Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 58/2023 van 30 maart 2023 Rolnummer 7791 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 286 en 288 van het Vlaamse decreet van 22 december 2017 « over het lokaal bestuur », gesteld door de Nederlandstalige Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de rechters(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 58/2023 van 30 maart 2023 Rolnummer 7791 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 286 en 288 van het Vlaamse decreet van 22 december 2017 « over het lokaal bestuur », gesteld door de Nederlandstalige Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de rechters(...) Extrait de l'arrêt n° 58/2023 du 30 mars 2023 Numéro du rôle : 7791 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 286 et 288 du décret flamand du 22 décembre 2017 « sur l'administration locale », posées par le Tribunal de pre La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. Gie(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 58/2023 van 30 maart 2023 Extrait de l'arrêt n° 58/2023 du 30 mars 2023
Rolnummer 7791 Numéro du rôle : 7791
In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 286 en 288 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 286 et
van het Vlaamse decreet van 22 december 2017 « over het lokaal bestuur 288 du décret flamand du 22 décembre 2017 « sur l'administration
», gesteld door de Nederlandstalige Rechtbank van eerste aanleg te locale », posées par le Tribunal de première instance néerlandophone
Brussel. de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T.
rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters en E. Bribosia, Giet, J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters et E. Bribosia, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président L. Lavrysen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij vonnis van 8 april 2022, waarvan de expeditie ter griffie van het Par jugement du 8 avril 2022, dont l'expédition est parvenue au greffe
Hof is ingekomen op 20 april 2022, heeft de Nederlandstalige Rechtbank de la Cour le 20 avril 2022, le Tribunal de première instance
van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vragen gesteld : néerlandophone de Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes :
« 1° Schenden de artikelen 286 en 288 van het Decreet over het Lokaal « 1° Les articles 286 et 288 du décret sur l'administration locale,
Bestuur, in de interpretatie volgens welke uit die bepalingen zou dans l'interprétation selon laquelle il pourrait être déduit de ces
kunnen worden afgeleid dat de enige toelaatbare wijze van dispositions que le seul mode de preuve admissible pour la publication
bewijsvoering voor de bekendmaking van een gemeentelijk reglement de d'un règlement communal est la mention dans le registre spécial tenu
aantekening is in het speciale register dat door de algemeen directeur par le directeur général, violent-ils les articles 10, 11, 33, 170,
wordt bijgehouden, de artikelen 10, 11, 33, 170, 172 en 191 van de 172 et 191 de la Constitution, lus en combinaison avec les articles
Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 105, 108, 159, 162 en 105, 108, 159, 162 et 190 de la Constitution et avec les principes de
190 van de Grondwet en met de beginselen van wettigheid en la légalité et de la sécurité juridique, en ce qu'ils privent tant
rechtszekerheid, in zoverre zij zowel de gemeentelijke overheid in l'autorité communale, en sa qualité d'auteur d'un tel règlement, que
haar hoedanigheid van auteur van zulk een reglement als alle personen toutes les personnes susceptibles d'être soumises à un tel règlement
die aan zulk een reglement kunnen worden onderworpen, de waarborg de la garantie consistant en l'intervention d'une assemblée
ontzeggen van het optreden van een beraadslagende wetgevende
vergadering, te weten de wetgever zoals is bepaald in artikel 190 van législative délibérante, à savoir le législateur visé à l'article 190
de Grondwet, voor het bepalen van het bewijs van die bekendmaking, en de la Constitution, pour déterminer la preuve de cette publication et,
bijgevolg voor het bepalen van een essentieel element met betrekking
tot het verbindende karakter van wetten, besluiten en verordeningen partant, pour déterminer un élément essentiel relatif au caractère
en, in het geval van een gemeentelijk belastingreglement, met obligatoire des lois, arrêtés et règlements et, dans le cas d'un
betrekking tot de hoedanigheid van belastingschuldige, terwijl aan de règlement fiscal communal, relatif à la qualité de contribuable, alors
auteurs van de andere types van normen (wetten, besluiten of que les auteurs des autres types de normes (lois, arrêtés ou
verordeningen van algemeen of provinciaal bestuur), bedoeld in artikel règlements d'administration générale ou provinciale), visés à
190 van de Grondwet, en aan alle personen die aan zulke normen kunnen l'article 190 de la Constitution, et toutes les personnes susceptibles
worden onderworpen, die waarborg niet wordt ontzegd ? d'être soumises à de telles normes ne sont pas privés de cette
2° Schenden de artikelen 286 en 288 van het Decreet over het Lokaal garantie ? 2° Les articles 286 et 288 du décret sur l'administration locale, dans
Bestuur, geïnterpreteerd in die zin dat de aantekening in het register l'interprétation selon laquelle la mention dans le registre des
van de bekendmakingen waarin het tweede lid van artikel 288 van het publications prévue par le second alinéa de l'article 288 du décret
Decreet over het Lokaal Bestuur voorziet de enige toelaatbare wijze sur l'administration locale constitue le seul mode de preuve
van bewijsvoering is voor de bekendmaking van een gemeentelijk admissible pour la publication d'un règlement fiscal communal (et que
belastingreglement (en dit bewijs dus niet kan worden geleverd aan de cette preuve ne peut donc être produite d'aucune autre manière, par
hand van enig ander bewijsmiddel, zoals bv. een informaticabewijs), de exemple par une preuve informatique), violent-ils les articles 10, 11
artikelen 10, 11 en 170 van de Grondwet, in samenhang gelezen met et 170 de la Constitution, lus en combinaison avec son article 190, en
