Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 28/2021 van 25 februari 2021 Rolnummer 7336 In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de wet van 9 mei 2019 « betreffende de verplichte verzekering van de burgerlijke beroepsaansprakelijkheid van archi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 28/2021 van 25 februari 2021 Rolnummer 7336 In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de wet van 9 mei 2019 « betreffende de verplichte verzekering van de burgerlijke beroepsaansprakelijkheid van archi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 28/2021 du 25 février 2021 Numéro du rôle : 7336 En cause : le recours en annulation partielle de la loi du 9 mai 2019 « relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité civile professionnelle des architectes, de La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, et des juges T. Merc(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 28/2021 van 25 februari 2021 Extrait de l'arrêt n° 28/2021 du 25 février 2021
Rolnummer 7336 Numéro du rôle : 7336
In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de wet van 9 En cause : le recours en annulation partielle de la loi du 9 mai 2019
mei 2019 « betreffende de verplichte verzekering van de burgerlijke « relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité civile
beroepsaansprakelijkheid van architecten, landmeters-experten, professionnelle des architectes, des géomètres-experts, des
veiligheids- en gezondheidscoördinatoren en andere dienstverleners in coordinateurs de sécurité-santé et autres prestataires du secteur de
de bouwsector van werken in onroerende staat en tot wijziging van la construction de travaux immobiliers et portant modification de
diverse wetsbepalingen betreffende de verzekering burgerrechtelijke diverses dispositions légales en matière d'assurance de responsabilité
aansprakelijkheid in de bouwsector », ingesteld door de Orde van civile dans le secteur de la construction », introduit par l'Ordre des
architecten en anderen. architectes et autres.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, en de composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, et des juges T.
rechters T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen, M. Pâques en T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen, M. Pâques et T. Detienne,
Detienne, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président L.
voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, Lavrysen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 19 december Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 19
2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 23 décembre 2019 et parvenue au greffe le 23 décembre 2019, un recours en
december 2019, is beroep tot gedeeltelijke vernietiging ingesteld van
de wet van 9 mei 2019 « betreffende de verplichte verzekering van de annulation partielle de la loi du 9 mai 2019 « relative à l'assurance
burgerlijke beroepsaansprakelijkheid van architecten, obligatoire de la responsabilité civile professionnelle des
landmeters-experten, veiligheids- en gezondheidscoördinatoren en architectes, des géomètres-experts, des coordinateurs de
andere dienstverleners in de bouwsector van werken in onroerende staat sécurité-santé et autres prestataires du secteur de la construction de
en tot wijziging van diverse wetsbepalingen betreffende de verzekering travaux immobiliers et portant modification de diverses dispositions
burgerrechtelijke aansprakelijkheid in de bouwsector » (bekendgemaakt légales en matière d'assurance de responsabilité civile dans le
in het Belgisch Staatsblad van 26 juni 2019) door de Orde van secteur de la construction » (publiée au Moniteur belge du 26 juin
2019) a été introduit par l'Ordre des architectes, Marnik Dehaen,
architecten, Marnik Dehaen, Philippe Meilleur en Jean-Philippe Van Philippe Meilleur et Jean-Philippe Van Eysden, assistés et représentés
Eysden, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. K. Uytterhoeven, par Me K. Uytterhoeven, avocat au barreau d'Anvers.
advocaat bij de balie van Antwerpen.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepalingen Quant aux dispositions attaquées
B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de gedeeltelijke vernietiging B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation partielle de la
van de wet van 9 mei 2019 « betreffende de verplichte verzekering van loi du 9 mai 2019 « relative à l'assurance obligatoire de la
de burgerlijke beroepsaansprakelijkheid van architecten, responsabilité civile professionnelle des architectes, des
landmeters-experten, veiligheids- en gezondheidscoördinatoren en géomètres-experts, des coordinateurs de sécurité-santé et autres
andere dienstverleners in de bouwsector van werken in onroerende staat prestataires du secteur de la construction de travaux immobiliers et
en tot wijziging van diverse wetsbepalingen betreffende de verzekering portant modification de diverses dispositions légales en matière
burgerrechtelijke aansprakelijkheid in de bouw-sector » (hierna : de d'assurance de responsabilité civile dans le secteur de la
wet van 9 mei 2019). Uit het verzoekschrift blijkt dat hun kritiek construction » (ci-après : la loi du 9 mai 2019). Il ressort de la
enkel betrekking heeft op de artikelen 2, 1° tot 4°, 3 en 20 van de voormelde wet. requête que leurs critiques portent uniquement sur les articles 2, 1° à 4°, 3 et 20 de la loi précitée.
