Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 72/2020 van 28 mei 2020 Rolnummer 6911 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 « betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 72/2020 van 28 mei 2020 Rolnummer 6911 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 « betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...) Extrait de l'arrêt n° 72/2020 du 28 mai 2020 Numéro du rôle : 6911 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 « relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité en matièr La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. Moerm(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 72/2020 van 28 mei 2020 Extrait de l'arrêt n° 72/2020 du 28 mai 2020
Rolnummer 6911 Numéro du rôle : 6911
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 19bis-11, § 2, van de wet En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19bis-11, §
van 21 november 1989 « betreffende de verplichte 2, de la loi du 21 novembre 1989 « relative à l'assurance obligatoire
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen », gesteld door de de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs », posée par
Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. le Tribunal de première instance francophone de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P.
J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen en M. Pâques, Moerman, T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen et M. Pâques, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 9 september 2016, waarvan de expeditie ter griffie van Par jugement du 9 septembre 2016, dont l'expédition est parvenue au
het Hof is ingekomen op 27 april 2018, heeft de Franstalige Rechtbank greffe de la Cour le 27 avril 2018, le Tribunal de première instance
van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : francophone de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante :
« Is artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 « L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à
betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules
motorrijtuigen (Belgisch Staatsblad, 8 december 1989) in strijd met de automoteurs (M.B. 8 décembre 1989) est-il contraire aux articles 10 et
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat het 11 de la Constitution, interprété en ce sens qu'il exclurait les
de spoorvoertuigen zou uitsluiten en, bijgevolg, een verschil in véhicules sur rail, et, partant impliquerait une différence de
behandeling zou inhouden tussen : - enerzijds, de slachtoffers van een verkeersongeval en de verzekeraars van de betrokken motorrijtuigen, wanneer niet kon worden aangetoond welke van de bij het ongeval betrokken bestuurders aansprakelijk is, waarbij twee (of meerdere) motorrijtuigen in de zin van artikel 1 van die wet van 21 november 1989 bij dat ongeval betrokken zijn, en, - anderzijds, de slachtoffers van een dergelijk ongeval en de verzekeraars van de motorrijtuigen die betrokken zijn bij dat ongeval waarbij zowel een of meerdere motorrijtuigen als een of meerdere spoorvoertuigen betrokken zijn ? ». traitement entre - d'une part, les victimes d'un accident de roulage ainsi que les assureurs des véhicules automoteurs impliqués, lorsqu'il n'a pas pu être établi lequel des conducteurs impliqués dans l'accident est responsable, cet accident impliquant deux (ou plusieurs) véhicules automoteurs au sens de l'article 1er de cette loi du 21 novembre 1989 et, - d'autre part, les victimes d'un tel accident et les assureurs des véhicules automoteurs impliqués dans cet accident impliquant tant un ou des véhicules automoteurs qu'un ou des véhicules sur rails ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 19bis-11, § B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 19bis-11, § 2, de
2, van de wet van 21 november 1989 « betreffende de verplichte la loi du 21 novembre 1989 « relative à l'assurance obligatoire de la
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen » (hierna : de wet responsabilité en matière de véhicules automoteurs » (ci-après : la
van 21 november 1989). Het voormelde artikel 19bis-11 bepaalde, vóór loi du 21 novembre 1989). Avant son abrogation par l'article 15 de la
de opheffing ervan bij artikel 15 van de wet van 31 mei 2017 « tot loi du 31 mai 2017 « modifiant la loi du 21 novembre 1989 relative à
wijziging van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen » (hierna : de wet van 31 mei 2017) : automoteurs » (ci-après : la loi du 31 mai 2017), l'article 19bis-11 précité disposait :
« § 1. Elke benadeelde kan van het Fonds de vergoeding bekomen van de « § 1er. Toute personne lésée peut obtenir du Fonds la réparation des
schade die door een motorrijtuig is veroorzaakt : dommages causés par un véhicule automoteur :
[...] [...]
7°) indien het motorrijtuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, niet 7°) si le véhicule automoteur qui a causé l'accident ne peut pas être
kan worden geïdentificeerd; in dat geval wordt het Fonds in de plaats identifié; dans ce cas, le Fonds est substitué à la personne
gesteld van de aansprakelijke persoon; responsable;
[...]. [...].
