← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 103/2021 van 8 juli 2021 Rolnummer 7406 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende de artikelen 203 en 205 van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van
Beroep te Gent. Het Grondwettelijk Hof, s wijst
na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging"
| Uittreksel uit arrest nr. 103/2021 van 8 juli 2021 Rolnummer 7406 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 203 en 205 van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Grondwettelijk Hof, s wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | Extrait de l'arrêt n° 103/2021 du 8 juillet 2021 Numéro du rôle : 7406 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 203 et 205 du Code d'instruction criminelle, posée par la Cour d'appel de Gand. La Cour constitutionnelle, |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 103/2021 van 8 juli 2021 | Extrait de l'arrêt n° 103/2021 du 8 juillet 2021 |
| Rolnummer 7406 | Numéro du rôle : 7406 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 203 en 205 | En cause : la question préjudicielle relative aux articles 203 et 205 |
| van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Beroep te | du Code d'instruction criminelle, posée par la Cour d'appel de Gand. |
| Gent. Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters | composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, des juges T. Giet, R. |
| T. Giet, R. Leysen, M. Pâques en T. Detienne, en, overeenkomstig | Leysen, M. Pâques et T. Detienne, et, conformément à l'article 60bis |
| artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, de |
| Grondwettelijk Hof, emeritus rechter T. Merckx-Van Goey, bijgestaan | la juge émérite T. Merckx-Van Goey, assistée du greffier P.-Y. |
| door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, | Dutilleux, présidée par le président L. Lavrysen, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest van 24 juni 2020, waarvan de expeditie ter griffie van het | Par arrêt du 24 juin 2020, dont l'expédition est parvenue au greffe de |
| Hof is ingekomen op 26 juni 2020, heeft het Hof van Beroep te Gent de | la Cour le 26 juin 2020, la Cour d'appel de Gand a posé la question |
| volgende prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
| « Schenden de artikelen 203 en 205 van het Wetboek van Strafvordering | « Les articles 203 et 205 du Code d'instruction criminelle violent-ils |
| de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met | les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec |
| artikel 6 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens | l'article 6 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et |
| en de fundamentele vrijheden, in zoverre de beklaagde geen wettelijke | des libertés fondamentales, en ce que le prévenu n'a pas la |
| mogelijkheid heeft om binnen de 10 dagen hoger beroep aan te tekenen | possibilité légale d'interjeter appel dans les dix jours après que le |
| nadat het openbaar ministerie bij het appelgerecht ten aanzien van | ministère public a interjeté appel, au sens de l'article 205 du Code |
| diezelfde beklaagde na het verstrijken van de termijn zoals bepaald in | d'instruction criminelle, auprès de la juridiction d'appel à l'égard |
| artikel 204 van het Wetboek van Strafvordering hoger beroep heeft | du même prévenu après l'expiration du délai prévu par l'article 204 du |
| ingesteld in de zin van artikel 205 van het Wetboek van | Code d'instruction criminelle, alors qu'en vertu de l'article 203, § 1er, |
| Strafvordering, terwijl het openbaar ministerie krachtens artikel 203, | du Code d'instruction criminelle, le ministère public dispose d'un |
| § 1 van het Wetboek van Strafvordering wel een bijkomende termijn van | délai supplémentaire de dix jours pour également interjeter appel, |
| 10 dagen heeft om eveneens hoger beroep in te stellen, wanneer de | lorsque le prévenu a interjeté appel dans le délai prévu par l'article |
| beklaagde binnen de termijn zoals bepaald in artikel 203 van het | 203 du Code d'instruction criminelle ? ». |
| Wetboek van Strafvordering hoger beroep heeft ingesteld ? ». | |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. De verwijzende rechter wenst van het Hof te vernemen of de | |
| artikelen 203 en 205 van het Wetboek van strafvordering bestaanbaar | B.1. Le juge a quo demande à la Cour si les articles 203 et 205 du |
| zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen | Code d'instruction criminelle sont compatibles avec les articles 10 et |
| met artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten | 11 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la |
| van de mens, in zoverre de beklaagde geen wettelijke mogelijkheid | Convention européenne des droits de l'homme, en ce que le prévenu n'a |
| heeft om binnen tien dagen hoger beroep aan te tekenen nadat het | pas la possibilité légale d'interjeter appel dans les dix jours de |
| openbaar ministerie bij het appelgerecht ten aanzien van diezelfde | l'appel formé par le ministère public près la juridiction d'appel en |
| beklaagde na het verstrijken van de termijn zoals bepaald in artikel | application de l'article 205 du Code d'instruction criminelle contre |
