← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 64/2020 van 7 mei 2020 Rolnummer 7341 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 335, § § 1 en 3, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de
Familierechtbank Namen, afdeling Namen. Het Grondwe samengesteld uit de
voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Go(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 64/2020 van 7 mei 2020 Rolnummer 7341 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § § 1 en 3, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Familierechtbank Namen, afdeling Namen. Het Grondwe samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Go(...) | Extrait de l'arrêt n° 64/2020 du 7 mai 2020 Numéro du rôle : 7341 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § § 1 er et 3, du Code civil, posée par le Tribunal de la famille de Namur, division Namur. |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 64/2020 van 7 mei 2020 | Extrait de l'arrêt n° 64/2020 du 7 mai 2020 |
| Rolnummer 7341 | Numéro du rôle : 7341 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § § 1 en 3, | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § § 1er |
| van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Familierechtbank Namen, | et 3, du Code civil, posée par le Tribunal de la famille de Namur, |
| afdeling Namen. | division Namur. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters | composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. |
| J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen en M. Pâques, | Moerman, T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen et M. Pâques, assistée |
| bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 8 januari 2020, waarvan de expeditie ter griffie van | Par jugement du 8 janvier 2020, dont l'expédition est parvenue au |
| het Hof is ingekomen op 15 januari 2020, heeft de Familierechtbank | greffe de la Cour le 15 janvier 2020, le Tribunal de la famille de |
| Namen, afdeling Namen, de volgende prejudiciële vraag gesteld : | Namur, division Namur, a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 335, § § 1 en 3, van het Burgerlijk Wetboek niet de | « Les articles 335, § 1er, et 335, § 3, du Code civil ne violent-ils |
| artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet, of andere | pas les articles 10, 11 et 22bis de la Constitution, voire d'autres |
| grondwetsbepalingen, in zoverre de erkenner van het vaderschap die | dispositions constitutionnelles, en ce que l'auteur d'une |
| zijn naam naast die van de moeder wil laten plaatsen, in een identieke | reconnaissance de paternité qui souhaite voir son nom accolé à celui |
| hypothese, namelijk die waarin die moeder zich daartegen verzet, | |
| verschillend wordt behandeld naargelang de afstamming van vaderszijde | de la mère dans une hypothèse identique, étant celle où elle s'y |
| gelijktijdig met, dan wel na die van moederszijde wordt vastgesteld ? | oppose, se voit traité distinctement selon que sa paternité est |
| Is het met andere woorden grondwettig om, in hetzelfde geval (namelijk | établie simultanément à celle de la mère ou postérieurement à celle de la mère ? |
| het verzet van de moeder tegen het dragen van de dubbele naam door het | En d'autres termes, est-il constitutionnel, dans le même cas de figure |
| kind), de man die het kind heeft erkend of daartoe gemachtigd is, | (savoir l'opposition de la mère au port du double nom par l'enfant), |
| verschillend te behandelen naar gelang van het ogenblik dat de | de traiter différemment, selon le moment de l'établissement de la |
| afstamming van vaderszijde wordt vastgesteld ? Immers, indien beide | filiation paternelle, l'homme qui a reconnu ou est autorisé à |
| afstammingen gelijktijdig worden vastgesteld en de moeder zich verzet | reconnaître l'enfant ? En effet, en cas d'établissement simultané des |
| tegen de dubbele naam, draagt het kind ambtshalve de dubbele naam in | deux filiations et si la mère s'oppose au double nom, l'enfant porte |
| alfabetische volgorde (artikel 335, § 1, van het Burgerlijk Wetboek) | d'office le double nom dans l'ordre alphabétique (article 335, § 1er, |
| en indien de afstamming van vaderszijde later wordt vastgesteld (soms | du Code civil) et en cas d'établissement différé de la filiation |
| te wijten aan het gedrag zelf van de moeder) en de moeder zich verzet | paternelle (dû parfois au comportement même de la mère) et si la mère |
| tegen de dubbele naam, behoudt het kind alleen de naam van zijn moeder | s'oppose au double nom, l'enfant conserve le seul nom de sa mère |
| (artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek) ». | (article 335, § 3, du Code civil) ? ». |
| Op 4 februari 2020 hebben de rechters-verslaggevers T. Giet en R. | Le 4 février 2020, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la |
| Leysen, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere | |
| wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in | loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les |
| kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te | juges-rapporteurs T. Giet et R. Leysen ont informé la Cour qu'ils |
| stellen het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op | pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de |
| voorafgaande rechtspleging. | l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire. |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid van | B.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de l'article |
| artikel 335, § § 1 en 3, van het Burgerlijk Wetboek met de artikelen | |
| 10, 11 en 22bis van de Grondwet, in zoverre artikel 335, § 3, van het | 335, § § 1er et 3, du Code civil avec les articles 10, 11 et 22bis de |
| Burgerlijk Wetboek niet erin voorziet dat de kinderen wier vaderlijke | la Constitution, en ce que l'article 335, § 3, du Code civil ne |
| afstamming komt vast te staan na de moederlijke afstamming, bij | prévoit pas, en l'absence d'accord entre les parents quant au nom de |
| ontstentenis van een overeenkomst tussen de ouders over de | famille, que les enfants dont la filiation paternelle est établie |
| familienaam, een dubbele naam in alfabetische volgorde toegekend | après la filiation maternelle se voient attribuer un double nom dans |
| krijgen, terwijl artikel 335, § 1, tweede lid, van hetzelfde Wetboek | l'ordre alphabétique, alors que l'article 335, § 1er, alinéa 2, du |
| wel in de toekenning van een dubbele naam in alfabetische volgorde | même Code prévoit, en l'absence d'accord entre les parents quant au |
| voorziet voor de kinderen wier vaderlijke en moederlijke afstamming | nom de famille, l'attribution d'un double nom dans l'ordre |
| gelijktijdig komen vast te staan indien de ouders geen overeenkomst | alphabétique pour les enfants dont la filiation paternelle et la |
| bereiken over de familienaam. | filiation maternelle sont établies simultanément. |
| B.2. Artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | B.2. L'article 335 du Code civil dispose : |
| « § 1. Het kind wiens afstamming van vaderszijde en afstamming van | « § 1er. L'enfant dont la filiation paternelle et la filiation |
| moederszijde tegelijkertijd komen vast te staan draagt ofwel de naam | maternelle sont établies simultanément porte soit le nom de son père, |
| van zijn vader, ofwel de naam van zijn moeder, ofwel één die | |
| samengesteld is uit hun twee namen, in de door hen gekozen volgorde | soit le nom de sa mère, soit leurs deux noms accolés dans l'ordre |
| met niet meer dan één naam voor elk van hen. | |
| De ouders kiezen de naam van het kind op het ogenblik van de aangifte | choisi par eux dans la limite d'un nom pour chacun d'eux. |
| van de geboorte. De ambtenaar van de burgerlijke stand neemt akte van | Les père et mère choisissent le nom de l'enfant lors de la déclaration |
| deze keuze. [...] In geval van onenigheid draagt het kind de naam van | de naissance. L'officier de l'état civil prend acte de ce choix. [...] |
