← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 140/2020 van 22 oktober 2020 Rolnummer 7145 In zake: de
prejudiciële vragen over artikel 88, § § 1 en 2, van de wet van 4 april 2014 « betreffende
de verzekeringen », gesteld door de Franstalige Ondernemin Het Grondwettelijk
Hof, samengesteld uit voorzitter F. Daoût, emeritus voorzitter A. Alen, overe(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 140/2020 van 22 oktober 2020 Rolnummer 7145 In zake: de prejudiciële vragen over artikel 88, § § 1 en 2, van de wet van 4 april 2014 « betreffende de verzekeringen », gesteld door de Franstalige Ondernemin Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter F. Daoût, emeritus voorzitter A. Alen, overe(...) | Extrait de l'arrêt n° 140/2020 du 22 octobre 2020 Numéro du rôle : 7145 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 88, § § 1 er et 2, de la loi du 4 avril 2014 « relative aux assurances », posées par le La Cour constitutionnelle, composée du président F. Daoût, du président émérite A. Alen, conform(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 140/2020 van 22 oktober 2020 | Extrait de l'arrêt n° 140/2020 du 22 octobre 2020 |
Rolnummer 7145 | Numéro du rôle : 7145 |
In zake: de prejudiciële vragen over artikel 88, § § 1 en 2, van de | En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 88, § § 1er |
wet van 4 april 2014 « betreffende de verzekeringen », gesteld door de | et 2, de la loi du 4 avril 2014 « relative aux assurances », posées |
Franstalige Ondernemingsrechtbank te Brussel. | par le Tribunal de l'entreprise francophone de Bruxelles. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit voorzitter F. Daoût, emeritus voorzitter A. Alen, | composée du président F. Daoût, du président émérite A. Alen, |
overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 | conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 |
op het Grondwettelijk Hof, en de rechters T. Merckx-Van Goey, R. | sur la Cour constitutionnelle, et des juges T. Merckx-Van Goey, R. |
Leysen, M. Pâques, Y. Kherbache en T. Detienne, bijgestaan door de | Leysen, M. Pâques, Y. Kherbache et T. Detienne, assistée du greffier |
griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. | F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût, |
Daoût, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 28 februari 2019, waarvan de expeditie ter griffie van | Par jugement du 28 février 2019, dont l'expédition est parvenue au |
het Hof is ingekomen op 19 maart 2019, heeft de Franstalige | greffe de la Cour le 19 mars 2019, le Tribunal de l'entreprise |
Ondernemingsrechtbank te Brussel de volgende prejudiciële vragen | francophone de Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes |
gesteld : | : |
1. « Schendt artikel 88, § § 1 en 2, van de wet van 4 april 2014 | 1. « L'article 88, § § 1er et 2, de la loi du 4 avril 2014 sur les |
betreffende de verzekeringen niet de artikelen 10 en 11 van de | assurances ne viole-t-il pas les articles 10 et 11 de la Constitution, |
Grondwet, in zoverre het in veel kortere termijnen voorziet dan de | en ce qu'il prévoit des délais nettement plus courts que les délais |
termijnen voor vordering tot nietigverklaring wegens ongeldigheid van | |
de overeenkomst, met name wegens wilsgebreken, die in het gemeen recht | pour action en nullité pour défaut de validité du contrat, notamment |
in artikel 1304 van het Burgerlijk Wetboek zijn bedoeld, of voor | pour vices de consentement, prévus en droit commun à l'article 1304 du |
persoonlijke rechtsvordering (cf. artikel 2262bis, § 1, eerste lid) of | Code civil, ou pour action personnelle (cf. art. 2262bis, § 1er, al. |
buitencontractuele aansprakelijkheid ? »; | 1) ou responsabilité extracontractuelle ? »; |
2. « Schendt artikel 88, § § 1 en 2, van de wet van 4 april 2014 | 2. « Plus précisément, l'article 88, § § 1er et 2, de la loi du 4 |
betreffende de verzekeringen, meer in het bijzonder, niet de artikelen | avril 2014 sur les assurances ne viole-t-il pas les articles 10 et 11 |
10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het in veel kortere termijnen | de la Constitution, en ce qu'il prévoit des délais nettement plus |
voorziet dan de termijnen voor vordering tot nietigverklaring wegens | courts que les délais pour action en nullité pour défaut de validité |
