← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 187/2019 van 20 november 2019 Rolnummer 7011 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 52-3 van het Wetboek der successierechten, zoals van toepassing
in het Waalse Gewest, gesteld door het Hof van Beroep t Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, de rechters L. Lavr(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 187/2019 van 20 november 2019 Rolnummer 7011 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 52-3 van het Wetboek der successierechten, zoals van toepassing in het Waalse Gewest, gesteld door het Hof van Beroep t Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, de rechters L. Lavr(...) | Extrait de l'arrêt n° 187/2019 du 20 novembre 2019 Numéro du rôle : 7011 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 52-3 du Code des droits de succession, tel qu'il est applicable en Région wallonne, posée par la Cour d'appel d La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, des juges L. Lavrysen, J(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 187/2019 van 20 november 2019 | Extrait de l'arrêt n° 187/2019 du 20 novembre 2019 |
Rolnummer 7011 | Numéro du rôle : 7011 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 52-3 van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 52-3 du Code |
Wetboek der successierechten, zoals van toepassing in het Waalse | des droits de succession, tel qu'il est applicable en Région wallonne, |
Gewest, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. | posée par la Cour d'appel de Mons. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, de rechters L. | composée des présidents F. Daoût et A. Alen, des juges L. Lavrysen, |
Lavrysen, J.-P. Moerman, P. Nihoul en J. Moerman, en, overeenkomstig | J.-P. Moerman, P. Nihoul et J. Moerman, et, conformément à l'article |
artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
Grondwettelijk Hof, emeritus rechter E. Derycke, bijgestaan door de | constitutionnelle, du juge émérite E. Derycke, assistée du greffier |
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. | P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, |
Daoût, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij arrest van 14 september 2018, waarvan de expeditie ter griffie van | Par arrêt du 14 septembre 2018, dont l'expédition est parvenue au |
het Hof is ingekomen op 18 september 2018, heeft het Hof van Beroep te | greffe de la Cour le 18 septembre 2018, la Cour d'appel de Mons a posé |
Bergen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | la question préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 52-3 van het Wetboek der successierechten | « L'article 52-3 du Code des droits de succession (Arrêté Royal n° |
(koninklijk besluit nr. 308), zoals van toepassing in het Waalse | 308), tel qu'applicable en Région wallonne, viole-t-il les articles 10 |
Gewest, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het de | et 11 de la Constitution, en ce qu'il exclut de son application les |
verkrijgingen tussen een persoon en het kind van een vooroverleden | obtentions entre une personne et l'enfant d'un enfant prédécédé du |
kind van de echtgenoot van die persoon uitsluit van de toepassing | |
ervan, en in het bijzonder in het geval waarin er tijdens de | conjoint de cette personne, et en particulier dans le cas où il a |
kinderjaren van de legataris een levensgemeenschap tussen die personen | existé une communauté de vie entre ces personnes pendant l'enfance du |
heeft bestaan, in vergelijking : | légataire, par comparaison : |
- met de verkrijging tussen een persoon en het kind van zijn | - avec l'obtention entre une personne et l'enfant de son conjoint |
echtgenoot en/of; | et/ou; |
- met de verkrijging tussen een persoon en zijn eigen kleinkind en/of; | - avec l'obtention entre une personne et son propre petit-enfant et/ou; |
- met de verkrijging tussen een persoon en het kind van zijn | - avec l'obtention entre une personne et l'enfant de son conjoint |
echtgenoot die, bij het overlijden van dat kind, is gevolgd door de | suivie, au décès de cet enfant, de l'obtention entre ce dernier et son |
