekening te houden met het feit dat « een aantal mensen in België, Pour tenir compte du fait que « nombre de personnes en Belgique, et
en in het bijzonder in de grote steden, geen verblijfplaats hebben of singulièrement dans les grandes villes, n'ont pas de résidence, ou
die verblijfplaats verloren hebben » (Parl. St., Kamer, 1995-1996, nr. viennent à la perdre » (Doc. parl., Chambre, 1995-1996, n° 122/1, p.
122/1, p. 2), heeft de wetgever, in de wet van 19 juli 1991, het 2), le législateur a introduit, dans la loi du 19 juillet 1991, le
mechanisme van het referentieadres ingevoerd bij de wet van 24 januari mécanisme de l'adresse de référence, par la loi du 24 janvier 1997 «
1997 « houdende wijziging van de wet van 19 juli 1991 betreffende de modifiant la loi du 19 juillet 1991 relative aux registres de la
bevolkingsregisters en de identiteitskaarten en tot wijziging van de
wet van 8 augustus 1983 tot regeling van een Rijksregister van de population et aux cartes d'identité et modifiant la loi du 8 août 1983
natuurlijke personen, strekkende tot verplichte inschrijving in de organisant un Registre national des personnes physiques, en vue
bevolkingsregisters van de personen die in België geen verblijfplaats d'imposer l'inscription aux registres de la population des personnes
hebben ». n'ayant pas de résidence en Belgique ».
B.3.3. In artikel 1, § 2, tweede lid, van de wet van 19 juli 1991 wordt het referentieadres omschreven als het adres van ofwel een natuurlijke persoon die is ingeschreven in het bevolkingsregister op de plaats waar hij zijn hoofdverblijfplaats heeft gevestigd, ofwel een rechtspersoon en waar, met de toestemming van die natuurlijke persoon of die rechtspersoon, een natuurlijke persoon zonder vaste verblijfplaats is ingeschreven. De persoon die de inschrijving van een andere persoon aanvaardt als referentieadres, verbindt zich ertoe daar alle voor die persoon bestemde post of administratieve documenten te laten toekomen. De verplichting voor personen zonder verblijfplaats om zich in de bevolkingsregisters in te schrijven door middel van een inschrijving op een referentieadres, strekt ertoe te vermijden dat die personen de band verliezen met het bestuur, en met name met de sociale diensten, alsook met derden, die zich niet meer met hen in verbinding zouden B.3.3. L'article 1er, § 2, alinéa 2, de la loi du 19 juillet 1991 définit l'adresse de référence comme l'adresse soit d'une personne physique inscrite au registre de la population au lieu où elle a établi sa résidence principale, soit d'une personne morale, et où, avec l'accord de cette personne physique ou morale, une personne physique dépourvue de résidence fixe est inscrite. La personne qui accepte l'inscription d'une autre personne à titre d'adresse de référence s'engage à faire parvenir à celle-ci tout courrier ou document administratif qui lui est destiné. L'obligation pour les personnes qui n'ont pas de résidence de s'inscrire aux registres de la population au moyen d'une inscription à une adresse de référence tend à ce que ces personnes ne perdent pas le lien qui les rattache à l'administration, et notamment aux services sociaux, ainsi qu'aux tiers, qui ne seraient plus en mesure d'entrer
kunnen stellen (Parl. St., Kamer, 1995-1996, nr. 122/1, p. 3). Er en contact avec elles (Doc. parl., Chambre, 1995-1996, n° 122/1, p.
wordt gepreciseerd dat « dergelijke toestanden moeten worden 3). Il est précisé qu'« il s'agit de porter remède à de telles
verholpen, in de eerste plaats in het belang van die personen », maar situations, tout d'abord dans l'intérêt de ces personnes », mais
ook « in het belang van derden zoals schuldeisers, tegenpartijen in également « dans l'intérêt des tiers, créanciers, adversaires en
een geding of anderen, alsmede in het belang van het bestuur met het justice, ou autres et dans l'intérêt de l'administration, pour
oog op een juistere controle en een grotere doeltreffendheid van zijn renforcer l'exactitude de son contrôle et l'efficacité de ses services
diensten » (ibid.). » (ibid.).
