← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 76/2021 van 20 mei 2021 Rolnummer 7501 In zake : het beroep
tot vernietiging van artikel 46 van de wet van 20 december 2020 « houdende diverse tijdelijke en structurele
bepalingen inzake justitie in het kader van de Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters
L. Lavrysen en F. Daoût, en de rechters (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 76/2021 van 20 mei 2021 Rolnummer 7501 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 46 van de wet van 20 december 2020 « houdende diverse tijdelijke en structurele bepalingen inzake justitie in het kader van de Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 76/2021 du 20 mai 2021 Numéro du rôle : 7501 En cause : le recours en annulation de l'article 46 de la loi du 20 décembre 2020 « portant des dispositions diverses temporaires et structurelles en matière de justice dans l La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, et des juges T. Merc(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 76/2021 van 20 mei 2021 | Extrait de l'arrêt n° 76/2021 du 20 mai 2021 |
| Rolnummer 7501 | Numéro du rôle : 7501 |
| In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 46 van de wet van 20 | En cause : le recours en annulation de l'article 46 de la loi du 20 |
| december 2020 « houdende diverse tijdelijke en structurele bepalingen | décembre 2020 « portant des dispositions diverses temporaires et |
| inzake justitie in het kader van de strijd tegen de verspreiding van | structurelles en matière de justice dans le cadre de la lutte contre |
| het coronavirus COVID-19 », ingesteld door R.M. en anderen. | la propagation du coronavirus COVID-19 », introduit par R.M. et autres. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, en de | composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, et des juges T. |
| rechters T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. Pâques, |
| Moerman, M. Pâques, T. Detienne en D. Pieters, bijgestaan door de | T. Detienne et D. Pieters, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, |
| griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, | présidée par le président L. Lavrysen, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging | I. Objet du recours et procédure |
| Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 januari | Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 22 |
| 2021 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 25 | janvier 2021 et parvenue au greffe le 25 janvier 2021, un recours en |
| januari 2021, is beroep tot vernietiging van artikel 46 van de wet van | |
| 20 december 2020 « houdende diverse tijdelijke en structurele | annulation de l'article 46 de la loi du 20 décembre 2020 « portant des |
| bepalingen inzake justitie in het kader van de strijd tegen de | dispositions diverses temporaires et structurelles en matière de |
| verspreiding van het coronavirus COVID-19 » (bekendgemaakt in het | justice dans le cadre de la lutte contre la propagation du coronavirus |
| Belgisch Staatsblad van 24 december 2020) ingesteld door R.M., B.G., | COVID-19 » (publiée au Moniteur belge du 24 décembre 2020) a été |
| F.G., S.U., G.O. en K. V.C., bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. | introduit par R.M., B.G., F.G., S.U., G.O. et K. V.C., assistés et |
| P. Verpoorten, advocaat bij de balie van Antwerpen. | représentés par Me P. Verpoorten, avocat au barreau d'Anvers. |
| Bij hetzelfde verzoekschrift vorderden de verzoekende partijen | |
| eveneens de schorsing van dezelfde wetsbepaling. Bij het arrest nr. | Par la même requête, les parties requérantes demandaient également la |
| 32/2021 van 25 februari 2021, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad | suspension de la même disposition légale. Par l'arrêt n° 32/2021 du 25 |
| van 1 maart 2021, heeft het Hof die wetsbepaling geschorst. | février 2021, publié au Moniteur belge du 1er mars 2021, la Cour a |
| suspendu cette disposition légale. | |
| (...) | (...) |
| II. In rechte | II. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van de bestreden bepaling | Quant à la disposition attaquée |
| B.1.1. De verzoekende partijen vragen de vernietiging van artikel 46 | B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de l'article 46 |
| van de wet van 20 december 2020 « houdende diverse tijdelijke en | de la loi du 20 décembre 2020 « portant des dispositions diverses |
| structurele bepalingen inzake justitie in het kader van de strijd | temporaires et structurelles en matière de justice dans le cadre de la |
| tegen de verspreiding van het coronavirus COVID-19 » (hierna : de wet | lutte contre la propagation du coronavirus COVID-19 » (ci-après : la |
| van 20 december 2020), dat bepaalt : | loi du 20 décembre 2020), qui dispose : |
| « In de gevallen bedoeld in de artikelen 30, 46, 54, 58, § 4, 64 en 68 | « Dans les cas visés aux articles 30, 46, 54, 58, § 4, 64 et 68 de la |
