← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 115/2022 van 22 september 2022 Rolnummer 7650 In zake :
de prejudiciële vragen betreffende artikel 120bis van de Algemene kinderbijslagwet van 19 december 1939,
gesteld door het Arbeidshof te Antwerpen, afdeling Antw Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit voorzitter L. Lavrysen, emeritus rechter J.-P. Moerman,(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 115/2022 van 22 september 2022 Rolnummer 7650 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 120bis van de Algemene kinderbijslagwet van 19 december 1939, gesteld door het Arbeidshof te Antwerpen, afdeling Antw Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter L. Lavrysen, emeritus rechter J.-P. Moerman,(...) | Extrait de l'arrêt n° 115/2022 du 22 septembre 2022 Numéro du rôle : 7650 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 120bis de la loi générale du 19 décembre 1939 relative aux allocations familiales, posées par la Cour du tr La Cour constitutionnelle, composée du président L. Lavrysen, du juge émérite J.-P. Moerman, con(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 115/2022 van 22 september 2022 | Extrait de l'arrêt n° 115/2022 du 22 septembre 2022 |
| Rolnummer 7650 | Numéro du rôle : 7650 |
| In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 120bis van de | En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 120bis de |
| Algemene kinderbijslagwet van 19 december 1939, gesteld door het | la loi générale du 19 décembre 1939 relative aux allocations |
| Arbeidshof te Antwerpen, afdeling Antwerpen. | familiales, posées par la Cour du travail d'Anvers, division d'Anvers. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit voorzitter L. Lavrysen, emeritus rechter J.-P. | composée du président L. Lavrysen, du juge émérite J.-P. Moerman, |
| Moerman, overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 | conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 |
| januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, waarnemend voorzitter, en de | sur la Cour constitutionnelle, faisant fonction de président, et des |
| rechters M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, S. de Bethune en E. | juges M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, S. de Bethune et E. |
| Bribosia, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | Bribosia, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le |
| voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, | président L. Lavrysen, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| Bij arrest van 7 oktober 2021, waarvan de expeditie ter griffie van | Par arrêt du 7 octobre 2021, dont l'expédition est parvenue au greffe |
| het Hof is ingekomen op 12 oktober 2021, heeft het Arbeidshof te | de la Cour le 12 octobre 2021, la Cour du travail d'Anvers, division |
| Antwerpen, afdeling Antwerpen, de volgende prejudiciële vragen gesteld : | d'Anvers, a posé les questions préjudicielles suivantes : |
| « 1. Schendt artikel 120bis Algemene Kinderbijslagwet van 19 december | « 1. L'article 120bis de la loi générale du 19 décembre 1939 relative |
| 1939, zoals ingevoerd door artikel 49 van de programmawet van 28 juni | aux allocations familiales, tel qu'il a été introduit par l'article 49 |
| 2013, de artikelen 10 en 11 Grondwet al dan niet in samenhang gelezen | de la loi-programme du 28 juin 2013, viole-t-il les articles 10 et 11 |
| met artikel 23 van de Grondwet, in zoverre het geïnterpreteerd zou | de la Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 23 de la |
| worden dat in geval van bedrieglijke handelingen of valse of | Constitution, en ce qu'il serait interprété en ce sens que, dans le |
| cas de manoeuvres frauduleuses ou de déclarations fausses ou sciemment | |
| opzettelijk onvolledige verklaringen, er onbeperkt in de tijd kan | incomplètes, les prestations peuvent être réclamées de manière |
| illimitée dans le temps pour autant que le service public prenne une | |
| teruggevorderd worden voor zover er binnen de vijf jaar na de | décision de récupération dans un délai de cinq ans à compter du moment |
| kennisname van het bedrog door de overheidsdienst een beslissing tot | où il a connaissance de la fraude, alors que, dans le cas du |
| terugvordering wordt genomen, terwijl er bij de invordering van elke | recouvrement de toute autre dette périodique, conformément à l'article |
| andere periodieke schuld, overeenkomstig artikel 2277 van het | 2277 du Code civil, l'on ne peut remonter que cinq ans en arrière, de |
| Burgerlijk Wetboek, maar vijf jaar kan teruggegaan worden waardoor die | |
| bepaling een verschil in behandeling doet ontstaan tussen die beide | sorte que cette disposition crée une différence de traitement entre |
| categorieën van schuldenaars ? | ces deux catégories de débiteurs ? |
| 2. Voor zover er geen schending zou vastgesteld worden naar aanleiding | 2. Pour autant que la première question préjudicielle ne donne pas |
| van de eerste prejudiciële vraag, schendt artikel 120bis Algemene | lieu à un constat de violation, l'article 120bis de la loi générale |
| relative aux allocations familiales, tel qu'il a été introduit par | |
| Kinderbijslagwet zoals ingevoerd door artikel 49 van de programmawet | l'article 49 de la loi-programme du 28 juin 2013, viole-t-il les |