ongeldigheid van de overeenkomst, met name wegens wilsgebreken, die in | du contrat, notamment pour vices de consentement, prévus en droit |
het gemeen recht in artikel 1304 van het Burgerlijk Wetboek zijn | commun à l'article 1304 du Code civil, ou pour action personnelle (cf. |
bedoeld, of voor persoonlijke rechtsvordering (cf. artikel 2262bis, § | art. 2262bis, § 1er, al. 1) ou responsabilité extracontractuelle, |
1, eerste lid) of buitencontractuele aansprakelijkheid, waardoor een | |
onverantwoorde discriminatie in het leven wordt geroepen tussen | créant une discrimination injustifiée entre des personnes ayant |
personen die in een levensverzekeringsproduct in tak 23 hebben belegd | effectué un placement en un produit d'assurance-vie en branche 23, et |
en een persoon die heeft belegd in een financieel instrument of | une personne ayant effectué un placement dans un instrument financier |
beleggingsproduct dat verbonden is of verband houdt met een | ou produit d'investissement lié à ou impliquant aussi un fonds |
onderliggend fonds van dat instrument of product ? ». | sous-jacent à cet instrument ou produit ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 88, § § 1 en 2, van de wet van 4 april 2014 « betreffende | B.1. L'article 88, § § 1er et 2, de la loi du 4 avril 2014 « relative |
de verzekeringen » (hierna : de wet van 4 april 2014) bepaalt : | aux assurances » (ci-après : la loi du 4 avril 2014) dispose : |
« § 1. De verjaringstermijn voor elke rechtsvordering voortvloeiend | « § 1er. Le délai de prescription de toute action dérivant du contrat |
uit een verzekeringsovereenkomst bedraagt drie jaar. In de | d'assurance est de trois ans. En assurance sur la vie, le délai est de |
levensverzekering bedraagt de termijn dertig jaar voor wat betreft de | trente ans en ce qui concerne l'action relative à la réserve formée, à |
rechtsvordering aangaande de reserve die op de datum van opzegging of | la date de la résiliation ou de l'arrivée du terme, par les primes |
op de einddatum gevormd is door de betaalde premies, onder aftrek van | payées, déduction faite des sommes consommées. |
de verbruikte sommen. | Le délai court à partir du jour de l'événement qui donne ouverture à |
De termijn begint te lopen vanaf de dag van het voorval dat het | l'action. Toutefois, lorsque celui à qui appartient l'action prouve |
vorderingsrecht doet ontstaan. Wanneer degene aan wie de | qu'il n'a eu connaissance de cet événement qu'à une date ultérieure, |
rechtsvordering toekomt, bewijst dat hij pas op een later tijdstip van | le délai ne commence à courir qu'à cette date, sans pouvoir excéder |
het voorval kennis heeft gekregen, begint de termijn te lopen vanaf | cinq ans à dater de l'événement, le cas de fraude excepté. |
dat tijdstip, maar hij verstrijkt in elk geval vijf jaar na het | En matière d'assurance de la responsabilité, le délai court, en ce qui |
voorval, behoudens bedrog. | concerne l'action récursoire de l'assuré contre l'assureur, à partir |
In de aansprakelijkheidsverzekering begint de termijn, wat de | de la demande en justice de la personne lésée, soit qu'il s'agisse |
regresvordering van de verzekerde tegen de verzekeraar betreft, te | d'une demande originaire d'indemnisation, soit qu'il s'agisse d'une |
lopen vanaf het instellen van de rechtsvordering door de benadeelde, | demande ultérieure ensuite de l'aggravation du dommage ou de la |
onverschillig of het gaat om een oorspronkelijke eis tot | survenance d'un dommage nouveau. |
schadeloosstelling dan wel om een latere eis naar aanleiding van een | En matière d'assurance de personnes, le délai court, en ce qui |
verzwaring van de schade of van het ontslaan van een nieuwe schade. | concerne l'action du bénéficiaire, à partir du jour où celui-ci a |
In de persoonsverzekering begint de termijn, wat de rechtsvordering | connaissance à la fois de l'existence du contrat, de sa qualité de |
van de begunstigde betreft, te lopen vanaf de dag waarop deze tegelijk | bénéficiaire et de la survenance de l'événement duquel dépend |
kennis heeft van het bestaan van de overeenkomst, van zijn | |
hoedanigheid van begunstigde en van het voorval dat de | |
verzekeringsprestaties opeisbaar doet worden. | l'exigibilité des prestations d'assurance. |
