Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 70/2020 van 14 mei 2020 Rolnummer 7146 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 4, § 2, 21°, derde lid, van het decreet van het Waalse Gewest van 19 januari 2017 « betreffende de tariefmethodologie die Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 70/2020 van 14 mei 2020 Rolnummer 7146 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 4, § 2, 21°, derde lid, van het decreet van het Waalse Gewest van 19 januari 2017 « betreffende de tariefmethodologie die Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...) Extrait de l'arrêt n° 70/2020 du 14 mai 2020 Numéro du rôle : 7146 En cause : le recours en annulation de l'article 4, § 2, 21°, alinéa 3, du décret de la Région wallonne du 19 janvier 2017 « relatif à la méthodologie tarifaire applicabl La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. Moerm(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 70/2020 van 14 mei 2020 Extrait de l'arrêt n° 70/2020 du 14 mai 2020
Rolnummer 7146 Numéro du rôle : 7146
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 4, § 2, 21°, derde En cause : le recours en annulation de l'article 4, § 2, 21°, alinéa
lid, van het decreet van het Waalse Gewest van 19 januari 2017 « 3, du décret de la Région wallonne du 19 janvier 2017 « relatif à la
betreffende de tariefmethodologie die van toepassing is op gas- en méthodologie tarifaire applicable aux gestionnaires de réseaux de
elektriciteitsdistributienetbeheerders », ingevoegd bij artikel 168, distribution de gaz et d'électricité », inséré par l'article 168, 3°,
3°, van het programmadecreet van 17 juli 2018 « houdende verschillende du décret-programme du 17 juillet 2018 « portant des mesures diverses
maatregelen inzake tewerkstelling, vorming, economie, industrie, en matière d'emploi, de formation, d'économie, d'industrie, de
onderzoek, innovatie, digitale technologieën, leefmilieu, ecologische recherche, d'innovation, de numérique, d'environnement, de transition
overgang, ruimtelijke ordening, openbare werken, mobiliteit en écologique, d'aménagement du territoire, de travaux publics, de
mobilité et de transports, d'énergie, de climat, de politique
vervoer, energie, klimaat, luchthavenbeleid, toerisme, landbouw, aéroportuaire, de tourisme, d'agriculture, de nature, de forêt, des
natuur, bossen, plaatselijke besturen en huisvesting », ingesteld door pouvoirs locaux et de logement », introduit par la SCRL « Association
de cvba « Association Intercommunale d'Electricité du Sud du Hainaut » en anderen. Intercommunale d'Electricité du Sud du Hainaut » et autres.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P.
J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J.
Moerman, M. Pâques en Y. Kherbache, bijgestaan door de griffier P.-Y. Moerman, M. Pâques et Y. Kherbache, assistée du greffier P.-Y.
Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, Dutilleux, présidée par le président F. Daoût,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 18 maart 2019 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 18
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 19 maart mars 2019 et parvenue au greffe le 19 mars 2019, un recours en
2019, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 4, § 2, 21°, annulation de l'article 4, § 2, 21°, alinéa 3, du décret de la Région
derde lid, van het decreet van het Waalse Gewest van 19 januari 2017 « wallonne du 19 janvier 2017 « relatif à la méthodologie tarifaire
betreffende de tariefmethodologie die van toepassing is op gas- en applicable aux gestionnaires de réseaux de distribution de gaz et
elektriciteitsdistributienetbeheerders », ingevoegd bij artikel 168, d'électricité », inséré par l'article 168, 3°, du décret-programme du
3°, van het programmadecreet van 17 juli 2018 « houdende verschillende 17 juillet 2018 « portant des mesures diverses en matière d'emploi, de
maatregelen inzake tewerkstelling, vorming, economie, industrie, formation, d'économie, d'industrie, de recherche, d'innovation, de
onderzoek, innovatie, digitale technologieën, leefmilieu, ecologische numérique, d'environnement, de transition écologique, d'aménagement du
overgang, ruimtelijke ordening, openbare werken, mobiliteit en territoire, de travaux publics, de mobilité et de transports,
vervoer, energie, klimaat, luchthavenbeleid, toerisme, landbouw, d'énergie, de climat, de politique aéroportuaire, de tourisme,
natuur, bossen, plaatselijke besturen en huisvesting » (bekendgemaakt d'agriculture, de nature, de forêt, des pouvoirs locaux et de logement
in het Belgisch Staatsblad van 8 oktober 2018) door de cvba « » (publié au Moniteur belge du 8 octobre 2018) a été introduit par la
Association Intercommunale d'Electricité du Sud du Hainaut », de stad SCRL « Association Intercommunale d'Electricité du Sud du Hainaut »,
Beaumont, de stad Chimay, de stad Couvin, de gemeente Momignies, de la ville de Beaumont, la ville de Chimay, la ville de Couvin, la
gemeente Sivry-Rance en de gemeente Froidchapelle, bijgestaan en commune de Momignies, la commune de Sivry-Rance et la commune de
vertegenwoordigd door Mr. J. Bourtembourg en Mr. N. Fortemps, Froidchapelle, assistées et représentées par Me J. Bourtembourg et Me
advocaten bij de balie te Brussel. N. Fortemps, avocats au barreau de Bruxelles.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepaling en de context ervan Quant à la disposition attaquée et à son contexte
B.1. Het decreet van het Waalse Gewest van 19 januari 2017 « B.1. Le décret de la Région wallonne du 19 janvier 2017 « relatif à la
betreffende de tariefmethodologie die van toepassing is op gas- en méthodologie tarifaire applicable aux gestionnaires de réseaux de
elektriciteitsdistributienetbeheerders » (hierna : het decreet van 19 distribution de gaz et d'électricité » (ci-après : le décret du 19
januari 2017) legt het juridische kader vast dat van toepassing is op janvier 2017) fixe le cadre juridique applicable à l'élaboration de la
de totstandkoming van de tariefmethodologie en van de tarieven inzake méthodologie tarifaire et des tarifs de distribution de gaz et
de distributie van gas en elektriciteit. d'électricité.