| de vader en de naam van de moeder naast elkaar in alfabetische volgorde met niet meer dan één naam voor elk van hen. Wanneer de vader en de moeder, of een van hen, een dubbele naam dragen, kiest de betrokkene het deel van de naam dat aan het kind wordt doorgegeven. Bij afwezigheid van keuze wordt het deel van de dubbele naam dat wordt doorgegeven bepaald op basis van de alfabetische volgorde. De weigering om een keuze te maken wordt beschouwd als een geval van onenigheid. Indien de ouders samen de geboorte van het kind aangeven, stelt de ambtenaar van de burgerlijke stand, overeenkomstig het tweede lid, de door de ouders gekozen naam of de onenigheid tussen de ouders, vast. | En cas de désaccord, l'enfant porte les noms du père et de la mère accolés par ordre alphabétique dans la limite d'un nom pour chacun d'eux. Lorsque le père et la mère, ou l'un d'entre eux, portent un double nom, la partie du nom transmise à l'enfant est choisie par l'intéressé. En l'absence de choix, la partie du double nom transmise est déterminée selon l'ordre alphabétique. Le refus d'effectuer un choix est considéré comme un cas de désaccord. Lorsque les père et mère déclarent conjointement la naissance de l'enfant, l'officier de l'état civil constate le nom choisi par eux ou le désaccord entre eux, conformément à l'alinéa 2. |
| Indien een ouder alleen de geboorte van het kind aangeeft, geeft deze | Si le père ou la mère déclare seul la naissance de l'enfant, il ou |
| de door de ouders gekozen naam of de onenigheid tussen de ouders aan | elle déclare à l'officier de l'état civil le nom choisi par eux ou le |
| de ambtenaar van de burgerlijke stand aan. | désaccord entre eux. |
| § 2. Het kind wiens afstamming alleen van moederszijde vaststaat, | § 2. L'enfant dont seule la filiation maternelle est établie, porte le |
| draagt de naam van zijn moeder. | nom de sa mère. |
| Het kind wiens afstamming alleen van vaderszijde vaststaat, draagt de | L'enfant dont seule la filiation paternelle est établie, porte le nom |
| naam van zijn vader. | de son père. |
| § 3. Indien de afstamming van vaderszijde komt vast te staan na de | § 3. Si la filiation paternelle est établie après la filiation |
| afstamming van moederszijde, blijft de naam van het kind onveranderd. Hetzelfde geldt indien de afstamming van moederszijde komt vast te staan na de afstamming van vaderszijde. Evenwel kunnen de ouders samen, of kan een van hen indien de andere overleden is, in een door de ambtenaar van de burgerlijke stand opgemaakte akte verklaren dat het kind ofwel de naam van de persoon ten aanzien van wie de afstamming als tweede komt vast te staan zal dragen, ofwel één die samengesteld is uit hun twee namen, in de door hen gekozen volgorde met niet meer dan één naam voor elk van hen. Deze verklaring wordt afgelegd binnen een termijn van één jaar te rekenen van de dag van de erkenning of van de dag waarop een beslissing die de afstamming van vaderszijde of van moederszijde vaststelt in kracht van gewijsde is gegaan, en voor de meerderjarigheid of de ontvoogding van het kind. De termijn van één jaar begint te lopen op de dag die volgt op de in de artikelen 313, § | maternelle, aucune modification n'est apportée au nom de l'enfant. Il en va de même si la filiation maternelle est établie après la filiation paternelle. Toutefois, les père et mère ensemble, ou l'un d'eux si l'autre est décédé peuvent déclarer, dans un acte dressé par l'officier de l'état civil, que l'enfant portera soit le nom de la personne à l'égard de laquelle la filiation est établie en second lieu, soit leurs deux noms accolés dans l'ordre choisi par eux dans la limite d'un nom pour chacun d'eux. Cette déclaration est faite dans un délai d'un an à dater de la reconnaissance ou du jour où une décision établissant la filiation paternelle ou maternelle est coulée en force de chose jugée et avant la majorité ou l'émancipation de l'enfant. Le délai d'un an prend cours le jour suivant la notification ou la signification visées aux |
| 3, tweede lid, 319bis, tweede lid, of 322, tweede lid, bedoelde | articles 313, § 3, alinéa 2, 319bis, alinéa 2, ou 322, alinéa 2. |
| kennisgeving of betekening. | |
| Bij wijziging van de afstamming van vaderszijde of van moederszijde | En cas de modification de la filiation paternelle ou maternelle durant |
| tijdens de minderjarigheid van het kind als gevolg van een vordering | la minorité de l'enfant en suite d'une action en contestation sur la |
| tot betwisting van de afstamming op grond van de artikelen 312, § 2, | |
| 318, §§ 5 en 6, of 330, § § 3 en 4, neemt de rechter akte van de | base des articles 312, § 2, 318, § § 5 et 6, ou 330, § § 3 et 4, le |
| nieuwe naam van het kind die in voorkomend geval door de ouders is | juge acte le nouveau nom de l'enfant, choisi, le cas échéant, par les |
| gekozen, met inachtneming van de in § 1 of artikel 335ter bedoelde | parents selon les règles énoncées au § 1er ou à l'article 335ter, § 1er. |
| regels. De bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand maakt de akte van | L'officier de l'état civil compétent établit l'acte de déclaration de |
| verklaring van naamskeuze op ten gevolge van de in het tweede lid | |
| bedoelde verklaring en verbindt deze met de akte van geboorte van het | choix de nom suite à la déclaration visée à l'alinéa 2 et l'associe à |
| kind en met de akten van de burgerlijke stand waarop ze betrekking | l'acte de naissance de l'enfant et aux actes de l'état civil auxquels |
| heeft of wijzigt de akte van geboorte van het kind en de akten van de | il se rapporte, ou modifie l'acte de naissance de l'enfant et les |
| burgerlijke stand waarop ze betrekking heeft ten gevolge van het in | actes de l'état civil auxquels il se rapporte suite au jugement visé à |
| het vierde lid bedoelde vonnis. | l'alinéa 4. |
| § 4. Indien de afstamming van een kind wordt gewijzigd wanneer het de | § 4. Si la filiation d'un enfant est modifiée alors que celui-ci a |
| meerderjarige leeftijd heeft bereikt, wordt er zonder zijn instemming | atteint l'âge de la majorité, aucune modification n'est apportée à son |
| geen verandering aan zijn naam aangebracht. | nom sans son accord. |
| Bij vaststelling van een nieuwe afstammingsband van een meerderjarig | En cas d'établissement d'un nouveau lien de filiation d'un enfant |
| kind van vaderszijde, van moederszijde of van meemoederszijde als | majeur à l'égard du père, de la mère ou de la coparente, à la suite |
| gevolg van een vordering tot betwisting van de afstamming op grond van | d'une action en contestation de la filiation sur base des articles |
| de artikelen 312, § 2, 318, § § 5 en 6, of 330, § § 3 en 4, neemt de | 312, § 2, 318, § § 5 et 6, ou 330, § § 3 et 4, le juge acte le nouveau |
| rechter akte van de nieuwe naam van het kind die laatstgenoemde heeft | |
| gekozen in voorkomend geval met inachtneming van de in paragraaf 1 of | nom de l'enfant, choisi, le cas échéant, par ce dernier selon les |
| in artikel 335ter, § 1, vervatte regels. | règles énoncées au paragraphe 1er ou à l'article 335ter, § 1er. |
| De bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand wijzigt de akte van | L'officier de l'état civil compétent modifie l'acte de naissance de |
| geboorte van het kind en de akten van de burgerlijke stand waarop het | l'enfant et les actes de l'état civil auxquels le jugement se |
| vonnis betrekking heeft, ten gevolge van het in het tweede lid bedoelde vonnis ». | rapporte, suite au jugement visé à l'alinéa 2 ». |
| B.3. Bij zijn arresten nrs. 21/2019 en 95/2019 heeft het Hof | B.3. Par ses arrêts nos 21/2019 et 95/2019, la Cour a répondu à des |
| geantwoord op vergelijkbare prejudiciële vragen betreffende de | questions préjudicielles comparables qui portaient sur la |
| bestaanbaarheid van artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek met onder | compatibilité de l'article 335 du Code civil avec, notamment, les |
| meer de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Bij het voormelde arrest nr. 95/2019 van 6 juni 2019 heeft het Hof | Par l'arrêt précité n° 95/2019 du 6 juin 2019, la Cour a jugé : |
| geoordeeld : « B.2.1. Artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek maakt deel uit van het | « B.2.1. L'article 335 du Code civil fait partie du chapitre relatif |
| hoofdstuk met betrekking tot de gevolgen van de afstamming. Het stelt | aux effets de la filiation. Il fixe de manière générale les règles |
| op algemene wijze de regels van de naamgeving als gevolg van de | relatives à l'attribution du nom considérée comme effet de la |
| afstamming vast. | filiation. |
| Die regels werden ingrijpend gewijzigd bij de wet van 8 mei 2014 ' tot | Ces règles ont été modifiées de façon substantielle par la loi du 8 |
