Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 147/2019 van 24 oktober 2019 Rolnummer 6841 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 14bis, tweede lid, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, en artikel 6, § 1, II, tw Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. L(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 147/2019 van 24 oktober 2019 Rolnummer 6841 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 14bis, tweede lid, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, en artikel 6, § 1, II, tw Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. L(...) Extrait de l'arrêt n° 147/2019 du 24 octobre 2019 Numéro du rôle : 6841 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 14bis, alinéa 2, des lois sur le Cons(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 147/2019 van 24 oktober 2019 Extrait de l'arrêt n° 147/2019 du 24 octobre 2019
Rolnummer 6841 Numéro du rôle : 6841
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 14bis, tweede En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 14bis,
lid, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari alinéa 2, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier
1973, en artikel 6, § 1, II, tweede lid, 2°, en § 4, 1°, van de 1973, et à l'article 6, § 1er, II, alinéa 2, 2°, et § 4, 1°, de la loi
bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, posées par le
gesteld door de Raad van State. Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen,
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P.
P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman en M. Pâques, bijgestaan Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman et M. Pâques, assistée du
door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût,
F. Daoût, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arrest nr. 240.599 van 26 januari 2018, waarvan de expeditie ter Par arrêt n° 240.599 du 26 janvier 2018, dont l'expédition est
griffie van het Hof is ingekomen op 1 februari 2018, heeft de Raad van parvenue au greffe de la Cour le 1er février 2018, le Conseil d'Etat a
State de volgende prejudiciële vragen gesteld : posé les questions préjudicielles suivantes :
1. « Schendt artikel 14bis, tweede lid, van de wetten op de Raad van 1. « L'article 14bis, alinéa 2, des lois sur le Conseil d'Etat,
State, gecoördineerd op 12 januari 1973, de artikelen 10 en 11 van de coordonnées le 12 janvier 1973, viole-t-il les articles 10 et 11 de la
Grondwet aangezien het aan andere personen dan de Belgische Staat, de Constitution dès lors qu'il ne permet pas aux personnes autres que
Gemeenschappen, de Gewesten en de Gemeenschappelijke l'Etat belge, les Communautés, les Régions et la Commission
Gemeenschapscommissie niet de mogelijkheid biedt om in het kader van communautaire commune d'invoquer, dans le cadre d'un recours en
een beroep tot nietigverklaring voor de Raad van State de schending annulation devant le Conseil d'Etat, la violation des obligations de
aan te voeren van de verplichtingen tot samenwerking die erin worden collaboration qu'il vise alors que ces mêmes violations peuvent être
beoogd, terwijl diezelfde schendingen door elke persoon kunnen worden invoquées par toute personne contre une norme de valeur législative
aangevoerd tegen een norm met wetgevende waarde voor het
Grondwettelijk Hof ? »; devant la Cour constitutionnelle ? »;
2. « Schenden de artikelen 6, § 1, II, laatste lid, 2°, en 6, § 4, 1°, 2. « Les articles 6, § 1er, II, dernier alinéa, 2°, et 6, § 4, 1°, de
van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der la loi spéciale de réformes institutionnelles du 8 août 1980
instellingen het in de artikelen 10 en 11 van de Grondwet vervatte méconnaissent-ils le principe d'égalité inscrit aux articles 10 et 11
gelijkheidsbeginsel in zoverre zij niet erin voorzien dat de de la Constitution en ce qu'ils ne prévoient pas que l'adoption de
gewestregeringen worden betrokken bij het aannemen van normen die normes arrêtant des mesures de protection contre les ondes ionisantes
maatregelen tot bescherming tegen ioniserende golven vaststellen, fasse l'objet d'une association des gouvernements régionaux, alors
qu'une telle faculté est prévue pour ce qui concerne les normes de
terwijl bij de artikelen 6, § 1, II, laatste lid, 1°, en 6, § 4, 1°, produits, par les articles 6, § 1er, II, dernier alinéa, 1°, et 6, §
van dezelfde bijzondere wet in een dergelijke mogelijkheid wordt
voorzien met betrekking tot de productnormen ? ». 4, 1°, de la même loi spéciale ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. Bij het Hof worden twee prejudiciële vragen aanhangig gemaakt B.1.1. La Cour est saisie de deux questions préjudicielles, posées par
die zijn gesteld door de Raad van State, in het kader van een beroep le Conseil d'Etat, dans le cadre d'un recours en annulation dirigé
tot nietigverklaring dat is gericht tegen het koninklijk besluit van
31 mei 2016 « betreffende de bescherming van de volksgezondheid tegen contre l'arrêté royal du 31 mai 2016 « relatif à la protection de la
santé de la population en ce qui concerne les substances radioactives
radioactieve stoffen in voor menselijke consumptie bestemd water » dans les eaux destinées à la consommation humaine » (ci-après :
(hierna : het koninklijk besluit van 31 mei 2016). l'arrêté royal du 31 mai 2016).