Artikel 168, 3°, van het programmadecreet van 17 juli 2018 « houdende L'article 168, 3°, du décret-programme du 17 juillet 2018 « portant
verschillende maatregelen inzake tewerkstelling, vorming, economie, des mesures diverses en matière d'emploi, de formation, d'économie,
d'industrie, de recherche, d'innovation, de numérique,
industrie, onderzoek, innovatie, digitale technologieën, leefmilieu, d'environnement, de transition écologique, d'aménagement du
ecologische overgang, ruimtelijke ordening, openbare werken, territoire, de travaux publics, de mobilité et de transports,
mobiliteit en vervoer, energie, klimaat, luchthavenbeleid, toerisme, d'énergie, de climat, de politique aéroportuaire, de tourisme,
landbouw, natuur, bossen, plaatselijke besturen en huisvesting » d'agriculture, de nature, de forêt, des pouvoirs locaux et de logement
(hierna : het programmadecreet van 17 juli 2018) heeft in artikel 4, § » (ci-après : le décret-programme du 17 juillet 2018) a inséré dans
2, 21°, van het voormelde decreet van 19 januari 2017 een derde lid l'article 4, § 2, 21°, du décret précité du 19 janvier 2017, un alinéa
ingevoegd, dat bepaalt : 3, qui dispose :
« In afwijking van het vorig lid worden de tarieven voor het « Par dérogation à l'alinéa précédent, les tarifs pour la
doorfactureren van de kosten van de openbare dienstverplichtingen en refacturation des coûts des obligations de service public et des
de toeslagen met betrekking tot de vervoertarieven in het hele Waalse surcharges relatives aux tarifs de transport, sont péréquatés sur
Gewest aangepast ». l'ensemble de la Région wallonne ».
Het is die bepaling die door de verzoekende partijen wordt bestreden. C'est cette disposition qui est attaquée par les parties requérantes.
B.2.1. Wat de elektriciteit betreft, wijst artikel 6, § 1, VII, van de B.2.1. En ce qui concerne l'énergie électrique, l'article 6, § 1er,
bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, VII, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles,
zoals gewijzigd bij de bijzondere wet van 6 januari 2014, aan de tel qu'il a été modifié par la loi spéciale du 6 janvier 2014,
gewesten de bevoegdheid toe om de distributienettarieven voor attribue aux régions la compétence de réglementer et de contrôler les
elektriciteit te reguleren en te controleren. Die bevoegdheid betreft
alle tarieven in verband met de elektriciteitsdistributie. tarifs des réseaux de distribution d'électricité. Cette compétence
De federale overheid is bevoegd gebleven om de tarieven vast te leggen concerne tous les tarifs liés à la distribution d'énergie électrique.
voor de levering van elektriciteit alsook de tarieven van de netten L'autorité fédérale est restée compétente pour fixer les tarifs de la
die een transmissiefunctie hebben voor de plaatselijke of gewestelijke fourniture d'électricité ainsi que les tarifs des réseaux ayant une
transmissie van elektriciteit (Elia) en die uitgebaat worden door fonction de transport d'électricité (Elia), local ou régional, et qui
dezelfde beheerder als het transmissienet, ook al zijn de gewesten sont opérés par le même gestionnaire que le réseau de transport, et ce
bevoegd voor de plaatselijke transmissie van elektriciteit door middel même si les régions sont compétentes pour le transport local
van netten waarvan de nominale spanning lager is dan of gelijk is aan d'électricité au moyen de réseaux dont la tension nominale est
70 000 volt. inférieure ou égale à 70 000 volts.
Sinds 1 juli 2014 is de Waalse Commissie voor Energie (« Commission Depuis le 1er juillet 2014, c'est la Commission wallonne pour
wallonne pour l'Energie », hierna : CWaPE) in het Waalse Gewest de l'Energie (ci-après : la CWaPE) qui constitue, en Région wallonne,
bevoegde autoriteit om de prijzen van de gas- en l'autorité compétente pour le contrôle des prix de la distribution du
elektriciteitsdistributie te controleren (artikel 12 van het decreet gaz et de l'électricité (article 12 du décret de la Région wallonne du
van het Waalse Gewest van 11 april 2014 « tot wijziging van het 11 avril 2014 « modifiant le décret du 12 avril 2001 relatif à
decreet van 12 april 2001 betreffende de organisatie van de
gewestelijke elektriciteitsmarkt »). l'organisation du marché régional de l'électricité »).
B.2.2. Het is in die hoedanigheid dat de CWaPE de methodologie bepaalt B.2.2. C'est en cette qualité que la CWaPE définit la méthodologie qui
die door de distributienetbeheerders moet worden gevolgd om hun doit être suivie par les gestionnaires de réseau de distribution pour
prijzen vast te stellen, overeenkomstig het voormelde decreet van het Waalse Gewest van 12 april 2001. fixer leurs prix, conformément au décret de la Région wallonne du 12 avril 2001 précité.
In een op 24 oktober 2016 gepubliceerde studie pleitte de CWaPE ervoor Dans une étude publiée le 24 octobre 2016, la CWaPE préconisait
een mechanisme van tariefperequatie in te stellen. Op 17 juli 2017 d'établir un mécanisme de péréquation tarifaire. Le 17 juillet 2017,
heeft de CWaPE de beslissing « CD-17g17-CWaPE-0107 » genomen met la CWaPE a pris la décision « CD-17g17-CWaPE-0107 » « relative à la
betrekking tot de tariefmethodologie die van toepassing is op de gas- méthodologie tarifaire applicable aux gestionnaires de réseau de
en elektriciteitsdistributienetbeheerders die in het Waalse Gewest distribution d'électricité et de gaz naturel actifs en Région wallonne
actief zijn voor de gereguleerde periode 2019-2023. pour la période régulatoire 2019-2023 ».