| van de wet van 5 mei 2014 betreffende de internering, hoort de kamer | loi du 5 mai 2014 relative à l'internement, la chambre de protection |
| voor de bescherming van de maatschappij tot 31 maart 2021, enkel de advocaat van de geïnterneerde persoon en het openbaar ministerie, behoudens andersluidende gemotiveerde beslissing. Tegen deze beslissing staat geen rechtsmiddel open. De directeur of de verantwoordelijke van de zorg geeft een schriftelijk advies en licht eveneens, in voorkomend geval, schriftelijk de voorwaarden toe die hij in zijn advies heeft gesteld in het belang van het slachtoffer. In voorkomend geval kan de kamer voor de bescherming van de maatschappij ook beslissen de advocaat van het slachtoffer of het slachtoffer zelf te horen ». B.1.2. De bestreden bepaling beoogt de beslissingen die moeten worden | sociale entend jusqu'au 31 mars 2021, uniquement l'avocat de la personne internée et le ministère public, sauf décision contraire motivée. Cette décision ne peut faire l'objet d'aucune voie de recours. Le directeur ou le responsable des soins donne un avis écrit et explique, le cas échéant, également par écrit les conditions qu'il a formulées dans son avis dans l'intérêt de la victime. Le cas échéant, la chambre de protection sociale peut décider d'entendre l'avocat de la victime, ou la victime elle-même ». B.1.2. La disposition attaquée vise les décisions à prendre dans le |
| genomen in het kader van de eerste zitting na het opleggen van de | cadre de la première audience après que le jugement ou l'arrêt a |
| internering bij vonnis of arrest (artikel 30 van de wet van 5 mei | imposé la mesure d'internement (article 30 de la loi du 5 mai 2014), |
| 2014), de zitting over een wijziging van de beslissing over een | de l'audience portant sur une modification de la décision relative à |
| uitvoeringsmodaliteit (artikel 46), de zitting over een verzoek tot | une modalité d'exécution (article 46), de l'audience portant sur une |
| overplaatsing van de geïnterneerde persoon, uitgaansvergunning, | demande de transfèrement de la personne internée, de permission de |
| verlof, beperkte detentie, elektronisch toezicht, invrijheidstelling | sortie, de congé, de détention limitée, de surveillance électronique, |
| op proef en vervroegde invrijheidstelling met het oog op verwijdering | de libération à l'essai et de libération anticipée en vue de |
| van het grondgebied of met het oog op overlevering (artikel 54), de | l'éloignement du territoire ou en vue de la remise (article 54), de |
| zitting in het kader van een verzoek tot schorsing van één van de | l'audience portant sur une demande de suspension de l'une des |
| opgelegde voorwaarden (artikel 58, § 4), de zitting inzake de | conditions imposées (article 58, § 4), de l'audience portant sur la |
| herroeping, de schorsing of de herziening van de | révocation, la suspension ou la révision des modalités d'exécution |
| uitvoeringsmodaliteiten (artikel 64) en de zitting aangaande de | (article 64) et de l'audience portant sur la libération définitive |
| definitieve invrijheidstelling (artikel 68). | (article 68). |
| B.1.3. De bestreden bepaling is van toepassing van 24 december 2020 | B.1.3. La disposition attaquée s'applique, en principe, du 24 décembre |
| tot, in beginsel, 31 maart 2021. Het - door de verzoekende partijen | 2020 au 31 mars 2021. L'article 81 de la loi du 20 décembre 2020 - non |
| niet bestreden - artikel 81 van de wet van 20 december 2020 machtigt | attaqué par les parties requérantes - autorise cependant le Roi à |
| de Koning evenwel om, bij een besluit vastgesteld na overleg in de | |
| Ministerraad, de datum van 31 maart 2021 aan te passen teneinde | adapter, par arrêté délibéré en Conseil des ministres, la date du 31 |
| rekening te houden met de duurtijd van de maatregelen genomen met het | mars 2021 afin de tenir compte de la durée des mesures prises en vue |
| oog op de strijd tegen de COVID-19-pandemie. Van die machtiging werd | de lutter contre la pandémie de COVID-19. Il a été fait usage de cette |
| gebruikgemaakt bij artikel 3 van het koninklijk besluit van 29 maart | |
| 2021 « tot verlenging van sommige maatregelen genomen bij wetten van | habilitation par l'article 3 de l'arrêté royal du 29 mars 2021 « |
| 20 december 2020 houdende diverse tijdelijke en structurele bepalingen | prolongeant certaines mesures prises par les lois du 20 décembre 2020 |
| portant des dispositions diverses temporaires et structurelles en | |
| inzake justitie in het kader van de strijd tegen de verspreiding van | matière de justice dans le cadre de la lutte contre la propagation du |
| het coronavirus COVID-19, van 30 april 2020 houdende diverse | coronavirus COVID-19, du 30 avril 2020 portant des dispositions |
| bepalingen inzake justitie en het notariaat in het kader van de strijd | diverses en matière de justice et de notariat dans le cadre de la |
| tegen de verspreiding van het coronavirus COVID-19 en van 20 mei 2020 | lutte contre la propagation du coronavirus COVID-19 et du 20 mai 2020 |
