Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 123/2020 van 24 september 2020 Rolnummer 7217 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 19 van de wet van 2 mei 2019 « houdende diverse fiscale bepalingen 2019-I. », ingesteld door Raf Geurts. Het Grondwet samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Moerman, T. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 123/2020 van 24 september 2020 Rolnummer 7217 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 19 van de wet van 2 mei 2019 « houdende diverse fiscale bepalingen 2019-I. », ingesteld door Raf Geurts. Het Grondwet samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Moerman, T. (...) Extrait de l'arrêt n° 123/2020 du 24 septembre 2020 Numéro du rôle : 7217 En cause : le recours en annulation de l'article 19 de la loi du 2 mai 2019 « portant des dispositions fiscales diverses 2019-I. », introduit par Raf Geurts. La Cour composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, J.-P. Moerman, T. Merckx-Van(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 123/2020 van 24 september 2020 Extrait de l'arrêt n° 123/2020 du 24 septembre 2020
Rolnummer 7217 Numéro du rôle : 7217
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 19 van de wet van 2 En cause : le recours en annulation de l'article 19 de la loi du 2 mai
mei 2019 « houdende diverse fiscale bepalingen 2019-I. », ingesteld 2019 « portant des dispositions fiscales diverses 2019-I. », introduit
door Raf Geurts. par Raf Geurts.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen,
Lavrysen, J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J.
Leysen, J. Moerman en M. Pâques, bijgestaan door de griffier P.-Y. Moerman et M. Pâques, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée
Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, par le président A. Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 20 juni 2019 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 20
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 21 juni
2019, heeft Raf Geurts, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. H. juin 2019 et parvenue au greffe le 21 juin 2019, Raf Geurts, assisté
Vandebergh en Mr. A. Lewandowski, advocaten bij de balie van Limburg, et représenté par Me H. Vandebergh et Me A. Lewandowski, avocats au
beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 19 van de wet van 2 mei barreau du Limbourg, a introduit un recours en annulation de l'article
2019 « houdende diverse fiscale bepalingen 2019-I. » (bekendgemaakt in 19 de la loi du 2 mai 2019 « portant des dispositions fiscales
het Belgisch Staatsblad van 15 mei 2019). diverses 2019-I. » (publiée au Moniteur belge du 15 mai 2019).
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
B.1.1. Krachtens artikel 133, § 1, van het koninklijk besluit van 27 B.1.1. En vertu de l'article 133, § 1er, de l'arrêté royal du 27 août
augustus 1993 « tot uitvoering van het Wetboek van de
inkomstenbelastingen 1992 » (hierna : het KB/WIB 1992) worden 1993 « d'exécution du Code des impôts sur les revenus 1992 » (ci-après
belastingaanslagen « op naam van de betrokken belastingschuldigen ten : l'AR/CIR 1992), les cotisations fiscales « sont portées aux rôles au
kohiere gebracht ». Een belastingaanslag die op naam van een andere nom des redevables intéressés ». Une cotisation fiscale enrôlée au nom
persoon dan de belastingschuldige ten kohiere wordt gebracht, is
bijgevolg nietig (Cass., 18 juni 2009, F.08.0034.F). d'une personne autre que le redevable est donc nulle (Cass., 18 juin
2009, F.08.0034.F).
Het Wetboek van de inkomstenbelastingen (hierna : het WIB 1992) noch Ni le Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : le CIR 1992) ni
het KB/WIB 1992 bepalen wie de belastingschuldige is voor de belasting l'AR/CIR 1992 ne déterminent qui est le redevable de l'impôt perçu
die was geheven ten aanzien van een vereffende vennootschap. Die
belastingschuldige dient bijgevolg te worden bepaald aan de hand van dans le chef d'une société liquidée. Ce redevable doit dès lors être
de regels van vennootschapsrecht. déterminé selon les règles du droit des sociétés.
B.1.2. Krachtens artikel 183, § 1, van het Wetboek van vennootschappen B.1.2. En vertu de l'article 183, § 1er, du Code des sociétés, une
(hierna : het W.Venn) wordt een vennootschap na haar ontbinding geacht société est, après sa dissolution, réputée exister pour sa
voort te bestaan voor haar vereffening. Krachtens artikel 2:76 van het liquidation. En vertu de l'article 2:76 du Code des sociétés et des
Wetboek van vennootschappen en verenigingen (hierna : het WVV) wordt
een vennootschap na haar ontbinding geacht voort te bestaan voor haar associations, une société est, après sa dissolution, réputée exister
vereffening tot aan de sluiting daarvan. Tussen de ontbinding en de pour sa liquidation jusqu'à la clôture de celle-ci. La société en
sluiting van de vereffening behoudt de vennootschap in vereffening liquidation conserve donc sa personnalité juridique entre la
bijgevolg haar rechtspersoonlijkheid. dissolution et la clôture de la liquidation.
Het sluiten van de vereffening heeft daarentegen wel het verlies van Par contre, la clôture de la liquidation entraîne la perte de la
de rechtspersoonlijkheid tot gevolg (Cass., 14 februari 2012, personnalité juridique (Cass., 14 février 2012, P.11.1181.N). Une fois
P.11.1181.N). Door het sluiten van de vereffening houdt de la liquidation clôturée, la société cesse d'exister, elle n'est plus
vennootschap op te bestaan, is zij geen rechtssubject meer, en heeft un sujet de droit et elle n'a plus ni siège social, ni patrimoine, ni
zij geen maatschappelijke zetel, geen vermogen en geen organen meer. organes. Partant, elle ne peut plus être poursuivie en justice.
Bijgevolg kan zij niet langer in rechte worden aangesproken.