§ 2. In afwijking van 7°) van de voorgaande paragraaf, indien § 2. Par dérogation au 7°) du paragraphe précédent, si plusieurs
verscheidene voertuigen bij het ongeval zijn betrokken en indien het véhicules sont impliqués dans l'accident et s'il n'est pas possible de
niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft
veroorzaakt, wordt de schadevergoeding van de benadeelde persoon in déterminer lequel de ceux-ci a causé l'accident, l'indemnisation de la
gelijke delen verdeeld onder de verzekeraars die de burgerrechtelijke personne lésée est répartie, par parts égales, entre les assureurs
aansprakelijkheid van de bestuurders van deze voertuigen dekken, met couvrant la responsabilité civile des conducteurs de ces véhicules, à
uitzondering van degenen wier aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in l'exception de ceux dont la responsabilité n'est indubitablement pas
het geding komt ». engagée ».
B.1.2. Paragraaf 2 van die bepaling is opgeheven bij artikel 15 van de B.1.2. Le paragraphe 2 de cette disposition a été abrogé par l'article
wet van 31 mei 2017. Krachtens artikel 33bis van de wet van 21 15 de la loi du 31 mai 2017. En vertu de l'article 33bis de la loi du
november 1989, ingevoegd bij artikel 25 van de wet van 31 mei 2017, 21 novembre 1989, inséré par l'article 25 de la loi du 31 mai 2017,
zijn de in de wet van 21 november 1989 aangebrachte wijzigingen van les modifications apportées à la loi du 21 novembre 1989 sont
toepassing op de verkeersongevallen die hebben plaatsgevonden vanaf de applicables aux accidents de la circulation qui sont survenus à partir
inwerkingtreding van die wijzigingen. De opheffing van de in het de l'entrée en vigueur de ces modifications. L'abrogation de la
geding zijnde bepaling heeft derhalve geen gevolgen voor het onderwerp disposition en cause n'a donc pas d'incidence sur l'objet de la
van de prejudiciële vraag, die is gesteld in het kader van een geschil question préjudicielle, qui est posée dans le cadre d'un litige
met betrekking tot een ongeval dat zich vóór die opheffing heeft concernant un accident survenu à une date antérieure à cette
voorgedaan. abrogation.
B.2.1. Uit de motieven van het verwijzingsvonnis blijkt dat het B.2.1. Il ressort des motifs du jugement de renvoi que le litige
geschil betrekking heeft op een verkeersongeval waarbij twee concerne un accident de la circulation impliquant deux véhicules non
voertuigen die niet aan spoorstaven zijn gebonden en een tram zijn liés à une voie ferrée et un tram, et qu'il n'est pas possible de
betrokken, en dat het niet mogelijk is om de aansprakelijkheden van de départager les responsabilités des conducteurs de ces véhicules. La
bestuurders van die voertuigen te verdelen. De bestuurster van een van
de betrokken voertuigen, waarvan wordt aangenomen dat zij ongetwijfeld conductrice de l'un des véhicules impliqués, dont il est admis que sa
niet aansprakelijk is, vordert de vergoeding van de aan haar voertuig responsabilité n'est indubitablement pas engagée, demande la
veroorzaakte materiële schade voor de helft, enerzijds, van de réparation du dommage matériel causé à son véhicule, pour moitié,
verzekeraar inzake burgerrechtelijke aansprakelijkheid van het andere d'une part, à l'assureur responsabilité civile de l'autre véhicule et,
voertuig en, anderzijds, van de « Maatschappij voor het Intercommunaal d'autre part, à la « Société des transports intercommunaux de
Vervoer te Brussel » (MIVB), op grond van artikel 19bis-11, § 2, van Bruxelles » (STIB), sur la base de l'article 19bis-11, § 2, de la loi
de wet van 21 november 1989. Het verwijzende rechtscollege, dat die du 21 novembre 1989. Examinant cette demande, la juridiction a quo
vordering onderzoekt, buigt zich over de uitsluiting, door het in het
geding zijnde artikel 19bis-11, § 2, van het in die bepaling bedoelde s'interroge sur l'exclusion, par l'article 19bis-11, § 2, en cause, du
recht op schadevergoeding wanneer een tram bij het ongeval is droit à l'indemnisation prévu par cette disposition, lorsqu'un tram
betrokken. est impliqué dans l'accident.