| houdende diverse bepalingen inzake justitie in het kader van de strijd | portant des dispositions diverses en matière de justice dans le cadre |
| tegen de verspreiding van het coronavirus COVID-19 » (bekendgemaakt in | de la lutte contre la propagation du coronavirus COVID-19 » (publié au |
| het Belgisch Staatsblad van 31 maart 2021), dat de duur van de | Moniteur belge du 31 mars 2021), qui a prolongé la durée de la |
| bestreden bepaling heeft verlengd tot 30 juni 2021. | disposition attaquée jusqu'au 30 juin 2021. |
| B.1.4. Bij zijn arrest nr. 32/2021 van 25 februari 2021 heeft het Hof | B.1.4. Par son arrêt n° 32/2021 du 25 février 2021, la Cour a suspendu |
| de bestreden bepaling geschorst. | la disposition attaquée. |
| B.2.1. Volgens de memorie van toelichting heeft de bestreden bepaling | B.2.1. Selon l'exposé des motifs, la disposition attaquée a pour |
| als doel « zoveel mogelijk contacten tussen mensen te vermijden en het | objectif « d'éviter au maximum les contacts entre les personnes et de |
| aantal overbrengingen van geïnterneerde personen te beperken » (Parl. | limiter le nombre de transfèrements des personnes internées » (Doc. |
| St., Kamer, 2020-2021, DOC 55-1668/001, p. 24). Zij past dus in het | parl., Chambre, 2020-2021, DOC 55-1668/001, p. 24). Elle répond donc à |
| kader van de algemene doelstelling van de wet van 20 december 2020, | l'objectif général de la loi du 20 décembre 2020 qui est « d'éviter |
| waarbij « fysieke contacten en ontmoetingen van mensen [moeten] worden | les contacts physiques et les réunions de personnes lorsqu'ils ne sont |
| vermeden wanneer zij niet absoluut noodzakelijk zijn » (ibid., p. 4). | pas absolument indispensables » (ibid., p. 4). |
| B.2.2. Tijdens de bespreking van het wetsontwerp in de bevoegde | B.2.2. Lors de la discussion du projet de loi au sein de la commission |
| Kamercommissie werd de verenigbaarheid van de tijdelijke opschorting | compétente de la Chambre, la compatibilité de la suspension temporaire |
| van de persoonlijke aanwezigheid van de veroordeelden en de | de la présence des condamnés et des internés en personne aux audiences |
| geïnterneerden op de zittingen van respectievelijk de | respectives du tribunal de l'application des peines et de la chambre |
| strafuitvoeringsrechtbank en de kamer voor de bescherming van de | |
| maatschappij met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten | de protection sociale avec l'article 6 de la Convention européenne des |
| van de mens betwist (Parl. St., Kamer, 2020-2021, DOC 55-1668/007, p. | droits de l'homme a été mise en doute (Doc. parl., Chambre, 2020-2021, |
| 9). Er werd opgemerkt dat « de logica in dezen [zou] moeten worden | DOC 55-1668/007, p. 9). Il a été observé qu'il « faudrait ici [...] |
| omgekeerd : de persoon moet aanwezig zijn, tenzij zulks onmogelijk of | renverser la logique : la personne doit être présente sauf si on le |
| niet wenselijk wordt geacht » (ibid., p. 29). | juge impossible ou non souhaitable » (ibid., p. 29). |
| In navolging van die kritiek werden verschillende amendementen | |
| ingediend om de tijdelijke opschorting van de persoonlijke | A la suite de cette critique, plusieurs amendements ont été déposés |
| aanwezigheid van de veroordeelden en de geïnterneerden op de zittingen | pour supprimer la suspension temporaire de la présence des condamnés |
| van de strafuitvoeringsrechtbank en de kamer voor de bescherming van | et des internés en personne aux audiences du tribunal de l'application |
| de maatschappij te schrappen (amendementen nrs. 16 tot 19, Parl. St., | des peines et de la chambre de protection sociale (amendements nos 16 |
| Kamer, 2020-2021, DOC 55-1668/002, pp. 25-28). Die amendementen werden | à 19, Doc. parl., Chambre, 2020-2021, DOC 55-1668/002, pp. 25-28). Ces |
| evenwel niet aangenomen (Parl. St., Kamer, 2020-2021, DOC 55-1668/007, | amendements n'ont toutefois pas été adoptés (Doc. parl., Chambre, |
| pp. 31-32). | 2020-2021, DOC 55-1668/007, pp. 31-32). |
| B.2.3. Aanvankelijk voorzag het wetsontwerp zowel ten aanzien van de | B.2.3. Au départ, le projet de loi prévoyait, tant pour les condamnés |
| veroordeelden en de geïnterneerden als ten aanzien van het slachtoffer | et les internés que pour la victime, la suspension du droit d'être |
| in de opschorting van het recht om te worden gehoord door de | |
| strafuitvoeringsrechtbank en door de kamer voor de bescherming van de | entendu par le tribunal de l'application des peines et par la chambre |
| maatschappij. Ingevolge de amendementen nrs. 24 tot 27 (Parl. St., | de protection sociale. A la suite des amendements nos 24 à 27 (Doc. |
| Kamer, 2020-2021, DOC 55-1668/002, pp. 33-36) laat de bestreden | parl., Chambre, 2020-2021, DOC 55-1668/002, pp. 33-36), la disposition |
| bepaling de kamer voor de bescherming van de maatschappij de keuze om | attaquée laisse à la chambre de protection sociale le choix de décider |