artikel 190 ervan, in zoverre, in tegenstelling tot de wetskrachtige ce que, contrairement à ce qui est le cas pour les normes législatives
normen en reglementaire bestuurshandelingen die door andere overheden et les actes administratifs réglementaires adoptés par d'autres
worden aangenomen, het feit of de gemeentelijke reglementen bindende autorités, le fait que les règlements communaux aient force
kracht krijgen niet alleen afhangt van de bekendmaking ervan (in casu obligatoire ne dépend pas seulement de leur publication (en l'espèce,
door middel van een publicatie op de website) maar ook van de sur le site internet), mais aussi de la mention de cette publication
vermelding van die bekendmaking in het register van de bekendmakingen dans le registre des publications des règlements et ordonnances des
van de reglementen en verordeningen van de gemeentelijke overheden ? ». autorités communales ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen en de context ervan Quant aux dispositions en cause et à leur contexte
B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de officiële B.1. Les questions préjudicielles portent sur la publication
bekendmaking van de gemeentereglementen en -verordeningen, in het officielle des règlements et ordonnances communaux, en particulier des
bijzonder van de belastingreglementen. Die aangelegenheid werd aan de règlements-taxes. Cette matière a été transférée aux régions par la
gewesten overgedragen bij de bijzondere wet van 13 juli 2001 houdende loi spéciale du 13 juillet 2001 portant transfert de diverses
overdracht van diverse bevoegdheden aan de gewesten en de compétences aux régions et communautés. L'affaire concerne la
gemeenschappen. De zaak betreft de wetgeving die van toepassing is op législation applicable à la Région flamande. Par ses arrêts nos
het Vlaamse Gewest. Bij zijn arresten nrs. 164/2022
(ECLI:BE:GHCC:2022:ARR.164) en 165/2022 (ECLI:BE:GHCC:2022:ARR.165) 164/2022 (ECLI:BE:GHCC:2022:ARR.164) et 165/2022
van 15 december 2022 heeft het Hof zich in soortgelijke zaken (ECLI:BE:GHCC:2022:ARR.165) du 15 décembre 2022, la Cour s'est
uitgesproken over de wetgeving die van toepassing is op het Brusselse prononcée dans des affaires analogues sur la législation applicable à
Hoofdstedelijke Gewest en op het Waalse Gewest. la Région de Bruxelles-Capitale et à la Région wallonne.
B.2. De artikelen 286 en 288 van het Vlaamse decreet van 22 december B.2. Les articles 286 et 288 du décret flamand du 22 décembre 2017 «
2017 « over het lokaal bestuur » (hierna : het Decreet Lokaal Bestuur) sur l'administration locale » (ci-après : le décret du 22 décembre
bepalen de wijze van bekendmaking en inwerkingtreding van de 2017) règlent le mode de publication et l'entrée en vigueur des
gemeentereglementen en -verordeningen in het Vlaamse Gewest : règlements et ordonnances communaux en Région flamande :
«

Art. 286.§ 1. De burgemeester maakt de volgende besluiten en de

«

Art. 286.§ 1er. Le bourgmestre publie les arrêtés suivants ainsi

inhoud ervan bekend via de webtoepassing van de gemeente : que leur contenu sur l'application web de la commune :
1° de reglementen en de verordeningen van de gemeenteraad, van het 1° les règlements et ordonnances du conseil communal, du collège des
college van burgemeester en schepenen en van de burgemeester; bourgmestre et échevins et du bourgmestre;
[...] [...]

Art. 288.De reglementen en verordeningen, vermeld in artikel 286, §

Art. 288.Sauf disposition contraire, les règlements et ordonnances

1, 1° en 2°, en de reglementen, vermeld in artikel 286, § 2, 1° en 2°, visés à l'article 286, § 1er, 1° et 2°, ainsi que les règlements visés
treden in werking op de vijfde dag na de bekendmaking ervan, tenzij à l'article 286, § 2, 1° e 2°, entrent en vigueur le cinquième jour
het anders bepaald is. qui suit leur publication.
De bekendmaking en de datum van bekendmaking van de reglementen en de La publication et la date de publication des règlements et ordonnances
verordeningen, vermeld in het eerste lid, moeten blijken uit de visés à l'alinéa premier doivent être attestées par une mention dans
aantekening in een register, dat bijgehouden wordt op de wijze, un registre tenu conformément à la manière prévue par le Gouvernement
bepaald door de Vlaamse Regering ». flamand ».
B.3.1. Het komt in de regel aan het verwijzende rechtscollege toe de B.3.1. Il appartient en règle à la juridiction a quo d'interpréter les
bepalingen die het toepast te interpreteren, onder voorbehoud van een dispositions qu'elle applique, sous réserve d'une lecture
kennelijk verkeerde lezing van de in het geding zijnde bepalingen. manifestement erronée des dispositions en cause.
B.3.2. Het verwijzende rechtscollege interpreteert artikel 288, tweede B.3.2. La juridiction a quo interprète l'article 288, alinéa 2, du
lid, van het Decreet Lokaal Bestuur zo dat de enige toelaatbare wijze décret du 22 décembre 2017 en ce sens que le seul mode de preuve
van bewijsvoering voor de bekendmaking van een gemeentereglement of admissible de la publication des règlements ou ordonnances communaux
-verordening de aantekening is in het speciaal daartoe gehouden est l'annotation dans le registre spécialement tenu à cet effet. Pour
register. Hiervoor steunt het op de rechtspraak van het Hof van ce faire, elle se fonde sur la jurisprudence de la Cour de cassation
Cassatie waarin in die zin werd geoordeeld over de voormalige Vlaamse qui a jugé en ce sens au sujet des anciennes règles flamandes et des
regeling en de Waalse regeling (Cass., 10 oktober 2019, C.18.0384.N, règles wallonnes (Cass., 10 octobre 2019, C.18.0384.N,
ECLI:BE:CASS:2019:CONC.20191010.9; 8 november 2018, C.17.0604.F, ECLI:BE:CASS:2019:CONC.20191010.9; 8 novembre 2018, C.17.0604.F,
ECLI:BE:CASS:2018:CONC.20181108.10; 21 mei 2015, F.14.0098.F, ECLI:BE:CASS:2018:CONC.20181108.10; 21 mai 2015, F.14.0098.F,
ECLI:BE:CASS:2015:ARR.20150521.15; 21 mei 2015, F.13.0158.F, ECLI:BE:CASS:2015:ARR.20150521.15; 21 mai 2015, F.13.0158.F,
ECLI:BE:CASS:2015:ARR.20150521.14). ECLI:BE:CASS:2015:ARR.20150521.14).