| wijziging van het Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van | |
| de gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van | mai 2014 'modifiant le Code civil en vue d'instaurer l'égalité de |
| naamsoverdracht aan het kind en aan de geadopteerde ' (hierna : de wet | l'homme et de la femme dans le mode de transmission du nom à l'enfant |
| van 8 mei 2014). Uit het opschrift en de parlementaire voorbereiding | et à l'adopté' (ci-après : la loi du 8 mai 2014). Il ressort de |
| l'intitulé et des travaux préparatoires de cette loi que le | |
| van die wet blijkt dat de wetgever de gelijkheid tussen mannen en | législateur a voulu instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans |
| vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht heeft willen invoeren (Parl. | le mode de transmission du nom (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC |
| St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3145/001, p. 10). | 53-3145/001, p. 10). |
| B.2.2. Om die doelstelling van gelijkheid tussen mannen en vrouwen te | B.2.2. Pour atteindre cet objectif d'égalité entre les hommes et les |
| bereiken, heeft de wetgever, in de hypothese dat de afstamming van | femmes, le législateur a, dans l'hypothèse de l'établissement |
| vaderszijde en die van moederszijde tegelijkertijd zijn komen vast te | |
| staan, bepaald dat de ouders een dubbele naam kunnen kiezen, bestaande | simultané de la filiation paternelle et de la filiation maternelle, |
| uit de naam van de vader en de naam van de moeder in de door hen | permis aux parents de choisir un double nom composé des noms du père |
| bepaalde volgorde, of kunnen kiezen voor de naam van de vader of voor | et de la mère dans l'ordre qu'ils déterminent ou d'opter pour le nom |
| die van de moeder (artikel 335, § 1, eerste lid, van het Burgerlijk | du père ou celui de la mère (article 335, § 1er, alinéa 1er, du Code |
| Wetboek). | civil). |
| De wetgever heeft dus gekozen voor de wilsautonomie van de ouders, | Le législateur a donc opté pour l'autonomie de la volonté des parents, |
| binnen de door de wet bepaalde grenzen, veeleer dan voor een bij wet | dans les limites fixées par la loi, plutôt que pour un système |
| vastgelegd systeem voor het toekennen van de naam. De wetgever heeft | d'attribution du nom fixé par la loi. Le législateur a limité le choix |
| de keuze van de ouders beperkt om te waarborgen dat ' kinderen van | des parents pour garantir ' une unité de nom entre enfants nés des |
| dezelfde ouders dezelfde naam zullen dragen. De naam van broers en | mêmes parents. Le nom ne peut donc varier au sein d'une même fratrie |
| zussen kan bijgevolg niet verschillen waardoor [de orde der families | |
| gevrijwaard kan blijven] ' (ibid., p. 14). | et l'ordre des familles se voit ainsi ménagé ' (ibid., p. 14). |
| B.2.3. De wetgever heeft ook het geval onderzocht van de onenigheid | B.2.3. Le législateur a aussi envisagé l'hypothèse du désaccord entre |
| tussen de ouders en van de afwezigheid van keuze. Zoals het was | parents et de l'absence de choix. En pareil cas, l'article 335, § 1er, |
| vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 bepaalde artikel | alinéa 2, troisième phrase, du Code civil, tel qu'il avait été |
| 335, § 1, tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk Wetboek | remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014, prévoyait au départ |
| aanvankelijk dat in dat geval, voor de kinderen wier afstamming van | l'attribution du nom du père pour les enfants dont la filiation |
| vaders- en moederszijde tegelijkertijd is komen vast te staan, de naam | paternelle et la filiation maternelle étaient établies simultanément. |
| van de vader wordt toegekend. | |
| Bij zijn arrest nr. 2/2016 van 14 januari 2016 heeft het Hof die | Par son arrêt n° 2/2016 du 14 janvier 2016, la Cour a annulé cette |
| bepaling vernietigd : | disposition : |
| ' B.8.5. Nu hij voor de keuze van de familienaam de voorrang geeft aan | ' B.8.5. Puisqu'il privilégie l'autonomie de la volonté des parents |
| de wilsautonomie van de ouders, dient de wetgever ook de wijze te | pour le choix du nom de famille, le législateur doit aussi déterminer |
| bepalen waarop de familienaam wordt toegekend voor het geval dat de | la manière d'attribuer le nom de famille dans l'hypothèse où les |
| ouders het oneens zijn of geen keuze maken, ook al heeft hij voor het | |
| overige erop toegezien de gevallen van onenigheid te beperken door de | parents sont en désaccord ou n'opèrent pas de choix, même s'il a par |
| ouders de mogelijkheid te bieden te kiezen voor de ene of de andere | ailleurs veillé à limiter les cas de désaccord en permettant aux |
| familienaam of voor de twee namen in de door hen bepaalde volgorde. | parents d'opter pour l'un ou l'autre nom de famille ou pour les deux |
| Het kan worden verantwoord dat hij zelf de naam vastlegt die het kind | noms dans l'ordre qu'ils déterminent. Il peut se justifier qu'il fixe |
| zal dragen wanneer er onenigheid of afwezigheid van keuze is, veeleer | lui-même le nom que portera l'enfant, lorsqu'il y a désaccord ou |
| dan dienaangaande aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid te | absence de choix, plutôt que d'accorder à cet égard un pouvoir |
| verlenen. Het is immers in die aangelegenheid van belang de naam van | d'appréciation au juge. Il importe en effet en cette matière de fixer |
| een kind vanaf zijn geboorte op een eenvoudige, snelle en eenvormige | de manière simple, rapide et uniforme le nom d'un enfant dès sa |
| wijze te bepalen. Artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten van het | naissance. L'article 7 de la Convention relative aux droits de |
| kind bepaalt dienaangaande dat het kind onmiddellijk na de geboorte | l'enfant dispose, à cet égard, que l'enfant est enregistré aussitôt sa |
| wordt ingeschreven en vanaf de geboorte het recht op een naam heeft. | naissance et a dès celle-ci le droit à un nom. |
| B.8.6. Personen die zich in soortgelijke situaties bevinden, namelijk | B.8.6. La disposition attaquée traite, cependant, de manière |
| de vader en de moeder van een kind, worden door de bestreden bepaling | différente des personnes se trouvant dans des situations similaires, à |
| echter verschillend behandeld aangezien in geval van onenigheid tussen | savoir les pères et les mères d'un enfant, dès lors qu'en cas de |
| de ouders of in geval van afwezigheid van keuze, het kind verplicht de | désaccord entre parents ou en cas d'absence de choix, l'enfant porte |
| naam van de vader alleen draagt. In hun recht om hun familienaam over | obligatoirement le seul nom de son père. Les mères sont ainsi traitées |
| te dragen aan hun kind worden de moeders aldus anders behandeld dan de | autrement que les pères dans leur droit de transmettre leur nom de |
| vaders. | famille à leur enfant. |
| B.8.7. Het verschil in behandeling vervat in de bestreden bepaling is | B.8.7. La différence de traitement contenue dans la disposition |
| gegrond op het criterium van het geslacht van de ouders. Alleen zeer | attaquée est fondée sur le critère du sexe des parents. Seules des |
| sterke overwegingen kunnen een verschil in behandeling verantwoorden | considérations très fortes peuvent justifier une différence de |
| dat uitsluitend op het geslacht is gegrond. | traitement exclusivement fondée sur le sexe. |
| Uit de in B.2 aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt dat de | Il ressort des travaux préparatoires cités en B.2 que le législateur a |
| wetgever de keuze voor de naam van de vader heeft verantwoord door de | justifié le choix du nom du père par la tradition et par la volonté de |
| traditie en de wil om de hervorming geleidelijk tot een goed einde te | faire aboutir la réforme de manière progressive. Ni la tradition, ni |
| brengen. Noch de traditie, noch de wil om geleidelijk vooruitgang te | la volonté d'avancer progressivement ne peuvent être tenues pour des |
| boeken kunnen worden geacht zeer sterke overwegingen te zijn die een | considérations très fortes justifiant une différence entre les pères |
| verschil tussen de vaders en de moeders verantwoorden wanneer er | et les mères lorsqu'il y a désaccord entre parents ou absence de |