| van 28 juni 2013 de artikelen 10 en 11 Grondwet al dan niet in | articles 10 et 11 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec |
| samenhang gelezen met artikel 23 van de Grondwet, in zoverre het | l'article 23 de la Constitution, en ce qu'il serait interprété en ce |
| geïnterpreteerd zou worden dat het artikel 120bis AKBW, in zoverre de | sens que l'article 120bis de la loi générale relative aux allocations |
| vijfjarige verjaringstermijn ingaat op de dag waarop de instelling | familiales peut être appliqué avec effet rétroactif, dans la mesure où |
| kennis heeft van het bedrieglijke handelingen of van de valse of | le délai de prescription quinquennal prend cours le jour où |
| opzettelijk onvolledige verklaringen, met terugwerkende kracht kan | l'institution a connaissance des manoeuvres frauduleuses ou des |
| toegepast worden waardoor ook uitkeringen die uitbetaald werden voor | déclarations fausses ou sciemment incomplètes, de sorte que les |
| prestations versées avant l'entrée en vigueur de la loi qui a | |
| de inwerkingtreding van de wet die deze tekst heeft ingevoerd, dit is | introduit ce texte, c'est-à-dire à partir de l'entrée en vigueur de |
| vanaf de inwerkingtreding van die bepaling op 1 augustus 2013, kunnen | cette disposition le 1er août 2013, peuvent faire l'objet d'une |
| teruggevorderd worden, terwijl deze uitkeringen onder de vroegere wet | réclamation, alors que, sous l'empire de l'ancienne loi, ces |
| niet meer konden teruggevorderd worden ingevolge het verstrijken van | prestations ne pouvaient plus faire l'objet d'une réclamation à la |
| de vijfjarige verjaringstermijn ? | suite de l'expiration du délai de prescription quinquennal ? |
| 3. Indien op de eerste of de tweede prejudiciële vraag positief zou | 3. Si la première ou la deuxième question préjudicielle appelle une |
| geantwoord worden, schendt artikel 120bis Algemene Kinderbijslagwet, | réponse affirmative, l'article 120bis de la loi générale relative aux |
| zoals ingevoerd door artikel 49 van de programmawet van 28 juni 2013 | allocations familiales, tel qu'il a été introduit par l'article 49 de |
| de artikelen 10 en 11 Grondwet al dan niet in samenhang gelezen met | la loi-programme du 28 juin 2013, viole-t-il les articles 10 et 11 de |
| artikel 23 van de Grondwet, voor zover er hierdoor een onverantwoord | la Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 23 de la |
| onderscheid gemaakt wordt tussen burgerlijke vorderingen uit een | Constitution, en ce qu'il crée une distinction injustifiée entre les |
| misdrijf die, volgens artikel 120bis AKBW, kunnen verjaren voor de | actions civiles résultant d'une infraction qui, selon l'article 120bis |
| strafvordering en burgerlijke vorderingen uit een misdrijf die, | de la loi générale relative aux allocations familiales, peuvent se |
| prescrire avant l'action publique et les actions civiles résultant | |
| volgens de artikelen 26 en 28 van de wet van 17 april 1878 houdende de | d'une infraction qui, selon les articles 26 et 28 de la loi du 17 |
| Voorafgaande Titel van het Wetboek van Strafvordering, niet kunnen | avril 1878 contenant le titre préliminaire du Code de procédure |
| verjaren voor de strafvordering ? ». | pénale, ne peuvent pas se prescrire avant l'action publique ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling | Quant à la disposition en cause |
| B.1.1. Artikel 120bis van de Algemene kinderbijslagwet van 19 december | B.1.1. L'article 120bis de la loi générale du 19 décembre 1939 |
| 1939 (hierna : de Algemene kinderbijslagwet), zoals het is gewijzigd | relative aux allocations familiales (ci-après : la loi générale |
| relative aux allocations familiales), tel qu'il a été modifié par | |
| bij artikel 49 van de programmawet van 28 juni 2013, met | l'article 49 de la loi-programme du 28 juin 2013 avec effet au 1er |
| inwerkingtreding op 1 augustus 2013, bepaalt : « De terugvordering van de ten onrechte uitbetaalde uitkeringen kan niet geëist worden na verloop van een termijn van drie jaar te rekenen vanaf de datum waarop de uitbetaling is geschied. Benevens de redenen waarin is voorzien in het Burgerlijk Wetboek, wordt de verjaring gestuit door het eisen van het onverschuldigd uitbetaalde, door middel van een ter post aangetekend aan de schuldenaar betekend schrijven. In afwijking van het eerste lid wordt de verjaringstermijn op vijf jaar gebracht als de ten onrechte betaalde uitkeringen verkregen werden door bedrieglijke handelingen of door valse of opzettelijk onvolledige verklaringen. Die termijn gaat in op de dag waarop de | août 2013, dispose : « La répétition des prestations familiales indûment payées ne peut être réclamée après l'expiration d'un délai de trois ans prenant cours à la date à laquelle le paiement a été effectué. Outre les causes prévues par le Code civil, la prescription est interrompue par la réclamation des paiements indus notifiée au débiteur par lettre recommandée à la poste. Par dérogation à l'alinéa 1er, le délai de prescription est porté à cinq ans si les prestations payées indûment ont été obtenues à la suite de manoeuvres frauduleuses ou de déclarations fausses ou sciemment incomplètes. Ce délai prend cours à la date à laquelle |
| instelling kennis heeft van het bedrog, de arglist of de bedrieglijke | l'institution a connaissance de la fraude, du dol ou des manoeuvres |
