← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 14/2021 van 28 januari 2021 Rolnummer 7232 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 1717, § 4, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen
bij artikel 102 van de wet van 25 december 2016 « tot wijzi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 14/2021 van 28 januari 2021 Rolnummer 7232 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1717, § 4, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 102 van de wet van 25 december 2016 « tot wijzi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 14 du 28 janvier 2021 Numéro du rôle : 7232 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1717, § 4, du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 102 de la loi du 25 décembre 2016 « modifia La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. M(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 14/2021 van 28 januari 2021 | Extrait de l'arrêt n° 14 du 28 janvier 2021 |
Rolnummer 7232 | Numéro du rôle : 7232 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1717, § 4, van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1717, § 4, |
Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 102 van de wet van | du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 102 de la |
25 december 2016 « tot wijziging van de rechtspositie van de | loi du 25 décembre 2016 « modifiant le statut juridique des détenus et |
gedetineerden en van het toezicht op de gevangenissen en houdende | la surveillance des prisons et portant des dispositions diverses en |
diverse bepalingen inzake justitie », gesteld door de Franstalige | matière de justice », posée par le Tribunal de première instance |
Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. | francophone de Bruxelles. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de | composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. |
rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. | Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. |
Leysen, J. Moerman, M. Pâques en Y. Kherbache, bijgestaan door de | Moerman, M. Pâques et Y. Kherbache, assistée du greffier P.-Y. |
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. | Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, |
Daoût, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij vonnis van 19 juni 2019, waarvan de expeditie ter griffie van het | Par jugement du 19 juin 2019, dont l'expédition est parvenue au greffe |
Hof is ingekomen op 12 juli 2019, heeft de Franstalige Rechtbank van | de la Cour le 12 juillet 2019, le Tribunal de première instance |
eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : | francophone de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 1717, § 4, van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen | « L'article 1717, § 4, du Code judiciaire viole-t-il les articles 10 |
10 en 11 van de Grondwet, in voorkomend geval in samenhang gelezen met | et 11 de la Constitution, le cas échéant combinés à l'article 6 de la |
artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van | Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des |
de mens en de fundamentele vrijheden, in zoverre het een vervaltermijn | libertés fondamentales, en ce qu'il instaure un délai de déchéance qui |
invoert die het een partij bij een arbitrageprocedure niet langer | |
mogelijk maakt de uitspraak opnieuw in het geding te brengen wanneer | ne permet plus à une partie à une procédure arbitrale de remettre en |
zij meer dan drie maanden na de mededeling ervan ontdekt dat die | cause la sentence lorsqu'elle découvre plus de trois mois après la |
uitspraak door bedrog is verkregen, terwijl, krachtens de artikelen | communication de celle-ci qu'elle a été obtenue par fraude alors qu'en |
1132 en volgende van het Gerechtelijk Wetboek, een partij bij een | vertu des articles 1132 et suivants du Code judiciaire, une partie à |
gerechtelijke procedure beschikt over een termijn van zes maanden | |
vanaf het ontdekken van het bedrog om een verzoek tot herroeping van | une procédure judiciaire dispose d'un délai de six mois à dater de la |
het gewijsde in te stellen ? ». | découverte de la fraude pour introduire une requête civile ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1.1. Artikel 1717, §§ 2, 3, b), iii), en 4, van het Gerechtelijk | B.1.1. L'article 1717, § § 2, 3, b), iii), et 4, du Code judiciaire |
Wetboek bepaalt : | dispose : |
« § 2. Een arbitrale uitspraak kan slechts worden bestreden voor de | « § 2. La sentence arbitrale ne peut être attaquée que devant le |
rechtbank van eerste aanleg, na dagvaarding. Zij beslist in eerste en | tribunal de première instance, par voie de citation. Il statue en |
laatste aanleg overeenkomstig artikel 1680, § 5. De uitspraak kan | premier et dernier ressort conformément à l'article 1680, § 5. La |
slechts worden vernietigd in de in dit artikel genoemde gevallen. | sentence ne peut être annulée que dans les cas énumérés au présent |
§ 3. De arbitrale uitspraak kan slechts worden vernietigd indien : | article. § 3. La sentence arbitrale ne peut être annulée que si : |
[...] | [...] |
b) de rechtbank van eerste aanleg vaststelt : | b) le tribunal de première instance constate : |
[...] | [...] |
iii) dat de uitspraak is verkregen door bedrog. | iii) que la sentence a été obtenue par fraude. |
§ 4. Behalve in het in artikel 1690, § 4, eerste lid, bedoelde geval, | § 4. Hormis dans le cas visé à l'article 1690, § 4, alinéa 1er, une |