B.3.4. Artikel 1, § 2, vijfde lid, van de wet van 19 juli 1991 bepaalt B.3.4. L'article 1er, § 2, alinéa 5, de la loi du 19 juillet 1991
dat « de personen die bij gebrek aan voldoende bestaansmiddelen geen prévoit que « les personnes qui, par manque de ressources suffisantes
verblijfplaats hebben of meer hebben en die bij gebrek aan
inschrijving in de bevolkingsregisters geen maatschappelijke bijstand n'ont pas ou n'ont plus de résidence et qui, à défaut d'inscription
kunnen genieten van een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn dans les registres de la population, se voient privées du bénéfice de
of om het even welk ander sociaal voordeel, ingeschreven [worden] op l'aide sociale d'un centre public d'aide sociale ou de tout autre
het adres van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van de avantage social, sont inscrites à l'adresse du centre public d'aide
gemeente waar zij gewoonlijk aanwezig zijn ». sociale de la commune où elles sont habituellement présentes ».
B.3.5. Bij een arrest van 12 oktober 2020 B.3.5. Par un arrêt du 12 octobre 2020
(ECLI:BE:CASS:2020:ARR.20201012.3F.2) heeft het Hof van Cassatie (ECLI:BE:CASS:2020:ARR.20201012.3F.2), la Cour de cassation a jugé que
geoordeeld dat, op grond van artikel 1, § 2, vijfde lid, van de wet seules peuvent demander leur inscription à une adresse de référence,
van 19 juli 1991, enkel de in artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, van sur la base de l'article 1er, § 2, alinéa 5, de la loi du 19 juillet
dezelfde wet bedoelde personen, namelijk « de Belgen en de 1991, les personnes visées à l'article 1er, § 1er, alinéa 1er, 1°, de
vreemdelingen die toegelaten of gemachtigd zijn om voor een langere la même loi, à savoir « les Belges et les étrangers admis ou autorisés
termijn dan drie maanden in het Rijk te verblijven, die gemachtigd à séjourner plus de trois mois dans le Royaume, autorisés à s'y
zijn zich er te vestigen, of die om een andere reden ingeschreven établir, ou les étrangers inscrits pour une autre raison conformément
worden overeenkomstig de bepalingen van de wet van 15 december 1980 », kunnen verzoeken om te worden ingeschreven op een referentieadres. Daaruit wordt afgeleid dat een vreemdeling die illegaal op het grondgebied verblijft in beginsel niet kan worden ingeschreven op het adres van het OCMW van de gemeente waar hij gewoonlijk verblijft. B.4. Het staat aan het Hof te bepalen of het discriminerend is dat een vreemdeling die illegaal op het grondgebied verblijft en die zich, om medische redenen, in de absolute onmogelijkheid bevindt om naar zijn land van herkomst terug te keren, niet kan worden ingeschreven op het adres van het OCMW. B.5.1. De Ministerraad en het OCMW van Schaarbeek voeren aan dat de aux dispositions de la loi du 15 décembre 1980 ». Il s'en déduit qu'un étranger en séjour illégal ne peut en principe pas être inscrit à l'adresse du CPAS de la commune où il réside habituellement. B.4. Il appartient à la Cour de déterminer s'il est discriminatoire qu'un étranger en séjour illégal qui est dans l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de retourner dans son pays d'origine ne puisse pas être inscrit à l'adresse du CPAS. B.5.1. Le Conseil des ministres et le CPAS de Schaerbeek allèguent que
prejudiciële vraag op een verkeerde interpretatie van het in het la question préjudicielle repose sur une interprétation erronée de
geding zijnde artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van l'article 1er, § 1er, alinéa 1er, 1°, et § 2, alinéa 1er, en cause, de
de wet van 19 juli 1991 berust, en dat zij bijgevolg geen antwoord la loi du 19 juillet 1991, et qu'elle n'appelle dès lors pas de
behoeft. réponse.