| handelingen van de sociaal verzekerde ». | frauduleuses de l'assuré social ». |
| B.1.2. De verwijzende rechter stelt drie prejudiciële vragen aan het | B.1.2. Le juge a quo pose trois questions préjudicielles à la Cour sur |
| Hof over de bestaanbaarheid van die bepaling met de artikelen 10, 11 | la compatibilité de cette disposition avec les articles 10, 11 et 23 |
| en 23 van de Grondwet. | de la Constitution. |
| Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag | Quant à la première question préjudicielle |
| B.2. Met de eerste prejudiciële vraag verzoekt de verwijzende rechter | B.2. Par la première question préjudicielle, le juge a quo interroge |
| het Hof zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van de in het | la Cour sur la compatibilité de la disposition en cause avec les |
| geding zijnde bepaling met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al | articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec |
| dan niet in samenhang gelezen met artikel 23 van de Grondwet, zo | l'article 23 de la Constitution, dans l'interprétation selon laquelle, |
| geïnterpreteerd dat, in geval van bedrog, de bijslag onbeperkt in de | |
| tijd kan worden teruggevorderd op voorwaarde dat de bevoegde | en cas de fraude, les prestations peuvent être réclamées sans |
| instelling een beslissing tot terugvordering neemt binnen een termijn | limitation dans le temps pour autant que l'organisme compétent prenne |
| van vijf jaar te rekenen vanaf het ogenblik dat zij kennis gekregen | une décision de récupération dans un délai de cinq ans à compter du |
| heeft van het bedrog. De verwijzende rechter stelt aan het Hof in het | moment où il a eu connaissance de la fraude. Le juge a quo interroge |
| bijzonder een vraag over het verschil in behandeling dat de in het | en particulier la Cour sur la différence de traitement que la |
| geding zijnde bepaling invoert tussen de schuldenaars van | disposition en cause crée entre les débiteurs de prestations |
| gezinsbijslag die ten onrechte is uitgekeerd in geval van bedrog en de | familiales indûment payées en cas de fraude et les débiteurs de dettes |
| schuldenaars van periodieke schulden die een vijfjarige verjaring | périodiques qui bénéficient d'une prescription quinquennale, |
| genieten, overeenkomstig artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek. | conformément à l'article 2277 du Code civil. |
| B.3. Bij zijn arrest nr. 9/2021 van 21 januari 2021 heeft het Hof | B.3. Par son arrêt n° 9/2021 du 21 janvier 2021, la Cour a jugé : |
| geoordeeld : « B.6.1. De kortere verjaring waarin artikel 2277 van het Burgerlijk | « B.6.1. La prescription abrégée prévue par l'article 2277 du Code |
| Wetboek voorziet, wordt verantwoord door de bijzondere aard van de | civil est justifiée par la nature particulière des créances qu'elle |
| schuldvorderingen die zij beoogt : het gaat erom, wanneer de schuld | vise : il s'agit, lorsque la dette a pour objet des prestations de |
| betrekking heeft op de uitkeringen van inkomsten die ' bij het jaar of | revenus ' payables par année, ou à des termes périodiques plus courts |
| bij kortere termijnen ' betaalbaar zijn, ofwel de kredietnemers te | ', soit de protéger les emprunteurs et d'inciter les créanciers à la |
| beschermen en de schuldeisers tot zorgvuldigheid aan te zetten, ofwel | diligence, soit d'éviter l'accroissement constant du montant global |
| te vermijden dat het totaalbedrag van de periodieke schuldvorderingen voortdurend aangroeit. De kortere verjaring maakt het ook mogelijk de schuldenaars te beschermen tegen de opeenstapeling van periodieke schulden die, na verloop van tijd, een aanzienlijke kapitaalschuld zouden kunnen worden. B.6.2. De sociaal verzekerden die in geval van bedrog, arglist of bedrieglijke handelingen onverschuldigde socialezekerheidsuitkeringen moeten terugbetalen, bevinden zich, wat de verjaring van hun schuld betreft, in een situatie die vergelijkbaar is met die van de schuldenaars van periodieke schulden. De sociaal verzekerden die in geval van bedrog, arglist of bedrieglijke handelingen onverschuldigde socialezekerheidsuitkeringen moeten terugbetalen, zijn immers onderworpen aan een verjaringstermijn van vijf jaar, waarvan de duur identiek is aan die waarin is voorzien | des créances périodiques. La prescription abrégée permet aussi de protéger les débiteurs contre l'accumulation de dettes périodiques qui, dans la durée, pourraient se transformer en une dette de capital importante. B.6.2. Les assurés sociaux qui doivent rembourser des prestations de sécurité sociale indues en cas de fraude, de dol ou de manoeuvres frauduleuses se trouvent, en ce qui concerne la prescription de leur dette, dans une situation qui est comparable à celle des débiteurs de dettes périodiques. Les assurés sociaux qui doivent rembourser des prestations de sécurité sociale indues en cas de fraude, de dol ou de manoeuvres frauduleuses sont en effet soumis à un délai de prescription de cinq ans, soit |
| voor de schuldenaars van periodieke bedragen zoals beoogd bij artikel | d'une durée identique à celle du délai prévu pour les débiteurs de |
| 2277 van het Burgerlijk Wetboek. Voor de eersten is het aanvangspunt | sommes périodiques qui sont visés par l'article 2277 du Code civil. |
| van die termijn echter vastgesteld op de dag waarop de instelling | Toutefois, pour les premiers, le point de départ de ce délai est fixé |