kan een vordering tot vernietiging niet worden ingesteld na verloop | demande d'annulation ne peut être introduite après l'expiration d'un |
van een termijn van drie maanden te rekenen vanaf de datum waarop de | délai de trois mois à compter de la date à laquelle la sentence a été |
uitspraak overeenkomstig artikel 1678 werd meegedeeld aan de partij | |
die deze vordering instelt, of, wanneer een vordering werd ingesteld | communiquée, conformément à l'article 1678, à la partie introduisant |
krachtens artikel 1715, te rekenen van de datum waarop mededeling | cette demande, ou, si une demande a été introduite en vertu de |
overeenkomstig artikel 1678 werd gedaan van de beslissing van het | l'article 1715, à compter de la date à laquelle la décision du |
scheidsgerecht over de vordering ingesteld krachtens artikel 1715 aan | tribunal arbitral sur la demande introduite en vertu de l'article 1715 |
a été communiquée, conformément à l'article 1678, à la partie | |
de partij die de vordering tot vernietiging instelt ». | introduisant la demande d'annulation ». |
B.1.2. De artikelen 1132, 1133, 1134 en 1136 van hetzelfde Wetboek bepalen : | B.1.2. Les articles 1132, 1133, 1134 et 1136 du même Code disposent : |
« Art. 1132.De beslissingen die in kracht van gewijsde zijn gegaan en |
« Art. 1132.Les décisions passées en force de chose jugée, rendues |
gewezen zijn door het burgerlijk gerecht, en door het strafgerecht in | par les juridictions civiles, et par les juridictions répressives en |
zover dit over burgerlijke belangen uitspraak heeft gedaan, kunnen | tant que celles-ci ont statué sur les intérêts civils, peuvent être |
worden herroepen op verzoek tot herroeping van het gewijsde van | rétractées sur la requête civile formée par ceux qui y auront été |
diegenen die partij zijn geweest of behoorlijk werden opgeroepen, | parties ou dûment appelés, sans préjudice des droits appartenant au |
onverminderd de rechten van het openbaar ministerie ». | ministère public ». |
« Art. 1133.Een verzoek tot herroeping van het gewijsde kan worden |
« Art. 1133.La requête civile est ouverte pour les causes suivantes : |
ingediend om de volgende redenen : | |
1° indien er persoonlijk bedrog is geweest; | 1° s'il y a eu dol personnel; |
2° indien er, sedert de beslissing, beslissende stukken zijn aan het | 2° si, depuis la décision, il a été recouvré des pièces décisives et |
licht gekomen die door toedoen van de partij waren achtergehouden; | qui avaient été retenues par le fait de la partie; |
[...] | [...] |
4° indien recht gedaan is op stukken, getuigenissen, verslagen van | 4° si on a jugé sur pièces, témoignages, rapports d'experts ou |
deskundigen of eden, die na de beslissing vals zijn bevonden of verklaard; | serments reconnus ou déclarés faux depuis la décision; |
[...] ». | [...] ». |
« Art. 1134.Het verzoek, ondertekend door drie advocaten, van wie er |
« Art. 1134.La requête, signée par trois avocats, dont deux au moins |
ten minste twee meer dan twintig jaren bij de balie zijn ingeschreven | sont inscrits depuis plus de vingt ans au barreau, contient tous les |
bevat alle middelen tot staving ervan en wordt betekend met | moyens à l'appui de celle-ci et est signifiée avec citation dans les |
dagvaarding in de gewone vorm vó6r het gerecht dat de bestreden | formes ordinaires devant la juridiction qui a rendu la décision |
beslissing heeft gewezen, een en ander op straffe van nietigheid. | entreprise, le tout à peine de nullité. |
[...] ». | [...] ». |
« Art. 1136.Onder voorbehoud van de termijnen die worden voorzien in |
« Art. 1136.Sous réserve des délais prévus dans des dispositions |
dwingende supranationale en internationale bepalingen, wordt het | impératives supranationales et internationales, la requête civile est |
verzoek tot herroeping van het gewijsde]1, op straffe van verval, | formée, à peine de déchéance, dans les six mois à partir de la |
ingediend binnen zes maanden na het ontdekken van de ingeroepen grond | découverte de la cause invoquée ». |
». B.2. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid van | B.2. La question préjudicielle concerne la compatibilité de l'article |
artikel 1717, § 4, van het Gerechtelijk Wetboek met de artikelen 10 en | 1717, § 4, du Code judiciaire avec les articles 10 et 11 de la |
11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van | Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 6 de la |
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het een | Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il instaure un |
vervaltermijn invoert die het een partij bij een arbitrageprocedure | délai de déchéance qui ne permet plus à une partie à une procédure |
niet langer mogelijk maakt de vernietiging van de uitspraak te | arbitrale de demander l'annulation de la sentence lorsqu'elle |
vorderen wanneer zij, meer dan drie maanden na de mededeling van de | découvre, plus de trois mois après la communication de la sentence, |
uitspraak, ontdekt dat die door bedrog is verkregen. De verwijzende | que celle-ci a été obtenue par fraude. Le juge a quo invite la Cour à |
rechter verzoekt het Hof de situatie van die partij te vergelijken met | comparer la situation de cette partie avec celle d'une partie à une |
die van een partij bij een gerechtelijke procedure, die beschikt over | procédure judiciaire, qui dispose d'un délai de six mois à dater de la |
een termijn van zes maanden vanaf het ontdekken van het bedrog om een | découverte de la fraude pour introduire une requête civile contre un |
verzoek tot herroeping van het gewijsde tegen een vonnis in te | |