verkrijging tussen dat laatste en zijn eigen kind ? ». | propre enfant ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 52-3 van het Wetboek der successierechten, zoals | B.1. L'article 52-3 du Code des droits de succession, tel qu'il a été |
ingevoegd bij artikel 2 van het decreet van het Waalse Gewest van 22 | inséré par l'article 2 du décret de la Région wallonne du 22 octobre |
oktober 2003 « houdende aanvulling van artikel 48 van het Wetboek der | 2003 « visant à compléter l'article 48 du Code des droits de |
successierechten, vastgelegd bij het koninklijk besluit nr. 308 van 31 | succession défini par l'arrêté royal n° 308 du 31 mars 1936, dans le |
maart 1936, met het oog op de vermindering van de ongelijkheden i.v.m. | |
de te betalen successierechten bestaande tussen de meerder- of | but de réduire les inégalités en ce qui concerne les droits de |
minderjarige kinderen opgevoed binnen een wedersamengesteld gezin », | succession à acquitter existant entre les enfants majeurs ou mineurs |
bepaalt : | élevés au sein d'une famille recomposée » dispose : |
« Voor de toepassing van dit Wetboek worden de volgende verkrijgingen | « Pour l'application du présent Code, sont assimilées à des obtentions |
gelijkgesteld met verkrijgingen in rechte lijn, mits bewijs te verstrekken door de belanghebbenden : | en ligne directe, moyennant justifications à fournir par l'intéressé : |
1° de verkrijgingen tussen een persoon en het kind van zijn echtgenoot | 1° les obtentions entre une personne et un enfant du conjoint ou du |
of wettelijk samenwonende; die gelijkstelling geldt eveneens als de | cohabitant légal de cette personne; cette assimilation s'opère |
verkrijging plaatsvindt na het overlijden van de echtgenoot of de | également lorsque cette obtention a lieu après le décès de ce conjoint |
wettelijk samenwonende; | ou de ce cohabitant légal; |
2° de verkrijgingen tussen een persoon en het kind dat hij als | 2° les obtentions entre une personne et l'enfant qu'elle a élevé comme |
opvangouder opgevoed heeft in de zin van artikel 1, 5°, van het | parent d'accueil au sens de l'article 1er, 5°, du décret du 4 mars |
decreet van 4 maart 1991 inzake hulpverlening aan de jeugd, of als | 1991 relatif à l'aide à la jeunesse, ou comme tuteur, subrogé tuteur |
voogd, toeziend voogd of pleegvoogd in de zin van titel X van boek I | ou tuteur officieux au sens du titre X du livre premier du Code civil, |
van het Gerechtelijk Wetboek, op voorwaarde dat het kind vóór de | à la condition que l'enfant, avant d'avoir atteint l'âge de vingt et |
leeftijd van eenentwintig jaar bereikt te hebben en gedurende zes | un ans et pendant six années ininterrompues, ait reçu exclusivement ou |
onafgebroken jaren, uitsluitend of hoofdzakelijk van die persoon, of | principalement de cette personne, ou éventuellement de cette personne |
eventueel van die persoon en zijn echtgenoot of zijn wettelijk | |
samenwonende tezamen, de hulp en de verzorging heeft gekregen welke | et de son conjoint ou de son cohabitant légal ensemble, les secours et |
kinderen normaal van hun ouders krijgen ». | les soins que les enfants reçoivent normalement de leurs parents ». |
B.2. Het verwijzende rechtscollege vraagt het Hof of artikel 52-3 van | B.2. La juridiction a quo demande à la Cour si l'article 52-3 du Code |
het Wetboek der successierechten bestaanbaar is met de artikelen 10 en | des droits de succession est compatible avec les articles 10 et 11 de |
11 van de Grondwet in zoverre de gelijkstelling van een relatie in de | la Constitution en tant qu'en ce qui concerne le taux des droits de |
rechte lijn, met betrekking tot het tarief van de successierechten, | succession, l'assimilation d'une relation en ligne directe est limitée |
wordt beperkt tot de relatie tussen een stiefouder en zijn stiefkind, | à la relation entre un « beau-parent » et son « bel-enfant », à |
met uitsluiting van de relatie tussen een stiefgrootouder en zijn | l'exclusion de la relation entre un « beau-grand-parent » et son « |