| kennis heeft van het bedrog, de arglist of de bedrieglijke handelingen | à la date à laquelle l'institution a connaissance de la fraude, du dol |
| van de sociaal verzekerde. | ou des manoeuvres frauduleuses de l'assuré social. |
| B.7.1. De verjaring van het in geval van bedrog, arglist of | B.7.1. La prescription de l'indu en cas de fraude, de dol ou de |
| bedrieglijke handelingen van de sociaal verzekerde ten onrechte | manoeuvres frauduleuses de l'assuré social a toujours fait l'objet |
| uitgekeerde bedrag heeft steeds het voorwerp uitgemaakt van een | |
| specifieke regeling. | d'un régime spécifique. |
| B.7.2. Vóór de vervanging ervan bij artikel 35 van de programmawet van | B.7.2. Avant son remplacement par l'article 35 de la loi-programme du |
| 20 juli 2006, bepaalde artikel 120bis, derde lid, van de wetten ' | 20 juillet 2006, l'article 120bis, alinéa 3, des lois ' relatives aux |
| betreffende de kinderbijslag voor loonarbeiders, samengeordend op 19 | allocations familiales pour travailleurs salariés, coordonnées le 19 |
| december 1939 ' dat de verkorte verjaringstermijn van vijf jaar niet | décembre 1939 ', prévoyait que le délai de prescription abrégé de cinq |
| van toepassing was indien de ten onrechte betaalde uitkeringen | ans ne s'appliquait pas si les prestations payées indûment avaient été |
| verkregen werden door bedrieglijke handelingen of door valse of | obtenues à la suite de manoeuvres frauduleuses ou de déclarations |
| opzettelijk onvolledige verklaringen, zodat bij gebrek aan een | fausses ou sciemment incomplètes, de sorte qu'à défaut d'indication |
| specifieke vermelding in die bepaling, de verjaringstermijn tien jaar was. | dans cette disposition, le délai de prescription était de dix ans. |
| B.7.3.1. Zoals het is vervangen bij artikel 35 van de programmawet van | B.7.3.1. A la suite de son remplacement par l'article 35 de la |
| 20 juli 2006, bepaalde het in het geding zijnde artikel 120bis, derde | loi-programme du 20 juillet 2006, l'article 120bis, alinéa 3, en |
| lid, dat in afwijking van de verkorte verjaringstermijn van drie jaar | cause, prévoyait que, par dérogation au délai de prescription abrégé |
| de verjaringstermijn op vijf jaar werd gebracht als de ten onrechte | de trois ans, le délai de prescription était porté à cinq ans si les |
| betaalde uitkeringen verkregen werden door bedrieglijke handelingen of | prestations payées indûment avaient été obtenues à la suite de |
| door valse of opzettelijk onvolledige verklaringen. | manoeuvres frauduleuses ou de déclarations fausses ou sciemment |
| Er was niet voorzien in een specifiek aanvangspunt van de vijfjarige | incomplètes. Aucun point de départ spécifique du délai de prescription quinquennal |
| verjaringstermijn in geval van bedrog, zodat hij, overeenkomstig | n'était prévu en cas de fraude, de sorte que, conformément à l'article |
| artikel 120bis, eerste lid, van de Algemene kinderbijslagwet, inging | 120bis, alinéa 1er, de la loi générale relative aux allocations |
| op de datum waarop de uitbetaling is geschied. | familiales, ce délai prenait cours à partir de la date à laquelle le |
| paiement avait été effectué. | |
| [...] | [...] |
| B.7.4.1. Artikel 49 van de programmawet van 28 juni 2013 heeft artikel | B.7.4.1. L'article 49 de la loi-programme du 28 juin 2013 a modifié |
| 120bis, derde lid, van de Algemene kinderbijslagwet gewijzigd. | l'article 120bis, alinéa 3, de la loi générale relative aux allocations familiales. |
| Die wijziging, die is ontstaan uit een amendement, werd als volgt | Cette modification, qui résulte d'un amendement, a été justifiée comme |
| verantwoord : | suit : |
| ' In het nieuwe derde lid wordt bovendien de maatregel van artikel | ' Le nouvel alinéa 3 reproduit par ailleurs la mesure figurant à |
| 39/16 opgenomen waarbij het moment waarop de verjaringstermijn ingaat | l'article 39/16 qui postpose la prise de cours du délai de |
| wordt gewijzigd naar de dag waarop de instelling kennis heeft van het | prescription au jour où l'institution a connaissance de la fraude, du |
| bedrog, de arglist of de bedrieglijke handelingen [...] zodat die | dol ou des manoeuvres frauduleuses de manière à rendre cette |
| bepaling expliciet van toepassing wordt op de kinderbijslagsector ' | disposition explicitement applicable au secteur des allocations |
| (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2853/007, p. 10). | familiales ' (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2853/007, p. 10). |
| B.7.4.2. [...] | B.7.4.2. [...] |
| ' De instellingen van sociale zekerheid worden vaak geconfronteerd met | ' Les institutions de sécurité sociale sont souvent confrontées à des |
| situaties waarbij sociaal verzekerden op frauduleuze wijze | situations où un assuré social a usé de fraude pour obtenir des |
| socialezekerheidsuitkeringen ontvangen hebben. | prestations de sécurité sociale. |
| Aangezien die fraude soms laat wordt vastgesteld, is het dan niet | Le constat parfois tardif de cette fraude a pour conséquence qu'il |
| langer mogelijk om de onverschuldigd betaalde bedragen terug te | n'est plus possible de récupérer les montants indûment payés en raison |
| vorderen omdat de verjaringstermijn overschreden is. | de l'écoulement du délai de prescription. |