Bij het koninklijk besluit van 31 mei 2016 wordt de richtlijn L'arrêté royal du 31 mai 2016 transpose en droit belge la directive
2013/51/EURATOM van de Raad van 22 oktober 2013 « tot vaststelling van 2013/51/EURATOM du Conseil du 22 octobre 2013 « fixant les exigences
voorschriften voor de bescherming van de volksgezondheid tegen pour la protection de la santé de la population en ce qui concerne les
radioactieve stoffen in voor menselijke consumptie bestemd water » substances radioactives dans les eaux destinées à la consommation
(hierna : de richtlijn 2013/51/EURATOM) omgezet in Belgisch recht. humaine » (ci-après : la directive 2013/51/EURATOM).
B.1.2. In het kader van dat beroep tot nietigverklaring bekritiseren
de verzoekende partijen voor de verwijzende rechter, die verenigingen B.1.2. Dans le cadre de ce recours en annulation, les parties
zijn die actief zijn in de watersector, het feit dat de Waalse requérantes devant le juge a quo, qui sont des associations actives
Regering niet werd betrokken bij de totstandkoming van het koninklijk dans le secteur de l'eau, critiquent le fait que le Gouvernement
besluit van 31 mei 2016. Volgens de verzoekende partijen zou het wallon n'a pas été associé à l'élaboration de l'arrêté royal du 31 mai
koninklijk besluit van 31 mei 2016 geen normen vaststellen die de 2016. Selon les parties requérantes, l'arrêté royal du 31 mai 2016
bescherming van de volksgezondheid beogen, maar « productnormen », in établirait non pas des normes qui visent à la protection de la santé
de zin van artikel 6, § 1, II, tweede lid, 1°, van de bijzondere wet publique, mais des « normes de produits » au sens de l'article 6, § 1er,
van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, bij het ontwerpen II, alinéa 2, 1°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes
waarvan de gewestregeringen moeten worden betrokken, overeenkomstig institutionnelles, pour l'élaboration desquelles les gouvernements
artikel 6, § 4, 1°, van dezelfde bijzondere wet van 8 augustus 1980. régionaux doivent être associés, conformément à l'article 6, § 4, 1°, de la même loi spéciale du 8 août 1980.
Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag Quant à la première question préjudicielle
B.2. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 14bis, B.2. La première question préjudicielle porte sur l'article 14bis,
tweede lid, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 alinéa 2, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier
januari 1973 (hierna : de gecoördineerde wetten op de Raad van State). 1973 (ci-après : les lois coordonnées sur le Conseil d'Etat).
B.3.1. De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State doet, bij B.3.1. La section du contentieux administratif du Conseil d'Etat
wijze van arresten, uitspraak over de beroepen tot nietigverklaring statue par voie d'arrêts sur les recours en annulation pour violation
wegens overtreding van hetzij substantiële, hetzij op straffe van des formes soit substantielles, soit prescrites à peine de nullité,
nietigheid voorgeschreven vormen, overschrijding of afwending van excès ou détournement de pouvoir, formés contre des actes et
macht, ingesteld tegen akten en reglementen (artikel 14, § 1, eerste lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State). De afdeling bestuursrechtspraak vernietigt in de regel een bestreden bestuurshandeling wanneer zij onregelmatig is. Dat is echter niet het geval wanneer de onregelmatigheid geen invloed kon uitoefenen op de draagwijdte van de genomen beslissing, wanneer zij aan de betrokkenen geen waarborg heeft ontnomen of wanneer zij niet als gevolg heeft de bevoegdheid van de steller van de handeling te beïnvloeden (artikel 14, § 1, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State). B.3.2. Artikel 14bis van de gecoördineerde wetten op de Raad van règlements (article 14, § 1er, alinéa 1er, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat). La section du contentieux administratif annule en règle un acte administratif attaqué lorsque celui-ci est irrégulier. Tel n'est toutefois pas le cas lorsque l'irrégularité n'était pas susceptible d'exercer une influence sur le sens de la décision prise, lorsqu'elle n'a privé les intéressés d'aucune garantie ou n'a pas eu pour effet d'affecter la compétence de l'auteur de l'acte (article 14, § 1er, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat). B.3.2. L'article 14bis des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, tel
State, zoals ingevoegd bij artikel 14 van de wet van 16 juni 1989 « qu'il a été inséré par l'article 14 de la loi du 16 juin 1989 «
houdende diverse institutionele hervormingen » en gewijzigd bij portant diverses réformes institutionnelles » et modifié par l'article
artikel 9 van de wet van 4 augustus 1996 « tot wijziging van de wetten 9 de la loi du 4 août 1996 « modifiant les lois sur le Conseil d'Etat,
op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973 » en bij coordonnées le 12 janvier 1973 » et par l'article 2 de la loi du 8
artikel 2 van de wet van 8 september 1997, bepaalt : septembre 1997, dispose :
« Voor de toepassing van artikel 14 worden als substantiële vormen « Pour l'application de l'article 14 des mêmes lois coordonnées, sont
beschouwd, het overleg, de betrokkenheid, het geven van inlichtingen, considérées comme des formes substantielles, les concertations, les
de adviezen, de eensluidende adviezen, de akkoorden, de associations, les transmissions d'informations, les avis, les avis
gemeenschappelijke akkoorden met uitzondering van de conformes, les accords, les accords communs, à l'exception des accords
samenwerkingsakkoorden bedoeld in artikel 92bis van de bijzondere wet de coopération visés à l'article 92bis de la loi spéciale du 8 août
van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, en de voorstellen 1980 de réformes institutionnelles, et les propositions qui concernent
die de betrekkingen tussen de Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten les relations entre l'Etat, les Communautés et les Régions et qui sont
betreffen en die voorgeschreven zijn door of krachtens de wetten prévus par ou en vertu des lois prises en exécution des articles 39,
aangenomen in uitvoering van de artikelen 39, 127, § 1, 128, § 1, 129, 127, § 1er, 128, § 1er, 129, § 1er, 130, § 1er, 135, 136, alinéa 1er,
§ 1, 130, § 1, 135, 136, eerste lid, 140, 175, 176 en 177 van de 140, 175, 176 et 177 de la Constitution.
