← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 126/2022 van 13 oktober 2022 Rolnummer 7794 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 376, §§ 1 en 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen
1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, de rechters T.(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 126/2022 van 13 oktober 2022 Rolnummer 7794 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 376, §§ 1 en 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, de rechters T.(...) | Extrait de l'arrêt n° 126/2022 du 13 octobre 2022 Numéro du rôle : 7794 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 376, §§ 1 er et 2, du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de premièr La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, des juges T. Giet, (...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 126/2022 van 13 oktober 2022 | Extrait de l'arrêt n° 126/2022 du 13 octobre 2022 |
Rolnummer 7794 | Numéro du rôle : 7794 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 376, §§ 1 en 2, | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 376, §§ 1er |
van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de | et 2, du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal |
Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik. | de première instance de Liège, division de Liège. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, de rechters | composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, des juges T. Giet, |
T. Giet, J. Moerman, E. Bribosia en W. Verrijdt, en, overeenkomstig | J. Moerman, E. Bribosia et W. Verrijdt, et, conformément à l'article |
artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
Grondwettelijk Hof, emeritus rechter J.-P. Moerman, bijgestaan door de | constitutionnelle, du juge émérite J.-P. Moerman, assistée du greffier |
griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. | F. Meersschaut, présidée par le président P. Nihoul, |
Nihoul, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij vonnis van 31 maart 2022, waarvan de expeditie ter griffie van het | Par jugement du 31 mars 2022, dont l'expédition est parvenue au greffe |
Hof is ingekomen op 26 april 2022, heeft de Rechtbank van eerste | de la Cour le 26 avril 2022, le Tribunal de première instance de |
aanleg Luik, afdeling Luik, de volgende prejudiciële vraag gesteld : | Liège, division de Liège, a posé la question préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 376, §§ 1 en 2, van het WIB 1992 de artikelen 10, 11 | « L'article 376 §§ 1er et 2 du CIR 1992 viole-t-il les articles 10, 11 |
en 172 van de Grondwet, in zoverre die bepaling zo moet worden | et 172 de la Constitution en ce que cette disposition doit être |
geïnterpreteerd dat : | interprétée en ce sens : |
- een op prejudiciële vraag gewezen arrest van het Grondwettelijk Hof | - qu'un arrêt de la Cour constitutionnelle rendu sur question |
waarbij wordt geoordeeld dat een fiscale wettelijke maatregel in | préjudicielle qui juge une mesure législative fiscale contraire aux |
strijd is met het door de Grondwet gewaarborgde beginsel van | principes d'égalité et de non-discrimination garantis par la |
gelijkheid en niet-discriminatie, noch een ' nieuw rechtsmiddel ', | Constitution n'est ni un 'nouveau moyen de droit' ni un 'changement de |
noch een ' wijziging van jurisprudentie ' is, maar, hoewel het het | jurisprudence' mais, bien qu'il soit le produit d'un raisonnement |
resultaat is van een juridische redenering, een nieuw bewijskrachtig | juridique, est constitutif d'un fait nouveau probant pouvant donner |
feit vormt dat aanleiding kan geven tot een ambtshalve ontheffing van | lieu à un dégrèvement d'office de surtaxes qui sont établies à charge |
overbelastingen die krachtens die ongrondwettige fiscale norm ten | d'un contribuable en vertu de cette norme fiscale inconstitutionnelle; |
laste van een belastingplichtige zijn gevestigd; | |
- een administratieve omzendbrief waarmee de belastingadministratie de | - qu'une circulaire administrative par laquelle l'administration |
ongrondwettigheid van een reglementaire fiscale maatregel | fiscale reconnait explicitement l'inconstitutionnalité d'une mesure |
uitdrukkelijk erkent en waarin aan haar ambtenaren algemene | fiscale réglementaire et donne pour instructions générales à ses |
instructies worden gegeven om voor de toekomst, ongeacht het stadium | fonctionnaires d'adopter pour l'avenir, à quelque stade que ce soit de |