stellen, op grond van de artikelen 1132 en volgende van het | jugement, sur la base des articles 1132 et suivants du Code |
Gerechtelijk Wetboek. | judiciaire. |
B.3.1. Uit het verwijzingsvonnis blijkt dat, te dezen, de vordering | B.3.1. Il ressort du jugement de renvoi qu'en l'espèce, la demande en |
tot vernietiging van de in het geding zijnde arbitrale uitspraken is | annulation des sentences arbitrales litigieuses a été introduite après |
ingesteld na het verstrijken van een termijn van drie maanden vanaf | l'expiration d'un délai de trois mois à compter de la découverte de la |
het ontdekken van het vermeende bedrog. In die omstandigheden lijkt de | fraude alléguée. Dans ces circonstances, le juge a quo semble |
verwijzende rechter ervan uit te gaan dat een controle van de | considérer qu'un contrôle de la compatibilité de la disposition en |
verenigbaarheid van de in het geding zijnde bepaling met artikel 6 van | cause avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de |
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre die | |
bepaling de termijn voor het instellen van de vordering tot | l'homme, en ce que cette disposition prévoit que le délai |
vernietiging doet ingaan op de datum waarop de uitspraak is | d'introduction de la demande d'annulation prend cours à la date à |
meegedeeld, alleen relevant zou zijn indien het Hof oordeelt dat het | laquelle la sentence a été communiquée, ne serait pertinent que si la |
bestaan van verschillende termijnen voor het instellen van een | Cour jugeait que l'existence de délais différents pour l'introduction |
vordering tot vernietiging van een arbitrale uitspraak, enerzijds, en | d'une demande d'annulation d'une sentence arbitrale, d'une part, et |
voor het instellen van een verzoek tot herroeping van het gewijsde, | pour l'introduction d'une requête civile, d'autre part, n'est pas |
anderzijds, niet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de | compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. Le Conseil |
Grondwet. De Ministerraad en de eisende partij voor de verwijzende | des ministres et la partie demanderesse devant le juge a quo en |
rechter besluiten hieruit dat, indien dat niet het geval is, het Hof | concluent que si tel n'est pas le cas, la Cour ne doit pas examiner la |
het verschil in behandeling met betrekking tot het aanvangspunt van de | différence de traitement relative au point de départ du délai. |
termijn niet moet onderzoeken. | |
B.3.2. Gelet op de bewoordingen van de prejudiciële vraag en het | B.3.2. Eu égard au libellé de la question préjudicielle et au lien |
onlosmakelijke verband dat bestaat tussen de duur van een termijn en | indissociable qui existe entre la longueur d'un délai et son point de |
het aanvangspunt ervan, beantwoordt het Hof de prejudiciële vraag | départ, la Cour répond à la question préjudicielle telle qu'elle lui a |
zoals die is gesteld door de verwijzende rechter, door de twee hem | été posée par le juge a quo, en examinant les deux aspects de la |
voorgelegde aspecten van het verschil in behandeling te onderzoeken. | différence de traitement que celui-ci lui soumet. |
B.4.1. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet hebben een algemene | B.4.1. Les articles 10 et 11 de la Constitution ont une portée |
draagwijdte. Zij verbieden elke discriminatie, ongeacht de oorsprong | générale. Ils interdisent toute discrimination, quelle qu'en soit |
ervan : de grondwettelijke regels van de gelijkheid en van de | l'origine : les règles constitutionnelles de l'égalité et de la |
niet-discriminatie zijn toepasselijk ten aanzien van alle rechten en | non-discrimination sont applicables à l'égard de tous les droits et de |
alle vrijheden, met inbegrip van die welke voortvloeien uit | toutes les libertés, y compris ceux qui résultent des conventions |
internationale verdragen die België binden. | internationales liant la Belgique. |
B.4.2. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet | B.4.2. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas |
uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen | qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de |
wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium | personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et |
berust en het redelijk verantwoord is. | qu'elle soit raisonnablement justifiée. |
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld | L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant |
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel | compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la |
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van | nature des principes en cause; le principe d'égalité et de |
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat | non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas |
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de | de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés |
aangewende middelen en het beoogde doel. | et le but visé. |
B.5.1. Artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van | B.5.1. L'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des |
de mens waarborgt het recht op toegang tot een bevoegde rechter en het | droits de l'homme garantit le droit d'accès à un juge compétent et le |
recht op een eerlijk proces. | droit à un procès équitable. |
B.5.2. Het recht op toegang tot de rechter is echter niet absoluut. | B.5.2. Le droit d'accès au juge n'est cependant pas absolu. Selon la |
Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens « leent het zich | Cour européenne des droits de l'homme, « il se prête à des limitations |