| Met de voorgestelde wijziging zal het mogelijk zijn om die termijn | La modification proposée permettra de faire courir ce délai, non plus |
| niet langer vanaf de uitbetaling van de socialezekerheidsuitkering te | à dater du paiement de la prestation de sécurité sociale, mais à dater |
| laten lopen maar vanaf het moment waarop de fraude door de instelling | de la découverte de la fraude par l'institution. |
| ontdekt wordt. Die maatregel zal het de instellingen van sociale zekerheid dus | Cette mesure permettra donc aux institutions de sécurité sociale de |
| mogelijk maken om de op frauduleuze wijze verkregen bedragen | récupérer plus efficacement les sommes obtenues suite à des manoeuvres |
| efficiënter terug te vorderen. | frauduleuses. |
| Het voordeel van de wijziging van deze wet met algemene draagwijdte, | La modification de cette loi de portée générale présente l'avantage de |
| is dat alle sociaal verzekerden op dezelfde manier behandeld worden | |
| wat betreft de termijn waarin de instellingen op dergelijke wijze | mettre tous les assurés sociaux sur un pied d'égalité du point de vue |
| verkregen onverschuldigd betaalde bedragen kunnen terugvorderen ' | du délai pendant lequel les institutions peuvent récupérer des sommes |
| (ibid., p. 14). | indûment versées en raison de ces manoeuvres ' (ibid., p. 14). |
| B.7.4.3. Het verslag met betrekking tot die bepalingen vermeldt : | B.7.4.3. Le rapport relatif à ces dispositions mentionne : |
| ' In de huidige reglementering is het startpunt van verjaring de datum | ' Dans la réglementation actuelle, le point de départ du délai de |
| van betaling van de gezinsbijslag. Dat heeft als gevolg dat in een | prescription est la date du paiement des prestations familiales. Il en |
| groot aantal fraudegevallen een deel van de betalingen verjaard zijn | résulte que, dans un grand nombre de cas de fraude, une partie des |
| op het moment dat de fraude wordt vastgesteld, vooral omdat | paiements sont déjà prescrits au moment où la fraude est constatée, |
| gezinsbijslag een afgeleid recht is. | essentiellement parce que les prestations familiales sont un droit |
| De verjaringstermijn kan dus het best starten op het moment dat de | dérivé. Il est donc préférable que le délai de prescription commence au moment |
| fraude wordt vastgesteld, anders dreigt het onverschuldigde bedrag | où la fraude est constatée : sinon, l'indu risque d'être prescrit. |
| verjaard te zijn. In geval van misbruik door fictieve werkgevers en | Dans le cas d'une fraude au moyen d'employeurs et de travailleurs |
| werknemers, werd de RKW immers bij het begin al gewaarschuwd van de | fictifs, l'ONAFTS est en effet prévenu de la fraude dès le début, mais |
| fraude, maar kon hij geen onverschuldigde betaling vaststellen, zolang | il ne peut constater un paiement indu tant que la fraude n'a pas été |
| de fraude niet werd geconstateerd door de RSZ ' (Parl. St., Kamer, | constatée par l'ONSS ' (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC |
| 2012-2013, DOC 53-2853/017, pp. 9-10; zie ook Parl. St., Senaat, | 53-2853/017, pp. 9-10; voy. aussi Doc. parl., Sénat, 2012-2013, n° |
| 2012-2013, nr. 5-2169/5, p. 7). | 5-2169/5, p. 7). |
| De staatssecretaris voor Sociale Zaken, Gezinnen en Personen met een | Le secrétaire d'Etat aux Affaires sociales, aux Familles et aux |
| handicap, belast met Beroepsrisico's, heeft ook gepreciseerd : | Personnes handicapées, chargé des Risques professionnels a aussi |
| ' Door fraude onterecht uitbetaalde bedragen worden al te vaak | précisé : ' Les indus frauduleux sont constatés trop souvent après l'écoulement |
| vastgesteld na het verstrijken van de verjaringstermijn, wat de | du délai de prescription, ce qui motive la modification proposée quant |
| motivering vormt voor de voorgestelde wijziging met betrekking tot het | |
| beginpunt van de verjaringstermijn ' (ibid., p. 14). | au point de départ du délai de prescription ' (ibid., p. 14). |
| De staatssecretaris voor de Bestrijding van de sociale en de fiscale | Le secrétaire d'Etat à la Lutte contre la fraude sociale et fiscale a |
| fraude heeft ook uiteengezet : | aussi exposé : |
| ' Er wordt geopteerd voor een aanvang van de verjaring op het ogenblik | ' Il est choisi de fixer la prise de cours de la prescription au |
| van het laatste frauduleuze element (de laatste onterechte betaling | moment du dernier élément frauduleux (le dernier paiement indu |
| die aan de vaststelling van de fraude voorafgaat). Die wijziging is | précédant la constatation de la fraude). Cette modification s'impose, |
| nodig omdat in de praktijk blijkt dat 27 % van de onterecht | dès lors qu'il ressort de la pratique que 27 % des montants indûment |
| uitbetaalde bedragen niet meer kunnen worden teruggevorderd indien de | |
| verjaring een aanvang neemt bij elke onrechtmatige uitbetaling ' | versés ne peuvent plus être récupérés lorsque la prescription prend |
| (ibid., p. 16). | cours lors de chaque paiement indu ' (ibid., p. 16). |
| B.8. Uit het voorgaande blijkt dat de sociaal verzekerden die in geval | B.8. Il ressort de ce qui précède que les assurés sociaux qui doivent |
| van bedrog, arglist of bedrieglijke handelingen onverschuldigde | rembourser des prestations de sécurité sociale indues en cas de |
| socialezekerheidsuitkeringen moeten terugbetalen, rekening houdend met | |