stiefkleinkind, in het bijzonder wanneer de ouder die het kind van de | beau-petit-enfant », en particulier lorsque le parent qui était |
echtgenoot van de stiefgrootouder was, vooroverleden is. | l'enfant du conjoint du « beau-grand-parent » est prédécédé. |
Uit het dossier van de rechtspleging blijkt dat de appellant het | Il appert du dossier de la procédure que la partie appelante est le |
kleinkind is van de tweede vooroverleden echtgenoot van de overledene | petit-fils du second conjoint prédécédé de la défunte et que celle-ci |
en dat die dus de stiefgrootmoeder is met wie de appellant tijdens | est donc la « belle-grand-mère » avec laquelle la partie appelante a |
zijn kindertijd een levensgemeenschap heeft onderhouden. Die | entretenu une communauté de vie durant son enfance. Cette « |
stiefgrootmoeder heeft de appellant aangesteld als algemene legataris | belle-grand-mère » a institué la partie appelante comme légataire |
na het overlijden van het kind van haar echtgenoot. Het Hof beperkt | universel après le décès de l'enfant de son conjoint. La Cour limite |
zijn onderzoek tot dat geval. | son examen à cette hypothèse. |
B.3. Het bepalen van het belastingtarief en het vaststellen van de | B.3. Il appartient au législateur fiscal compétent de fixer le tarif |
modalisering ervan komt de bevoegde fiscale wetgever toe. Wanneer hij | d'imposition et d'en établir les modalités. Lorsqu'il utilise à cet |
daartoe criteria van onderscheid hanteert, moeten die objectief en | effet des critères de distinction, ceux-ci doivent être objectivement |
redelijk kunnen worden verantwoord. De tarieven en de modaliteiten | et raisonnablement justifiés. Les tarifs et modalités doivent être |
ervan moeten op gelijke wijze worden toegepast ten aanzien van | appliqués de manière égale pour toutes les personnes qui se trouvent |
eenieder die zich ten opzichte van de beschouwde maatregel en het | dans une situation équivalente au regard de la mesure considérée et du |
nagestreefde doel in een gelijkwaardige positie bevindt, zij het dat | but poursuivi, sous la réserve que le législateur fiscal doit pouvoir |
de fiscale wetgever een verscheidenheid aan toestanden kan dienen op | faire usage de catégories qui, nécessairement, n'appréhendent la |
te vangen in categorieën die, noodzakelijkerwijze, slechts bij | diversité des situations qu'avec un certain degré d'approximation. |
benadering met de werkelijkheid overeenstemmen. B.4.1. Luidens artikel 731 van het Burgerlijk Wetboek komen de erfenissen toe aan de kinderen en afstammelingen van de overledene, aan zijn noch uit de echt, noch van tafel en bed gescheiden echtgenoot, aan zijn bloedverwanten in de opgaande lijn, aan zijn bloedverwanten in de zijlijn en aan zijn wettelijk samenwonende binnen de grenzen van de rechten die hem zijn toegekend, in de orde en overeenkomstig de regels die de wet bepaalt. Aldus hanteert de wetgever bij het bepalen wie erfgenaam is twee criteria, namelijk de bloedband en de huwelijksband of de band van wettelijk samenwonen. Alle andere personen kunnen slechts tot de nalatenschap van een persoon worden geroepen bij wege van testament van de erflater of bij wege van contractuele erfstelling. | B.4.1. Aux termes de l'article 731 du Code civil, les successions sont déférées aux enfants et descendants du défunt, à son conjoint non divorcé ni séparé de corps, à ses ascendants, à ses parents collatéraux et, dans les limites des droits qui lui sont conférés, à son cohabitant légal, dans l'ordre et suivant les règles que la loi détermine. Ainsi, le législateur utilise deux critères pour déterminer qui sont les héritiers, à savoir le lien du sang et celui du mariage ou de la cohabitation légale. Toutes les autres personnes ne peuvent être appelées à la succession d'un défunt que par voie de testament ou par voie d'institution contractuelle. |
B.4.2. Vóór de invoeging van artikel 52-3 van het Wetboek der | B.4.2. Avant l'insertion de l'article 52-3 du Code des droits de |
successierechten bij het decreet van 22 oktober 2003 werd in het | succession par le décret du 22 octobre 2003, le tarif des droits de |