§ 2. Onder voorbehoud van bijzondere wettelijke bepalingen, verjaart | § 2. Sous réserve de dispositions légales particulières, l'action |
de vordering die voortvloeit uit het eigen recht dat de benadeelde | résultant du droit propre que la personne lésée possède contre |
tegen de verzekeraar heeft krachtens artikel 150 door verloop van vijf | l'assureur en vertu de l'article 150 se prescrit par cinq ans à |
jaar, te rekenen vanaf het schadeverwekkend feit of, indien er | compter du fait générateur du dommage ou, s'il y a infraction pénale à |
misdrijf is, vanaf de dag waarop dit is gepleegd. | compter du jour où celle-ci a été commise. |
Indien de benadeelde evenwel bewijst dat hij pas op een later tijdstip | Toutefois, lorsque la personne lésée prouve qu'elle n'a eu |
kennis heeft gekregen van zijn recht tegen de verzekeraar, begint de | connaissance de son droit envers l'assureur qu'à une date ultérieure, |
termijn pas te lopen vanaf dat tijdstip, maar hij verstrijkt in elk | le délai ne commence à courir qu'à cette date, sans pouvoir excéder |
geval na verloop van tien jaar, te rekenen vanaf het schadeverwekkend | dix ans à compter du fait générateur du dommage ou, s'il y a |
feit of, indien er misdrijf is, vanaf de dag waarop dit is gepleegd ». | infraction pénale, du jour où celle-ci a été commise ». |
B.2. Zoals de Ministerraad opmerkt, is artikel 88, § 2, van de wet van | B.2. Ainsi que l'observe le Conseil des ministres, l'article 88, § 2, |
4 april 2014 te dezen niet van toepassing, aangezien het voor de | de la loi du 4 avril 2014 n'est pas applicable en l'espèce, dès lors |
verwijzende rechter hangende geschil geen betrekking heeft op | que le litige pendant devant le juge a quo ne concerne pas des |
aansprakelijkheidsverzekeringsovereenkomsten. In zoverre zij | contrats d'assurance de la responsabilité. En ce qu'elles portent sur |
betrekking hebben op die bepaling, behoeven de prejudiciële vragen | cette disposition, les questions préjudicielles n'appellent pas de |
geen antwoord. | réponse. |
B.3.1. De verwijzende rechter verzoekt het Hof de verjaringsregeling | B.3.1. Le juge a quo invite la Cour à comparer le régime de la |
die van toepassing is in het verzekeringsrecht te vergelijken met de | prescription applicable en droit des assurances au régime de la |
gemeenrechtelijke verjaringsregeling in het algemeen, in de eerste | prescription de droit commun considéré en général, dans la première |
prejudiciële vraag, en in zoverre zij van toepassing zou zijn op de | question préjudicielle, et en ce qu'il serait applicable aux actions |
vorderingen aangaande overeenkomsten die betrekking hebben op bepaalde | relatives à des contrats portant sur certains autres produits |
andere financiële producten, in de tweede vraag. | financiers, dans la seconde question. |
Uit de omstandigheden van de zaak, zoals zij in het verwijzingsvonnis | Il ressort des circonstances de la cause, telles qu'elles sont |
zijn uiteengezet, blijkt dat het Hof meer bepaald wordt verzocht om, | exposées dans le jugement a quo, que la Cour est plus particulièrement |
enerzijds, de situatie van de personen die in een tak | invitée à comparer, d'une part, la situation des personnes ayant |
23-levensverzekeringsproduct hebben belegd te vergelijken en, | effectué un placement dans un produit d'assurance-vie en branche 23 |
anderzijds, die van de personen die overeenkomsten hebben gesloten met | et, d'autre part, celle des personnes ayant conclu des contrats |
betrekking tot die andere financiële producten. Het Hof onderzoekt de | portant sur ces autres produits financiers. La Cour examine donc les |
twee prejudiciële vragen dus samen, in die zin. | deux questions préjudicielles conjointement en ce sens. |
B.3.2. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de bestaanbaarheid, | B.3.2. Les questions préjudicielles concernent la compatibilité de |
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van artikel 88, § 1, van de | l'article 88, § 1er, de la loi du 4 avril 2014 avec les articles 10 et |
wet van 4 april 2014, in zoverre het, inzake verzekeringen, in veel | |
kortere verjaringstermijnen voorziet dan de termijnen die in het | 11 de la Constitution, en ce qu'il prévoit, en matière d'assurances, |
gemeen recht van toepassing zijn op de vorderingen tot | des délais de prescription nettement plus courts que les délais qui, |