| 204 van het Wetboek van strafvordering hoger beroep heeft ingesteld | ce même prévenu après l'expiration du délai prévu à l'article 204 du |
| met toepassing van artikel 205 van het Wetboek van strafvordering, | Code d'instruction criminelle, alors que le ministère public, lui, |
| terwijl het openbaar ministerie krachtens artikel 203, § 1, van het | dispose, en vertu de l'article 203, § 1er, du Code d'instruction |
| Wetboek van strafvordering wel een bijkomende termijn van tien dagen | criminelle, d'un délai supplémentaire de dix jours pour également |
| heeft om eveneens hoger beroep in te stellen, wanneer de beklaagde | former appel, lorsque le prévenu a interjeté appel dans le délai prévu |
| binnen de termijn zoals bepaald in artikel 203 van het Wetboek van | à l'article 203 du Code d'instruction criminelle. |
| strafvordering hoger beroep heeft ingesteld. | |
| Hoewel volgens de bewoordingen ervan de prejudiciële vraag betrekking | Bien que la question préjudicielle, telle qu'elle est formulée, porte |
| heeft op de grondwettigheid van de artikelen 203 en 205 van het | sur la constitutionnalité des articles 203 et 205 du Code |
| Wetboek van strafvordering blijkt uit de verwijzingsbeslissing dat het | d'instruction criminelle, il ressort de la décision de renvoi que la |
| Hof enkel wordt ondervraagd over de grondwettigheid van de | Cour n'est interrogée que sur la constitutionnalité de la dernière |
| laatstvermelde bepaling. De regeling die daarin is vervat, wordt | disposition mentionnée. Les règles que celle-ci contient sont |
| evenwel vergeleken met die van de artikelen 203 en 204 van het Wetboek | néanmoins comparées avec les règles prévues aux articles 203 et 204 du |
| van strafvordering. | Code d'instruction criminelle. |
| B.2.1. Artikel 203 van het Wetboek van strafvordering, zoals gewijzigd | B.2.1. L'article 203 du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été |
| bij artikel 88 van de wet van 5 februari 2016 « tot wijziging van het | modifié par l'article 88 de la loi du 5 février 2016 « modifiant le |
| strafrecht en de strafvordering en houdende diverse bepalingen inzake | droit pénal et la procédure pénale et portant des dispositions |
| justitie » (hierna : de wet van 5 februari 2016), bepaalt : | diverses en matière de justice » (ci-après : la loi du 5 février |
| 2016), dispose : | |
| « § 1. Behoudens de uitzondering van artikel 205 hierna, vervalt het | « § 1er. Il y aura, sauf l'exception portée en l'article 205 ci-après, |
| recht van hoger beroep, indien de verklaring van hoger beroep niet | déchéance de l'appel, si la déclaration d'appeler n'a pas été faite au |
| gedaan is op de griffie van de rechtbank die het vonnis heeft gewezen, | greffe du tribunal qui a rendu le jugement, trente jours au plus tard |
| uiterlijk dertig dagen na de dag van die uitspraak en indien het vonnis bij verstek is gewezen, uiterlijk dertig dagen na de dag van de betekening ervan aan de veroordeelde partij of aan haar woonplaats. Het openbaar ministerie beschikt over een bijkomende termijn van tien dagen om hoger beroep in te stellen, nadat de beklaagde of de burgerrechtelijk aansprakelijke partij hoger beroep heeft ingesteld. § 2. Is het hoger beroep tegen de burgerlijk partij gericht, dan beschikt deze over een bijkomende termijn van tien dagen om hoger beroep in te stellen tegen de beklaagden en de burgerrechtelijk aansprakelijke personen die zij in de zaak wil doen blijven, onverminderd haar recht incidenteel beroep in te stellen | après celui où il a été prononcé, et, si le jugement est rendu par défaut, trente jours au plus tard après celui de la signification qui en aura été faite à la partie condamnée ou à son domicile. Le ministère public dispose d'un délai supplémentaire de dix jours pour interjeter appel, après que le prévenu ou la partie civilement responsable a interjeté appel. § 2. Lorsque l'appel sera dirigé contre la partie civile, celle-ci aura un délai supplémentaire de dix jours pour interjeter appel contre les prévenus et les personnes civilement responsables qu'elle entend maintenir à la cause, sans préjudice de son droit de faire appel |
| overeenkomstig § 4. | incident conformément au § 4. |
| [...] | [...] |
| § 4. In alle gevallen waarin de burgerlijke rechtsvordering gebracht | § 4. Dans tous les cas où l'action civile sera portée devant la |
| wordt voor de rechter in hoger beroep, kan de gedaagde bij een op de | juridiction d'appel, l'intimé pourra, jusqu'à la clôture des débats |
| terechtzitting genomen conclusie incidenteel beroep instellen zolang | sur l'appel, faire appel incident par conclusions prises à l'audience ». |
| de debatten in hoger beroep niet gesloten zijn ». | |
| B.2.2. Artikel 204 van het Wetboek van strafvordering, zoals vervangen | B.2.2. L'article 204 du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été |