B.2.2. De in de in het geding zijnde bepaling bedoelde B.2.2. Le régime d'indemnisation prévu par la disposition en cause est
vergoedingsregeling is van toepassing wanneer verschillende « d'application lorsque plusieurs « véhicules » sont « impliqués » dans
voertuigen » zijn « betrokken » bij het ongeval. Het in artikel l'accident. La notion de « véhicules » visée à l'article 19bis-11, §
19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 bedoelde begrip « 2, de la loi du 21 novembre 1989 n'est pas définie par cette loi.
voertuigen » wordt niet omschreven in die wet. In artikel 19bis-11, § L'article 19bis-11, § 1er, se réfère à la notion de « véhicule
1, wordt verwezen naar het begrip « motorrijtuig », dat als volgt automoteur », laquelle est définie en ces termes, à l'article 1er,
wordt omschreven in artikel 1, eerste lid, van dezelfde wet, zoals van alinéa 1er, de la même loi, tel qu'il était applicable avant sa
toepassing vóór de wijziging ervan bij artikel 2 van de wet van 31 mei 2017 : modification par l'article 2 de la loi du 31 mai 2017 :
« Voor de toepassing van deze wet wordt verstaan onder : « Pour l'application de la présente loi on entend :
Motorrijtuigen : rij- of voertuigen, bestemd om zich over de grond te Par véhicules automoteurs : les véhicules destinés à circuler sur le
bewegen en die door een mechanische kracht kunnen worden gedreven, sol et qui peuvent être actionnés par une force mécanique sans être
zonder aan spoorstaven te zijn gebonden; al wat aan het rij- of liés à une voie ferrée; tout ce qui est attelé au véhicule est
voertuig is gekoppeld, wordt als een deel daarvan aangemerkt ». considéré comme en faisant partie ».
Aangezien zij niet worden beschouwd als motorrijtuigen in de zin van N'étant pas considérés comme des véhicules automoteurs au sens de
het voormelde artikel 1 van de wet van 21 november 1989, vallen de l'article 1er, précité, de la loi du 21 novembre 1989, les véhicules
voertuigen die aan spoorstaven zijn gebonden, niet onder het liés à une voie ferrée ne relèvent pas du champ d'application de
toepassingsgebied van artikel 19bis-11, § 2, van dezelfde wet, zoals l'article 19bis-11, § 2, de la même loi, tel qu'il était applicable
van toepassing vóór de opheffing ervan bij de wet van 31 mei 2017. avant son abrogation par la loi du 31 mai 2017.
B.2.3. De in het geding zijnde bepaling brengt aldus, wanneer een B.2.3. La disposition en cause crée ainsi, lorsque survient un
verkeersongeval zich voordoet waarvoor het niet mogelijk is om de
aansprakelijkheden onder de bestuurders van de betrokken voertuigen te accident de la circulation pour lequel il n'est pas possible de
verdelen, een verschil in behandeling teweeg tussen, enerzijds, de départager les responsabilités entre les conducteurs des véhicules
personen die zijn benadeeld door een ongeval waarbij meerdere impliqués, une différence de traitement entre, d'une part, les
motorrijtuigen betrokken zijn die niet aan spoorstaven zijn gebonden personnes lésées par un accident impliquant plusieurs véhicules
en de verzekeraars van die motorrijtuigen, en, anderzijds, de personen automoteurs non liés à une voie ferrée et les assureurs de ces
die zijn benadeeld door een ongeval waarbij een of meerdere véhicules, et, d'autre part, les personnes lésées par un accident
motorrijtuigen betrokken zijn die niet aan spoorstaven zijn gebonden impliquant un ou plusieurs véhicules automoteurs non liés à une voie
en een of meerdere motorrijtuigen die aan spoorstaven zijn gebonden, ferrée et un ou plusieurs véhicules automoteurs liés à une voie
alsook de verzekeraars van de betrokken motorrijtuigen die niet aan ferrée, ainsi que les assureurs des véhicules automoteurs non liés à
spoorstaven zijn gebonden. Terwijl de eerste categorie de in de in het une voie ferrée qui sont impliqués. Alors que la première catégorie
geding zijnde bepaling bedoelde regeling van automatische vergoeding bénéficie du régime d'indemnisation automatique de la personne lésée
van de benadeelde persoon genieten, geldt dat niet voor de tweede. prévu par la disposition en cause, tel n'est pas le cas de la seconde.