| de bedrieglijke oorzaak van het onverschuldigde karakter van de | fraude, de dol ou de manoeuvres frauduleuses se trouvent, compte tenu |
| bedragen die dienen te worden terugbetaald, zich in een situatie | de la cause frauduleuse du caractère indu des sommes devant être |
| bevinden die verschilt van die van andere schuldenaars, met inbegrip | remboursées, dans une situation différente de celle d'autres |
| van diegenen die worden beoogd bij artikel 2277 van het Burgerlijk | débiteurs, y compris ceux qui sont visés à l'article 2277 du Code |
| Wetboek, en dat objectieve verschil kan de invoering verantwoorden van | civil, et cette différence objective peut justifier l'instauration |
| een specifieke regeling inzake verjaring, zowel wat betreft de | d'un régime spécifique de prescription, tant en ce qui concerne le |
| verjaringstermijn als wat betreft het aanvangspunt van die termijn. | délai de prescription qu'en ce qui concerne le point de départ de ce délai. |
| Ten aanzien van de legitieme doelstelling de sociale fraude te | Eu égard à l'objectif légitime de lutte contre la fraude sociale, il |
| bestrijden, is het niet kennelijk onredelijk te voorzien in een | n'est pas manifestement déraisonnable de prévoir que le délai de |
| aanvangspunt van de verjaringstermijn vanaf het ogenblik dat de | prescription prend cours à partir de la connaissance, par |
| socialezekerheidsinstelling kennis heeft van het bedrog, de arglist of | l'institution de sécurité sociale, de la fraude, du dol ou des |
| de bedrieglijke handelingen van de sociaal verzekerde, aangezien die | manoeuvres frauduleuses de l'assuré social, dès lors que cette mesure |
| maatregel ertoe strekt de socialezekerheidsinstellingen de | vise à permettre aux institutions de sécurité sociale de récupérer |
| mogelijkheid te bieden bedrieglijk verkregen bedragen doeltreffender | plus efficacement des sommes obtenues frauduleusement. |
| terug te vorderen. | |
| B.9. Die maatregel brengt daarenboven geen onevenredige gevolgen met | B.9. Par ailleurs, cette mesure ne produit pas des effets |
| zich mee voor de sociaal verzekerde die socialezekerheidsuitkeringen | disproportionnés pour l'assuré social qui a obtenu des prestations de |
| heeft verkregen in geval van bedrog, arglist of bedrieglijke | sécurité sociale en cas de fraude, de dol ou de manoeuvres |
| handelingen. | frauduleuses. |
| De verjaringstermijn zal immers beginnen lopen vanaf een concreet en | |
| objectief criterium, namelijk het ogenblik waarop de | Le délai de prescription prendra en effet cours sur la base d'un |
| socialezekerheidsinstelling kennis heeft van het bedrog, de arglist of | critère concret et objectif, à savoir à partir de la connaissance, par |
| de bedrieglijke handelingen van de sociaal verzekerde. Op die manier | l'institution de sécurité sociale, de la fraude, du dol ou des |
| loopt de verjaringstermijn in geval van bedrog niet vóór men kennis | manoeuvres frauduleuses de l'assuré social. De la sorte, le délai de |
| heeft van het bedrog dat ten grondslag ligt aan de vordering tot | prescription en cas de fraude ne prend pas cours avant la connaissance |
| terugbetaling van de onverschuldigde uitkeringen. Tot slot is de | de la fraude fondant la demande de récupération des allocations |
| vijfjarige verjaringstermijn identiek aan die waarin is voorzien bij | indues. Enfin, le délai de prescription quinquennal est identique au |
| artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek, zodat de sociaal verzekerden, | délai prévu par l'article 2277 du Code civil, de sorte que les assurés |
| sociaux sont, comme les débiteurs de dettes périodiques visés à | |
| zoals de in artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek beoogde | l'article 2277 du Code civil, protégés contre la récupération d'une |
| schuldenaars van periodieke schulden, worden beschermd tegen de | |
| terugvordering van een opeenstapeling van onverschuldigde uitkeringen | |
| die, na verloop van tijd, een aanzienlijke kapitaalschuld zouden kunnen worden. | accumulation d'allocations indues qui, dans la durée, pourraient se |
| De wetgever heeft derhalve een billijk evenwicht bereikt tussen de | transformer en une dette de capital importante. |
| doelstelling van rechtszekerheid die met een verjaringstermijn wordt | Le législateur a dès lors ménagé un juste équilibre entre l'objectif |
| nagestreefd, de bescherming van de sociaal verzekerden en de zorg om | de sécurité juridique que poursuit un délai de prescription, la |
| de doeltreffendheid te verzekeren van de terugvordering van | protection des assurés sociaux et le souci d'assurer l'effectivité de |
| bedrieglijk verkregen bedragen. | la récupération de sommes frauduleusement obtenues. |
| B.10.1. De inaanmerkingneming van artikel 23 van de Grondwet leidt | B.10.1. La prise en compte de l'article 23 de la Constitution ne |
| niet tot een andere conclusie. | conduit pas à une autre conclusion. |
| Artikel 23 van de Grondwet bepaalt dat ieder het recht heeft een | L'article 23 de la Constitution dispose que chacun a le droit de mener |
| menswaardig leven te leiden en draagt de onderscheiden wetgevers op de | une vie conforme à la dignité humaine, et charge les différents |
| erin vermelde economische, sociale en culturele rechten daartoe te | législateurs de garantir les droits économiques, sociaux et culturels |