In de memorie van toelichting bij het programmadecreet van 17 juli L'exposé des motifs du décret-programme du 17 juillet 2018 indique, à
2018 wordt, in verband met het bestreden artikel 168, vermeld : propos de l'article 168, attaqué :
« Die bepaling strekt ertoe te preciseren dat de doorberekening van de « Cette disposition vise à préciser le fait que la répercussion des
tarieven voor het doorfactureren van de kosten voor het gebruik van tarifs pour la refacturation des coûts d'utilisation du réseau de
het transmissienet het voorwerp uitmaakt van een perequatie voor het transport est péréquatée pour l'ensemble des gestionnaires de réseau
geheel van de distributienetbeheerders die zijn aangesloten op de distribution raccordés à un même réseau de transport. Ainsi, la
eenzelfde transmissienet. Aldus zal de doorberekening van die tarieven répercussion de ces tarifs devra être péréquatée pour l'ensemble des
het voorwerp moeten uitmaken van een perequatie voor het geheel van de gestionnaires de réseau de distribution raccordés à un même réseau de
distributienetbeheerders die zijn aangesloten op eenzelfde
transmissienet. Indien twee transmissienetten naast elkaar bestaan,
zou de doorberekening van de tarieven voor het doorfactureren van die transport. Si deux réseaux de transport coexistent, la répercussion
kosten het voorwerp uitmaken van een perequatie, per transmissienet, des tarifs pour la refacturation de ces coûts seraient péréquatés pour
voor het geheel van de distributienetbeheerders. De l'ensemble des gestionnaires de réseaux de distribution, par réseau de
distributienetbeheerder zal, gelet op de andere decreetsbepalingen, de transport. Le gestionnaire de réseau de distribution, au vu des autres
doorberekening van de tarieven voor het doorfactureren van de dispositions décrétales devra néanmoins uniformiser la répercussion
transmissiekosten voor zijn net niettemin uniform moeten maken des tarifs pour la refacturation des coûts de transport pour son
(uniforme doorfacturering van het gemiddelde van de verschillende réseau (refacturation uniforme de la moyenne des différents tarifs de
doorberekende transmissietarieven). transport répercutés).
Ook wordt gepreciseerd dat, onverminderd die perequatie per Il est également précisé que sans préjudice de cette péréquation par
transmissienetbeheerder, de doorberekening van de gestionnaire de réseau de transport, la répercussion des obligations
openbaredienstverplichtingen en de daarop betrekking hebbende de service public et surcharges y relatives afférentes au réseau de
toeslagen betreffende het transmissienet het voorwerp uitmaken van een
perequatie voor heel Wallonië en, bijgevolg, het geheel van de transport sont péréquatées pour l'ensemble de la Wallonie et partant,
distributienetbeheerders die actief zijn op het grondgebied ervan. Dat l'ensemble des gestionnaires de réseau de distribution actifs sur son
wordt verantwoord door het feit dat de openbaredienstverplichtingen en territoire. Cela se justifie par le fait que les obligations de
de toeslagen met betrekking tot het transmissienet niet zijn verbonden service public et les surcharges afférentes au réseau de transport ne
aan het beheer en de tarieven van de ene of de andere sont pas liées à la gestion et aux tarifs d'un gestionnaire de réseau
transmissienetbeheerder » (Parl. St., Waals Parlement, 2017-2018, nr. de transport ou l'autre » (Doc. parl., Parlement wallon, 2017-2018, n°
1142/1, p. 44). 1142/1, p. 44).
Aldus worden bij het bestreden artikel 168 twee mechanismen ingevoerd Ainsi, l'article 168, attaqué, introduit deux mécanismes à l'article
in artikel 4, § 2, 21°, van het decreet van 19 januari 2017 : 4, § 2, 21°, du décret du 19 janvier 2017 : d'une part, un mécanisme
enerzijds, een mechanisme van perequatie van de tarieven voor het de péréquation des tarifs pour la refacturation des coûts
doorfactureren van de eigenlijke kosten voor het gebruik van het d'utilisation du réseau de transport proprement dits (« coûts réseaux
transmissienet (« netkosten »), dat enkel van toepassing is op de ») lequel ne s'applique qu'aux gestionnaires du réseau de distribution
distributienetbeheerders die rechtstreeks zijn aangesloten op een électrique raccordés directement à un réseau de transport géré par le
transmissienet beheerd door dezelfde transmissienetbeheerder of même gestionnaire de réseau de transport ou gestionnaire de réseau de
beheerder van het plaatselijke transmissienet, en, anderzijds, een transport local et, d'autre part, un mécanisme de péréquation des
mechanisme van perequatie van de tarieven voor het doorfactureren van tarifs pour la refacturation des obligations de service public et des
de openbaredienstverplichtingen en de tarieftoeslagen met betrekking surcharges tarifaires relatives aux tarifs de transport, lequel
tot de transmissietarieven, dat van toepassing is in het hele Waalse Gewest. s'applique sur l'ensemble de la Région wallonne.