B.1.3. Teneinde de rechten van de schuldeisers van de vereffende B.1.3. Pour protéger les droits des créanciers de la société liquidée,
vennootschap te beschermen, bepalen artikel 198, § 1, derde streepje, l'article 198, § 1er, troisième tiret, du Code des sociétés et
van het W.Venn. en artikel 2:143, § 1, vijfde streepje, van het WVV l'article 2: 143, § 1er, cinquième tiret, du Code des sociétés et des
dat de vennootschap nog gedurende vijf jaar na de bekendmaking van de associations prévoient que les créanciers peuvent encore se retourner
sluiting van de vereffening in de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad door haar schuldeisers kan worden aangesproken in de persoon van haar vereffenaar. De vereffenaar kan krachtens die bepalingen door de schuldeisers van de vennootschap slechts in zijn hoedanigheid van vereffenaar worden aangesproken. Aangezien een vordering die op grond van die bepalingen is ingesteld, bij wege van een juridische fictie is gericht tegen de vereffende vennootschap, voor schulden die zijn ontstaan toen de vennootschap nog bestond, staat de vereffenaar niet met zijn persoonlijke vermogen voor die schulden in. B.1.4. Gelet op het voorgaande moet de fiscale administratie, indien zij naar aanleiding van een controle na de sluiting van de vereffening van een vennootschap een aanslag in de vennootschapsbelasting vestigt ten aanzien van de vennootschap als belastingplichtige, die aanslag contre la société, en la personne de son liquidateur, dans les cinq années qui suivent la publication de la clôture de la liquidation aux annexes du Moniteur belge. En vertu de ces dispositions, le liquidateur ne peut être poursuivi par les créanciers de la société qu'en sa qualité de liquidateur. Dès lors qu'une action introduite sur la base de ces dispositions est dirigée, par une fiction juridique, contre la société liquidée, pour des dettes nées à l'époque où la société existait encore, le liquidateur ne doit pas assumer ces dettes sur son patrimoine personnel. B.1.4. Eu égard à ce qui précède, si, à la suite d'un contrôle postérieur à la clôture de la liquidation d'une société, l'administration fiscale établit une cotisation à l'impôt des sociétés à charge de la société comme redevable, elle doit enrôler cette
ten kohiere brengen op naam van de vereffenaar ervan. cotisation au nom du liquidateur de cette société.
B.2.1. Het bestreden artikel 19 van de wet van 2 mei 2019 « houdende B.2.1. L'article 19, attaqué, de la loi du 2 mai 2019 « portant des
diverse fiscale bepalingen 2019-I. » (hierna : de wet van 2 mei 2019) dispositions fiscales diverses 2019-I. » (ci-après : la loi du 2 mai
wijzigt artikel 357 van het WIB 1992, dat deel uitmaakt van de 2019) modifie l'article 357 du CIR 1992, qui fait partie des
bepalingen in dat Wetboek die de aanslagtermijnen regelen bij de dispositions contenues dans ce Code qui règlent les délais
vestiging en invordering van de inkomstenbelastingen. d'imposition lors de l'établissement et du recouvrement des impôts sur les revenus.
B.2.2. De verzoekende partij is verwikkeld in een geschil met de B.2.2. La partie requérante est impliquée dans un litige qui l'oppose
belastingadministratie naar aanleiding van de vereffening van een à l'administration fiscale dans le cadre de la liquidation d'une
vennootschap. Doordat de fiscale administratie de aanslag in de société. L'administration fiscale ayant enrôlé la cotisation à l'impôt
vennootschapsbelasting ten kohiere heeft gebracht op naam van de des sociétés au nom de la société liquidée et non au nom du
vereffende vennootschap in plaats van op naam van de vereffenaar liquidateur de celle-ci, cette cotisation a été annulée par le juge.
ervan, werd die aanslag door de rechter vernietigd.
B.2.3. Artikel 356 van het WIB 1992 bepaalt : B.2.3. L'article 356 du CIR 1992 dispose :
« Wanneer tegen een beslissing van de adviseur-generaal van de « Lorsqu'une décision du directeur des contributions ou du
administratie belast met de vestiging van de inkomstenbelastingen of
van de door hem gedelegeerde ambtenaar een vordering in rechte is
ingesteld en de rechter de aanslag geheel of ten dele nietig fonctionnaire délégué par lui fait l'objet d'un recours en justice, et
verklaart, om een andere reden dan verjaring, blijft de zaak gedurende que le juge prononce la nullité totale ou partielle de l'imposition
een termijn van zes maanden te rekenen vanaf de rechterlijke pour une cause autre que la prescription, la cause reste inscrite au
beslissing ingeschreven op de rol. Gedurende die termijn van zes rôle pendant six mois à dater de la décision judiciaire. Pendant ce
maanden die de termijnen om verzet of hoger beroep aan te tekenen of délai de six mois qui suspend les délais d'opposition, d'appel ou de
om een voorziening in cassatie in te dienen schorst, kan de cassation, l'administration peut soumettre à l'appréciation du juge
administratie een subsidiaire aanslag door middel van conclusies aan par voie de conclusions, une cotisation subsidiaire à charge du même
het oordeel van de rechter onderwerpen op naam van dezelfde redevable et en raison de tout ou partie des mêmes éléments
belastingschuldige en op grond van alle of een deel van dezelfde
belastingelementen als de initiële aanslag. d'imposition que la cotisation primitive.
Als de administratie een subsidiaire aanslag binnen de voornoemde Si l'administration soumet au juge une cotisation subsidiaire dans le
termijn van zes maanden aan de rechter voorlegt, beginnen, in délai de six mois précité, par dérogation à l'alinéa premier, les
afwijking van het eerste lid, de termijnen om verzet of hoger beroep délais d'opposition, d'appel et de cassation commencent à courir à
aan te tekenen of om een voorziening in cassatie in te dienen te lopen
vanaf de betekening van de rechterlijke beslissing betreffende de partir de la signification de la décision judiciaire relative à la
subsidiaire aanslag. cotisation subsidiaire.