B.5.2. Volgens de Ministerraad wordt bij de in het geding zijnde B.5.2. Selon le Conseil des ministres, la disposition en cause
bepaling enkel een onderscheid gemaakt tussen de personen die in de distingue uniquement les personnes inscrites aux registres de la
bevolkingsregisters zijn ingeschreven en die welke dat niet zijn, in population et celles qui ne le sont pas, en ce sens que seules les
die zin dat enkel de personen die tot de eerste categorie behoren, een personnes relevant de la première catégorie peuvent bénéficier d'une
referentieadres bij het OCMW kunnen genieten onder de in artikel 1, § adresse de référence auprès du CPAS dans les conditions visées à
2, vijfde lid, van de wet van 19 juli 1991 bedoelde voorwaarden. De in l'article 1er, § 2, alinéa 5, de la loi du 19 juillet 1991. La
het geding zijnde bepaling heeft daarentegen niet tot doel enige disposition en cause n'a en revanche pas pour objet de créer une
gelijke behandeling van personen die illegaal op het grondgebied quelconque identité de traitement entre les personnes en séjour
verblijven in het leven te roepen, ongeacht of zij zich, om medische illégal, qu'elles se trouvent ou non dans l'impossibilité absolue,
redenen, al dan niet in de absolute onmogelijkheid bevinden om naar pour des raisons médicales, de retourner dans leur pays d'origine.
hun land van herkomst terug te keren.
De Ministerraad voert aan dat het verwijzende rechtscollege geen Le Conseil des ministres soutient que la juridiction a quo ne tient
rekening houdt met het bij artikel 1, § 2, van de wet van 19 juli 1991 pas compte de l'objectif poursuivi par l'article 1er, § 2, de la loi
nagestreefde doel, dat niet erin bestaat maatschappelijke du 19 juillet 1991, qui n'est pas d'octroyer une aide sociale sous la
dienstverlening in de vorm van een referentieadres toe te kennen, maar forme d'une adresse de référence, mais d'instituer une obligation pour
wel voor de betrokken personen een verplichting in te voeren om zich les personnes concernées de s'inscrire dans les registres de la
in de bevolkingsregisters van de gemeente in te schrijven en daartoe population de la commune et de solliciter éventuellement, à cet effet,
eventueel te vragen om een referentieadres bij het OCMW te verkrijgen. l'obtention d'une adresse de référence auprès du CPAS.
B.5.3. Het OCMW van Schaarbeek voert aan dat de taak van het OCMW ten B.5.3. Le CPAS de Schaerbeek soutient quant à lui que la mission du
aanzien van een vreemdeling die illegaal op het grondgebied verblijft CPAS à l'égard d'un étranger en séjour illégal se limite à l'octroi de
beperkt is tot het verlenen van dringende medische hulp. l'aide médicale urgente.
B.5.4. Aangezien de door de Ministerraad en door het OCMW van B.5.4. Etant donné que les exceptions soulevées par le Conseil des
Schaarbeek opgeworpen excepties in werkelijkheid betrekking hebben op ministres et par le CPAS de Schaerbeek concernent en réalité le
de gegrondheid van de in de prejudiciële vraag beoogde gelijke bien-fondé de l'identité de traitement visée dans la question
behandeling, valt het onderzoek van die excepties samen met dat van de préjudicielle, l'examen de ces exceptions se confond avec celui du
grond van de zaak. fond de l'affaire.
B.6. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit B.6. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas
dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de
ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et
en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet er zich overigens qu'elle soit raisonnablement justifiée. Ce principe s'oppose, par
tegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans
betwiste maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de
identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure
verantwoording bestaat. critiquée, sont essentiellement différentes.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van nature des principes en cause; le principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas
geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés
middelen en het beoogde doel. et le but visé.