Ten aanzien van de ontvankelijkheid Quant à la recevabilité
B.3.1. De Waalse Regering betwist het belang om in rechte te treden B.3.1. Le Gouvernement wallon conteste l'intérêt à agir de la première
van de eerste verzoekende partij, de cvba « Association Intercommunale partie requérante, la SCRL « Association Intercommunale d'Electricité
d'Electricité du Sud du Hainaut » (hierna : de « AIESH »), om de reden du Sud du Hainaut » (ci-après : l'« AIESH »), au motif qu'elle ne
dat zij door de bestreden bepaling niet rechtstreeks zou worden serait pas directement affectée par la disposition attaquée, d'une
geraakt, enerzijds, omdat het perequatiemechanisme van toepassing is part, parce que le mécanisme de péréquation s'applique à l'ensemble
op het geheel van de distributienetgebruikers die actief zijn op het des utilisateurs des réseaux de distribution actifs sur le territoire
grondgebied van het Waalse Gewest en niet rechtstreeks van toepassing de la Région wallonne et ne s'applique pas directement aux
is op de distributienetbeheerders en, anderzijds, omdat zij niet gestionnaires du réseau de distribution électrique et, d'autre part,
aantoont in welk opzicht de bestreden maatregel de uitvoering van de parce qu'elle ne démontre pas en quoi la mesure attaquée affecterait
opdrachten van openbare dienst die haar zijn opgedragen, rechtstreeks directement l'exécution des missions de service public qui lui sont
zou raken. dévolues.
De Waalse Regering betwist ook het belang om in rechte te treden van Le Gouvernement wallon conteste aussi l'intérêt à agir des six
de zes verzoekende gemeenten, aangezien die niet aantonen in welk communes requérantes, celles-ci ne démontrant pas en quoi la mesure
opzicht de bestreden maatregel afbreuk zou doen aan het gemeentelijk attaquée porterait atteinte à l'intérêt communal au motif qu'elle
belang om de reden dat hij al hun inwoners zou benadelen. léserait tous leurs habitants.
B.3.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het B.3.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la
Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale
rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne
van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation
personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme
ongunstig zou kunnen worden geraakt. attaquée.
B.3.3. In zoverre de bestreden bepaling de verplichting verankert voor B.3.3. La disposition attaquée, en ce qu'elle consacre l'obligation
de distributienetbeheerders om het principe in acht te nemen van de pour les gestionnaires du réseau de distribution électrique de
perequatie van de tarieven voor het doorfactureren van de respecter le principe de la péréquation des tarifs pour la
openbaredienstverplichtingen en de tarieftoeslagen met betrekking tot refacturation des obligations de service public et des surcharges
de transmissietarieven in het gehele Waalse Gewest, kan zij de tarifaires relatives aux tarifs de transport sur l'ensemble de la
situatie van de eerste verzoekende partij, die een Région wallonne est susceptible d'affecter directement et
distributienetbeheerder is die actief is op een gedeelte van het défavorablement la première partie requérante qui est un gestionnaire
grondgebied van het Waalse Gewest, rechtstreeks en ongunstig raken. De du réseau de distribution électrique actif sur une partie du
eerste verzoekende partij moet immers, in het geval dat de territoire de la Région wallonne. En effet, la première partie
eindafnemers die op haar distributienet zijn aangesloten, hun facturen niet betalen, met toepassing van het principe van de tariefcascade, de kosten betalen die verbonden zijn aan de openbaredienstverplichtingen en de tarieftoeslagen. Die verzoekende partij beschikt dus over het vereiste belang. B.3.4. Daar het belang van de eerste verzoekende partij vaststaat, is het niet nodig het belang van de andere verzoekende partijen om in rechte te treden, te onderzoeken. Ten gronde Wat het eerste middel betreft B.4. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van de artikelen requérante doit, en application du principe de la cascade tarifaire, payer les frais liés aux obligations de service public et aux surcharges tarifaires, dans l'hypothèse où les clients finals raccordés à son réseau de distribution ne payent pas leurs factures. Cette partie requérante dispose donc de l'intérêt requis. B.3.4. Dès lors que l'intérêt de la première partie requérante est établi, il n'est pas nécessaire d'examiner l'intérêt à agir des autres parties requérantes. Quant au fond En ce qui concerne le premier moyen
10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met het B.4. Le premier moyen est pris de la violation des articles 10 et 11
beginsel van een billijke kostenoorzakelijkheid bij de bepaling van de de la Constitution, lus isolément ou en combinaison avec le principe
tarieven voor het gebruik van het transmissienet dat is verankerd in de la réflectivité des coûts d'utilisation du réseau de transport
de richtlijn 2009/72/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 consacré par la directive 2009/72/CE du Parlement européen et du
juli 2009 « betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne Conseil du 13 juillet 2009 « concernant des règles communes pour le
markt voor elektriciteit en tot intrekking van Richtlijn 2003/54/EG » marché intérieur de l'électricité et abrogeant la directive 2003/54/CE
(hierna : de richtlijn 2009/72/EG). » (ci-après : la directive 2009/72/CE).
De verzoekende partijen doen in hoofdzaak gelden dat de kosten van de Les parties requérantes font valoir en substance que les coûts des
openbaredienstverplichtingen en de tarieftoeslagen met betrekking tot obligations de service public et des surcharges tarifaires relatives
de transmissietarieven kleiner zijn voor de gebruikers van de « AIESH aux tarifs de transport sont moindres pour les utilisateurs de l'«
», die voor 75 % van haar net een beroep doet op de AIESH », laquelle fait appel, pour 75 % de son réseau, au gestionnaire
transmissienetbeheerder naar Frans recht « Réseau de Transport de réseau de transport de droit français « Réseau de Transport
d'Electricité ». d'Electricité ».