Wanneer de aanslag waarvan de nietigheid door de rechter wordt Lorsque l'imposition dont la nullité est prononcée par le juge, a
uitgesproken, aanleiding heeft gegeven tot een teruggave van een donné lieu à la restitution d'un précompte ou d'un versement anticipé,
voorheffing of voorafbetaling, wordt bij de berekening van de aan het il est tenu compte de cette restitution lors du calcul de la
oordeel van de rechter onderworpen subsidiaire aanslag rekening cotisation subsidiaire soumise à l'appréciation du juge.
gehouden met die teruggave.
De subsidiaire aanslag is slechts invorderbaar of terugbetaalbaar ter La cotisation subsidiaire n'est recouvrable ou remboursable qu'en
uitvoering van de rechterlijke beslissing. exécution de la décision du juge.
Wanneer de subsidiaire aanslag gevestigd wordt in hoofde van een Lorsque la cotisation subsidiaire est établie dans le chef d'un
overeenkomstig artikel 357 gelijkgestelde belastingschuldige, wordt redevable assimilé conformément à l'article 357, cette cotisation est
die aanslag aan de rechter onderworpen door een aan de gelijkgestelde
belastingschuldige betekend verzoekschrift met dagvaarding om te soumise au juge par requête signifiée au redevable assimilé avec
verschijnen ». assignation à comparaître ».
B.2.4. Vóór de bestreden bepaling kon de belastingadministratie na de B.2.4. Avant l'entrée en vigueur de la disposition attaquée,
nietigverklaring van de belastingaanslag om de in B.2.2 vermelde l'administration fiscale ne pouvait pas soumettre de cotisation
reden, geen geldige subsidiaire aanslag aan de rechter voorleggen. subsidiaire valable au juge après l'annulation de la cotisation
Artikel 356 van het WIB 1992 vereist immers dat de subsidiaire aanslag fiscale, pour le motif mentionné en B.2.2. L'article 356 du CIR 1992
« op naam van dezelfde belastingschuldige » als de vernietigde aanslag exige en effet que la cotisation subsidiaire soit soumise à ce juge «
aan die rechter wordt voorgelegd. Indien de fiscale administratie een à charge du même redevable » que la cotisation annulée. Si
subsidiaire aanslag ten kohiere zou brengen ten aanzien van de l'administration fiscale enrôlait une cotisation subsidiaire à charge
vereffenaar, zou die dus nietig moeten worden verklaard vanwege du liquidateur, cette cotisation devrait donc être annulée pour le
hetzelfde gebrek als de initiële aanslag. même vice que la cotisation initiale.
B.2.5. Krachtens artikel 357 van het WIB 1992 worden weliswaar B.2.5. Si l'article 357 du CIR 1992 assimile certaines catégories de
bepaalde categorieën van personen gelijkgesteld met de
belastingschuldige van de initiële aanslag bedoeld in artikel 356 van personnes au redevable de la cotisation initiale visé à l'article 356
hetzelfde Wetboek, maar die bepaling bevatte geen gelijkstelling du même Code, cette disposition n'assimilait pas la société liquidée à
tussen de vereffende vennootschap en haar vereffenaar. In de versie son liquidateur. Dans sa version applicable avant sa modification par
ervan die van toepassing was voordat het werd gewijzigd bij de
bestreden bepaling, luidde artikel 357 van het WIB 1992 immers als la disposition attaquée, l'article 357 du CIR 1992 était en effet
volgt : libellé comme suit :
« Voor de toepassing van de artikelen 355 en 356 worden met dezelfde « Pour l'application des articles 355 et 356, sont assimilés au même
belastingschuldige gelijkgesteld : redevable :
1° de erfgenamen van de belastingschuldige; 1° les héritiers du redevable;
2° zijn echtgenoot; 2° son conjoint;
3° naargelang het geval, de vennootschap die een fusie, splitsing, 3° selon le cas, la société qui a procédé à une fusion, scission,
verrichting gelijkgesteld met een fusie of andere ontbinding zonder opération assimilée à une fusion ou autre dissolution sans partage
verdeling van het gehele maatschappelijke vermogen heeft doorgevoerd total de l'avoir social, et la société absorbante ou bénéficiaire ou
en de opslorpende of verkrijgende vennootschap of de verkrijgende les sociétés bénéficiaires de l'opération;
vennootschappen; 4° de leden van het gezin, de vennootschap, de vereniging of de 4° les membres de la famille, de la société, de l'association ou de la
gemeenschap waarvan het hoofd, de directeur, de aandeelhouders of de communauté dont le chef, le directeur, les actionnaires ou les
vennoten oorspronkelijk werden aangeslagen en wederkerig ». associés ont été primitivement imposés et réciproquement ».
B.2.6. C'est pour cette raison que la disposition attaquée complète
B.2.6. De bestreden bepaling vult artikel 357 van het WIB 1992 daarom l'article 357 du CIR 1992 en assimilant le liquidateur à la personne
aan met een gelijkstelling van de vereffenaar en de vereffende
rechtspersoon als belastingschuldige. Het nieuwe artikel 357, 5°, van morale liquidée, comme redevable. Le nouvel article 357, 5°, du CIR
het WIB 1992 bepaalt : 1992 dispose :
« Voor de toepassing van de artikelen 355 en 356 worden met dezelfde « Pour l'application des articles 355 et 356, sont assimilés au même
belastingschuldige gelijkgesteld : redevable :
[...] [...]
5° de vereffenaar van de rechtspersoon waarvan de vereffening gesloten 5° le liquidateur de la personne morale dont la liquidation a été
is, in die hoedanigheid, of, bij ontstentenis daarvan, de personen die clôturée, en cette qualité, ou, à défaut, les personnes considérées
beschouwd worden als vereffenaar krachtens deel 1, boek 2, titel 8 van comme liquidateurs en vertu de la partie 1re, livre 2, titre 8 du Code
het Wetboek van vennootschappen en verenigingen, gedurende de periode des sociétés et des associations, au cours de la période prévue par
voorzien in artikel 2:143, van hetzelfde Wetboek ». l'article 2:143, du même Code ».