| te beslissen « de advocaat van het slachtoffer of het slachtoffer zelf » te horen. | d'entendre « l'avocat de la victime, ou la victime elle-même ». |
| Ten aanzien van het belang van de verzoekende partijen | Quant à l'intérêt des parties requérantes |
| B.3.1. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | B.3.1. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la |
| Grondwettelijk Hof vereisen dat iedere natuurlijke persoon of | Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale |
| rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken | qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne |
| van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de | justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation |
| personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en | pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme |
| ongunstig zou kunnen worden geraakt. | attaquée. |
| B.3.2. De habeas corpus is in alle omstandigheden een dermate | B.3.2. L'habeas corpus est un aspect à ce point essentiel de la |
| essentieel aspect van de vrijheid van de burger, dat iedere fysieke | liberté du citoyen, en toute circonstance, que toute personne physique |
| persoon die zich op het Belgische grondgebied bevindt er voortdurend | se trouvant sur le territoire belge possède un intérêt permanent à ce |
| belang bij heeft dat de procedurele waarborgen betreffende de | que les garanties procédurales relatives à la privation de liberté |
| vrijheidsberoving in het kader van een internering en de | dans le cadre d'un internement et à la mise à disposition de la |
| terbeschikkingstelling van de kamer voor de bescherming van de | chambre de protection sociale soient respectées. |
| maatschappij worden gerespecteerd. | Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, la |
| In tegenstelling tot wat de Ministerraad betoogt, leidt de | circonstance que la disposition attaquée ne modifie ou n'étend |
| omstandigheid dat de bestreden bepaling de mogelijkheden om iemand aan | nullement les possibilités de détenir une personne et/ou de la priver |
| te houden en/of van zijn vrijheid te beroven op geen enkele wijze | |
| wijzigt of verruimt, niet tot een andere conclusie. De onmogelijkheid, | de sa liberté ne conduit pas à une autre conclusion. L'impossibilité, |
| zelfs tijdelijk, voor geïnterneerden om in persoon te worden gehoord | même temporaire, pour les personnes internées d'être entendues en |
| op de zittingen van de kamer voor de bescherming van de maatschappij, | personne aux audiences de la chambre de protection sociale, alors que |
| terwijl zulks cruciaal is voor de oordeelsvorming van de rechter over | cette comparution est cruciale pour que le juge puisse apprécier leur |
| hun persoonlijke, mentale of psychische toestand, kan een onnodige | situation personnelle et leur état mental ou psychique, peut entraîner |
| verlenging van hun internering of een onnodige weigering van een | l'allongement inutile de leur internement ou le refus inutile d'une |
| gevraagde maatregel met een impact op hun vrijheidsberoving tot gevolg | mesure qu'ils ont sollicitée et qui a une incidence sur leur privation |
| hebben. | de liberté. |
| B.3.3. Ook de omstandigheid dat sinds de inwerkingtreding van de | B.3.3. De même, la circonstance que, depuis l'entrée en vigueur de la |
| bestreden bepaling, vijf van de zes verzoekende partijen persoonlijk | disposition attaquée, cinq des six parties requérantes ont comparu |
| zijn verschenen op de zitting van de kamer voor de bescherming van de | personnellement à l'audience de la chambre de protection sociale et |
| maatschappij en dat de verzoekende partijen niet aantonen dat zij | que les parties requérantes ne démontrent pas qu'elles ont à nouveau |
| opnieuw werden opgeroepen om vóór 1 april 2021 te verschijnen voor de | été appelées à comparaître avant le 1er avril 2021 devant la chambre |
| kamer voor de bescherming van de maatschappij, ontneemt hun niet hun | de protection sociale ne les prive pas de leur intérêt à demander |
| belang om de vernietiging van de bestreden bepaling te vorderen. | l'annulation de la disposition attaquée. |
| Opdat het voorgeschreven belang voorhanden is, is immers niet vereist | Pour que le requérant justifie de l'intérêt requis, il n'est en effet |
| dat de situatie van de verzoeker door de bestreden norm reeds | pas obligatoire que sa situation soit déjà effectivement affectée par |
| daadwerkelijk geraakt is. Het is voldoende dat de bestreden norm op de | la norme attaquée. Il suffit que cette dernière soit applicable au |
| verzoeker toepasbaar is. | requérant. |
| De exceptie wordt verworpen. | L'exception est rejetée. |
| Ten aanzien van het enige middel | Quant au moyen unique |
| B.4. Volgens de verzoekende partijen is de bestreden bepaling niet | B.4. Selon les parties requérantes, la disposition attaquée n'est pas |
| bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang | compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en |
| gelezen met de artikelen 5, lid 4, en 13 van het Europees Verdrag voor | combinaison avec les articles 5, paragraphe 4, et 13 de la Convention |
| de rechten van de mens. Zij voeren aan dat de uitsluiting van hun | européenne des droits de l'homme. Elles font valoir que l'exclusion de |
| recht om persoonlijk gehoord te worden door de kamer voor de | leur droit d'être entendues en personne par la chambre de protection |
| bescherming van de maatschappij, onverenigbaar is met de aangehaalde | sociale est incompatible avec les normes de référence citées, parce |
| referentienormen, omdat die uitsluiting de rechter verhindert zich | que cette exclusion empêche le juge de s'assurer personnellement de la |
| persoonlijk te vergewissen van de toestand waarin de geïnterneerde zich bevindt. | situation dans laquelle la personne internée se trouve. |
| B.5.1. Op grond van artikel 5, lid 4, van het Europees Verdrag voor de | B.5.1. En vertu de l'article 5, paragraphe 4, de la Convention |
| rechten van de mens heeft eenieder die door arrestatie of | européenne des droits de l'homme, toute personne qui est privée de sa |
| gevangenhouding van zijn vrijheid is beroofd, het recht voorziening te | liberté par arrestation ou détention a le droit d'introduire un |
| vragen bij de rechter opdat deze op korte termijn beslist over de | recours devant un tribunal, afin qu'il statue à bref délai sur la |
| wettigheid van zijn gevangenhouding en zijn invrijheidstelling | légalité de sa détention et qu'il ordonne sa libération si la |
| beveelt, indien de gevangenhouding onrechtmatig is. Artikel 13 van | détention est illégale. L'article 13 de la même Convention garantit le |
| hetzelfde Verdrag waarborgt voor personen van wie de rechten en | droit à un recours effectif devant une instance nationale à toute |
| vrijheden vermeld in dat Verdrag zijn geschonden, een recht op een | personne dont les droits et libertés mentionnés dans cette Convention |
| daadwerkelijk rechtsmiddel voor een nationale instantie. Artikel 5, | ont été violés. L'article 5, paragraphe 4, de la Convention européenne |
| lid 4, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens vormt een | des droits de l'homme constitue une lex specialis par rapport aux |
| lex specialis ten opzichte van de meer algemene vereisten van artikel | exigences plus générales de l'article 13 de cette Convention (CEDH, |
| 13 van dat Verdrag (EHRM, grote kamer, 19 februari 2009, A. en anderen | grande chambre, 19 février 2009, A. et autres c. Royaume-Uni, § 202; |
| t. Verenigd Koninkrijk, § 202; 10 januari 2013, Dufoort t. België, § | 10 janvier 2013, Dufoort c. Belgique, § 92; 6 septembre 2016, W.D. c. |
| 92; 6 september 2016, W.D. t. België, § 144). | Belgique, § 144). |
| B.5.2. In geval van detentie op grond van geestesziekte kunnen | B.5.2. En cas de détention pour maladie mentale, des garanties |
| bijzondere procedurele waarborgen nodig zijn ter bescherming van de | spéciales de procédure peuvent s'imposer pour protéger ceux qui, en |
| belangen van personen die wegens hun geestesstoornis niet volledig in | raison de leurs troubles mentaux, ne sont pas entièrement capables |
| staat zijn voor zichzelf op te komen (EHRM, 24 oktober 1979, | d'agir pour leur propre compte (CEDH, 24 octobre 1979, Winterwerp c. |
| Winterwerp t. Nederland, § 60; 17 januari 2012, Stanev t. Bulgarije, § | Pays-Bas, § 60; 17 janvier 2012, Stanev c. Bulgarie, § 170; 10 janvier |
| 170; 10 januari 2013, Dufoort t. België, § 99). Ook al moeten de in | 2013, Dufoort c. Belgique, § 99). Certes, les instances judiciaires |
| artikel 5, lid 4, bedoelde gerechtelijke procedures niet altijd met | relevant de l'article 5, paragraphe 4, ne doivent pas toujours |
| dezelfde waarborgen zijn omkleed als die welke krachtens artikel 6, | s'accompagner de garanties identiques à celles que l'article 6, |
| lid 1, voor burgerlijke of strafrechtelijke geschillen vereist zijn, | paragraphe 1, prescrit pour les litiges civils ou pénaux. Encore |
| is het niettemin van essentieel belang dat de betrokkene toegang heeft | faut-il que l'intéressé ait accès à un tribunal et l'occasion d'être |
| tot een rechter en de mogelijkheid heeft om te worden gehoord, hetzij | entendu lui-même ou, au besoin, moyennant une certaine forme de |
| in persoon, hetzij, zo nodig, door middel van een vorm van | |
| vertegenwoordiging (EHRM, 17 januari 2012, Stanev t. Bulgarije, § 171; | représentation (CEDH, 17 janvier 2012, Stanev c. Bulgarie, § 171; 12 |
| 12 mei 1992, Megyeri t. Duitsland, § 22). Beschermende maatregelen | mai 1992, Megyeri c. Allemagne, § 22). Les mesures de protection |
| dienen zoveel mogelijk de wensen van de persoon in kwestie weer te | doivent refléter au mieux les préoccupations de la personne en |
| geven, wanneer deze in staat is zijn wil kenbaar te maken. De deelname | question, lorsque celle-ci est en état de manifester sa volonté. La |