tot impliciet aangenomen beperkingen aangezien het door de aard zelf | implicitement admises, car il commande de par sa nature même une |
ervan, een regeling door de Staat vereist », waarbij die Staat ter | réglementation par l'Etat », lequel jouit en la matière d'une certaine |
zake een zekere beoordelingsmarge geniet (EHRM, 2 oktober 2018, Mutu | marge d'appréciation (CEDH, 2 octobre 2018, Mutu et Pechstein c. |
en Pechstein t. Zwitserland, § 93). | Suisse, § 93). |
B.5.3. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelt dat | |
artikel 6 van het Verdrag zich niet verzet tegen de oprichting van | B.5.3. La Cour européenne des droits de l'homme juge que l'article 6 |
scheidsgerechten om te oordelen over bepaalde geschillen van | de la Convention ne s'oppose pas à la création de tribunaux arbitraux |
afin de juger certains différends de nature patrimoniale opposant des | |
vermogensrechtelijke aard tussen particulieren (ibid., § 94). Aldus, | particuliers (ibid., § 94). Ainsi, lorsqu'elles souscrivent librement |
wanneer zij vrij instemmen met een arbitrageclausule, « zien de | à une clause d'arbitrage, « les parties renoncent volontairement à |
partijen vrijwillig af van sommige door het Verdrag gewaarborgde | certains droits garantis par la Convention. Une telle renonciation ne |
rechten. Een dergelijke afstand druist niet in tegen het Verdrag op | se heurte pas à la Convention pour autant qu'elle est libre, licite et |
voorwaarde dat die vrij, geoorloofd en eenduidig is » (ibid., § 96). « | sans équivoque » (ibid., § 96). « De plus, pour entrer en ligne de |
Bovendien, om in aanmerking te komen in het licht van het Verdrag, | |
dient de afstand van sommige door het Verdrag gewaarborgde rechten | compte sous l'angle de la Convention, la renonciation à certains |
gepaard te gaan met een minimum aan waarborgen die overeenstemmen met | droits garantis par la Convention doit s'entourer d'un minimum de |
de ernst ervan » (ibid.; beslissing, 1 maart 2016, Tabbane t. | garanties correspondant à sa gravité » (ibid.; décision, 1er mars |
Zwitserland, § § 24-27; beslissing, 15 september 2009, Eiffage SA en | 2016, Tabbane c. Suisse, §§ 24-27; décision, 15 septembre 2009, |
anderen t. Zwitserland). | Eiffage SA et autres c. Suisse). |
B.5.4. Het recht op toegang tot de rechter kan worden onderworpen aan | B.5.4. Le droit d'accès au juge peut être soumis à des conditions de |
ontvankelijkheidsvoorwaarden. Die beperkingen mogen geen afbreuk doen | recevabilité. Ces limitations ne peuvent porter atteinte à la |
aan de essentie zelf van het recht op toegang tot de rechter (EHRM, 12 | substance même du droit d'accès au juge (CEDH, 12 novembre 2002, |
november 2002, Zvolsky en Zvolskß t. Tsjechische Republiek, § 47; 2 | Zvolsky et Zvolskß c. République tchèque, § 47; 2 juin 2016, |
juni 2016, Papaioannou t. Griekenland, § 40). Zij moeten ook een | Papaioannou c. Grèce, § 40). Elles doivent aussi poursuivre un |
gewettigd doel nastreven en redelijk evenredig zijn met dat doel | objectif légitime et être raisonnablement proportionnées à cet |
(EHRM, 24 februari 2009, L'Erablière ASBL t. België, § 35; 10 maart | objectif (CEDH, 24 février 2009, L'Erablière ASBL c. Belgique, § 35; |
10 mars 2009, Anakomba Yula c. | |
2009, Anakomba Yula t. België, § 31; 29 maart 2011, R.T.B.F. t. | Belgique, § 31; 29 mars 2011, R.T.B.F. c. Belgique, § 69; grande |
België, § 69; grote kamer, 5 april 2018, Zubac t. Kroatië, § 78). De | chambre, 5 avril 2018, Zubac c. Croatie, § 78). Par ailleurs, |
toepassing van de ontvankelijkheidsvoorwaarden zoals die zijn bepaald | l'application des conditions de recevabilité telles qu'elles sont |
door het toepasselijke recht, is overigens noodzakelijk wegens het | prévues par le droit applicable est nécessaire en raison du principe |
beginsel van de rechtsstaat (EHRM, grote kamer, Zubac t. Kroatië, | de la prééminence du droit (CEDH, grande chambre, Zubac c. Croatie, |
voormeld, § § 96 en 123). Het recht op toegang tot de rechter is in | précité, §§ 96 et 123). Le droit d'accès au juge se trouve atteint |
essentie aangetast wanneer de reglementering ervan niet langer de | dans sa substance lorsque sa réglementation cesse de servir les buts |
doelstellingen inzake « rechtszekerheid » en « behoorlijke | de la « sécurité juridique » et de la « bonne administration de la |
rechtsbedeling » nastreeft en een zekere hindernis vormt die belet dat | justice » et constitue une sorte de barrière qui empêche le |
het geschil van de rechtzoekende ten gronde door het bevoegde | justiciable de voir son litige tranché au fond par la juridiction |
rechtscollege wordt beslecht (ibid., § 98). | compétente (ibid., § 98). |
B.6.1. Arbitrage is een manier van geschillenbeslechting die steunt op | B.6.1. L'arbitrage est un mode de règlement des conflits qui repose |
de autonomie van de partijen, die beslissen om de bevoegdheid om recht | sur l'autonomie des parties, qui décident de confier à un ou plusieurs |
te spreken toe te vertrouwen aan een of meer scheidsrechters teneinde | |
definitief een einde te maken aan een geschil tussen hen. Krachtens | arbitres le pouvoir de dire le droit en vue de mettre définitivement |
artikel 1681 van het Gerechtelijk Wetboek is « een | fin au différend qui les oppose. En vertu de l'article 1681 du Code |
arbitrageovereenkomst [...] een overeenkomst waarin de partijen alle | judiciaire, « une convention d'arbitrage est une convention par |