B.2.7. In de parlementaire voorbereiding wordt de bestreden bepaling B.2.7. Dans les travaux préparatoires, la disposition attaquée est
als volgt verantwoord : justifiée comme suit :
« Met het arrest van het Hof van beroep te Antwerpen d.d. 27 juni 2017 werd geoordeeld dat de aanslagen die gevestigd werden op naam van een vereffende vennootschap in feite werden gericht aan een vennootschap die niet meer bestaat en dat dergelijke aanslagen op naam van de vereffenaar, in zijn hoedanigheid van vereffenaar van de vereffende vennootschap, zouden moeten worden gevestigd. Tegen deze uitspraak was geen cassatievoorziening mogelijk. In artikel 355 WIB 92 wordt de mogelijkheid geboden om, in geval van een vernietiging van een aanslag in een beslissing naar aanleiding van een bezwaarschrift, een vervangende aanslag voor te stellen waarbij rekening gehouden wordt met de reden van de vernietiging om een andere reden dan verjaring. Wanneer een gerechtelijke beslissing een aanslag vernietigt wegens een andere reden dan verjaring, kan overeenkomstig artikel 356, WIB 92 een subsidiaire aanslag aan de rechter worden voorgelegd door middel van conclusies. In beide gevallen wordt als « Avec l'arrêt de la Cour d'appel d'Anvers du 27 juin 2017 il a été statué que les impositions effectuées au nom d'une société liquidée étaient en fait adressées à une société qui n'existait plus et que de telles impositions devaient être effectuées au nom du liquidateur, en sa qualité de liquidateur de la société liquidée. Aucun pourvoi en cassation n'était possible contre cet arrêt. Dans l'article 355, CIR 92, la possibilité a été offerte, en cas d'annulation d'une imposition dans une décision rendue à la suite d'une réclamation, de proposer une cotisation de remplacement tenant compte du motif de l'annulation pour un motif autre que la prescription. Lorsqu'une décision judiciaire annule une imposition pour un motif autre qu'une prescription, conformément à l'article 356, CIR 92, une cotisation subsidiaire peut être soumise au juge sous la
voorwaarde gesteld dat de betreffende nieuwe aanslagen worden forme de conclusions. Dans les deux cas, la condition est que les
gevestigd op basis van dezelfde belastingelementen en in hoofde van nouvelles cotisations en cause doivent être établies sur la base des
mêmes éléments fiscaux et à l'encontre du même contribuable. L'article
dezelfde belastingschuldige. Artikel 357, WIB 92 bepaalt wie als 357, CIR 92 détermine qui peut être considéré comme le même
dezelfde belastingschuldige kan worden beschouwd. contribuable.
In de huidige stand van de wetgeving kan in toepassing van artikel En l'état actuel de la législation, en application de l'article 357,
357, WIB 92 de vereffenaar ' qualitate qua ' niet beschouwd worden als CIR 92, le liquidateur ' qualitate qua ' ne peut être considéré comme
dezelfde belastingschuldige zoals bepaald in de artikelen 355 en 356, le même contribuable au sens des articles 355 et 356, CIR 92. Dans la
WIB 92. Met de wet van 11 december 2008 (BS 12 januari 2009) werd er loi du 11 décembre 2008 (Moniteur belge du 12 janvier 2009) il a déjà
reeds een bepaling toegevoegd waarbij een gelijkaardige regeling werd
getroffen voor bijvoorbeeld vennootschappen die naar aanleiding van été inséré une disposition semblable régissant par exemple les
een fusie werden overgenomen.
Naar analogie met deze wijziging en teneinde de wettelijk sociétés acquises à la suite d'une fusion.
verschuldigde belasting te kunnen handhaven wordt artikel 357, WIB 92 L'article 357, CIR 92 est également modifié afin d'y ajouter le
gewijzigd teneinde de vereffenaar ' qualitate qua ' toe te voegen aan liquidateur ' qualitate qua ' à la liste des personnes assimilées au
de lijst van personen gelijkgesteld met de belastingschuldige in het contribuable dans le cadre de l'enrôlement d'une cotisation
kader van de vestiging van een subsidiaire of vervangende aanslag ten subsidiaire ou de remplacement établie suite à l'annulation d'une
gevolge van een vernietiging van de aanslag door een gerechtelijke of cotisation par une décision judiciaire ou administrative.
een administratieve beslissing.
De inkohiering in hoofde van de vereffenaar ' qualitate qua ' creëert L'enrôlement au nom du liquidateur ' qualitate qua ' ne crée aucune
geen bijkomende verplichtingen voor de vereffenaar in persoonlijke obligation supplémentaire pour le liquidateur en son nom personnel »
naam » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3699/001, pp. 7-8). (Doc. parl., Chambre. 2018-2019, DOC 54-3699, pp. 7-8).
B.2.8. Ingevolge de bestreden bepaling kan de fiscale administratie B.2.8. Du fait de la disposition attaquée, l'administration fiscale
voortaan een geldige subsidiaire aanslag op naam van de vereffenaar peut désormais soumettre une cotisation subsidiaire valable à charge
voorleggen aan de rechter die de initiële belastingaanslag heeft du liquidateur au juge qui a annulé la cotisation fiscale initiale
vernietigd omdat hij ten onrechte ten kohiere werd gebracht op naam van de vereffende vennootschap. parce qu'elle avait été enrôlée à tort au nom de la société liquidée.