B.7. Artikel 57, § 2, eerste lid, 1°, van de wet van 8 juli 1976 B.7. L'article 57, § 2, alinéa 1er, 1°, de la loi du 8 juillet 1976
bepaalt dat de taak van het OCMW ten aanzien van een vreemdeling die prévoit que la mission du CPAS à l'égard d'un étranger en séjour
illegaal op het grondgebied verblijft is beperkt tot het verlenen van illégal se limite à l'octroi de l'aide médicale urgente.
dringende medische hulp. Bij zijn arresten nr. 80/99 van 30 juni 1999 Par ses arrêts n° 80/99 du 30 juin 1999 (ECLI:BE:GHCC:1999:ARR.080) et
(ECLI:BE:GHCC:1999:ARR.080) en nr. 194/2005 van 21 december 2005 (ECLI:BE:GHCC:2005:ARR.194) heeft het Hof geoordeeld dat, indien de maatregel die erin bestaat de maatschappelijke dienstverlening af te schaffen voor elke vreemdeling die een bevel om het grondgebied te verlaten heeft gekregen, wordt toegepast op personen die, om medische redenen, in de absolute onmogelijkheid zijnom gevolg te geven aan het bevel België te verlaten, hij, zonder dat er in dat verband een redelijke verantwoording bestaat, personen die zich in fundamenteel verschillende situaties bevinden, op dezelfde wijze behandelt : diegenen die kunnen worden verwijderd en diegenen die om medische redenen niet kunnen worden verwijderd. Daaruit volgt dat de vreemdeling die, om medische redenen, in de absolute onmogelijkheid verkeert om het grondgebied te verlaten, maatschappelijke dienstverlening moet kunnen genieten. Het voormelde artikel 57, § 2, eerste lid, 1°, moet in die zin worden geïnterpreteerd dat het niet van toepassing is op die vreemdeling (zie n° 194/2005 du 21 décembre 2005 (ECLI:BE:GHCC:2005:ARR.194), la Cour a jugé que, si la mesure consistant à supprimer l'aide sociale à tout étranger ayant reçu un ordre de quitter le territoire est appliquée aux personnes qui sont dans l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de donner suite à l'ordre de quitter la Belgique, elle traite de la même manière, sans qu'existe une justification raisonnable à cet égard, des personnes qui se trouvent dans des situations fondamentalement différentes : celles qui peuvent être éloignées et celles qui ne peuvent l'être, pour des raisons médicales. Il s'ensuit que l'étranger qui est dans l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de quitter le territoire doit pouvoir bénéficier de l'aide sociale. L'article 57, § 2, alinéa 1er, 1°, précité, doit être interprété comme ne s'appliquant pas à cet étranger
eveneens Cass., 15 februari 2016, ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20160215.5). (voy. également Cass., 15 février 2016, ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20160215.5).
B.8. Zoals in B.3.2 is vermeld, werd het in artikel 1, § 2, van de wet B.8. Comme il est dit en B.3.2, le mécanisme de l'adresse de référence
van 19 juli 1991 geregelde mechanisme van het referentieadres in het réglé à l'article 1er, § 2, de la loi du 19 juillet 1991 a été créé en
leven geroepen om aan de personen zonder vaste verblijfplaats de vue de permettre aux personnes dépourvues de résidence fixe de
mogelijkheid te bieden om zich in de bevolkingsregisters in te s'inscrire dans les registres de la population, comme elles en ont
l'obligation. Seules les personnes qui sont inscrites dans les
schrijven, zoals ze wettelijk verplicht zijn te doen. Enkel de registres de la population ou qui doivent l'être peuvent prétendre à
personen die zijn ingeschreven of die moeten worden ingeschreven in de une adresse de référence. Certes, l'inscription à l'adresse du CPAS de la commune où elle est
bevolkingsregisters, kunnen aanspraak maken op een referentieadres. présente habituellement, à titre d'adresse de référence, d'une
De inschrijving van een in artikel 1, § 1, 1°, van de wet van 19 juli personne visée à l'article 1er, § 1er, 1°, de la loi du 19 juillet
1991 bedoelde persoon op het adres van het OCMW van de gemeente waar 1991 est une forme d'aide sociale qui permet à cette personne de
hij gewoonlijk vertoeft, als referentieadres, is weliswaar een vorm
van maatschappelijke dienstverlening waardoor die persoon alle - met
name sociale - rechten kan genieten die, op grond van de bénéficier de l'ensemble des droits, notamment sociaux, qui, en
regelgevingen, afhangen van een inschrijving in de fonction des réglementations, dépendent d'une inscription dans les
bevolkingsregisters, en op administratief vlak niet buiten de registres de la population, et de ne pas être marginalisée sur le plan
maatschappij kan worden geplaatst. Zulks neemt niet weg dat die in administratif. Il n'en demeure pas moins que cette inscription réglée
artikel 1, § 2, van de wet van 19 juli 1991 geregelde inschrijving een à l'article 1er, § 2, de la loi du 19 juillet 1991 est un mécanisme
mechanisme is dat nauw verbonden is met de inschrijving in de étroitement lié à l'inscription dans les registres de la population
bevolkingsregisters van de betrokken personen die legaal in België des personnes concernées et séjournant légalement en Belgique.