geschillen of sommige geschillen die tussen hen gerezen zijn of zouden | laquelle les parties soumettent à l'arbitrage tous les différends ou |
kunnen rijzen met betrekking tot een bepaalde, al dan niet | certains des différends qui sont nés ou pourraient naître entre elles |
contractuele, rechtsverhouding aan arbitrage voorleggen ». Met | au sujet d'un rapport de droit déterminé, contractuel ou non |
toepassing van artikel 1682, § 1, van hetzelfde Wetboek verklaart « de | contractuel ». En application de l'article 1682, § 1er, du même Code, |
rechter bij wie een geding aanhangig is gemaakt waarop een | « le juge saisi d'un différend faisant l'objet d'une convention |
arbitrageovereenkomst betrekking heeft, [...] zich, op verzoek van een | d'arbitrage se déclare sans juridiction à la demande d'une partie, à |
partij, zonder rechtsmacht, tenzij de overeenkomst ten aanzien van dat | moins qu'en ce qui concerne ce différend la convention ne soit pas |
geschil niet geldig is of geëindigd is ». | valable ou n'ait pris fin ». |
B.6.2. Door hun geschil aan arbitrage voor te leggen, wensen de | B.6.2. En soumettant leur différend à l'arbitrage, les parties |
partijen, na afloop van een snelle procedure en, in voorkomend geval, | entendent obtenir, au terme d'une procédure rapide et, le cas échéant, |
volgens procedurele regels die zijn aangepast aan hun situatie, een | selon des règles procédurales adaptées à leur situation, une décision |
beslissing te verkrijgen die op definitieve wijze een einde maakt aan | qui mette un terme à leur différend de manière définitive et qui offre |
hun geschil en die alle waarborgen biedt die noodzakelijk zijn wat | toutes les garanties nécessaires en ce qui concerne la sécurité |
betreft de rechtszekerheid. | juridique. |
Om die reden zijn de rechtsmiddelen tegen een arbitrale uitspraak | C'est la raison pour laquelle les voies de recours contre une sentence |
beperkt. Aldus is een arbitrale uitspraak alleen vatbaar voor hoger | arbitrale sont limitées. Ainsi, une sentence arbitrale ne peut faire |
beroep indien de partijen in die mogelijkheid hebben voorzien in de | l'objet d'un appel que si les parties ont prévu cette possibilité dans |
arbitrageovereenkomst (artikel 1716 van het Gerechtelijk Wetboek). Een | la convention d'arbitrage (article 1716 du Code judiciaire). Une |
uitspraak kan eveneens het voorwerp uitmaken van een beroep tot | sentence peut également faire l'objet d'une demande d'annulation |
vernietiging voor de rechtbank van eerste aanleg (artikel 1717 van | devant le tribunal de première instance (article 1717 du même Code). |
hetzelfde Wetboek). Het gaat niet om een beroep met volle rechtsmacht. | Il ne s'agit pas d'un recours de pleine juridiction. En outre, le |
Daarnaast kan de rechtbank de uitspraak alleen vernietigen om | tribunal ne peut annuler la sentence que pour des motifs |
limitatief opgesomde redenen, en met name wanneer zij vaststelt dat de | limitativement énumérés, et notamment s'il constate que la sentence a |
uitspraak door bedrog is verkregen (artikel 1717, § 3, b), iii), van | été obtenue par fraude (article 1717, § 3, b), iii), du même Code). En |
hetzelfde Wetboek). In beginsel moet de vordering tot vernietiging | |
worden ingesteld binnen een termijn van drie maanden te rekenen vanaf | principe, la demande d'annulation doit être introduite dans un délai |
de datum waarop de uitspraak werd meegedeeld aan de partij die deze | de trois mois à compter de la date à laquelle la sentence a été |
vordering instelt (artikel 1717, § 4, van hetzelfde Wetboek). | communiquée à la partie introduisant cette demande (article 1717, § 4, |
B.7. Het verzoek tot herroeping van het gewijsde is een buitengewoon | du même Code). B.7. La requête civile est une voie de recours extraordinaire qui |
rechtsmiddel dat een partij bij een gerechtelijke procedure toelaat | |
een zaak aanhangig te maken bij het burgerlijk rechtscollege dat een | permet à une partie à une procédure judiciaire de saisir la |
in kracht van gewijsde gegane beslissing heeft gewezen, teneinde de | juridiction civile qui a rendu une décision passée en force de chose |
herroeping ervan te verkrijgen (artikelen 1132 en 1134 van het | jugée, pour en obtenir la rétractation (articles 1132 et 1134 du Code |
Gerechtelijk Wetboek). In beginsel moet het verzoek tot herroeping van | judiciaire). En principe, la requête civile doit, à peine de |
het gewijsde, op straffe van verval, worden ingediend binnen zes | déchéance, être formée dans les six mois à partir de la découverte de |
maanden na het ontdekken van de ingeroepen grond (artikel 1136 van | la cause invoquée (article 1136 du même Code). Elle est ouverte pour |
hetzelfde Wetboek). Het staat open voor limitatief opgesomde gronden, | des causes limitativement énumérées, dont le dol personnel (article |
waaronder het persoonlijk bedrog (artikel 1133 van hetzelfde Wetboek). | 1133 du même Code). |
B.8.1. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van | B.8.1. La différence de traitement entre certaines catégories de |
personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende | personnes qui découle de l'application de règles procédurales |
procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen | différentes dans des circonstances différentes n'est pas |
discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het | discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination |
verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die | que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces |
procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de | règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des |
daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. | droits des personnes concernées. |
B.8.2. De gerechtelijke geschillenbeslechting en de arbitrage zijn | B.8.2. Le règlement judiciaire des conflits et la voie de l'arbitrage |
onderscheiden manieren van geschillenbeslechting die onderworpen zijn | sont des modes de règlement des litiges distincts qui obéissent à des |
aan verschillende procedureregels. Door te kiezen voor arbitrage | règles de procédure différentes. En choisissant l'arbitrage, les |
aanvaarden de partijen hun geschil te onderwerpen aan specifieke | parties acceptent de soumettre leur litige à des règles de procédure |
procedureregels, met name ten aanzien van de mogelijkheden en | spécifiques, notamment en ce qui concerne les possibilités et les |
modaliteiten van beroep tegen de arbitrale uitspraak, met volle kennis | modalités de recours contre la sentence arbitrale, en pleine |
van de voor- en nadelen die uit die keuze resulteren. Hieruit vloeit | connaissance des avantages et des inconvénients qui découlent de ce |
evenwel niet voort dat de partijen, door te kiezen voor arbitrage, | choix. Il ne s'ensuit cependant pas que les parties, en optant pour |
afstand hebben gedaan van alle waarborgen betreffende het recht op | l'arbitrage, ont renoncé à toutes les garanties relatives au droit |
toegang tot de rechter en het recht op een eerlijk proces. Het staat | d'accès au juge et au droit à un procès équitable. Il incombe à la |
aan het Hof na te gaan of de beperking van de rechten van die partijen | Cour de vérifier si la limitation des droits de ces parties poursuit |
een gewettigd doel nastreeft en of die redelijk evenredig is met dat | un but légitime et si elle est raisonnablement proportionnée à cet |
doel. | objectif. |
B.9.1. De termijn van drie maanden om de vernietiging te vorderen van | B.9.1. Le délai de trois mois pour agir en annulation d'une sentence |
een arbitrale uitspraak, is ingevoerd bij de wet van 4 juli 1972 « tot | arbitrale a été introduit par la loi du 4 juillet 1972 « approuvant la |
goedkeuring van de Europese Overeenkomst houdende een eenvormige Wet | |
inzake arbitrage, ondertekend te Straatsburg op 20 januari 1966, en | Convention européenne portant loi uniforme en matière d'arbitrage, |
tot invoering van het Gerechtelijk Wetboek van een zesde deel | faite à Strasbourg le 20 janvier 1966 et introduisant dans le Code |
betreffende de arbitrage ». | judiciaire une sixième partie concernant l'arbitrage ». |
Uit de parlementaire voorbereiding van die wet blijkt dat « de | Il ressort des travaux préparatoires de cette loi que « le délai de |
vordering [....] binnen een betrekkelijk korte termijn [moet] worden | forclusion, relativement court, a été imparti pour ne pas laisser la |
ingesteld om de partij die zich op de uitspraak wil beroepen niet te | partie qui veut se prévaloir de la sentence dans l'incertitude en ce |
lang in de onzekerheid te laten omtrent de geldigheid ervan » (Parl. | qui concerne la validité de celle-ci » (Doc. parl., Chambre, |
St., Kamer, 1970-1971, nr. 988/1, p. 28). Oorspronkelijk moest het | 1970-1970, n° 988/1, p. 28). A l'origine, la demande en annulation |
beroep tot vernietiging van een door bedrog verkregen uitspraak worden | d'une sentence obtenue par fraude devait être formée dans les trois |
ingesteld binnen drie maanden na het ontdekken van het bedrog, op | mois à partir de la découverte de la fraude, pour autant toutefois |
voorwaarde evenwel dat een termijn van vijf jaar na de kennisgeving | qu'un délai de cinq ans à compter de la notification de la sentence ne |
van de uitspraak niet verlopen is (vroeger artikel 1707, § 3, van het | se soit pas écoulé (article 1707, § 3, ancien, du Code judiciaire, |
Gerechtelijk Wetboek, vóór de vervanging ervan bij artikel 39 van de | |
wet van 24 juni 2013 « tot wijziging van het zesde deel van het | avant son remplacement par l'article 39 de la loi du 24 juin 2013 « |
Gerechtelijk Wetboek betreffende de arbitrage »). | modifiant la sixième partie du Code judiciaire relative à l'arbitrage »). |
B.9.2. Bij de voormelde wet van 24 juni 2013 heeft de wetgever de | B.9.2. Par la loi du 24 juin 2013 précitée, le législateur a procédé à |
arbitrageregeling hervormd, naar het voorbeeld van de modelwet van de | une réforme du régime de l'arbitrage, sur le modèle de la loi type de |
Commissie van de Verenigde Naties voor het internationaal handelsrecht | la Commission des Nations Unies pour le droit commercial international |
van 21 juni 1985 inzake de internationale handelsarbitrage (hierna : | du 21 juin 1985 « sur l'arbitrage commercial international » (ci-après |
de modelwet van 21 juni 1985). | : la loi type de la CNUDCI). |
Ten aanzien van het nagestreefde doel wordt in de memorie van | En ce qui concerne l'objectif poursuivi, l'exposé des motifs de cette |
toelichting van die wet aangegeven : | loi indique : |
« Het voorliggend wetsontwerp heeft tot doel om [de modelwet van 21 | « L'objet du présent projet de loi est de reprendre dans la sixième |
juni 1985 van de Commissie van de Verenigde Naties voor het | partie du Code judiciaire [la loi type du 21 juin 1985 ' sur |
internationaal handelsrecht inzake de internationale | l'arbitrage commercial international de la Commission des Nations |
handelsarbitrage], met inbegrip van de wijzigingen die op 7 juli 2006 | Unies pour le droit commercial international '] avec les amendements |