nietigverklaring van een overeenkomst, met name wegens wilsgebreken, | en droit commun, sont applicables aux actions en nullité d'un contrat, |
op de persoonlijke rechtsvorderingen of op die welke gegrond zijn op | notamment pour vices de consentement, ou aux actions personnelles ou |
een buitencontractuele aansprakelijkheid, waardoor een discriminatie | fondées sur une responsabilité extracontractuelle, ce qui engendrerait |
zou ontstaan tussen, enerzijds, personen die in een tak | une discrimination entre, d'une part, des personnes ayant effectué un |
23-levensverzekeringsproduct hebben belegd en, anderzijds, personen | placement dans un produit d'assurance-vie en branche 23 et, d'autre |
die hebben belegd in een financieel instrument of beleggingsproduct | part, des personnes ayant effectué un placement dans un instrument |
dat verbonden is of verband houdt met een onderliggend fonds van dat | financier ou produit d'investissement lié à ou impliquant aussi un |
instrument of product. | fonds sous-jacent à cet instrument ou produit. |
Terwijl de eerste categorie van personen onderworpen is aan een | Alors que la première catégorie de personnes est soumise à un délai de |
verjaringstermijn van drie jaar vanaf de dag van het voorval dat het | prescription de trois ans à compter de l'évènement qui donne ouverture |
vorderingsrecht doet ontstaan of, in voorkomend geval, vanaf de dag | à l'action ou, le cas échéant, de la prise de connaissance de cet |
waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van dat voorval, zonder dat | |
een termijn van vijf jaar na het voorval mag worden overschreden, | |
behoudens bedrog, is de tweede categorie van personen onderworpen aan | évènement, sans pouvoir excéder cinq ans à dater de celui-ci, le cas |
de gemeenrechtelijke verjaringstermijnen zoals bepaald in de artikelen | de fraude excepté, la seconde catégorie de personnes est soumise aux |
1304 en 2262bis van het Burgerlijk Wetboek. | délais de prescription de droit commun, prévus aux articles 1304 et |
Artikel 1304 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt in het eerste lid dat, | 2262bis du Code civil. L'article 1304 du Code civil prévoit, en son alinéa 1er, que « dans |
« in alle gevallen waarin de rechtsvordering tot nietigverklaring of | tous les cas où l'action en nullité ou en rescision d'une convention |
tot vernietiging van een overeenkomst niet door een bijzondere wet tot | |
een kortere tijd is beperkt, [...] deze rechtsvordering tien jaren | n'est pas limitée à un moindre temps par une loi particulière, cette |
[duurt] », en in het tweede lid dat « in geval van geweld [...] deze | action dure dix ans » et, en son alinéa 2, que « ce temps ne court, |
tijd eerst [begint] te lopen van de dag waarop dit heeft opgehouden | dans le cas de violence, que du jour où elle a cessé et dans le cas |
en, in geval van dwaling of van bedrog, van de dag waarop deze zijn | d'erreur ou de dol, du jour où ils ont été découverts ». Il résulte |
ontdekt ». Uit artikel 2262bis, § 1, van hetzelfde Wetboek, volgt overigens dat een buitencontractuele aansprakelijkheidsvordering onderworpen is aan een termijn van vijf jaar vanaf de dag waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon, zonder dat een termijn van twintig jaar mag worden overschreden te rekenen vanaf de dag volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan (tweede en derde lid), en dat een contractuele aansprakelijkheidsvordering onderworpen is aan een termijn van tien jaar, in principe te rekenen vanaf de dag waarop de verplichting opeisbaar wordt. B.4. In de interpretatie van de verwijzende rechter zijn de vorderingen die bij hem aanhangig zijn gemaakt, namelijk vorderingen tot relatieve nietigverklaring van verzekeringsovereenkomsten en vorderingen op grond van een buitencontractuele en contractuele aansprakelijkheid van de verzekeraar, « rechtsvorderingen voortvloeiend uit een verzekeringsovereenkomst », in de zin van | par ailleurs de l'article 2262bis, § 1er, du même Code que l'action en responsabilité extracontractuelle est soumise à un délai de cinq ans à compter de la prise de connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable, sans pouvoir excéder vingt ans à compter du jour qui suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le dommage (alinéas 2 et 3), et que l'action en responsabilité contractuelle est soumise à un délai de dix ans à compter, en principe, du jour où l'obligation devient exigible. B.4. Dans l'interprétation du juge a quo, les actions dont il est saisi, à savoir des actions en nullité relative de contrats d'assurance et des actions fondées sur la responsabilité extracontractuelle et contractuelle de l'assureur, sont des « actions dérivant du contrat d'assurance », au sens de l'article 88, § 1er, |