Waalse Gewest het laagste tarief in de successierechten voorbehouden | succession le moins élevé était réservé, en Région wallonne, à |
aan welbepaalde categorieën van wettige erfgenamen, zijnde de | certaines catégories d'héritiers légitimes, à savoir les héritiers en |
erfgenamen in de rechte lijn en de langstlevende echtgenoot. Behalve | ligne directe et le conjoint survivant. Sauf en cas d'adoption par le |
in geval van adoptie door de stiefouder of door de stiefgrootouder | « beau-parent » ou par le « beau-grand-parent », les « beaux-enfants » |
vererfden de stiefkinderen en de stiefkleinkinderen, die bij gebrek | et les « beaux-petits-enfants », qui, faute d'un lien de sang, ne sont |
aan bloedband naar de regels van het burgerlijk recht geen wettige | pas des héritiers légitimes de leur « beau-parent » ou de leur « |
erfgenamen van hun stiefouder of van hun stiefgrootouder zijn, de | beau-grand-parent » selon les règles du droit civil, recueillaient la |
nalatenschap tegen het hoogste tarief « tussen andere personen ». | succession au tarif le plus élevé, appliqué « entre d'autres personnes ». |
B.5. In de toelichting bij het voorstel dat aan de oorsprong van het | B.5. Le développement de la proposition à l'origine du décret en cause |
in het geding zijnde decreet ligt, wordt vermeld : | mentionne : |
« Uit de maatschappelijke evolutie blijkt evenwel dat de term ' gezin | « Toutefois, l'évolution sociale montre que le terme ' famille ' |
' ontzettend veel verschillende situaties omvat. Een gezin wordt | recouvre énormément de situations différentes. Une famille se définit |
minstens evenzeer in termen van menselijke keuzes en affectieve banden | au moins autant en termes de choix humains et de liens affectifs qu'en |
als in termen van bloedbanden omschreven. Wij stellen vast dat de ' | termes de liens de sang. Nous constatons que la ' cellule familiale ' |
gezinscel ' niet meer onaantastbaar is, dat zij niet meer de | n'est plus intangible, qu'elle n'a plus la stabilité qui a été la |
stabiliteit heeft die zij gedurende eeuwen heeft gehad. Het is een onmiskenbare evolutie waarmee de wetgeving in het algemeen, en dus de wetgeving die de erfenissen in het bijzonder regelt, rekening dient te houden. Aangezien het traditionele en uniforme gezinsmodel is verdwenen, door plaats te maken voor tal van diverse situaties, kan de vraag worden gesteld wie kan worden geacht deel uit te maken van het gezin. Indien men zich houdt aan de lopende wetgeving, gaat het enkel om de rechtstreekse bloedverwanten in de opgaande lijn, de afstammelingen, de echtgenoot en de bloedverwanten in de zijlijn tot en met de vierde graad. Die zienswijze is te restrictief om aan de huidige situaties te worden aangepast. Het huidige gezin is vaak een ' kerngezin ', uiteengevallen of, om een explicietere term te gebruiken, ' nieuw samengesteld '. Aangezien de affectieve banden tussen mannen en vrouwen veranderlijker zijn dan vroeger, bestaan gezinnen vaak niet alleen uit volwassenen die niet met elkaar zijn gehuwd (en die dus niet dezelfde rechten, noch dezelfde plichten als een gehuwd paar hebben), maar ook uit kinderen uit een vorige verbintenis, uit kinderen over wie een van de leden van het paar het co-ouderschap uitoefent, uit gemeenschappelijke kinderen, enz. Het staat dus niet meer aan de wetgever om een weliswaar historische maar volledig verouderde zienswijze van het gezin te verdedigen. In die zin komt het hem evenmin toe te beslissen dat bepaalde affectieve en gezinsbanden belangrijker zijn dan andere. Het is logisch dat het erfenisrecht, dat de erfenissen regelt teneinde tot een zekere feitelijke gelijkheid tussen de erfgerechtigden te komen, aan zij die dat wensen de mogelijkheid biedt om hun eventuele band met een kind of met kinderen van wie zij niet de rechtstreekse bloedverwant in de opgaande lijn zijn, te officialiseren. Voor het ogenblik hebben kinderen die in nieuw samengestelde gezinnen zijn opgevoed, bijna geen recht op de erfenis van een persoon die hen soms gedurende vele jaren heeft opgevoed, gewoonweg omdat zij zijn | sienne