Grondwet. De natuurlijke en de rechtspersonen, behalve de Staat, de Toutefois, les personnes physiques et les personnes morales, à
Gemeenschappen, de Gewesten en de Gemeenschappelijke l'exception de l'Etat, des Communautés, des Régions et de la
Gemeenschapscommissie wat de aangelegenheden betreft die bedoeld zijn Commission communautaire commune en ce qui concerne les matières
in artikel 63 van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking visées à l'article 63 de la loi spéciale du 12 janvier 1989 relatives
tot de Brusselse instellingen, kunnen echter de schending van de in aux institutions bruxelloises, ne peuvent invoquer la violation des
het vorige lid bedoelde vormen niet inroepen ». formes visées à l'alinéa précédent ».
B.4.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid van B.4.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité, de l'article
artikel 14bis, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van 14bis, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat avec les
State met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre die articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que cette disposition ne
bepaling aan natuurlijke personen of andere rechtspersonen dan de permet pas aux personnes physiques ou morales autres que l'Etat belge,
Belgische Staat, de gemeenschappen, de gewesten en de
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie niet de mogelijkheid biedt om les communautés, les régions et la Commission communautaire commune
in het kader van een beroep tot nietigverklaring voor de Raad van d'invoquer, dans le cadre d'un recours en annulation devant le Conseil
State de schending aan te voeren van de verplichtingen tot d'Etat, la violation des obligations de collaboration qu'il vise, «
samenwerking die erin worden beoogd, « terwijl diezelfde schendingen alors que ces mêmes violations peuvent être invoquées par toute
door elke persoon kunnen worden aangevoerd tegen een norm met personne contre une norme de valeur législative devant la Cour
wetgevende waarde voor het Grondwettelijk Hof ». constitutionnelle ».
B.4.2. Krachtens artikel 1, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari B.4.2. En vertu de l'article 1er, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier
1989 op het Grondwettelijk Hof doet het Hof, bij wege van arrest, 1989 sur la Cour constitutionnelle, la Cour statue, par voie d'arrêt,
uitspraak op de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van sur les recours en annulation, en tout ou en partie, d'une loi, d'un
een wet, een decreet of een in artikel 134 van de Grondwet bedoelde décret ou d'une règle visée à l'article 134 de la Constitution pour
regel wegens schending van « de regels die door of krachtens de cause de violation « des règles qui sont établies par la Constitution
Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden ou en vertu de celle-ci pour déterminer les compétences respectives de
bevoegdheid van de Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten ». l'Etat, des Communautés et des Régions ».
Krachtens artikel 30bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 En vertu de l'article 30bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989, sont
worden « het overleg, de betrokkenheid, het geven van inlichtingen, de assimilées à des règles répartitrices de compétences au sens de
adviezen, de eensluidende adviezen, de akkoorden, de l'article 1er, 1°, de la même loi spéciale « la concertation,
l'association, la transmission d'informations, les avis, les avis
gemeenschappelijke akkoorden en de voorstellen waarvan sprake is in de conformes, les accords, les accords communs et les propositions prévus
bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, de par la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, à
samenwerkingsakkoorden bedoeld in artikel 92bis van voornoemde wet l'exception des accords de coopération visés à l'article 92bis de
uitgezonderd, alsook in de bijzondere wet van 16 januari 1989 ladite loi, ainsi que par la loi spéciale du 16 janvier 1989 sur le
betreffende de financiering van de Gemeenschappen en de Gewesten of in financement des communautés et Régions ou par toute autre loi prise en
elke andere wet genomen ter uitvoering van de artikelen 39, 127, § 1, exécution des articles 39, 127, § 1er, 128, § 1er, 129, § 1er, 130, §
128, § 1, 129, § 1, 130, § 1, 135, 136, 137, 140, 166, 175, 176 en 177 1er, 135, 136, 137, 140, 166, 175, 176 et 177 de la Constitution ».
van de Grondwet » gelijkgesteld met bevoegdheidverdelende regels in de Sauf à l'égard des mécanismes de fédéralisme coopératif précités,
zin van artikel 1, 1°, van dezelfde bijzondere wet.