| bij artikel 89 van de wet van 5 februari 2016, bepaalt : « Op straffe van verval van het hoger beroep bepaalt het verzoekschrift nauwkeurig de grieven die tegen het vonnis worden ingebracht, met inbegrip van de procedurele grieven, en wordt het verzoekschrift binnen dezelfde termijn en op dezelfde griffie ingediend als de in artikel 203 bedoelde verklaring. Het verzoekschrift wordt ondertekend door de eiser in beroep of zijn advocaat, of door een ander bijzonder gevolmachtigde. In dit laatste geval wordt de volmacht bij het verzoekschrift gevoegd. Dit verzoekschrift kan ook rechtstreeks worden ingediend op de griffie van de rechtbank of van het hof waarvoor het hoger beroep wordt gebracht. Daartoe kan een formulier, waarvan het model wordt bepaald door de Koning, worden gebruikt. Deze bepaling geldt ook voor het openbaar ministerie ». | remplacé par l'article 89 de la loi du 5 février 2016, dispose : « A peine de déchéance de l'appel, la requête indique précisément les griefs élevés, y compris les griefs procéduraux, contre le jugement et est remise, dans le même délai et au même greffe que la déclaration visée à l'article 203. Elle est signée par l'appelant, son avocat ou tout autre fondé de pouvoir spécial. Dans ce dernier cas, le pouvoir est annexé à la requête. Cette requête peut aussi être remise directement au greffe du tribunal ou de la cour où l'appel est porté. Un formulaire dont le modèle est déterminé par le Roi peut être utilisé à cette fin. La présente disposition s'applique également au ministère public ». |
| B.2.3. Artikel 205 van het Wetboek van strafvordering, zoals gewijzigd | B.2.3. L'article 205 du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été |
| bij artikel 90 van de wet van 5 februari 2016 en aangevuld bij artikel | modifié par l'article 90 de la loi du 5 février 2016 et complété par |
| 42 van de wet van 5 mei 2019 « houdende diverse bepalingen in | l'article 42 de la loi du 5 mai 2019 « portant des dispositions |
| strafzaken en inzake erediensten, en tot wijziging van de wet van 28 | diverses en matière pénale et en matière de cultes, et modifiant la |
| mei 2002 betreffende de euthanasie en van het Sociaal Strafwetboek », | loi du 28 mai 2002 relative à l'euthanasie et le Code pénal social », |
| bepaalt : | dispose : |
| « Het openbaar ministerie bij het hof of de rechtbank die van het | « Le ministère public près le tribunal ou la cour qui doit connaître |
| beroep kennis moet nemen, moet, op straffe van verval, binnen veertig | |
| dagen te rekenen van de uitspraak van het vonnis, zijn beroep | de l'appel devra, à peine de déchéance, notifier son recours soit au |
| betekenen, hetzij aan de beklaagde, hetzij aan de voor het misdrijf | prévenu, soit à la partie civilement responsable de l'infraction dans |
| burgerrechtelijk aansprakelijke partij. Het exploot bevat dagvaarding. | les quarante jours à compter du prononcé du jugement. L'exploit |
| In het kader van de procedure van onmiddellijke verschijning bedoeld | contiendra l'assignation. Dans le cadre de la procédure de comparution |
| in artikel 216quinquies gebeurt deze dagvaarding binnen zestig dagen | immédiate visée à l'article 216quinquies, cette assignation se fera |
| te rekenen van de uitspraak van het vonnis. Het openbaar ministerie | dans les soixante jours à compter du prononcé du jugement. Le |
| geeft nauwkeurig de grieven aan die tegen het vonnis worden ingebracht | ministère public indique précisément les griefs élevés contre le |
| overeenkomstig artikel 204 ». | jugement conformément à l'article 204 ». |
| B.3.1. Tegen een op tegenspraak gewezen vonnis van de politierechtbank | B.3.1. Contre un jugement contradictoire du tribunal de police ou du |
| of de correctionele rechtbank beschikt het openbaar ministerie, | tribunal correctionnel, le ministère public dispose en principe, comme |
| evenals de beklaagde, in beginsel over een termijn van dertig dagen, | le prévenu, d'un délai de trente jours, à compter du lendemain du |
| te rekenen vanaf de dag na de uitspraak van het vonnis, om op de | prononcé du jugement, pour faire au greffe de ce tribunal une |
| griffie van die rechtbank een verklaring van hoger beroep te doen en | déclaration d'appel et pour remettre à ce greffe ou à celui de la |
| om bij die griffie of bij die van het rechtscollege waarvoor het hoger | juridiction devant laquelle l'appel est formé une requête indiquant |
| beroep wordt gebracht, een verzoekschrift in te dienen dat de tegen | |
| het betwiste vonnis geformuleerde grieven bepaalt (artikelen 203, § 1, | les griefs formulés contre le jugement contesté (articles 203, § 1er, |
| en 204 van het Wetboek van strafvordering). | et 204 du Code d'instruction criminelle). |
| Wanneer de beklaagde tussen de twintigste en de dertigste dag van de | Lorsque le prévenu fait appel des dispositions du jugement entre le |
| beroepstermijn hoger beroep instelt tegen de beschikkingen van het | vingtième et le trentième jour du délai d'appel, le ministère public |
| vonnis, beschikt het openbaar ministerie nog steeds over een | |
| bijkomende termijn van tien dagen, te rekenen vanaf de dag na het | dispose toujours d'un délai supplémentaire de dix jours, à compter du |
| hoger beroep van de beklaagde, om tegen dat vonnis hoger beroep in te | lendemain de l'appel du prévenu, pour faire appel de ce jugement |
| stellen (Cass., 29 november 2017, P.17.0761.F). | (Cass., 29 novembre 2017, P.17.0761.F). |
| B.3.2. Voorts beschikt het openbaar ministerie bij het hof of de | B.3.2. De plus, le ministère public près le tribunal ou la cour qui |
| rechtbank die van het beroep kennis moet nemen over een termijn van | |
| veertig dagen, te rekenen van de uitspraak van het in eerste aanleg | doit connaître de l'appel dispose d'un délai de quarante jours à |