artikel 88, § 1, eerste lid, van de wet van 4 april 2014, zodat zij | alinéa 1er, de la loi du 4 avril 2014, de sorte qu'elles sont soumises |
onderworpen zijn aan de verjaringsregeling waarin die bepaling voorziet. Die interpretatie is niet kennelijk onjuist. Het Hof antwoordt dus in de interpretatie van de verwijzende rechter. B.5. Inzake verjaring is er een zodanige verscheidenheid aan situaties dat uniforme regels in het algemeen niet haalbaar zouden zijn en dat de wetgever moet kunnen beschikken over een ruime beoordelingsbevoegdheid wanneer hij die aangelegenheid regelt. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende verjaringstermijnen in verschillende omstandigheden, houdt op zich geen discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die | au régime de prescription prévu par cette disposition. Cette interprétation n'est pas manifestement erronée. La Cour répond donc dans l'interprétation du juge a quo. B.5. En matière de prescription, la diversité des situations est telle que des règles uniformes ne seraient généralement pas praticables et que le législateur doit pouvoir disposer d'un large pouvoir d'appréciation lorsqu'il règle cette matière. La différence de traitement entre certaines catégories de personnes qui découle de l'application de délais de prescription différents dans des circonstances différentes n'est pas discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination que si la différence de |
verjaringstermijnen, een onevenredige beperking van de rechten van de | traitement qui découle de l'application de ces délais de prescription |
daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. | entraînait une limitation disproportionnée des droits des personnes concernées. |
B.6.1. Het recht op toegang tot de rechter, zoals het onder meer is | B.6.1. Le droit d'accès au juge, tel qu'il est garanti, entre autres, |
gewaarborgd door artikel 13 van de Grondwet, in samenhang gelezen met | par l'article 13 de la Constitution, lu en combinaison avec l'article |
artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, is | 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, n'est pas absolu |
niet absoluut en kan onderworpen worden aan beperkingen, onder meer | et peut être soumis à des limitations, notamment en ce qui concerne |
wat de ontvankelijkheidsvoorwaarden van een beroep betreft, voor zover | les conditions de recevabilité d'un recours, pour autant que de telles |
dergelijke beperkingen de essentie van dat recht niet aantasten en | restrictions ne portent pas atteinte à l'essence de ce droit et pour |
voor zover zij in een evenredige verhouding staan met een legitieme | autant qu'elles soient proportionnées à un but légitime. Le droit |
doelstelling. Het recht op toegang tot de rechter wordt geschonden | d'accès à un tribunal se trouve atteint lorsque sa réglementation |
indien de regeling ervan niet langer de rechtszekerheid en de goede | cesse de servir les buts de sécurité juridique et de bonne |
rechtsbedeling dient, maar veeleer een soort barrière vormt die de | administration de la justice et constitue une sorte de barrière qui |
rechtsonderhorige verhindert dat zijn geschil ten gronde door de | empêche le justiciable de voir son litige tranché au fond par la |
bevoegde rechter wordt beoordeeld (EHRM, 27 juli 2007, Efstathiou e.a. | juridiction compétente (CEDH, 27 juillet 2007, Efstathiou e.a. c. |
t. Griekenland, § 24; 24 februari 2009, L'Erablière ASBL t. België, § | Grèce, § 24; 24 février 2009, L'Erablière ASBL c. Belgique, § 35). |
35). B.6.2. De aard van een verjaringstermijn of de manier waarop hij wordt | B.6.2. La nature ou les modalités d'application d'un délai de |
toegepast, zijn in strijd met het recht op toegang tot de rechter | prescription sont contraires au droit d'accès au juge si elles |
