Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 138/2020 van 22 oktober 2020 Rolnummer 6752 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 9 april 2017 « tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen en ertoe strekkende de vrije keuz Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters J.-(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 138/2020 van 22 oktober 2020 Rolnummer 6752 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 9 april 2017 « tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen en ertoe strekkende de vrije keuz Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters J.-(...) Extrait de l'arrêt n° 138/2020 du 22 octobre 2020 Numéro du rôle : 6752 En cause : le recours en annulation de la loi du 9 avril 2017 « modifiant la loi du 4 avril 2014 relative aux assurances et visant à garantir le libre choix d'un avocat o La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, des juges J.-P. Moer(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 138/2020 van 22 oktober 2020 Extrait de l'arrêt n° 138/2020 du 22 octobre 2020
Rolnummer 6752 Numéro du rôle : 6752
In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 9 april 2017 « En cause : le recours en annulation de la loi du 9 avril 2017 «
tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen modifiant la loi du 4 avril 2014 relative aux assurances et visant à
en ertoe strekkende de vrije keuze van een advocaat of iedere andere garantir le libre choix d'un avocat ou de toute autre personne ayant
persoon die krachtens de op de procedure toepasselijke wet de vereiste les qualifications requises par la loi applicable à la procédure pour
kwalificaties heeft om zijn belangen te verdedigen in elke fase van de défendre ses intérêts dans toute phase judiciaire, dans le cadre d'un
rechtspleging te waarborgen in het kader van een
rechtsbijstandsverzekeringsovereenkomst », ingesteld door de Orde van contrat d'assurance de la protection juridique », introduit par l'«
Vlaamse balies en de « Ordre des barreaux francophones et germanophone Orde van Vlaamse balies » et l'Ordre des barreaux francophones et germanophone.
». Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, des juges J.-P.
J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman
Moerman en M. Pâques, en, overeenkomstig artikel 60bis van de et M. Pâques, et, conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du
bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, emeritus 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, du président émérite A.
voorzitter A. Alen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder Alen, assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président
voorzitterschap van emeritus voorzitter A. Alen, émérite A. Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 19 oktober Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 19
2017 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 23 octobre 2017 et parvenue au greffe le 23 octobre 2017, un recours en
oktober 2017, is beroep tot vernietiging ingesteld van de wet van 9
april 2017 « tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de annulation de la loi du 9 avril 2017 « modifiant la loi du 4 avril
verzekeringen en ertoe strekkende de vrije keuze van een advocaat of 2014 relative aux assurances et visant à garantir le libre choix d'un
iedere andere persoon die krachtens de op de procedure toepasselijke avocat ou de toute autre personne ayant les qualifications requises
wet de vereiste kwalificaties heeft om zijn belangen te verdedigen in par la loi applicable à la procédure pour défendre ses intérêts dans
elke fase van de rechtspleging te waarborgen in het kader van een toute phase judiciaire, dans le cadre d'un contrat d'assurance de la
rechtsbijstandsverzekeringsovereenkomst » (bekendgemaakt in het
Belgisch Staatsblad van 25 april 2017) door de Orde van Vlaamse balies protection juridique » (publiée au Moniteur belge du 25 avril 2017) a
été introduit par l'« Orde van Vlaamse balies » et l'Ordre des
en de « Ordre des barreaux francophones et germanophone », bijgestaan barreaux francophones et germanophone, assistés et représentés par Me
en vertegenwoordigd door Mr. F. Judo en Mr. D. Lindemans, advocaten F. Judo et Me D. Lindemans, avocats au barreau de Bruxelles.
bij de balie te Brussel.
Bij tussenarrest nr. 136/2018 van 11 oktober 2018, bekendgemaakt in Par arrêt interlocutoire n° 136/2018 du 11 octobre 2018, publié au
het Belgisch Staatsblad van 26 oktober 2018, heeft het Hof de volgende Moniteur belge du 26 octobre 2018, la Cour a posé à la Cour de justice
prejudiciële vraag gesteld aan het Hof van Justitie van de Europese de l'Union européenne la question préjudicielle suivante :
Unie : « Dient het begrip ' gerechtelijke procedure ' in artikel 201, lid 1, « La notion de ' procédure judiciaire ' visée à l'article 201,
a), van de richtlijn 2009/138/EG van het Europees Parlement en de Raad paragraphe 1, a), de la directive 2009/138/CE du Parlement européen et
van 25 november 2009 betreffende de toegang tot en uitoefening van het du Conseil du 25 novembre 2009 sur l'accès aux activités de
verzekerings- en het herverzekeringsbedrijf zo te worden uitgelegd dat l'assurance et de la réassurance et leur exercice doit-elle être
daaronder de buitengerechtelijke en de gerechtelijke interprétée en ce sens qu'elle inclut les procédures de médiation
bemiddelingsprocedures, zoals geregeld in de artikelen 1723/1 tot 1737 extrajudiciaire et judiciaire prévues par les articles 1723/1 à 1737
van het Belgisch Gerechtelijk Wetboek, zijn begrepen ? ». du Code judiciaire belge ? ».
Bij arrest van 14 mei 2020 in de zaak C-667/18 heeft het Hof van Par arrêt du 14 mai 2020 dans l'affaire C-667/18, la Cour de justice
Justitie van de Europese Unie op de vraag geantwoord. de l'Union européenne a répondu à la question.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepaling, de situering ervan en de omvang Quant à la disposition attaquée, à son contexte et à l'étendue du
van het beroep recours
B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van de wet van B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de la loi du 9
9 april 2017 « tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende avril 2017 « modifiant la loi du 4 avril 2014 relative aux assurances
de verzekeringen en ertoe strekkende de vrije keuze van een advocaat
of iedere andere persoon die krachtens de op de procedure et visant à garantir le libre choix d'un avocat ou de toute autre
toepasselijke wet de vereiste kwalificaties heeft om zijn belangen te personne ayant les qualifications requises par la loi applicable à la
verdedigen in elke fase van de rechtspleging te waarborgen in het procédure pour défendre ses intérêts dans toute phase judiciaire, dans
kader van een rechtsbijstandsverzekeringsovereenkomst » (hierna : de le cadre d'un contrat d'assurance de la protection juridique »
wet van 9 april 2017), die bepaalt : (ci-après : la loi du 9 avril 2017), qui dispose :
«

Artikel 1.Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 74 van de Grondwet.

 «

Article 1er.La présente loi règle une matière visée à l'article 74 de la Constitution.

Art. 2.In artikel 156 van de wet van 4 april 2014 betreffende de

Art. 2.Dans l'article 156 de la loi du 4 avril 2014 relative aux
verzekeringen wordt de bepaling onder 1° vervangen als volgt : assurances, le 1° est remplacé par ce qui suit :
' 1° wanneer moet worden overgegaan tot een gerechtelijke, ' 1° l'assuré a la liberté de choisir, lorsqu'il faut recourir à une
administratieve of arbitrageprocedure, de verzekerde vrij een advocaat procédure judiciaire, administrative ou arbitrale, un avocat ou toute
of iedere andere persoon kan kiezen die, krachtens de op de procedure
toepasselijke wet, de vereiste kwalificaties heeft om zijn belangen te autre personne ayant les qualifications requises par la loi applicable
verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen, en dat, in het à la procédure pour défendre, représenter et servir ses intérêts et,
geval van arbitrage, bemiddeling of een andere erkende dans le cas d'un arbitrage, d'une médiation ou d'un autre mode non
buitengerechtelijke vorm van geschillenbeslechting, de verzekerde vrij judiciaire reconnu de règlement des conflits, une personne ayant les
een persoon kan kiezen die de vereiste kwalificaties heeft en die daartoe is aangewezen; ' ». qualifications requises et désignée à cette fin; ' ».