B.3.1. Het verwijzende rechtscollege en de Ministerraad verwijzen naar B.3.1. La juridiction a quo et le Conseil des ministres se réfèrent à
het arrest van het Hof nr. 92/98 van 15 juli 1998, waarbij het Hof l'arrêt de la Cour n° 92/98 du 15 juillet 1998, par lequel celle-ci a
heeft geoordeeld dat artikel 29bis van de wet van 21 november 1998, jugé que l'article 29bis de la loi du 21 novembre 1989, avant sa
vóór de wijziging ervan bij artikel 2 van de wet van 19 januari 2001 « modification par l'article 2 de la loi du 19 janvier 2001 « modifiant
tot wijziging van diverse bepalingen betreffende de regeling inzake diverses dispositions relatives au régime de l'indemnisation
automatische vergoeding van de schade, geleden door zwakke automatique des usagers de la route les plus vulnérables et des
weggebruikers en passagiers van motorrijtuigen » (hierna : de wet van passagers de véhicules », n'était pas compatible avec le principe
19 januari 2001), niet bestaanbaar was met het beginsel van gelijkheid
en niet-discriminatie, in zoverre het de voertuigen die aan d'égalité et de non-discrimination, en ce qu'il excluait du régime
spoorstaven zijn gebonden, te dezen een tram, uitsloot van het stelsel d'indemnisation qu'il prévoit les véhicules qui sont liés à une voie
van vergoeding waarin het voorziet. ferrée, en l'espèce un tram.
B.3.2. Bij zijn arrest nr. 158/2003 van 10 december 2003 heeft het Hof B.3.2. Par son arrêt n° 158/2003 du 10 décembre 2003, la Cour a jugé
geoordeeld dat dezelfde bepaling niet bestaanbaar was met het beginsel que la même disposition n'était pas compatible avec le principe
van gelijkheid en niet-discriminatie, in zoverre zij treinen uitsloot d'égalité et de non-discrimination, en tant qu'elle exclut les trains
van het stelsel van vergoeding waarin zij voorziet wanneer zij van de du régime d'indemnisation qu'elle prévoit lorsqu'ils font usage de la
openbare weg gebruik maken of de openbare weg geheel of gedeeltelijk voie publique ou la croisent partiellement ou entièrement et en tant
kruisen en in zoverre zij in die gevallen niet in een qu'elle ne prévoit pas de personne tenue à réparation dans ces
vergoedingsplichtige voorziet. hypothèses.
B.3.3. Ingevolge het voormelde arrest nr. 92/98 werd artikel 29bis van B.3.3. A la suite de l'arrêt n° 92/98 précité, l'article 29bis de la
de wet van 21 november 1989 gewijzigd bij artikel 2 van de wet van 19 loi du 21 novembre 1989 a été modifié par l'article 2 de la loi du 19
januari 2001 (Parl. St., Kamer, 1999-2000, DOC 50-0210/001, pp. 3 en janvier 2001 (Doc. parl., Chambre, 1999-2000, DOC 50-0210/001, pp. 3
4). Die bepaling heeft onder meer in artikel 29bis, § 1, van de wet et 4). Cette disposition a notamment inséré, dans l'article 29bis, § 1er,
van 21 november 1989 een tweede lid ingevoegd, dat voorziet in een de la loi du 21 novembre 1989, un deuxième alinéa, qui prévoit un
regeling inzake automatische vergoeding voor de eigenaar van het aan régime d'indemnisation automatique pour le propriétaire du véhicule
spoorstaven gebonden motorrijtuig. automoteur lié à une voie ferrée.
B.4. Zoals artikel 29bis van de wet van 21 november 1989, houdt de in B.4. Comme l'article 29bis de la loi du 21 novembre 1989, la
het geding zijnde bepaling een vergoedingsregeling op grond van het disposition en cause crée un régime d'indemnisation fondé sur le
risico in verband met het verkeer in. risque lié à la circulation.
Bij artikel 29bis van de wet van 21 november 1989, zoals ingevoerd bij L'article 29bis de la loi du 21 novembre 1989, tel qu'il a été
artikel 45 van de wet van 30 maart 1994 « houdende sociale bepalingen introduit par l'article 45 de la loi du 30 mars 1994 « portant des
» en gewijzigd bij het voormelde artikel 2 van de wet van 19 januari dispositions sociales » et modifié par l'article 2, précité, de la loi
2001, wordt een verplichting tot schadevergoeding opgelegd ten laste du 19 janvier 2001, impose une obligation d'indemnisation à charge des
van de verzekeraars van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de assureurs de la responsabilité civile du propriétaire, du conducteur
eigenaar, van de bestuurder of van de houder van het motorrijtuig dat ou du détenteur du véhicule automoteur non lié à une voie ferrée
niet aan spoorstaven is gebonden (paragraaf 1, lid 1) en ten laste van (paragraphe 1er, alinéa 1er) et à charge du propriétaire du véhicule
de eigenaar van het motorrijtuig dat aan spoorstaven is gebonden automoteur lié à une voie ferrée (paragraphe 1er, alinéa 2).