verblijven. B.9. Rekening houdend met hetgeen voorafgaat, is het pertinent dat de B.9. Compte tenu de ce qui précède, il est pertinent que les étrangers
vreemdelingen die illegaal op het grondgebied verblijven worden en séjour illégal soient exclus du mécanisme de l'adresse de référence
uitgesloten van het in artikel 1, § 2, van de wet van 19 juli 1991 réglé à l'article 1er, § 2, de la loi du 19 juillet 1991,
geregelde mechanisme van het referentieadres, los van de vraag of zij indépendamment de la question de savoir s'ils se trouvent ou non dans
zich al dan niet in de absolute onmogelijkheid bevinden, om medische redenen, om naar hun land van herkomst terug te keren. In beide gevallen verblijft de vreemdeling immers niet legaal in België en kan hij niet worden ingeschreven in de bevolkingsregisters. De omstandigheid dat een rechtscollege, inzake maatschappelijke dienstverlening, heeft vastgesteld dat de vreemdeling zich, om medische redenen, in de absolute onmogelijkheid bevindt om naar zijn land van herkomst terug te keren, leidt niet tot een andere conclusie, aangezien een dergelijke beslissing geen weerslag heeft op het verblijfsstatuut van de vreemdeling. B.10. Voor het overige wordt niet aangetoond dat de in de prejudiciële vraag opgeworpen gelijke behandeling onevenredige gevolgen heeft ten aanzien van de betrokken personen, aangezien het verwijzende rechtscollege heeft vastgesteld dat die volledige maatschappelijke dienstverlening kunnen genieten, met uitzondering van het in artikel l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de retourner dans leur pays d'origine. En effet, dans les deux cas, l'étranger ne séjourne pas légalement en Belgique et ne peut pas être inscrit aux registres de la population. La circonstance qu'en matière d'aide sociale, une juridiction a constaté que l'étranger est dans l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de retourner dans son pays d'origine ne conduit pas à une autre conclusion, dès lors qu'une telle décision n'a pas d'incidence sur le statut de séjour de l'étranger. B.10. Pour le surplus, il n'est pas établi que l'identité de traitement soulevée dans la question préjudicielle produise des effets disproportionnés à l'égard des personnes concernées, dès lors que la juridiction a quo a établi que celles-ci peuvent bénéficier de l'aide sociale complète, à l'exception de l'adresse de référence réglée à
1, § 2, van de wet van 19 juli 1991 geregelde referentieadres. l'article 1er, § 2, de la loi du 19 juillet 1991. En outre, la
Bovendien betreft de prejudiciële vraag niet, zoals de Ministerraad question préjudicielle ne porte pas, comme le précise le Conseil des
preciseert, de vraag of de betrokkene kan worden ingeschreven op het ministres, sur le point de savoir si l'intéressé peut être inscrit à
adres van het OCMW uit hoofde van materiële maatschappelijke l'adresse du CPAS au titre de l'aide sociale matérielle visée à
dienstverlening bedoeld in artikel 57 van de wet van 8 juli 1976, l'article 57 de la loi du 8 juillet 1976, compte tenu de ce que, comme
rekening houdend met het feit dat, zoals eerder is vermeld, de il est dit plus haut, la limitation à l'aide médicale urgente n'est
beperking tot dringende medische hulp niet van toepassing is op de betrokkene in de situatie waarin hij zich bevindt. Ten slotte, overeenkomstig artikel 9ter van de wet van 15 december 1980 « betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen », kan de vreemdeling die illegaal op het grondgebied verblijft « die op zodanige wijze lijdt aan een ziekte dat deze ziekte een reëel risico inhoudt voor zijn leven of fysieke integriteit of een reëel risico inhoudt op een onmenselijke of vernederende behandeling wanneer er geen adequate behandeling is in zijn land van herkomst