B.1.2. Artikel 3 van de wet van 9 mei 2019 legt aan architecten, B.1.2. L'article 3 de la loi du 9 mai 2019 impose aux architectes, aux
landmeter-experten, veiligheids- en gezondheidscoördinatoren of andere géomètres-experts et aux coordinateurs de sécurité-santé ou autres
dienstverleners in de bouwsector de verplichting op zich te verzekeren prestataires du secteur de la construction l'obligation de s'assurer
voor de burgerlijke beroepsaansprakelijkheid die in het gedrang kan pour la responsabilité civile professionnelle qui peut être engagée en
komen wegens hun intellectuele prestaties of die van hun aangestelden. ce qui concerne leurs prestations intellectuelles ou de celles de
Dat artikel bepaalt : leurs préposés. Cet article dispose :
« Elke architect, landmeter-expert, veiligheids- en « Tout architecte, géomètre-expert, coordinateur de sécurité-santé ou
gezondheidscoördinator of andere dienstverlener in de bouwsector van autre prestataire du secteur de la construction dont la responsabilité
wie de aansprakelijkheid, met uitzondering van de tienjarige civile, à l'exception de la responsabilité civile décennale visée aux
aansprakelijkheid bedoeld in de artikelen 1792 en 2270 van het [oud] articles 1792 et 2270 [de l'ancien] Code civil, peut être engagée en
Burgerlijk Wetboek, in het gedrang kan komen wegens de intellectuele raison des prestations intellectuelles qu'il accomplit, à titre
prestaties die zij beroepshalve stellen of de intellectuele prestaties professionnel ou des prestations intellectuelles de ses préposés, est
van hun aangestelden, is verplicht gedekt door een verzekering.
Elke architect, landmeter-expert, veiligheids- en obligatoirement couvert par une assurance.
gezondheidscoördinator of andere dienstverlener in de bouwsector heeft Tout architecte, géomètre-expert, coordinateur de sécurité et de santé
eveneens de verplichting om een verzekering af te sluiten die zijn ou tout autre prestataire du secteur de la construction a également
aansprakelijkheid dekt voor vorderingen die worden ingesteld binnen l'obligation de souscrire une assurance qui couvre sa responsabilité
een termijn van drie jaar te rekenen vanaf de dag dat er een einde pour les actions intentées dans un délai de trois ans à compter du
gesteld is aan de inschrijving op de tabel van architecten of jour où il a été mis fin à l'inscription au tableau de l'Ordre des
landmetersexperten of vanaf de dag dat de dienstverlener in de architectes ou des géomètres-experts ou à compter du jour où le
bouwsector zijn activiteiten beëindigt. prestataire du secteur de la construction cesse ses activités.
Voor de persoon die als werknemer in de zin van artikel 2, § 1, van de Pour la personne qui exerce comme travailleur, au sens de l'article 2,
wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij § 1er, de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des travailleurs
de uitvoering van hun werk, de functie of de taken van de architect, lors de l'exécution de leur travail, la fonction ou des tâches
landmeter-expert, veiligheids- en gezondheidscoördinator of andere d'architecte, de géomètre-expert, de coordinateur de sécurité-santé ou
dienstverlener in de bouwsector uitoefent, onderschrijft de werkgever d'autres prestataires du secteur de la construction, l'employeur
een verzekering voor de burgerlijke aansprakelijkheid, behalve voor de souscrit une assurance de la responsabilité civile, sauf pour les cas
gevallen bedoeld in artikel 9 en onverminderd de mogelijkheid voor de visés à l'article 9 et sans préjudice pour l'employeur de bénéficier
werkgever om zichzelf of zijn werknemer een globale verzekering ou de faire bénéficier son travailleur d'une assurance globale prévue
bepaald in artikel 8, tweede lid te laten genieten ». à l'article 8, alinéa 2 ».
B.1.3. Artikel 2 van de wet van 9 mei 2019 bepaalt : B.1.3. L'article 2 de la loi du 9 mai 2019 dispose :
« Voor de toepassing van deze wet wordt verstaan onder : « Pour l'application de la présente loi, il y a lieu d'entendre par :
1° architect : elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die ertoe 1° architecte : toute personne physique ou morale autorisée à exercer
gemachtigd is het beroep van architect uit te oefenen overeenkomstig la profession d'architecte au sens de l'article 2 de la loi du 20
artikel 2 van de wet van 20 februari 1939 op de bescherming van de février 1939 sur la protection du titre et de la profession
titel en van het beroep van architect en voor zover zijn activiteit d'architecte et pour autant que son activité ait trait à des
betrekking heeft op geleverde intellectuele prestaties in het kader prestations intellectuelles délivrées dans le cadre de travaux
van onroerende werken uitgevoerd in België; immobiliers exécutés en Belgique;
2° landmeter-expert : elke natuurlijke of rechtspersoon die ertoe 2° géomètre-expert : toute personne physique ou morale autorisée à
gemachtigd werd om het beroep van landmeter-expert uit te oefenen in exercer la profession de géomètre-expert au sens de l'article 2 de la
de zin van artikel 2 van de wet van 11 mei 2003 tot bescherming van de loi du 11 mai 2003 protégeant le titre et la profession de
titel en van het beroep van landmeter-expert, en voor zover zijn géomètre-expert, et pour autant que son activité ait trait à des
activiteit betrekking heeft op geleverde intellectuele prestaties in prestations intellectuelles délivrées dans le cadre de travaux
het kader van onroerende werken uitgevoerd in België; immobiliers exécutés en Belgique;
3° veiligheids- en gezondheidscoördinator : elke natuurlijke of 3° coordinateur de sécurité-santé : toute personne physique ou morale