indien zij de rechtsonderhorige verhinderen om een rechtsmiddel aan te | empêchent le justiciable de faire usage d'un recours qui lui est en |
wenden dat in beginsel beschikbaar is (EHRM, 12 januari 2006, Mizzi t. | principe disponible (CEDH, 12 janvier 2006, Mizzi c. Malte, § 89; 7 |
Malta, § 89; 7 juli 2009, Stagno t. België, § 28), indien de | juillet 2009, Stagno c. Belgique, § 28), si le respect de ce délai est |
haalbaarheid ervan afhankelijk is van omstandigheden buiten de wil van | tributaire de circonstances échappant au pouvoir du requérant (CEDH, |
de verzoeker (EHRM, 22 juli 2010, Melis t. Griekenland, § 28) of | 22 juillet 2010, Melis c. Grèce, § 28) ou si elles ont pour effet que |
indien zij als gevolg hebben dat elke vordering bij voorbaat tot | |
mislukken is gedoemd (EHRM, 11 maart 2014, Howald Moor e.a. t. | toute action sera a priori vouée à l'échec (CEDH, 11 mars 2014, Howald |
Zwitserland). | Moor e.a. c. Suisse). |
B.7. Zoals de Ministerraad, de verwerende partij voor de verwijzende | B.7. Ainsi que le soulignent le Conseil des ministres, la partie |
défenderesse devant le juge a quo et la partie intervenante, les | |
rechter en de tussenkomende partij onderstrepen, bevinden de in B.3.2 | catégories de personnes mentionnées en B.3.2 se trouvent dans des |
vermelde categorieën van personen zich in objectief verschillende | circonstances objectivement différentes, compte tenu des |
omstandigheden, rekening houdend met de respectieve kenmerken van de | caractéristiques respectives des produits dans lesquels elles ont |
producten waarin zij hebben belegd en met de aard van de overeenkomst | investi et de la nature du contrat qu'elles ont conclu à cet effet, à |
die zij daartoe hebben gesloten, namelijk een verzekeringsovereenkomst | savoir un contrat d'assurance ou un autre contrat. |
of een andere overeenkomst. | |
Tak 23-levensverzekeringsovereenkomsten vertonen weliswaar, op | Certes, les contrats d'assurance-vie de type branche 23 présentent des |
economisch vlak, gelijkenissen met de overeenkomsten waarbij een | similitudes, sur le plan économique, avec les contrats par lesquels un |
particulier belegt in een financieel instrument of beleggingsproduct | particulier opère un placement dans un instrument financier ou dans un |
dat ook verbonden is aan of verband houdt met een onderliggend fonds van dat instrument of product in zoverre, enerzijds, zij beide verbonden zijn aan investerings- of beleggingsfondsen en, anderzijds, alleen de particulier het financiële risico draagt. Dat neemt niet weg dat zij de voornaamste kenmerken van een verzekeringsovereenkomst hebben, meer bepaald wat betreft de mogelijkheid, voor de verzekeringnemer, om een andere begunstigde dan zichzelf aan te wijzen, en het bestaan van een toevalsgebonden feit, dat te maken heeft met het leven van de verzekerde, en als zodanig onderworpen zijn aan de ter zake geldende regelgeving, naast een voordelige fiscale regeling. In tegenstelling tot hetgeen de eisende partijen voor de verwijzende rechter aanvoeren, impliceert het proces van « mifidisering » van het verzekeringsrecht, dat zich voltrekt onder het gezag van het recht van de Europese Unie, met de richtlijn (EU) 2016/97 van het Europees | produit d'investissement lié à ou impliquant aussi un fonds sous-jacent à cet instrument ou produit, en ce que, d'une part, ils sont tous les deux liés à des fonds d'investissement ou de placement et en ce que, d'autre part, le particulier supporte seul le risque financier. Ils n'en revêtent pas moins les caractéristiques principales du contrat d'assurance, notamment en ce qui concerne la possibilité, pour le preneur, de désigner un bénéficiaire autre que lui-même et l'existence d'un aléa, lié à la vie de l'assuré, et sont soumis, à ce titre, à la réglementation applicable en la matière, outre un régime fiscal avantageux. Contrairement à ce que les parties demanderesses devant le juge a quo soutiennent, le processus de « mifidisation » du droit des assurances, mené sous l'égide du droit de l'Union européenne, avec la directive |
Parlement en de Raad van 20 januari 2016 « betreffende | (UE) 2016/97 du Parlement européen et du Conseil du 20 janvier 2016 « |