Behalve ten aanzien van de voormelde mechanismen van
samenwerkingsfederalisme, bedoeld in het voormelde artikel 30bis, is visés à l'article 30bis précité, la Cour n'est pas compétente pour
het Hof niet bevoegd om de wijze of de nadere regels van totstandkoming van een wet te toetsen. contrôler le processus ou les modalités d'élaboration d'une loi.
De bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof beperkt La loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle ne
de mogelijkheid voor de natuurlijke personen of rechtspersonen niet om limite pas la possibilité, pour les personnes physiques ou morales,
de schending van de in artikel 30bis van dezelfde wet bedoelde regels d'invoquer la violation des règles visées à l'article 30bis de la même
aan te voeren. loi.
B.4.3. De prejudiciële vraag noopt bijgevolg tot het vergelijken van B.4.3. La question préjudicielle invite dès lors à comparer la
de situatie van natuurlijke personen of rechtspersonen andere dan de situation des personnes physiques ou morales autres que l'Etat belge,
Belgische Staat, de gemeenschappen, de gewesten en de les communautés, les régions et la Commission communautaire commune,
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, naargelang zij de selon qu'elles agissent en annulation devant le Conseil d'Etat ou
nietigverklaring voor de Raad van State of de vernietiging voor het devant la Cour constitutionnelle : dans le premier cas, elles ne
Grondwettelijk Hof vorderen : in het eerste geval kunnen zij niet de peuvent invoquer la violation des mécanismes de fédéralisme coopératif
schending inroepen van de in artikel 14bis, eerste lid, van de visés à l'article 14bis, alinéa 1er, des lois coordonnées sur le
gecoördineerde wetten op de Raad van State bedoelde mechanismen van Conseil d'Etat, assimilés à des « formalités substantielles », alors
samenwerkingsfederalisme, die met « substantiële vormvereisten » que, dans le second cas, elles peuvent invoquer la violation des
worden gelijkgesteld, terwijl zij, in het tweede geval, de schending mécanismes de fédéralisme coopératif visés à l'article 30bis de la loi
kunnen inroepen van de in artikel 30bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 bedoelde mechanismen van samenwerkingsfederalisme, die met « bevoegdheidverdelende regels » worden gelijkgesteld. B.5. Volgens de Ministerraad en het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle zouden de natuurlijke personen of rechtspersonen die de nietigverklaring voor de Raad van State vorderen en de natuurlijke personen of rechtspersonen die de vernietiging voor het Grondwettelijk Hof vorderen, zich niet in voldoende vergelijkbare situaties bevinden, aangezien het bekritiseerde verschil in behandeling voortvloeit uit het door de Grondwetgever gewilde onderscheid tussen, enerzijds, de toetsing van akten en reglementen door de Raad van State en, anderzijds, de toetsing van wetskrachtige normen door het Grondwettelijk Hof. B.6.1. Het Hof heeft reeds geoordeeld dat de rechtspleging voor de spéciale du 6 janvier 1989, assimilés à des « règles répartitrices de compétences ». B.5. Selon le Conseil des ministres et l'Agence fédérale de contrôle nucléaire, les personnes physiques ou morales qui agissent en annulation devant le Conseil d'Etat et les personnes physiques ou morales qui agissent en annulation devant la Cour constitutionnelle ne se trouveraient pas dans des situations suffisamment comparables, dès lors que la différence de traitement critiquée découle de la distinction, voulue par le Constituant, entre, d'une part, le contrôle des actes et règlements par le Conseil d'Etat et, d'autre part, le contrôle des normes législatives par la Cour constitutionnelle. B.6.1. La Cour a déjà jugé que la procédure devant le Conseil d'Etat
Raad van State en de rechtspleging voor het Grondwettelijk Hof niet et la procédure devant la Cour constitutionnelle ne sont pas
vergelijkbaar zijn (arrest nr. 22/91, B.7), en dat het feit dat de comparables (arrêt n° 22/91, B.7) et que la circonstance que les
burgers tegenover een wetgevende handeling niet dezelfde citoyens ne disposent pas des mêmes garanties juridictionnelles à
jurisdictionele waarborgen hebben als tegenover een administratieve l'égard d'un acte législatif que celles dont ils bénéficient à l'égard
handeling, te maken heeft met het verschil dat de Grondwetgever inzake d'un acte administratif tient à la différence que le Constituant a
de toetsing van de geldigheid van de normen heeft ingesteld tussen de établie en matière de contrôle de validité des normes entre les actes
wetgevende handelingen en de administratiefrechtelijke handelingen législatifs et les actes de nature administrative (arrêts n° 67/92,
(arresten nrs. 67/92, B.11.2; 55/99, B.6.2; 97/99, B.12 en 103/2000, B.5). Evenzo, met betrekking tot de vereiste van een belang om in rechte te treden voor de verzoekende deelentiteiten van de federale Staat voor de Raad van State, terwijl die vereiste niet van toepassing is wanneer zij een beroep tot vernietiging tegen een wetskrachtige norm instellen, heeft het Hof geoordeeld dat de ontstentenis van de vereiste van een belang voor de « institutionele verzoekers », wanneer zij een beroep tot vernietiging bij het Hof instellen, berust op een keuze die door de Grondwetgever zelf is gemaakt, en die door het Hof niet kan worden getoetst (arrest nr. 201/2004, B.8.3). B.11.2; n° 55/99, B.6.2; n° 97/99, B.12 et n° 103/2000, B.5). De même, en ce qui concerne l'exigence d'un intérêt à agir pour les entités fédérées requérantes devant le Conseil d'Etat, alors que cette exigence ne s'applique pas lorsqu'elles introduisent un recours en annulation contre une norme législative, la Cour a jugé que l'absence d'exigence d'intérêt pour les « requérants institutionnels », lorsqu'ils introduisent un recours en annulation auprès de la Cour, se fonde sur un choix opéré par le Constituant lui-même, qu'il n'appartient pas à la Cour de contrôler (arrêt n° 201/2004, B.8.3).