| waarborgen, waaronder ' het recht op sociale zekerheid '. | qu'il mentionne, dont ' le droit à la sécurité sociale '. |
| De terugvordering van onverschuldigde socialezekerheidsuitkeringen die | La récupération de prestations de sécurité sociale indues obtenues par |
| zijn verkregen door bedrog, arglist of bedrieglijke handelingen van de | l'assuré social à la suite d'une fraude, d'un dol ou de manoeuvres |
| sociaal verzekerde valt niet onder het toepassingsgebied van die | frauduleuses ne relève pas du champ d'application de cette disposition |
| grondwetsbepaling. | constitutionnelle. |
| B.10.2. Voor het overige, in de veronderstelling dat de in het geding | B.10.2. Pour le surplus, à supposer que la disposition en cause puisse |
| zijnde bepaling afbreuk zou kunnen doen aan een van de bij artikel 23 | porter atteinte à un des droits fondamentaux garantis par l'article 23 |
| van de Grondwet gewaarborgde grondrechten, en zonder dat het nodig is | de la Constitution, et sans qu'il soit nécessaire d'examiner si cette |
| te onderzoeken of die eventuele afbreuk een aanzienlijke achteruitgang | atteinte éventuelle occasionne un recul significatif dans la |
| in de door een dergelijk recht geboden bescherming veroorzaakt, | protection offerte par un tel droit, il existe en toute hypothèse des |
| bestaan er in elk geval redenen van algemeen belang welke die | motifs d'intérêt général qui justifient cet éventuel recul. |
| eventuele achteruitgang verantwoorden. | |
| Immers, zoals in B.8 en B.9 is vermeld, strekt de in het geding zijnde | En effet, comme il est dit en B.8 et en B.9, la mesure en cause, en |
| maatregel, door als aanvangspunt van de verjaringstermijn het ogenblik | fixant comme point de départ du délai de prescription la connaissance, |
| vast te leggen waarop de socialezekerheidsinstelling kennis heeft van | par l'institution de sécurité sociale, de la fraude, du dol ou des |
| het bedrog, de arglist of de bedrieglijke handelingen van de sociaal | manoeuvres frauduleuses de l'assuré social, tend à lutter contre la |
| verzekerde, ertoe de sociale fraude te bestrijden, met inachtneming | fraude sociale, dans le respect d'un juste équilibre entre l'objectif |
| van een billijk evenwicht tussen de doelstelling van rechtszekerheid | |
| die met een verjaringstermijn wordt nagestreefd, de bescherming van de | de sécurité juridique que poursuit un délai de prescription, la |
| sociaal verzekerden en de zorg om de doeltreffendheid te verzekeren | protection des assurés sociaux et le souci d'assurer l'effectivité de |
| van de terugvordering van bedrieglijk verkregen bedragen. | la récupération de sommes frauduleusement obtenues. |
| B.11. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord ». | B.11. La question préjudicielle appelle une réponse négative ». |
| B.4. Uit B.9, tweede alinea, van het arrest nr. 9/2021 blijkt dat het | B.4. Il ressort du B.9, alinéa 2, de l'arrêt n° 9/2021 que la Cour a |
| Hof heeft besloten tot de grondwettigheid van de in het geding zijnde | conclu à la constitutionnalité de la disposition en cause en tenant |
| bepaling ermee rekening houdend dat « de vijfjarige verjaringstermijn | compte du fait que « le délai de prescription quinquennal [qu'elle |
| [waarin zij voorziet] identiek [is] aan die waarin is voorzien bij | |
| artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek, zodat de sociaal verzekerden, | prévoit] est identique au délai prévu par l'article 2277 du Code |
| zoals de in artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek beoogde schuldenaars van periodieke schulden, worden beschermd tegen de terugvordering van een opeenstapeling van onverschuldigde uitkeringen die, na verloop van tijd, een aanzienlijke kapitaalschuld zouden kunnen worden ». Uit die precisering dient te worden afgeleid dat, zelfs in geval van bedrog en zelfs wanneer zij optreedt binnen vijf jaar na het ontdekken ervan, de bevoegde instelling de ten onrechte uitbetaalde gezinsbijslag niet onbeperkt in de tijd kan terugvorderen. De in het geding zijnde bepaling anders interpreteren, zou tot gevolg hebben dat de sociaal verzekerden niet beschermd zijn tegen de terugvordering van een opeenstapeling van onverschuldigde uitkeringen | civil, de sorte que les assurés sociaux sont, comme les débiteurs de dettes périodiques visés à l'article 2277 du Code civil, protégés contre la récupération d'une accumulation d'allocations indues qui, dans la durée, pourraient se transformer en une dette de capital importante ». Il y a lieu de déduire de cette précision que, même en cas de fraude et même s'il agit dans les cinq ans de la découverte de celle-ci, l'organisme compétent ne peut pas réclamer les prestations familiales indûment payées sans limitation dans le temps. Interpréter autrement la disposition en cause aurait pour effet que les assurés sociaux ne soient pas protégés contre la récupération d'une accumulation d'allocations indues qui, dans la durée, pourraient se |
| die, na verloop van tijd, een aanzienlijke kapitaalschuld zouden | transformer en une dette de capital importante, ce qui serait |
| kunnen worden, hetgeen kennelijk onevenredig zou zijn gelet op het | manifestement disproportionné eu égard à l'objectif du législateur qui |
| doel van de wetgever dat erin bestaat sociale fraude te bestrijden. | est de lutter contre la fraude sociale. |
