← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 20/2023 van 9 februari 2023 Rolnummer 7715 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 221, § 1, van de algemene wet inzake douane en accijnzen,
gecoördineerd op 18 juli 1977, gesteld door het Hof van Be Het Grondwettelijk
Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de rechters(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 20/2023 van 9 februari 2023 Rolnummer 7715 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 221, § 1, van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd op 18 juli 1977, gesteld door het Hof van Be Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de rechters(...) | Extrait de l'arrêt n° 20/2023 du 9 février 2023 Numéro du rôle : 7715 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 221, § 1er, de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée le 18 juillet 1977, posée par la Cour d La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges M. Pâq(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 20/2023 van 9 februari 2023 | Extrait de l'arrêt n° 20/2023 du 9 février 2023 |
| Rolnummer 7715 | Numéro du rôle : 7715 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 221, § 1, van de | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 221, § 1er, |
| algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd op 18 juli | de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée le 18 |
| 1977, gesteld door het Hof van Beroep te Antwerpen. | juillet 1977, posée par la Cour d'appel d'Anvers. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de | composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges M. |
| rechters M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, S. de Bethune en K. | Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, S. de Bethune et K. Jadin, assistée |
| Jadin, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, | du greffier F. Meersschaut, présidée par le président L. Lavrysen, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest van 16 december 2021, waarvan de expeditie ter griffie van | Par arrêt du 16 décembre 2021, dont l'expédition est parvenue au |
| het Hof is ingekomen op 28 december 2021, heeft het Hof van Beroep te | greffe de la Cour le 28 décembre 2021, la Cour d'appel d'Anvers a posé |
| Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | la question préjudicielle suivante : |
| « L'article 221, § 1er, de la loi générale sur les douanes et accises | |
| « Schendt artikel 221, § 1, van de AWDA, de artikelen 10 en 11 van de | viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en |
| Grondwet gelezen in samenhang met artikel 6.1 van het Europees Verdrag | |
| voor de Rechten van de Mens door de ontstentenis van een bevoegdheid | combinaison avec l'article 6, paragraphe 1, de la Convention |
| van de strafrechter die gelijkwaardig is aan die welke door artikel | européenne des droits de l'homme, en ce que le juge pénal n'est pas |
| 263 van de AWDA is toegekend aan de Administratie Douane & Accijnzen, | investi d'une compétence équivalente à celle que l'article 263 de la |
| waardoor de administratie de bevoegdheid heeft om een transactie aan | loi générale sur les douanes et accises confère à l'Administration des |
| te bieden waarbij gedeeltelijk of geheel wordt afgezien van de | douanes et accises, de sorte que l'administration a le pouvoir de |
| verbeurdverklaring van de goederen en waarbij evenmin een verplichting | proposer une transaction par laquelle elle renonce en tout ou en |
| partie à la confiscation des marchandises et par laquelle elle | |
| tot betaling van de tegenwaarde van de goederen wordt opgelegd, daar | n'impose pas non plus une obligation de paiement de la contre-valeur |
| waar de strafrechter steeds verplicht is om beklaagde te veroordelen | des marchandises, alors que le juge pénal est toujours tenu de |
| tot de verbeurdverklaring evenals tot de daaraan verbonden | condamner le prévenu à la confiscation ainsi qu'au paiement de la |
| veroordeling tot betaling van de tegenwaarde van de goederen bij niet | contre-valeur des marchandises qui l'assortit en cas de |
| wederoverlegging ervan ? ». | non-représentation de celles-ci ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen | Quant aux dispositions en cause |
| B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 221 van de | B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 221 de la loi |
| algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd op 18 juli 1977 | générale sur les douanes et accises, coordonnée le 18 juillet 1977 |
| (hierna : de AWDA), dat bepaalt : | (ci-après : la LGDA), qui dispose : |
| « § 1. In de bij artikel 220 bepaalde gevallen, worden de goederen in | « § 1er. Dans les cas prévus par l'article 220, les marchandises |
| beslag genomen en verbeurd verklaard, en de overtreders lopen een | seront saisies et confisquées, et les contrevenants encourront une |
| geldboete op van vijf- tot tienmaal de ontdoken rechten, berekend | amende comprise entre cinq et dix fois les droits fraudés, calculée |
| volgens de hoogste douane- en accijnsrechten. | d'après les droits les plus élevés de douanes ou d'accises. |
| § 2. Voor verboden goederen beloopt de boete een- tot tweemaal hun | § 2. Pour les marchandises prohibées, l'amende sera comprise entre une |
| waarde. | et deux fois leur valeur. |
| § 3. Bij herhaling wordt de boete verdubbeld. | § 3. L'amende sera double en cas de récidive. |
| § 4. In afwijking van § 1 wordt teruggave verleend van de verbeurd | § 4. Par dérogation au § 1er, la restitution des biens confisqués est |
| verklaarde goederen aan de persoon die eigenaar was van de goederen op | accordée à la personne qui était propriétaire des biens au moment de |
| het ogenblik van de inbeslagneming en die aantoont dat hij vreemd is | la saisie et qui démontre qu'elle est étrangère à l'infraction. |
| aan het misdrijf. | |
| In geval van teruggave blijven de eventuele kosten verbonden aan de | En cas de restitution, les coûts éventuels liés à la saisie, la |
| inbeslagneming, de bewaring en het behoud van de goederen ten laste | conservation et le maintien en état des biens restent à charge du |
| van de eigenaar ». | propriétaire ». |
| B.1.2. De prejudiciële vraag vermeldt daarnaast ook artikel 263 van de AWDA, dat, in zijn versie zoals van toepassing voor de verwijzende rechter, bepaalt : « Wegens alle overtredingen van deze wet en van de bijzondere wetten op de heffing van accijnzen, zal door, of op autorisatie van de administratie, omtrent geldboete, verbeurdverklaring en het sluiten van fabrieken of werkplaatsen kunnen worden getransigeerd, zo dikwijls verzachtende omstandigheden de zaak vergezellen, of als aannemelijk kan worden gehouden dat het misdrijf eerder aan verzuim of abuis, dan aan een oogmerk van opzettelijke fraude moet worden toegeschreven ». | B.1.2. La question préjudicielle mentionne en outre l'article 263 de la LGDA, qui, dans sa version applicable devant le juge a quo, dispose : « Il pourra être transigé par l'administration ou d'après son autorisation, en ce qui concerne l'amende, la confiscation, la fermeture des fabriques, usines ou ateliers, sur toutes infractions à la présente loi, et aux lois spéciales sur la perception des accises, toutes et autant de fois que l'affaire sera accompagnée de circonstances atténuantes, ou qu'on pourra raisonnablement supposer que l'infraction doit être attribuée plutôt à une négligence ou erreur qu'à l'intention de fraude préméditée ». |
| Bij artikel 13 van de wet van 23 februari 2022 « tot aanpassing van de | L'article 13 de la loi du 23 février 2022 « adaptant la loi générale |
| algemene wet inzake douane en accijnzen aan het douanewetboek van de | sur les douanes et accises au Code des douanes de l'Union et portant |