B.1.2. Vóór de vervanging ervan bij artikel 2 van de bestreden wet, B.1.2. Avant son remplacement par l'article 2 de la loi attaquée,
bepaalde artikel 156, 1°, van de wet van 4 april 2014 « betreffende de l'article 156, 1°, de la loi du 4 avril 2014 « relative aux assurances
verzekeringen » (hierna : de wet van 4 april 2014) : » (ci-après : la loi du 4 avril 2014) disposait :
« In elke verzekeringsovereenkomst inzake rechtsbijstand moet « Tout contrat d'assurance de la protection juridique stipule
uitdrukkelijk ten minste worden bepaald dat : explicitement au moins que :
1° wanneer moet worden overgegaan tot een gerechtelijke of 1° lorsqu'il faut recourir à une procédure judiciaire ou
administratieve procedure, de verzekerde vrij is in de keuze van een advocaat of van iedere andere persoon die de vereiste kwalificaties heeft krachtens de op de procedure toepasselijke wet om zijn belangen te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen ». B.2. De bij de wet van 9 april 2017 doorgevoerde wijziging van artikel 156, 1°, van de wet van 4 april 2014 vertoont twee aspecten : - de in het kader van de rechtsbijstandsverzekering voor de verzekerde gewaarborgde vrije keuze van een raadsman - een advocaat of een persoon die de vereiste kwalificaties heeft om de belangen van een rechtzoekende te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen administrative, l'assuré a la liberté de choisir pour défendre, représenter ou servir ses intérêts, un avocat ou toute autre personne ayant les qualifications requises par la loi applicable à la procédure ». B.2. La modification de l'article 156, 1°, de la loi du 4 avril 2014, opérée par la loi du 9 avril 2017, présente deux aspects : - le libre choix garanti à l'assuré dans le cadre de l'assurance protection juridique d'un conseil - un avocat ou une personne ayant les qualifications requises pour défendre, représenter ou servir les
(hierna : gekwalificeerde persoon) - geldt niet alleen wanneer moet intérêts d'un justiciable (ci-après : la personne qualifiée) -
worden overgegaan tot een gerechtelijke of een administratieve s'applique non seulement lorsqu'il faut recourir à une procédure
procedure, maar ook wanneer moet worden overgegaan tot een judiciaire ou administrative, mais également lorsqu'il faut recourir à
arbitrageprocedure; en une procédure d'arbitrage; et
- in het geval van arbitrage, bemiddeling of een andere erkende - dans le cas d'un arbitrage, d'une médiation ou d'un autre mode
buitengerechtelijke vorm van geschillenbeslechting, wordt, in het
kader van de voormelde verzekering, de vrije keuze van de « persoon extrajudiciaire reconnu de règlement des conflits, le libre choix de
[...] die de vereiste kwalificaties heeft en die daartoe is aangewezen la « personne ayant les qualifications requises et désignée à cette
» gewaarborgd voor de verzekerde. Uit de parlementaire voorbereiding fin » est garanti à l'assuré dans le cadre de l'assurance précitée. Il
blijkt dat de « persoon [...] die de vereiste kwalificaties heeft en ressort des travaux préparatoires que la « personne ayant les
die daartoe is aangewezen », bedoeld in artikel 156, 1°, laatste qualifications requises et désignée à cette fin », visée à l'article
zinsdeel, van de wet van 4 april 2014, betrekking heeft op de persoon 156, 1°, dernier membre de phrase, de la loi du 4 avril 2014, est
die de desbetreffende procedure leidt, zoals de bemiddelaar en de celle qui mène la procédure en question, comme le médiateur et
scheidsrechter, en aldus niet op de raadsman van een rechtzoekende in l'arbitre, et non le conseil d'un justiciable dans une telle procédure
zulk een procedure (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-0192/005, p. 2). (Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC 54-0192/005, p. 2).
B.3. Zoals het Hof heeft geoordeeld bij zijn arrest nr. 136/2018 van B.3. Ainsi que la Cour l'a jugé par son arrêt n° 136/2018 du 11
11 oktober 2018 voeren de verzoekende partijen uitsluitend middelen octobre 2018, les parties requérantes ne font valoir que des moyens
aan tegen artikel 156, 1°, van de wet van 4 april 2014, zoals dirigés contre l'article 156, 1°, de la loi du 4 avril 2014, tel qu'il
vervangen bij artikel 2 van de wet van 9 april 2017, in zoverre de in a été remplacé par l'article 2 de la loi du 9 avril 2017, en ce que la
dat artikel gewaarborgde vrijheid op het vlak van de keuze van een liberté de choix d'un conseil, garantie par cet article, est étendue à
raadsman wordt uitgebreid tot de arbitrageprocedure, maar niet tot de la procédure d'arbitrage mais ne l'est pas à la procédure de
bemiddelingsprocedure. Het beroep tot vernietiging is slechts in die médiation. Le recours en annulation n'est recevable que dans cette
mate ontvankelijk. mesure.
Ten gronde Quant au fond
B.4. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
10 en 11 van de Grondwet, doordat de bestreden bepaling een verschil B.4 Le premier moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 de
in behandeling in het leven zou roepen tussen, enerzijds, de la Constitution, en ce que la loi attaquée créerait une différence de
rechtzoekende die voor de beslechting van een geschil gebruik maakt traitement entre le justiciable qui recourt à une procédure
van een arbitrageprocedure en hierbij in het kader van de d'arbitrage pour le règlement d'un litige et qui peut en outre choisir
rechtsbijstandsverzekering vrij een raadsman kan kiezen en, librement un conseil dans le cadre de l'assurance protection
anderzijds, de rechtzoekende die in dat kader gebruik maakt van een juridique, d'une part, et le justiciable qui recourt dans ce cadre à
bemiddelingsprocedure en daarbij niet over die keuzevrijheid beschikt. une procédure de médiation et qui ne dispose pas à cet égard de cette
Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en liberté de choix, d'autre part.
11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 201 van de Le second moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 de la
richtlijn 2009/138/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 Constitution, lus en combinaison avec l'article 201 de la directive
november 2009 « betreffende de toegang tot en uitoefening van het 2009/138/CE du Parlement européen et du Conseil du 25 novembre 2009 «
sur l'accès aux activités de l'assurance et de la réassurance et leur
verzekerings- en het herverzekeringsbedrijf ", doordat de bestreden exercice », en ce que la disposition attaquée ne garantirait pas, dans
bepaling in het kader van de rechtsbijstandsverzekering de vrije keuze le cadre de l'assurance protection juridique, le libre choix d'un
van een raadsman niet zou waarborgen in een bemiddelingsprocedure. conseil dans une procédure de médiation.
B.5.1. Krachtens artikel 154, eerste lid, van de wet van 4 april 2014 B.5.1. Conformément à l'article 154, alinéa 1er, de la loi du 4 avril
zijn de artikelen 155 tot 157 (de artikelen betreffende de rechtsbijstandsverzekering) toepasselijk op de verzekeringsovereenkomsten waarbij de verzekeraar zich verbindt diensten te verrichten en kosten op zich te nemen, teneinde de verzekerde in staat te stellen zijn rechten te doen gelden, als eiser of als verweerder, hetzij in een gerechtelijke, administratieve of andere procedure, hetzij los van enige procedure. Uit die bepaling volgt dat de rechtsbijstandsverzekering een overeenkomst is waarbij de verzekeraar zich ertoe verbindt, enerzijds, diensten te verrichten en, anderzijds, kosten op zich te nemen, en dit 2014, les articles 155 à 157 (articles relatifs à l'assurance protection juridique) s'appliquent aux contrats d'assurance par lesquels l'assureur s'engage à fournir des services et à prendre en charge des frais afin de permettre à l'assuré de faire valoir ses droits en tant que demandeur ou défendeur, soit dans une procédure judiciaire, administrative ou autre, soit en dehors de toute procédure. Il ressort de cette disposition que l'assurance protection juridique constitue un contrat par lequel l'assureur s'engage, d'une part, à fournir des services et, d'autre part, à prendre en charge des frais,
met het oog op het waarborgen van de rechten van de verzekerde, al dan et ce, en vue de garantir les droits de l'assuré, dans le cadre ou non
niet in het kader van een procedure. d'une procédure.
B.5.2. Het verlenen van diensten heeft onder meer betrekking op het B.5.2. La fourniture de services porte notamment sur l'octroi à
bieden van juridische bijstand aan de verzekerde, door de verzekeraar l'assuré d'une aide juridique, par l'assureur lui-même ou par une
zelf of door een door hem aangewezen persoon, met het oog op het komen personne qu'il a désignée, en vue d'aboutir à un règlement à l'amiable
tot een minnelijke oplossing van het geschil, los van enige procedure. du litige, en dehors de toute procédure.
B.5.3. Wanneer een minnelijke oplossing niet kan worden bereikt, kan, B.5.3. En cas d'impossibilité d'aboutir à une solution amiable, il est
afhankelijk van de aard van het geschil, een gerechtelijke, een possible, selon la nature du litige, de lancer une procédure
administratieve, een arbitrale of een bemiddelingsprocedure worden opgestart. judiciaire, administrative, arbitrale ou de médiation.