B.3.1. De verzoeker en de tussenkomende partij onderschrijven de B.3.1. La partie requérante et la partie intervenante souscrivent à
doelstelling die met artikel 19 van de wet van 2 mei 2019 wordt l'objectif poursuivi par l'article 19 de la loi du 2 mai 2019. Leurs
nagestreefd. Hun grieven zijn beperkt tot de werking in de tijd van de griefs se limitent à l'effet dans le temps de la disposition attaquée.
bestreden bepaling. B.3.2. Het eerste middel is afgeleid uit de schending, door de B.3.2. Le premier moyen est pris de la violation, par la disposition
bestreden bepaling, van de artikelen 10 en 11, in samenhang gelezen attaquée, des articles 10 et 11, lus en combinaison avec l'article
met artikel 170, § 1, van de Grondwet, met het fiscaal 170, § 1er, de la Constitution, avec le principe de légalité en
wettigheidsbeginsel, met het rechtszekerheidsbeginsel en met het matière fiscale, avec le principe de sécurité juridique et avec le
beginsel van de minimale voorzienbaarheid van de belastingwet, doordat principe de prévisibilité minimale de la loi fiscale, en ce que, dans
zij in hangende fiscale rechtsgedingen een grondslag zou geven aan een des litiges fiscaux pendants, cette disposition donnerait un fondement
subsidiaire aanslag die anders geen wettelijke grondslag zou hebben. à une cotisation subsidiaire qui, sans cela, n'aurait pas de fondement
Het tweede middel is afgeleid uit de schending, door de bestreden légal. Le deuxième moyen est pris de la violation, par la disposition
bepaling, van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang attaquée, des articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison
gelezen met het beginsel van de niet-retroactiviteit van de wetten en
met artikel 2 (thans artikel 1) van het Burgerlijk Wetboek, doordat avec le principe de la non-rétroactivité des lois et avec l'article 2
zij met terugwerkende kracht zou ingrijpen in hangende rechtsgedingen. (actuellement article 1er) du Code civil, en ce qu'elle aurait une
incidence rétroactive sur des litiges pendants.
Het derde middel is afgeleid uit de schending, door de bestreden Le troisième moyen est pris de la violation, par la disposition
bepaling, van artikel 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen met attaquée, de l'article 16 de la Constitution, lu en combinaison avec
artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention
voor de rechten van de mens, met het rechtszekerheidsbeginsel, met het européenne des droits de l'homme, avec le principe de la sécurité
juridique, avec le principe de la non-rétroactivité des lois et avec
beginsel van de niet-retroactiviteit van de wetten en met artikel 2 l'article 2 (actuellement article 1er) du Code civil, en ce que la
(thans artikel 1) van het Burgerlijk Wetboek, doordat zij met disposition attaquée affecterait rétroactivement des droits acquis.
terugwerkende kracht verworven rechten zou aantasten.
Het vierde middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en Le quatrième moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 de
11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het beginsel van de la Constitution, lus en combinaison avec le principe de la séparation
scheiding der machten en met het rechtsstaatsbeginsel, doordat de des pouvoirs et avec le principe de l'Etat de droit, en ce que le
wetgever met terugwerkende kracht zou ingrijpen in hangende législateur interviendrait rétroactivement dans des litiges pendants
rechtsgedingen tussen particulieren en een administratieve overheid. entre des particuliers et une autorité publique.
Het vijfde middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en Le cinquième moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 de
11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention
Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met het beginsel van européenne des droits de l'homme et avec le principe de bonne
een behoorlijke rechtsbedeling, doordat de bestreden bepaling afbreuk administration de la justice, en ce que la disposition attaquée
zou doen aan de wapengelijkheid tussen de belastingplichtige en de porterait atteinte à l'égalité des armes entre le redevable et le fisc
fiscus in een hangend rechtsgeding. dans un litige pendant.
B.3.3. Aangezien die vijf middelen onlosmakelijk samenhangen, worden B.3.3. Ces cinq moyens étant indissociablement liés, ils sont examinés
zij samen onderzocht. conjointement.
B.3.4. Met betrekking tot het vijfde middel dient te worden opgemerkt B.3.4. En ce qui concerne le cinquième moyen, il y a lieu d'observer
dat artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens que l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme
niet toepasselijk is op niet-strafrechtelijke fiscale geschillen
(EHRM, 12 juli 2001, Ferrazzini t. Italië). Niettemin is het recht op n'est pas applicable aux litiges fiscaux non pénaux (CEDH, 12 juillet
een eerlijk proces ook gewaarborgd bij een algemeen rechtsbeginsel. 2001, Ferrazzini c. Italie). Le droit à un procès équitable est
B.4.1. De partijen verschillen van mening over de kwalificatie van de néanmoins également garanti par un principe général de droit.
werking in de tijd van de bestreden bepaling. Volgens de verzoekende B.4.1. Les opinions des parties diffèrent quant à la qualification de
partij en de tussenkomende partij grijpt zij met terugwerkende kracht in hangende rechtsgedingen in en tast zij verworven rechten aan. Volgens de Ministerraad daarentegen heeft zij onmiddellijke werking en moet zij als procedureregel worden toegepast in hangende rechtsgedingen. B.4.2. De bestreden bepaling heeft betrekking op de aanwijzing van de categorieën van belastingplichtigen. In tegenstelling tot wat de Ministerraad voorhoudt, moet zij beschouwd worden als een regel van materieel belastingrecht en niet als een fiscale procedureregel. B.4.3. De onmiddellijke werking van een norm houdt in dat de norm van toepassing is, niet alleen op toestanden die na haar inwerkingtreding ontstaan, maar eveneens op de gevolgen van de onder de vroegere regeling ontstane toestanden die zich voordoen of die voortduren onder de gelding van de nieuwe regeling, voor zover die toepassing geen afbreuk doet aan reeds onherroepelijk vastgestelde rechten. Een regel moet als retroactief worden gekwalificeerd wanneer hij van toepassing is op feiten, handelingen en toestanden die definitief waren voltrokken op het ogenblik dat hij in werking is getreden. B.5.1. De bestreden bepaling is bekendgemaakt in het Belgisch l'effet dans le temps de la disposition attaquée. Selon la partie requérante et la partie intervenante, elle a une incidence rétroactive sur des litiges pendants et elle affecte des droits acquis. Selon le Conseil des ministres, en revanche, elle a un effet immédiat et doit être appliquée comme règle de procédure dans des litiges pendants. B.4.2. La disposition attaquée porte sur la désignation des catégories de redevables. Contrairement à ce qu'affirme le Conseil des ministres, elle doit être considérée comme une règle de droit fiscal matériel et non comme une règle de procédure fiscale. B.4.3. L'effet immédiat d'une norme implique que la norme est applicable non seulement aux situations qui naissent à partir de son entrée en vigueur mais aussi aux effets futurs des situations nées sous le régime de la réglementation antérieure qui se produisent ou se prolongent sous l'empire de la réglementation nouvelle, pour autant que cette application ne porte pas atteinte à des droits déjà irrévocablement fixés. Une règle doit être qualifiée de rétroactive si elle s'applique à des faits, actes et situations qui étaient définitivement accomplis au moment où elle est entrée en vigueur. B.5.1. La disposition attaquée a été publiée au Moniteur belge du 15
Staatsblad van 15 mei 2019 en is in werking getreden op 25 mei 2019. mai 2019 et est entrée en vigueur le 25 mai 2019. Elle ne comporte pas
Ze bevat geen overgangsmaatregelen. de mesures transitoires.