| Unie en houdende diverse bepalingen » werden de woorden « vergezellen, | dispositions diverses » a remplacé les mots « vergezellen, of als |
| of als aannemelijk » vervangen door de woorden « vergezellen, en als | aannemelijk » par les mots « vergezellen, en als aannemelijk » |
| aannemelijk ». Uit de parlementaire voorbereiding van die wet blijkt | uniquement dans le texte néerlandais de la LGDA. Il ressort toutefois |
| evenwel dat die wijziging enkel ingegeven is door taalkundige redenen | des travaux préparatoires de cette loi que cette modification est |
| en dat het dus niet de bedoeling is om aan die wettelijke omschrijving | uniquement dictée par des motifs linguistiques et qu'il ne s'agit donc |
| een andere inhoudelijke betekenis te geven (Parl. St., Kamer, | pas de donner une autre signification à cette définition légale (Doc. |
| 2021-2022, DOC 55-2410/001, p. 4), zodat die wetswijziging geen | parl., Chambre, 2021-2022, DOC 55-2410/001, p. 4), de sorte que cette |
| invloed heeft op de beoordeling van de prejudiciële vraag. | modification législative n'a pas d'influence sur l'examen de la |
| B.1.3. Eveneens relevant voor het beantwoorden van de prejudiciële | question préjudicielle. |
| vraag zijn de artikelen 220, § 1, 264 en 281 van de AWDA. | B.1.3. Les articles 220, § 1er, 264 et 281 de la LGDA sont également |
| pertinents pour répondre à la question préjudicielle. | |
| Artikel 220, § 1, van de AWDA bepaalt : | L'article 220, § 1er, de la LGDA dispose : |
| « Elke kapitein van een zeeschip, of patroon van om 't even welk | « Tout capitaine de navire, tout batelier ou patron d'une embarcation |
| vaartuig, elke vervoerder, geleider, drager, en alle andere personen, | quelconque, tout voiturier, conducteur, porteur, et tous autres |
| die bij binnenkomst of uitgang pogen, hetzij op het eerste, hetzij op | individus, qui, à l'entrée ou à la sortie, tenteraient d'éviter de |
| elk ander daartoe aangewezen kantoor, de vereiste aangiften niet te | faire, soit au premier, soit à tout autre bureau où cela devrait avoir |
| doen en die aldus trachten de rechten van de Schatkist te ontduiken, | lieu, les déclarations requises, et chercheraient ainsi à frauder les |
| elke persoon bij wie een door de van kracht zijnde wetten verboden | droits du Trésor, tout individu chez lequel on aura trouvé un dépôt |
| opslag wordt gevonden, worden gestraft met een gevangenisstraf van ten | prohibé par les lois en vigueur, seront punis d'un emprisonnement de |
| minste vier maanden en ten hoogste één jaar ». | quatre mois au moins et d'un an au plus ». |
| Artikel 264 van de AWDA, zoals van toepassing voor de verwijzende | L'article 264 de la LGDA, tel qu'il est applicable devant le juge a |
| rechter, bepaalt : | quo, dispose : |
| « Onverminderd artikel 285/4, § 2, is iedere transactie verboden, | « Sans préjudice de l'article 285/4, § 2, toute transaction est |
| wanneer het misdrijf moet worden beschouwd als voldoende in rechte te | interdite, si l'infraction doit être considérée comme pouvant être |
| kunnen worden bewezen, en aan het oogmerk van opzettelijke fraude niet | suffisamment prouvée en justice, et si l'on ne peut douter de |
| kan worden getwijfeld ». | l'intention de fraude préméditée ». |
| Artikel 281 van de AWDA, zoals van toepassing voor de verwijzende | L'article 281 de la LGDA, tel qu'il est applicable devant le juge a |
| rechter, bepaalt : | quo, dispose : |
| « § 1. Alle vorderingen wegens overtredingen, fraudes en misdrijven, waartegen bij de wetten inzake douane en accijnzen, straffen zijn bepaald, zullen in eerste aanleg worden gebracht voor de correctionele rechtbanken, en, in geval van hoger beroep, voor het hof van beroep van het rechtsgebied, ten einde te worden geïnstrueerd en berecht overeenkomstig het wetboek van Strafvordering. § 2. Alle bovengemelde vorderingen, welke strekken tot toepassing van boeten, verbeurdverklaringen of het sluiten van fabrieken of werkplaatsen, zullen voor dezelfde rechtbanken worden aangelegd en vervolgd, door of in naam van de administratie; echter zullen deze daarin geen recht spreken, dan na de conclusies van het openbaar ministerie te hebben gehoord. Evenwel mag, op schriftelijk verzoek hem daartoe gedaan door een ambtenaar van de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen met minstens de graad van adviseur-generaal die | « § 1er. Toutes actions du chef de contraventions, fraudes ou délits, contre lesquels les lois en matière de douanes et accises prononcent des peines seront portées en première instance devant les tribunaux correctionnels, et, en cas d'appel, devant la cour d'appel du ressort, pour y être instruites et jugées conformément au Code d'instruction criminelle. § 2. Toutes celles des actions susmentionnées qui tendent à l'application d'amendes, de confiscations, ou à la fermeture de fabriques ou usines, seront intentées et poursuivies par l'administration ou en son nom devant lesdits tribunaux, lesquels, en tout cas, ne prononceront sur ces affaires qu'après avoir entendu les conclusions du ministère public. Toutefois, sur la demande écrite qui lui en est faite par un fonctionnaire de l'Administration générale des |
| aangewezen is voor de administratie bevoegd voor de geschillen, het | douanes et accises ayant au moins le grade de conseiller général |
| openbaar ministerie de onderzoeksrechter vorderen te informeren, | désigné pour l'administration en charge des contentieux, le ministère |
| alhoewel de uitoefening van de publieke vordering voor het overige aan | public peut requérir le juge d'instruction d'informer, l'exercice de |
| de administratie voorbehouden blijft. | l'action publique restant pour le surplus réservé à l'administration. |
| [...] ». | [...] ». |
| B.2.1. Uit de voorgaande bepalingen volgt dat de Algemene | B.2.1. Il résulte des dispositions précitées que l'Administration |
| Administratie van de Douane en Accijnzen de keuze heeft om met | générale des douanes et accises peut, en cas d'infraction à la |
| betrekking tot een inbreuk op de wetgeving inzake douane en accijnzen | législation en matière de douanes et accises, choisir soit de conclure |
| hetzij een transactie te sluiten hetzij een vervolging in te stellen | une transaction, soit d'intenter des poursuites devant le tribunal |
| voor de correctionele rechtbank. | correctionnel. |
| B.2.2. De transactie heeft het karakter van een dading, waarvan de | B.2.2. La convention constitue une transaction, dont l'exécution par |
| uitvoering door de verdachte of beklaagde in de regel leidt tot het | l'inculpé ou le prévenu entraîne, en principe, l'extinction de |
| verval van de strafvordering (Cass., 22 september 2011, C.10.0506.N, | l'action publique (Cass., 22 septembre 2011, C.10.0506.N, |
| ECLI:BE:CASS:2011:ARR.20110922.4). Hoewel over de verschuldigde | ECLI:BE:CASS:2011:ARR.20110922.4). Bien qu'il ne puisse être transigé |
| belasting zelf niet kan worden getransigeerd, geldt de betaling ervan | sur l'impôt en tant que tel, le paiement de cet impôt a valeur de |
| als voorwaarde voor het verval van de strafvordering en maakt zij | condition de l'extinction de l'action publique et fait donc partie |
| aldus onlosmakelijk deel uit van de overeenkomst (Cass., 7 januari | intégrante de la convention (Cass., 7 janvier 2020, P.19.0705.N, |
| 2020, P.19.0705.N, ECLI:BE:CASS:2020:ARR.20200107.2N.4). | ECLI:BE:CASS:2020:ARR.20200107.2N.4). |
| Het staat aan de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen te | Il appartient à l'Administration générale des douanes et accises de |
| beslissen of er verzachtende omstandigheden zijn, en of het opportuun | décider s'il existe des circonstances atténuantes et s'il est opportun |
| is om een transactie aan te bieden. Zij beslist tevens onder welke | de proposer une transaction. Elle décide également dans quelles |
| voorwaarden de transactie wordt aangeboden. Een transactie is evenwel | conditions la transaction est proposée. Une transaction est toutefois |