| onenigheid tussen de ouders of afwezigheid van keuze is, terwijl de | choix, alors que l'objectif de la loi est de réaliser l'égalité entre |
| doelstelling van de wet erin bestaat de gelijkheid van mannen en | |
| vrouwen te verwezenlijken. De bestreden bepaling kan overigens tot | les hommes et les femmes. Par ailleurs, la disposition attaquée peut |
| gevolg hebben dat aan de vader van een kind een vetorecht gegeven | avoir pour effet de donner ainsi un droit de veto au père d'un enfant |
| wordt in het geval dat de moeder van het kind de wil te kennen geeft | dans l'hypothèse où la mère de l'enfant manifeste la volonté de donner |
| aan dat kind haar eigen naam of een dubbele naam te geven en de vader | à cet enfant son propre nom ou un double nom et où le père n'est pas |
| het met die keuze niet eens is. | d'accord avec ce choix. |
| B.9. Artikel 335, § 1, tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk | B.9. L'article 335, § 1er, alinéa 2, troisième phrase, du Code civil, |
| Wetboek, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014, | tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014, |
| schendt de artikelen 10, 11 en 11bis, eerste lid, van de Grondwet en | viole les articles 10, 11 et 11bis, alinéa 1er, de la Constitution et |
| dient derhalve te worden vernietigd. | doit être annulé. |
| Teneinde rechtsonzekerheid te vermijden, inzonderheid gelet op de | Afin d'éviter une insécurité juridique, en particulier vu la nécessité |
| noodzaak om de naam van het kind vanaf zijn geboorte te bepalen, en om | de déterminer le nom de l'enfant dès sa naissance, et afin de |
| de wetgever toe te laten een nieuwe regeling aan te nemen, dienen de | permettre au législateur d'adopter une nouvelle réglementation, il y a |
| gevolgen van de vernietigde bepaling tot 31 december 2016 te worden | lieu de maintenir les effets de la disposition annulée jusqu'au 31 |
| gehandhaafd '. | décembre 2016 '. |
| B.2.4. Ingevolge dat arrest heeft de wetgever de wet van 25 december | B.2.4. A la suite de cet arrêt, le législateur a adopté la loi du 25 |
| 2016 ' tot wijziging van de artikelen 335 en 335ter van het Burgerlijk | décembre 2016 ' modifiant les articles 335 et 335ter du Code civil |
| Wetboek betreffende de wijze van naamsoverdracht aan het kind ' | relatifs au mode de transmission du nom à l'enfant ', qui prévoit un |
| aangenomen, die voorziet in een nieuwe regeling bij onenigheid tussen | nouveau régime en cas de désaccord entre les parents ou en cas |
| de ouders of bij afwezigheid van een keuze, voor de kinderen wier | d'absence de choix, pour les enfants dont la filiation paternelle et |
| afstamming van vaders- en moederszijde tegelijkertijd is komen vast te | la filiation maternelle sont établies simultanément. Conformément au |
| staan. Overeenkomstig het huidige artikel 335, § 1, tweede lid, van | texte actuel de l'article 335, § 1er, alinéa 2, du Code civil, |
| het Burgerlijk Wetboek draagt het kind in dat geval de naam van de | l'enfant porte dans ce cas les noms du père et de la mère accolés par |
| vader en de naam van de moeder naast elkaar in alfabetische volgorde | ordre alphabétique, dans la limite d'un nom pour chacun d'eux. |
| met niet meer dan één naam voor elk van hen. | |
| B.3.1. Het in het geding zijnde artikel 335, § 3, van het Burgerlijk | B.3.1. L'article 335, § 3, en cause, du Code civil, tel qu'il a été |
| Wetboek, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014, | remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014, règle les |
| regelt de gevolgen van de wijziging van de afstamming van een kind | conséquences de la modification de la filiation d'un enfant sur son |
| voor zijn naam. Zoals ook benadrukt tijdens de parlementaire | nom. Comme cela a également été souligné lors des travaux |
| voorbereiding, is de bij de in het geding zijnde bepaling ingevoerde | préparatoires, le régime mis en place par la disposition en cause est |
| regeling ' overgenomen van de regeling die momenteel van kracht is, | calqué ' sur le régime actuellement en vigueur, compte tenu du |
| rekening houdende met het gelijkheidsprincipe tussen de partijen ' en | principe de l'égalité de droits instaurée entre parties ', la |
| met ' invoeging van het beginsel van de wilsautonomie binnen de door | modification insérant le ' principe de l'autonomie de la volonté, dans |
| de wet bepaalde grenzen ' (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC | les limites fixées par la loi ' (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC |
| 53-3145/001, pp. 14 en 19-20). | 53-3145/001, pp. 14 et 19-20). |
| B.3.2. Aldus voorziet de in het geding zijnde bepaling erin dat, | B.3.2. La disposition en cause prévoit donc que lorsque la filiation |
| wanneer de afstamming van het kind ten aanzien van een van beide | |
| ouders komt vast te staan na de afstamming ten aanzien van de andere | de l'enfant est établie vis-à-vis de l'un des deux parents après la |
| ouder, de naam in beginsel ongewijzigd blijft. De wetgever heeft | filiation vis-à-vis de l'autre parent, le nom demeure en principe |
| evenwel de mogelijkheid behouden, die reeds was neergelegd in het | inchangé. Le législateur a toutefois maintenu la possibilité, qui |
| vroegere artikel 335, § 3, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, om | était déjà inscrite dans l'ancien article 335, § 3, alinéa 2, du Code |
| alsnog de naam van het kind te wijzigen, door te kiezen hetzij voor de | civil, d'encore modifier le nom de l'enfant, en optant soit pour le |
| naam van de persoon ten aanzien van wie de afstamming als tweede komt | nom de la personne à l'égard de laquelle la filiation est établie en |
| vast te staan, hetzij voor een dubbele naam. Voor die naamswijziging | second lieu, soit pour un double nom. Ce changement de nom nécessite |
| dient een verklaring bij de ambtenaar van de burgerlijke stand te | qu'une déclaration soit faite auprès de l'officier de l'état civil par |
| worden afgelegd door de beide ouders samen, of door een van hen | les deux parents conjointement, ou par l'un d'eux si l'autre est |
| wanneer de andere overleden is, en dit binnen een termijn van één jaar | décédé, dans un délai d'un an à dater de la reconnaissance ou du jour |
| te rekenen van de dag van de erkenning of van de dag waarop een | |
| beslissing die de afstamming van vaderszijde of van moederszijde | où une décision établissant la filiation paternelle ou maternelle est |
| vaststelt in kracht van gewijsde is gegaan, en vóór de | coulée en force de chose jugée et avant la majorité ou l'émancipation |
| meerderjarigheid of de ontvoogding van het kind. | de l'enfant. |
| Ten aanzien van de eerste twee prejudiciële vragen | Quant aux deux premières questions préjudicielles |
| B.4.1. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op de | B.4.1. La première question préjudicielle porte sur la compatibilité |
| bestaanbaarheid van artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek met | |
| de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang | de l'article 335, § 3, du Code civil avec les articles 10 et 11 de la |
| gelezen met artikel 2, lid 2, van het Verdrag inzake de rechten van | Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 2, paragraphe |
| het kind, in zoverre het niet erin voorziet dat de kinderen wier | 2, de la Convention relative aux droits de l'enfant, en ce qu'il ne |
| vaderlijke afstamming komt vast te staan na de moederlijke afstamming, | prévoit pas, en l'absence d'accord entre les parents quant au nom de |
| bij ontstentenis van een overeenkomst tussen de ouders over de | famille, que les enfants dont la filiation paternelle est établie |
| familienaam, een dubbele naam in alfabetische volgorde toegekend | après la filiation maternelle se voient attribuer un double nom dans |
| krijgen, terwijl artikel 335, § 1, tweede lid, van hetzelfde Wetboek | l'ordre alphabétique, alors que l'article 335, § 1er, alinéa 2, du |
| wel in de toekenning van een dubbele naam in alfabetische volgorde | même Code, prévoit, en l'absence d'accord entre les parents quant au |
| voorziet voor de kinderen wier vaderlijke en moederlijke afstamming | nom de famille, l'attribution d'un double nom dans l'ordre |
| gelijktijdig komen vast te staan indien de ouders geen overeenkomst | alphabétique pour les enfants dont la filiation paternelle et la |