van de procedure, zelfs voor hangende zaken en toekomstige geschillen, | la procédure, même en ce qui concerne les affaires pendantes et les |
een nieuwe gedragslijn aan te nemen teneinde die ongrondwettigheid weg | |
te werken, zijn aard van handeling van de uitvoerende macht zou | litiges futurs, une nouvelle ligne de conduite visant à supprimer |
verliezen en zou worden gelijkgesteld met een ' wijziging van | cette inconstitutionnalité, perdrait sa nature d'acte du pouvoir |
jurisprudentie ' louter door een jurisprudentie goed te keuren, een ' | exécutif et serait assimilée à un 'changement de jurisprudence' par le |
nieuw rechtsmiddel ' zou zijn en geen nieuw bewijskrachtig feit zou | seul fait d'entériner une jurisprudence, serait un 'nouveau moyen de |
zijn dat het recht op de procedure van ambtshalve ontheffing doet | droit' et ne serait pas un fait nouveau probant ouvrant le droit à la |
ontstaan ? ». | procédure de dégrèvement d'office ? ». |
Op 12 mei 2022 hebben de rechters-verslaggevers T. Detienne en W. | Le 12 mai 2022, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi |
Verrijdt, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere | |
wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in | spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les |
kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te | juges-rapporteurs T. Detienne et W. Verrijdt ont informé la Cour |
stellen het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op | qu'ils pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de |
voorafgaande rechtspleging. | l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire. |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 376, §§ 1 en 2, van het Wetboek van de | B.1. L'article 376, §§ 1er et 2, du Code des impôts sur les revenus |
inkomstenbelastingen 1992 (hierna : het WIB 1992) bepaalt : | 1992 (ci-après : le CIR 1992) dispose : |
« § 1. De adviseur-generaal van de administratie belast met de vestiging van de inkomstenbelastingen of de door hem gedelegeerde ambtenaar verleent ambtshalve ontheffing van de overbelastingen die voortvloeien uit materiële vergissingen, uit dubbele belasting, alsmede van die welke zouden blijken uit afdoende bevonden nieuwe bescheiden of feiten waarvan het laattijdig overleggen of inroepen door de belastingschuldige wordt verantwoord door gewettigde redenen en op voorwaarde dat : 1° die overbelastingen door de administratie werden vastgesteld of door de belastingschuldige, door zijn echtgenoot op wiens goederen de aanslag wordt ingevorderd of door de medeschuldenaar bedoeld in | « § 1er. Le conseiller général de l'administration en charge de l'établissement des impôts sur les revenus ou le fonctionnaire délégué par lui, accorde d'office le dégrèvement des surtaxes résultant d'erreurs matérielles, de doubles emplois, ainsi que de celles qui apparaîtraient à la lumière de documents ou faits nouveaux probants, dont la production ou l'allégation tardive par le redevable est justifiée par de justes motifs, à condition que : 1° ces surtaxes aient été constatées par l'administration ou signalées à celle-ci par le redevable, par son conjoint sur les biens duquel l'imposition est mise en recouvrement ou par le codébiteur visé à |
artikel 2 van het Wetboek van de minnelijke en gedwongen invordering | l'article 2 du Code du recouvrement amiable et forcé des créances |
van fiscale en niet-fiscale schuldvorderingen, aan de administratie | fiscales et non fiscales, dans les cinq ans à partir du 1er janvier de |
werden bekendgemaakt binnen vijf jaar vanaf 1 januari van het jaar | |
waarin de belasting is gevestigd; | l'année au cours de laquelle l'impôt a été établi; |
2° de aanslag niet reeds het voorwerp is geweest van een | 2° la taxation n'ait pas déjà fait l'objet d'une réclamation ayant |
bezwaarschrift, dat aanleiding heeft gegeven tot een definitieve | donné lieu à une décision définitive sur le fond. |
beslissing nopens de grond. | |
§ 2. Als nieuw gegeven wordt niet beschouwd een nieuw rechtsmiddel of | § 2. N'est pas considéré comme constituant un élément nouveau, un |
een wijziging van jurisprudentie ». | nouveau moyen de droit ni un changement de jurisprudence ». |
B.2. Uit de motieven van de verwijzingsbeslissing blijkt dat het Hof | B.2. Il ressort des motifs de la décision de renvoi que la Cour est |