B.3.3. Die interpretatie wordt betwist door de gemeente Ternat, de B.3.3. Cette interprétation est contestée par la commune de Ternat,
verwerende partij in het bodemgeschil. De voormelde partie défenderesse dans l'affaire au fond. La jurisprudence précitée
cassatierechtspraak zou niet meer gelden voor het Vlaamse Gewest de la Cour de cassation ne serait plus applicable en Région flamande,
doordat gemeentereglementen en -verordeningen sinds 1 januari 2014 du fait que les ordonnances et règlements communaux sont, depuis le 1er
worden bekendgemaakt via de webtoepassing van de gemeente (artikel 286 janvier 2014, publiés sur le site internet de la commune (article 286
van het Decreet Lokaal Bestuur). Hieruit zou volgen dat naast de du décret du 22 décembre 2017). Il s'ensuivrait qu'outre l'annotation
aantekening in het speciaal daartoe gehouden register, het bewijs van dans le registre spécial, la preuve de la publication peut également
de bekendmaking ook kan blijken uit een informaticabewijs. être produite par voie électronique.
B.3.4. Het verwijzende rechtscollege acht de voormelde B.3.4. La juridiction a quo estime que la jurisprudence précitée de la
cassatierechtspraak nog steeds toepasselijk, vermits de bijzondere Cour de cassation est toujours applicable, puisque le régime
bewijsregeling voor de bekendmaking van gemeentereglementen en probatoire spécial pour la publication des ordonnances et règlements
-verordeningen ongewijzigd is gebleven (artikel 288, tweede lid, van communaux est demeuré inchangé (article 288, alinéa 2, du décret du 22
het Decreet Lokaal Bestuur). Het Hof onderzoekt de in het geding décembre 2017). La Cour examine la disposition en cause dans
zijnde bepaling in de interpretatie die het verwijzende rechtscollege l'interprétation qu'en donne la juridiction a quo, laquelle n'est pas
heeft voorgelegd, die niet kennelijk verkeerd is. manifestement erronée.
Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag Quant à la première question préjudicielle
B.4. Met de eerste prejudiciële vraag wenst het verwijzende B.4. Par la première question préjudicielle, la juridiction a quo
rechtscollege te vernemen of de artikelen 286 en 288 van het Decreet souhaite savoir si les articles 286 et 288 du décret du 22 décembre
Lokaal Bestuur bestaanbaar zijn met de artikelen 10, 11, 33, 170, 172 2017 sont compatibles avec les articles 10, 11, 33, 170, 172 et 191 de
en 191 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 105, la Constitution, lus en combinaison avec les articles 105, 108, 159,
108, 159, 162 en 190 van de Grondwet en met het wettigheids- en 162 et 190 de la Constitution et avec le principe de la légalité et de
rechtszekerheidsbeginsel, in zoverre zij de gemeentelijke overheid en la sécurité juridique, en ce qu'ils priveraient l'autorité communale
de personen die aan een gemeentereglement kunnen worden onderworpen, et les personnes qui peuvent être soumises à un règlement communal de
de waarborg zouden ontzeggen van het optreden van een beraadslagende la garantie consistant en l'intervention d'une assemblée législative
wetgevende vergadering voor het bepalen van het bewijs van die délibérante pour déterminer la preuve de cette publication, alors que
bekendmaking, terwijl aan de auteurs van wetten, besluiten of cette garantie n'est pas refusée aux auteurs de lois, d'arrêtés et de
verordeningen van algemeen of provinciaal bestuur en aan de personen règlements d'administration générale ou provinciale ou aux personnes
die aan die normen kunnen worden onderworpen, die waarborg niet wordt susceptibles d'être soumises à ces normes.
ontzegd. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat het verwijzende rechtscollege Il ressort de la décision de renvoi que, par cette question, la
met die vraag het Hof in essentie ondervraagt over de bestaanbaarheid juridiction a quo interroge en substance la Cour sur la compatibilité
van artikel 288, tweede lid, van het Decreet Lokaal Bestuur met de de l'article 288, alinéa 2, du décret du 22 décembre 2017 avec les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec
190 van de Grondwet, in zoverre het de Vlaamse Regering machtigt om de l'article 190 de la Constitution, en ce qu'il habilite le Gouvernement
vormvoorschriften te bepalen voor de aantekening in het speciaal flamand à déterminer les formalités de l'annotation dans le registre
daartoe gehouden register, in de interpretatie dat dit geldt als de spécialement tenu à cet effet, dans l'interprétation selon laquelle
enige toelaatbare wijze van bewijsvoering voor de bekendmaking van een celle-ci est le seul mode de preuve admissible de la publication d'une
gemeentereglement of -verordening. ordonnance communale ou d'un règlement communal.
B.5.1. Artikel 190 van de Grondwet bepaalt : B.5.1. L'article 190 de la Constitution dispose :
« Geen wet, geen besluit of verordening van algemeen, provinciaal of « Aucune loi, aucun arrêté ou règlement d'administration générale,
gemeentelijk bestuur is verbindend dan na te zijn bekendgemaakt in de provinciale ou communale, n'est obligatoire qu'après avoir été publié
vorm bij de wet bepaald ». dans la forme déterminée par la loi. ».