rechtspersoon die ertoe gemachtigd werd om de functie van veiligheids- autorisée à exercer la fonction de coordinateur en matière de sécurité
en gezondheidscoördinator uit te oefenen in de zin van artikel 3, § 1, et de santé au sens de l'article 3, § 1er, 12° ou 13°, de la loi du 4
12° of 13°, van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors de l'exécution
de werknemers bij de uitvoering van hun werk, en voor zover hun de leur travail, et pour autant que son activité ait trait à des
activiteit betrekking heeft op geleverde intellectuele prestaties in prestations intellectuelles délivrées dans le cadre de travaux
het kader van onroerende werken uitgevoerd in België; immobiliers exécutés en Belgique;
4° andere dienstverleners in de bouwsector : elke natuurlijke persoon 4° autres prestataires du secteur de la construction : toute personne
of rechtspersoon, andere dan bouwpromotoren, die voor rekening van een physique ou morale, autre que le promoteur immobilier, qui s'engage à
derde en mits rechtstreekse of onrechtstreekse vergoeding zich ertoe effectuer, pour le compte d'autrui, moyennant rémunération directe ou
verbindt, in volledige onafhankelijkheid, doch zonder indirecte, en toute indépendance mais sans pouvoir de représentation,
vertegenwoordigingsbevoegdheid, hoofdzakelijk immateriële prestaties des prestations principalement de nature immatérielle dans le cadre de
te verrichten in het kader van onroerende werken uitgevoerd in België; travaux immobiliers exécutés en Belgique; ne sont pas considérées
onder prestaties voor rekening van derden vallen niet de prestaties comme prestations pour compte d'autrui, les prestations qui sont
die door de onderneming of de leden van een tijdelijke fournies par l'entreprise ou par les membres d'une société momentanée
handelsvennootschap voor rekening van de onderneming zelf, een pour compte de l'entreprise elle-même, d'une entreprise du groupe ou
onderneming van de groep, dan wel voor rekening van één of meerdere pour compte d'un ou de plusieurs membres de la société momentanée, si
leden van de tijdelijke handelsvennootschap worden verricht, wanneer [lesdites] prestations se rapportent à des travaux de construction
deze laatste zelf instaan voor de uitvoering van de bouwwerken waarop effectués par ces derniers; le Roi peut exclure certaines professions
deze prestaties betrekking hebben; de Koning kan bepaalde beroepen van de cette catégorie;
deze categorie uitsluiten;
[...] ». [...] ».
B.1.4. Artikel 20 van de wet van 9 mei 2019 bepaalt : B.1.4. L'article 20 de la loi du 9 mai 2019 dispose :
« In artikel 2 van de wet van 20 februari 1939 op de bescherming van « Dans l'article 2 de la loi du 20 février 1939 sur la protection du
de titel en van het beroep van architect, gewijzigd bij de wetten van titre et de la profession d'architecte, modifié par les lois du 15
15 februari 2006, 20 juli 2006, 22 december 2008 en 31 mei 2017, wordt février 2006, 20 juillet 2006, 22 décembre 2008 et 31 mai 2017, le
paragraaf 4 vervangen als volgt : paragraphe 4 est remplacé par ce qui suit :
' § 4. Niemand mag het beroep van architect uitoefenen zonder ' § 4. Nul ne peut exercer la profession d'architecte sans être
verzekerd te zijn, overeenkomstig de wet van 31 mei 2017 betreffende assuré, conformément à la loi du 31 mai 2017 relative à l'assurance
de verplichte verzekering van de tienjarige burgerlijke obligatoire de la responsabilité civile décennale dans le secteur de
aansprakelijkheid in de bouwsector, alsook de wet [...] betreffende de la construction, ainsi qu'à la loi [...] relative à l'assurance
verplichte verzekering van de burgerlijke beroepsaansprakelijkheid in obligatoire de la responsabilité civile professionnelle dans le
de bouwsector. ' ». secteur de la construction. ' ».
Ten aanzien van de ontvankelijkheid Quant à la recevabilité
B.2.1. De Ministerraad betwist allereerst de ontvankelijkheid ratione B.2.1. Le Conseil des ministres conteste tout d'abord la recevabilité
temporis van het beroep, in zoverre het gericht is tegen artikel 2, § ratione temporis du recours, dans la mesure où il est dirigé contre
4, van de wet van 20 februari 1939 « op de bescherming van de titel en l'article 2, § 4, de la loi du 20 février 1939 « sur la protection du
van het beroep van architect » (hierna : de wet van 20 februari 1939). Volgens de Ministerraad blijkt daarnaast uit de lezing van het verzoekschrift dat de verzoekers niet de grondwettigheid betwisten van de bestreden bepalingen doordat zij de architecten verplichten een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid af te sluiten, doch wel doordat zij geen soortgelijke verzekeringsplicht opleggen aan de aannemers. Dit zou ook blijken uit het feit dat de verzoekende partijen zelf voorstellen dat het Hof in het geval van een vernietiging, de gevolgen van de bestreden bepalingen zou handhaven. Bijgevolg is de Ministerraad van oordeel dat de verzoekende partijen titre et de la profession d'architecte » (ci-après : la loi du 20 février 1939). Selon le Conseil des ministres, il ressort en outre de la lecture de la requête que les parties requérantes ne contestent pas la constitutionnalité des dispositions attaquées au motif qu'elles obligent les architectes à souscrire une assurance de la responsabilité civile, mais au motif qu'elles n'imposent pas une obligation d'assurance analogue aux entrepreneurs. Cela ressortirait également du fait que les parties requérantes elles-mêmes invitent la Cour à maintenir les effets des dispositions attaquées, en cas d'annulation. Le Conseil des ministres estime dès lors que les parties
geen belang hebben bij de vernietiging. requérantes ne justifient pas d'un intérêt à l'annulation.