| uitgesloten wanneer het misdrijf vaststaat en aan het oogmerk van | exclue lorsque l'infraction est établie et si l'on ne peut douter de |
| opzettelijke fraude niet kan worden getwijfeld. | l'intention de fraude préméditée. |
| De Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen kan ook een | L'Administration générale des douanes et accises peut aussi proposer |
| transactie voorstellen wanneer de zaak reeds voor de strafrechter | une transaction lorsque le juge pénal est déjà saisi de l'affaire, |
| aanhangig is, zolang nog geen vonnis of arrest met kracht van gewijsde | aussi longtemps qu'il n'existe aucun jugement ou arrêt passé en force |
| bestaat (Pasin., 1822-1824, 64; Cass., 5 augustus 1942, Pas., 1942, I, | de chose jugée (Pasin., 1822-1824, 64; Cass., 5 août 1942, Pas., 1942, |
| p. 178). | I, p. 178). |
| Ten gronde | Quant au fond |
| B.3.1. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over de | B.3.1. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité de |
| bestaanbaarheid van artikel 221, § 1, van de AWDA met de artikelen 10 | l'article 221, § 1er, de la LGDA avec les articles 10 et 11 de la |
| en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, van | Constitution, lus en combinaison avec l'article 6, paragraphe 1, de la |
| het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het de | |
| strafrechter geen gelijkwaardige bevoegdheid toekent als de | Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne confère |
| bevoegdheid die artikel 263 van de AWDA toekent aan de Algemene | pas au juge pénal une compétence équivalente à celle que l'article 263 |
| Administratie van de Douane en Accijnzen, waardoor de strafrechter | de la loi LGDA confère à l'Administration générale des douanes et |
| steeds verplicht is om de beklaagde te veroordelen tot de | accises, de sorte que le juge pénal est toujours tenu de condamner le |
| verbeurdverklaring met de daaraan verbonden veroordeling tot betaling | prévenu à la confiscation ainsi qu'au paiement corrélatif de la |
| van de tegenwaarde van de goederen bij niet-wederoverlegging ervan, | contre-valeur des biens en cas de non-représentation de ceux-ci, alors |
| terwijl de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen op grond | que l'Administration générale des douanes et accises peut, sur la base |
| van artikel 263 van de AWDA een transactie kan aanbieden waarbij | de l'article 263 de la LGDA, proposer une transaction par laquelle |
| gedeeltelijk of geheel wordt afgezien van de verbeurdverklaring van de | elle renonce en tout ou en partie à la confiscation des biens et par |
| goederen en waarbij evenmin een verplichting tot betaling van de | laquelle elle n'impose pas non plus une obligation de paiement de la |
| tegenwaarde van de goederen wordt opgelegd. | contre-valeur des biens. |
| B.3.2. Uit de formulering van de prejudiciële vraag blijkt dat het Hof | B.3.2. Il ressort de la formulation de la question préjudicielle que |
| niet wordt gevraagd te onderzoeken of de strafrechter in het algemeen, | la Cour n'est pas invitée à examiner la question de savoir si le juge |
| op grond van verzachtende omstandigheden, geheel of gedeeltelijk moet | |
| kunnen afzien van de douane- of accijnsrechtelijke verbeurdverklaring, | pénal doit pouvoir, de manière générale, renoncer en tout ou en partie |
| noch of de strafrechter de verbeurdverklaring moet kunnen matigen in | à la confiscation en matière de douane ou d'accises sur la base de |
| het geval dat zij dermate afbreuk zou doen aan de financiële situatie | circonstances atténuantes, ni si le juge pénal doit pouvoir modérer la |
| van de persoon aan wie ze is opgelegd dat ze een onevenredige | confiscation au cas où elle porterait une atteinte telle à la |
| maatregel zou vormen ten aanzien van het ermee nagestreefde wettige | situation financière de la personne à laquelle elle est infligée |
| doel, waardoor zij een schending met zich zou meebrengen van het | qu'elle constituerait une mesure disproportionnée au but légitime |
| eigendomsrecht, dat is gewaarborgd bij artikel 1 van het Eerste | qu'elle poursuit, entraînant une violation du droit de propriété, |
| Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de | garanti par l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la |
| mens (arrest nr. 12/2017 van 9 februari 2017, | Convention européenne des droits de l'homme (arrêt n° 12/2017 du 9 |
| ECLI:BE:GHCC:2017:ARR.012). Het Hof wordt enkel ondervraagd over de | février 2017, ECLI:BE:GHCC:2017:ARR.012). La Cour est uniquement |
| vergelijking tussen de bevoegdheid van de Algemene Administratie van | interrogée sur la comparaison entre le pouvoir de l'Administration |
| de Douane en Accijnzen om in het kader van een transactie, binnen de | générale des douanes et accises, dans le cadre d'une transaction et |
| grenzen van de artikelen 263 en 264 van de AWDA, geheel of | dans les limites des articles 263 et 264 de la LGDA, de renoncer en |
| gedeeltelijk af te zien van de verbeurdverklaring en de afwezigheid | tout ou en partie à la confiscation et l'absence d'un pouvoir analogue |
| van een gelijkwaardige bevoegdheid van de strafrechter die over een | pour le juge pénal qui doit apprécier une infraction en matière de |
| douane- of accijnsmisdrijf moet oordelen. Het Hof beperkt zijn | douane ou d'accises. La Cour limite son examen à cette situation. |
| onderzoek tot die situatie. | |
| B.4.1. Naar luid van artikel 263 van de AWDA kan de transactie | B.4.1. Aux termes de l'article 263 de la LGDA, la transaction peut |
| betrekking hebben op de verbeurdverklaring. | porter sur la confiscation. |
| B.4.2. Krachtens artikel 221, § 1, van de AWDA dient de rechter die | B.4.2. En vertu de l'article 221, § 1er, de la LGDA, le juge qui |
| considère qu'une infraction en matière de douane ou d'accises définie | |
| een in artikel 220 van die wet bedoeld douane- of accijnsmisdrijf | à l'article 220 de la même loi est prouvée doit confisquer les biens |
| bewezen acht, de betrokken goederen verbeurd te verklaren, waardoor de | concernés, de sorte que l'Etat belge devient de plein droit |
| Belgische Staat van rechtswege eigenaar wordt van die goederen. De | propriétaire de ces biens. La confiscation revêt un caractère réel, |
| verbeurdverklaring heeft een zakelijk karakter, aangezien het | parce que son prononcé ne requiert pas que le condamné soit |
| uitspreken ervan niet vereist dat de veroordeelde eigenaar is van de | |
| goederen en evenmin vereist dat de ontduiker van de douane- of | propriétaire des biens, ni que l'auteur de la fraude aux droits en |
| accijnsrechten bekend is (Cass., 19 januari 2016, P.14.1519.N, | matière de douane ou d'accises soit connu (Cass., 19 janvier 2016, |
| ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20160119.3; 28 juni 2016, P.14.1588.N, | P.14.1519.N, ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20160119.3; 28 juin 2016, |
| ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20160628.2; 13 september 2016, P.15.0124.N, | P.14.1588.N, ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20160628.2; 13 septembre 2016, |
| ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20160913.1; 4 oktober 2016, P.14.1881.N, | P.15.0124.N, ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20160913.1; 4 octobre 2016, |
| ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20161004.1; 28 mei 2019, P.17.1006.N, | P.14.1881.N, ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20161004.1; 28 mai 2019, |
| ECLI:BE:CASS:2019:ARR.20190528.10). | P.17.1006.N, ECLI:BE:CASS:2019:ARR.20190528.10). |
| Het Hof van Cassatie leidt uit het zakelijk karakter van de | |
| verbeurdverklaring af dat op de veroordeelden de verplichting rust om | La Cour de cassation déduit du caractère réel de la confiscation que |