| gewezen vonnis, om hoger beroep te betekenen bij dagvaardingsexploot, | compter du prononcé du jugement rendu en première instance pour |
| aan de beklaagde (artikel 205 van het Wetboek van strafvordering). | notifier son recours par exploit d'assignation au prévenu (article 205 |
| du Code d'instruction criminelle). | |
| B.3.3. Artikel 204 van het Wetboek van strafvordering legt de | B.3.3. L'article 204 du Code d'instruction criminelle fait obligation |
| appellant, op straffe van verval van het hoger beroep, de verplichting | |
| op een verzoekschrift in te dienen dat nauwkeurig de grieven bepaalt | à l'appelant, à peine de déchéance de l'appel, de déposer une requête |
| die tegen het vonnis worden ingebracht, met inbegrip van de | indiquant précisément les griefs élevés, y compris les griefs |
| procedurele grieven. | procéduraux, contre le jugement. |
| B.4. De artikelen 203, § 1, tweede lid, 204 en 205 van het Wetboek van | B.4. Les articles 203, § 1er, alinéa 2, 204 et 205 du Code |
| strafvordering maken deel uit van een geheel van maatregelen bedoeld | d'instruction criminelle font partie d'un ensemble de mesures |
| om « de strafzaken in hoger beroep doeltreffender te behandelen » | destinées à « traiter plus efficacement les affaires pénales en degré |
| (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1418/005, pp. 15 en 115). | d'appel » (Doc. parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1418/005, pp. 15 et 115). |
| Zij zijn als volgt verantwoord : | Elles sont justifiées comme suit : |
| « Gelet op de invoering van de verplichting om de grieven te bepalen | « Vu l'instauration de l'obligation de définir les griefs (cf. infra), |
| (cf. infra) wordt de termijn om hoger beroep in te stellen verlengd | le délai pour interjeter appel est porté de quinze à vingt jours. |
| van vijftien tot twintig dagen. Deze wetswijziging maakt het voorwerp | |
| uit van artikel 203 van het Wetboek van Strafvordering. Overeenkomstig | Cette modification législative fait l'objet de l'article 203 du Code |
| wordt ook de termijn om hoger beroep aan te tekenen voor de | d'instruction criminelle. De manière analogue, le délai pour |
| burgerlijke partij (artikel 203, § 2 Sv.) en het openbaar ministerie | interjeter appel pour les parties civiles (article 203, § 2, du même |
| bij het gerecht in hoger beroep (artikel 205 Sv.) verlengd. [...] In bepaalde gevallen beschikt de verdediging thans [...] over een ruimere beroepstermijn dan het openbaar ministerie, omdat voor hen de termijn van hoger beroep loopt vanaf de betekening, terwijl dit voor het openbaar ministerie is vanaf de beslissing zelf. Dit betekent dat voor zover het openbaar ministerie in die gevallen hoger beroep wenst in te stellen, dit zal dienen te gebeuren via het parket bij het hof of de rechtbank die van het hoger beroep kennis moet nemen. Zulks impliceert evenwel dat het hoger beroep moet worden betekend, binnen de vijfentwintig dagen te rekenen van de uitspraak van het vonnis. Voor zover het hoger beroep wordt ingesteld door het openbaar ministerie moet een onderscheid worden gemaakt. Indien het hoger beroep wordt ingesteld door de parketmagistraat bij het gerecht dat uitspraak deed, dient dit te gebeuren door een verklaring ter griffie, zoals voor de andere partijen. Als het hoger beroep evenwel wordt ingesteld door de parketmagistraat bij het appelgerecht, dan dient dit noodzakelijkerwijze te gebeuren via een gerechtsdeurwaardersexploot houdende dagvaarding om te verschijnen voor het gerecht dat uitspraak moet doen over het hoger beroep. De ontworpen wetswijziging vermijdt dat deze meer omslachtige procedure moet worden gevolgd ingeval het | Code) et le ministère public devant la juridiction en degré d'appel (article 205 du même Code) est lui aussi prolongé. [La] défense dispose actuellement, dans certains cas, d'un délai d'appel plus important que le ministère public car pour elle le délai d'appel court à partir de la signification tandis que pour le ministère public, il court à partir de la décision même. Cela signifie que pour autant que dans ces cas le ministère public souhaite interjeter appel, cet appel devra se faire par l'intermédiaire du parquet près la cour ou le tribunal qui doit connaître de l'appel. Cela implique toutefois que l'appel doit être signifié dans les vingt-cinq jours à compter du prononcé du jugement. Une distinction doit être établie dans la mesure où l'appel est formé par le ministère public. Si c'est le magistrat de parquet près la juridiction qui a statué qui interjette appel, cet appel doit se faire par une déclaration au greffe, comme c'est le cas pour les autres parties. Si toutefois l'appel est formé par le magistrat de parquet près la juridiction d'appel, cet appel doit nécessairement se faire par exploit d'huissier contenant l'assignation à comparaître devant la juridiction appelée à statuer sur l'appel. La modification de loi proposée évite de devoir suivre cette procédure plus complexe dans |
| openbaar ministerie hoger beroep wenst in te stellen » (Parl. St., | l'hypothèse où le ministère public souhaite interjeter appel (Doc. |
| Kamer, 2015-2016, DOC 54-1418/001, pp. 83-84). | parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1418/001, pp. 83-84). |