(paragraaf 1, tweede lid).
Artikel 19bis-11, § 2, van dezelfde wet is in de wet van 21 november L'article 19bis-11, § 2, de la même loi a été introduit dans la loi du
1989 ingevoerd bij artikel 7 van de wet van 22 augustus 2002 « 21 novembre 1989 par l'article 7 de la loi du 22 août 2002 « portant
houdende diverse bepalingen betreffende de verplichte diverses dispositions relatives à l'assurance obligatoire de la
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen » ingevolge het responsabilité en matière de véhicules automoteurs », à la suite de
arrest van het Hof nr. 96/2000 van 20 september 2000 (Parl. St., l'arrêt de la Cour n° 96/2000 du 20 septembre 2000 (Doc. parl.,
Kamer, 2001-2002, DOC 50-1716/001, pp. 17 en 18). Bij die bepaling Chambre, 2001-2002, DOC 50-1716/001, pp. 17-18). Cette disposition
wordt, wanneer het niet mogelijk is om de aansprakelijkheden onder de impose une obligation d'indemnisation à charge des assureurs de la
bestuurders van de betrokken voertuigen te verdelen, een verplichting responsabilité civile des conducteurs des véhicules automoteurs, à
tot schadevergoeding opgelegd ten laste van de verzekeraars van de l'exception des assureurs des conducteurs dont la responsabilité n'est
burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de bestuurders van de indubitablement pas engagée, lorsqu'il n'est pas possible de
motorrijtuigen, met uitzondering van de verzekeraars van de
bestuurders van wie de aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in het départager les responsabilités entre les conducteurs des véhicules
geding komt. impliqués.
B.5.1. Toen de wetgever het stelsel van de verplichte B.5.1. Lorsqu'il a fixé le régime de l'assurance obligatoire de la
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen heeft ingevoerd,
heeft hij aan het begrip « motorrijtuig » een ruime definitie willen responsabilité en matière de véhicules automoteurs, le législateur a
geven, met uitsluiting evenwel van de aan spoorstaven gebonden entendu donner à la notion de véhicule automoteur une définition
voertuigen. Die uitsluiting, vermeld in artikel 1 van de wet van 1 large, en excluant toutefois les véhicules liés à une voie ferrée.
juli 1956 « betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering Cette exclusion, prévue à l'article 1er de la loi du 1er juillet 1956
« relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité civile en
inzake motorrijtuigen », gehandhaafd bij de wet van 21 november 1989 matière de véhicules automoteurs », maintenue par la loi du 21
en voorgeschreven bij de Benelux-verdragen van 1955 en 1966, waaruit novembre 1989, et prévue par les conventions Benelux de 1955 et de
die wetten zijn voortgesproten, lijkt te beantwoorden aan een traditie 1966 dont ces lois sont issues, semble correspondre à une tradition :
: sinds het einde van de negentiende eeuw hebben de depuis la fin du dix-neuvième siècle, les règlements de police
politieverordeningen betreffende het wegverkeer de spoorvoertuigen, relatifs au roulage excluent de leur champ d'application les véhicules
die vroeger al het voorwerp van dergelijke verordeningen hadden sur rails, ceux-ci ayant déjà fait l'objet de tels règlements
uitgemaakt, uitgesloten van hun werkingssfeer. Bij het uitwerken, in
2002, van het in het geding zijnde stelsel van de automatische antérieurement. Or, en élaborant, en 2002, le régime de
vergoeding heeft de wetgever verwezen naar de werkingssfeer van de l'indemnisation automatique en cause, le législateur s'est référé au
verplichte verzekering. champ d'application de l'assurance obligatoire.