B.6.2. Te dezen heeft het bekritiseerde verschil in behandeling B.6.2. En l'espèce, toutefois, la différence de traitement critiquée
evenwel niet te maken met een keuze van de Grondwetgever om een ne tient pas à une option du Constituant d'établir une différence en
verschil inzake de toetsing van de geldigheid van de normen tussen de matière de contrôle de validité des normes entre les actes législatifs
wetgevende handelingen en de administratiefrechtelijke handelingen in et les actes de nature administrative. Elle découle en effet du choix,
te stellen. Het vloeit immers voort uit de keuze die door de wetgever
is gemaakt, respectievelijk in artikel 14bis, eerste lid, van de posé par le législateur, respectivement dans l'article 14bis, alinéa 1er,
gecoördineerde wetten op de Raad van State en in artikel 30bis van de des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat et dans l'article 30bis de
bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, om de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle,
daarin bedoelde mechanismen van samenwerkingsfederalisme gelijk te d'assimiler les mécanismes de fédéralisme coopératif y visés à des
stellen met vormen of regels die respectievelijk onder de bevoegdheid formes ou à des règles relevant, respectivement, de la compétence du
van de Raad van State en van het Grondwettelijk Hof vallen. Conseil d'Etat et de la Cour constitutionnelle.
B.6.3. Voor het overige mogen verschil en niet-vergelijkbaarheid niet B.6.3. Pour le surplus, il ne faut pas confondre différence et
met elkaar worden verward. De verschillende beginselen waarop de non-comparabilité. Les principes différents qui fondent le contrôle de
toetsing van de geldigheid van de normen tussen de wetgevende handelingen en de administratiefrechtelijke handelingen is gebaseerd, kunnen weliswaar een criterium uitmaken bij de beoordeling van het redelijke en evenredige karakter van een verschil met betrekking tot de rechtspleging of de omvang van de verrichte toetsing, maar zij kunnen niet volstaan om te dezen te besluiten tot de niet-vergelijkbaarheid van rechtzoekenden die de schending inroepen van identieke vormen of regels, waarbij de wetgever ervoor heeft gekozen ze op dezelfde wijze gelijk te stellen met referentienormen, respectievelijk, voor de Raad van State en voor het Grondwettelijk Hof. B.7. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. validité des normes entre les actes législatifs et les actes de nature administrative peuvent certes constituer un critère dans l'appréciation du caractère raisonnable et proportionné d'une différence quant à la procédure ou à l'étendue du contrôle exercé, mais ils ne sauraient suffire pour conclure, en l'espèce, à la non-comparabilité de justiciables qui invoquent la violation de formes ou de règles identiques, que le législateur a choisi d'assimiler, de la même manière, à des normes de référence, respectivement, devant le Conseil d'Etat et devant la Cour constitutionnelle. B.7. La différence de traitement entre certaines catégories de personnes qui découle de l'application de règles procédurales différentes dans des circonstances différentes n'est pas discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des droits des personnes concernées.
B.8.1. Het vroegere artikel 124bis (thans artikel 30bis) van de B.8.1. L'ancien article 124bis (actuellement l'article 30bis) de la
bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof is loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle a été
ingevoegd bij artikel 68 van de bijzondere wet van 16 januari 1989 inséré par l'article 68 de la loi spéciale du 16 janvier 1989 relative
betreffende de financiering van de gemeenschappen en de gewesten. au financement des communautés et des régions.