| de Belgische Staat in het bezit van die goederen te stellen. Teneinde | |
| de rechten van de Belgische Staat te vrijwaren, dient de rechter die | c'est aux condamnés qu'il incombe de représenter ces biens à l'Etat |
| de verbeurdverklaring uitspreekt, daaraan tevens, op vordering van de | belge. Afin de préserver les droits de l'Etat belge, le juge qui |
| directeur der douane en accijnzen, een veroordeling te koppelen tot | prononce la confiscation doit aussi, à la demande du directeur des |
| betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen, die | douanes et accises, assortir cette confiscation d'une condamnation au |
| opeisbaar wordt indien de Belgische Staat niet tijdig in het bezit van | paiement de la contre-valeur des biens confisqués, qui devient |
| die goederen wordt gesteld. | exigible si ceux-ci ne sont pas représentés à temps à l'Etat belge. |
| Die laatste veroordeling, die niet uitdrukkelijk wordt vermeld in | Cette dernière condamnation, qui n'est pas expressément mentionnée |
| artikel 221, § 1, van de AWDA, vloeit voort uit de artikelen 1382 en | dans l'article 221, § 1er, de la LGDA, découle des articles 1382 et |
| 1383 van het Burgerlijk Wetboek en uit de artikelen 44 en 50 van het | 1383 du Code civil et des articles 44 et 50 du Code pénal. Elle ne |
| Strafwetboek. Zij dient niet als een straf, maar als een | |
| burgerrechtelijk gevolg van de strafrechtelijke veroordeling tot | doit pas être considérée comme une peine, mais comme un effet civil de |
| verbeurdverklaring te worden beschouwd. | la condamnation pénale à la confiscation. |
| Aangezien de veroordeling tot betaling van de tegenwaarde van de | Cette condamnation au paiement de la contre-valeur des biens |
| verbeurdverklaarde maar niet-aangehaalde goederen een toepassing vormt | confisqués mais non retenus constituant une application de l'article |
| van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, dient de schadevergoeding | 1382 du Code civil, les dommages et intérêts doivent replacer l'Etat |
| de Belgische Staat terug te plaatsen in de toestand waarin zij zich | belge dans la situation dans laquelle il se trouverait si les biens |
| zou bevinden indien de goederen wel in zijn bezit zouden zijn | lui avaient été représentés. En conséquence, les dommages et intérêts |
| gebracht. Bijgevolg moet de schadevergoeding steeds neerkomen op de | doivent toujours être équivalents à la contre-valeur de ces biens, de |
| tegenwaarde van die goederen, zodat de rechter niet bevoegd is om haar | sorte que le juge n'est pas compétent pour modérer ces dommages et |
| te matigen op grond van verzachtende omstandigheden of op grond van de | intérêts sur la base de circonstances atténuantes ou de la situation |
| financiële situatie van de daders. | financière des auteurs. |
| B.4.3. Bij zijn arrest nr. 16/2019 van 31 januari 2019 | B.4.3. Par son arrêt n° 16/2019 du 31 janvier 2019 |
| (ECLI:BE:GHCC:2019:ARR.016) heeft het Hof geoordeeld dat de | (ECLI:BE:GHCC:2019:ARR.016), la Cour a jugé que le fait que le juge |
| afwezigheid van een bevoegdheid voor de strafrechter om verzachtende | pénal n'est pas investi du pouvoir d'admettre des circonstances |
| omstandigheden aan te nemen met betrekking tot de burgerlijke | atténuantes en ce qui concerne l'action civile en paiement de la |
| vordering tot betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde | contre-valeur des biens confisqués ne fait pas naître une différence |
| goederen geen verschil in behandeling creëert ten aanzien van de | de traitement par rapport au pouvoir de transaction de |
| transactiebevoegdheid van de administratie, en bijgevolg niet strijdig | l'administration, et qu'il n'est donc pas contraire aux articles 10 et |
| is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, aangezien artikel 263 | 11 de la Constitution, dès lors que l'article 263 de la LGDA permet |
| van de AWDA deze laatste enkel toelaat te transigeren over de in | seulement à l'administration de transiger sur l'amende et sur la |
| artikel 221, § 1, van de AWDA vermelde geldboete en | confiscation prévues à l'article 221, § 1er, de la LGDA, sans |
| verbeurdverklaring, maar haar niet toelaat te transigeren over | toutefois lui permettre de transiger sur des actions en dommages et |
| vorderingen tot schadevergoeding, zoals de burgerlijke vordering tot | intérêts, telles que l'action civile en paiement de la contre-valeur |
| betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen. | des biens confisqués. |
| B.4.4. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt evenwel dat de verwijzende | B.4.4. Or, il ressort de la décision de renvoi qu'en posant la |
| rechter met de voorliggende prejudiciële vraag het Hof niet uitnodigt | question préjudicielle présentement examinée, le juge a quo n'invite |
| om terug te komen op de beoordeling die het in het voormelde arrest | pas la Cour à revenir sur l'appréciation qu'elle a faite dans l'arrêt |
| nr. 16/2019 heeft gemaakt met betrekking tot de vergelijking tussen de | n° 16/2019, précité, en ce qui concerne la comparaison entre le |
| transactiebevoegdheid van de Algemene Administratie van de Douane en | pouvoir de transaction de l'Administration générale des douanes et |
| Accijnzen en de bevoegdheid van de strafrechter inzake de burgerlijke | accises et la compétence du juge pénal relative à l'action civile en |
| vordering tot betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde | paiement de la contre-valeur des biens confisqués. La question |
| goederen. De voorliggende prejudiciële vraag heeft enkel betrekking op | préjudicielle présentement examinée ne porte que sur la confiscation |
| de verbeurdverklaring zelf. | proprement dite. |
| In dat verband volgt uit de in het geding zijnde bepalingen dat er wel | A cet égard, il résulte des dispositions en cause qu'il existe |
| nog een verschil bestaat tussen de transactiebevoegdheid van de | toutefois encore une différence de traitement entre le pouvoir de |
| Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen en de bevoegdheid | transaction de l'Administration générale des douanes et accises et la |
| van de strafrechter met betrekking tot de verbeurdverklaring. | compétence du juge pénal relative à la confiscation. |
| B.5. De transactie kan ook betrekking hebben op de verbeurdverklaring, | B.5. La transaction peut également porter sur la confiscation, mais |
| maar kan eveneens geen of slechts een gedeeltelijke verbeurdverklaring | peut également ne pas en prévoir ou ne prévoir qu'une confiscation |
| omvatten. | partielle. |
| Daarentegen kan de strafrechter geen verzachtende omstandigheden | En revanche, le juge pénal ne peut pas admettre de circonstances |
| aanvaarden met betrekking tot de op grond van artikel 221, § 1, van de | atténuantes en ce qui concerne la confiscation prononcée en vertu de |
| AWDA uitgesproken verbeurdverklaring. Artikel 85 van het Strafwetboek, | l'article 221, § 1er, de la LGDA. L'article 85 du Code pénal, qui, en |
| dat krachtens het niet in het geding zijnde artikel 281-2 van de AWDA, | vertu de l'article 281-2, lequel n'est pas en cause, de la LGDA, |
| ingevoegd bij artikel 37 van de wet van 21 december 2009 « houdende | inséré par l'article 37 de la loi du 21 décembre 2009 « portant des |
| fiscale en diverse bepalingen », van toepassing is op inbreuken op de | dispositions fiscales et diverses », est applicable aux infractions à |
| douane- en accijnswetgeving, vermeldt immers slechts | la législation en matière de douanes et accises, ne mentionne en effet |
| gevangenisstraffen en geldboeten. | que des peines d'emprisonnement et des amendes. |
| De strafrechter is derhalve steeds verplicht de verbeurdverklaring | Le juge pénal est donc toujours tenu de prononcer intégralement la |
| integraal uit te spreken. Het is dat verschil tussen de | confiscation. C'est cette différence entre le pouvoir de transaction |