wordt verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid, met de | invitée à statuer sur la compatibilité, avec les articles 10, 11 et |
artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, van artikel 376, §§ 1 en 2, | 172 de la Constitution, de l'article 376, §§ 1er et 2, du Code des |
van het Wetboek van de inkomstenbelastingen, zo geïnterpreteerd dat | |
het een verschil in behandeling doet ontstaan tussen twee categorieën | impôts sur les revenus, interprété comme faisant naître une différence |
van belastingplichtigen : | de traitement entre deux catégories de contribuables : |
- enerzijds, diegene die zijn aanvraag tot ontheffing motiveert door | - d'une part, celui qui motive sa demande de dégrèvement par la |
het gegeven dat het Grondwettelijk Hof, in antwoord op een | circonstance qu'en réponse à une question préjudicielle, la Cour |
prejudiciële vraag, heeft geoordeeld dat de fiscale wetsbepaling die | constitutionnelle a jugé que la disposition législative fiscale qui |
de administratie op hem heeft toegepast, onbestaanbaar is met het | lui a été appliquée par l'administration est incompatible avec le |
beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, en | principe d'égalité et de non-discrimination et |
- anderzijds, de belastingplichtige die zijn aanvraag tot ontheffing | - d'autre part, le contribuable qui motive sa demande de dégrèvement |
motiveert door een circulaire van de Federale Overheidsdienst | par une circulaire du Service public fédéral Finances, qui invite les |
Financiën, waarbij de ambtenaren worden verzocht een fiscale bepaling | fonctionnaires à ne plus appliquer une disposition fiscale adoptée par |
die de uitvoerende macht heeft aangenomen, niet langer toe te passen | le pouvoir exécutif parce que des cours d'appel ont jugé cette |
omdat hoven van beroep hebben geoordeeld dat die bepaling | disposition incompatible avec le principe d'égalité et de |
onbestaanbaar is met het beginsel van gelijkheid en | |
niet-discriminatie. | non-discrimination. |
B.3.1. Het Hof heeft zich, in tegenstelling tot wat de verzoekende | B.3.1. Contrairement à ce que soutiennent les parties demanderesses |
partijen voor de verwijzende rechter aanvoeren, reeds uitgesproken | devant le juge a quo, la Cour s'est déjà prononcée sur la |
over de grondwettigheid van dat verschil in behandeling. | constitutionnalité de cette différence de traitement. |
Immers, met de prejudiciële vragen waarop het arrest nr. 160/2020 van | En effet, les questions préjudicielles auxquelles répond l'arrêt n° |
26 november 2020 antwoordt, « wordt beoogd te vernemen of artikel 376 | 160/2020 du 26 novembre 2020 « visent à demander à la Cour si |
van het WIB 1992 een discriminatie inhoudt in de interpretatie dat een | l'article 376 du CIR 1992 comporte une discrimination, dans |
arrest van het Grondwettelijk Hof, gewezen op een prejudiciële vraag, | l'interprétation selon laquelle un arrêt de la Cour constitutionnelle |
waarbij de ongrondwettigheid van een wettelijke fiscale norm wordt | rendu sur question préjudicielle qui constate l'inconstitutionnalité |
vastgesteld, als een nieuw feit wordt beschouwd dat aanleiding kan | d'une norme fiscale législative est considéré comme un fait nouveau |
geven tot een ambtshalve ontheffing van overbelastingen, terwijl dat | susceptible de donner lieu à un dégrèvement d'office de surtaxes, |
niet geval zou zijn voor : | alors que tel ne serait pas le cas pour : |
- een uitspraak van de gewone hoven en rechtbanken waarbij een | - une décision des cours et tribunaux ordinaires par laquelle, sur la |
uitvoerende belastingnorm in haar geheel of in een bepaalde | |
interpretatie ongrondwettig wordt verklaard op basis van artikel 159 | base de l'article 159 de la Constitution, une norme fiscale |
van de Grondwet en ten aanzien waarvan de fiscale administratie zich | d'exécution est déclarée inconstitutionnelle dans son intégralité ou |
dans une certaine interprétation, décision à laquelle l'administration | |
uitdrukkelijk heeft neergelegd (zaken nrs. 7256 en 7265); | fiscale s'est expressément ralliée (affaires nos 7256 et 7265); |
- arresten van de hoven van beroep, in kracht van gewijsde getreden en | - des arrêts des cours d'appel, passés en force de chose jugée et |
gewezen ten aanzien van andere schuldenaars van de personenbelasting | rendus envers d'autres redevables de l'impôt des personnes physiques, |
waarin inter partes werd geoordeeld dat een fiscale uitvoerende norm | dans lesquels il a été jugé inter partes qu'une norme fiscale |