B.6.1. Vóór de vervanging van artikel 156, 1°, van de wet van 4 april B.6.1. Avant le remplacement de l'article 156, 1°, de la loi du 4
2014, bij artikel 2 van de wet van 9 april 2017, diende in elke avril 2014 par l'article 2 de la loi du 9 avril 2017, tout contrat
verzekeringsovereenkomst inzake rechtsbijstand uitdrukkelijk te worden d'assurance de la protection juridique devait stipuler explicitement
bepaald dat de verzekerde vrij een advocaat of een gekwalificeerde que l'assuré a la liberté de choisir un avocat ou une autre personne
persoon kan kiezen « wanneer moet worden overgegaan tot een qualifiée « lorsqu'il faut recourir à une procédure judiciaire ou
gerechtelijke of administratieve procedure ». De vrije keuze van een administrative ». Le libre choix d'un conseil dont les frais sont
raadsman, van wie de kosten, overeenkomstig de bepalingen van de
verzekeringsovereenkomst, door de rechtsbijstandsverzekeraar worden supportés par l'assureur de la protection juridique, conformément aux
gedragen, was aldus gewaarborgd in het geval waarin diende te worden dispositions du contrat d'assurance, était donc garanti lorsqu'il y
overgegaan tot een gerechtelijke of een administratieve procedure. avait lieu de recourir à une procédure judiciaire ou administrative.
Bij de bestreden wet wordt die vrije keuze van een raadsman uitgebreid La loi attaquée étend ce libre choix d'un conseil à la procédure
tot de arbitrageprocedure, maar niet tot de bemiddelingsprocedure, en d'arbitrage, mais ne l'étend pas à la procédure de médiation; la
wordt eveneens een vrije keuze gewaarborgd op het vlak van de persoon liberté de choix est également garantie quant à la personne qui mène
die een arbitrage, bemiddeling of een andere erkende un arbitrage, une médiation ou un autre mode extrajudiciaire reconnu
buitengerechtelijke vorm van geschillenbeslechting leidt. de règlement des conflits.
B.6.2. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat het B.6.2. Il ressort des travaux préparatoires que la proposition de loi
oorspronkelijke wetsvoorstel dat heeft geleid tot de bestreden wet initiale qui a donné lieu à la loi attaquée visait à étendre également
beoogde de vrije keuze van een raadsman eveneens uit te breiden tot de le libre choix d'un conseil à la procédure de médiation (Doc. parl.,
bemiddelingsprocedure (Parl. St., Kamer, 2014, DOC 54-0192/001). Dat Chambre, 2014, DOC 54-0192/001). Mais cette proposition de loi a été
wetsvoorstel werd later evenwel geamendeerd in die zin dat de amendée par la suite, en ce sens que l'extension à la procédure de
uitbreiding tot de bemiddelingsprocedure werd geschrapt (Parl. St., médiation a été supprimée (Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC
Kamer, 2016-2017, DOC 54-0192/005). De parlementaire voorbereiding 54-0192/005). A cet égard, les travaux préparatoires exposent ce qui
vermeldt ter zake : suit :
« De heer [...] benadrukt het belang van het wetsvoorstel, waarvoor de « M. [...] souligne l'importance de la proposition de loi à laquelle
actoren in het veld gewonnen zijn. [...] Het vraagstuk inzake de les acteurs de terrain souscrivent. [...] La question de
vrijheid om bij bemiddeling een advocaat te kiezen, lokt debat uit. l'instauration de la liberté de choix d'un avocat dans le cadre de la
Zelf is de spreker daar geen voorstander van, want de aanwezigheid van médiation fait débat. L'orateur n'y est personnellement pas favorable
een advocaat is niet bevorderlijk voor de bemiddeling » (Parl. St., car la présence d'un avocat n'est pas de nature à favoriser la
Kamer, 2016-2017, DOC 54-0192/006, p. 4). médiation » (Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC 54-0192/006, p. 4).
« De minister volgt de argumentering van de heer [...]. Wat bemiddeling en andere vormen van geschillenbeslechting onderscheidt van de gerechtelijke, administratieve of arbitrageprocedure, is dat bij bemiddeling en andere vormen van geschillenbeslechting het recht niet het belangrijkste is : de verkregen overeenkomst vloeit niet noodzakelijkerwijze uit een juridische redenering voort. Men hoeft dus niet op dezelfde wijze in rechte te worden bijgestaan als bij de gerechtelijke, administratieve of arbitrageprocedure. Bovendien gaan veel bemiddelingsprocedures aan de gerechtelijke fase vooraf. Bij bemiddeling nà de gerechtelijke fase is het logisch dat de advocaat zijn cliënt blijft verdedigen. Bij pre-gerechtelijke « Le ministre rejoint l'argumentation de M. [...]. Ce qui distingue la médiation et les autres modes de règlement des conflits d'une part de la procédure judiciaire, administrative ou arbitrale d'autre part, c'est que dans le premier cas, le droit n'est pas le plus important. L'accord obtenu n'est pas nécessairement le produit d'un raisonnement juridique. Il n'est donc pas nécessaire d'être assisté en droit de la même façon que dans la procédure judiciaire, administrative ou arbitrale. En outre, indépendamment de cela, beaucoup de médiations sont préjudiciaires. En cas de médiation qui suit la phase judiciaire, il est logique que
bemiddeling is het meer bepaald voor de verzekeraars nochtans l'avocat continue à défendre son client. Cependant, en cas de
belangrijk te preciseren dat geen beroep moet worden gedaan op een médiation préjudiciaire, il est important, notamment pour les
advocaat. Momenteel zou het dus een vergissing zijn in het raam van de assureurs, de préciser qu'il ne faut pas recourir à un avocat. Imposer
bemiddeling de vrije keuze en dus de bijstand door een advocaat te le libre choix, et donc l'assistance d'un avocat dans le cadre de la
verplichten » (ibid., pp. 5-6). médiation serait donc une erreur à l'heure actuelle » (ibid., pp.
B.6.3. Daaruit blijkt dat de wetgever ervoor heeft geopteerd de in het 5-6). B.6.3. Il en ressort que le législateur a choisi de ne pas étendre à
kader van een rechtsbijstandsverzekering gewaarborgde vrije keuze van la procédure de médiation le libre choix d'un conseil, garanti dans le
een raadsman niet uit te breiden tot de bemiddelingsprocedure, omdat, cadre d'une assurance protection juridique, parce que, d'une part, la
enerzijds, de aanwezigheid van een raadsman niet bevorderlijk zou zijn présence d'un conseil ne serait pas de nature à favoriser la médiation
voor de bemiddeling en, anderzijds, de bemiddeling niet noodzakelijk et que, d'autre part, la médiation ne reposerait pas nécessairement
zou steunen op een juridische redenering. sur un raisonnement juridique.
B.7.1. De bemiddeling wordt geregeld in de artikelen 1723/1 tot 1737 B.7.1. La médiation est réglée par les articles 1723/1 à 1737 du Code
van het Gerechtelijk Wetboek en vormt een alternatieve wijze om
conflicten tussen twee of meer personen op te lossen, die steunt op de judiciaire et constitue un mode alternatif de résolution des conflits
instemming van de partijen om het tussen hen bestaande geschil te entre deux ou plusieurs personnes, qui repose sur le consentement des
beëindigen door middel van een bemiddelingsakkoord, door hen opgesteld parties de mettre un terme au conflit qui les oppose par un accord de
onder begeleiding van een bemiddelaar. Artikel 1723/1 van het médiation rédigé par elles avec l'aide d'un médiateur. L'article
Gerechtelijk Wetboek omschrijft de bemiddeling als « een vertrouwelijk 1723/1 du Code judiciaire définit la médiation comme « un processus
en gestructureerd proces van vrijwillig overleg tussen conflicterende confidentiel et structuré de concertation volontaire entre parties en
partijen met de medewerking van een onafhankelijke, neutrale en conflit qui se déroule avec le concours d'un tiers indépendant, neutre
onpartijdige derde die de communicatie vergemakkelijkt en poogt de et impartial qui facilite la communication et tente de conduire les
partijen ertoe te brengen zelf een oplossing uit te werken ». Elke parties à élaborer elles-mêmes une solution ». Chacune des parties
partij kan te allen tijde een einde maken aan de bemiddeling, zonder peut à tout moment mettre fin à la médiation, sans que cela puisse lui
dat dit tot haar nadeel kan strekken (artikel 1729 van het porter préjudice (article 1729 du Code judiciaire).
Gerechtelijk Wetboek).
B.7.2. Het Gerechtelijk Wetboek voorziet in twee vormen van
bemiddeling, namelijk de buitengerechtelijke bemiddeling (artikelen B.7.2. Le Code judiciaire prévoit deux formes de médiation, la
1730 tot 1733) en de gerechtelijke bemiddeling (artikelen 1734 tot médiation extrajudiciaire (articles 1730 à 1733) et la médiation
1737). judiciaire (articles 1734 à 1737).