werden goedgekeurd, in het zesde deel van het Gerechtelijk Wetboek | adoptés le 7 juillet 2006. Il s'agit ainsi d'aligner notre législation |
over te nemen. Het is nodig om onze wetgeving af te stemmen op de | |
meest vooruitstrevende wetgevingen inzake arbitrage. Naar het | sur les législations les plus avancées en matière d'arbitrage. |
voorbeeld van andere landen, zullen evenwel enkele van de huidige | Toutefois, à l'instar d'autres pays, certaines particularités |
bijzonderheden van het Belgisch recht behouden blijven wanneer zij | actuelles du droit belge seront conservées lorsqu'elles répondent à |
beantwoorden aan een grote bezorgdheid. | des préoccupations majeures. |
[...] | [...] |
Door het grootste deel van de Modelwet en vaak met de bewoordingen | En intégrant dans le Code judiciaire la majeure partie de la loi |
ervan over te nemen in het Gerechtelijk wetboek, wil België zich een | uniforme et en en reprenant souvent le libellé, la Belgique entend se |
open land tonen voor arbitrage en in het bijzonder voor de | présenter comme un pays ouvert à l'arbitrage et singulièrement à |
internationale arbitrage en als een land dat beschikt over een | l'arbitrage international et comme un pays disposant d'une législation |
vooruitstrevende wetgeving inzake arbitrage. Dit zou van ons land een | progressiste en matière d'arbitrage. Ceci devrait faire de notre pays |
aantrekkelijke plaats voor internationale arbitrages moeten maken met | un lieu attractif pour les arbitrages internationaux avec les |
de positieve gevolgen die daaruit volgen zowel inzake | retombées positives qui en résultent à la fois en termes de |
dienstverleningen op hoog intellectueel niveau als inzake economische | prestations de services de haut niveau intellectuel et d'incidences |
en financiële doorwerkingen » (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC | économiques et financières » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC |
53-2743/001, pp. 5-6). | 53-2743/001, pp. 5-6). |
Artikel 51 van de voormelde wet van 24 juni 2013 voegt een nieuw | L'article 51 de la loi du 24 juin 2013 précitée insère un nouvel |
artikel 1717 in het Gerechtelijk Wetboek in. Met betrekking tot die | article 1717 dans le Code judiciaire. Au sujet de cette disposition, |
bepaling wordt in de parlementaire voorbereiding aangegeven : | les travaux préparatoires indiquent : |
« Dit artikel voegt artikel 1717 in in [het] nieuwe Deel van het | « Cet article insère l'article 1717 dans la nouvelle partie du Code |
Gerechtelijk wetboek betreffende de arbitrage. | judiciaire relative à l'arbitrage. |
Artikel 1717 in ontwerp zet artikel 34 van de Modelwet om dat, | L'article 1717 en projet transpose l'article 34 de la loi type lequel |
behoudens enkele nuances, werd overgenomen door de Duitse, de | a été repris, à quelques nuances près, par les lois allemande, |
Oostenrijkse en de Spaanse wet. De ontwerptekst voegt aan de | espagnole et autrichienne. Le texte en projet ajoute aux motifs |
vernietigingsgronden voorzien in de Modelwet nog het gebrek aan | d'annulation prévus par la loi type, l'absence de motivation |
motivering toe conform ons huidig recht (art. 1704, § 2, litt i), | conformément à notre droit actuel (art. 1704, par. 2, litt i), C. |
Ger.W.). De motivering is een vereiste van interne openbare orde, maar | jud.). La motivation est une exigence d'ordre public interne mais |
belet niet dat een niet met redenen omklede arbitrale uitspraak in | n'empêche pas la reconnaissance en Belgique d'une sentence arbitrale |
non motivée si, selon la loi applicable à la procédure, la motivation | |
België kan erkend worden, wanneer volgens het toepasselijk | n'est pas requise. Le texte ajoute également le cas où le tribunal a |
procedurerecht de motivering niet vereist is » (ibid., p. 40). | excédé ses pouvoirs » (ibid., p. 40). |
Het nieuwe artikel 1717 van het Gerechtelijk Wetboek is dus | Le nouvel article 1717 du Code judiciaire est donc en grande partie |
grotendeels overgenomen van artikel 34 van de voormelde modelwet van | calqué sur l'article 34 de la loi type, précitée, de la CNUDCI. Le |
21 juni 1985. De wetgever heeft aan de vernietigingsgronden waarin die | |
modelwet voorziet, verschillende gronden die specifiek zijn voor het | législateur a ajouté aux motifs d'annulation prévus par la loi type |
Belgisch recht toegevoegd, waaronder de hypothese van de door bedrog | plusieurs motifs qui sont propres au droit belge, dont l'hypothèse de |
verkregen uitspraak. Hij heeft de vereiste volgens welke de vordering | la sentence obtenue par fraude. Il a cependant transposé telle quelle |
tot vernietiging moet worden ingesteld binnen een termijn van drie | l'exigence selon laquelle la demande d'annulation doit être introduite |
maanden vanaf de mededeling van de uitspraak aan de betrokken partij | dans un délai de trois mois à compter de la communication de la |
echter als dusdanig overgenomen, zonder te voorzien in een bijzondere | sentence à la partie concernée, sans prévoir un délai particulier |
termijn wanneer de vernietiging wordt gevorderd om reden dat de | lorsque l'annulation est demandée au motif que la sentence a été |
uitspraak door bedrog is verkregen (artikel 1717, § 4, van het | obtenue par fraude (article 1717, § 4, du Code judiciaire). |
Gerechtelijk Wetboek). | |
B.10.1. De relatief korte termijn van drie maanden om de vernietiging | B.10.1. Le délai, relativement bref, de trois mois pour agir en |
te vorderen van een arbitrale uitspraak, is redelijk verantwoord door | annulation d'une sentence arbitrale est raisonnablement justifié par |