In de memorie van toelichting werd dienaangaande vermeld : L'exposé des motifs indiquait à ce sujet :
« Artikel 124bis van het ontwerp heeft tot doel te preciseren dat de « L'article 124bis en projet a pour but de préciser que les
bepalingen die de Staat, de Gewesten en de Gemeenschappen verplichten dispositions qui imposent à l'Etat, aux Régions et aux Communautés,
tot verschillende vormen van overleg alvorens bepaalde van hun différents modes de concertation avant la mise en oeuvre de certaines
bevoegdheden uit te oefenen, zelf bevoegdheidsregels zijn waarvan de de leurs compétences, sont elles-mêmes des règles de compétence dont
schending de vernietiging van de wetgevende norm tot gevolg kan hebben. la violation peut entraîner l'annulation de la norme législative.
Het Arbitragehof zal toezien op de eerbiediging van het effectief La Cour d'arbitrage veillera au respect du caractère effectif de la
karakter van de overlegprocedure » (Parl. St., Kamer, 1988-1989, nr. procédure de concertation » (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n° 635/1,
635/1, p. 49). p. 49).
De in artikel 6, § 4, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot L'association prévue par l'article 6, § 4, de la loi spéciale du 8
hervorming der instellingen bedoelde betrokkenheid vormde een août 1980 de réformes institutionnelles constituait une illustration
illustratie van de in artikel 124bis van de bijzondere wet van 6 de l'association prévue à l'article 124bis de la loi spéciale du 6
januari 1989 op het Grondwettelijk Hof bedoelde betrokkenheid (Parl. janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle (Doc. parl., Sénat,
St., Senaat, 1988-1989, nr. 562/2, p. 230). 1988-1989, n° 562/2, p. 230).
In het verslag werd eveneens aangegeven : Le rapport indiquait également :
« Een lid wijst op het belang van een vorig betoog dat de strekking « Un membre souligne l'importance d'une précédente intervention
verduidelijkt van het nieuwe artikel 124bis, zoals ingevoegd door het précisant la portée du nouvel article 124bis contenu dans l'article à
onderzochte artikel. Van bij de aanvang immers heeft het onderscheid l'examen. Dès l'origine, en effet, la distinction entre les règles de
tussen de vormvoorschriften en de bevoegdheidsvoorschriften aanleiding forme et les règles de compétence a donné lieu à de longs débats. Au
gegeven tot lange debatten. Aan het slot daarvan komt men tot de terme de ceux-ci, on aboutit à la conclusion que les violations des
conclusie dat een schending van de vormvoorschriften geen aanleiding règles de forme n'ouvriraient pas l'action auprès de la Cour
geeft tot beroep bij het Arbitragehof. Immers, het niet vragen van een d'arbitrage. En l'espèce, c'est le fait de ne pas solliciter un avis
advies wordt strafbaar in plaats van de niet-naleving van het qui est sanctionnable et pas le non-respect de l'avis rendu. L'article
uitgebrachte advies. Artikel 68 maakt de zaken duidelijk door van de 68 met clairement les choses au point en transformant les règles de
vormvoorschriften bevoegdheidsvoorschriften te maken. forme en règles de compétence.
Een lid stelt tot besluit en samenvattend vast dat in dit artikel Un membre conclut en observant que sont visées, à cet article, des
formele vereisten worden bedoeld die passen in het kader van de exigences formelles qui s'insèrent dans le cadre de la répartition des
bevoegdheidsverdeling. Deze formele vereisten waarborgen de autonomie compétences. Ces exigences formelles garantissent l'autonomie des
van Gewesten en Gemeenschappen [...] » (ibid., p. 232). Régions et des Communautés » (ibid., p. 232).
B.8.2. Wat betreft de oorspronkelijke versie van het ontworpen artikel B.8.2. En ce qui concerne la version initiale de l'article 124bis en
124bis, die de mogelijkheid voor een natuurlijke persoon of projet, qui limitait la possibilité pour une personne physique ou
rechtspersoon om de schending van een van de in die bepaling bedoelde morale d'invoquer la violation d'une des règles visées dans cette
regels in te roepen beperkte, had de afdeling wetgeving van de Raad disposition, la section de législation du Conseil d'Etat avait émis
van State de volgende opmerkingen geformuleerd : les observations suivantes :
« Men zou weliswaar kunnen stellen dat de voornoemde regels ofwel « On peut certes admettre que les règles précitées puissent soit être
betrekking kunnen hebben op de bevoegdheid van de overheid die relatives à la compétence de l'autorité qui collabore à la préparation
meewerkt aan de voorbereiding van de te nemen beslissing, ofwel de de la décision à prendre, soit influencer la décision prise par
door de bevoegde overheid genomen beslissing kunnen beïnvloeden en dat l'autorité compétente et que, dès lors, ces règles soient assimilées à
die regels bijgevolg gelijk te stellen zijn met bevoegdheidsregels. des règles de compétence.