| van kwetsbare personen aan het beslissingsproces dat op hen betrekking | participation des personnes vulnérables au processus de décision qui |
| heeft, moet worden gevrijwaard, rekening houdend met de graad van | les concerne doit être garantie, compte tenu du degré d'autonomie des |
| autonomie van de betrokken personen (EHRM, 19 februari 2013, B. t. | intéressés (CEDH, 19 février 2013, B. c. Roumanie, §§ 96-97 et §§ |
| Roemenië, §§ 96-97 en §§ 116-117). Wanneer de mening van de persoon in | 116-117). Le fait de ne pas s'enquérir de l'opinion de la personne en |
| kwestie niet gezocht wordt, kan een situatie van misbruik ontstaan | question peut conduire à une situation d'abus dans laquelle les |
| waarin kwetsbare personen de mogelijkheid ontzegd wordt om hun rechten | personnes vulnérables sont privées de la possibilité d'exercer leurs |
| uit te oefenen. | droits. |
| B.5.3. Uit voormelde rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten | B.5.3. Il résulte de la jurisprudence précitée de la Cour européenne |
| van de Mens volgt dat de geesteszieke persoon in eerste instantie | des droits de l'homme que le malade mental doit en premier lieu être |
| persoonlijk dient te worden gehoord, wanneer deze in staat is zijn wil | |
| kenbaar te maken, en dat, wanneer dit nodig is, hij zich kan laten | entendu en personne s'il est en état de manifester sa volonté et qu'il |
| bijstaan of vertegenwoordigen door een advocaat. Het uitgangspunt van | peut, si nécessaire, se faire assister ou représenter par un avocat. |
| de wetgever is overigens altijd geweest dat de geïnterneerde persoon | L'hypothèse de départ du législateur a d'ailleurs toujours été que la |
| aanwezig kan zijn op de zittingen van de kamer voor de bescherming van | personne internée peut assister aux audiences de la chambre de |
| de maatschappij (zie Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3515/001, p. | protection sociale (voir Doc. parl., Chambre, 2018-2019, DOC |
| 266). Uit artikel 81 van de wet van 5 mei 2014 « betreffende de | 54-3515/001, p. 266). Il ressort dès lors de l'article 81 de la loi du |
| internering » volgt dan ook dat de persoonlijke verschijning van de | 5 mai 2014 « relative à l'internement » que la comparution personnelle |
| geïnterneerde de regel is en de vertegenwoordiging door de advocaat de | de la personne internée est la règle et que la représentation par un |
| uitzondering. | avocat est l'exception. |
| Bij zijn arrest nr. 154/2008 van 6 november 2008 heeft het Hof een | Par son arrêt n° 154/2008 du 6 novembre 2008, la Cour a jugé qu'une |
| verplichting tot persoonlijke verschijning van een geïnterneerde op de | obligation de comparution personnelle d'une personne internée à |
| zitting waarop over zijn vrijheidsberoving of een modaliteit ervan | l'audience à laquelle il est statué sur sa privation de liberté ou sur |
| wordt beslist, niet strijdig geacht met de artikelen 10 en 11 van de | une modalité de celle-ci n'est pas contraire aux articles 10 et 11 de |
| Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 5, lid 4, van het Europees | la Constitution, lus en combinaison avec l'article 5, paragraphe 4, de |
| Verdrag voor de rechten van de mens, omdat de specifieke wijze van | la Convention européenne des droits de l'homme, parce que le mode |
| gevangenhouding, die de internering is, precies vereist dat de rechter | spécifique de détention qu'est l'internement exige précisément que le |
| zich persoonlijk kan vergewissen van de toestand waarin de | juge puisse s'assurer personnellement de l'état dans lequel l'interné |
| geïnterneerde zich bevindt op het ogenblik dat door de rechter over de | se trouve au moment où le juge doit décider de l'internement, du |
| internering en de voortzetting of de modaliteiten ervan dient te | maintien ou des modalités de celui-ci. |
| worden beslist. B.5.4. Het voorgaande neemt niet weg dat artikel 5, lid 4, van het | B.5.4. Il n'en reste pas moins que l'article 5, paragraphe 4, de la |
| Verdrag, dat ook een « recht op een rechter » omvat, niet zo kan | Convention, qui consacre également le « droit à un tribunal », ne |
| worden gelezen dat het voorziet in een absoluut recht dat geen | saurait être lu comme énonçant un droit absolu qui serait incompatible |
| procedurele beperkingen zou toelaten (EHRM, 9 januari 2003, Shishkov | avec toute restriction procédurale (CEDH, 9 janvier 2003, Shishkov c. |
| t. Bulgarije, § 85). | Bulgarie, § 85). |
| Het onderliggende doel van artikel 5, de bescherming van de vrijheid | Néanmoins, l'objectif qui sous-tend l'article 5, c'est-à-dire la |
| en de veiligheid van het individu, en de betekenis van de daarin | protection de la liberté et de la sûreté de l'individu, ainsi que |
| vervatte waarborgen, met inbegrip van het in lid 4 bedoelde recht, | l'importance des garanties qui s'y attachent, notamment le droit |
| voor de bescherming van het leven en de fysieke integriteit van het | mentionné au paragraphe 4, pour la protection de la vie et de |