de wil van de wetgever om de partijen die vrij beslissen om gebruik te | la volonté du législateur de fournir rapidement aux parties qui |
maken van arbitrage, snel een definitieve beslissing te geven over het | décident librement de recourir à l'arbitrage une décision définitive |
geschil tussen hen, zoals in B.9.1 is vermeld. Die termijn is niet | sur le différend qui les oppose, comme il est dit en B.9.1. Ce délai |
overdreven kort en kan de betrokkenen niet beletten een vordering tot | n'est pas excessivement bref, ni de nature à empêcher les intéressés |
vernietiging in te stellen. | d'introduire une demande en annulation. |
B.10.2. De vaststelling van het aanvangspunt van die termijn op de | B.10.2. La fixation du point de départ de ce délai à la date de la |
datum waarop de arbitrale uitspraak wordt meegedeeld, is in beginsel | communication de la sentence arbitrale est en principe pertinente au |
relevant ten aanzien van dat doel. In zoverre zij echter de partij die | regard de cet objectif. Cependant, en ce qu'elle ne permet pas à la |
meer dan drie maanden na de mededeling van de uitspraak ontdekt dat | partie qui découvre, plus de trois mois après la communication de la |
die door bedrog is verkregen niet toelaat de vernietiging van de in | sentence, que celle-ci a été obtenue par fraude de demander |
het geding zijnde uitspraak te vorderen, en zulks in elke hypothese, | l'annulation de la sentence litigieuse, et ce en toute hypothèse, la |
leidt de in het geding zijnde bepaling tot een onevenredige beperking | disposition en cause entraîne une limitation disproportionnée des |
van de rechten van de partij die het slachtoffer is van het bedrog. | |
Daar artikel 1717 van het Gerechtelijk Wetboek de partijen toelaat de | droits de la partie victime de la fraude. Dès lors que l'article 1717 |
vernietiging van een arbitrale uitspraak te vorderen om reden dat die | du Code judiciaire permet aux parties de demander l'annulation d'une |
door fraude zou zijn verkregen, dienen die partijen te beschikken over | sentence arbitrale au motif que celle-ci aurait été obtenue par |
een nuttige termijn om een dergelijke vordering in te stellen, anders | fraude, ces parties doivent disposer d'un délai utile pour introduire |
wordt hun een beroep ontzegd waarop zij in beginsel recht hebben. | une telle demande, sous peine d'être privées d'un recours auquel elles |
ont en principe droit. | |
B.11. In die mate dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden | B.11. Dans cette mesure, la question préjudicielle appelle une réponse |
beantwoord. | affirmative. |
B.12. Wanneer de vaststelling van een lacune is uitgedrukt in | B.12. Lorsque le constat d'une lacune est exprimé en des termes |
voldoende nauwkeurige en volledige bewoordingen die toelaten de in het | suffisamment précis et complets qui permettent l'application de la |
geding zijnde bepaling toe te passen met inachtneming van de | disposition en cause dans le respect des normes de référence sur la |
referentienormen op grond waarvan het Hof zijn toetsingsbevoegdheid | |
uitoefent, geeft het Hof aan dat het aan de rechter staat een einde te | base desquelles la Cour exerce son contrôle, la Cour indique qu'il |
maken aan de schending van die normen. | appartient au juge de mettre fin à la violation de ces normes. |
Zulks is te dezen niet het geval. Het Hof kan de vaststelling van een | Tel n'est pas le cas dans la présente affaire. En effet, la Cour ne |
lacune immers niet nader preciseren aangezien het niet beschikt over | peut préciser davantage le constat d'une lacune, dès lors qu'elle ne |
een beoordelingsbevoegdheid die gelijkwaardig is aan die van de | dispose pas d'un pouvoir d'appréciation équivalent à celui du |
wetgever. Het komt aan de wetgever toe om een einde te maken aan de | législateur. C'est au législateur qu'il appartient de mettre un terme |
vastgestelde ongrondwettigheid. | à l'inconstitutionnalité constatée. |
In afwachting van het optreden van de wetgever, dient de rechter naar | Dans l'attente de l'intervention du législateur, il appartient au |
gelang van de omstandigheden te oordelen of de vordering tot | juge, en fonction des circonstances, d'apprécier si la demande en |
vernietiging van een arbitrale uitspraak is ingesteld binnen een | annulation d'une sentence arbitrale a été introduite dans un délai |
redelijke termijn na de vaststelling dat de uitspraak is verkregen | raisonnable à compter du constat de ce que la sentence a été obtenue |
door bedrog. | par fraude. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 1717, § 4, van het Gerechtelijk Wetboek schendt de artikelen | L'article 1717, § 4, du Code judiciaire viole les articles 10 et 11 de |
10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het | la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het een | européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne permet pas à une |
partij bij een arbitrageprocedure niet toelaat de vernietiging van een | partie à une procédure arbitrale de demander l'annulation d'une |
uitspraak te vorderen wanneer die partij, meer dan drie maanden na de | sentence lorsque cette partie découvre, plus de trois mois après la |
mededeling van de uitspraak, ontdekt dat die is verkregen door bedrog. | communication de la sentence, que celle-ci a été obtenue par fraude. |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 28 januari 2021. | la Cour constitutionnelle, le 28 janvier 2021. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
De voorzitter, | Le président, |
F. Daoût | F. Daoût |