B.2.2. De exceptie die de Ministerraad opwerpt ten aanzien van de B.2.2. L'exception d'irrecevabilité ratione temporis de la requête,
ontvankelijkheid ratione temporis van het verzoekschrift kan niet soulevée par le Conseil des ministres, ne saurait être admise. Il
worden aangenomen. Uit het verzoekschrift blijkt dat de verzoekende ressort de la requête que les parties requérantes attaquent uniquement
partijen artikel 2, § 4, van de wet van 20 februari 1939 enkel l'article 2, § 4, de la loi du 20 février 1939 dans la mesure où il
bestrijden in zoverre het wordt gewijzigd bij artikel 20 van de wet van 9 mei 2019. est modifié par l'article 20 de la loi du 9 mai 2019.
B.2.3. Hoewel de kritiek van de verzoekende partijen gericht is tegen B.2.3. Bien que les griefs des parties requérantes soient dirigés
het feit dat enkel aan de architecten en andere dienstverleners in de contre le fait que les architectes et autres prestataires de services
bouwsector en niet aan de aannemers de verplichting wordt opgelegd de beroepsaansprakelijkheid te verzekeren, beoogt het beroep in hoofdorde de vernietiging van de bestreden bepalingen, nu zij volgens de verzoekers een scheeftrekking in de aansprakelijkheidsregeling in de bouwsector zouden veroorzaken en aan architecten een zwaardere last zouden opleggen dan aan de aannemers. Slechts in ondergeschikte orde vragen de verzoekers dat het Hof zou vaststellen dat de discriminatie van de architect te wijten is aan een lacune in de wetgeving. Het Hof is derhalve bevoegd om kennis te nemen van het beroep tot vernietiging. du secteur de la construction soient les seuls, à l'exclusion des entrepreneurs, à être soumis à l'obligation d'assurer leur responsabilité professionnelle, le recours tend principalement à l'annulation des dispositions attaquées, en ce que, selon les parties requérantes, ces dispositions causeraient une distorsion des règles de la responsabilité dans le secteur de la construction et imposeraient une charge plus lourde aux architectes qu'aux entrepreneurs. Ce n'est qu'en ordre subsidiaire que les parties requérantes demandent à la Cour d'établir que la discrimination de l'architecte résulte d'une lacune dans la législation. La Cour est donc compétente pour connaître du recours en annulation.
B.2.4. De individuele verzoekers, die architecten zijn, doen blijken B.2.4. Les requérants individuels, qui sont architectes, justifient de
van het vereiste belang om de vernietiging te vorderen van l'intérêt requis pour demander l'annulation de dispositions
wetsbepalingen die het wettelijk statuut van de architecten wijzigen législatives qui modifient le statut légal des architectes et qui
en die onder meer bepalen dat niemand het beroep van architect mag prévoient, entre autres, que nul ne peut exercer la profession
uitoefenen zonder aan bepaalde verplichtingen inzake de verzekering d'architecte sans satisfaire à certaines obligations en matière
van de burgerlijke beroepsaansprakelijkheid te voldoen. Nu het belang d'assurance de la responsabilité civile professionnelle. L'intérêt de
van die verzoekers vaststaat, is het beroep tot vernietiging ontvankelijk. ces requérants étant établi, le recours en annulation est recevable.
B.2.5. De excepties worden verworpen. B.2.5. Les exceptions sont rejetées.
Ten aanzien van het enige middel Quant au moyen unique
B.3.1. In een enig middel voeren de verzoekers aan dat de bestreden B.3.1. Les parties requérantes prennent un moyen unique de la
bepalingen een schending inhouden van de artikelen 10 en 11 van de violation, par les dispositions attaquées, des articles 10 et 11 de la
Grondwet, doordat architecten ertoe worden verplicht hun burgerlijke Constitution, en ce que les architectes sont obligés d'assurer leur
beroepsaansprakelijkheid, met uitzondering van de tienjarige responsabilité civile professionnelle, à l'exception de la
aansprakelijkheid bedoeld in de artikelen 1792 en 2270 van het oud responsabilité décennale visée aux articles 1792 et 2270 de l'ancien
Burgerlijk Wetboek, te verzekeren, terwijl een dergelijke verplichting Code civil, alors qu'une telle obligation n'est pas imposée aux
niet geldt voor de aannemers van werken. entrepreneurs de travaux.
B.3.2. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet B.3.2. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas
uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de
wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et
berust en het redelijk verantwoord is. qu'elle soit raisonnablement justifiée.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van nature des principes en cause; le principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés
aangewende middelen en het beoogde doel. et le but visé.
B.3.3. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, kunnen de B.3.3. Contrairement à ce que le Conseil des ministres allègue, les
architecten en de aannemers van werken als vergelijkbare categorieën architectes et les entrepreneurs de travaux peuvent être considérés
worden beschouwd voor wat betreft hun burgerlijke comme des catégories comparables en ce qui concerne la responsabilité
beroepsaansprakelijkheid. Bijgevolg dient te worden onderzocht of het civile professionnelle. Par conséquent, il convient d'examiner si la
bekritiseerde verschil in behandeling redelijk verantwoord is. différence de traitement critiquée est raisonnablement justifiée.