| transactiebevoegdheid van de administratie en de bevoegdheid van de | de l'administration et la compétence du juge pénal qui fait l'objet de |
| strafrechter dat het voorwerp uitmaakt van de voorliggende | la question préjudicielle présentement examinée. |
| prejudiciële vraag. | |
| B.6. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit | B.6. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas |
| dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt | qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de |
| ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust | personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et |
| en het redelijk verantwoord is. | qu'elle soit raisonnablement justifiée. |
| Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld | L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant |
| rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel | compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la |
| en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van | nature des principes en cause; le principe d'égalité et de |
| gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat | non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas |
| er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de | de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés |
| aangewende middelen en het beoogde doel. | et le but visé. |
| B.7.1. De in het geding zijnde bepalingen maken deel uit van het | B.7.1. Les dispositions en cause s'inscrivent dans le cadre du droit |
| douane- en accijnsstrafrecht, dat behoort tot het bijzonder strafrecht | pénal en matière de douanes et accises, qui relève du droit pénal |
| en waarmee de wetgever, via een eigen systeem voor strafrechtelijke | spécial et par lequel le législateur, sur la base d'un système |
| opsporing en vervolging, de omvang en de frequentie van de fraude wil bestrijden in een bijzonder technische en vaak grensoverschrijdende materie die mede grotendeels door een uitgebreide Europese regelgeving wordt beheerst. De bestraffing van de inbreuken op de douane- en accijnsgoederen wordt vaak bemoeilijkt door het hoge aantal personen dat bij de handel is betrokken en door de mobiliteit van de goederen waarop de rechten verschuldigd zijn. In dat kader heeft de wetgever op douane- en accijnsmisdrijven zeer zware straffen gesteld om te beletten dat fraude zou worden gepleegd met het oog op de enorme winst die men ermee kan maken. Ter | spécifique de recherche et de poursuite pénales, entend combattre l'ampleur et la fréquence des fraudes dans une matière particulièrement technique relative à des activités souvent transfrontalières et régie en grande partie par une abondante réglementation européenne. La répression des infractions en matière de douanes et accises est souvent rendue difficile par le nombre de personnes qui interviennent dans le commerce et par la mobilité des biens sur lesquels les droits sont dus. Dans ce cadre, le législateur a assorti d'amendes très lourdes les infractions en matière de douanes et accises pour empêcher que des fraudes soient commises en vue d'obtenir les gains énormes qu'elles |
| verantwoording van het zware karakter van de straf werd steeds staande | peuvent engendrer. En vue de justifier la lourdeur de l'amende, il a |
| gehouden dat die niet alleen een individuele straf met een ernstig | toujours été soutenu que celle-ci non seulement constituerait une |
| ontradend karakter voor de dader zou uitmaken maar ook het herstel van | peine individuelle assortie d'un caractère fortement dissuasif pour |
| de gestoorde economische orde en het verzekeren van de heffingen van | l'auteur, mais viserait également à rétablir l'ordre économique |
| de verschuldigde belastingen zou beogen. Het verlenen aan de | perturbé et à assurer la perception des impôts dus. Le fait de |
| strafrechter van de mogelijkheid om verzachtende omstandigheden toe te passen zou onverenigbaar zijn met de doelstelling de fiscale fraude te bestraffen. B.7.2. Onder voorbehoud dat hij geen maatregel mag nemen die kennelijk onredelijk is, vermag de democratisch gekozen wetgever het repressief beleid zelf vast te stellen en aldus de beoordelingsvrijheid van de rechter uit te sluiten. De wetgever heeft meermaals geopteerd voor de individualisering van straffen door de rechter de keuze te laten wat de strengheid van de straf betreft, door het hem mogelijk te maken rekening te houden met verzachtende omstandigheden waardoor hij een straf beneden het wettelijk minimum kan opleggen, en door hem toe te staan maatregelen tot uitstel en tot opschorting van de uitspraak toe te kennen. Het staat evenwel aan de wetgever te oordelen of het wenselijk is de rechter te dwingen tot gestrengheid wanneer een inbreuk het algemeen belang schaadt, vooral in een aangelegenheid die, zoals te dezen, aanleiding geeft tot een aanzienlijke fraude. Het Hof zou een dergelijke keuze alleen kunnen afkeuren indien die kennelijk onredelijk zou zijn of indien de in het geding zijnde bepaling ertoe zou leiden aan een categorie van beklaagden het recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke en onpartijdige instantie, zoals gewaarborgd bij artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, te ontzeggen. B.8.1. Volgens de Ministerraad doet het gegeven dat de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen kan transigeren over de verbeurdverklaring geen afbreuk aan de rechten van de betrokkenen, aangezien zij niet verplicht zijn om op een voorstel van transactie in te gaan. B.8.2. Het is juist dat, in alle aangelegenheden waarin zij is toegestaan, de transactie een einde maakt aan de strafvordering zonder toetsing van de rechter. Het staat de beklaagde vrij de transactie te aanvaarden die de administratie hem zou voorstellen, maar indien hij die weigert of indien zij hem niet wordt voorgesteld, zal hij een rechter nooit kunnen laten oordelen of er verzachtende omstandigheden bestaan die verantwoorden dat de verbeurdverklaring eventueel niet wordt uitgesproken of wordt gematigd. | permettre au juge répressif de tenir compte de circonstances atténuantes serait incompatible avec l'objectif consistant à réprimer la fraude fiscale. B.7.2. Sous la réserve qu'il ne peut prendre une mesure manifestement déraisonnable, le législateur démocratiquement élu peut vouloir déterminer lui-même la politique répressive et exclure ainsi le pouvoir d'appréciation du juge. Le législateur a opté à diverses reprises pour l'individualisation des peines, en abandonnant au juge le choix quant à la sévérité de la peine, en lui permettant de tenir compte de circonstances atténuantes qui l'autorisent à infliger une peine inférieure au minimum légal et en l'autorisant à accorder des mesures de sursis et de suspension du prononcé. Il appartient toutefois au législateur d'apprécier s'il est souhaitable de contraindre le juge à la sévérité quand une infraction nuit à l'intérêt général, spécialement dans une matière qui, comme en l'espèce, donne lieu à une fraude importante. La Cour ne pourrait censurer pareil choix que si celui-ci était manifestement déraisonnable ou si la disposition litigieuse avait pour effet de priver une catégorie de prévenus du droit à un procès équitable devant une juridiction impartiale et indépendante, garanti par l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme. B.8.1. Selon le Conseil des ministres, la circonstance que l'Administration générale des douanes et accises peut transiger sur la confiscation ne porte pas atteinte aux droits des intéressés, dès lors qu'ils ne sont pas obligés d'accepter une proposition de transaction. B.8.2. Il est vrai que, dans toutes les matières où elle est permise, la transaction met fin à l'action publique sans contrôle du juge. Le prévenu est libre d'accepter la transaction qui lui serait proposée par l'administration, mais, s'il la refuse ou si elle ne lui est pas proposée, il ne pourra jamais faire apprécier par un juge l'existence de circonstances atténuantes justifiant que la confiscation ne soit pas prononcée ou qu'elle soit modérée, le cas échéant. |