De bestreden bepaling, die voorziet in een perequatie van het La disposition attaquée, qui prévoit une péréquation de la
doorfactureren van die kosten op het gehele grondgebied van het Waalse refacturation de ces coûts sur l'ensemble du territoire de la Région
Gewest, zou een discriminatie doen ontstaan tussen de « AIESH » en wallonne, créerait une discrimination entre l'« AIESH » et ses
haar gebruikers, die lasten voor de transmissie van elektriciteit utilisateurs, lesquels doivent supporter des charges du transport
moeten dragen waarvan zij het voordeel niet zouden genieten, en de d'électricité dont ils ne bénéficieraient pas, et les autres
andere distributienetbeheerders en gebruikers die van stroom worden gestionnaires du réseau de distribution électrique et utilisateurs qui
voorzien door alleen de transmissienetbeheerder « Elia ». Dezelfde sont alimentés par le seul gestionnaire de réseau de transport « Elia
bepaling zou ook een verschil in behandeling doen ontstaan tussen de ». La même disposition créerait aussi une différence de traitement
distributienetgebruikers van de « AIESH », die bijdragen aan de entre les utilisateurs du réseau de distribution de l'« AIESH », qui
bijzondere kosten die verbonden zijn aan de bevoorrading van het net contribuent aux coûts particuliers liés à l'approvisionnement du
door de vennootschap naar Frans recht « Réseau de Transport réseau par la société de droit français « Réseau de Transport
d'Electricité », en de distributienetgebruikers van de andere d'Electricité », et les utilisateurs du réseau de distribution des
distributienetbeheerders van het Waalse Gewest, die niet bijdragen aan autres gestionnaires du réseau de distribution électrique de la Région
die kosten. De bestreden maatregel zou aldus in strijd zijn met het wallonne, qui ne contribuent pas à ces coûts. La mesure attaquée
beginsel van een billijke kostenoorzakelijkheid dat bij de voormelde serait ainsi contraire au principe de la réflectivité des coûts
richtlijn wordt gewaarborgd. garanti par la directive précitée.
B.5. De overwegingen 35 en 36 van de richtlijn 2009/72/EG bepalen : B.5. Les considérants 35 et 36 de la directive 2009/72/CE, disposent :
« 35. Om ervoor te zorgen dat alle marktspelers, waaronder nieuwe « 35. Pour garantir à tous les acteurs du marché, y compris les
deelnemers, daadwerkelijk toegang tot de markt hebben, zijn nouveaux arrivants, un accès effectif au marché, il est nécessaire de
niet-discriminerende balanceringsmechanismen nodig die de kosten mettre en place des mécanismes d'ajustement non discriminatoires et
weerspiegelen. [...] qui reflètent les coûts. [...]
36. De nationale regulerende instanties moeten in staat zijn de 36. Les autorités de régulation nationales devraient pouvoir fixer ou
tarieven of de methoden voor de berekening van de tarieven vast te approuver les tarifs, ou les méthodes de calcul des tarifs, sur la
stellen of goed te keuren op basis van een voorstel van de base d'une proposition du gestionnaire de réseau de transport ou du ou
transmissiesysteembeheerder(s), of van de des gestionnaires de réseau de distribution, ou sur la base d'une
distributiesysteembeheerder(s), dan wel op basis van een voorstel dat proposition agréée par ces gestionnaires et les utilisateurs du
is overeengekomen tussen deze systeembeheerder(s) en de gebruikers van réseau. Dans l'exécution de ces tâches, les autorités de régulation
het net. Bij de uitvoering van deze taken moeten de nationale nationales devraient veiller à ce que les tarifs de transport et de
regulerende instanties ervoor zorgen dat de transmissie- en distribution soient non discriminatoires et reflètent les coûts, et
distributietarieven niet-discriminerend zijn en een weerspiegeling van devraient tenir compte des coûts de réseau marginaux évités à long
de kosten vormen, en rekening houden met de op lange termijn, terme grâce à la production distribuée et aux mesures de gestion de la
marginale vermeden netkosten van gedistribueerde productie en
vraagzijdebeheersmaatregelen ». demande ».
Artikel 15, lid 7, van dezelfde richtlijn bepaalt : L'article 15, paragraphe 7, de la même directive dispose :
« De door transmissiesysteembeheerders vastgestelde regels voor het « Les règles adoptées par les gestionnaires de réseau de transport
balanceren van het elektriciteitsnet, waaronder de regels voor de pour assurer l'équilibre du réseau électrique sont objectives,
tarieven die zij de gebruikers van hun systeem in rekening brengen transparentes et non discriminatoires, y compris les règles de
voor onbalans van energie, zijn objectief, transparant en tarification pour les redevances à payer par les utilisateurs du
niet-discriminerend. De voorwaarden, met inbegrip van de regels en réseau en cas de déséquilibre. Les conditions, y compris les règles et
tarieven, voor het verlenen van dergelijke diensten door les prix, applicables à la prestation de ces services par les
transmissiesysteembeheerders worden volgens een methode die in gestionnaires de réseau de transport sont établies d'une manière non
overeenstemming is met artikel 37, lid 6, vastgesteld op een discriminatoire et en tenant compte des coûts, selon une méthode
niet-discriminerende wijze die de kosten weerspiegelt. De voorwaarden worden bekendgemaakt ». compatible avec l'article 37, paragraphe 6, et sont publiées ».
B.6.1. Zoals in B.2.2 is vermeld, stelt artikel 4, § 2, 21°, van het B.6.1. Comme il est dit en B.2.2, l'article 4, § 2, 21°, du décret du
decreet van 19 januari 2017, naar gelang van de aard van de in 19 janvier 2017 instaure deux mécanismes de péréquation différents
aanmerking genomen kosten, twee verschillende perequatiemechanismen in. selon la nature des coûts envisagés.