B.7.3. De buitengerechtelijke bemiddeling houdt in dat elke partij B.7.3. La médiation extrajudiciaire implique que toute partie peut
vóór, tijdens of na een rechtspleging aan de andere partijen mag proposer aux autres parties, avant, pendant ou après le déroulement
voorstellen een beroep te doen op de bemiddelingsprocedure (artikel d'une procédure judiciaire, de recourir au processus de médiation
1730 van het Gerechtelijk Wetboek). De partijen bepalen onderling, in (article 1730 du Code judiciaire). Les parties définissent entre
samenspraak met de bemiddelaar die door de partijen in onderlinge elles, avec l'aide du médiateur, qu'elles désignent de commun accord
overeenstemming dan wel door een derde die zij daarmee belasten, wordt ou avec l'intervention d'un tiers qu'elles chargent de cette
aangewezen, de nadere regels van het verloop van de bemiddeling, désignation, les modalités d'organisation de la médiation et la durée
alsmede de duur ervan, in een bemiddelingsprotocol (artikel 1731, § 1, du processus, qu'elles consignent dans un protocole de médiation
van het Gerechtelijk Wetboek). Wanneer de partijen tot een (article 1731, § 1er, du Code judiciaire). Lorsque les parties
bemiddelingsakkoord komen, wordt dat in een gedateerd en door hen en parviennent à un accord de médiation, celui-ci fait l'objet d'un écrit
de bemiddelaar ondertekend geschrift vastgelegd (artikel 1732 van het daté et signé par elles et le médiateur (article 1732 du Code
Gerechtelijk Wetboek). Indien de bemiddelaar die de bemiddeling judiciaire). Si le médiateur qui a mené la médiation est agréé par la
leidde, erkend is door de federale bemiddelingscommissie bedoeld in
artikel 1727 van het Gerechtelijk Wetboek, kunnen de partijen of één commission fédérale de médiation visée à l'article 1727 du Code
van hen het bemiddelingsakkoord ter homologatie voorleggen aan de judiciaire, les parties ou une des parties peuvent soumettre l'accord
bevoegde rechter (artikel 1733, eerste lid, van het Gerechtelijk de médiation pour homologation au juge compétent (article 1733, alinéa
Wetboek). De rechter kan de homologatie van het akkoord alleen 1er, du Code judiciaire). Le juge ne peut refuser l'homologation de
weigeren indien het strijdig is met de openbare orde of indien het l'accord que si celui-ci est contraire à l'ordre public ou si l'accord
akkoord dat werd bereikt na een bemiddeling in familiezaken strijdig obtenu à l'issue d'une médiation familiale est contraire à l'intérêt
is met de belangen van de minderjarige kinderen (artikel 1733, tweede des enfants mineurs (article 1733, alinéa 2, du Code judiciaire).
lid, van het Gerechtelijk Wetboek). Krachtens artikel 1733, laatste Conformément à l'article 1733, dernier alinéa, du Code judiciaire,
lid, van het Gerechtelijk Wetboek heeft de homologatiebeschikking de l'ordonnance d'homologation a les effets d'un jugement au sens de
gevolgen van een vonnis, in de zin van artikel 1043 van datzelfde l'article 1043 dudit Code, si bien que l'accord acquiert force
Wetboek, waardoor het akkoord uitvoerbare kracht verkrijgt. Indien de exécutoire. Si le médiateur qui a mené la médiation n'est pas agréé
bemiddelaar die de bemiddeling leidde niet erkend is door de federale bemiddelingscommissie, kan het bemiddelingsakkoord niet worden gehomologeerd en dient de uitvoerbare kracht ervan op een andere wijze te worden vastgesteld (bijvoorbeeld bij een notariële akte). B.7.4. De gerechtelijke bemiddeling houdt in dat de rechter bij wie een zaak aanhangig is gemaakt, op gezamenlijk verzoek van de partijen, of op eigen initiatief maar met instemming van de partijen, een bemiddeling kan bevelen zolang de zaak niet in beraad is genomen (artikel 1734, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek). De beslissing die een bemiddeling beveelt, vermeldt de naam en de hoedanigheid van de erkende bemiddelaar of erkende bemiddelaars, legt de duur vast van hun par la commission fédérale de médiation, l'accord de médiation ne peut pas être homologué et sa force exécutoire doit être établie d'une autre manière (par exemple, par un acte notarié). B.7.4. La médiation judiciaire suppose que le juge saisi d'un litige peut, à la demande conjointe des parties ou de sa propre initiative mais avec l'accord de celles-ci, ordonner une médiation, tant que la cause n'a pas été prise en délibéré (article 1734, § 1er, du Code judiciaire). La décision ordonnant une médiation mentionne le nom et la qualité du médiateur agréé ou des médiateurs agréés, fixe la durée
opdracht, zonder dat die zes maanden kan overschrijden, en stelt de de la mission, sans que celle-ci puisse excéder six mois, et fixe la
zaak vast op de eerste nuttige datum na het verstrijken van die cause à la première date utile suivant l'expiration de ce délai
termijn (artikel 1734, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek). Gedurende (article 1734, § 2, du Code judiciaire). Le juge reste saisi de
de bemiddeling blijft de zaak bij de rechter aanhangig, kan hij op elk
ogenblik elke door hem noodzakelijk geachte maatregel nemen, en kan l'affaire durant la médiation et peut, à tout moment, prendre toute
hij op verzoek van de bemiddelaar of van één van de partijen, ook vóór mesure qui lui paraît nécessaire. Il peut aussi, à la demande du
het verstrijken van de vastgestelde termijn, een einde maken aan de médiateur ou de l'une des parties, mettre fin à la médiation avant
bemiddeling (artikel 1735, § 3, van het Gerechtelijk Wetboek). Bij l'expiration du délai fixé (article 1735, § 3, du Code judiciaire). A
afloop van zijn opdracht meldt de bemiddelaar de rechter schriftelijk l'expiration de sa mission, le médiateur informe par écrit le juge de
of de partijen al dan niet tot een akkoord zijn gekomen (artikel 1736, ce que les parties sont ou non parvenues à trouver un accord (article
tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek). Wanneer de bemiddeling tot 1736, alinéa 2, du Code judiciaire). Si la médiation a donné lieu à la
een - zelfs gedeeltelijk - bemiddelingsakkoord leidt, kunnen de conclusion d'un accord de médiation, fût-il partiel, les parties ou
partijen of één van hen overeenkomstig artikel 1043 van het une des parties peuvent, conformément à l'article 1043 du Code
Gerechtelijk Wetboek de rechter verzoeken dat akkoord te homologeren, judiciaire, demander au juge d'homologuer cet accord, l'homologation
waarbij de homologatie alleen kan worden geweigerd indien het akkoord ne pouvant être refusée que lorsque l'accord est contraire à l'ordre
strijdig is met de openbare orde of indien het akkoord dat bereikt
werd na een bemiddeling in familiezaken strijdig is met het belang van public ou lorsque l'accord obtenu à l'issue d'une médiation familiale
de minderjarige kinderen (artikel 1736, derde en vierde lid, van het est contraire à l'intérêt des enfants mineurs (article 1736, alinéas 3
Gerechtelijk Wetboek). Wanneer de bemiddeling niet tot een volledig et 4, du Code judiciaire). Si la médiation n'a pas donné lieu à la
bemiddelingsakkoord heeft geleid, wordt de gerechtelijke procedure op conclusion d'un accord de médiation complet, la procédure judiciaire
de vastgestelde dag voortgezet, maar behoudt de rechter de est poursuivie au jour fixé, sans préjudice de la faculté pour le
mogelijkheid om, zo hij dat opportuun acht en alle partijen ermee juge, s'il l'estime opportun et moyennant l'accord de toutes les
instemmen, de opdracht van de bemiddelaar voor een door hem bepaalde parties, de prolonger la mission du médiateur pour un délai qu'il
termijn te verlengen (artikel 1736, laatste lid, van het Gerechtelijk Wetboek). détermine (article 1736, dernier alinéa, du Code judiciaire).
B.8.1. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet hebben een algemene B.8.1. Les articles 10 et 11 de la Constitution ont une portée
draagwijdte. Zij verbieden elke discriminatie, ongeacht de oorsprong générale. Ils interdisent toute discrimination, quelle qu'en soit
ervan : het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is l'origine : le principe d'égalité et de non-discrimination est
toepasselijk ten aanzien van alle rechten en alle vrijheden, met applicable à l'égard de tous les droits et de toutes les libertés, en
inbegrip van die welke voortvloeien uit internationale verdragen die ce compris ceux résultant des conventions internationales liant la
België binden. Belgique.