B.5.2. De bekendmaking van de gemeentereglementen en -verordeningen B.5.2. La publication des ordonnances et règlements communaux sur le
via de webtoepassing van de gemeente strekt ertoe uitvoering te geven site internet de la commune vise à donner exécution au droit, pour les
aan het in artikel 190 van de Grondwet gewaarborgde recht voor rechtsonderhorigen om te allen tijde kennis te kunnen nemen van die officiële teksten vooraleer die hun kunnen worden tegengeworpen. Bovendien is dat recht inherent aan de rechtsstaat omdat het die kennisneming is die iedereen in staat stelt zich naar die teksten te gedragen. De gedateerde en ondertekende aantekening van de bekendmaking in een register beoogt de bekendmaking van het reglement met zekerheid vast te stellen. B.6. Over de wijze van bijhouden van het register inzake de reglementen en verordeningen van het lokaal bestuur bepaalt het justiciables, garanti par l'article 190 de la Constitution, de pouvoir prendre connaissance à tout moment de ces textes officiels avant que ceux-ci leur soient opposables. En outre, ce droit est inhérent à l'état de droit puisque c'est cette connaissance qui permet à chacun de s'y conformer. L'annotation datée et signée de la publication dans un registre vise à attester avec certitude la publication du règlement. B.6. Au sujet de la manière dont le registre des ordonnances et règlements de l'administration locale est tenu, l'arrêté du
besluit van de Vlaamse Regering van 20 april 2018 « betreffende de Gouvernement flamand du 20 avril 2018 « relatif à la publication et
bekendmaking en raadpleegbaarheid van besluiten en stukken van het les possibilités de consultation d'arrêtés et de pièces de
lokaal bestuur, betreffende de wijze waarop de reglementen en l'administration locale, concernant la manière dont les règlements et
verordeningen van het lokaal bestuur worden bijgehouden in het ordonnances de l'administration locale sont tenus au registre et
register en betreffende de raadpleegbaarheid van de besluiten van de concernant les possibilités de consultation des arrêtés des zones
politiezones en hulpverleningszones » (hierna : het besluit van 20 policières et des zones de secours » (ci-après : l'arrêté du 20 avril
april 2018) : 2018) dispose :
«

Art. 3.De algemeen directeur noteert in een register dat speciaal

«

Art. 3.Dans un registre spécialement tenu à cet effet, le directeur

daarvoor bijgehouden wordt, de bekendmaking en de datum van général note la publication et la date de publication des règlements
bekendmaking van de reglementen of verordeningen van de gemeente en ou ordonnances de la commune et du centre public d'action sociale,
van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn, vermeld in
artikel 286, § 1, 1° en 2°, en § 2, 1° en 2°, en artikel 553 van het visés à l'article 286, § 1er, 1° et 2°, et § 2, 1° et 2°, et l'article
decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur. Die aantekening 553 du décret du 22 décembre 2017 sur l'administration locale. Cette
vindt plaats op de dag van de bekendmaking van het reglement of de annotation se fait le jour de la publication du règlement ou de
verordening. De aantekeningen worden genummerd in de volgorde van de l'ordonnance. Les annotations sont numérotées dans l'ordre des
opeenvolgende bekendmakingen. publications consécutives.
[...] [...]

Art. 4.De burgemeester en de algemeen directeur dateren en

Art. 4.Le bourgmestre et le directeur général datent et signent

ondertekenen de aantekening van de reglementen en verordeningen van de l'annotation des règlements et ordonnances de la commune, visés à
gemeente, vermeld in artikel 286, § 1, 1° en 2°, en artikel 553 van l'article 286, § 1er, 1° et 2°, et l'article 553 du décret du 22
het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur. décembre 2017 sur l'administration locale.
De voorzitter van het vast bureau en de algemeen directeur dateren en Le président du bureau permanent et le directeur général datent et
ondertekenen de aantekening van de reglementen van het openbaar signent l'annotation des règlements du centre public d'action sociale,
centrum voor maatschappelijk welzijn, vermeld in artikel 286, § 2, 1° visés à l'article 286, § 2, 1° et 2°, du décret précité.
en 2°, van het voormelde decreet.
[...] [...]
De aantekening, vermeld in het eerste tot en met het derde lid, vermeldt minstens : L'annotation, visée aux alinéas 1er à 3 inclus, mentionne au moins :
1° het orgaan dat het reglement of de verordening heeft genomen, meer 1° l'organe ayant pris le règlement ou l'ordonnance, en particulier le
in het bijzonder de gemeenteraad, het college van burgemeester en conseil communal, le collège des bourgmestre et échevins, le
schepenen, de burgemeester, de raad voor maatschappelijk welzijn, het bourgmestre, le conseil de l'aide sociale, le bureau permanent, le
vast bureau, de districtsraad, het districtscollege of de conseil de district, le collège de district ou le bourgmestre de
districtsburgemeester; district;
2° de datum van het reglement of de verordening; 2° la date du règlement ou de l'ordonnance;
3° het onderwerp van het reglement of de verordening; 3° l'objet du règlement ou de l'ordonnance;
4° de datum van bekendmaking van het reglement of de verordening ». 4° la date de publication du règlement ou de l'ordonnance ».
B.7.1. De nv « Proximus », de eisende partij in het bodemgeschil, B.7.1. La SA « Proximus », partie demanderesse dans l'affaire au fond,
voert aan dat de prejudiciële vraag geen antwoord behoeft aangezien ze fait valoir que la question préjudicielle n'appelle pas de réponse,
in werkelijkheid betrekking zou hebben op het besluit van 20 april étant donné qu'elle concernerait en réalité l'arrêté du 20 avril 2018
2018 en de in B.3.2 vermelde rechtspraak van het Hof van Cassatie. et la jurisprudence de la Cour de cassation citée en B.3.2.