| B.9.1. Bij zijn arrest nr. 199/2006 van 13 december 2006 | B.9.1. Par ses arrêts nos 199/2006 du 13 décembre 2006 |
| (ECLI:BE:GHCC:2006:ARR.199) en zijn arrest nr. 8/2007 van 11 januari | (ECLI:BE:GHCC:2006:ARR.199) et 8/2007 du 11 janvier 2007 |
| 2007 (ECLI:BE:GHCC:2007:ARR.008) heeft het Hof geoordeeld dat de | (ECLI:BE:GHCC:2007:ARR.008), la Cour a jugé que l'absence dans le chef |
| ontstentenis van een bevoegdheid voor de strafrechter, gelijkwaardig | du juge pénal du pouvoir, analogue à celui de l'Administration |
| aan die van de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen, om | générale des douanes et accises, d'admettre des circonstances |
| verzachtende omstandigheden te kunnen aannemen die verantwoorden dat | atténuantes justifiant que l'amende soit réduite en deçà du montant |
| de geldboete wordt beperkt tot onder het bij de wet vastgestelde | |
| bedrag, niet bestaanbaar is met artikel 6, lid 1, van het Europees | fixé par la loi, n'est pas compatible avec l'article 6, paragraphe 1, |
| Verdrag voor de rechten van de mens en met het algemeen beginsel van | de la Convention européenne des droits de l'homme et avec le principe |
| het strafrecht dat vereist dat niets wat onder de | |
| beoordelingsbevoegdheid van de administratie valt, ontsnapt aan de | général de droit pénal qui exige que rien de ce qui appartient au |
| toetsing van de rechter. | pouvoir d'appréciation de l'administration n'échappe au contrôle du juge. |
| B.9.2. De voorliggende prejudiciële vraag heeft evenwel geen | B.9.2. La question préjudicielle présentement examinée ne porte |
| betrekking op een eventuele vermindering van de geldboete, maar op een | toutefois pas sur une éventuelle réduction de l'amende, mais sur une |
| eventuele vermindering van de verbeurdverklaring. | éventuelle réduction de la confiscation. |
| B.9.3. Hoewel zij beide vermogensstraffen zijn, heeft de | B.9.3. Bien qu'elles constituent toutes deux des peines patrimoniales, |
| verbeurdverklaring een andere finaliteit dan de geldboete. Anders dan | la confiscation poursuit une autre finalité que l'amende. |
| de geldboete, is de verbeurdverklaring uitsluitend een bijkomende | Contrairement à l'amende, la confiscation constitue exclusivement une |
| straf. In de regel worden verzachtende omstandigheden enkel toegepast | peine accessoire. En règle, les circonstances atténuantes ne sont |
| op hoofdstraffen. De verbeurdverklaring impliceert een definitief | appliquées qu'aux peines principales. La confiscation entraîne la |
| bezitsverlies van de verbeurdverklaarde goederen ten voordele van de | perte définitive des biens confisqués au profit de l'Administration |
| Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen. Zij gaat uit van de | générale des douanes et accises. Elle procède de l'idée que le |
| gedachte dat crimineel gedrag op civielrechtelijk vlak niet mag worden | comportement criminel ne peut pas être profitable sur le plan civil. |
| beloond. De verplichting om de verbeurdverklaring uit te spreken in | L'obligation de prononcer la confiscation spéciale en cas de crimes ou |
| geval van misdaad of wanbedrijf wordt verantwoord door het feit dat | |
| die « misdrijven ernstig genoeg zijn » (Parl. St., Senaat, 1851-1852, | délits est justifiée par le fait que ces « infractions sont assez |
| nr. 70, p. 25). Het verplichte karakter van bepaalde vormen van | graves » (Doc. parl., Sénat, 1851-1852, n° 70, p. 25). Le caractère |
| verbeurdverklaring noopt de wetgever ertoe de effectieve | obligatoire de certaines formes de confiscation contraint le |
| tenuitvoerlegging van die straf wettelijk te garanderen. Het is ook om | législateur à garantir légalement l'exécution effective de cette |
| die reden dat de wetgever de mogelijkheid voor de rechter om inzake de | peine. C'est aussi pour cette raison que le législateur a abrogé la |
| (verplichte) verbeurdverklaring een opschorting of een uitstel toe te | faculté pour le juge d'accorder une suspension du prononcé ou un |
| kennen, heeft opgeheven. | sursis en ce qui concerne la confiscation (obligatoire). |
| B.9.4. De hiervoor weergegeven finaliteit en aard van de | B.9.4. La finalité et la nature de la confiscation précisées plus haut |
| verbeurdverklaring gelden eveneens ten aanzien van de in artikel 221, | valent également en ce qui concerne la confiscation prévue par |
| § 1, van de AWDA opgenomen verbeurdverklaring. De in het geding zijnde | l'article 221, § 1er, de la LGDA. La confiscation en cause porte sur |
| verbeurdverklaring heeft betrekking op het voorwerp van een misdrijf, | l'objet d'une infraction, à savoir les biens qui ont été soustraits au |
| namelijk de goederen die aan het douanetoezicht of de accijnsheffing | contrôle douanier ou au droit d'accise. Tout comme la confiscation de |
| onttrokken zijn. Net zoals de gemeenrechtelijke verbeurdverklaring van | droit commun de l'objet de l'infraction prévue à l'article 42, 1°, du |
| het voorwerp van het misdrijf in artikel 42, 1°, van het Strafwetboek, | Code pénal, les biens sur lesquels porte la confiscation prévue par |
| vertonen de goederen waarop de in artikel 221, § 1, van de AWDA | l'article 221, § 1er, de la LGDA présentent dès lors un lien direct |
| opgenomen verbeurdverklaring betrekking heeft, derhalve een | |
| rechtstreekse band met het misdrijf : zij betreffen de goederen waarop | avec l'infraction : ils concernent les biens sur lesquels l'infraction |
| de douane- of accijnsinbreuk werd gepleegd. Net zoals haar equivalent | en matière de douanes ou d'accises a été commise. Tout comme son |
| in het gemeen strafrecht, gaat het bovendien om een verplichte | équivalent en droit pénal commun, il s'agit en outre d'une |
| verbeurdverklaring. | confiscation obligatoire. |
| B.10.1. Gelet op hetgeen in B.7 tot en met B.9 is vermeld, is het | B.10.1. Eu égard à ce qui est dit en B.7 à B.9, il est raisonnablement |
| redelijk verantwoord dat de strafrechter niet de bevoegdheid heeft om | |
| op basis van verzachtende omstandigheden geheel of gedeeltelijk af te | justifié que le juge pénal ne puisse pas renoncer en tout ou en partie |
| zien van de verbeurdverklaring. | à la confiscation sur la base de circonstances atténuantes. |
| B.10.2. Dat de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen wel | B.10.2. La circonstance que l'Administration générale des douanes et |
| de bevoegdheid heeft om af te zien van de verbeurdverklaring, past in | accises a le pouvoir de renoncer à la confiscation s'inscrit dans le |
| het kader van de doelstelling om door middel van een transactie op een | cadre de l'objectif de régler aisément des infractions en matière de |
| vlotte wijze douane- en accijnsrechtelijke inbreuken af te handelen, | douanes et accises au moyen d'une transaction, ce qui profite à |
| wat in het voordeel is van de Staat, die op die manier immers, in | l'Etat, qui peut, en effet, de cette manière, obtenir, le cas échéant, |
| voorkomend geval, een spoedigere betaling van de ontdoken douane- en | un paiement plus rapide des droits en matière de douanes et accises |
| accijnsrechten kan verkrijgen. Zij kan ook in het voordeel van de | fraudés. La transaction peut aussi être à l'avantage du contrevenant, |
| overtreder zijn, aangezien die een strafrechtelijke veroordeling | dès lors que celui-ci échappe à une condamnation pénale. Puisque les |
| ontloopt. Aangezien inbreuken op de douane- en accijnswetgeving, net | infractions en matière de douanes et accises, tout comme les |
| als fiscale of sociale misdrijven, de hele gemeenschap aantasten door | infractions fiscales ou sociales, portent atteinte à l'ensemble de la |