of het land waar hij verblijft, [...] een machtiging tot verblijf in het Rijk aanvragen bij de minister of zijn gemachtigde ». Bij een gunstige beslissing, in voorkomend geval nadat de betrokkene een beroep bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen heeft ingesteld, wordt het verblijf legaal en, indien aan de voorwaarden wordt voldaan, kan de vreemdeling worden ingeschreven op het adres van het OCMW van de gemeente waar hij pas applicable à l'intéressé, dans la situation dans laquelle il se trouve. Enfin, conformément à l'article 9ter de la loi du 15 décembre 1980 « sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des étrangers », l'étranger en séjour illégal « qui souffre d'une maladie telle qu'elle entraîne un risque réel pour sa vie ou son intégrité physique ou un risque réel de traitement inhumain ou dégradant lorsqu'il n'existe aucun traitement adéquat dans son pays d'origine ou dans le pays où il séjourne, peut demander l'autorisation de séjourner dans le Royaume auprès du ministre ou son délégué ». En cas de décision favorable, le cas échéant après que l'intéressé a introduit un recours devant le Conseil du contentieux des étrangers, le séjour devient légal et, si les conditions sont remplies, l'étranger peut être inscrit à l'adresse du CPAS de la commune où il est présent habituellement, sur la base de l'article 1er, § 2, de la
gewoonlijk aanwezig is, op grond van artikel 1, § 2, van de wet van 19 loi du 19 juillet 1991.
juli 1991. B.11. Artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de wet B.11. L'article 1er, § 1er, alinéa 1er, 1°, et § 2, alinéa 1er, de la
van 19 juli 1991 is bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de loi du 19 juillet 1991 est compatible avec les articles 10 et 11 de la
Grondwet in zoverre het niet de mogelijkheid biedt om de vreemdeling
die illegaal op het grondgebied verblijft en die zich, om medische Constitution en ce qu'il ne permet pas d'inscrire à l'adresse du CPAS
redenen, in de absolute onmogelijkheid bevindt om naar zijn land van de la commune où il est présent habituellement, à titre d'adresse de
herkomst terug te keren, in te schrijven op het adres van het OCMW van référence au sens de cette loi, l'étranger en séjour illégal qui est
de gemeente waar hij gewoonlijk aanwezig is, als referentieadres in de dans l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de retourner
zin van die wet. dans son pays d'origine.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de wet van 19 L'article 1er, § 1er, alinéa 1er, 1°, et § 2, alinéa 1er, de la loi du
juli 1991 « betreffende de bevolkingsregisters, de identiteitskaarten, 19 juillet 1991 « relative aux registres de la population, aux cartes
de vreemdelingenkaarten en de verblijfsdocumenten » schendt de d'identité, aux cartes des étrangers et aux documents de séjour » ne
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet in zoverre het niet de viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne
mogelijkheid biedt om de vreemdeling die illegaal op het grondgebied permet pas d'inscrire à l'adresse du CPAS de la commune où il est
verblijft en die zich, om medische redenen, in de absolute présent habituellement, à titre d'adresse de référence au sens de
onmogelijkheid bevindt om naar zijn land van herkomst terug te keren, cette loi, l'étranger en séjour illégal qui est dans l'impossibilité
in te schrijven op het adres van het OCMW van de gemeente waar hij absolue, pour des raisons médicales, de retourner dans son pays
gewoonlijk aanwezig is, als referentieadres in de zin van die wet. d'origine.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 29 juni 2023. la Cour constitutionnelle, le 29 juin 2023.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
P. Nihoul P. Nihoul
^