B.8.2. Te dezen dient in het bijzonder rekening te worden gehouden met B.8.2. En l'espèce, il convient de prendre spécialement en compte
artikel 201, lid 1, van de richtlijn 2009/138/EG van het Europees l'article 201, paragraphe 1, de la directive 2009/138/CE du Parlement
Parlement en de Raad van 25 november 2009 « betreffende de toegang tot européen et du Conseil du 25 novembre 2009 « sur l'accès aux activités
en uitoefening van het verzekerings- en het herverzekeringsbedrijf », dat bepaalt : de l'assurance et de la réassurance et leur exercice », qui dispose :
« 1. In elke overeenkomst inzake rechtsbijstandverzekering wordt « 1. Tout contrat d'assurance protection juridique prévoit
uitdrukkelijk bepaald dat : explicitement :
a) indien een advocaat of andere persoon die volgens het nationaal a) que, lorsqu'il est fait appel à un avocat ou à toute autre personne
recht gekwalificeerd is, wordt gevraagd de belangen van de verzekerde ayant les qualifications appropriées selon le droit national, pour
in een gerechtelijke of administratieve procedure te verdedigen, te défendre, représenter ou servir les intérêts de l'assuré dans une
vertegenwoordigen of te behartigen, de verzekerde vrij is om deze procédure judiciaire ou administrative, l'assuré a la liberté de
advocaat of andere persoon te kiezen; choisir cet avocat ou cette autre personne;
b) de verzekerden vrij zijn om een advocaat of, indien zij daar de b) que, chaque fois que surgit un conflit d'intérêts, l'assuré a la
voorkeur aan geven en voor zover het nationale recht zulks toestaat, liberté de choisir un avocat ou, s'il le préfère et dans la mesure où
een andere gekwalificeerde persoon te kiezen om hun belangen te le droit national le permet, toute autre personne ayant les
behartigen wanneer zich een belangenconflict voordoet ». qualifications appropriées, pour servir ses intérêts ».
B.9.1. Bij zijn arrest nr. 136/2018 van 11 oktober 2018 heeft het Hof B.9.1. Par son arrêt n° 136/2018 du 11 octobre 2018, la Cour a posé à
de volgende prejudiciële vraag gesteld aan het Hof van Justitie van de la Cour de justice de l'Union européenne la question préjudicielle
Europese Unie : suivante :
« Dient het begrip ' gerechtelijke procedure ' in artikel 201, lid 1, « La notion de ' procédure judiciaire ' visée à l'article 201,
a), van de richtlijn 2009/138/EG van het Europees Parlement en de Raad paragraphe 1, a), de la directive 2009/138/CE du Parlement européen et
van 25 november 2009 betreffende de toegang tot en uitoefening van het du Conseil du 25 novembre 2009 sur l'accès aux activités de
verzekerings- en het herverzekeringsbedrijf zo te worden uitgelegd dat l'assurance et de la réassurance et leur exercice doit-elle être
daaronder de buitengerechtelijke en de gerechtelijke interprétée en ce sens qu'elle inclut les procédures de médiation
bemiddelingsprocedures, zoals geregeld in de artikelen 1723/1 tot 1737 extrajudiciaire et judiciaire prévues par les articles 1723/1 à 1737
van het Belgisch Gerechtelijk Wetboek, zijn begrepen ? ». du Code judiciaire belge ? ».
B.9.2. Bij zijn arrest van 14 mei 2020 heeft het Hof van Justitie van B.9.2. Par son arrêt du 14 mai 2020, la Cour de justice de l'Union
de Europese Unie die prejudiciële vraag beantwoord als volgt : européenne a répondu comme suit à cette question préjudicielle :
« 19. Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen « 19. Par sa question, la juridiction de renvoi demande, en substance,
of artikel 201, lid 1, onder a), van richtlijn 2009/138 aldus moet si l'article 201, paragraphe 1, sous a), de la directive 2009/138 doit
worden uitgelegd dat het in deze bepaling bedoelde begrip ' être interprété en ce sens que la notion de ' procédure judiciaire '
gerechtelijke procedure ' ook betrekking heeft op een procedure voor visée à cette disposition inclut une procédure de médiation judiciaire
gerechtelijke of buitengerechtelijke bemiddeling waarbij een ou extrajudiciaire dans laquelle une juridiction est impliquée ou
rechterlijke instantie betrokken is of kan zijn, hetzij bij het susceptible de l'être, que ce soit lors de l'engagement de cette
inleiden van deze procedure hetzij na afloop ervan. procédure ou après la clôture de celle-ci.
20. Voor de beantwoording van deze vraag zij eraan herinnerd dat 20. Afin de répondre à cette question, il convient de rappeler que,
volgens artikel 201, lid 1, onder a), van die richtlijn in elke selon cet article 201, paragraphe 1, sous a), tout contrat
overeenkomst inzake rechtsbijstandverzekering uitdrukkelijk wordt d'assurance-protection juridique prévoit explicitement que, lorsqu'il
bepaald dat indien een advocaat of andere persoon die volgens het est fait appel à un avocat ou à toute autre personne ayant les
nationaal recht gekwalificeerd is, wordt gevraagd de belangen van de qualifications appropriées selon le droit national, pour défendre,
verzekerde in een gerechtelijke of administratieve procedure te représenter ou servir les intérêts de l'assuré dans une procédure
verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen, de verzekerde vrij judiciaire ou administrative, l'assuré a la liberté de choisir cet
is om deze advocaat of andere persoon te kiezen. avocat ou cette autre personne.
21. Aangezien artikel 201, lid 1, onder a), van richtlijn 2009/138 de 21. Cette disposition reprenant, en substance, l'article 4, paragraphe
tekst van artikel 4, lid 1, onder a), van richtlijn 87/344 in wezen 1, sous a), de la directive 87/344, la jurisprudence relative à cette
overneemt, is de rechtspraak betreffende laatstgenoemde bepaling dernière disposition est pertinente pour interpréter ledit article
relevant voor de uitlegging van eerstgenoemde bepaling. 201, paragraphe 1, sous a).
22. Het Hof heeft om te beginnen reeds de gelegenheid gehad om te 22. Or, la Cour a déjà eu l'occasion de préciser, tout d'abord, que
verduidelijken dat artikel 4, lid 1, van richtlijn 87/344, betreffende l'article 4, paragraphe 1, de la directive 87/344, relatif au libre
de vrije keuze van de vertegenwoordiger, een algemene strekking en een choix du représentant, a une portée générale et une valeur obligatoire
bindend karakter heeft (zie in die zin arresten van 10 september 2009, (voir, en ce sens, arrêts du 10 septembre 2009, Eschig, C-199/08, EU:
Eschig, C-199/08, EU: C: 2009: 538, punt 47; 26 mei 2011, Stark, C: 2009: 538, point 47; du 26 mai 2011, Stark, C-293/10, EU: C: 2011:
C-293/10, EU: C: 2011: 355, punt 29, en 7 november 2013, Sneller, 355, point 29, et du 7 novembre 2013, Sneller, C-442/12, EU: C: 2013:
C-442/12, EU: C: 2013: 717, punt 25). 717, point 25).
23. Vervolgens blijkt reeds uit de bewoordingen van artikel 4, lid 1, 23. Ensuite, il découle du libellé même de l'article 4, paragraphe 1,
onder a), van richtlijn 87/344 dat het begrip ' administratieve sous a), de la directive 87/344 que la notion de ' procédure
procedure ' moet worden gelezen in tegenstelling met het begrip ' administrative ' doit être lue par opposition à celle de ' procédure
gerechtelijke procedure ' (zie in die zin arresten van 7 april 2016, judiciaire ' (voir, en ce sens, arrêts du 7 avril 2016, Massar,
Massar, C-460/14, EU: C: 2016: 216, punt 19, en 7 april 2016, AK, C-460/14, EU: C: 2016: 216, point 19, et du 7 avril 2016, AK, C-5/15,
C-5/15, EU: C: 2016: 218, punt 17). Voorts kan de uitlegging van het EU: C: 2016: 218, point 17). En outre, l'interprétation des notions de
begrip ' administratieve procedure ' of het begrip ' gerechtelijke ' procédure administrative ' ou de ' procédure judiciaire ' ne saurait
procedure ' niet worden beperkt door een onderscheid te maken tussen être limitée en opérant une différenciation entre la phase
de voorbereidende fase en de besluitfase van een gerechtelijke of préparatoire et la phase décisionnelle d'une procédure judiciaire ou
administratieve procedure (zie in die zin arresten van 7 april 2016, administrative (voir, en ce sens, arrêts du 7 avril 2016, Massar,
Massar, C-460/14, EU: C: 2016: 216, punt 21, en 7 april 2016, AK, C-460/14, EU: C: 2016: 216, point 21, et du 7 avril 2016, AK, C-5/15,
C-5/15, EU: C: 2016: 218, punt 19). EU: C: 2016: 218, point 19).