verzekeringsdistributie (herschikking) », waarvan de beginselen | sur la distribution d'assurances (refonte) », dont les principes sont |
geïnspireerd zijn op de richtlijn 2014/65/EU van het Europees | inspirés de la directive 2014/65/UE du Parlement européen et du |
Parlement en de Raad van 15 mei 2014 « betreffende markten voor | Conseil du 15 mai 2014 « concernant les marchés d'instruments |
financiële instrumenten en tot wijziging van Richtlijn 2002/92/EU en | financiers et modifiant la directive 2002/92/CE et la directive |
Richtlijn 2011/61/EU (herschikking) » (MiFID II genoemd), niet dat de | 2011/61/UE (refonte) » (dite MiFID II), n'implique pas que les régimes |
regelingen voor tak 23-levensverzekeringen en financiële instrumenten | des assurances-vie de type branche 23 et des instruments financiers ou |
of beleggingsproducten die ook verbonden zijn aan of verband houden | produits d'investissement liés à ou impliquant aussi un fonds |
met een onderliggend fonds van dat instrument of product volledig | sous-jacent à cet instrument ou produit devraient être complètement |
zouden moeten worden gelijkgesteld, ook op het vlak van de verjaring. | alignés, y compris sur le plan de la prescription. |
B.8. De invoering van een korte verjaringstermijn van drie jaar voor | B.8. L'instauration d'un bref délai de prescription de trois ans en ce |
de rechtsvorderingen voortvloeiend uit een verzekeringsovereenkomst is | qui concerne les actions dérivant du contrat d'assurance n'est pas |
niet zonder redelijke verantwoording, gelet op de wil van de wetgever | dénuée de justification raisonnable, eu égard à la volonté du |
om het risico van verlies van de bewijzen in geval van een schadegeval | législateur de prévenir le risque de déperdition des preuves en cas de |
te voorkomen, zoals wordt aangegeven in de parlementaire voorbereiding | sinistre, comme l'indiquent les travaux préparatoires de la |
van de bepaling waarbij die termijn is ingevoerd (Parl. St., Kamer, | disposition ayant institué ce délai (Doc. parl., Chambre, 1869-1870, |
1869-1870, nr. 57, p. 28; Parl. St., Senaat, 1872-1873, nr. 43, p. | n° 57, p. 28; Doc. parl., Sénat, 1872-1873, n° 43, p. 10), ainsi qu'à |
10), en op de noodzaak om een goede werking van de verzekeringsmaatschappijen te waarborgen. B.9.1. Er dient niettemin te worden nagegaan of de toepassing van die korte termijn geen onevenredige beperking van de rechten van de betrokken personen met zich meebrengt. B.9.2. Enerzijds is een verjaringstermijn van drie jaar, te rekenen vanaf het voorval dat het vorderingsrecht doet ontstaan of, in voorkomend geval, vanaf het tijdstip waarop de benadeelde van dat voorval kennis heeft gekregen, niet dermate kort dat hij de betrokken personen zou beletten om een rechtsvordering in te stellen, in geval van betwisting. Het feit dat, wanneer diegene aan wie de rechtsvordering toekomt pas op een later tijdstip kennis heeft gekregen van het voorval dat het vorderingsrecht doet ontstaan, de termijn pas vanaf dat tijdstip begint te lopen zonder dat hij echter in principe een termijn van vijf jaar te rekenen vanaf het voorval mag overschrijden, is niet zonder redelijke verantwoording, om dezelfde redenen als die welke in B.8 zijn vermeld. Er dient in dat verband te worden vastgesteld dat, in geval van bedrog, die absolute termijn van vijf jaar, te rekenen vanaf | la nécessité de garantir le bon fonctionnement des compagnies d'assurances. B.9.1. Il convient toutefois de vérifier que l'application de ce bref délai n'entraîne pas une limitation disproportionnée des droits des personnes concernées. B.9.2. D'une part, un délai de prescription de trois ans, à compter de l'évènement donnant ouverture à l'action ou, le cas échéant, de la prise de connaissance de cet évènement n'est pas à ce point bref qu'il empêcherait les personnes concernées d'introduire une action en justice, en cas de litige. Le fait que, lorsque celui à qui appartient l'action a eu connaissance de l'évènement qui donne ouverture à celle-ci à une date ultérieure, le délai ne prend cours qu'à cette date, sans toutefois en principe pouvoir excéder cinq ans à dater de l'évènement, n'est pas sans justification raisonnable, pour les mêmes motifs que ceux qui sont mentionnés en B.8. A cet égard, il y a lieu de constater qu'en cas de fraude, ce délai absolu de cinq ans à compter de l'évènement ne |