| bereiken over de familienaam. | filiation maternelle sont établies simultanément. |
| B.4.2. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de | B.4.2. La deuxième question préjudicielle porte sur la compatibilité |
| bestaanbaarheid van dezelfde bepaling met de artikelen 10, 11 en 22 | de la même disposition avec les articles 10, 11 et 22 de la |
| van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 8 | |
| en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, met | Constitution, lus ou non en combinaison avec les articles 8 et 14 de |
| artikel 5 van het Zevende Aanvullend Protocol bij dat Verdrag, met de | la Convention européenne des droits de l'homme, avec l'article 5 du |
| Septième Protocole additionnel à cette Convention, avec les articles | |
| artikelen 7, 20, 21 en 23 van het Handvest van de grondrechten van de | 7, 20, 21 et 23 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union |
| Europese Unie en met artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten van | européenne et avec l'article 7 de la Convention relative aux droits de |
| het kind, om dezelfde redenen. | l'enfant, pour les mêmes motifs. |
| B.5.1. Artikel 22 van de Grondwet bepaalt : | B.5.1. L'article 22 de la Constitution dispose : |
| ' Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven en zijn | ' Chacun a droit au respect de sa vie privée et familiale, sauf dans |
| gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald. | les cas et conditions fixés par la loi. |
| De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de | La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent la |
| bescherming van dat recht '. | protection de ce droit '. |
| Artikel 2, lid 2, van het Verdrag inzake de rechten van het kind | L'article 2, paragraphe 2, de la Convention relative aux droits de |
| bepaalt : | l'enfant dispose : |
| ' De Staten die partij zijn, nemen alle passende maatregelen om te | ' Les Etats parties prennent toutes les mesures appropriées pour que |
| waarborgen dat het kind wordt beschermd tegen alle vormen van | l'enfant soit effectivement protégé contre toutes formes de |
| discriminatie of bestraffing op grond van de status of de activiteiten | discrimination ou de sanction motivées par la situation juridique, les |
| van, de meningen geuit door of de overtuigingen van de ouders, wettige | activités, les opinions déclarées ou les convictions de ses parents, |
| voogden of familieleden van het kind '. | de ses représentants légaux ou des membres de sa famille '. |
| Artikel 7 van hetzelfde Verdrag bepaalt : | L'article 7 de la même Convention dispose : |
| ' 1. Het kind wordt onmiddellijk na de geboorte ingeschreven en heeft | ' 1. L'enfant est enregistré aussitôt sa naissance et a dès celle-ci |
| vanaf de geboorte het recht op een naam, het recht een nationaliteit | le droit à un nom, le droit d'acquérir une nationalité et, dans la |
| te verwerven en, voor zover mogelijk, het recht zijn ouders te kennen | mesure du possible, le droit de connaître ses parents et d'être élevé par eux. |
| en door hen te worden verzorgd. | 2. Les Etats parties veillent à mettre ces droits en oeuvre |
| 2. De Staten die partij zijn, waarborgen de verwezenlijking van deze | conformément à leur législation nationale et aux obligations que leur |
| rechten in overeenstemming met hun nationale recht en hun | imposent les instruments internationaux applicables en la matière, en |
| verplichtingen krachtens de desbetreffende internationale akten op dit | particulier dans les cas où faute de cela l'enfant se trouverait |
| gebied, in het bijzonder wanneer het kind anders staatloos zou zijn '. | apatride '. |
| Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt | L'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose |
| : | : |
| ' 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé-leven, zijn | ' 1. Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale, |
| gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. | de son domicile et de sa correspondance. |
| 2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking | 2. Il ne peut y avoir ingérence d'une autorité publique dans |
| tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien | l'exercice de ce droit que pour autant que cette ingérence est prévue |
| en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's | par la loi et qu'elle constitue une mesure qui, dans une société |
| lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn | démocratique, est nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté |
| van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van | publique, au bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et |
| strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, | à la prévention des infractions pénales, à la protection de la santé |
| of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen '. | ou de la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui '. |
| Artikel 14 van hetzelfde Verdrag bepaalt : | L'article 14 de la même Convention dispose : |
| ' Het genot van de rechten en vrijheden, welke in dit Verdrag zijn | ' La jouissance des droits et libertés reconnus dans la présente |
| vermeld, is verzekerd zonder enig onderscheid op welke grond ook, | Convention doit être assurée, sans distinction aucune, fondée |
| zoals geslacht, ras, kleur, taal, godsdienst, politieke of andere | notamment sur le sexe, la race, la couleur, la langue, la religion, |
| overtuiging, nationale of maatschappelijke afkomst, het behoren tot | les opinions politiques ou toutes autres opinions, l'origine nationale |
| een nationale minderheid, vermogen, geboorte of andere status '. | ou sociale, l'appartenance à une minorité nationale, la fortune, la naissance ou toute autre situation '. |
| Artikel 5 van het Zevende Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag | L'article 5 du Septième Protocole additionnel à la Convention |
| voor de rechten van de mens bepaalt : | européenne des droits de l'homme dispose : |
| ' Echtgenoten hebben gelijke rechten en verantwoordelijkheden van | ' Les époux jouissent de l'égalité de droits et de responsabilités de |
| civielrechtelijke aard, zowel onderling als in hun betrekkingen met | caractère civil entre eux et dans leurs relations avec leurs enfants |
| hun kinderen, wat betreft het huwelijk, tijdens het huwelijk en bij de | au regard du mariage, durant le mariage et lors de sa dissolution. Le |
| ontbinding ervan. Dit artikel belet de Staten niet de in het belang | présent article n'empêche pas les Etats de prendre les mesures |
| van de kinderen noodzakelijke maatregelen te nemen '. | nécessaires dans l'intérêt des enfants '. |
| B.5.2. De bestaanbaarheid van een wetsbepaling met de artikelen 7, 20, | B.5.2. La compatibilité d'une disposition législative avec les |
| 21 en 23 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, in | articles 7, 20, 21 et 23 de la Charte des droits fondamentaux de |
| samenhang gelezen met de artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet, kan | l'Union européenne, lus en combinaison avec les articles 10, 11 et 22 |
| door het Hof alleen worden onderzocht indien de in het geding zijnde bepaling het Unierecht ten uitvoer legt, hetgeen te dezen niet het geval is. B.6. In de prejudiciële vragen wordt het Hof verzocht de situatie van een kind wiens vaderlijke en moederlijke afstamming gelijktijdig komen vast te staan, te vergelijken met de situatie van een kind wiens afstamming ten aanzien van een van beide ouders is komen vast te staan na de afstamming ten aanzien van de andere ouder. De eerste categorie verkrijgt, bij ontstentenis van een overeenkomst tussen de ouders over de naam, de dubbele naam in alfabetische volgorde, terwijl de tweede categorie de naam behoudt van de ouder ten aanzien van wie de afstamming eerst is komen vast te staan, nu de naamswijziging een verklaring van beide ouders samen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand of van een van hen indien de andere overleden is, vereist. | de la Constitution, ne peut être examinée par la Cour qu'en ce que la disposition en cause met en oeuvre le droit de l'Union, ce qui n'est pas le cas en l'espèce. B.6. Les questions préjudicielles invitent la Cour à comparer la situation d'un enfant à l'égard duquel la filiation paternelle et la filiation maternelle sont établies simultanément et la situation d'un enfant à l'égard duquel la filiation vis-à-vis de l'un des deux parents est établie après que la filiation a été établie vis-à-vis de l'autre parent. En l'absence d'accord entre les parents sur le choix du nom, la première catégorie se voit attribuer le double nom par ordre alphabétique, alors que la deuxième catégorie conserve le nom du parent vis-à-vis duquel la filiation a été établie en premier lieu, étant donné que le changement de nom requiert une déclaration faite conjointement par les deux parents devant l'officier de l'état civil, ou par l'un d'eux si l'autre est décédé. |