24. Evenwel bevat noch artikel 4, lid 1, onder a), van richtlijn 24. Cela étant, ni l'article 4, paragraphe 1, sous a), de la directive
87/344, noch artikel 201, lid 1, onder a), van richtlijn 2009/138 een 87/344 ni l'article 201, paragraphe 1, sous a), de la directive
definitie van het begrip ' gerechtelijke procedure '. 2009/138 ne fournit de définition de la notion de ' procédure
judiciaire '.
25. In die omstandigheden moet volgens vaste rechtspraak bij de 25. Dans ces conditions, selon une jurisprudence constante, il
uitlegging van een Unierechtelijke bepaling niet enkel rekening worden convient, pour l'interprétation d'une disposition du droit de l'Union,
gehouden met de bewoordingen van deze bepaling, maar ook met de de tenir compte non seulement des termes de celle-ci, mais également
context en met de doelstellingen van de regeling waarvan zij deel de son contexte et des objectifs poursuivis par la réglementation dont
uitmaakt (arresten van 7 april 2016, Massar, C-460/14, EU: C: 2016: elle fait partie (arrêts du 7 avril 2016, Massar, C-460/14, EU: C:
216, punt 22 en aldaar aangehaalde rechtspraak, en 7 april 2016, AK, 2016: 216, point 22 et jurisprudence citée, ainsi que du 7 avril 2016,
C-5/15, EU: C: 2016: 218, punt 20). AK, C-5/15, EU: C: 2016: 218, point 20).
26. In de eerste plaats zij eraan herinnerd dat, zoals blijkt uit 26. En premier lieu, il importe de rappeler, ainsi qu'il résulte du
overweging 16 van richtlijn 2009/138, deze richtlijn, en in het considérant 16 de la directive 2009/138, que l'objectif poursuivi par
bijzonder artikel 201 ervan betreffende de vrije keuze van de advocaat celle-ci, et, en particulier, par son article 201 relatif au libre
of de vertegenwoordiger, tot doel heeft de belangen van de verzekerden choix de l'avocat ou du représentant, est de protéger de manière
adequaat te beschermen. De algemene strekking en de verbindendheid van adéquate les intérêts des assurés. La portée générale et la valeur
het recht om een advocaat of vertegenwoordiger te kiezen, staan obligatoire qui sont reconnues au droit de choisir son avocat ou son
derhalve in de weg aan een restrictieve uitlegging van artikel 201, représentant s'opposent dès lors à une interprétation restrictive de
lid 1, onder a), van die richtlijn (zie in die zin arresten van 7 l'article 201, paragraphe 1, sous a), de ladite directive (voir, en ce
april 2016, Massar, C-460/14, EU: C: 2016: 216, punt 23, en 7 april sens, arrêts du 7 avril 2016, Massar, C-460/14, EU: C: 2016: 216,
2016, AK, C-5/15, EU: C: 2016: 218, punt 21). point 23, et du 7 avril 2016, AK, C-5/15, EU: C: 2016: 218, point 21).
27. Zo heeft het Hof met betrekking tot het begrip ' administratieve 27. Ainsi, s'agissant de la notion de ' procédure administrative ' au
procedure ' als bedoeld in die bepaling voor recht verklaard dat dit sens de cette disposition, la Cour a dit pour droit que cette notion
begrip onder meer een procedure omvat die ertoe leidt dat een comprend, notamment, une procédure au terme de laquelle un organisme
bestuursorgaan de werkgever vergunning verleent om de voor de public autorise l'employeur à procéder au licenciement d'un salarié,
rechtsbijstand verzekerde werknemer te ontslaan, alsook de fase van assuré en protection juridique, ainsi que la phase de réclamation
bezwaar bij een bestuursorgaan waarin dit orgaan een voor beroep in devant un organisme public au cours de laquelle cet organisme émet une
rechte vatbaar besluit geeft (zie in die zin respectievelijk arresten décision susceptible de recours juridictionnels (voir en ce sens,
van 7 april 2016, Massar, C-460/14, EU: C: 2016: 216, punt 28, en 7 respectivement, arrêts du 7 avril 2016, Massar, C-460/14, EU: C: 2016:
april 2016, AK, C-5/15, EU: C: 2016: 218, punt 26). 216, point 28, et du 7 avril 2016, AK, C-5/15, EU: C: 2016: 218, point
28. In dit verband heeft het Hof beklemtoond dat een uitlegging van 26). 28. A cet égard, la Cour a souligné qu'une interprétation de la notion
het begrip ' administratieve procedure ' waarbij dit begrip enkel de ' procédure administrative ' limitée aux seules procédures
gerechtelijke procedures in bestuursaangelegenheden zou omvatten, dat juridictionnelles en matière administrative, à savoir celles qui se
wil zeggen procedures voor een gerecht in eigenlijke zin, de door de déroulent devant une juridiction proprement dite, viderait de son sens
wetgever van de Europese Unie met zoveel woorden gebruikte uitdrukking l'expression, expressément utilisée par le législateur de l'Union
' administratieve procedure ' haar betekenis zou ontnemen (zie in die européenne, de ' procédure administrative ' (voir, en ce sens, arrêts
zin arresten van 7 april 2016, Massar, C-460/14, EU: C: 2016: 216, du 7 avril 2016, Massar, C-460/14, EU: C: 2016: 216, point 20, et du 7
punt 20, en 7 april 2016, AK, C-5/15, EU: C: 2016: 218, punt 18). avril 2016, AK, C-5/15, EU: C: 2016: 218, point 18).
29. Zoals de advocaat-generaal in punt 81 van zijn conclusie opmerkt, 29. Par conséquent, comme le relève M. l'avocat général au point 81 de
omvat de term ' procedure ' dus niet alleen de fase van het beroep ses conclusions, le terme ' procédure ' ne comprend pas seulement la
voor een gerecht in eigenlijke zin, maar ook de fase die daaraan phase de recours devant une juridiction proprement dite, mais
également une phase qui la précède et qui est susceptible de déboucher
sur une phase juridictionnelle.
voorafgaat en tot een gerechtelijke fase kan leiden. 30. En ce qui concerne la notion de ' procédure judiciaire ', au sens
30. Het begrip ' gerechtelijke procedure ' in de zin van artikel 201 de l'article 201 de la directive 2009/138, il y a lieu de
van richtlijn 2009/138 moet even ruim worden uitgelegd als het begrip l'interpréter de manière tout aussi large que celle de ' procédure
' administratieve procedure ', aangezien het voorts incoherent zou administrative ', dans la mesure où il serait, par ailleurs,
zijn om deze twee begrippen verschillend uit te leggen wat betreft het incohérent d'interpréter ces deux notions de manière différente au
recht om een advocaat of vertegenwoordiger te kiezen. regard du droit de choisir son avocat ou son représentant.
31. Hieruit volgt dat het begrip ' gerechtelijke procedure ' niet kan 31. Il s'ensuit que la notion de ' procédure judiciaire ' ne saurait
worden beperkt tot uitsluitend niet-administratieve procedures voor être limitée ni aux seules procédures non administratives se déroulant
een gerecht in eigenlijke zin, en ook niet door een onderscheid te devant une juridiction proprement dite ni en opérant une
maken tussen de voorbereidende fase en de besluitfase van een différenciation entre la phase préparatoire et la phase décisionnelle
dergelijke procedure. Elke fase die kan leiden tot een procedure bij d'une telle procédure. Ainsi, toute phase, même préliminaire,
een rechterlijke instantie, zelfs een voorafgaande fase, moet dus susceptible de déboucher sur une procédure devant une instance
worden geacht onder het begrip ' gerechtelijke procedure ' in de zin juridictionnelle doit être considérée comme relevant de la notion de '
van artikel 201 van richtlijn 2009/138 te vallen. procédure judiciaire ' au sens de l'article 201 de la directive
32. In casu blijkt uit het bij het Hof ingediende dossier dat de 2009/138. 32. En l'occurrence, s'agissant de la médiation judiciaire, il résulte
gerechtelijke bemiddeling noodzakelijkerwijs wordt gelast door een du dossier soumis à la Cour que cette médiation est nécessairement
rechter bij wie een beroep in rechte aanhangig is en dat dit een fase ordonnée par un juge saisi d'un recours juridictionnel et qu'elle
is van de gerechtelijke procedure bij een gerecht in eigenlijke zin, représente une phase de la procédure judiciaire engagée devant une
dat in beginsel gebonden is aan het bemiddelingsakkoord dat de juridiction proprement dite, laquelle est, en principe, liée par
partijen mogelijkerwijs hebben bereikt. l'accord de médiation éventuellement obtenu par les parties.