B.4.1. Bij zijn arrest nr. 100/2007 van 12 juli 2007 heeft het Hof B.4.1. Par son arrêt n° 100/2007 du 12 juillet 2007, la Cour s'est
zich uitgesproken over de beroepsaansprakelijkheid van de architect en prononcée sur la responsabilité professionnelle de l'architecte et des
de andere beroepsgroepen in de bouwsector. Het Hof oordeelde : autres groupes professionnels du secteur de la construction. La Cour a
« B.6.3. Doordat architecten als enige beroepsgroep in de bouwsector jugé : « B.6.3. En ce que les architectes sont le seul groupe professionnel
wettelijk zijn verplicht hun beroepsaansprakelijkheid te verzekeren, du secteur de la construction à être légalement obligé d'assurer sa
dreigt hun aansprakelijkheid bij veroordeling in solidum meer dan die responsabilité professionnelle, cette responsabilité risque, en cas de
van de andere beroepsgroepen in het gedrang te komen, zonder dat voor condamnation in solidum, d'être, plus que celle des autres groupes
dat verschil in behandeling een objectieve en redelijke professionnels, mise en oeuvre, sans qu'existe pour ce faire une
rechtvaardiging bestaat. Die discriminatie is evenwel niet het gevolg justification objective et raisonnable. Cette discrimination n'est
van de verzekeringsplicht opgelegd bij de bestreden wet, maar van de toutefois pas la conséquence de l'obligation d'assurance imposée par
ontstentenis in het recht toepasselijk op de andere ' partijen die in la loi attaquée mais bien de l'absence, dans le droit applicable aux
de bouwakte voorkomen ' van een vergelijkbare verzekeringsplicht. Dit autres ' parties intervenant dans l'acte de bâtir ', d'une obligation
kan slechts worden verholpen door het optreden van de wetgever ». d'assurance comparable. Il ne peut y être remédié que par l'intervention du législateur ».
Het Hof stelde zodoende vast dat die discriminatie niet het gevolg was La Cour a ainsi constaté que cette discrimination n'était pas la
van de verzekeringsplicht die aan de architecten was opgelegd bij de conséquence de l'obligation d'assurance imposée aux architectes par la
bestreden wet van 15 februari 2006, maar van de ontstentenis in het loi, attaquée, du 15 février 2006, mais bien de l'absence, en droit,
recht van een vergelijkbare verzekeringsplicht voor de andere « d'une disposition imposant une obligation d'assurance comparable aux
partijen die in de bouwakte voorkomen » Een dergelijke lacune kon autres « parties intervenant dans l'acte de bâtir ». Selon la Cour, il
volgens het Hof slechts worden verholpen door het optreden van de ne pouvait être remédié à une telle lacune que par l'intervention du
wetgever. législateur.
B.4.2. Teneinde de vastgestelde discriminatie ongedaan te maken, werd B.4.2. Afin qu'il soit remédié à la discrimination constatée, la loi
bij de wet van 31 mei 2017 « betreffende de verplichte verzekering van du 31 mai 2017 « relative à l'assurance obligatoire de la
de tienjarige burgerlijke aansprakelijkheid van aannemers, architecten responsabilité civile décennale des entrepreneurs, architectes et
en andere dienstverleners in de bouwsector van werken in onroerende autres prestataires du secteur de la construction de travaux
staat en tot wijziging van de wet van 20 februari 1939 op de immobiliers et portant modification de la loi du 20 février 1939 sur
bescherming van de titel en van het beroep van architect » (hierna : la protection du titre et de la profession d'architecte » (ci-après :
de wet van 31 mei 2017) een nieuwe regeling inzake de verplichte la loi du 31 mai 2017) a instauré une nouvelle règle en ce qui
verzekering van de burgerlijke beroepsaansprakelijkheid in de concerne l'assurance obligatoire de la responsabilité civile
bouwsector ingevoerd. professionnelle dans le secteur de la construction.
B.4.3. Uit de combinatie van de artikelen 2, 3 en 5 van de wet van 31 B.4.3. Il ressort de la lecture combinée des articles 2, 3 et 5 de la
mei 2017 blijkt dat de door die wet ingevoerde verzekeringsplicht loi du 31 mai 2017 que l'obligation d'assurance instaurée par cette
betrekking heeft op de tienjarige burgerlijke aansprakelijkheid, zoals loi porte sur la responsabilité civile décennale, telle qu'elle est
bedoeld in artikel 1792 van het oud Burgerlijk Wetboek. Ze heeft visée à l'article 1792 de l'ancien Code civil. Elle porte sur les
betrekking op onroerende werken aan woningen die in België gelegen travaux immobiliers afférents à des habitations situées en Belgique et
zijn en waarvoor de tussenkomst van een architect verplicht is pour lesquels l'intervention d'un architecte est obligatoire en vertu
krachtens artikel 4 van de wet van 20 februari 1939. De verplichte de l'article 4 de la loi du 20 février 1939. L'assurance obligatoire
verzekering is beperkt tot de soliditeit, stabiliteit en se limite à la solidité, à la stabilité et à l'étanchéité du gros
waterdichtheid van de gesloten ruwbouw, wanneer deze laatste de oeuvre fermé de l'habitation lorsque cette dernière met en péril la
soliditeit of de stabiliteit van de woning in gevaar brengt. Ze heeft solidité ou la stabilité de l'habitation. Elle ne porte pas sur,
geen betrekking op onder meer zuiver immateriële schade (artikel 3, notamment, des dommages immatériels purs (article 3, 4°).