Volgens het principe van de tariefcascade bepaalt artikel 4, § 2, 21°, Selon le principe de la cascade tarifaire, l'article 4, § 2, 21°,
tweede lid, dat door de verzoekende partijen niet wordt bestreden, dat alinéa 2, qui n'est pas attaqué par les parties requérantes, prévoit
de eigenlijke kosten van het gebruik van het transmissienet (« que les coûts d'utilisation du réseau de transport proprement dits
netkosten ») door de transmissienetbeheerder aan de eindafnemers en (coûts « réseaux ») sont facturés par le gestionnaire de réseau de
aan de distributienetbeheerders worden gefactureerd volgens tarieven transport, selon des tarifs approuvés par la Commission de Régulation
die zijn goedgekeurd door de Commissie voor de Regulering van de
Elektriciteit en het Gas (hierna : de CREG) voor « Elia » en door de « de l'Electricité et du Gaz (ci-après : la CREG) pour « Elia » et par
Commission de Régulation de l'Energie » voor de vennootschap naar la Commission de Régulation de l'Energie pour la société de droit
Frans recht « Réseau de Transport d'Electricité ». français « Réseau de Transport d'Electricité », aux clients finals et
aux gestionnaires du réseau de distribution électrique.
Volgens hetzelfde principe bepaalt het bestreden artikel 4, § 2, 21°, Selon le même principe, l'article 4, § 2, 21°, alinéa 3, attaqué,
derde lid, dat de openbaredienstverplichtingen en de tarieftoeslagen prévoit, que les obligations de service public et les surcharges
met betrekking tot de transmissietarieven, met inbegrip van de tarifaires relatives aux tarifs de transport, en ce compris le
plaatselijke transmissie, aan de eindafnemers en aan de transport local, sont facturées aux clients finals et aux utilisateurs
distributienetgebruikers worden gefactureerd volgens een perequatie du réseau de distribution selon une péréquation établie sur l'ensemble
die is ingesteld op het gehele grondgebied van het Waalse Gewest. du territoire de la Région wallonne.
B.6.2. Op federaal niveau hebben de openbaredienstverplichtingen B.6.2. Au niveau fédéral, les obligations de service public concernent
betrekking op de aansluiting van de offshore windmolenparken (artikel le raccordement des parcs éoliens offshore (article 7, § 2, de la loi
7, § 2, van de wet van 29 april 1999 « betreffende de organisatie van du 29 avril 1999 « relative à l'organisation du marché de
de elektriciteitsmarkt »), de federale groenestroomcertificaten l'électricité »), les certificats verts fédéraux (article 7, § 1er) et
(artikel 7, § 1) en de strategische reserve (artikel 7octies). la réserve stratégique (article 7octies).
Op het niveau van het Waalse Gewest zijn de openbare Au niveau de la Région wallonne, les obligations de service public
dienstverplichtingen steunmaatregelen voor hernieuwbare energie consistent en des mesures de soutien aux énergies renouvelables
(artikel 42bis van het decreet van het Waalse Gewest van 12 april 2001 (article 42bis du décret de la Région wallonne du 12 avril 2001 «
« betreffende de organisatie van de gewestelijke elektriciteitsmarkt »). relatif à l'organisation du marché régional de l'électricité »).
Op federaal niveau zijn de tarieftoeslagen opgenomen in de federale Au niveau fédéral, les surcharges tarifaires sont intégrées dans la
bijdrage (artikel 21bis, § 1, van de voormelde wet van 29 april 1999), cotisation fédérale (article 21bis, § 1er, de la loi du 29 avril 1999,
die strekt tot de financiering van de werkingskosten van de CREG précitée) laquelle finance les frais de fonctionnement de la CREG
(artikel 21bis, § 1, derde lid, 2°), van de verplichtingen die (article 21bis, § 1er, alinéa 3, 2°), les obligations découlant de la
voortvloeien uit de denuclearisatie van bepaalde sites gelegen in Mol-Dessel (artikel 21bis, § 1, derde lid, 1°), van de dénucléarisation de certains sites situés à Mol-Dessel (article 21bis,
maatschappelijke maatregelen waarin is voorzien bij de wet van 4 § 1er, alinéa 3, 1°), les mesures sociales prévues par la loi du 4
september 2002 « houdende toewijzing van een opdracht aan de openbare septembre 2002 « visant à confier aux centres publics d'aide sociale
centra voor maatschappelijk welzijn inzake de begeleiding en de la mission de guidance et d'aide sociale financière dans le cadre de
financiële maatschappelijke steunverlening aan de meest la fourniture d'énergie aux personnes les plus démunies » (article
hulpbehoevenden inzake energielevering » (artikel 21bis, § 1, derde 21bis, § 1er, alinéa 3, 3°) ainsi que le coût réel net résultant de
lid, 3°), en van de reële nettokosten die voortvloeien uit de
toepassing van de maximumprijzen voor de levering van elektriciteit l'application de prix maximaux pour la fourniture d'électricité aux
aan beschermde residentiële klanten met een laag inkomen of in een clients protégés résidentiels à revenus modestes ou à situation
onzekere situatie (artikel 21bis, § 1, derde lid, 5°). précaire (article 21bis, § 1er, alinéa 3, 5°).
Op het niveau van het Waalse Gewest is de van toepassing zijnde Au niveau de la Région wallonne, la surcharge tarifaire applicable est
tarieftoeslag de toeslag die verbonden is aan de bezetting van het la surcharge liée à l'occupation du domaine public (article 20 du
openbaar domein (artikel 20 van het voormelde decreet van 12 april décret du 12 avril 2001, précité).
2001). B.6.3. Het verschil tussen het mechanisme voor het doorfactureren van B.6.3. La différence qui existe entre le mécanisme de refacturation
de « netkosten » en het mechanisme dat van toepassing is op het des coûts « réseaux » et celui applicable à la refacturation des coûts
doorfactureren van de « exogene » kosten wordt verantwoord door het « exogènes » est justifiée par le fait que les premiers sont notamment
feit dat de eerste inzonderheid afhangen van de technische specifieke dépendants des spécificités techniques du réseau de transport qui les
kenmerken van het transmissienet dat hen bevoorraadt. approvisionne.