| de overheid de middelen te ontnemen die nodig zijn voor haar werking, | collectivité, en privant l'autorité des moyens nécessaires à son bon |
| laat het belang van de transactie zich voor die misdrijven nog meer | fonctionnement, l'intérêt de la transaction se fait encore plus |
| voelen dan voor andere misdrijven. De betaling van de ontdoken douane- | ressentir pour ces infractions que pour d'autres infractions. Le |
| en accijnsrechten geldt immers als voorwaarde voor het verval van de | paiement des droits en matière de douanes et accises fraudés est en |
| strafvordering. Bijgevolg is het niet onredelijk dat de Algemene | effet une condition pour permettre l'extinction de l'action publique. |
| Administratie van de Douane en Accijnzen wel kan transigeren over de | Par conséquent, il n'est pas déraisonnable que l'Administration |
| verbeurdverklaring en op die manier de transactie interessanter kan | générale des douanes et accises puisse transiger sur la confiscation |
| maken voor de overtreder. | et rendre ainsi la transaction plus intéressante pour le contrevenant. |
| B.10.3. De mogelijkheid voor de Algemene Administratie van de Douane | B.10.3. La possibilité pour l'Administration générale des douanes et |
| en Accijnzen om een transactie voor te stellen, past binnen het kader | accises de proposer une transaction s'inscrit dans sa politique en |
| van haar beleid om douane- en accijnsmisdrijven op te sporen en te | matière de recherche et de poursuites des infractions en matière de |
| vervolgen. Binnen de grenzen van de artikelen 263 en 264 van de AWDA | douanes et accises. Dans les limites des articles 263 et 264 de la |
| en onder voorbehoud dat zij haar bevoegdheden niet op een willekeurige | LGDA et sous réserve qu'elle n'exerce pas ses compétences |
| wijze uitoefent, beschikt de Algemene Administratie van de Douane en | arbitrairement, l'Administration générale des douanes et accises |
| Accijnzen over de discretionaire bevoegdheid om al dan niet een | dispose du pouvoir discrétionnaire de faire ou non une proposition de |
| voorstel tot transactie te doen of om al dan niet op een voorstel | transaction ou d'accepter ou non une proposition formulée en ce sens |
| daartoe van de betrokkene in te gaan, zonder dat die het recht heeft | par la personne concernée, sans que celle-ci soit en droit de |
| ze af te dwingen. Zij is daarbij niet verplicht de weigering te | l'exiger. Elle n'est pas tenue à cet égard de justifier son refus ni |
| verantwoorden noch de betrokkene een voorstel van transactie te doen | de faire une proposition de transaction ni d'accepter une demande. |
| of op diens verzoek daartoe in te gaan. | |
| Daarentegen beschikt de strafrechter die over een douane- of | En revanche, le juge pénal qui se prononce sur une infraction en |
| accijnsmisdrijf oordeelt, niet over de bevoegdheid om af te zien van | matière de douanes ou d'accises ne dispose pas du pouvoir de renoncer |
| de strafvordering. Hij moet, in voorkomend geval, de bij de wet | en tout ou en partie à l'action publique. Il est tenu, le cas échéant, |
| bepaalde straffen opleggen, zulks binnen de grenzen die de wet bepaalt | d'infliger les sanctions prévues par la loi, dans les limites prévues |
| (Cass., 3 maart 2009, P.08.1451.N, ECLI:BE:CASS:2009:ARR.20090303.9). | par celle-ci (Cass., 3 mars 2009, P.08.1451.N, ECLI:BE:CASS:2009:ARR.20090303.9). |
| B.10.4. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van | B.10.4. La différence de traitement entre certaines catégories de |
| personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende | personnes qui découle de l'application de règles procédurales |
| procedureregels in verschillende omstandigheden, houdt op zich geen | différentes dans des circonstances différentes n'est pas |
| discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het | discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination |
| verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die | que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces |
| procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de | règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des |
| daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. | droits des personnes concernées. |
| B.10.5. De toetsing aan het beginsel van volle rechtsmacht, | B.10.5. Le contrôle au regard du principe de la plénitude de |
| gewaarborgd door artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de | juridiction, garanti par l'article 6, paragraphe 1, de la Convention |
| rechten van de mens, leidt niet tot een andere conclusie. De rechter | européenne des droits de l'homme, ne conduit pas à une autre |
| die de oplegging van een administratieve sanctie beoordeelt, heeft | conclusion. Le juge qui apprécie l'imposition d'une sanction |
| volle rechtsmacht om deze in feite en in rechte te toetsen. Te dezen | administrative a pleine juridiction pour contrôler celle-ci en fait et |
| dient de strafrechter zich evenwel niet uit te spreken over een | en droit. Toutefois, le juge pénal ne doit pas se prononcer en |
| sanctie opgelegd door de Algemene Administratie van de Douane en | l'espèce sur une sanction infligée par l'Administration générale des |
| Accijnzen, nu deze laatste enkel de bevoegdheid heeft om een | douanes et accises, dès lors que cette dernière a uniquement le |
| transactie voor te stellen of een strafvervolging in te stellen. Het | pouvoir de proposer une transaction ou d'engager des poursuites |
| beginsel van volle rechtsmacht kan niet zo worden begrepen dat de | pénales. Le principe de la plénitude de juridiction ne saurait |
| strafrechter de bevoegdheid moet hebben om, wanneer, zoals in het | s'interpréter en ce sens que le juge pénal doit avoir le pouvoir, |
| geding voor het verwijzende rechtscollege, de Algemene Administratie | lorsque, comme c'est le cas dans le litige soumis à la juridiction a |
| van de Douane en Accijnzen heeft geweigerd om een transactie voor te | quo, l'Administration générale des douanes et accises a refusé de |
| stellen, die weigering te controleren of om op dezelfde wijze af te | proposer une transaction, de contrôler ce refus ou de renoncer à la |
| zien van de verbeurdverklaring als de Algemene Administratie van de | confiscation de la même manière que l'Administration générale des |
| Douane en Accijnzen dat kan in het kader van een transactie. | douanes et accises peut le faire dans le cadre d'une transaction. |
| B.11.1. Het feit dat de beklaagde, indien hij een voorstel tot | B.11.1. Le fait que le prévenu, s'il refuse une proposition de |
| transactie weigert of indien hem geen transactie wordt voorgesteld, | transaction ou si aucune transaction ne lui est proposée, ne pourra |
| een rechter nooit zal kunnen laten oordelen dat de verbeurdverklaring | jamais faire décider par un juge que la confiscation ne soit |
| eventueel niet wordt uitgesproken of wordt verminderd, doet niet op | éventuellement pas prononcée ou qu'elle soit réduite, ne porte pas une |
| onevenredige wijze afbreuk aan de rechten van de betrokkenen. | atteinte disproportionnée aux droits des intéressés. |
| B.11.2. Allereerst heeft de Algemene Administratie van de Douane en | B.11.2. Tout d'abord, l'Administration générale des douanes et accises |
| Accijnzen weliswaar de mogelijkheid om in het kader van een | a certes la faculté de renoncer à la confiscation dans le cadre d'une |
| transactievoorstel af te zien van de verbeurdverklaring, maar zij is | proposition de transaction, mais elle n'est pas tenue de le faire. |
| daartoe niet verplicht. Zij kan de transactie ook afhankelijk maken | Elle peut aussi subordonner la transaction à la production de certains |
| van het overleggen van bepaalde goederen, in welk geval het in B.3.2 | biens, auquel cas la différence de traitement présentée en B.3.2 |