Maar in dat geval zouden de private personen, die volgens artikel 2, Mais, dans ce cas, les personnes privées qui, suivant l'article 2, 2°,
2°, van de bijzondere wet op het Arbitragehof, als zij doen blijken de la loi spéciale sur la Cour d'arbitrage peuvent, si elles
van een belang, beroep kunnen instellen tot vernietiging van een wet, justifient d'un intérêt, introduire un recours en annulation d'une
een decreet of een in artikel 26bis van de Grondwet bedoelde regel, loi, d'un décret ou d'une règle visée à l'article 26bis de la
zich eveneens moeten kunnen beroepen op de schending van een van de Constitution, devraient également pouvoir invoquer la violation de
voormelde regels. In het tweede lid van het ontworpen artikel nu wordt l'une des règles précitées. Or, l'article en projet, dans son deuxième
hun, ' in afwijking van artikel 2, 2°, ' van de voornoemde wet, een alinéa, leur refuse un tel recours ' par dérogation à l'article 2, 2°,
dergelijk beroep ontzegd. ' de la loi précitée.
In de memorie van toelichting (blz. 90) wordt de afwijking van het Dans l'exposé des motifs (p. 90), la dérogation à l'article 2, 2°, de
bepaalde in artikel 2, 2°, van de bijzondere wet op het Arbitragehof la loi spéciale sur la Cour d'arbitrage est justifiée de la manière
als volgt verantwoord : suivante :
' Het spreekt vanzelf dat alleen de overheden die door de schending ' Il va de soi que seules les autorités lésées par la violation de
van dergelijke bepalingen worden geschaad, zich op die bepalingen telles dispositions peuvent invoquer celles-ci à l'appui d'un recours
kunnen beroepen bij een beroep tot vernietiging... ' en annulation... '.
Die verantwoording zou opgaan als de bewuste bepalingen formaliteiten Une telle motivation serait adéquate si les dispositions en question
vaststelden waarin uitsluitend wordt voorzien in het belang van de énonçaient des formalités prévues dans le seul intérêt des autorités
overheden die ze in acht dienen te nemen; maar zij is ontoereikend appelées à les respecter, mais elle est insuffisante dès lors que ces
wanneer die bepalingen als bevoegdheidsregels worden beschouwd. dispositions sont considérées comme des règles de compétence.
Aangezien, luidens de memorie van toelichting (blz. 90) : Puisque, suivant l'exposé des motifs (p. 90) :
' Het Arbitragehof zal toezien op de eerbiediging van het effectief ' La Cour d'arbitrage veille au respect effectif de la procédure de
karakter van de overlegprocedure ', concertation ',
is de conclusie gewettigd dat het Arbitragehof ambtshalve een middel il est permis d'en conclure que la Cour d'arbitrage pourrait soulever
zou kunnen opwerpen ontleend aan de schending van een van de in het d'office un moyen déduit de la violation d'une des règles visées dans
ontworpen artikel bedoelde regels » (Parl. St., Kamer, 1988-1989, nr. l'article en projet » (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n° 635/1, p.
635/1, p. 84). 84).
B.8.3. Ingevolge die opmerking van de afdeling wetgeving van de Raad B.8.3. Suivant cette observation de la section de législation du
van State heeft de wetgever de uitsluiting van de mogelijkheid voor Conseil d'Etat, le législateur n'a pas repris l'exclusion de la
een natuurlijke persoon of rechtspersoon om, voor het Grondwettelijk possibilité pour une personne physique ou morale d'invoquer, devant la
Hof, de schending in te roepen van de mechanismen van Cour constitutionnelle, la violation des mécanismes de fédéralisme
samenwerkingsfederalisme bedoeld in het vroegere artikel 124bis van de coopératif visés dans l'ancien article 124bis de la loi spéciale du 6
bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, dat
artikel 30bis van dezelfde wet is geworden, niet overgenomen. janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, devenu l'article 30bis de la même loi.
B.9.1. De in het geding zijnde bepaling is in de gecoördineerde wetten B.9.1. La disposition en cause a été insérée dans les lois coordonnées
op de Raad van State ingevoegd bij artikel 14 van de wet van 16 juni sur le Conseil d'Etat par l'article 14 de la loi du 16 juin 1989 «
1989 « houdende diverse institutionele hervormingen ». portant diverses réformes institutionnelles ».
In de parlementaire voorbereiding wordt dienaangaande uiteengezet : Les travaux préparatoires exposent à ce sujet :
« Artikel 14 bevestigt dat de naleving van de verschillende « L'article 14 confirme la qualité de formalité substantielle des
samenwerkingsmechanismen tussen de Gemeenschappen, de Gewesten en de mécanismes de collaboration entre l'Etat, les Communautés et les
Staat die voorgeschreven zijn door of krachtens de wetten tot Régions, prévus par et en vertu des lois prises en exécution des
uitvoering van de artikelen 59bis, 59ter, 107quater, 108ter en 115 van articles 59bis, 59ter, 107quater, 108ter et 115 de la Constitution.
de Grondwet een substantiële vormvereiste is. Cela implique que le non-respect desdits mécanismes par les autorités
Dat impliceert dat tegen de niet-naleving van die mechanismen door de administratives concernées est susceptible de faire l'objet d'un
betrokken administratieve overheden een verzoek tot nietigverklaring
kan worden ingediend bij de Raad van State. recours en annulation devant le Conseil d'Etat.