| individu (EHRM, 25 mei 1998, Kurt t. Turkije, § 123), vereisen echter | l'intégrité physique de l'individu (CEDH, 25 mai 1998, Kurt c. |
| dat procedurele beperkingen van het recht van een persoon die van zijn | Turquie, § 123), exigent que les restrictions d'ordre procédural au |
| vrijheid is beroofd om de rechtmatigheid van zijn voortdurende | droit qu'a une personne privée de liberté de contester devant un |
| hechtenis voor een rechter aan te vechten, aan een bijzonder strenge | tribunal la légalité de son maintien en détention fassent l'objet d'un |
| toetsing moeten worden onderworpen (EHRM, 9 januari 2003, Shishkov t. | contrôle particulièrement strict (CEDH, 9 janvier 2003, Shishkov c. |
| Bulgarije, § 85). Geestesziekten kunnen een beperking of wijziging van | Bulgarie, § 85). Les maladies mentales peuvent amener à restreindre ou |
| de wijze van uitoefening van een recht met zich meebrengen, maar | à modifier ce droit dans ses conditions d'exercice, mais elles ne |
| kunnen geen rechtvaardiging vormen voor een aantasting van de kern van | |
| dat recht (EHRM, 24 oktober 1979, Winterwerp t. Nederland, § 60). Er | sauraient justifier une atteinte à son essence même (CEDH, 24 octobre |
| 1979, Winterwerp c. Pays-Bas, § 60). Les réalités concrètes et les | |
| moet rekening worden gehouden met de praktische realiteit en de | circonstances spécifiques qui sont propres à la situation de la |
| specifieke omstandigheden van de positie van de gedetineerde of de | personne détenue ou internée doivent être prises en compte (CEDH, 9 |
| geïnterneerde (EHRM, 9 januari 2003, Shishkov t. Bulgarije, § 85; 5 | janvier 2003, Shishkov c. Bulgarie, § 85; 5 février 2002, conkac. |
| februari 2002, conka t. België, §§ 53-55). B.6.1. De bestreden bepaling beoogt, in de context van een virale pandemie, de volksgezondheid te beschermen door fysieke contacten tussen mensen zo veel als mogelijk te beperken. Die doelstelling is legitiem. B.6.2. De opschorting van het recht van de geïnterneerde om persoonlijk te worden gehoord, gaat evenwel verder dan hetgeen strikt noodzakelijk is in het licht van die doelstelling. In casu wordt niet aangetoond waarom die doelstelling niet zou kunnen worden bereikt aan de hand van minder beperkende maatregelen die de kamer voor de bescherming van de maatschappij wel toelaten zich te vergewissen van | Belgique, §§ 53-55). B.6.1. La disposition attaquée vise, dans le contexte d'une pandémie virale, à protéger la santé publique en limitant au maximum les contacts physiques entre personnes. Cet objectif est légitime. B.6.2. Toutefois, la suspension du droit de la personne internée à être entendue en personne va au-delà de ce qui est strictement nécessaire au regard de cet objectif. Il n'est pas démontré en l'espèce pourquoi cet objectif ne pourrait pas être atteint à l'aide de mesures moins restrictives permettant quand même à la chambre de |
| de actuele toestand van de geïnterneerde, zoals een verschijning via | protection sociale de s'assurer de la situation actuelle de la |
| videoconferentie, een verschijning in een voldoende ruime, goed | personne internée, comme une comparution par vidéoconférence, une |
| verluchte zittingszaal, of een zitting van de kamer voor de | comparution dans une salle d'audience suffisamment spacieuse et bien |
| bescherming van de maatschappij in de instelling waarin de geïnterneerde verblijft. | ventilée, ou une audience de la chambre de protection sociale dans |
| B.6.3. Dat minder verregaande maatregelen in de praktijk mogelijk | l'institution où séjourne la personne internée. |
| zijn, volgt uit het gegeven dat de wet van 20 december 2020 voor het | B.6.3. Le fait que la loi du 20 décembre 2020 prévoit malgré tout la |
| slachtoffer wel in de mogelijkheid voorziet om in persoon te worden | possibilité pour la victime d'être entendue en personne aux audiences |
| gehoord op de zittingen van de kamer voor de bescherming van de | de la chambre de protection sociale fait apparaître que des mesures |
| maatschappij. Er valt niet in te zien waarom ter bescherming van de | moins radicales sont concrètement possibles. On n'aperçoit pas la |
| volksgezondheid een tijdelijk verbod om in persoon te worden gehoord | raison pour laquelle, afin de protéger la santé publique, une |
| op de zittingen van de kamer voor de bescherming van de maatschappij | interdiction temporaire d'être entendu en personne aux audiences de la |