33. Zou in die omstandigheden worden aangenomen dat een dergelijke 33. Dans ces conditions, considérer que cette médiation ne constitue
bemiddeling niet zelf ook - voor de toepassing van artikel 201 van pas, elle aussi, aux fins de l'article 201 de la directive 2009/138,
richtlijn 2009/138 - een ' gerechtelijke procedure ' is als bedoeld in une ' procédure judiciaire ' au sens de cet article, priverait, pour
dit artikel, dan zou de verzekerde uitsluitend wat die fase betreft cette seule phase, l'assuré de son droit de choisir son avocat ou son
het recht worden ontnomen om zijn advocaat of vertegenwoordiger te représentant. Or, il ne saurait être contesté que l'assuré a besoin
kiezen. Evenwel kan niet worden betwist dat de verzekerde behoefte d'une protection juridique lors de la phase qui, une fois entamée,
heeft aan rechtsbescherming in de fase die, eenmaal aangevangen, fait partie intégrante de la procédure devant la juridiction qui l'a
integrerend deel uitmaakt van de procedure bij de rechterlijke ordonnée. Une telle interprétation est au demeurant conforme à
instantie die deze fase heeft gelast. Deze uitlegging is overigens in
overeenstemming met het in punt 26 van het onderhavige arrest in l'objectif de la directive 2009/138, rappelé au point 26 du présent
herinnering gebrachte doel van richtlijn 2009/138, namelijk te zorgen
voor een adequate bescherming van de verzekerden, waardoor zij in arrêt, et visant à assurer une protection adéquate des assurés, dans
staat worden gesteld om in de eigenlijke gerechtelijke fase van de la mesure où elle leur permet de continuer à bénéficier de
procedure de bijstand van dezelfde vertegenwoordiger te blijven l'assistance du même représentant pour la phase proprement judiciaire
genieten. de la procédure.
34. Evenzo betekent het feit dat de buitengerechtelijke 34. De même, s'agissant de la procédure de médiation extrajudiciaire,
bemiddelingsprocedure niet bij een rechterlijke instantie is gevoerd la circonstance que celle-ci n'intervienne pas devant une juridiction
evenmin dat zij kan worden uitgesloten van het begrip ' gerechtelijke ne permet pas non plus de l'exclure de la notion de ' procédure
procedure ' in de zin van artikel 201 van richtlijn 2009/138. judiciaire ' au sens de l'article 201 de la directive 2009/138.
35. Een dergelijke bemiddelingsprocedure kan immers leiden tot een 35. En effet, une telle procédure de médiation est susceptible
akkoord tussen de betrokken partijen, dat reeds op verzoek van slechts d'aboutir à un accord entre les parties concernées pouvant, à la
één van hen door een rechterlijke instantie kan worden gehomologeerd. demande même d'une seule d'entre elles, être homologué par une
Bovendien is deze rechterlijke instantie in het kader van de juridiction. En outre, dans le cadre de la procédure d'homologation,
homologatieprocedure gebonden aan de inhoud van dat akkoord zoals cette juridiction est tenue par le contenu de cet accord tel que
vastgesteld door de partijen tijdens de bemiddeling, tenzij dit défini par les parties lors de la médiation, en dehors des hypothèses
akkoord strijdig is met de openbare orde of, in voorkomend geval, de dans lesquelles celui-ci est contraire à l'ordre public ou, le cas
belangen van de minderjarige kinderen. échéant, à l'intérêt des enfants mineurs.
36. Hieruit volgt dat het akkoord dat de partijen hebben gesloten, 36. Il s'ensuit que l'accord auquel les parties parviennent, qu'il
ongeacht of het voortvloeit uit een gerechtelijke dan wel een résulte d'une médiation judiciaire ou extrajudiciaire, a pour
buitengerechtelijke bemiddeling, tot gevolg heeft dat de bevoegde conséquence de lier la juridiction compétente qui procède à son
rechterlijke instantie die dit akkoord homologeert daaraan gebonden is
en dat bedoeld akkoord, nadat het uitvoerbare kracht heeft verkregen, homologation et présente, après avoir acquis force exécutoire, les
dezelfde gevolgen heeft als een vonnis. mêmes effets qu'un jugement.
37. In die omstandigheden lijkt de rol van de advocaat of de 37. Dans ces conditions, le rôle de l'avocat ou du représentant semble
vertegenwoordiger zelfs belangrijker te zijn in het kader van een même être plus important dans le cadre d'une médiation que dans celui
bemiddeling dan in het kader van een bij een bestuursorgaan gemaakt d'une réclamation introduite devant une autorité administrative, telle
bezwaar als bedoeld in punt 27 van dit arrest, waarvan de uitkomst niet bindend is voor een eventuele latere administratieve instantie, noch voor een bestuursrechter. 38. In het kader van een procedure die de rechtspositie van de verzekeringnemer definitief kan vaststellen zonder dat er een reële mogelijkheid bestaat om deze positie te wijzigen door middel van een beroep in rechte, heeft de verzekeringnemer behoefte aan rechtsbescherming, en gelet op de gevolgen van de homologatie van het uit de bemiddeling voortvloeiende akkoord zullen de belangen van de verzekeringnemer die een beroep doet op bemiddeling beter worden beschermd indien hij zich kan beroepen op het in artikel 201 van richtlijn 2009/138 neergelegde recht op vrije keuze van de vertegenwoordiger, net zoals een verzekeringnemer die zich rechtstreeks tot de rechter zou wenden. que celle mentionnée au point 27 du présent arrêt, dont l'issue ne lie ni une éventuelle instance administrative ultérieure ni une juridiction administrative. 38. Dans le cadre d'une procédure qui est susceptible de fixer définitivement la position juridique du preneur d'assurance, sans qu'il ait de possibilité réelle de modifier cette position au moyen d'un recours juridictionnel, le preneur d'assurance a besoin d'une protection juridique et, compte tenu des effets de l'homologation de l'accord résultant de la médiation, les intérêts du preneur d'assurance qui a eu recours à la médiation seront mieux protégés s'il peut se prévaloir du droit au libre choix du représentant prévu à
39. Wat in de tweede plaats de context van artikel 201 van richtlijn l'article 201 de la directive 2009/138, à l'instar du preneur
d'assurance qui s'adresserait directement au juge.
2009/138 betreft, moet worden opgemerkt dat het toepassingsgebied van 39. En second lieu, en ce qui concerne le contexte de cet article 201,
afdeling 4 van hoofdstuk II van titel II van richtlijn 2009/138, die il y a lieu de relever que le champ d'application de la section 4 du
betrekking heeft op de rechtsbijstandverzekering, in artikel 198 van deze richtlijn bijzonder ruim is omschreven, doordat daarin is bepaald dat die afdeling van toepassing is op de verzekering voor rechtsbijstand, waarbij een verzekeringsonderneming tegen betaling van een premie de verbintenis aangaat om de kosten van gerechtelijke procedures te dragen en andere diensten te verlenen die voortvloeien uit de door de verzekering geboden dekking, met name met het oog op de verdediging of vertegenwoordiging van de verzekerde in een civielrechtelijke, strafrechtelijke, administratieve of andere procedure of in geval van een tegen deze persoon gerichte vordering. 40. Een dergelijke omschrijving van het toepassingsgebied van die afdeling bevestigt dat de daarin neergelegde rechten van de chapitre II du titre II de la directive 2009/138, relative à l'assurance-protection juridique, est défini à l'article 198 de cette directive de manière particulièrement étendue, dans la mesure où, selon cette disposition, ladite section s'applique à l'assurance-protection juridique par laquelle une entreprise d'assurance s'engage, moyennant le paiement d'une prime, à prendre en charge des frais de procédure judiciaire et à fournir d'autres services directement liés à la couverture d'assurance, notamment en vue de défendre ou de représenter l'assuré dans une procédure civile, pénale, administrative ou autre, ou contre une réclamation dont il est l'objet. 40. Une telle définition du champ d'application de cette section confirme une interprétation large des droits des assurés prévus par ladite section dont, notamment, celui de choisir son représentant visé
verzekerden, waaronder met name het in artikel 201 van richtlijn à l'article 201 de la directive 2009/138.