Zij is derhalve niet enkel van toepassing in het geval waarin de Elle est donc applicable non seulement lorsque le juge annule une
rechter na 25 mei 2019 een belastingaanslag nietig verklaart omdat hij cotisation fiscale après le 25 mai 2019 parce qu'elle avait été
ten kohiere was gebracht op naam van een vereffende vennootschap, maar enrôlée au nom d'une société liquidée, mais aussi dans les litiges
ook in hangende gedingen waarin de fiscale rechter de initiële pendants dans lesquels le juge fiscal avait déjà annulé la cotisation
belastingaanslag reeds vóór 25 mei 2019 had vernietigd maar waarin de fiscale initiale avant le 25 mai 2019 mais dans lesquels le délai de
in artikel 356 van het WIB 1992 bedoelde termijn van zes maanden voor six mois pour l'établissement d'une cotisation subsidiaire, visé à
het vestigen van een subsidiaire aanslag nog liep. l'article 356 du CIR 1992, n'avait pas encore expiré.
B.5.2. De bestreden bepaling wijzigt een van de voorwaarden waaronder B.5.2. La disposition attaquée modifie une des conditions auxquelles
de belastingadministratie een subsidiaire belastingaanslag kan l'administration fiscale peut établir une cotisation fiscale
vestigen nadat de rechter de aanslag geheel of ten dele nietig heeft subsidiaire après que le juge a prononcé la nullité totale ou
verklaard, om een andere reden dan verjaring. In een dergelijk geval partielle de l'imposition pour un motif autre que la prescription.
blijft de zaak gedurende een termijn van zes maanden, te rekenen vanaf Dans ce cas, la cause reste inscrite au rôle pendant un délai de six
de rechterlijke beslissing, ingeschreven op de rol teneinde de belastingadministratie de mogelijkheid te geven een nieuwe aanslag te vestigen. Gedurende die periode worden de termijnen om verzet of hoger beroep aan te tekenen of om een voorziening in cassatie in te dienen, geschorst. B.6.1. In zoverre de bestreden bepaling van toepassing is in procedures waarin de rechter na 25 mei 2019 de initiële belastingaanslag vernietigt omdat hij ten kohiere was gebracht op naam van de vereffende vennootschap, heeft zij geen terugwerkende kracht. B.6.2. De bestreden bepaling heeft evenmin terugwerkende kracht wanneer zij wordt toegepast in zaken waarin de rechter vóór 25 mei mois, à compter de la décision judiciaire, afin de permettre à l'administration fiscale d'établir une nouvelle cotisation. Pendant ce temps, les délais d'opposition, d'appel ou de cassation sont suspendus. B.6.1. En ce qu'elle est applicable aux procédures dans lesquelles le juge annule la cotisation fiscale initiale après le 25 mai 2019, parce qu'elle avait été enrôlée au nom de la société liquidée, la disposition attaquée n'a pas d'effet rétroactif. B.6.2. La disposition attaquée n'a pas non plus d'effet rétroactif lorsqu'elle est appliquée dans des affaires dans lesquelles le juge a, pour la raison précitée, annulé la cotisation fiscale initiale avant
2019 de initiële belastingaanslag om die reden heeft vernietigd en de le 25 mai 2019 et dans lesquelles le délai de six mois durant lequel
termijn van zes maanden gedurende welke de zaak ingeschreven blijft op la cause reste inscrite au rôle n'a pas encore expiré. Dans ces
de rol nog niet is verstreken. De rechter heeft in die gevallen een affaires, le juge a prononcé un jugement interlocutoire et a donné à
tussenvonnis uitgesproken en aan de fiscale administratie de l'administration fiscale la possibilité de soumettre une cotisation
mogelijkheid geboden om binnen die termijn een subsidiaire aanslag aan subsidiaire à son appréciation dans ce délai, de sorte qu'aucune
zijn oordeel voor te leggen, zodat er geen definitieve toestand van situation définitive de dégrèvement de l'impôt dû n'est née.