| B.5. Het beginsel van de wapengelijkheid is een fundamenteel element | B.5. Le principe de l'égalité des armes est un élément fondamental du |
| van het recht op een eerlijk proces. Het vereist een billijk evenwicht | droit à un procès équitable. Il exige un juste équilibre entre les |
| tussen de partijen, die elk een redelijke mogelijkheid moeten krijgen | parties qui, chacune, doivent recevoir une possibilité raisonnable de |
| om hun zaak voor te leggen onder voorwaarden die hen niet in een | présenter leur cause dans des conditions qui ne les placent pas dans |
| duidelijk nadelige positie ten opzichte van de tegenpartij brengen | une situation de net désavantage par rapport à leurs adversaires |
| (EHRM, grote kamer, Regner t. Tsjechische Republiek, 19 september | (CEDH, grande chambre, 19 septembre 2017, Regner c. République |
| 2017, § 146), onder andere in het kader van de uitoefening van | tchèque, § 146), entre autres dans le cadre de l'exercice de voies de |
| rechtsmiddelen (EHRM, 5 november 2002, Wynen en Centre hospitalier | recours (CEDH, 5 novembre 2002, Wynen et Centre hospitalier |
| interrégional Edith-Cavell t. België, § 32; 3 oktober 2006, Ben Naceur | interrégional Edith-Cavell c. Belgique, § 32; 3 octobre 2006, Ben |
| t. Frankrijk, § § 31-32; 22 mei 2008, Gacon t. Frankrijk, § § 31-32; | Naceur c. France, §§ 31-32; 22 mai 2008, Gacon c. France, §§ 31-32; 26 |
| 26 juni 2012, Ghirea t. Moldavië, § 31; 18 oktober 2018, Thiam t. | juin 2012, Ghirea c. Moldova, § 31; 18 octobre 2018, Thiam c. France, |
| Frankrijk, § 55). | § 55). |
| B.6. Tussen het openbaar ministerie en de andere partijen in een | B.6. Il existe, entre le ministère public et les autres parties à un |
| strafproces bestaat een fundamenteel verschil : het openbaar | procès pénal, une différence fondamentale : le premier accomplit, dans |
| ministerie vervult, in het algemeen belang, de opdrachten van openbare | l'intérêt général, les missions de service public relatives à la |
| dienst met betrekking tot de opsporing en de vervolging van de | recherche et à la poursuite des infractions et il exerce l'action |
| misdrijven en vordert de toepassing van de strafwet; de andere | publique; les autres parties défendent leur intérêt personnel. |
| partijen verdedigen hun persoonlijk belang. | |
| Dat objectief verschil tussen de situatie van het openbaar ministerie | Cette différence objective entre la situation du ministère public et |
| en die van de andere partijen in het strafproces is aanwezig gedurende | celle des autres parties à un procès pénal existe durant toute |
| de gehele strafvordering. | l'action publique. |
| B.7.1. Op grond van artikel 203, § 1, eerste lid, van het Wetboek van | B.7.1. En vertu de l'article 203, § 1er, alinéa 1er, du Code |
| strafvordering beschikken het openbaar ministerie en de beklaagde in | d'instruction criminelle, le ministère public et le prévenu disposent |
| beginsel over een termijn van dertig dagen na de uitspraak van het | en principe, pour interjeter appel, d'un délai de trente jours à |
| vonnisgerecht om hoger beroep in te stellen. Het openbaar ministerie | compter du prononcé par la juridiction de jugement. Le ministère |
| beschikt evenwel over een bijkomende termijn van tien dagen om hoger | public dispose toutefois d'un délai supplémentaire de dix jours pour |
| beroep in te stellen, nadat de beklaagde of de burgerrechtelijk | interjeter appel, après que le prévenu ou la partie civilement |
| aansprakelijke partij hoger beroep heeft ingesteld (artikel 203, § 1, | responsable a interjeté appel (article 203, § 1er, alinéa 2, du Code |
| tweede lid, van het Wetboek van strafvordering). | d'instruction criminelle). |
| B.7.2. Bij zijn arrest nr. 96/2019 van 6 juni 2019 heeft het Hof | B.7.2. Par son arrêt n° 96/2019 du 6 juin 2019, la Cour a jugé que |
| geoordeeld dat artikel 203, § 1, van het Wetboek van strafvordering, | l'article 203, § 1er, du Code d'instruction criminelle, lu en |
| in samenhang gelezen met artikel 204 van hetzelfde Wetboek, een | combinaison avec l'article 204 du même Code, viole les articles 10 et |
| schending inhoudt van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in | 11 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6, paragraphe |
| samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor | |
| de rechten van de mens, in zoverre het, wanneer het openbaar | 1, de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce que, |
| ministerie tussen de twintigste en de dertigste dag van de | lorsque le ministère public fait appel d'un jugement contradictoire |
| beroepstermijn hoger beroep instelt tegen een op tegenspraak gewezen | entre le vingtième et le trentième jour du délai d'appel, cet article |
| vonnis, voor de beklaagde niet voorziet in eenzelfde bijkomende termijn. | ne prévoit pas un même délai supplémentaire pour le prévenu. |
| Het arrest vermeldt : | L'arrêt mentionne : |
| « B.8.1. De in artikel 203, § 1, tweede lid, van het Wetboek van | « B.8.1. Le délai d'appel supplémentaire de dix jours prévu par |
| strafvordering bepaalde bijkomende termijn van tien dagen om hoger | l'article 203, § 1er, alinéa 2, du Code d'instruction criminelle a |
| beroep in te stellen, heeft tot doel te vermijden dat een hoger beroep | pour but d'éviter qu'un appel du prévenu qui, en application du nouvel |