2009/138 bedoelde recht om hun vertegenwoordiger te kiezen, ruim
moeten worden uitgelegd. 41. Bovendien moedigt het Unierecht zelf het gebruik van 41. Par ailleurs, le droit de l'Union lui-même encourage le recours
bemiddelingsprocedures aan, hetzij, zoals de ordes van balies aux procédures de médiation, que ce soit, comme le relèvent les ordres
opmerken, door middel van richtlijn 2008/52/EG van het Europees des barreaux, au moyen de la directive 2008/52/CE du Parlement
Parlement en de Raad van 21 mei 2008 betreffende bepaalde aspecten van européen et du Conseil, du 21 mai 2008, sur certains aspects de la
bemiddeling/mediation in burgerlijke en handelszaken (PB 2008, L 136, médiation en matière civile et commerciale (JO 2008, L 136, p. 3), ou
blz. 3), hetzij op basis van het primaire recht, in het bijzonder sur le fondement du droit primaire, en particulier de l'article 81,
artikel 81, lid 2, onder g), VWEU, dat bepaalt dat de wetgever van de paragraphe 2, sous g), TFUE, aux termes duquel, dans le cadre de la
Unie in het kader van de justitiële samenwerking in burgerlijke zaken coopération judiciaire en matière civile, le législateur de l'Union
maatregelen moet vaststellen met het oog op ' de ontwikkeling van est appelé à adopter des mesures visant à assurer le ' développement
alternatieve methoden voor geschillenbeslechting '. Het zou dus de méthodes alternatives de résolution des litiges '. Il serait donc
incoherent zijn indien het Unierecht het gebruik van dergelijke incohérent que le droit de l'Union encourage l'utilisation de telles
methoden zou aanmoedigen en tegelijkertijd de rechten zou beperken van méthodes et restreigne, dans le même temps, les droits des
justitiabelen die besluiten om een beroep te doen op deze methoden. justiciables qui décident de se prévaloir de ces méthodes.
42. Gelet op een en ander dient op de gestelde vraag te worden 42. Compte tenu de tout ce qui précède, il convient de répondre à la
geantwoord dat artikel 201, lid 1, onder a), van richtlijn 2009/138 question posée que l'article 201, paragraphe 1, sous a), de la
aldus moet worden uitgelegd dat het in deze bepaling bedoelde begrip ' directive 2009/138 doit être interprété en ce sens que la notion de '
gerechtelijke procedure ' ook betrekking heeft op een procedure voor procédure judiciaire ' visée à cette disposition inclut une procédure
gerechtelijke of buitengerechtelijke bemiddeling waarbij een de médiation judiciaire ou extrajudiciaire dans laquelle une
rechterlijke instantie betrokken is of kan zijn, hetzij bij het juridiction est impliquée ou susceptible de l'être, que ce soit lors
inleiden van deze procedure hetzij na afloop ervan » (HvJ, 14 mei de l'engagement de cette procédure ou après la clôture de celle-ci »
2020, C-667/18, Orde van Vlaamse Balies en Ordre des barreaux (CJUE, 14 mai 2020, C-667/18, Orde van Vlaamse Balies et Ordre des
francophones et germanophone, punten 19 tot 42). barreaux francophones et germanophone, points 19 à 42).
B.10. Daaruit volgt dat artikel 156, 1°, van de wet van 4 april 2014, B.10. Il en découle que l'article 156, 1°, de la loi du 4 avril 2014,
zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 9 april 2017, de tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 9 avril 2017,
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel violerait les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison
201, lid 1, a), van de richtlijn 2009/138/EG, zou schenden, in de avec l'article 201, paragraphe 1, a), de la directive 2009/138/CE,
interpretatie dat het de verzekerde de vrije keuze van een raadsman s'il était interprété comme privant l'assuré de la liberté de choisir
ontzegt in een procedure voor gerechtelijke of buitengerechtelijke un conseil dans les procédures de médiation judiciaire ou
bemiddeling onder begeleiding van een erkende bemiddelaar, zoals extrajudiciaire avec l'aide d'un médiateur agréé, telles qu'elles sont
geregeld in de artikelen 1723/1 tot 1737 van het Gerechtelijk Wetboek. réglées par les articles 1723/1 à 1737 du Code judiciaire.
Uit hetgeen is vermeld in B.7.3 en B.7.4 blijkt immers dat de Il ressort en effet de ce qui est dit en B.7.3 et en B.7.4 que la
gerechtelijke en de buitengerechtelijke bemiddeling onder begeleiding médiation judiciaire et la médiation extrajudiciaire avec l'aide d'un
van een erkende bemiddelaar procedures zijn « waarbij een rechterlijke médiateur agréé sont des procédures « dans lesquelles une juridiction
instantie betrokken is of kan zijn, hetzij bij het inleiden van deze est impliquée ou susceptible de l'être, que ce soit lors de
procedure hetzij na afloop ervan ». l'engagement de cette procédure ou après la clôture de celle-ci ».
Het in het tweede middel bekritiseerde verschil in behandeling is Ainsi, eu égard à l'article 201, paragraphe 1, a), de la directive
aldus, gelet op artikel 201, lid 1, a), van de richtlijn 2009/138/EG 2009/138/CE, tel qu'il est interprété par la Cour de justice de
zoals geïnterpreteerd door het Hof van Justitie van de Europese Unie l'Union européenne dans l'arrêt cité plus haut, la différence de
in het aangehaalde arrest, niet redelijk verantwoord. traitement critiquée dans le second moyen n'est pas raisonnablement
B.11. Volgens de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese justifiée. B.11. Selon la jurisprudence de la Cour de justice de l'Union
Unie dienen de rechterlijke instanties van de lidstaten het nationaal européenne, les instances judiciaires des Etats membres doivent, dans
toute la mesure du possible, donner au droit national une
recht zoveel mogelijk in overeenstemming met de eisen van het recht interprétation conforme aux exigences du droit de l'Union européenne
van de Europese Unie uit te leggen (HvJ, 13 november 1990, C-106/89, (CJCE, 13 novembre 1990, C-106/89, Marleasing SA et La Comercial
Marleasing SA en La Comercial Internacional de Alimentación SA, punt
8; 26 september 2000, C-262/97, Rijksdienst voor Pensioenen en R. Internacional de Alimentación SA, point 8; 26 septembre 2000,
Engelbrecht, punt 39). C-262/97, Rijksdienst voor Pensioenen et R. Engelbrecht, point 39).
Gelet op die rechtspraak en rekening houdend met het feit dat een Eu égard à cette jurisprudence et compte tenu du fait qu'une
vernietiging van het bij artikel 2 van de wet van 9 april 2017 annulation du droit au libre choix d'un conseil dans des procédures
ingevoerde recht op de vrije keuze van een raadsman in d'arbitrage, instauré par l'article 2 de la loi du 9 avril 2017, ne
arbitrageprocedures, geen onmiddellijk gevolg zou geven aan het donnerait pas immédiatement suite à l'arrêt précité de la Cour de
voormelde arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 14 justice de l'Union européenne du 14 mai 2020, l'article 156, 1°, de la
mei 2020, dient artikel 156, 1°, van de wet van 4 april 2014, zoals loi du 4 avril 2014, tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la
vervangen bij artikel 2 van de wet van 9 april 2017, te worden loi du 9 avril 2017, doit être interprété en ce que les termes «
geïnterpreteerd in die zin dat de erin gebruikte woorden « procédure judiciaire », utilisés dans cette disposition, portent aussi
gerechtelijke [...] procedure » ook betrekking hebben op de procedures sur les procédures de médiation judiciaire ou extrajudiciaire avec
voor gerechtelijke of buitengerechtelijke bemiddeling onder l'aide d'un médiateur agréé, telles qu'elles sont réglées par les
begeleiding van een erkende bemiddelaar, zoals geregeld in de
artikelen 1723/1 tot 1737 van het Gerechtelijk Wetboek. In die articles 1723/1 à 1737 du Code judiciaire. Dans cette interprétation,
interpretatie is het recht op een vrije keuze van een raadsman le droit au libre choix d'un conseil est garanti lorsqu'il est procédé
gewaarborgd wanneer wordt overgegaan tot dergelijke
bemiddelingsprocedures. à de telles procédures de médiation.
B.12. Onder voorbehoud van de interpretatie vermeld in B.11, is het B.12. Sous réserve de l'interprétation mentionnée en B.11, le second
tweede middel niet gegrond. moyen n'est pas fondé.
B.13. Daar de bestreden bepalingen, in die interpretatie, het in het B.13. Dès lors que, dans cette interprétation, les dispositions
eerste middel aangevoerde verschil in behandeling niet in het leven attaquées ne créent pas la différence de traitement invoquée dans le
roepen, is dat middel, onder voorbehoud van diezelfde interpretatie, premier moyen, ce moyen n'est, sous réserve de la même interprétation,
evenmin gegrond. pas davantage fondé.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof, la Cour,
onder voorbehoud van de interpretatie vermeld in B.11, verwerpt het sous réserve de l'interprétation mentionnée en B.11, rejette le
beroep. recours.
Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier
het Grondwettelijk Hof, op 22 oktober 2020. 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 22 octobre 2020.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^