B.5.2. Het verschil, met betrekking tot hun rechtsregeling, tussen de B.5.2. La différence, quant à leur régime juridique, entre les
spoorvoertuigen, die de trams zijn, en de andere voertuigen die van de véhicules sur rails que sont les tramways et les autres véhicules qui
openbare weg gebruikmaken, lijkt een verklaring, en zelfs een utilisent la voie publique paraît s'expliquer, sinon se justifier, par
verantwoording, te vinden in de geschiedenis. In de negentiende eeuw l'histoire. Au dix-neuvième siècle, l'apparition de véhicules sur
werd ten gevolge van de opkomst van de spoorvoertuigen een regelgeving rails a fait l'objet d'une réglementation avant même qu'il en soit
uitgewerkt, nog vóór dat het geval was voor het wegverkeer in het ainsi du roulage en général, d'autant que ces véhicules n'ont pas
algemeen, temeer daar die voertuigen snel het grootste deel van het tardé à assurer l'essentiel du transport public. Il était donc naturel
openbaar vervoer voor hun rekening namen. Het lag dan ook voor de hand que la réglementation générale de la police de la circulation
dat de algemene regeling van de politie over het wegverkeer, die van routière, qui a vu le jour ultérieurement, exclue les véhicules sur
latere datum is, de spoorvoertuigen uit haar werkingssfeer weerde. rails de son champ d'application. Il ne se justifie pas pour autant
Maar daarom is het nog niet verantwoord dat de regels betreffende de que l'élaboration des règles relatives aux effets de la circulation
gevolgen van het verkeer nog steeds in alle omstandigheden worden fasse abstraction des véhicules sur rails en en toutes circonstances.
opgevat zonder rekening te houden met de spoorvoertuigen. Des organismes d'intérêt public de transport en commun assurent
Instellingen van openbaar nut voor gemeenschappelijk vervoer staan aujourd'hui une large part du transport public au moyen de véhicules
momenteel in voor een groot deel van het openbaar vervoer met
voertuigen die niet aan spoorstaven zijn gebonden. qui ne sont pas liés aux rails.
Krachtens artikel 10, § 1, eerste en tweede lid, van de wet van 21 En vertu de l'article 10, § 1er, alinéas 1er et 2, de la loi du 21
november 1989, dat is ingevoegd in hoofdstuk III betreffende aan de novembre 1989, inséré dans le chapitre III consacré aux véhicules
Staat of aan bepaalde openbare instellingen toebehorende voertuigen,
zijn laatstgenoemde eigenaars niet verplicht een verzekering te appartenant à l'Etat ou à certains organismes publics, ces derniers
sluiten voor motorrijtuigen die hun toebehoren of op hun naam zijn propriétaires ne sont pas tenus de contracter une assurance pour les
ingeschreven en dekken zij zelf, bij ontstentenis van verzekering, véhicules leur appartenant ou immatriculés en leur nom et, à défaut
overeenkomstig de voormelde wet, de burgerrechtelijke d'assurance, ils couvrent eux-mêmes, conformément à la loi précitée,
aansprakelijkheid waartoe het motorrijtuig aanleiding kan geven. la responsabilité civile que le véhicule automoteur peut engager pour
Volgens artikel 10, § 1, derde lid, eerste zin, hebben de eigenaars son propriétaire. Aux termes de l'article 10, § 1er, alinéa 3,
van die voertuigen, indien zij uit hoofde van hun eigen première phrase, lorsqu'ils ne sont pas obligés de réparer le dommage,
burgerrechtelijke aansprakelijkheid niet tot schadevergoeding zijn en raison de la responsabilité civile qui leur est propre, les
gehouden, jegens de benadeelden dezelfde verplichtingen als de propriétaires de ces véhicules sont tenus, à l'égard des personnes
verzekeraar. lésées, dans les mêmes conditions que l'assureur.
Artikel 10, § 2, bepaalt dat de Koning de nationale of gewestelijke L'article 10, § 2, dispose que le Roi peut autoriser les organismes
instellingen van openbaar nut voor gemeenschappelijk vervoer die Hij d'intérêt public de transport en commun nationaux ou régionaux qu'Il
aanwijst, ertoe kan machtigen de voor de Staat geldende regeling te désigne à bénéficier du régime applicable à l'Etat.