4°). B.5.1. Volgens artikel 3 van de wet van 9 mei 2019 heeft de B.5.1. Aux termes de l'article 3 de la loi du 9 mai 2019, l'obligation
verplichting tot verzekering die aan de architecten wordt opgelegd
geen betrekking op de tienjarige aansprakelijkheid bedoeld in de d'assurance qui est imposée aux architectes ne concerne pas la
artikelen 1792 en 2270 van het oud Burgerlijk Wetboek. Met betrekking responsabilité décennale visée aux articles 1792 et 2270 de l'ancien
tot de verhouding tussen de wet van 31 mei 2017 en de bestreden wet Code civil. En ce qui concerne le rapport entre la loi du 31 mai 2017
van 9 mei 2019 vermeldt de parlementaire voorbereiding van de laatstvermelde wet : et la loi, attaquée, du 9 mai 2019, les travaux préparatoires de la loi du 9 mai 2019 mentionnent :
« Een eerste wet, [...] in werking getreden op 1 juli 2018, legt de « Un [e] première loi, [...] entrée en vigueur le 1er juillet 2018,
aannemers en de architecten en de beroepen waarop de tienjarige impose aux entrepreneurs et aux architectes et métiers concernés par
aansprakelijkheid betrekking heeft (bv. : studiebureaus inzake la responsabilité décennale (ex : bureaux d'études en stabilité)
stabiliteit) op om hun tienjarige aansprakelijkheid te verzekeren d'assurer leur responsabilité décennale (stabilité, solidité,
(stabiliteit, soliditeit, waterdichtheid) wanneer zij woningen bouwen étanchéité) lorsqu'ils construisent ou rénovent des logements (avec
of renoveren (met stedenbouwkundige vergunning). permis d'urbanisme).
Dit wetsvoorstel, waarvan de inwerkingtreding gepland is voor 1 juli La présente proposition de loi, dont l'entrée en vigueur est planifiée
2019, zal alle intellectuele beroepen in de bouwsector (architecten, le 1er juillet 2019, va imposer à tous les métiers intellectuels de la
ingenieurs, landmeters-experten, studiebureaus, certificatoren, construction (architectes, ingénieurs, géomètres-experts, bureaux
d'études, certificateurs, auditeurs, project managers, quantity
auditors, projectmanagers, quantity surveyors, hoofdaannemers...) surveyors, courtiers en travaux...) d'assurer leur responsabilité
opleggen om hun burgerlijke aansprakelijkheid te verzekeren (alle civile professionnelle (toutes les fautes professionnelles, hors
beroeps-fouten, buiten de tienjarige) wanneer zij bouwen of renoveren décennale) lorsqu'ils construisent ou rénovent (tous les bâtiments,
(alle gebouwen, niet alleen woningen). pas seulement des logements).
De combinatie van deze twee wetten biedt een betere bescherming aan La combinaison de ces deux lois offre une meilleure protection à celui
diegene die bouw- of renovatiewerken onderneemt » (Parl. St., Kamer, qui entreprend des travaux de construction ou de rénovation » (Doc.
2018-2019, DOC 54-3602/001, p. 3). parl., Chambre, 2018-2019, DOC 54-3602/001, p. 3).
De parlementaire voorbereiding vermeldt eveneens : Les travaux préparatoires mentionnent également :
« Dit wetsontwerp beoogt de verplichte verzekering van de burgerlijke « La présente proposition de loi vise à rendre obligatoire l'assurance
aansprakelijkheid van architecten, landmeters-experten, veiligheids- de la responsabilité civile des architectes, des géomètres-experts,
en gezondheidscoördinatoren en andere dienstverleners in de des coordinateurs de sécurité-santé et des autres prestataires du
bouwsector. secteur de la construction.
Het vormt in zekere zin een aanvulling op de wet van 31 mei 2017 Elle complète d'une certaine façon la loi du 31 mai 2017 relative à
betreffende de verplichte verzekering van de tienjarige burgerlijke l'assurance obligatoire de la responsabilité civile décennale dans le
aansprakelijkheid in de bouwsector. secteur de la construction.
Het toepassingsgebied ratione materiae van dit voorstel is evenwel Toutefois, le champ d'application ratione materiae de la présente
ruimer dan dit van de wet van 31 mei 2017 betreffende de verplichte proposition est plus large que la loi du 31 mai 2017 relative à
verzekering van de tienjarige burgerlijke aansprakelijkheid in de l'assurance obligatoire de la responsabilité civile décennale dans le
bouwsector. secteur de la construction.
Het beperkt zich immers niet tot onroerende werken waarvoor de En effet, elle ne se limite pas aux travaux immobiliers pour lesquels
tussenkomst van de architect verplicht is krachtens artikel 4 van de l'intervention d'un architecte est nécessaire en vertu de l'article 4
wet van 20 februari 1939 op de bescherming van de titel en van het de la loi du 20 février 1939 sur la protection du titre et de la
beroep van architect. profession d'architecte.