ontheffing van de verschuldigde belasting is ontstaan. De toepassing van de bestreden bepaling heeft in dat geval niet tot gevolg dat afbreuk wordt gedaan aan onherroepelijk vastgestelde rechten. B.6.3. Aldus is de bestreden bepaling niet van toepassing op feiten, handelingen en toestanden die definitief waren voltrokken op het ogenblik dat zij in werking is getreden en kan zij niet als retroactief worden gekwalificeerd. B.6.4. De middelen zijn bijgevolg niet gegrond in zoverre wordt aangevoerd dat de bestreden bepaling met terugwerkende kracht zou ingrijpen in hangende rechtsgedingen en verworven rechten zou aantasten. B.6.5. Hoewel de bestreden bepaling geen terugwerkende kracht heeft, heeft zij tot gevolg dat de afloop van gerechtelijke procedures in een bepaalde zin wordt beïnvloed. Het komt in beginsel de wetgever toe om de inwerkingtreding van een nieuwe wet te regelen en uit te maken of hij al dan niet in L'application de la disposition attaquée n'a pas pour effet, dans ce cas, de porter atteinte à des droits irrévocablement fixés. B.6.3. Ainsi, la disposition attaquée ne s'applique pas à des faits, actes et situations qui étaient définitivement accomplis au moment où elle est entrée en vigueur et elle ne saurait être qualifiée de rétroactive. B.6.4. Partant, les moyens ne sont pas fondés en ce qu'il est allégué que la disposition attaquée aurait une incidence rétroactive sur des litiges pendants et qu'elle porterait atteinte à des droits acquis. B.6.5. Bien qu'elle n'ait pas d'effet rétroactif, la disposition attaquée influence l'issue de procédures judiciaires dans un certain sens. Il appartient en principe au législateur de régler l'entrée en vigueur d'une loi nouvelle et de décider de prévoir ou non des mesures
overgangsmaatregelen dient te voorzien. De artikelen 10 en 11 van de transitoires. Les articles 10 et 11 de la Constitution ne sont violés
Grondwet zijn slechts geschonden indien het tijdstip van que si la date d'entrée en vigueur établit une différence de
inwerkingtreding tot een verschil in behandeling leidt waarvoor geen traitement dépourvue de justification raisonnable ou s'il est porté
redelijke verantwoording bestaat of indien aan het vertrouwensbeginsel
op buitensporige wijze afbreuk wordt gedaan. une atteinte disproportionnée au principe de confiance.
Het vertrouwensbeginsel is nauw verbonden met het Le principe de confiance est étroitement lié au principe de la
rechtszekerheidsbeginsel, dat de wetgever verbiedt om zonder sécurité juridique, qui interdit au législateur de porter atteinte
objectieve en redelijke verantwoording afbreuk te doen aan het belang sans justification objective et raisonnable à l'intérêt que possèdent
van de rechtsonderhorigen om in staat te zijn de rechtsgevolgen van les sujets de droit d'être en mesure de prévoir les conséquences
hun handelingen te voorzien. juridiques de leurs actes.
B.7.1. De mogelijkheid om een subsidiaire belastingaanslag te B.7.1. La possibilité d'établir une cotisation fiscale subsidiaire est
vestigen, is volgens de wetgever verantwoord doordat het « een zaak justifiée, selon le législateur, en ce qu'il « est de justice
van eenvoudige rechtvaardigheid is, dat elk belastingplichtige zijn élémentaire que tout contribuable paie sa redevance à l'Etat même si
bijdrage aan de Staat betaalt, zelfs zo de ambtenaar van het Bestuur l'agent de l'administration a commis quelque erreur de procédure »
een procedurevergissing heeft begaan » (Parl. St., Kamer, 1946-1947, nr. 407, p. 59). (Doc. parl., Chambre, 1946-1947, n° 407, p. 59).
Ook mag, « wanneer de Administratie in de toepassing der wetten een De même, « [lorsque] l'administration a commis une erreur dans
vergissing heeft begaan, [...] de billijke verdeeling van de fiscale l'application des lois, la juste répartition des charges fiscales ne
lasten daardoor niet worden beïnvloed, behalve wanneer de doit pas en être influencée, sauf si le contribuable a acquis le
belastingplichtige het voordeel van het rechtsverval heeft verkregen » bénéfice de la forclusion » (Doc. parl., Chambre, 1946-1947, n° 59,
(Parl. St., Kamer, 1946-1947, nr. 59, pp. 24-25). pp. 24-25).
Het gaat om een verplichting voor de fiscale administratie zodra de Il s'agit d'une obligation pour l'administration fiscale dès que les
daartoe gestelde voorwaarden vervuld zijn, aangezien het haar niet
vrijstaat af te zien van de invordering van verschuldigde belastingen conditions prescrites à cet égard sont remplies, étant donné qu'elle
(Cass., 5 september 1967, Arr. Cass., 1968, p. 23). n'est pas libre de renoncer au recouvrement des impôts dus (Cass., 5
septembre 1967, Pas., 1968, I, p. 22).
B.7.2. Uit de in B.2.7 vermelde parlementaire voorbereiding blijkt dat B.7.2. Il ressort des travaux préparatoires mentionnés en B.2.7 que,
met de bestreden bepaling beoogd werd wettelijk verschuldigde par la disposition attaquée, le législateur visait à permettre la
belastingen te kunnen innen en de rechtsonzekerheid te verhelpen die perception des impôts légalement dus et à remédier à l'insécurité
ten gevolge van een evolutie in de rechtspraak was ontstaan. Die juridique née d'une évolution dans la jurisprudence. Cette insécurité
rechtsonzekerheid was des te groter daar de rechtspraak van de fiscale juridique était d'autant plus grande que la jurisprudence des
rechtscolleges enkel tussen de partijen geldt. juridictions fiscales ne vaut qu'entre parties.
Noch het feit dat sommige belastingplichtigen vermochten te hopen het Ni le fait que certains redevables aient pu espérer bénéficier de la
voordeel van de rechtspraak van sommige rechtscolleges te genieten, jurisprudence de certaines juridictions, ni l'existence de litiges
noch het bestaan van hangende rechtsgedingen hebben op zich tot gevolg pendants n'ont en soi pour effet que le législateur serait dans
dat de wetgever in de onmogelijkheid zou zijn om de belangen van de l'impossibilité de protéger les intérêts des finances publiques et de
overheidsfinanciën te beschermen en om een toestand van remédier à une situation d'insécurité juridique.
rechtsonzekerheid te verhelpen.