pendant des siècles. C'est une évolution indéniable que la législation en général, et donc la législation organisant les successions en particulier, doit prendre en compte. Comme le modèle traditionnel et uniforme de famille a disparu, faisant place à une multitude de situations diverses, on peut se poser la question de savoir qui peut être considéré comme faisant partie de la famille. Si l'on s'en tient à la législation en cours, seuls les ascendants directs, les descendants, le conjoint et les collatéraux jusqu'au quatrième degré sont concernés. Cette vision est trop restrictive pour être adaptée aux situations actuelles. La famille actuelle est souvent ' nucléaire ', éclatée, ou, pour employer un terme plus explicite, ' recomposée '. Les liens affectifs entre hommes et femmes étant plus variables qu'avant, les familles se composent souvent non seulement d'adultes non mariés entre eux (et donc n'ayant pas les mêmes droits ni les mêmes devoirs qu'un couple marié) mais aussi d'enfants provenant d'une précédente union, d'enfants dont l'un des membres du couple a la garde alternée, d'enfants communs, etc. Il n'appartient donc plus au législateur de défendre une vision certes historique mais totalement dépassée de la famille. En ce sens, il ne lui appartient pas non plus de décider que certains liens affectifs et familiaux sont plus importants que d'autres. Il est logique que le droit des successions, qui organise celles-ci en vue d'arriver à une certaine égalité de fait entre les successibles, permette à ceux qui le désirent d'officialiser leur lien éventuel avec un ou des enfants dont ils ne sont pas l'ascendant direct. Pour l'heure, les enfants élevés au sein de familles recomposées n'ont presque aucun droit à l'héritage d'une personne qui les a parfois élevés pendant de nombreuses années, simplement parce qu'ils ne sont |
bloed niet hebben. En indien de overledene zijn testament in hun | pas de son sang. Et si le défunt a organisé son testament en leur |
voordeel heeft geregeld, zullen die personen aan de Staat het | faveur, ces personnes devront payer le taux maximum de droits de |
maximumtarief van successierechten moeten betalen alsof zij voor de | succession à l'Etat comme s'ils étaient pour le défunt de parfaits |
overledene volslagen vreemden (in de wettelijke zin van het woord) | étrangers (au sens légal du terme). Ce taux peut aller, dans certains |
waren. Dat tarief kan in bepaalde gevallen oplopen tot 80 % aan te | cas, jusqu'à 80 % de droits à payer ! |
betalen rechten ! [...] Zonder zich op het ogenblik te buigen over een noodzakelijke hervorming die de successierechten grondig zou reorganiseren, noch over de in het Waalse Gewest van kracht zijnde tarieven, noch over de mogelijkheid om een 'samenlevingscontract' in het leven te roepen dat vergelijkbaar is met het contract dat in verschillende Europese landen bestaat, wil het voorliggend decreet een van de ongelijkheden aanpakken die door de huidige wetgeving worden veroorzaakt : die welke de kinderen treft die in een nieuw samengesteld gezin zijn opgevoed, die wij ' de opgevangen kinderen ' zullen noemen. Indien een persoon van een kind dat niet zijn kind is, zijn erfgenaam wil maken, zal thans enkel de adoptie het mogelijk maken dat dat kind rechten heeft die gelijkwaardig zijn aan die van de andere wettelijke erfgenamen en niet het maximale successietarief betaalt. Adoptie is uiteraard niet altijd mogelijk. Zelfs indien het doorgaans wordt opgevoed door een volwassene die niet zijn rechtstreekse bloedverwant is, zijn de twee biologische ouders van het kind vaak nog in leven. Zulks is vaak het geval bij een echtscheiding gevolgd door een nieuw huwelijk bijvoorbeeld. Het kan dus niet worden geadopteerd, behoudens gevallen van ontzetting uit het ouderlijk gezag. Indien men een zekere erfgelijkheid binnen die nieuw samengestelde gezinnen, die steeds talrijker zijn, wenst te herstellen, moet dus een tweede weg worden gevonden, naast die van de adoptie maar die haar niet vervangt, die het mogelijk maakt een kind te ' erkennen ' dat niet zijn kind is. Het bij dit decreet