Ook komt het begrip woning (gebouw bestemd voor bewoning) niet voor in De même, la notion d'habitation (bâtiment destiné au logement)
dit wetsvoorstel. Het betreft dus elke vorm van onroerende werken, of n'apparaît pas dans la présente proposition de loi. Elle concerne donc
het nu gaat om de bouw van een kunstwerk, een weg of een huis... tout type de travaux immobiliers, qu'il s'agisse de la construction
d'un ouvrage d'art, d'une route ou d'une maison...
De schuldenaren van de verzekeringsverplichting zijn verschillend van Les débiteurs de l'obligation d'assurance sont différents de [ceux
deze in de wet van 31 mei 2017 betreffende de verplichte verzekering visés dans la] loi du 31 mai 2017 relative à l'assurance obligatoire
van de tienjarige burgerlijke aansprakelijkheid in de bouwsector, de la responsabilité civile décennale dans le secteur de la
construction, dans la mesure où sont visées les professions qui
aangezien hier de beroepen beoogd worden die intellectuele prestaties exécutent des prestations intellectuelles dans le cadre de travaux
uitvoeren in het kader van onroerende werken. De aannemers vallen dus immobiliers. Les entrepreneurs ne tombent donc pas dans le champ
niet onder het toepassingsgebied van dit wetsvoorstel. d'application de la présente proposition de loi.
Dit wetsvoorstel voorziet ten slotte niet in de dekking van de Enfin, la présente proposition de loi ne vise pas la couverture de la
tienjarige aansprakelijkheid van de verschillende betrokken responsabilité décennale des différents acteurs de la construction
bouwactoren, dewelke geviseerd wordt door de wet van 31 mei 2017 concernés, laquelle est visée par la loi du 31 mai 2017 relative à
betreffende de verplichte verzekering van de tienjarige burgerlijke l'assurance obligatoire de la responsabilité civile décennale dans le
aansprakelijkheid in de bouwsector » (ibid., pp. 5 en 6). secteur de la construction » (ibid., pp. 5 et 6).
B.5.2. Met de wet van 9 mei 2019 heeft de wetgever beoogd een meer B.5.2. Par la loi du 9 mai 2019, le législateur a voulu créer un
evenwichtige aansprakelijkheidsregeling voor de architect en andere régime de responsabilité plus équilibré pour l'architecte et les
verleners van diensten van intellectuele aard in de bouwsector tot autres prestataires de services de nature intellectuelle dans le
stand te brengen, die tegelijk ook meer waarborgen biedt voor de secteur de la construction, qui offre aussi en même temps plus de
bouwheer (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3602/001, pp. 3 en 4). garanties pour le maître d'ouvrage (ibid., pp. 3 et 4).
B.5.3. De bestreden wet voert een uniforme verzekeringsplicht in voor B.5.3. La loi attaquée instaure une obligation d'assurance uniforme
alle verleners van diensten van intellectuele aard in de bouwsector. pour tous les prestataires de services de nature intellectuelle dans
De parlementaire voorbereiding vermeldt : le secteur de la construction. Les travaux préparatoires mentionnent :
« Sinds een veertigtal jaren maken nieuwe intellectuele beroepen hun « Depuis une quarantaine d'années, de nouveaux métiers intellectuels
opkomst en zijn het betrokken partijen bij het bouwen. De ont vu le jour et sont parties prenantes à l'acte de bâtir.
technologische evolutie, de milieu-uitdagingen en de toenemende L'évolution des technologies, les défis environnementaux et la
bevolkingsdichtheid hebben deze driehoeksrelatie fundamenteel densification de l'habitat ont modifié en profondeur cette relation
gewijzigd. triangulaire.
De verleners van diensten van intellectuele aard die optreden bij het Les prestataires de services intellectuels qui interviennent dans
bouwen aan de zijde aan de architect zijn divers : ingenieurs, l'acte de bâtir aux côtés de l'architecte sont multiples: ingénieurs,
studiebureaus (stabiliteit, speciale technieken...), projectmanagers, bureaux d'études (stabilité, techniques spéciales...), project
quantity surveyors, auditeurs en energie-certificateurs, managers, quantity surveyors, auditeurs et certificateurs
interieurarchitecten, landmeters-experten... Een aantal verrichters énergétiques, architectes d'intérieur, géomètres-experts... Certains
hebben een wettelijke verzekeringsplicht terwijl anderen niet. De prestataires ont une obligation légale d'assurance tandis que d'autres
gelijke behandeling van deze actoren dient te worden nagestreefd » (ibid., p. 4). pas. Il convient d'assurer l'égalité de ces acteurs » (ibid., p. 4).