B.7.2. Het Hof is niet bevoegd om te antwoorden op een prejudiciële B.7.2. La Cour n'est pas compétente pour répondre à une question
vraag met betrekking tot een besluit dat geen wetskrachtige norm is. préjudicielle relative à un arrêté qui n'est pas une norme
Het mag zich evenmin uitspreken over de uiteenlopende interpretaties législative. Elle ne peut pas non plus se prononcer sur les
van een besluit die voortvloeien uit de jurisprudentiële toepassingen divergences d'interprétation d'un arrêté qui résultent des
ervan. Ten slotte is het Hof niet bevoegd om de bepalingen tot applications jurisprudentielles de ce dernier. Enfin, la Cour n'est
uitvoering van een wetskrachtige norm te beoordelen. pas compétente pour connaître des modalités d'exécution d'une norme législative.
B.7.3. Krachtens artikel 288, tweede lid, van het Decreet Lokaal B.7.3. En vertu de l'article 288, alinéa 2, du décret du 22 décembre
Bestuur, bepaalt de Vlaamse Regering de wijze van aantekening in het 2017, le Gouvernement flamand détermine la forme de l'annotation dans
register waarin de bekendmaking en de datum van bekendmaking van de le registre dans lequel le fait et la date de la publication des
gemeentereglementen en -verordeningen worden vastgesteld. Die bepaling règlements et ordonnances communaux sont constatés. Cette disposition
bevat dus een machtiging aan de Vlaamse Regering, terwijl zij al confère donc une habilitation au Gouvernement flamand, en prévoyant
voorziet in het bestaan van het register en zij bepaalt dat het feit toutefois déjà l'existence du registre et que le fait et la date de la
en de publicatiedatum van de gemeentereglementen en -verordeningen publication des règlements et ordonnances communaux doivent être
moeten blijken uit een aantekening. constatés par une annotation.
B.7.4. Het verwijzende rechtscollege ondervraagt het Hof, zoals in B.4 B.7.4. Comme il est dit en B.4, la juridiction a quo interroge en
is uiteengezet, in essentie over de bestaanbaarheid van de in het substance la Cour sur la compatibilité de la disposition en cause en
geding zijnde bepaling in zoverre zij de Vlaamse Regering machtigt om ce qu'elle habilite le Gouvernement flamand à fixer des formalités
vormvoorschriften te bepalen voor de aantekening in een speciaal pour l'annotation dans un registre spécialement tenu à cet effet, dans
daartoe gehouden register, in de interpretatie dat dit register geldt l'interprétation selon laquelle ce registre est le seul mode de preuve
als de enige toelaatbare wijze van bewijsvoering voor de bekendmaking admissible de la publication d'une ordonnance ou d'un règlement
van een gemeentereglement of -verordening. De prejudiciële vraag heeft communal. La question préjudicielle porte donc effectivement sur la
dus wel degelijk betrekking op de in het geding zijnde bepaling. disposition en cause.
B.7.5. De exceptie wordt verworpen. B.7.5. L'exception est rejetée.
B.8. Geïnterpreteerd in die zin dat de aantekening in het register het B.8. Interprété comme faisant de l'annotation dans le registre le seul
enige bewijsmiddel is voor de bekendmaking van een gemeentereglement mode de preuve de la publication d'une ordonnance ou d'un règlement
of -verordening, beoogt artikel 288, tweede lid, van het Decreet communal, l'article 288, alinéa 2, du décret du 22 décembre 2017 n'a
Lokaal Bestuur niet de organisatie en de werking van het bestuur maar pas pour objectif l'organisation et le mode de fonctionnement de
de bescherming van de bestuurde, en derhalve van de belastingplichtige l'administration mais vise à protéger l'administré, et donc le
in het kader van een belastingreglement. Op die manier kan het redevable dans le cadre d'un règlement-taxe. Ceci est de nature à
algemene doel beoogd in artikel 190 van de Grondwet worden versterkt renforcer l'objectif général visé par l'article 190 de la Constitution
(zie arrest nr. 165/2022, B.15). (voy. arrêt n° 165/2022, B.15).
B.9. Ter bescherming van de bestuurde, en derhalve van de B.9. En vue de protéger l'administré et donc le redevable dans le
belastingplichtige in het kader van een belastingreglement, vermocht cadre d'un règlement-taxe, le législateur décrétal a pu estimer qu'il
de decreetgever te oordelen dat het pertinent was om in één unieke en était pertinent d'organiser un régime probatoire unique et exclusif,
exclusieve bewijsregeling te voorzien, die volkomen helder is, qui ne souffre d'aucune ambiguïté, à savoir la production d'une
namelijk het overleggen van een aantekening in een specifiek register. annotation dans un registre spécifique.
B.10. Bovendien ziet het Hof geen enkele praktische moeilijkheid welke B.10. En outre, la Cour n'aperçoit aucune difficulté d'ordre pratique
die bewijsregeling onevenredig zou maken met het nagestreefde doel. qui rendrait ce régime de preuve disproportionné à l'objectif
Dat geldt des te meer omdat het bewijs van de bekendmaking van een poursuivi. Il en va d'autant plus ainsi que la preuve de la
norm niet samenvalt met de geldigheid van die norm (zie arrest nr. publication d'une norme ne se confond pas avec la validité de celle-ci
165/2022, B.17). Overigens kan het register zowel op papier als (voy. arrêt n° 165/2022, B.17). Par ailleurs, le registre peut être
digitaal worden opgemaakt, naar keuze van de gemeente, zolang het de tenu sous format papier ou sous format numérique, selon le choix de la
vereiste vermeldingen bevat. commune, tant qu'il contient les mentions obligatoires.