| wel noodzakelijk is voor de geïnterneerde, maar niet voor het slachtoffer. B.6.4. De mogelijkheid voor de kamer voor de bescherming van de maatschappij om bij gemotiveerde beslissing de geïnterneerde toch toe te laten in persoon te worden gehoord, leidt niet tot een andere conclusie. Allereerst heeft de geïnterneerde geen enkele zekerheid dat de kamer voor de bescherming van de maatschappij hem effectief zal toelaten in persoon te worden gehoord. Bovendien staat tegen die beslissing geen rechtsmiddel open. De omstandigheid dat tegen de beslissing over de gevraagde of opgelegde maatregel cassatieberoep kan | chambre de protection sociale est requise pour la personne internée, mais pas pour la victime. B.6.4. La possibilité pour la chambre de protection sociale d'autoriser quand même, par décision motivée, la personne internée à être entendue en personne ne conduit pas à une autre conclusion. En premier lieu, la personne internée n'a nullement la garantie que la chambre de protection sociale l'autorisera dans les faits à être entendue en personne. En outre, la décision relative à l'audition en personne n'est susceptible d'aucun recours. La circonstance que la décision sur la mesure sollicitée ou imposée peut faire l'objet d'un pourvoi en cassation ne conduit pas à une autre conclusion, dès lors |
| worden ingesteld, doet niet anders besluiten, nu de kamer voor de | que la chambre de protection sociale juge souverainement de la |
| bescherming van de maatschappij op onaantastbare wijze oordeelt over | situation personnelle de l'interné et que la cassation n'est possible |
| de persoonlijke toestand van de geïnterneerde en cassatie enkel mogelijk is wegens wettigheidskritiek, waarbij bovendien in geval van cassatie de kamer voor de bescherming van de maatschappij een nieuwe beslissing moet nemen. Bovendien lijkt de algemene wijze waarop de uitsluiting van een rechtsmiddel tegen de beslissing betreffende het in persoon horen is geformuleerd, te impliceren dat de weigering daarvan op geen enkele wijze, en derhalve ook niet via een cassatieberoep, kan worden aangevochten. B.6.5. Hoewel het legitieme doel dat erin bestaat de volksgezondheid te beschermen door fysieke contacten tussen mensen zo veel als mogelijk te beperken, een aanpassing van de procedure voor de kamer | qu'en cas de critique de légalité, la chambre de protection sociale devant en outre prendre une nouvelle décision en cas de cassation. De plus, la formulation générale de l'exclusion d'une voie de recours contre la décision relative à l'audition en personne semble sous-entendre que le refus de cette audition ne saurait être attaqué d'aucune manière, et donc pas davantage au moyen d'un pourvoi en cassation. B.6.5. Si l'objectif légitime consistant à protéger la santé publique en limitant au maximum les contacts physiques entre personnes peut |
| voor de bescherming van de maatschappij kan verantwoorden, zou het | justifier un aménagement de la procédure devant la chambre de |
| niet redelijkerwijs kunnen verantwoorden dat aan kwetsbare personen, | protection sociale, il ne pourrait justifier raisonnablement que des |
| zelfs tijdelijk, de mogelijkheid wordt ontzegd om in persoon te worden | personnes vulnérables soient privées, même temporairement, de la |
| gehoord op de zittingen van de kamer voor de bescherming van de maatschappij, terwijl die kamer de mentale of psychische toestand waarin die personen zich bevinden, correct moet kunnen beoordelen om te vermijden dat zij langer dan noodzakelijk van hun vrijheid worden beroofd en terwijl die personen het, net vanwege hun mentale of psychische toestand, moeilijk kunnen hebben om vertrouwen te stellen in andere personen, en het dus bijvoorbeeld ook moeilijk kunnen hebben om erop te vertrouwen dat hun advocaat hun standpunt op een behoorlijke wijze zal uiteenzetten. De in het geding zijnde maatregel is onevenredig ten aanzien van het nagestreefde doel. Het middel is gegrond. Om die redenen, het Hof | possibilité d'être entendues en personne aux audiences de la chambre de protection sociale, alors que cette chambre doit pouvoir apprécier correctement l'état mental ou psychique dans lequel se trouvent ces personnes afin d'éviter qu'elles soient privées de liberté plus longtemps que nécessaire, et alors que ces personnes, précisément en raison de leur état mental ou psychique, peuvent avoir du mal à faire confiance à d'autres personnes et donc aussi, par exemple, à croire que leur avocat exposera correctement leur point de vue. La mesure en cause est disproportionnée à l'objectif poursuivi. Le moyen est fondé. Par ces motifs, la Cour |
| vernietigt artikel 46 van de wet van 20 december 2020 « houdende | annule l'article 46 de la loi du 20 décembre 2020 « portant des |
| diverse tijdelijke en structurele bepalingen inzake justitie in het | dispositions diverses temporaires et structurelles en matière de |
| kader van de strijd tegen de verspreiding van het coronavirus COVID-19 | justice dans le cadre de la lutte contre la propagation du coronavirus |
| ». | COVID-19 ». |
| Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, | Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue |
| overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op | allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier |
| het Grondwettelijk Hof, op 20 mei 2021. | 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 20 mai 2021. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| L. Lavrysen | L. Lavrysen |