| [...] B.8. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, zijn de in de prejudiciële vragen beoogde categorieën van personen voldoende vergelijkbaar, in zoverre het in beide gevallen een kind betreft wiens ouders het oneens zijn over de naamgeving. B.9. De toekenning van een familienaam berust in hoofdzaak op overwegingen van sociaal nut. In tegenstelling tot de toekenning van de voornaam wordt zij door de wet bepaald. Die wet strekt ertoe, enerzijds, de familienaam op een eenvoudige, snelle en eenvormige wijze te bepalen en, anderzijds, aan die familienaam een zekere onveranderlijkheid te geven. B.10.1. Anders dan het recht om een naam te dragen, kan het recht om zijn familienaam aan zijn kind te geven niet als een grondrecht worden beschouwd. Wat de regeling van de naamgeving betreft, beschikt de wetgever derhalve over een ruime beoordelingsbevoegdheid, voor zover hij het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, in samenhang gelezen met het recht op eerbiediging van het privé- en gezinsleven, in acht neemt. B.10.2. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld : | [...] B.8. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, les catégories de personnes visées dans les questions préjudicielles sont suffisamment comparables, dans la mesure où il s'agit dans les deux cas d'un enfant dont les parents ne s'accordent pas sur l'attribution du nom. B.9. L'attribution d'un nom de famille repose principalement sur des considérations d'utilité sociale. Elle est, contrairement à l'attribution du prénom, déterminée par la loi. Celle-ci vise, d'une part, à déterminer le nom de famille de manière simple, rapide et uniforme et, d'autre part, à conférer à ce nom de famille une certaine fixité. B.10.1. Contrairement au droit de porter un nom, celui de donner son nom de famille à son enfant ne peut être considéré comme un droit fondamental. En matière de réglementation de l'attribution du nom, le législateur dispose par conséquent d'un pouvoir d'appréciation étendu, pour autant qu'il respecte le principe d'égalité et de non-discrimination, lu en combinaison avec le droit au respect de la vie privée et familiale. B.10.2. La Cour européenne des droits de l'homme a jugé : |
| ' Artikel 8 van het Verdrag [bevat] geen uitdrukkelijke bepaling | ' L'article 8 de la Convention ne contient pas de disposition |
| inzake de naam, maar [...] als bepalend middel tot identificatie van | explicite en matière de nom, mais [...] en tant que moyen déterminant |
| d'identification personnelle (Johansson c. Finlande, n° 10163/02, § | |
| een persoon (Johansson t. Finland, nr. 10163/02, § 37, 6 september | 37, 6 septembre 2007, et Daróczy c. Hongrie, n° 44378/05, § 26, 1er |
| 2007, en Daróczy t. Hongarije, nr. 44378/05, § 26, 1 juli 2008) en tot | juillet 2008) et de rattachement à une famille, le nom d'une personne |
| uitdrukking van een band met een gezin, [betreft] de naam van een | n'en concerne pas moins la vie privée et familiale de celle-ci. Que |
| persoon niettemin zijn of haar privéleven en gezinsleven [...]. Dat de | l'Etat et la société aient intérêt à en réglementer l'usage ne suffit |
| Staat en de samenleving belang erbij hebben het gebruik ervan te | pas pour exclure la question du nom des personnes du domaine de la vie |
| regelen volstaat niet om de kwestie van de naam van personen uit te | |
| sluiten van het domein van het privé- en gezinsleven, in die zin | |
| opgevat dat het in zekere mate het recht van het individu om met zijn | privée et familiale, conçue comme englobant, dans une certaine mesure, |
| naasten betrekkingen aan te knopen omvat (Burghartz, voormeld, § 24; | le droit pour l'individu de nouer des relations avec ses semblables |
| Stjerna, voormeld, § 37; Ünal Tekeli, voormeld, § 42, EHRM 2004-X; | (Burghartz, précité, § 24; Stjerna, précité, § 37; Ünal Tekeli, |
| Losonci Rose en Rose t. Zwitserland, nr. 664/06, § 26, 9 november | précité, § 42, CEDH 2004-X; Losonci Rose et Rose c. Suisse, n° 664/06, |
| 2010; Garnaga t. Oekraïne, nr. 20390/07, § 36, 16 mei 2013) ' (EHRM, 7 | § 26, 9 novembre 2010; Garnaga c. Ukraine, n° 20390/07, § 36, 16 mai |
| januari 2014, Cusan en Fazzo t. Italië, § 55). | 2013) ' (CEDH, 7 janvier 2014, Cusan et Fazzo c. Italie, § 55). |
| B.10.3. Ook al kan het recht om zijn familienaam te geven niet als een | B.10.3. Même si le droit de donner son nom de famille ne peut être |
| grondrecht worden beschouwd, toch hebben de ouders een duidelijk en | considéré comme un droit fondamental, les parents ont quand même un |
| persoonlijk belang erbij om zeggenschap te hebben in het proces om de | intérêt clair et personnel à intervenir dans le processus de |
| familienaam van hun kind te bepalen. | détermination du nom de famille de leur enfant. |
| B.11.1. Het Hof heeft zich reeds meermaals uitgesproken over de | B.11.1. La Cour s'est déjà prononcée à plusieurs reprises sur la |
| bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van | compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de |
| artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, zoals het van toepassing | l'article 335, § 3, du Code civil, tel qu'il était applicable avant |
| was vóór de vervanging ervan bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014. | son remplacement par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014. Comme dans |
| Zoals in de huidige versie ervan voorzag die bepaling erin dat, | sa version actuelle, cette disposition prévoyait que lorsque la |
| wanneer de afstamming van vaderszijde komt vast te staan na de | filiation paternelle est établie après la filiation maternelle, le nom |
| afstamming van moederszijde, de naam van het kind in beginsel | de l'enfant demeure en principe inchangé, sauf si les parents font |
| onveranderd blijft, behoudens wanneer de ouders samen, of een van hen | tous deux, ou l'un d'eux si l'autre parent est décédé, une déclaration |
| indien de andere overleden is, een verklaring tot naamswijziging | |
| afleggen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. | de changement de nom auprès de l'officier de l'état civil. |
| Bij zijn arrest nr. 64/96 van 7 november 1996 heeft het Hof met | Par son arrêt n° 64/96 du 7 novembre 1996, la Cour a jugé, en ce qui |
| betrekking tot het toenmalige artikel 335, § 3, van het Burgerlijk | concerne l'ancien article 335, § 3, du Code civil : |
| Wetboek geoordeeld : | |
| ' B.3.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de in het geding | ' B.3.2. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition en |
| zijnde bepaling blijkt dat de wetgever heeft overwogen dat de | cause que le législateur a considéré que la modification du nom de |
| wijziging van de naam van het kind wiens afstamming van vaderszijde na | l'enfant dont la filiation paternelle a été établie après la filiation |
| die van moederszijde wordt vastgesteld, strijdig kan zijn met het | maternelle peut être contraire à ses intérêts (Doc. parl., Chambre, |
| belang van dat kind (Gedr. St., Kamer, 1983-1984, nr. 305/1, pp. | 1983-1984, n° 305/1, pp. 17-18, et Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° |
| 17-18, en Gedr. St., Senaat, 1984-1985, nr. 904-2, pp. 125-126). Op | 904-2, pp. 125-126). Sur la base de cette considération, il a disposé |
| grond daarvan heeft hij bepaald dat de naam van het kind wiens | que le nom de l'enfant dont la filiation maternelle est déjà établie |
| afstamming reeds van moederszijde vaststaat, in beginsel onveranderd | reste en principe inchangé lorsque la filiation paternelle est établie |
| blijft wanneer nadien de afstamming van vaderszijde komt vast te | à son tour. Le législateur a néanmoins prévu la possibilité de |