| B.5. In zoverre de eerste prejudiciële vraag berust op een kennelijk | B.5. En ce qu'elle repose sur une interprétation manifestement erronée |
| verkeerde interpretatie van de in het geding zijnde bepaling, behoeft | de la disposition en cause, la première question préjudicielle |
| zij geen antwoord. | n'appelle pas de réponse. |
| Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag | Quant à la deuxième question préjudicielle |
| B.6. Gelet op het antwoord op de eerste prejudiciële vraag en het | B.6. Compte tenu de la réponse donnée à la première question |
| ondergeschikte karakter van de tweede prejudiciële vraag, behoeft die | préjudicielle et du caractère subsidiaire de la deuxième question |
| laatste geen antwoord. | préjudicielle, cette dernière n'appelle pas de réponse. |
| Ten aanzien van de derde prejudiciële vraag | Quant à la troisième question préjudicielle |
| B.7. Met de derde prejudiciële vraag verzoekt de verwijzende rechter | B.7. Par la troisième question préjudicielle, le juge a quo interroge |
| het Hof zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van artikel 120bis | la Cour sur la compatibilité de l'article 120bis de la loi générale |
| van de Algemene kinderbijslagwet, zoals gewijzigd bij artikel 49 van | relative aux allocations familiales, tel qu'il a été modifié par |
| de programmawet van 28 juni 2013, met de artikelen 10 en 11 van de | l'article 49 de la loi-programme du 28 juin 2013, avec les articles 10 |
| Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23 van de | et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 23 |
| Grondwet, « voor zover er hierdoor een onverantwoord onderscheid | de la Constitution, « en ce qu'il crée une distinction injustifiée |
| gemaakt wordt tussen burgerlijke vorderingen uit een misdrijf die, | entre les actions civiles résultant d'une infraction qui, selon |
| volgens artikel 120bis AKBW, kunnen verjaren voor de strafvordering en | l'article 120bis de la loi générale relative aux allocations |
| familiales, peuvent se prescrire avant l'action publique et les | |
| burgerlijke vorderingen uit een misdrijf die, volgens de artikelen 26 | actions civiles résultant d'une infraction qui, selon les articles 26 |
| en 28 van de wet van 17 april 1878 houdende de Voorafgaande Titel van | et 28 de la loi du 17 avril 1878 contenant le titre préliminaire du |
| het Wetboek van Strafvordering, niet kunnen verjaren voor de | Code de procédure pénale, ne peuvent pas se prescrire avant l'action |
| strafvordering ». | publique ». |
| B.8. Zoals het Vlaams Agentschap voor de Uitbetaling van Toelagen in | B.8. Comme l'observe la « Vlaams Agentschap voor de Uitbetaling van |
| het kader van het Gezinsbeleid opmerkt, bestaat een tegenstrijdigheid | Toelagen in het kader van het Gezinsbeleid », il existe une |
| tussen de bewoordingen van de prejudiciële vraag en de motieven van | contradiction entre le libellé de la question préjudicielle et les |
| het verwijzingsarrest ten aanzien van de toepasselijke versie van | motifs de l'arrêt de renvoi en ce qui concerne la version applicable |
| artikel 120bis van de Algemene kinderbijslagwet. Er bestaat dus | de l'article 120bis de la loi générale relative aux allocations |
| twijfel omtrent de bepaling waarover aan het Hof een vraag wordt | familiales. Il y a donc un doute concernant la disposition sur |
| gesteld, twijfel die, bij ontstentenis van een toereikende | laquelle la Cour est interrogée que, faute de développements |
| uiteenzetting in het verwijzingsarrest, het Hof niet in staat is weg | suffisants dans l'arrêt de renvoi, la Cour n'est pas en mesure de |
| te nemen. | dissiper. |
| In elk geval dient te worden opgemerkt dat de regel, vervat in artikel | En tout état de cause, il y a lieu de relever que la règle, contenue |
| 26 van de voorafgaande titel van het Wetboek van strafvordering, | dans l'article 26 du titre préliminaire du Code de procédure pénale, |
| volgens welke de burgerlijke vordering die voortvloeit uit een | |
| misdrijf niet kan verjaren vóór de strafvordering, veronderstelt dat | selon laquelle l'action civile résultant d'une infraction ne peut se |
| de rechter bij wie de burgerlijke vordering is ingesteld, het bestaan | prescrire avant l'action publique, suppose que le juge saisi de |
| van een misdrijf vaststelt (Cass., 9 februari 2009, S.08.0067.F), | l'action civile constate l'existence d'une infraction (Cass., 9 |
| hetgeen de verwijzende rechter te dezen niet heeft gedaan. Hieruit | février 2009, S.08.0067.F), ce que n'a pas fait le juge a quo en |
| vloeit voort dat de prejudiciële vraag, althans in dit stadium, niet | l'espèce. Il s'ensuit que la question préjudicielle n'est, du moins à |
| nuttig is voor de oplossing van het voor de verwijzende rechter | ce stade, pas utile à la solution du litige pendant devant le juge a |
| hangende geschil. | quo. |
| B.9. De derde prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. | B.9. La troisième question préjudicielle n'appelle pas de réponse. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| De prejudiciële vragen behoeven geen antwoord. | Les questions préjudicielles n'appellent pas de réponse. |
| Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 22 september 2022. | la Cour constitutionnelle, le 22 septembre 2022. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| L. Lavrysen | L. Lavrysen |