Te dezen is de eerste verzoekende partij, de « AIESH », bij wie 75 % En l'espèce, la première partie requérante, l'« AIESH », dont 75 % de
van de elektriciteit die zij verdeelt, wordt afgenomen van een ander l'électricité qu'elle distribue sont prélevés sur un autre réseau que
netwerk dan dat van « Elia », slechts onderworpen aan het mechanisme celui d'« Elia », n'est soumise au mécanisme de péréquation des tarifs
van de perequatie van de tarieven voor het eigenlijke doorfactureren
van de kosten voor het gebruik van het transmissienet naar verhouding pour la refacturation des coûts d'utilisation du réseau de transport
van de elektriciteit die wordt afgenomen van het transmissienet van « proprement dite qu'en due proportion de l'électricité prélevée sur le
Elia ». réseau de transport d'« Elia ».
B.6.4. Wat het mechanisme voor het doorfactureren van de « exogene » B.6.4. En ce qui concerne le mécanisme de refacturation des coûts «
kosten betreft, dat wil zeggen het mechanisme dat van toepassing is op exogènes », c'est-à-dire celui qui est applicable aux obligations de
de openbaredienstverplichtingen en de tarieftoeslagen, is het service public et aux surcharges tarifaires, il est justifié que la
verantwoord dat de perequatie is ingesteld op het gehele grondgebied péréquation soit établie sur l'ensemble du territoire de la Région
van het Waalse Gewest. wallonne.
Zoals in B.6.2 is vermeld, zijn die kosten immers noch de En effet, comme il est dit en B.6.2, ces coûts ne sont le reflet ni de
weerspiegeling van het gebruik van het transmissienet, noch van het l'utilisation du réseau de transport ni de la gestion de celui-ci. Il
beheer ervan. Daaruit volgt dat het redelijk verantwoord is dat ten en résulte qu'il est raisonnablement justifié qu'au regard de
aanzien van de doelstelling om een methodologie aan te nemen die l'objectif d'adopter une méthodologie tendant à l'harmonisation
strekt tot de geleidelijke harmonisering van de kostprijs van de progressive du coût des obligations de service public et des
openbaredienstverplichtingen en van de gewestelijke openbare heffingen prélèvements publics régionaux en visant à rationaliser les coûts et à
door ernaar te streven de kosten te rationaliseren en de investeringen préserver les investissements, la péréquation soit établie sur
te behouden, de perequatie wordt ingesteld op het gehele grondgebied l'ensemble du territoire wallon et s'applique, sans distinction, sur
van het Waalse Gewest en zonder onderscheid van toepassing is op alle l'ensemble du territoire de la Région wallonne et à tous les
gebruikers van het Waalse Gewest. utilisateurs de la Région wallonne.
In tegenstelling tot hetgeen de verzoekende partijen voorhouden, doen Contrairement à ce que soutiennent les parties requérantes, les
de openbaredienstverplichtingen en de tarieftoeslagen de obligations de service public et les surcharges tarifaires ne font pas
distributienetgebruikers van de « AIESH » geen transmissiekosten supporter aux utilisateurs du réseau de distribution de l'« AIESH »
dragen waarvan zij niet het voordeel zouden genieten. De des coûts de transport dont ils ne bénéficieraient pas. Les
openbaredienstverplichtingen en de tarieftoeslagen zijn « exogene » obligations de service public et les surcharges tarifaires sont des
kosten die, hoewel zij bovenop de « netkosten » komen, zich daarvan coûts « exogènes » qui, s'ils s'ajoutent aux coûts « réseaux », s'en
fundamenteel onderscheiden, waarbij de eerste worden veroorzaakt door distinguent fondamentalement, les premiers étant générés par
het vervullen van de opdrachten van federaal of gewestelijk algemeen belang. l'accomplissement des missions d'intérêt général, fédéral ou régional.
Het loutere feit dat de distributienetgebruikers van de « AIESH » op Le simple fait que les utilisateurs du réseau de distribution de l'«
het Belgische grondgebied kWh verbruiken, ongeacht overigens de AIESH » consomment des kWh sur le territoire belge, quel que soit par
transmissienetbeheerder die de distributienetbeheerder van stroom ailleurs le gestionnaire du réseau de transport qui alimente le
voorziet, impliceert dat die gebruikers bijdragen aan de gestionnaire du réseau de distribution électrique, implique que ces
openbaredienstverplichtingen en aan de tarieftoeslagen zoals alle utilisateurs contribuent aux obligations de service public et aux
gebruikers die in het Waalse Gewest op het transmissienet van « Elia » surcharges tarifaires, au même titre que tous les utilisateurs
zijn aangesloten.
Die maatregel is daarenboven in overeenstemming met de aangehaalde raccordés en Région wallonne au réseau de transport d'« Elia ».