genieten. Bij het arrest nr. 109/2002 van 26 juni 2002 heeft het Hof geoordeeld Par l'arrêt n° 109/2002 du 26 juin 2002, la Cour a jugé que l'article
dat het voormelde artikel 10, § 1, tweede en derde lid, en § 2, de 10, § 1er, alinéas 2 et 3, et § 2, précité, viole les articles 10 et
artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt in zoverre het, in samenhang met artikel 1 van dezelfde wet, enkel betrekking heeft op de motorrijtuigen die toebehoren aan de in dat artikel bedoelde vervoersinstellingen of die op hun naam zijn ingeschreven, en die niet aan spoorstaven zijn gebonden. B.6. Weliswaar kan worden aanvaard dat de spoorvoertuigen onderworpen zijn aan regels van politie over het wegverkeer die afwijken van die welke op de andere voertuigen toepasselijk zijn, bijvoorbeeld omdat hun traject voorspelbaar is en hun mobiliteit alsmede hun remvermogen beperkter zijn, maar het is geenszins aangetoond dat zij een risico met zich meebrengen dat zodanig specifiek is dat het redelijk verantwoord is om in een fundamenteel verschillende schadevergoedingsregeling te voorzien. B.7. In die zin geïnterpreteerd dat zij de voertuigen die aan spoorstaven zijn gebonden, uitsluit van de vergoedingsregeling waarin zij voorziet, is de in het geding zijnde bepaling niet bestaanbaar met 11 de la Constitution, en ce qu'en raison de sa combinaison avec l'article 1er de la même loi, il ne concerne que les véhicules automoteurs appartenant aux organismes de transport qu'il vise ou immatriculés à leur nom qui ne sont pas liés à une voie ferrée. B.6. S'il peut être admis que les véhicules sur rails soient soumis à des règles de police de la circulation dérogeant à celles qui s'appliquent aux autres véhicules, par exemple parce que leur trajectoire est prévisible et parce que leur mobilité ainsi que leur capacité de freinage sont plus limitées, il n'est nullement démontré qu'ils représentent un risque à ce point spécifique qu'il est raisonnablement justifié de prévoir un régime de réparation des dommages fondamentalement différent. B.7. Interprétée comme excluant du régime d'indemnisation qu'il prévoit les véhicules qui sont liés à une voie ferrée, la disposition
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. en cause n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la
Constitution.
B.8.1. De in het geding zijnde bepaling kan evenwel anders worden B.8.1. La disposition en cause est toutefois susceptible de recevoir
geïnterpreteerd. Zoals in B.2.2 is vermeld, wordt in de wet van 21 une autre interprétation. En effet, comme il est dit en B.2.2, la loi
november 1989 het in artikel 19bis-11, § 2, ervan bedoelde begrip « du 21 novembre 1989 ne définit pas la notion de « véhicules » qu'elle
voertuigen » immers niet gedefinieerd. Daarenboven, zoals in B.5.2 is vermeld, dienen de nationale of gewestelijke instellingen van openbaar nut voor gemeenschappelijk vervoer waaraan de Koning een machtiging heeft verleend, krachtens artikel 10 van de wet van 21 november 1989, bij ontstentenis van verzekering, zelf hun burgerrechtelijke aansprakelijkheid te dekken en, indien zij uit hoofde van hun eigen aansprakelijkheid niet tot schadevergoeding zijn gehouden, hebben zij jegens de benadeelden dezelfde verplichtingen als de verzekeraar. vise en son article 19bis-11, § 2. Par ailleurs, comme il est dit en B.5.2, en vertu de l'article 10 de la loi du 21 novembre 1989, les organismes d'intérêt public de transport en commun nationaux ou régionaux autorisés par le Roi doivent, à défaut d'assurance, couvrir eux-mêmes leur responsabilité civile et, lorsqu'ils ne sont pas obligés de réparer le dommage en raison de la responsabilité civile qui leur est propre, ils sont tenus, à l'égard des personnes lésées, dans les mêmes conditions que l'assureur.
B.8.2. In de interpretatie volgens welke het in artikel 19bis-11, § 2, B.8.2. Dans l'interprétation selon laquelle la notion de « véhicules »
van de wet van 21 november 1989 bedoelde begrip « voertuigen » « de visée à l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 désigne
motorrijtuigen die al dan niet aan spoorstaven zijn gebonden » « les véhicules automoteurs liés ou non à une voie ferrée » et dans
aanwijst en in de interpretatie volgens welke, voor de motorrijtuigen l'interprétation selon laquelle, pour les véhicules automoteurs liés à
die aan spoorstaven zijn gebonden, de verplichting tot une voie ferrée, l'obligation d'indemnisation repose sur le
schadevergoeding rust op de eigenaar van die voertuigen, is de in het propriétaire de ces véhicules, la disposition en cause est compatible
geding zijnde bepaling bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de avec les articles 10 et 11 de la Constitution.