B.7.3. De in de bestreden bepaling beoogde vereffenaars konden er niet B.7.3. Les liquidateurs visés dans la disposition attaquée ne
gewettigd op vertrouwen dat na de vernietiging van de initiële aanslag pouvaient pas légitimement escompter qu'après l'annulation de la
die ten onrechte op naam van de vereffende vennootschap ten kohiere cotisation initiale qui avait été enrôlée à tort au nom de la société
was gebracht, geen subsidiaire aanslag zou worden gevestigd, ook al was daarvoor eerst een wetswijziging nodig. Zij konden immers redelijkerwijze verwachten dat de wetgever ten gevolge van een evolutie in de rechtspraak maatregelen zou nemen om te vermijden dat sommige belastingplichtigen een fiscaal voordeel zouden genieten waarvan andere belastingplichtigen verstoken blijven. Het vestigen van een aanslag in de gevallen waarin de belasting krachtens de wet verschuldigd is, vormt een verplichting voor de administratie waardoor de gelijkheid van de burgers voor de fiscale wet wordt gewaarborgd en de belangen van de overheidsfinanciën worden gevrijwaard. B.7.4. De bestreden bepaling laat de fiscale administratie niet toe om elementen toe te voegen aan de belastbare grondslag. Krachtens artikel 356 van het WIB 1992 moet de subsidiaire aanslag immers gegrond zijn op alle of een deel van dezelfde belastingelementen als de initiële aanslag. Die subsidiaire aanslag wordt overigens niet naar de belastingschuldige verstuurd, maar wordt in de vorm van conclusies voorgelegd aan de rechter die de initiële aanslag nietig heeft verklaard. Die rechter beschikt over volle rechtsmacht en gaat niet alleen na of de subsidiaire aanslag aan alle vormvereisten voldoet, maar ook of de ingekohierde belasting wel degelijk verschuldigd was en of het bedrag ervan door de fiscale administratie correct werd berekend. liquidée, aucune cotisation subsidiaire ne serait établie, même si une modification législative était d'abord nécessaire pour cela. Ils pouvaient en effet raisonnablement s'attendre à ce que le législateur prenne, en raison d'une évolution dans la jurisprudence, des mesures destinées à éviter que certains contribuables jouissent d'un avantage fiscal dont d'autres contribuables seraient privés. L'établissement d'une cotisation dans les cas où l'impôt est dû en vertu de la loi constitue, pour l'administration, une obligation censée garantir l'égalité des citoyens devant la loi fiscale et préserver les intérêts des finances publiques. B.7.4. La disposition attaquée ne permet pas à l'administration fiscale d'ajouter des éléments à la base imposable. En vertu de l'article 356 du CIR 1992, la cotisation subsidiaire doit en effet se fonder sur « tout ou partie des mêmes éléments d'imposition » que la cotisation initiale. Du reste, cette cotisation subsidiaire n'est pas envoyée au redevable, mais est soumise au juge qui a annulé la cotisation initiale, sous la forme de conclusions. Ce juge a pleine juridiction et vérifie non seulement si la cotisation subsidiaire satisfait à toutes les conditions de forme, mais aussi si l'impôt enrôlé est effectivement dû et si l'administration fiscale en a calculé le montant correctement.
B.7.5. De werking in de tijd van de bestreden bepaling heeft tenslotte B.7.5. Enfin, l'effet dans le temps de la disposition attaquée n'a pas
geen onevenredige gevolgen voor de betrokken vereffenaar. Zij is des conséquences disproportionnés pour la liquidateur concerné. Elle
slechts van toepassing op toekomstige gedingen en gedingen waarin de n'est applicable qu'aux litiges futurs et aux litiges dans lesquels la
initiële aanslag reeds vóór 25 mei 2019 werd vernietigd maar waarin de cotisation initiale avait déjà été annulée avant le 25 mai 2019 mais
termijn van zes maanden om een subsidiaire aanslag te vestigen, op die dans lesquels le délai de six mois pour établir une cotisation
datum nog niet was verstreken. Zij kan dus niet worden toegepast in subsidiaire n'avait pas encore expiré à cette date. Elle ne peut donc
zaken waarin de vernietiging van de initiële aanslag reeds langer dan pas être appliquée dans les affaires dans lesquelles la cotisation
zes maanden voordien plaatsvond. Zij kan evenmin worden toegepast in initiale avait déjà été annulée plus de six mois auparavant. Elle ne
zaken waarin de rechter vóór die datum de initiële aanslag heeft peut pas non plus être appliquée dans les affaires dans lesquelles le
vernietigd in een eindvonnis, met als argument dat in de toenmalige juge avait annulé la cotisation initiale dans un jugement définitif
stand van de wetgeving geen geldige subsidiaire aanslag mogelijk was. avant cette date, avec pour argument qu'aucune cotisation subsidiaire
Bovendien wordt de vereffenaar slechts aangesproken in zijn valable n'était possible dans l'état de la législation à l'époque.
hoedanigheid van vereffenaar. Hij staat in beginsel niet met zijn En outre, le liquidateur ne peut être poursuivi qu'en sa qualité de
persoonlijke vermogen in voor de belastingschuld van de vereffende liquidateur. En principe, il ne doit pas assumer la dette fiscale de
vennootschap. Dat zou slechts het geval zijn indien een rechter in het la société liquidée sur son patrimoine personnel. Tel ne serait le cas
kader van een aansprakelijkheidsvordering tegen hem een tekortkoming que si, dans le cadre d'une action en responsabilité, un juge devait
in zijn bestuur zou vaststellen of indien een rechter de nietigheid constater un manquement dans son administration ou si un juge devait
van de vereffening uitspreekt. B.8. De middelen zijn niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 24 september 2020. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, prononcer la nullité de la liquidation. B.8. Les moyens ne sont pas fondés. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 24 septembre 2020. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président,
A. Alen A. Alen
^