| van de beklaagde dat, met toepassing van het nieuwe artikel 204 van | article 204 du même Code, ne porterait que sur certaines parties du |
| hetzelfde Wetboek, enkel betrekking zou hebben op bepaalde gedeelten | |
| van het in eerste aanleg gewezen vonnis, de door het openbaar | jugement de première instance nuise aux intérêts défendus par le |
| ministerie behartigde belangen schaadt. Die bijkomende termijn biedt | ministère public. Ce délai supplémentaire permet au ministère public |
| het openbaar ministerie de mogelijkheid na te denken over de | de réfléchir à l'opportunité d'interjeter appel contre des parties du |
| opportuniteit om hoger beroep in te stellen tegen gedeelten van het | |
| vonnis die in het hoger beroep van de beklaagde niet worden betwist. | jugement non contestées par le prévenu lors de l'appel. |
| Bij zijn arrest nr. 2/2018 van 18 januari 2018 heeft het Hof | Par son arrêt n° 2/2018 du 18 janvier 2018, la Cour a jugé que |
| geoordeeld dat de toekenning aan het openbaar ministerie van de | l'octroi au ministère public du délai d'appel supplémentaire après la |
| bijkomende beroepstermijn om een volgberoep in te stellen, zoals | formation du premier appel, ainsi qu'il ressort des articles 203, § 1er, |
| blijkt uit de artikelen 203, § 1, tweede lid, en 204 van het Wetboek van strafvordering, niet zonder redelijke verantwoording is, met name gelet op het recht op een eerlijk proces. Het Hof heeft zich nog niet uitgesproken over de specifieke situatie van de beklaagde die geen hoger beroep heeft ingesteld en die niet over een redelijke termijn beschikt om dat te doen nadat het openbaar ministerie zijn hoger beroep heeft ingesteld in het bijzonder wanneer het openbaar ministerie het hoger beroep tot bepaalde grieven beperkt. De ontstentenis van een bijkomende termijn ten voordele van de beklaagde in dezelfde omstandigheden, dat wil zeggen in de hypothese van een door de procureur des Konings in het laatste derde van de beroepstermijn ingesteld hoger beroep tegen een op tegenspraak gewezen vonnis, heeft niet het voorwerp uitgemaakt van enige verantwoording, aangezien in de hierboven aangehaalde parlementaire voorbereiding enkel de hypothese van een bij verstek gewezen vonnis onder ogen wordt genomen. B.8.2. In het geval van een beperkt hoger beroep van het openbaar ministerie dat is ingesteld op de laatste dag van de termijn van dertig dagen, kan de beklaagde niet of slechts zeer moeilijk een beroep instellen tegen de gedeelten van het bestreden vonnis die niet worden beoogd in het hoger beroep van het openbaar ministerie, terwijl het openbaar ministerie van zijn kant steeds tijd heeft om te reageren op een volledig of gedeeltelijk hoger beroep van de beklaagde dat in extremis is ingesteld. Die beperking wordt nog verergerd door het feit dat geen enkele wetsbepaling vereist dat de beklaagde anderszins van de verklaring van hoger beroep van het openbaar ministerie op de hoogte wordt gebracht dan via de dagvaarding om voor het gerecht in hoger beroep te verschijnen, die mogelijk pas heel wat later aan de beklaagde wordt betekend. Omgekeerd wordt het openbaar ministerie op de dag van de neerlegging, door de beklaagde, van het verzoekschrift tot hoger beroep door de griffie op de hoogte gebracht. Door voor de beklaagde niet te voorzien in enige bijkomende termijn voor hoger beroep, met name wanneer het openbaar ministerie zijn hoger beroep beperkt tot sommige tenlasteleggingen of tot de bepaling van de op te leggen straf, beperken de in het geding zijnde bepalingen op | alinéa 2, et 204 du Code d'instruction criminelle, n'est pas sans justification raisonnable, eu égard notamment au droit à un procès équitable. Elle ne s'est pas encore prononcée sur la situation spécifique du prévenu qui n'a pas interjeté appel et qui ne dispose pas d'un délai raisonnable pour le faire après que le ministère public a formé son appel spécialement quand il le limite à certains griefs. Quant à l'absence d'un délai supplémentaire au bénéfice du prévenu dans les mêmes circonstances, c'est-à-dire dans l'hypothèse d'un appel formé par le procureur du Roi contre un jugement contradictoire, dans le dernier tiers du délai d'appel, elle n'a fait l'objet d'aucune justification, les travaux parlementaires cités plus haut envisageant seulement l'hypothèse d'un jugement rendu par défaut. B.8.2. Dans le cas d'un appel limité interjeté par le ministère public le dernier jour du délai de trente jours, le prévenu ne pourra pas, ou ne pourra que très difficilement, introduire un recours contre les parties du jugement attaqué non visées par l'appel du ministère public, alors que le ministère public a, quant à lui, toujours le temps de réagir à un appel, total ou partiel, interjeté in extremis par le prévenu. Cette limitation est encore aggravée par le fait qu'aucune disposition législative n'exige que le prévenu soit informé de la déclaration d'appel du ministère public autrement que par la citation à comparaître devant la juridiction d'appel, qui peut n'être signifiée au prévenu que bien plus tard. A l'inverse, le ministère public est informé par le greffe le jour du dépôt par le prévenu de la requête d'appel. En ne prévoyant aucun délai d'appel supplémentaire, notamment lorsque le ministère public limite son appel à certaines préventions ou à la détermination de la peine à infliger, les dispositions en cause limitent les droits de la défense du prévenu de manière |