het voorval niet van toepassing is, zodat het volstaat dat de | s'applique pas, de sorte qu'il suffit que l'action soit introduite |
vordering wordt ingesteld binnen een termijn van drie jaar vanaf het | dans les trois ans à compter de la découverte dudit évènement. |
tijdstip waarop dat voorval is ontdekt. | |
B.9.3. Anderzijds voorzien de artikelen 88 en 89 van de wet van 4 | B.9.3. D'autre part, les articles 88 et 89 de la loi du 4 avril 2014 |
april 2014 in een aantal specifieke bepalingen, ten opzichte van het | |
gemeen recht van de verjaring die ertoe strekken een evenwicht tot | prévoient un certain nombre de dispositions spécifiques par rapport au |
stand te brengen tussen de belangen van de verschillende personen die | droit commun de la prescription, qui tendent à réaliser un équilibre |
bij een verzekeringsovereenkomst betrokken zijn. Dat is bijvoorbeeld | entre les intérêts des différentes personnes concernées par un contrat |
het geval voor het dwingende karakter van de verjaringstermijnen | d'assurance. Tel est par exemple le cas du caractère impératif des |
waarin werd voorzien, dat voortvloeit uit artikel 56 van de wet van 4 | délais de prescription prévus, qui découle de l'article 56 de la loi |
april 2014 en waardoor een voor de verzekerde nadelige inkorting van | du 4 avril 2014 et interdit tout abrègement des délais légaux |
de wettelijke termijnen onmogelijk wordt, voor de specifieke gronden | préjudiciable à l'assuré, des causes spécifiques de suspension ou |
voor schorsing of stuiting van de verjaring (artikel 89 van de wet van | d'interruption de la prescription (article 89 de la loi du 4 avril |
4 april 2014), of nog voor de termijn van dertig jaar, in de | 2014), ou encore, en assurance sur la vie, du délai de trente ans |
levensverzekering, die van toepassing is op de rechtsvordering | applicable à l'action relative à la réserve formée, à la date de la |
aangaande de reserve die op de datum van opzegging of op de einddatum | résiliation ou de l'arrivée du terme, par les primes payées, déduction |
gevormd is door de betaalde premies, onder aftrek van de verbruikte | faite des sommes consommées (article 88, § 1er, alinéa 1er, seconde |
sommen (artikel 88, § 1, eerste lid, tweede zin, van de wet van 4 | phrase, de la loi du 4 avril 2014). |
april 2014). B.9.4. Gelet op het voorgaande doet de in het geding zijnde bepaling | B.9.4. Compte tenu des éléments qui précèdent, la disposition en cause |
niet op onevenredige wijze afbreuk aan de rechten van de betrokken | ne porte pas une atteinte disproportionnée aux droits des personnes |
personen. In tegenstelling tot hetgeen de eisende partijen voor de | concernées. Contrairement à ce que les parties demanderesses devant le |
verwijzende rechter beweren, zijn de aard van de in het geding zijnde | juge a quo prétendent, la nature et les modalités des délais de |
verjaringstermijnen en de manier waarop zij worden toegepast niet | prescription litigieux ne sont pas telles qu'elles empêchent le |
zodanig dat zij de rechtsonderhorige verhinderen om een rechtsmiddel | justiciable de faire usage d'un recours qui lui est en principe |
aan te wenden dat in principe beschikbaar is, dat de haalbaarheid van | disponible, que le respect de ces délais est tributaire de |
die termijnen afhankelijk is van omstandigheden buiten zijn wil, noch | circonstances échappant à son pouvoir, ni qu'elles ont pour effet que |
dat zij als gevolg hebben dat elke vordering bij voorbaat tot | toute action serait a priori vouée à l'échec. |
mislukken zou zijn gedoemd. | |
B.10. De in het geding zijnde bepaling is niet onbestaanbaar met de | B.10. La disposition en cause n'est pas incompatible avec les articles |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | 10 et 11 de la Constitution. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 88, § 1, van de wet van 4 april 2014 « betreffende de | L'article 88, § 1er, de la loi du 4 avril 2014 « relative aux |
verzekeringen » schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | assurances » ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 22 oktober 2020. | la Cour constitutionnelle, le 22 octobre 2020. |
De griffier, De voorzitter, | Le greffier, Le président, |
F. Meersschaut F. Daoût | F. Meersschaut F. Daoût |