| weergegeven verschil in behandeling niet bestaat, of zij kan instemmen | n'existe pas, ou elle peut consentir à une confiscation partielle. |
| met een gedeeltelijke verbeurdverklaring. | |
| B.11.3. Voorts vereist ieder misdrijf, ook een inbreuk op de douane- | B.11.3. Ensuite, toute infraction, y compris une infraction à la |
| en accijnswetgeving, niet alleen een materieel, maar ook een moreel | législation en matière de douanes et accises, requiert, outre un |
| bestanddeel. Ook al betreffen in het douane- en accijnsstrafrecht de | élément matériel, un élément moral. Même si la plupart des infractions |
| meeste overtredingen het verzuim om een precieze positieve | relevant du droit pénal des douanes et accises concernent la |
| verplichting na te leven, zal niettemin het bewijs moeten worden | négligence du respect d'une obligation positive précise, la |
| geleverd dat bij de overtreder de wetenschap aanwezig was dat het | culpabilité du chef d'une infraction requiert la connaissance de ce |
| misdrijf wordt gepleegd (Cass., 4 oktober 2006, P.06.0545.F, | qu'elle est commise (Cass., 4 octobre 2006, P.06.0545.F, |
| ECLI:BE:CASS:2006:ARR.20061004.5). Dat bewijs kan weliswaar, wegens de | ECLI:BE:CASS:2006:ARR.20061004.5). S'il est vrai que, pour certaines |
| eigenheid van de strafbaar gestelde gedraging, worden geleverd door | infractions, en raison de la spécificité de l'acte punissable, la |
| het feit van de overtreding van het voorschrift, maar dat vermoeden is | preuve du fait résulte de la contravention à la prescription même, |
| cette présomption est réfragable. Lorsque le prévenu qui refuse une | |
| weerlegbaar. Wanneer de beklaagde die een transactievoorstel weigert | proposition de transaction ou auquel aucune transaction n'a été |
| of aan wie geen transactievoorstel werd gedaan, kan aantonen of | proposée, peut démontrer ou peut à tout le moins démontrer de façon |
| minstens aannemelijk kan maken dat de inbreuk op de douane- en | crédible que l'infraction à la législation en matière de douanes et |
| accijnswetgeving het gevolg is van overmacht, onoverwinnelijke dwaling | accises résulte de la force majeure, de l'erreur invincible ou d'une |
| of een andere schulduitsluitingsgrond, moet hij op strafrechtelijk | autre cause de justification, il doit être mis hors de cause |
| vlak worden vrijgesproken (Cass., 12 september 2006, P.06.0416.N, | pénalement (Cass., 12 septembre 2006, P.06.0416.N, |
| ECLI:BE:CASS:2006:ARR.20060912.2; 27 september 2005, P.05.0371.N, | ECLI:BE:CASS:2006:ARR.20060912.2; 27 septembre 2005, P.05.0371.N, |
| ECLI:BE:CASS:2005:ARR.20050927.2; 14 juni 2005, P.05.0123.N, | ECLI:BE:CASS:2005:ARR.20050927.2; 14 juin 2005, P.05.0123.N, |
| ECLI:BE:CASS:2005:ARR.20050614.7). Zo de beklaagde in die bewijslast | ECLI:BE:CASS:2005:ARR.20050614.7). Si le prévenu réussit à administrer |
| slaagt, wordt hij niet verschillend behandeld dan de beklaagde of de | cette charge de la preuve, il n'est pas traité différemment du prévenu |
| verdachte die met een transactievoorstel instemt. | ou de l'inculpé qui consent à une proposition de transaction. |
| Wat de schulduitsluitingsgrond van overmacht betreft, is er naast die | En ce qui concerne la cause de justification de la force majeure, la |
| algemene schulduitsluitingsgrond, ook een specifieke | LGDA prévoit, outre cette cause de justification générale, une |
| overmachtsbepaling in de AWDA. Krachtens artikel 135, tweede lid, en | disposition spécifique relative à la force majeure. En vertu de |
| artikel 261/2, 1°, van de AWDA wordt de douanevertegenwoordiger die de | l'article 135, alinéa 2, et de l'article 261/2, 1°, de la LGDA, |
| instructies van zijn klant voor de aangifte bij de douane gevolgd | l'agent en douane qui, ayant suivi les instructions de son client pour |
| heeft en die vervolgd wordt wegens sluikerij, van rechtsvervolging | la déclaration à faire à la douane et qui est poursuivi judiciairement |
| ontslagen, zodra de sluikerij ten laste van de klant bewezen is. | du chef de fraude, est mis hors de cause dès que la fraude est établie |
| Terwijl douane- en accijnsmisdrijven doorgaans geen opzetvereiste | à charge du client. Alors que les infractions en matière de douanes et accises |
| inhouden, sluit dit niet uit dat de strafrechter in een concreet geval | n'impliquent en général pas une condition d'intention, cela n'exclut |
| niettemin oordeelt dat het misdrijf opzettelijk gepleegd werd of dat | pas que le juge pénal juge dans un cas concret que l'infraction a été |
| er sprake is van fraude, in welk geval een beroep op onoverwinnelijke | commise intentionnellement ou qu'il est question d'une fraude, auquel |
| cas un recours à l'erreur invincible, à la force majeure ou à une | |
| dwaling, overmacht of een andere schulduitsluitingsgrond weliswaar | autre cause de justification n'est, certes, pas possible, mais auquel |
| niet mogelijk is, maar in welk geval het in B.3.2 weergegeven verschil | cas la différence de traitement décrite en B.3.2 n'existe pas non |
| in behandeling zich evenmin voordoet, gelet op artikel 264 van de | plus, eu égard à l'article 264 de la LGDA. |
| AWDA. B.11.4. Ten slotte kan de beklaagde die een transactievoorstel weigert | B.11.4. Enfin, l'article 85 du Code pénal permet au prévenu qui refuse |
| of aan wie geen transactievoorstel werd gedaan de strafrechter | une proposition de transaction ou auquel aucune transaction n'a été |
| verzoeken om een vermindering van de geldboete of, in voorkomend | proposée, de demander au juge pénal de bénéficier d'une réduction de |
| geval, de gevangenisstraf, op grond van artikel 85 van het | l'amende ou, le cas échéant, de la peine d'emprisonnement. De même, le |
| Strafwetboek. Evenzo kan hij verzoeken om een uitstel of een | prévenu peut demander au juge pénal de lui accorder un sursis ou une |
| opschorting met betrekking tot de geldboete of om hem in plaats van de | suspension du prononcé en ce qui concerne l'amende ou de lui infliger |
| geldboete of, in voorkomend geval, de gevangenisstraf, een werkstraf | une peine de travail en lieu et place de l'amende ou, le cas échéant, |
| op te leggen. | de la peine d'emprisonnement. |
| B.12. Gelet op het voorgaande, is artikel 221, § 1, van de AWDA | B.12. Eu égard à ce qui précède, l'article 221, § 1er, de la LGDA est |
| bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang | compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en |
| gelezen met artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten | combinaison avec l'article 6, paragraphe 1, de la Convention |
| van de mens. | européenne des droits de l'homme. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 221, § 1, van de algemene wet inzake douane en accijnzen, | L'article 221, § 1er, de la loi générale sur les douanes et accises, |
| gecoördineerd op 18 juli 1977, schendt niet de artikelen 10 en 11 van | coordonnée le 18 juillet 1977, ne viole pas les articles 10 et 11 de |
| de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, van het | la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6, paragraphe 1, de |
| Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het de | |
| strafrechter geen gelijkwaardige bevoegdheid toekent als de | la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne confère |
| bevoegdheid die artikel 263 van dezelfde wet toekent aan de Algemene | pas au juge pénal un pouvoir analogue au pouvoir que l'article 263 de |
| Administratie van de Douane en Accijnzen. | la même loi confère à l'Administration générale des douanes et |
| Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | accises. Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 9 februari 2023. | la Cour constitutionnelle, le 9 février 2023. |
| De griffier, De voorzitter, | Le greffier, Le président, |
| F. Meersschaut L. Lavrysen | F. Meersschaut L. Lavrysen |