| staan. De wetgever heeft niettemin voorzien in de mogelijkheid om een | procéder à un changement de nom, moyennant une déclaration devant |
| naamswijziging door te voeren, door het afleggen van een verklaring | |
| voor de ambtenaar van de burgerlijke stand. | l'officier de l'état civil. |
| B.3.3. Gebruik makend van de hem toekomende beoordelingsbevoegdheid, | B.3.3. Le législateur, usant du pouvoir d'appréciation qui lui |
| heeft de wetgever in het raam van de afstamming de naamgeving geregeld | appartient, a, en matière de filiation, réglé l'attribution du nom en |
| met inachtneming van zowel het sociale nut om aan die naam een zekere | ayant égard, à la fois, à l'utilité sociale d'assurer à ce nom une |
| onveranderlijkheid te geven als het belang van degene die de naam | certaine fixité et à l'intérêt de celui qui le porte. |
| draagt. Het is niet onredelijk te bepalen dat, wanneer het kind de naam van | Il n'est pas déraisonnable de prévoir que, lorsque l'enfant porte le |
| zijn moeder draagt omdat de afstamming van moederszijde eerst werd | nom de sa mère parce que la filiation maternelle a été d'abord |
| vastgesteld, de vervanging van die naam door die van de vader enkel | établie, la substitution à ce nom de celui du père n'est possible qu'à |
| nog mogelijk is op voorwaarde dat zowel de vader als de moeder, of een | la condition que tant le père que la mère, ou l'un d'eux si l'autre |
| van hen indien de andere overleden is, daartoe een verklaring afleggen | est décédé, fassent une déclaration à cet effet auprès de l'officier |
| bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. De wetgever mocht ervan | de l'état civil. Le législateur a pu partir du principe que les |
| uitgaan dat de ouders het best het belang van het kind kunnen | parents sont le mieux placés pour apprécier l'intérêt de l'enfant, |
| beoordelen, tot diens meerderjarigheid of ontvoogding. Het is evenmin | |
| onredelijk dat de wetgever, rekening houdend met het maatschappelijk | jusqu'à la majorité ou l'émancipation de celui-ci. Il n'est pas |
| nut van de bestendigheid van de naam, erin heeft voorzien dat in geval | déraisonnable non plus, compte tenu de l'utilité sociale de la fixité |
| van onenigheid (tussen de vader en de moeder) de reeds aan het kind | du nom, que le législateur ait prévu qu'en cas de désaccord (entre le |
| toegekende naam onveranderd zou blijven, veeleer dan de rechter te | père et la mère), le nom attribué à l'enfant sera maintenu, plutôt que |
| laten oordelen. | d'accorder un pouvoir d'appréciation au juge. |
| B.4. Er blijkt niet dat de wetgever met de bepalingen van artikel 335, | B.4. Il n'apparaît pas qu'en adoptant les dispositions de l'article |
| § 3, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek een maatregel zou hebben | 335, § 3, alinéa 1er, du Code civil, le législateur ait pris une |
| genomen die niet aan een objectief criterium zou beantwoorden en die | mesure qui ne reposerait pas sur un critère objectif et qui ne serait |
| niet adequaat zou zijn. Er blijkt evenmin dat op onevenredige wijze de | pas adéquate. Il n'apparaît pas davantage que les droits des |
| rechten van de betrokkenen zouden worden aangetast '. | intéressés soient affectés de manière disproportionnée '. |
| Het Hof heeft in dezelfde zin geoordeeld bij zijn arresten nrs. 79/95, | La Cour a statué dans le même sens par ses arrêts nos 79/95, 68/97, |
| 68/97, 82/2004 en 114/2010. In zijn arrest nr. 82/2004 vermeldt het | 82/2004 et 114/2010. Par son arrêt n° 82/2004, la Cour ajoute à cet |
| Hof daarbij nog : | égard : |
| ' B.6. De gevolgen van de in het geding zijnde regel kunnen des te | ' B.6. Les effets de la règle en cause risquent d'autant moins d'être |
| minder onevenredig zijn daar de wet van 15 mei 1987 betreffende de | disproportionnés que la loi du 15 mai 1987 relative aux noms et |
| namen en voornamen het mogelijk maakt een naamsverandering te | |
| verkrijgen en daar de overheid die met die verandering belast is, niet | prénoms permet d'obtenir un changement de nom et que l'autorité de qui |
| anders zou kunnen dan het verzoek dat iemand tot haar richt om de naam | ce changement dépend ne pourrait manquer de considérer comme sérieuse |
| van zijn vader te dragen, als ernstig te beschouwen '. | la demande que quelqu'un lui ferait de porter le nom de son père '. |
| Bij zijn arrest nr. 50/2017 van 27 april 2017 heeft het Hof eveneens | Par son arrêt n° 50/2017 du 27 avril 2017, la Cour a également jugé |
| geoordeeld dat die keuze van de wetgever ' niet onredelijk [is], daar | que ce choix du législateur ' n'est pas déraisonnable, le législateur |
| de wetgever vermocht ervan uit te gaan dat beide ouders het meest | ayant pu estimer que les deux parents sont les mieux placés pour |
| geschikt zijn om het belang van het kind te beoordelen '. | apprécier l'intérêt de l'enfant '. |
| B.11.2. De redenen die het Hof ertoe gebracht hebben in de hiervoor | B.11.2. Les motifs qui ont amené la Cour à juger dans le sens indiqué |
| vermelde zin te oordelen, gelden eveneens voor het huidige artikel | |
| 335, § 3, eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, dat - | ci-avant sont également valables pour l'actuel article 335, § 3, |
| zoals in de vorige versie ervan - bepaalt dat de naam van het kind in | alinéas 1er et 2, du Code civil, qui prévoit, comme dans sa version |
| beginsel ongewijzigd blijft bij een latere vaststelling van de | précédente, que le nom de l'enfant demeure en principe inchangé en cas |
| afstamming ten aanzien van een van beide ouders, tenzij in geval van | d'établissement ultérieur de la filiation vis-à-vis de l'un des deux |
| een verklaring van naamswijziging door beide ouders samen, of door een | parents, sauf en cas de déclaration de changement de nom, auprès de |
| van hen indien de andere is overleden, bij de ambtenaar van de | l'officier de l'état civil, par les deux parents conjointement, ou par |
| burgerlijke stand. Gelet op de keuzevrijheid die de ouders thans | l'un d'eux si l'autre est décédé. Etant donné la liberté de choix dont |
| krachtens artikel 335, § 1, van het Burgerlijk Wetboek hebben om de | les parents bénéficient aujourd'hui en vertu de l'article 335, § 1er, |
| naam van de moeder, die van de vader of een dubbele naam toe te | du Code civil, pour attribuer le nom de la mère, celui du père ou un |
| kennen, heeft de wetgever uitdrukkelijk voorzien dat die regeling | double nom, le législateur a explicitement prévu que ce régime |
| zowel bij een latere afstamming van moederszijde als bij een latere | s'applique en cas d'établissement ultérieur de la filiation tant |
| vaststelling van vaderszijde geldt. | maternelle que paternelle. |
| B.11.3. Het feit dat de wetgeving inzake de naamgeving in het geval | B.11.3. Le fait que la législation relative à l'attribution du nom |
| waarin de afstamming van vaderszijde en die van moederszijde | dans l'hypothèse de l'établissement simultané de la filiation |
| tegelijkertijd zijn komen vast te staan, sedert die recente | paternelle et de la filiation maternelle a été modifiée depuis cette |
| rechtspraak is gewijzigd, waarbij de wetgever in een dergelijk geval | jurisprudence récente, le législateur ayant privilégié, dans un tel |
| voorrang heeft gegeven aan de wilsautonomie van de ouders, doch bij | cas, l'autonomie de la volonté des parents, tout en prévoyant qu'en |
| ontstentenis van een overeenkomst heeft bepaald dat het kind een | l'absence d'accord, l'enfant se verrait attribuer un double nom dans |
| dubbele naam in alfabetische volgorde toegekend krijgt, leidt niet tot | l'ordre alphabétique, ne permet pas d'aboutir à une autre conclusion. |
| een ander besluit. In dat geval doet de ontstentenis van een | Dans ce cas, l'absence d'accord sur l'attribution du nom se produit en |
| overeenkomst over de naamgeving zich immers voor op het ogenblik dat | effet au moment où l'enfant ne s'est encore vu attribuer aucun nom. Il |
| aan het kind nog geen naam werd toegekend. Het is in die | |
| aangelegenheid van belang de naam van een kind vanaf zijn geboorte op | importe en cette matière de fixer de manière simple, rapide et |
| een eenvoudige, snelle en eenvormige wijze te bepalen. Artikel 7 van | uniforme le nom d'un enfant dès sa naissance. L'article 7 de la |