B.11. Ten slotte leidt louter de omstandigheid dat bepaalde B.11. Enfin, la simple circonstance que certaines juridictions ont pu
rechtscolleges vermochten te oordelen dat andere bewijsmiddelen
eigenlijk niet werden uitgesloten door de in het geding zijnde considérer que d'autres moyens de preuve n'étaient en réalité pas
bepalingen, ipso facto niet tot de ongrondwettigheid van die exclus par les dispositions en cause n'entraîne pas ipso facto
bepalingen. Het Hof onderzoekt ze immers in de in B.3.2 vermelde l'inconstitutionnalité de celles-ci. En effet, la Cour les examine
interpretatie van het verwijzende rechtscollege. dans l'interprétation de la juridiction a quo mentionnée en B.3.2.
B.12. In zoverre zij de aantekening in het register tot enig B.12. En ce qu'elles font de l'annotation dans le registre le seul
bewijsmiddel van een gemeentelijk reglement maken, zijn de in het mode de preuve de la publication d'un règlement communal, les
geding zijnde bepalingen niet onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 dispositions en cause ne sont pas incompatibles avec les articles 10
van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 190 van de Grondwet. et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 190 de la Constitution.
B.13. In zoverre zij betrekking hebben op de bekendmaking van normen B.13. En tant qu'elles ont trait à la publication des normes au sens
in de ruime zin, betreffen de in het geding zijnde bepalingen een large, les dispositions en cause portent sur une matière que l'article
aangelegenheid die artikel 190 van de Grondwet aan de wetgever 190 de la Constitution réserve au législateur. Cette disposition
voorbehoudt. Die grondwetsbepaling belet evenwel niet dat wat de vorm constitutionnelle n'empêche toutefois pas que la forme de la
van de bekendmaking betreft, een machtiging wordt verleend aan de publication fasse l'objet d'une habilitation au pouvoir exécutif, pour
uitvoerende macht, voor zover die machtiging voldoende nauwkeurig autant que celle-ci soit décrite de manière suffisamment précise et
wordt omschreven en betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van porte sur l'exécution de mesures dont les éléments essentiels ont été
maatregelen waarvan de essentiële elementen vooraf door de wetgevende préalablement établis par le pouvoir législatif (voy. arrêt n°
macht zijn vastgesteld (zie arrest nr. 165/2022, B.20). 165/2022, B.20).
B.14. In dit geval heeft de machtiging, volgens artikel 288, tweede B.14. En l'espèce, aux termes de l'article 288, alinéa 2, du décret du
lid, van het Decreet Lokaal Bestuur, geen betrekking op de wijze van 22 décembre 2017, l'habilitation ne porte pas sur le mode de
bekendmaking via de webtoepassing van de gemeente als zodanig, maar publication sur le site internet de la commune en tant que tel, mais
wel op de manier waarop het bewijs van die bekendmaking moet worden geleverd. sur la manière dont la preuve de cette publication doit être apportée.
B.15. Aangezien de decreetgever heeft bepaald dat de wijze van B.15. Etant donné que le législateur décrétal a prévu que le mode de
bekendmaking via de webtoepassing van de gemeente dient te gebeuren en publication doit être la mise en ligne sur le site internet de la
dat het bewijs ervan moet worden geleverd aan de hand van een commune et que la preuve de celle-ci doit être apportée au moyen d'une
aantekening in een speciaal daartoe gehouden register, heeft hij de annotation dans un registre spécialement tenu à cet effet, il a réglé
essentiële elementen van de vorm van de bekendmaking zelf geregeld. De lui-même les éléments essentiels de la forme de la publication. La
delegatie heeft slechts betrekking op de vorm van de aantekening in délégation ne porte que sur la forme de l'annotation dans le registre
dat register (zie arrest nr. 165/2022, B.22). (voy. arrêt n° 165/2022, B.22).
B.16. De vorm van de aantekening in het register heeft geen enkel B.16. La forme de l'annotation dans le registre n'emporte aucune
gevolg voor de regelmatigheid van een gemeentelijke norm die via de conséquence sur la régularité d'une norme communale publiée sur le
webtoepassing van de gemeente is bekendgemaakt. De mogelijke site internet de la commune. En ce qui concerne l'inopposabilité
niet-tegenstelbaarheid van het reglement waarvan de bekendmaking niet éventuelle du règlement dont la publication n'a pas été constatée dans
werd vastgesteld met inachtneming van de bepalingen die zijn le respect des dispositions prises en vertu de l'habilitation à
aangenomen krachtens de machtiging aan de uitvoerende macht, dient te
worden beschouwd als een gevolg van het gebrek aan bewijs van de l'exécutif, elle doit être considérée comme une conséquence de
bekendmaking, en mag niet worden verward met de nietigheid van de l'absence de preuve de la publication et ne doit pas être confondue
akte. Bovendien volgt die niet-tegenstelbaarheid hoofdzakelijk uit de avec la nullité de l'acte. De plus, cette inopposabilité découle
in het geding zijnde bepalingen, die de aantekening vastleggen als het principalement des dispositions en cause, qui consacrent l'annotation
enige bewijs van de bekendmaking van gemeentereglementen en comme seul mode de preuve de la publication des règlements et
-verordeningen, en niet uit de machtiging of uit de reglementaire ordonnances communaux, et non de l'habilitation ou des dispositions
bepalingen. Om de redenen vermeld in B.8 tot B.12 is die exclusiviteit réglementaires. Or, pour les motifs mentionnés en B.8 à B.12, cette
op het gebied van bewijslevering niet onbestaanbaar met de Grondwet. exclusivité probatoire n'est pas incompatible avec la Constitution.