Grondwet. B.9. Voor het overige komt de aldus geïnterpreteerde in het geding B.9. Pour le surplus, la disposition en cause ainsi interprétée relève
zijnde bepaling overeen met het toepassingsgebied van de nieuwe du champ d'application du nouveau régime d'indemnisation visé à
vergoedingsregeling die is bedoeld in artikel 29ter van de wet van 21 l'article 29ter de la loi du 21 novembre 1989, tel qu'il a été
november 1989, zoals ingevoerd bij artikel 23 van de wet van 31 mei introduit par l'article 23 de la loi du 31 mai 2017. Selon l'article
2017. Volgens artikel 29ter, § 1, tweede lid, is de in die bepaling 29ter, § 1er, alinéa 2, le régime d'indemnisation prévu par cette
bedoelde vergoedingsregeling van toepassing op « alle motorrijtuigen, disposition s'applique à « tous les véhicules automoteurs, tels que
zoals gedefinieerd in artikel 1, alsmede [op] de gemotoriseerde définis à l'article 1er, ainsi [qu'aux] véhicules motorisés qui sont
voertuigen die aan spoorstaven gebonden zijn ». Krachtens artikel liés à une voie ferrée ». En vertu de l'article 29ter, § 2, alinéa 3,
29ter, § 2, derde lid, rust de verplichting tot vergoeding, voor pour les véhicules automoteurs qui sont liés à une voie ferrée,
motorrijtuigen die aan spoorstaven gebonden zijn, op de eigenaar van l'obligation d'indemnisation repose sur le propriétaire de ces
die rijtuigen. véhicules.
De parlementaire voorbereiding van het wetsontwerp dat de wet van 31 Les travaux préparatoires du projet de loi devenu la loi du 31 mai
mei 2017 is geworden, vermeldt : 2017 indiquent :
« De [in artikel 29ter bedoelde] vergoedingsregeling wordt, in « Le régime d'indemnisation [visé à l'article 29ter] est, en
vergelijking met de regeling in artikel 19bis-11, § 2, uitgebreid tot comparaison avec le régime de l'article 19bis-11, § 2, étendu aux
verkeersongevallen waarbij gemotoriseerde voertuigen die aan accidents de la circulation dans lesquels des véhicules motorisés qui
spoorstaven zijn gebonden, betrokken zijn. Dit naar analogie met de sont liés à une voie ferrée sont impliqués, ceci par analogie avec le
vergoedingsregeling in artikel 29bis, die gevolg gaf aan het arrest régime d'indemnisation de l'article 29bis, qui a fait suite à l'arrêt
van het Grondwettelijk Hof van 15 [juli] 1998 nr. 92/98. n° 92/98 du 15 juillet 1998 de la Cour constitutionnelle.
Het begrip ' voertuigen ' omvat aldus zowel de motorrijtuigen in de La notion de ' véhicules ' recouvre donc aussi bien les véhicules
zin van artikel 1, als de gemotoriseerde voertuigen die aan automoteurs au sens de l'article 1er que les véhicules motorisés qui
spoorstaven gebonden zijn. De niet-gemotoriseerde railvoertuigen, sont liés à la voie ferrée. Les véhicules ferroviaires non motorisés,
zoals bijvoorbeeld een lorrie, zijn natuurlijk uitgesloten van het comme une draisine par exemple, sont évidemment exclus du champ
toepassingsgebied van dit artikel » (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC d'application du présent article » (Doc. parl., Chambre, 2016-2017,
54-2414/001, p. 16). DOC 54-2414/001, p. 16).
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- Artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 « betreffende - L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 « relative à
de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen », l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules
zoals het van toepassing was vóór de opheffing ervan bij artikel 15 automoteurs », tel qu'il était applicable avant son abrogation par
van de wet van 31 mei 2017 « tot wijziging van de wet van 21 november l'article 15 de la loi du 31 mai 2017 « modifiant la loi du 21
1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité
motorrijtuigen », schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in de en matière de véhicules automoteurs », viole les articles 10 et 11 de
interpretatie volgens welke het de voertuigen die aan spoorstaven zijn la Constitution dans l'interprétation selon laquelle il exclut du
gebonden, uitsluit van het stelsel van vergoeding waarin het voorziet. régime d'indemnisation qu'il prévoit les véhicules qui sont liés à une
- Dezelfde bepaling schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet voie ferrée. - La même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la
in de interpretatie volgens welke het begrip « voertuigen » verwijst Constitution dans l'interprétation selon laquelle la notion de «
naar « motorrijtuigen die al dan niet aan spoorstaven zijn gebonden » véhicules » désigne « les véhicules automoteurs liés ou non à une voie
en in de interpretatie volgens welke, voor motorrijtuigen die aan ferrée » et dans l'interprétation selon laquelle, en ce qui concerne
spoorstaven zijn gebonden, de verplichting tot schadevergoeding op de les véhicules automoteurs liés à une voie ferrée, l'obligation
eigenaar van die voertuigen rust. d'indemnisation repose sur le propriétaire de ces véhicules.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 28 mei 2020. la Cour constitutionnelle, le 28 mai 2020.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
F. Daoût F. Daoût
^