B.5.4. Volgens artikel 3 van de wet van 9 mei 2019 is elke architect, B.5.4. Selon l'article 3 de la loi du 9 mai 2019, tout architecte,
landmeter-expert, veiligheids- en gezondheidscoördinator of andere géomètre-expert, coordinateur de sécurité-santé ou autre prestataire
dienstverlener in de bouwsector van wie de aansprakelijkheid in het du secteur de la construction dont la responsabilité peut être engagée
gedrang kan komen wegens de intellectuele prestaties die zij en raison des prestations intellectuelles qu'il accomplit à titre
beroepshalve stellen of de intellectuele prestaties van hun professionnel ou des prestations intellectuelles de ses préposés est
aangestelden, verplicht gedekt door een verzekering. Met betrekking obligatoirement couvert par une assurance. En ce qui concerne la
tot de « andere dienstverlener in bouwsector » vermeldt de notion d'« autre prestataire du secteur de la construction », les
parlementaire voorbereiding : travaux préparatoires mentionnent :
« Wat dit laatste begrip betreft, zijn de titels, namen of « Quant à cette dernière notion, les titres, noms ou qualifications
kwalificaties gegeven aan dit beroep niet van belang. Er dient een
analyse in concreto gemaakt te worden van de uitgevoerde prestaties donnés à cette profession importent peu. C'est une analyse in concreto
door de persoon die zal bepalen of er een verplichting bestaat om de des prestations effectuées par la personne qui va déterminer s'il
burgerlijke aansprakelijkheid te dekken. Vanaf het moment dat de existe une obligation de couvrir sa responsabilité civile. Dès le
dienstverlener beroepsmatig aansprakelijk kan zijn, bijvoorbeeld in moment où le prestataire peut engager sa responsabilité
het kader van een rapport of een advies, is hij onderworpen aan de professionnelle, par exemple, dans le cadre d'un rapport ou d'un avis,
verzekeringsplicht. il est soumis à l'obligation d'assurance.
[...] [...]
Gaande over prestaties van hoofdzakelijk immateriële aard, vallen de S'agissant de prestation de nature principalement immatérielle, les
aannemers niet onder de definitie van andere dienstverleners in de entrepreneurs n'entrent pas dans la définition d'autres prestataires
bouwsector » (ibid., p. 7). du secteur de la construction » (ibid., p. 7).
B.6.1. In het licht van de door de wetgever nagestreefde doelstelling B.6.1. A la lumière de l'objectif, poursuivi par le législateur,
om voor de intellectuele beroepen in de bouwsector een d'instaurer une obligation d'assurance pour les professions
verzekeringsplicht in te voeren met betrekking tot hun burgerlijke intellectuelles dans le secteur de la construction en ce qui concerne
beroepsaansprakelijkheid, berust het bekritiseerde verschil in leur responsabilité civile professionnelle, la différence de
behandeling op een objectief en pertinent criterium van onderscheid. traitement soulevée repose sur un critère de distinction objectif et
In tegenstelling tot wat het geval is voor de architect zijn de door pertinent. Contrairement à ce qui est le cas pour l'architecte, les
de aannemer van werken geleverde prestaties immers niet hoofdzakelijk prestations fournies par l'entrepreneur de travaux ne sont en effet
van intellectuele aard. pas essentiellement de nature intellectuelle.
B.6.2. Het feit dat de aannemer van werken niet valt onder het B.6.2. Le fait que l'entrepreneur de travaux ne relève pas du champ
toepassingsgebied van de wet van 9 mei 2019 betekent evenwel niet dat d'application de la loi du 9 mai 2019 ne signifie cependant pas qu'il
hij zijn beroepsaansprakelijkheid niet moet verzekeren. Zoals is ne doit pas assurer sa responsabilité professionnelle. Ainsi qu'il est
vermeld in B.4, legt de wet van 31 mei 2017 aan de aannemer de dit en B.4, la loi du 31 mai 2017 impose à l'entrepreneur l'obligation
verplichting op een verzekering af te sluiten die de burgerlijke de souscrire une assurance couvrant la responsabilité civile visée aux
aansprakelijkheid bedoeld in de artikelen 1792 en 2270 van het oud Burgerlijk Wetboek dekt, voor een periode van tien jaar na de aanvaarding van de werken, beperkt tot de soliditeit, stabiliteit en waterdichtheid van de gesloten ruwbouw, wanneer deze laatste de soliditeit of de stabiliteit van de woning in gevaar brengt. In dat opzicht verschilt de huidige situatie van de aannemer van werken fundamenteel van die welke moest worden beoordeeld door het Hof in zijn arrest nr. 100/2007. In de toenmalige stand van de wetgeving diende de aannemer van werken, in tegenstelling tot de architect, zijn burgerlijke beroepsaansprakelijkheid immers niet te verzekeren, wat volgens het Hof niet redelijk verantwoord was. B.6.3. Rekening houdend met het bovenstaande is het bekritiseerde verschil in behandeling niet zonder redelijke verantwoording. B.7. Het enige middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 25 februari 2021. De griffier, De voorzitter, articles 1792 et 2270 de l'ancien Code civil, pour une période de dix ans après l'agréation des travaux, qui se limite à la solidité, à la stabilité et à l'étanchéité du gros oeuvre fermé lorsque celle-ci met en péril la solidité ou la stabilité de l'habitation. Dans cette optique, la situation actuelle de l'entrepreneur de travaux diffère fondamentalement de celle qui devait être appréciée par la Cour dans son arrêt n° 100/2007. En vertu de la législation telle qu'elle était applicable à l'époque, l'entrepreneur de travaux ne devait en effet pas assurer sa responsabilité civile professionnelle, contrairement à l'architecte, ce qui, selon la Cour, n'était pas raisonnablement justifié. B.6.3. Compte tenu de ce qui précède, la différence de traitement critiquée n'est pas dénuée de justification raisonnable. B.7. Le moyen unique n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle le 25 février 2021. Le greffier, Le président,
F. Meersschaut L. Lavrysen F. Meersschaut L. Lavrysen
^