voorgestelde middel daartoe | [...] Sans se pencher pour l'instant sur une nécessaire réforme qui réorganiserait en profondeur les droits de succession, ni sur les taux en vigueur en Région wallonne, ni sur la possibilité de créer un ' contrat de vie commune ' comparable à celui qui existe dans plusieurs pays européens, le présent décret veut s'attaquer à l'une des inégalités engendrées par la législation actuelle: celle qui frappe les enfants élevés dans une famille recomposée, que nous appellerons ' les enfants-accueillis '. Actuellement, si une personne veut faire d'un enfant qui n'est pas le sien son héritier, seule l'adoption permettra que cet enfant ait des droits équivalant à ceux des autres héritiers légaux et ne paie pas le taux de succession maximal. Bien entendu, l'adoption n'est pas toujours possible. Même s'il est élevé la plupart du temps par un adulte qui n'est pas son parent direct, un enfant a souvent encore ses deux parents biologiques en vie. C'est souvent le cas lors d'un divorce puis d'un remariage par exemple. Il est donc inadoptable, sauf cas de déchéance parentale. Si l'on veut rétablir une certaine égalité successorale au sein de ces familles recomposées, de plus en plus nombreuses, il faut donc trouver une deuxième voie, parallèle à celle de l'adoption mais ne la remplaçant pas, permettant de « reconnaître » un enfant qui n'est pas le sien. Le moyen pour ce faire, proposé par ce décret, est de |
bestaat erin het de opgevangen kinderen mogelijk te maken het tarief | permettre aux enfants-accueillis de bénéficier du taux de droits de |
van successierechten te genieten dat thans wordt voorbehouden aan de | succession actuellement réservé aux successibles en ligne directe et |
erfgerechtigden in de rechte lijn en tussen echtgenoten » (Parl. St., | entre époux. [...] » (Doc. parl., Parlement wallon, 2000-2001, 176, n° |
Waals Parlement, 2000-2001, 176, nr. 1, pp. 2 en 3). B.6. Uit wat voorafgaat vloeit voort dat de decreetgever de verkrijging tussen een stiefouder en een stiefkind en de verkrijging tussen een kind van een persoon die met de overledene samenwoont, of die de tweede echtgenoot van de overledene is, en de overledene op dezelfde wijze wenste te behandelen. Hij wou aldus het gelijkheidsbeginsel inzake successierechten herstellen ten gunste van kinderen die in nieuw samengestelde gezinnen zijn opgevoed, rekening houdend met de verscheidenheid van samenlevingsvormen buiten het huwelijk en binnen het huwelijk, en rekening houdend met het veranderlijke karakter van de affectieve banden tussen personen. Uit geen enkel element in de parlementaire voorbereiding blijkt dat de decreetgever de gelijkstelling waarin ten gunste van de stiefkinderen is voorzien, heeft willen toepassen op legaten door de stiefgrootouders ten voordele van hun stiefkleinkinderen. B.7.1. Het successierechtelijk verschil in behandeling tussen stiefkinderen die erven van hun stiefouders en stiefkleinkinderen die erven van hun stiefgrootouders berust op een objectief en pertinent criterium, namelijk de hechtheid van de gezinsband, nu het in het eerste geval gaat om leden van een kerngezin, terwijl dat in het tweede geval in beginsel niet zo is. Uit de bloedverwantschap tussen grootouders en kleinkinderen vloeit voort dat zij ten opzichte van elkaar tot de onderhoudsverplichting | 1, pp. 2 et 3). B.6. Il découle de ce qui précède que le législateur décrétal souhaitait traiter de la même manière l'obtention entre un « beau-parent » et un « bel-enfant » et l'obtention entre un enfant d'une personne qui cohabite avec le défunt, ou qui est le second conjoint du défunt, et le défunt. Il souhaitait ainsi rétablir le principe d'égalité en matière de droits de succession en faveur des enfants élevés au sein de familles recomposées, compte tenu du caractère diversifié des formes de vie en dehors du mariage et dans le mariage, ainsi que du caractère variable des liens affectifs entre les personnes. Aucun élément dans les travaux préparatoires ne fait apparaître que le législateur décrétal a voulu appliquer l'assimilation prévue en faveur des « beaux-enfants » aux legs consentis par les « beaux-grands-parents » au profit de leurs « beaux-petits-enfants ». B.7.1. La différence de traitement, en matière de droits de succession, entre les « beaux-enfants » qui héritent de leurs « beaux-parents » et les « beaux-petits-enfants » qui héritent de leurs « beaux-grands-parents » repose sur un critère objectif et pertinent, qui est la solidité du lien familial, étant donné qu'il s'agit, dans le premier cas, d'une famille nucléaire, ce qui n'est, en principe, pas vrai dans le second cas. Il découle du lien de parenté entre grands-parents et petits-enfants qu'ils sont tenus les uns à l'égard des autres à l'obligation |
zijn gehouden waarin de artikelen 205 en 207 van het Burgerlijk Wetboek voorzien. Die onderhoudsverplichting geldt niet tussen stiefgrootouders en stiefkleinkinderen. B.7.2. Doordat de toekenning van het voordelige tarief aan stiefkinderen een uitzondering vormt op de voorheen geldende regeling, krachtens welke enkel bepaalde categorieën van wettige erfgenamen dat tarief konden genieten, vermocht de decreetgever, in de uitoefening van zijn beoordelingsbevoegdheid, die uitzondering restrictief op te vatten. B.7.3. De stiefkleinkinderen worden niet op een onevenredige wijze geraakt door het hogere bedrag van de successierechten, aangezien ervan kan worden uitgegaan dat zij, doordat zij in beginsel geen deel uitmaken van het kerngezin van de erflater, niet dezelfde band hebben als de stiefkinderen met het gezinspatrimonium dat de erflater bij zijn overlijden nalaat. In het geval waarin het stiefkleinkind samenwoonde met de stiefgrootouder en het door hem zou zijn opgevoed, | d'entretien prévue par les articles 205 et 207 du Code civil. Cette obligation d'entretien ne s'applique pas entre les « beaux-grands-parents » et les « beaux-petits-enfants ». B.7.2. Etant donné que le fait d'accorder le tarif avantageux aux « beaux-enfants » constitue une exception à la règle précédemment en vigueur, en vertu de laquelle seules certaines catégories d'héritiers légitimes bénéficiaient de ce tarif, le législateur décrétal pouvait, dans l'exercice de son pouvoir d'appréciation, concevoir cette dérogation de manière restrictive. B.7.3. Les « beaux-petits-enfants » ne sont pas affectés de manière disproportionnée par le montant plus élevé des droits de succession, puisque l'on peut considérer que, ne faisant en principe pas partie de la famille nucléaire du défunt, ils ne sont pas liés de la même manière que les « beaux-enfants » au patrimoine familial que le défunt transmet à son décès. Si le « beau-petit-enfant » avait habité avec son « beau-grand-parent » et qu'il avait été élevé par lui, il |
zou het overeenkomstig de voorwaarden bepaald in artikel 52-3, 2°, van | pourrait, conformément aux conditions fixées par l'article 52-3, 2°, |
het Wetboek der successierechten, zoals van toepassing in het Waalse | du Code des droits de succession tel qu'il est applicable en Région |
Gewest, het tarief van de successierechten kunnen genieten dat geldt | wallonne, bénéficier du tarif des droits de succession applicable aux |
voor kinderen wier ouders in die bepaling als « opvangouders » worden | enfants dont les parents sont qualifiés par cette disposition de « |
aangemerkt of voor kinderen die zijn opgevoed door een voogd in de zin | parents d'accueil » ou aux enfants qui ont été élevés par un tuteur au |
van diezelfde bepaling. | sens de cette même disposition. |
De overdracht bij testament van het vermogen van de overledene aan | La transmission par voie testamentaire du patrimoine du défunt à son « |
zijn stiefkleinkind bewijst op zich niet dat er tussen de overledene | beau-petit-enfant », ne prouve pas en soi l'existence d'un lien |
en de legataris een affectieve band bestaat die dermate bijzonder is | d'affection à ce point spécial entre le défunt et le légataire, qui |
dat die de toepassing van het « tarief in de rechte lijn » op die | justifierait l'application du « tarif en ligne directe » à cette |
nalatenschap zou verantwoorden. | succession. |