| onevenredige wijze de rechten van de verdediging van de beklaagde ». | disproportionnée ». |
| B.8.1. Op grond van artikel 205 van het Wetboek van strafvordering | B.8.1. En vertu de l'article 205 du Code d'instruction criminelle, le |
| beschikt het openbaar ministerie bij het hof of de rechtbank die van | ministère public près le tribunal ou la cour qui doit connaître de |
| het beroep kennis moet nemen over een termijn van veertig dagen te | l'appel dispose d'un délai de quarante jours, à compter du prononcé du |
| rekenen vanaf de uitspraak van het in eerste aanleg gewezen vonnis, om | jugement rendu en première instance, pour notifier son recours au |
| zijn beroep aan de beklaagde te betekenen. Bij zijn arrest nr. 2/2018 | prévenu. Par son arrêt n° 2/2018 du 18 janvier 2018, la Cour a jugé |
| van 18 januari 2018 heeft het Hof geoordeeld dat de toekenning van die | que l'octroi de ce délai d'appel de quarante jours n'est pas sans |
| beroepstermijn van veertig dagen niet zonder redelijke verantwoording | justification raisonnable. |
| is. Overeenkomstig artikel 204 van het Wetboek van strafvordering dient het openbaar ministerie, wanneer hoger beroep wordt aangetekend, nauwkeurig de grieven aan te geven die tegen het vonnis worden ingebracht, wat impliceert dat wordt aangegeven op welke punten en om welke redenen de in eerste aanleg gewezen beslissing moet worden gewijzigd. Het openbaar ministerie kan aldus zijn beroep beperken tot bepaalde gedeelten van het bestreden vonnis. B.8.2. Met de verplichting om bij het instellen van hoger beroep nauwkeurig de grieven aan te geven, wilde de wetgever een doelmatigere behandeling van strafzaken bewerkstelligen (Parl. St., Kamer, | Conformément à l'article 204 du Code d'instruction criminelle, le ministère public, lorsqu'il interjette appel, doit indiquer précisément les griefs soulevés contre le jugement, ce qui implique de préciser les points sur lesquels et les raisons pour lesquelles il y a lieu de modifier la décision rendue en première instance. Le ministère public peut donc limiter son appel à certaines parties du jugement attaqué. B.8.2. Par l'obligation d'indiquer précisément les griefs en cas d'appel, le législateur visait un traitement plus efficace des affaires pénales (Doc. parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1418/001, p. |
| 2015-2016, DOC 54-1418/001, p. 3 en pp. 83-84). Door de invoering van | 3 et pp. 83-84). L'instauration d'un tel système limite toutefois la |
| een dergelijk systeem wordt de saisine van het appelgerecht echter | saisine de la juridiction d'appel aux aspects de la décision rendue en |
| beperkt tot die aspecten van de beslissing in eerste aanleg, die de | |
| partij die het hoger beroep instelt, uitdrukkelijk heeft aangegeven. | première instance qui sont soulevés par la partie qui forme l'appel. |
| B.9.1. De voorliggende prejudiciële vraag heeft betrekking op de | B.9.1. La question préjudicielle soumise à la Cour dans le cadre de la |
| situatie waarin de beklaagde geen hoger beroep heeft ingesteld binnen | présente affaire concerne le cas où le prévenu n'a pas interjeté appel |
| de termijn van dertig dagen bepaald in de artikelen 203 en 204 van het | dans le délai de trente jours visé aux articles 203 et 204 du Code |
| d'instruction criminelle, mais où le ministère public, après | |
| Wetboek van strafvordering, maar het openbaar ministerie na afloop van | l'expiration de ce délai, interjette appel sur la base de l'article |
| die termijn hoger beroep aantekent op grond van artikel 205 van | 205 du même Code et limite cet appel à certaines parties du jugement |
| hetzelfde Wetboek en dat beroep beperkt tot bepaalde gedeelten van het | |
| bestreden vonnis. | attaqué. |
| B.9.2. In een dergelijk geval kan de beklaagde geen beroep instellen | B.9.2. Dans un tel cas, le prévenu ne peut pas faire appel des parties |
| tegen de gedeelten van het bestreden vonnis die niet worden beoogd in | du jugement attaqué qui ne sont pas visées dans le cadre de l'appel du |
| het hoger beroep van het openbaar ministerie, terwijl het openbaar | ministère public, alors que le ministère public, de son côté, dispose |
| ministerie van zijn kant steeds tijd heeft om te reageren op een | toujours d'un délai pour réagir à un appel, total ou partiel, |
| volledig of gedeeltelijk hoger beroep van de beklaagde dat in extremis | |
| is ingesteld op grond van de artikelen 203 en 204 van het Wetboek van | interjeté in extremis par le prévenu en vertu des articles 203 et 204 |
| strafvordering, die in een bijkomende termijn van tien dagen voorzien | du Code d'instruction criminelle, qui accordent au ministère public un |
| voor het openbaar ministerie om een volgberoep in te stellen. | délai supplémentaire de dix jours pour réagir à l'appel du prévenu en |
| Door voor de beklaagde niet te voorzien in een termijn van tien dagen | formant appel à son tour. |
| om hoger beroep aan te tekenen als volgberoep, met name wanneer het | Dès lors qu'elle n'accorde pas au prévenu un délai de dix jours pour |