Bijgevolg heeft de machtiging aan de uitvoerende macht geen kennelijk Dès lors, l'habilitation conférée au pouvoir exécutif n'emporte pas
onevenredige gevolgen (zie arrest nr. 165/2022, B.23). d'effets manifestement disproportionnés (voy. arrêt n° 165/2022,
B.17. Uit het voorgaande volgt dat de decreetgever de essentiële B.23). B.17. Il découle de ce qui précède que le législateur décrétal a
elementen heeft bepaald van de maatregelen waarvan hij de uitvoering déterminé les éléments essentiels des mesures dont l'exécution est
delegeert aan de uitvoerende macht, en dat die machtiging bijgevolg confiée au pouvoir exécutif et que, partant, cette habilitation n'est
niet strijdig is met het wettigheidsbeginsel vervat in artikel 190 van pas contraire au principe de légalité contenu dans l'article 190 de la
de Grondwet. Constitution.
B.18. Het Hof wordt eveneens ondervraagd over de bestaanbaarheid van B.18. La Cour est également interrogée sur la compatibilité de
de machtiging die is vervat in artikel 288, tweede lid, van het l'habilitation contenue dans l'article 288, alinéa 2, du décret du 22
Decreet Lokaal Bestuur, wanneer die machtiging de gemeentelijke décembre 2017, lorsqu'elle vise les règlements-taxes communaux, avec
belastingreglementen beoogt, met de artikelen 10 en 11 van de les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 170 van de Grondwet. l'article 170 de la Constitution.
B.19. Artikel 170, § 4, van de Grondwet, bepaalt : B.19. L'article 170, § 4, de la Constitution, dispose :
« Geen last of belasting kan door de agglomeratie, de federatie van « Aucune charge, aucune imposition ne peut être établie par
gemeenten en de gemeente worden ingevoerd dan door een beslissing van hun raad. De wet bepaalt ten aanzien van de in het eerste lid bedoelde belastingen, de uitzonderingen waarvan de noodzakelijkheid blijkt ». B.20. Krachtens die bepaling, in samenhang gelezen met de artikelen 41 en 162 van de Grondwet, is de invoering van een gemeentebelasting een aangelegenheid van gemeentelijk belang waarbij het aan de gemeenteraad toekomt die te regelen. Die bevoegdheid van de gemeenteraad houdt in dat hij de essentiële elementen van de belasting vaststelt, waartoe de aanwijzing van de l'agglomération, par la fédération de communes et par la commune que par une décision de leur conseil. La loi détermine, relativement aux impositions visées à l'alinéa 1er, les exceptions dont la nécessité est démontrée ». B.20. En vertu de cette disposition, lue en combinaison avec les articles 41 et 162 de la Constitution, l'établissement d'un impôt communal est une matière d'intérêt communal qu'il revient au conseil communal de régler. Cette compétence du conseil communal implique qu'il détermine les
belastingplichtigen, de belastbare materie, de heffingsgrondslag, de éléments essentiels de l'impôt, dont font partie la désignation des
aanslagvoet en de eventuele belastingvrijstellingen behoren. contribuables, la matière imposable, la base d'imposition, le taux
B.21. De machtiging die is vervat in de in het geding zijnde d'imposition et les éventuelles exonérations d'impôt.
bepalingen biedt geenszins de mogelijkheid dat een gemeentelijk B.21. L'habilitation contenue dans les dispositions en cause ne permet
belastingreglement wordt aangenomen door een andere overheid dan de aucunement qu'un règlement-taxe communal soit adopté par une autorité
gemeenteraad (zie arrest nr. 165/2022, B.28). autre que le conseil communal (voy. arrêt n° 165/2022, B.28).
B.22. Bovendien maakt de vorm van de aantekening in het register van B.22. Au surplus, la forme de l'annotation dans le registre de la
de bekendmaking van gemeentelijke belastingreglementen, ook al kan hij publication des règlements-taxes communaux, même si elle peut avoir
gevolgen hebben voor het bewijs van de bekendmaking en voor de
tegenstelbaarheid van die reglementen, geen deel uit van de in B.20 des effets sur la preuve de la publication et l'opposabilité desdits
vermelde essentiële elementen van de belasting (zie arrest nr. règlements, ne fait pas partie des éléments essentiels de l'impôt
165/2022, B.29). mentionnés en B.20 (voy. arrêt n° 165/2022, B.29).
B.23. Bijgevolg zijn de in het geding zijnde bepalingen bestaanbaar B.23. Dès lors, les dispositions en cause sont compatibles avec
met artikel 170, § 4, van de Grondwet. l'article 170, § 4, de la Constitution.
B.24. Het onderzoek van de in het geding zijnde bepalingen in het B.24. L'examen des dispositions en cause au regard des articles 33,
licht van de artikelen 33, 105, 108, 159, 162, 172 en 191 van de 105, 108, 159, 162, 172 et 191 de la Constitution, au sujet desquels
Grondwet, waarvan noch het verwijzende rechtscollege, noch de partijen ni la juridiction a quo ni les parties n'exposent en quoi ils seraient
uiteenzetten in welk opzicht zij geschonden zouden zijn, leidt niet violés, ne conduit pas à une autre conclusion.
tot een andere conclusie.
Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag Quant à la seconde question préjudicielle
B.25. Met de tweede prejudiciële vraag wenst het verwijzende B.25. Par la seconde question préjudicielle, la juridiction a quo
rechtscollege te vernemen of de artikelen 286 en 288 van het Decreet souhaite savoir si les articles 286 et 288 du décret du 22 décembre
Lokaal Bestuur, geïnterpreteerd in die zin dat de aantekening in het 2017, interprétés en ce sens que l'annotation dans le registre
speciaal daartoe gehouden register de enige toelaatbare wijze van spécialement tenu à cet effet est le seul mode de preuve admissible de
bewijsvoering is voor de bekendmaking van een gemeentelijk la publication d'un règlement-taxe communal sont compatibles avec les
belastingreglement, bestaanbaar zijn met de artikelen 10, 11 en 170 articles 10, 11 et 170 de la Constitution, lus en combinaison avec
van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 190 van de Grondwet, l'article 190 de la Constitution, en ce que la force obligatoire de
in zoverre de bindende kracht van gemeentereglementen niet alleen règlements communaux dépend non seulement de leur publication, mais
afhankelijk is van de bekendmaking ervan maar ook van de vermelding également de la mention de la publication dans le registre
van de bekendmaking in het speciaal daartoe gehouden register, terwijl die voorwaarde niet geldt voor normen die worden aangenomen door andere overheden. B.26.1. Het uitgangspunt van de prejudiciële vraag is dat een gemeentelijke norm bindende kracht krijgt door de combinatie van twee voorwaarden, namelijk de eigenlijke bekendmaking en de aantekening, terwijl de andere normen, die in een officieel publicatieblad worden bekendgemaakt, geen enkele andere formaliteit veronderstellen. De prejudiciële vraag bevat dus de noodzakelijke elementen op grond waarvan het Hof uitspraak moet kunnen doen. De exceptie van de Vlaamse Regering op dit punt wordt verworpen. spécialement tenu à cet effet, alors que cette condition ne s'applique pas aux normes adoptées par d'autres autorités. B.26.1. La question préjudicielle part du postulat qu'une norme communale acquiert sa force obligatoire par la conjonction de deux conditions, à savoir la publication proprement dite et l'annotation, alors que les autres normes, dont la publication a lieu dans un journal officiel, ne supposent aucune autre formalité. La question préjudicielle contient donc les éléments nécessaires permettant à la Cour de statuer. L'exception du Gouvernement flamand sur ce point est rejetée.
B.26.2. Volgens de artikelen 286 en 288 van het Decreet Lokaal Bestuur B.26.2. Aux termes des articles 286 et 288 du décret du 22 décembre
krijgen gemeentereglementen en -verordeningen uitsluitend bindende 2017, les règlements et ordonnances communaux acquièrent leur force
kracht via een bekendmaking op de webtoepassing van de gemeente, obligatoire exclusivement par le biais de la publication sur le site
namelijk op de vijfde dag volgend op de dag van bekendmaking ervan, internet de la commune, à savoir le cinquième jour qui suit le jour de
tenzij het anders bepaald is. Er is geen enkele andere voorwaarde leur publication, sauf disposition contraire. Aucune autre condition
vereist. n'est requise.
De aantekening in het speciaal daartoe gehouden register vormt het L'annotation dans le registre spécialement tenu à cet effet constitue
bewijsmiddel van die bekendmaking, met name voor een rechtbank. le mode de preuve de cette publication, notamment devant un tribunal.
Volgens de rechtspraak van het Hof van Cassatie leidt een Selon la jurisprudence de la Cour de cassation, le non-respect des
niet-inachtneming van de regels over de vorm van de aantekening in het règles relatives à la forme de l'annotation dans le registre entraîne
register tot het ontbreken van enig bewijs van de bekendmaking en dus l'absence de preuve de la publication et, par conséquent,
tot de niet-tegenstelbaarheid van het gemeentereglement (Cass., 10 l'inopposabilité du règlement communal (Cass., 10 octobre 2019,
oktober 2019, C.18.0384.N, ECLI:BE:CASS:2019:CONC.20191010.9; 21 mei C.18.0384.N, ECLI:BE:CASS:2019:ARR.20191010.9; 21 mai 2015,
2015, F.14.0098.F, ECLI:BE:CASS:2015:ARR.20150521.15; 21 mei 2015, F.14.0098.F, ECLI:BE:CASS:2015:CONC.20150521.15; 21 mai 2015,
F.13.0158.F, ECLI:BE:CASS:2015:ARR.20150521.14). F.13.0158.F, ECLI:BE:CASS:2015:CONC.20150521.14).
De bekendmaking in een officieel publicatieblad is, op dezelfde wijze, La publication dans un journal officiel est, de la même façon, la
de enige voorwaarde voor de bindende kracht van normen die op die seule condition de la force obligatoire des normes publiées par ce
wijze zijn bekendgemaakt. Louter de omstandigheid dat het bestaan van biais. La seule circonstance que la preuve de l'existence de la
de bekendmaking in het officieel publicatieblad gemakkelijker kan publication au journal officiel est plus aisée à apporter ne signifie
worden bewezen, betekent niet dat dit soort bekendmaking aan geen pas que ce type de publication n'est soumise à aucun régime
enkele bewijsregeling onderworpen is. probatoire.
B.26.3. In zoverre zij ervan uitgaat dat de bindende kracht van B.26.3. En ce qu'elle considère que la force obligatoire des
gemeentereglementen en -verordeningen in het Vlaamse Gewest afhangt règlements et ordonnances communaux en Région flamande dépend d'une
van een dubbele voorwaarde van bekendmaking en aantekening, gaat de double condition de publication et d'annotation, la question
prejudiciële vraag uit van een verkeerde premisse. Het verschil in préjudicielle part d'une prémisse erronée. La différence de traitement
behandeling dat erin wordt beschreven, is bijgevolg onbestaande. qui y est décrite est dès lors inexistante.
B.27. De tweede prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. B.27. La seconde question préjudicielle n'appelle pas de réponse.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
1. De artikelen 286 en 288 van het Vlaamse decreet van 22 december 1. Les articles 286 et 288 du décret flamand du 22 décembre 2017 « sur
2017 « over het lokaal bestuur » schenden niet de artikelen 10 en 11 l'administration locale » ne violent pas les articles 10 et 11 de la
van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 170 en 190 van Constitution, lus en combinaison avec les articles 170 et 190 de la
de Grondwet. Constitution.
2. De tweede prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. 2. La seconde question préjudicielle n'appelle pas de réponse.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 30 maart 2023. la Cour constitutionnelle, le 30 mars 2023.
De griffier, De voorzitter, Le greffier, Le président,
P.-Y. Dutilleux L. Lavrysen P.-Y. Dutilleux L. Lavrysen
^