Zoals in de B.5 aangehaalde parlementaire voorbereiding wordt | Comme l'indiquent les travaux préparatoires mentionnés en B.5, le |
aangegeven, vermocht de decreetgever te oordelen dat het instituut van | législateur décrétal a pu considérer que l'institution de l'adoption |
de adoptie de rol van erkenning van die bevoorrechte band tussen de | remplissait le rôle de reconnaissance de ce lien privilégié entre le « |
stiefgrootouder en het stiefkleinkind vervulde zonder dat die band op | beau-grand-parent » et le « beau-petit-enfant » sans que ce lien |
zich de toepassing verantwoordt van het afwijkend tarief waarin | justifie, en soi, l'application du tarif dérogatoire prévu désormais |
voortaan tussen stiefouders en stiefkinderen is voorzien. | entre les « beaux-parents » et les « beaux-enfants ». |
B.7.4. De omstandigheid dat de erfgenaam het kind is van een | B.7.4. La circonstance que l'héritier soit l'enfant d'un enfant |
vooroverleden kind van de echtgenoot van de overledene heeft geen | prédécédé du conjoint du défunt est sans incidence, puisque, comme il |
invloed, aangezien, zoals in B.7.1 wordt aangegeven, ongeacht of de | a été indiqué en B.7.1, que le parent de l'enfant soit prédécédé ou |
ouder van het kind al dan niet vooroverleden is, enkel het bestaan van | |
een juridisch vastgestelde band van verwantschap in de rechte lijn | non, seule l'existence d'un lien de parenté en ligne directe |
tussen het kleinkind en de overledene de toepassing van de | juridiquement établi entre le petit-enfant et le défunt justifie |
tariefschaal « in de rechte lijn » verantwoordt, waarbij die band | l'application de l'échelle tarifaire « en ligne directe », ce lien |
gepaard gaat met een onderhoudsverplichting. | s'accompagnant d'une obligation d'entretien. |
B.7.5. Ten slotte kan de verkrijging door erfopvolging door het kind | B.7.5. Enfin, on ne saurait utilement comparer l'obtention |
van een vooroverleden kind van de echtgenoot dat erft van zijn | successorale par l'enfant d'un enfant prédécédé du conjoint qui hérite |
stiefgrootouder, niet op nuttige wijze worden vergeleken met de | de son « beau-grand-parent » à l'obtention par un « bel-enfant » qui |
verkrijging door een stiefkind dat erft van zijn stiefouder, gevolgd | hérite de son « beau-parent », suivie de l'obtention entre ce « |
door de verkrijging tussen dat stiefkind en zijn eigen kind. | bel-enfant » et son propre enfant. |
Terwijl er in het eerste geval maar één overdracht door overlijden is | En effet, alors que dans le premier cas il n'y a eu qu'une seule |
geweest, zijn er in het tweede geval immers twee overdrachten in de | transmission par décès, dans le second cas, il y a deux transmissions |
rechte lijn, die elk het voorwerp van de betaling van successierechten | en ligne directe, qui font chacune l'objet du paiement de droits de |
tegen dat tarief uitmaken. | succession à ce tarif. |
B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 52-3 van het Wetboek der successierechten, zoals ingevoegd bij | L'article 52-3 du Code des droits de succession, tel qu'il a été |
artikel 2 van het decreet van het Waalse Gewest van 22 oktober 2003 « | inséré par l'article 2 du décret de la Région wallonne du 22 octobre |
houdende aanvulling van artikel 48 van het Wetboek der | 2003 « visant à compléter l'article 48 du Code des droits de |
successierechten, vastgelegd bij het koninklijk besluit nr. 308 van 31 | succession défini par l'arrêté royal n° 308 du 31 mars 1936, dans le |
maart 1936, met het oog op de vermindering van de ongelijkheden i.v.m. | but de réduire les inégalités en ce qui concerne les droits de |
de te betalen successierechten bestaande tussen de meerder- of | succession à acquitter existant entre les enfants majeurs ou mineurs |
minderjarige kinderen opgevoed binnen een wedersamengesteld gezin », | élevés au sein d'une famille recomposée », ne viole pas les articles |
schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 20 november 2019. | la Cour constitutionnelle, le 20 novembre 2019. |
De griffier, De voorzitter, | Le greffier, Le président, |
P.-Y. Dutilleux F. Daoût | P.-Y. Dutilleux F. Daoût |