het gelijkheidsbeginsel schendt, schending die door de administratie | d'exécution viole le principe d'égalité, violation ayant été reconnue |
werd erkend in een circulaire en aanleiding heeft gegeven tot een | par l'administration dans une circulaire et ayant donné lieu à une |
wijziging van die rechtsnorm voor de toekomst (zaak nr. 7258); | modification de cette norme juridique pour l'avenir (affaire n° 7258); |
[...] | - [...] |
- in kracht van gewijsde getreden beslissingen van gewone hoven en | - des décisions des cours et tribunaux ordinaires passées en force de |
rechtbanken die de ongrondwettigheid van uitvoerende fiscale normen | chose jugée qui constatent l'inconstitutionnalité de normes fiscales |
vaststellen, ongrondwettigheid die door de administratie werd erkend | non législatives, inconstitutionnalité qui a été reconnue par |
in een circulaire en aanleiding heeft gegeven tot een wijziging van | l'administration dans une circulaire et qui a donné lieu à une |
die norm (zaak nr. 7348) » (arrest nr. 160/2020, B.3.2). | modification de cette norme (affaire n° 7348) » (arrêt n° 160/2020, |
B.3.2. Die prejudiciële vragen werden gesteld in een normatieve en | B.3.2). B.3.2. Ces questions préjudicielles ont été posées dans un contexte |
procedurele context die vergelijkbaar is met die van de onderhavige | normatif et procédural similaire à celui de l'affaire présentement |
zaak. | examinée. |
Zij werden immers gesteld door rechtscolleges die toen ertoe werden | Elles ont, en effet, été posées par des juridictions qui étaient alors |
gebracht zich uit te spreken over aanvragen tot ontheffing die werden | amenées à statuer sur des demandes de dégrèvement qui avaient été |
verworpen met toepassing van de circulaire 2018/C/57 van de Federale | rejetées en application de la circulaire 2018/C/57 du Service public |
Overheidsdienst Financiën van 15 mei 2018, luidens welke de arresten | fédéral Finances du 15 mai 2018, aux termes de laquelle les arrêts des |
van de hoven van beroep te Antwerpen en te Gent vermeld in deel II van | cours d'appel d'Anvers et de Gand mentionnés dans la partie II du |
het onderhavige arrest, dienden te worden beschouwd als een « | présent arrêt devaient être considérés comme un « changement de |
wijziging van jurisprudentie » in de zin van artikel 376, § 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen (arrest nr. 160/2020, B.3.3 en B.3.4). B.4. Na afloop van het onderzoek van het in B.3.1 beschreven verschil in behandeling, dat in wezen identiek is aan het in B.2 beoogde verschil in behandeling, heeft het Hof bij het arrest nr. 160/2020 geoordeeld : « B.8.1. Wanneer de hoven en rechtbanken in het kader van een geschil dat hun wordt voorgelegd de ongrondwettigheid vaststellen van een reglementaire fiscale bepaling, dan kunnen de in dat geschil betrokken belastingschuldigen niet worden belast met toepassing van die norm. | jurisprudence » au sens de l'article 376, § 2, du Code des impôts sur les revenus (arrêt n° 160/2020, B.3.3 et B.3.4). B.4. Au terme de l'examen de la différence de traitement décrite en B.3.1, qui est en substance identique à la différence de traitement visée en B.2, la Cour a jugé, par l'arrêt n° 160/2020 : « B.8.1. Lorsque, dans le cadre du litige particulier dont ils sont saisis, les cours et tribunaux constatent l'inconstitutionnalité d'une disposition réglementaire en matière fiscale, les redevables impliqués dans ce litige ne peuvent pas être imposés en application de cette norme. |
B.8.2. Wanneer artikel 376 van het WIB 1992 zo zou moeten worden | B.8.2. Si l'article 376 du CIR 1992 devait être interprété en ce sens |
geïnterpreteerd dat een dergelijke beslissing van de hoven en | qu'une telle décision des cours et tribunaux, en dehors du litige dans |
rechtbanken, buiten het geschil waarin de ongrondwettigheid werd | lequel l'inconstitutionnalité a été constatée, doit être considérée |
vastgesteld, door de belastingadministratie als een nieuw gegeven moet | par l'administration fiscale comme un élément nouveau susceptible de |
worden beschouwd dat kan leiden tot een ambtshalve ontheffing van | donner lieu à un dégrèvement d'office de surtaxes, la décision |
overbelastingen, dan zou aan de voormelde rechterlijke beslissing een | juridictionnelle précitée se verrait attribuer une autorité qui n'est |
gezag worden toegekend dat niet in overeenstemming is met artikel 159 | pas conforme à l'article 159 de la Constitution. |