| het Verdrag inzake de rechten van het kind bepaalt dienaangaande dat | Convention relative aux droits de l'enfant dispose, à cet égard, que |
| het kind onmiddellijk na de geboorte wordt ingeschreven en vanaf de geboorte het recht op een naam heeft. Het kan dan ook worden verantwoord dat de wetgever, bij ontstentenis van een overeenkomst tussen de ouders inzake de naam van het kind op het ogenblik dat nog geen naam is toegekend, zelf de naam heeft vastgesteld die het kind zal dragen. Rekening houdend met het bij de wet van 8 mei 2014 nagestreefde doel van gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht en met het in B.2.3 vermelde arrest nr. 2/2016, vermocht de wetgever erin te voorzien dat het kind in dat geval de dubbele naam in alfabetische volgorde krijgt toegekend. B.11.4. Anders is het voor het kind wiens afstamming eerst ten aanzien van een van beide ouders vaststaat en pas nadien ten aanzien van de andere ouder komt vast te staan. In dat geval werd aan het kind reeds de naam van de eerste ouder toegekend en doet de onenigheid of de ontstentenis van een overeenkomst over de naam zich slechts later voor, wanneer de afstamming ten aanzien van de tweede ouder wordt vastgesteld. Het kind kan in dat geval reeds geruime tijd de naam hebben gedragen van de ouder ten aanzien van wie de afstamming eerst | l'enfant est enregistré aussitôt sa naissance et a dès celle-ci le droit à un nom. Il peut dès lors se justifier qu'en l'absence d'un accord entre les parents sur le nom de l'enfant au moment où l'enfant ne s'est encore vu attribuer aucun nom, le législateur ait défini lui-même le nom que l'enfant portera. Compte tenu de l'objectif, poursuivi par la loi du 8 mai 2014, d'instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de transmission du nom et, vu l'arrêt n° 2/2016 cité en B.2.3, le législateur pouvait prévoir qu'en pareil cas, l'enfant se verrait attribuer le double nom dans l'ordre alphabétique. B.11.4. Il n'en va pas de même pour l'enfant dont la filiation est établie en premier lieu vis-à-vis de l'un des deux parents, et seulement ultérieurement vis-à-vis de l'autre parent. Dans ce cas, l'enfant s'est déjà vu attribuer le nom du premier parent et le désaccord ou l'absence d'accord sur le nom n'intervient qu'ultérieurement, lorsque la filiation est établie vis-à-vis du second parent. Dans ce cas, l'enfant peut avoir déjà porté depuis longtemps le nom du parent vis-à-vis duquel la filiation a été établie |
| werd vastgesteld. Het is redelijk verantwoord dat de wetgever, | en premier lieu. Il est raisonnablement justifié, compte tenu de |
| rekening houdend met het maatschappelijk nut van de bestendigheid van | l'utilité sociale de la fixité du nom et de l'intérêt de l'enfant, que |
| de naam en met het belang van het kind, erin heeft voorzien dat de | le législateur ait prévu que, dans ce cas, le nom déjà attribué ne |
| reeds toegekende naam in dat geval slechts kan worden gewijzigd met | puisse être modifié qu'avec l'accord des deux parents, qui peuvent |
| instemming van beide ouders, die samen het meest geschikt kunnen | ensemble être considérés comme étant les mieux placés pour pouvoir |
| worden geacht om het belang van het kind te kunnen beoordelen, zodat | apprécier l'intérêt de l'enfant, si bien que ce nom demeure inchangé |
| die naam bij onenigheid onveranderd blijft. | en cas de désaccord. |
| Overigens is de in het geding zijnde bepaling op gelijke wijze op de | D'ailleurs, la disposition en cause s'applique de manière égale à la |
| moeder en de vader van toepassing. In hun recht om hun familienaam | mère et au père. Ils sont donc traités de manière égale par la |
| over te dragen aan hun kind worden zij door de in het geding zijnde | disposition attaquée dans leur droit de transmettre leur nom de |
| bepaling dan ook gelijk behandeld. | famille à leur enfant. |
| Ten slotte, in tegensteling tot hetgeen de eisende partij voor de | Enfin, contrairement à ce que soutient la partie demanderesse devant |
| verwijzende rechter in de zaak nr. 6925 aanvoert, is het verschil in | le juge a quo dans l'affaire n° 6925, la différence de traitement |
| behandeling niet gegrond op de status van de ouders, in de zin van | n'est pas fondée sur la situation juridique des parents, au sens de |
| artikel 2, lid 2, van het Verdrag inzake de rechten van het kind, maar | l'article 2, paragraphe 2, de la Convention relative aux droits de |
| op het feit dat de afstamming van vaderszijde en die van moederszijde | l'enfant, mais sur l'établissement simultané ou non de la filiation |
| al dan niet tegelijkertijd zijn komen vast te staan. | paternelle et de la filiation maternelle. |
| B.12. Rekening houdend met hetgeen voorafgaat, is het in de eerste | B.12. Compte tenu de ce qui précède, la différence de traitement |
| twee prejudiciële vragen vermelde verschil in behandeling niet zonder | mentionnée dans les deux premières questions préjudicielles n'est pas |
| redelijke verantwoording. | |
| B.13. Het onderzoek van de in het geding zijnde bepaling in het licht | dénuée de justification raisonnable. |
| van de in B.5.1 beoogde bepalingen, ten aanzien waarvan noch de | B.13. L'examen de la disposition en cause au regard des dispositions |
| verwijzende rechter, noch de partijen uiteenzetten in welke zin zij | visées au B.5.1, au sujet desquelles ni le juge a quo ni les parties |
| zouden zijn geschonden, leidt niet tot een andere conclusie. | n'exposent en quoi elles seraient violées, ne conduit pas à une autre |
| B.14. De eerste twee prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden | conclusion. B.14. Les deux premières questions préjudicielles appellent une |
| beantwoord. | réponse négative. |
| [...] ». | [...] ». |
| B.4. Bij zijn arrest nr. 95/2019 heeft het Hof zich uitgesproken over | B.4. Par son arrêt n° 95/2019, la Cour s'est prononcée sur la |
| de grondwettigheid van artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek, zoals | constitutionnalité de l'article 335 du Code civil tel qu'il était |
| het van toepassing was vóór de wijziging ervan bij, enerzijds, artikel | applicable avant sa modification, d'une part, par l'article 42 de la |
| 42 van de wet van 18 juni 2018 « houdende diverse bepalingen inzake | loi du 18 juin 2018 « portant dispositions diverses en matière de |
| burgerlijk recht en bepalingen met het oog op de bevordering van | droit civil et des dispositions en vue de promouvoir des formes |
| alternatieve vormen van geschillenoplossing », dat op zijn beurt is | alternatives de résolution des litiges », lequel a été à son tour |
| vervangen bij artikel 168 van de wet van 21 december 2018 « houdende | remplacé par l'article 168 de la loi du 21 décembre 2018 « portant des |
| diverse bepalingen betreffende justitie », en, anderzijds, bij artikel | dispositions diverses en matière de justice », et, d'autre part, par |
| 114 van dezelfde wet van 21 december 2018 (B.1.1 en B.1.2). Die | l'article 114 de la même loi du 21 décembre 2018 (B.1.1 et B.1.2). Ces |
| wijzigingen, die betrekking hebben op artikel 335, § 3, vijfde lid, en | modifications, qui concernent l'article 335, § 3, alinéa 5, et § 4, du |
| § 4, van het Burgerlijk Wetboek en die in werking zijn getreden op 31 | Code civil et qui sont entrées en vigueur le 31 mars 2019, n'ont eu |
| maart 2019, hadden geen gevolgen voor het onderwerp van de | aucune incidence sur l'objet des questions préjudicielles soumises à |
| prejudiciële vragen die aan het Hof zijn voorgelegd in het arrest nr. | la Cour dans l'arrêt n° 95/2019, et n'ont pas non plus d'incidence |
| 95/2019 en hebben evenmin gevolgen in de onderhavige zaak. | dans la présente affaire. |
| B.5. Om dezelfde redenen als die van het arrest nr. 95/2019 dient de | B.5. Pour les mêmes motifs que ceux de l'arrêt n° 95/2019, la question |
| prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. | préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 335, §§ 1 en 3, van het Burgerlijk Wetboek schendt de | L'article 335, § § 1er et 3, du Code civil ne viole pas les articles |
| artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet niet. | 10, 11 et 22bis de la Constitution. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 7 mei 2020. | la Cour constitutionnelle, le 7 mai 2020. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| F. Daoût | F. Daoût |