overweging 36 van de richtlijn 2009/72/EG, waarvan de schending door de verzoekende partijen wordt aangevoerd en die de nationale regulerende instanties aanmaant om ervoor te zorgen dat « de transmissie- en distributietarieven niet-discriminerend zijn en een weerspiegeling van de kosten vormen [...] ». B.6.5. Wat de schending van het beginsel van een « billijke kostenoorzakelijkheid » betreft, beginsel volgens hetwelk met de kosten een realiteitsbeginsel in acht dient te worden genomen, wordt bij dat beginsel aan de regulerende instanties niet de verplichting opgelegd een exacte overeenstemming tussen de kosten en de tarieven te waarborgen. Dienaangaande dient te worden vastgesteld dat de decreetgever het beginsel van een billijke kostenoorzakelijkheid in acht heeft genomen door het mechanisme voor het doorfactureren van de « netkosten » te onderscheiden van het mechanisme voor het doorfactureren van de « exogene » kosten. Daarenboven is het, ten aanzien van de openbaredienstverplichtingen en de tarieftoeslagen, redelijk verantwoord dat de eindafnemers bijdragen aan het energiebeleid dat in het algemeen belang wordt gevoerd, alsook aan de openbare financiering van de steun die in het kader van de levering van energie aan de OCMW's en aan de minstbedeelden wordt toegekend. In voorkomend geval kunnen de distributienetgebruikers van de « AIESH », zoals alle andere gebruikers in het Waalse Gewest, het voordeel van die individuele steun genieten. B.6.6. De tarieftoeslag die verbonden is aan de retributie wegens bezetting van het openbaar domein, is ingesteld bij artikel 20 van het voormelde decreet van 12 april 2001 en niet bij de bestreden bepaling. B.7. Het eerste middel is niet gegrond Wat het tweede middel betreft B.8. Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11, in samenhang gelezen met artikel 170, § 2, van de Grondwet, dat het beginsel van de wettigheid van de belasting inhoudt. De verzoekende partijen gaan in hoofdzaak ervan uit dat de wijziging die bij de bestreden bepaling is aangebracht in de tariefmethodologie die van toepassing is op de distributienetbeheerders, een belasting instelt ten laste van alle gebruikers in het Waalse Gewest. De aldus door de decreetgever ingestelde belasting zou discriminerend zijn in zoverre geen rekening zou zijn gehouden met de bijdragecapaciteit van de belastingplichtigen. De verzoekende partijen betogen dienaangaande dat de gebruikers van het net van de « AIESH » door die nieuwe belasting het meest zullen worden getroffen, aangezien die een meer kwetsbare bevolking vormen in vergelijking met die bediend door de andere Waalse beheerders van het distributienet. B.9. In tegenstelling tot hetgeen de verzoekende partijen voorhouden, heeft de bestreden bepaling als enig doel de methodologie voor het doorfactureren van de kosten van de openbaredienstverplichtingen en de tarieftoeslagen met betrekking tot de transmissie vast te leggen. Zij stelt geen enkele nieuwe heffing in, aangezien al die kosten, zoals in B.6.2 is vermeld, bij vroegere wettelijke of decretale bepalingen zijn vastgelegd. Aldus volstaat het, zonder dat het nodig is zich uit te spreken over de vraag of die kosten belastingen dan wel retributies zijn, vast te stellen dat bij de bestreden maatregel de methodologie voor het doorfactureren van die kosten ter perequatie van de reeds bestaande verplichtingen en lasten die reeds vroeger aan de distributienetbeheerders werden doorgefactureerd, slechts wordt omkaderd op een wijze die verschilt van die waarin was voorzien vóór de invoeging ervan, bij het bestreden decreet, in het decreet van 19 januari 2017. B.10. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 14 mei 2020. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, Cette mesure est par ailleurs conforme au considérant 36 précité de la directive 2009/72/CE, dont la violation est invoquée par les parties requérantes, qui enjoint aux autorités de régulation nationales de veiller à ce que « les tarifs de transport et de distribution soient non discriminatoires et reflètent les coûts [...] ». B.6.5. Quant à la violation du principe de la « réflectivité » des coûts, principe selon lequel les coûts doivent respecter un principe de réalité, ce principe n'impose pas aux autorités de régulation de garantir une correspondance exacte entre les coûts et les tarifs. Il convient à cet égard de constater que le législateur décrétal a respecté le principe de réflectivité des coûts en distinguant le mécanisme de refacturation des coûts « réseaux » du mécanisme de la refacturation des coûts « exogènes ». Par ailleurs, au regard des obligations de service public et des surcharges tarifaires, il est raisonnablement justifié que les clients finals contribuent aux politiques énergétiques menées dans l'intérêt général ainsi qu'au financement public des aides accordées aux CPAS et aux personnes les plus démunies dans le cadre de la fourniture d'énergie. Le cas échéant, les utilisateurs du réseau de distribution de l'« AIESH » sont susceptibles de bénéficier, comme tous les autres utilisateurs de la Région wallonne, de ces aides individuelles. B.6.6. La surcharge tarifaire liée à la redevance pour occupation du domaine public est établie par l'article 20 du décret du 12 avril 2001 précité et non par la disposition attaquée. B.7. Le premier moyen n'est pas fondé. En ce qui concerne le second moyen B.8. Le second moyen est pris de la violation des articles 10 et 11, lus en combinaison avec l'article 170, § 2, de la Constitution consacrant le principe de la légalité de l'impôt. Les parties requérantes considèrent, en substance, que la modification apportée par la disposition attaquée à la méthodologie tarifaire applicable aux gestionnaires de réseau de distribution établit un impôt à charge de tous les utilisateurs en Région wallonne. L'impôt ainsi établi par le législateur décrétal serait discriminatoire en ce qu'il n'aurait pas été tenu compte de la capacité contributive des contribuables. Les parties requérantes soutiennent à cet égard que les utilisateurs du réseau de l'« AIESH » vont être le plus affectés par ce nouvel impôt, ceux-ci constituant une population plus précarisée que celle qui est desservie par d'autres gestionnaires de réseau de distribution wallons. B.9. Contrairement à ce que soutiennent les parties requérantes, la disposition attaquée a pour seul objet de fixer la méthodologie de la refacturation des coûts des obligations de service public et des surcharges tarifaires relatives au transport. Elle n'établit aucun nouveau prélèvement, l'ensemble de ces coûts ayant été, comme il est dit en B.6.2, fixés par des dispositions législatives ou décrétales antérieures. Ainsi, sans qu'il soit nécessaire de se prononcer sur le fait de savoir si ces coûts sont des impôts ou des redevances, il suffit de constater que la mesure attaquée ne fait qu'encadrer de manière différente de celle qui était prévue avant son insertion, par le décret attaqué, dans le décret du 19 janvier 2017, la méthodologie de la refacturation de ces coûts en péréquation des obligations et des charges déjà existantes et déjà refacturées antérieurement aux gestionnaires du réseau de distribution électrique. B.10. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 14 mai 2020. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président,
F. Daoût F. Daoût
^