| openbaar ministerie zijn hoger beroep beperkt tot sommige | interjeter appel en réaction au premier appel, notamment lorsque le |
| tenlasteleggingen of tot de bepaling van de op te leggen straf, | ministère public limite son appel à certaines préventions ou à la |
| beperkt de in het geding zijnde bepaling op onevenredige wijze de | fixation de la peine à infliger, la disposition en cause limite de |
| rechten van de verdediging van de beklaagde. | manière disproportionnée les droits de défense du prévenu. |
| B.10. In die mate schendt artikel 205 van het Wetboek van | B.10. Dans cette mesure, l'article 205 du Code d'instruction |
| strafvordering de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang | criminelle viole les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en |
| gelezen met artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten | combinaison avec l'article 6, paragraphe 1, de la Convention |
| van de mens. | européenne des droits de l'homme. |
| De prejudiciële vraag dient bijgevolg bevestigend te worden beantwoord. | La question préjudicielle appelle dès lors une réponse affirmative. |
| B.11.1. Uit die vaststelling van ongrondwettigheid en uit de daaraan | B.11.1. Il résulte de ce constat d'inconstitutionnalité et de la |
| ten grondslag liggende motivering volgt dat het hoger beroep dat door | motivation qui le sous-tend que l'appel, formé par un prévenu, d'un |
| een beklaagde is ingesteld tegen een op tegenspraak gewezen vonnis, | jugement contradictoire contre lequel le ministère public a formé un |
| waartegen het openbaar ministerie op grond van artikel 205 van het | appel qu'il a notifié au prévenu, en vertu de l'article 205 du Code |
| Wetboek van strafvordering hoger beroep heeft betekend aan de | |
| beklaagde, ontvankelijk moet worden verklaard wanneer het is ingesteld | d'instruction criminelle, doit être déclaré recevable quand il est |
| binnen tien dagen die volgen op de datum van de betekening van dat | formé dans les dix jours qui suivent la date de la signification de |
| hoger beroep. | cet appel. |
| B.11.2. Aangezien de in B.9.2 vastgestelde lacune is uitgedrukt in | B.11.2. Dès lors que la lacune constatée en B.9.2 est exprimée en des |
| voldoende nauwkeurige en volledige bewoordingen die toelaten de in het | termes suffisamment précis et complets qui permettent l'application de |
| geding zijnde bepaling toe te passen met inachtneming van het beginsel | |
| van gelijkheid en niet-discriminatie, staat het aan de verwijzende | la disposition en cause dans le respect du principe d'égalité et de |
| rechter, in afwachting van een optreden van de wetgever, een einde te | non-discrimination, il appartient au juge a quo, dans l'attente d'une |
| maken aan de schending van dat beginsel. | intervention du législateur, de mettre fin à la violation de ce |
| B.11.3. Teneinde te vermijden dat definitieve rechterlijke | principe. B.11.3. Afin d'éviter la remise en cause de décisions judiciaires |
| beslissingen in het geding worden gebracht, dienen, met toepassing van | définitives, il y a lieu, en vertu de l'article 28, alinéa 2, de la |
| artikel 28, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op | loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, de |
| het Grondwettelijk Hof, de gevolgen van artikel 205 van het Wetboek | maintenir les effets de l'article 205 du Code d'instruction |
| van strafvordering te worden gehandhaafd, zoals aangegeven in het dictum. | criminelle, comme indiqué dans le dispositif. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| - Artikel 205 van het Wetboek van strafvordering schendt de artikelen | - L'article 205 du Code d'instruction criminelle viole les articles 10 |
| 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, | et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6, |
| van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het, | paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce |
| wanneer het openbaar ministerie zijn beroep heeft beperkt tot bepaalde | que, lorsque le ministère public a limité son appel à certaines |
| gedeelten van het in eerste aanleg gewezen vonnis, voor de beklaagde | parties du jugement rendu en première instance, cet article n'offre |
| die geen beroep heeft aangetekend op grond van de artikelen 203 en 204 | pas au prévenu qui n'a pas interjeté appel en vertu des articles 203 |
| van hetzelfde Wetboek, niet voorziet in een bijkomende termijn van | et 204 du même Code un délai supplémentaire de dix jours à compter du |
| tien dagen die volgen op de datum van de betekening van dat hoger | lendemain de la signification de cet appel pour réagir à cet appel en |
| beroep om volgberoep in te stellen. | formant appel à son tour. |
| - De gevolgen van die bepaling worden gehandhaafd voor de definitieve | - Les effets de cette disposition sont maintenus en ce qui concerne |
| rechterlijke beslissingen op tegenspraak die gewezen zijn vóór de | les décisions judiciaires contradictoires définitives rendues avant la |
| bekendmaking van dit arrest in het Belgisch Staatsblad. | publication du présent arrêt au Moniteur belge. |
| Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 8 juli 2021. | la Cour constitutionnelle, le 8 juillet 2021. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| L. Lavrysen | L. Lavrysen |