van de Grondwet. B.8.3. Bijgevolg is het verschil in behandeling dat aan het Hof ter | B.8.3. Par conséquent, la différence de traitement qui est soumise au |
toetsing wordt voorgelegd, een gevolg van een door de Grondwetgever | contrôle de la Cour résulte d'un choix effectué par le Constituant, au |
gemaakte keuze, waarover het Hof zich niet vermag uit te spreken. | sujet duquel la Cour ne peut se prononcer. |
Het feit dat de belastingadministratie in een circulaire zou beslissen | Le fait que l'administration fiscale déciderait, dans une circulaire, |
om voor de toekomst de door de hoven en rechtbanken vastgestelde | de supprimer pour l'avenir la discrimination constatée par les cours |
discriminatie ongedaan te maken of dat het bestuur de regelgeving voor | et tribunaux ou que les autorités adaptent la réglementation pour |
de toekomst aanpast, wijzigt die vaststelling niet. | l'avenir ne modifie pas ce constat. |
B.9. Artikel 376 van het WIB 1992 is derhalve niet onbestaanbaar met | B.9. L'article 376 du CIR 1992 n'est dès lors pas incompatible avec |
de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, in de interpretatie dat de | les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, dans l'interprétation |
beslissingen van de hoven en rechtbanken waarbij de ongrondwettigheid | selon laquelle les décisions des cours et tribunaux constatant |
van een reglementaire fiscale bepaling wordt vastgesteld, geen nieuw | l'inconstitutionnalité d'une disposition réglementaire en matière |
gegeven zijn dat in aanmerking komt voor de ambtshalve ontheffing van | fiscale ne constituent pas un élément nouveau qui entre en |
overbelastingen ». | considération pour le dégrèvement d'office de surtaxes ». |
B.5. Artikel 376, §§ 1 en 2, van het WIB 1992 is derhalve bestaanbaar | B.5. L'article 376, §§ 1er et 2, du CIR 1992 est dès lors compatible |
met de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, zo geïnterpreteerd dat | avec les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, interprété comme |
het betekent dat een circulaire van de Federale Overheidsdienst | signifiant qu'une circulaire du Service public fédéral Finances qui |
Financiën waarin de ambtenaren worden verzocht een door de uitvoerende | invite les fonctionnaires à ne plus appliquer une disposition fiscale |
macht aangenomen fiscale bepaling niet langer toe te passen omdat | adoptée par le pouvoir exécutif parce que des cours d'appel ont jugé |
hoven van beroep hebben geoordeeld dat die bepaling niet bestaanbaar | cette disposition incompatible avec le principe d'égalité et de |
is met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, geen nieuw | non-discrimination ne constitue pas un élément nouveau entrant en |
gegeven vormt dat in aanmerking komt voor de ambtshalve ontheffing in | considération pour le dégrèvement d'office au sens de cette |
de zin van die wetsbepaling. | disposition législative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 376, §§ 1 en 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen | L'article 376, §§ 1er et 2, du Code des impôts sur les revenus 1992 ne |
1992 schendt niet de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, zo | viole pas les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, s'il est |
geïnterpreteerd dat het betekent dat een circulaire van de Federale | interprété comme signifiant qu'une circulaire du Service public |
Overheidsdienst Financiën waarin de ambtenaren worden verzocht een | fédéral Finances qui invite les fonctionnaires à ne plus appliquer une |
door de uitvoerende macht aangenomen fiscale bepaling niet langer toe | disposition fiscale adoptée par le pouvoir exécutif parce que des |
te passen omdat hoven van beroep hebben geoordeeld dat die bepaling | cours d'appel ont jugé cette disposition incompatible avec le principe |
niet bestaanbaar is met het beginsel van gelijkheid en | d'égalité et de non-discrimination ne constitue pas un élément nouveau |
niet-discriminatie, geen nieuw gegeven vormt dat in aanmerking komt | entrant en considération pour le dégrèvement d'office au sens de cette |
voor de ambtshalve ontheffing in de zin van die wetsbepaling. | disposition législative. |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 13 oktober 2022. | la Cour constitutionnelle, le 13 octobre 2022. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
P. Nihoul | P. Nihoul |