[...] Aangezien dit artikel de bevoegdheid van de Raad van State betreft, is geen bijzondere meerderheid vereist. De bijzondere wet op het Arbitragehof wordt geenszins gewijzigd : voor de aangevochten akten en reglementen gelden de opgesomde samenwerkingsmechanismen als substantiële vormvereisten. Dit belet niet dat, wanneer de totstandkoming van een wet, decreet of ordonnantie in het geding betrokken wordt, aan het Arbitragehof ter zake een prejudiciële vraag moet worden gesteld. Het tweede lid houdt in dat enkel de in dit lid opgesomde publiekrechtelijke rechtspersonen de schending van de in het eerste lid opgenomen substantiële vormvoorschriften kunnen inroepen. Dit belet uiteraard niet dat, voor zover een ontvankelijk en op andere middelen gegrond verzoekschrift werd ingediend, de toepassing van artikel [159] van de Grondwet onverkort van toepassing blijft » (Parl. [...] Etant donné que cet article concerne la compétence du Conseil d'Etat, une majorité spéciale n'est pas requise. La loi spéciale sur la Cour d'arbitrage n'est en aucune façon modifiée : pour les actes et règlements contestés, les mécanismes de collaboration énumérés sont des formes substantielles. Ceci n'empêche pas qu'une question préjudicielle à la Cour d'arbitrage doive être posée si l'élaboration d'une loi, d'un décret ou d'une ordonnance sont en cause. Le deuxième alinéa implique que seules les personnes de droit public qui y sont énumérées, peuvent invoquer la violation des formes substantielles visées à l'alinéa premier. Cela n'empêche évidemment pas que l'article [159] de la Constitution trouve à s'appliquer, pour autant qu'une requête recevable et fondée sur d'autres moyens ait été
St., Kamer, 1988-1989, nr. 790/1, pp. 5-6). introduite » (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n° 790/1, pp. 5-6).
B.9.2. Met betrekking tot de in het geding zijnde bepaling had de B.9.2. En ce qui concerne la disposition en cause, la section de
afdeling wetgeving van de Raad van State de volgende opmerkingen geformuleerd : législation du Conseil d'Etat avait émis les observations suivantes :
« Luidens het artikel zullen ' het overleg, de betrokkenheid, enz. ', « Aux termes de l'article, ' les concertations, associations, etc. '
waarvan het verzuim of de onregelmatigheid een schending opleveren van dont l'omission ou l'irrégularité constituent la violation de règles
bevoegdheidsregels in de zin van de bijzondere wet op het de compétence au sens de la loi spéciale sur la Cour d'arbitrage,
Arbitragehof, als substantiële vormen worden aangemerkt in de seront qualifiées de formes substantielles dans les lois coordonnées
gecoördineerde wetten op de Raad van State. Uit het tweede lid blijkt sur le Conseil d'Etat. Il ressortira de l'alinéa 2 que lorsque le
dat wanneer de Raad van State wordt verzocht de toepassing te weigeren Conseil d'Etat sera sollicité de refuser l'application d'une
van een wetsbepaling wegens verzuim of onregelmatigheid van datzelfde disposition législative pour omission ou irrégularité de ces mêmes
overleg, enz., hij een prejudiciële vraag zal moeten stellen aan het concertations, etc., il devra poser une question préjudicielle à la
Arbitragehof, want het zal dan gaan om een middel ontleend aan de schending van een bevoegdheidsregel. Wordt de Raad echter verzocht de toepassing van een verordening of van een individuele handeling te weigeren, of zo'n handeling te vernietigen, dan zal hij datzelfde overleg, enz. moeten beschouwen als substantiële vormvereisten waarvan hij de schending alleen op verzoek van de Staat, van de Gemeenschappen en de Gewesten zal kunnen opwerpen. Eensdeels zou de gewone wetgever zich niet de bevoegdheid mogen toeëigenen om aan handelingen die door de bijzondere wetgever voorgeschreven zijn, een andere hoedanigheid toe te kennen dan deze laatste eraan heeft toegekend. Anderdeels mag de wetgever niet de bevoegdheden beperken die de Raad van State, afdeling administratie, en de andere administratieve rechtscolleges ontlenen aan artikel [159] van de Grondwet, net zoals Cour d'arbitrage parce qu'il s'agira d'un moyen pris de la violation d'une règle de compétence. Mais s'il est sollicité de refuser l'application d'un règlement ou d'un acte individuel, ou d'annuler un tel acte, il devra considérer ces mêmes concertations, etc. comme des formes substantielles dont il ne pourra relever la violation qu'à la requête de l'Etat, des Communautés et des Régions. D'une part, le législateur ordinaire ne saurait s'attribuer le pouvoir de qualifier des actes prescrits par le législateur spécial autrement que ne l'a fait celui-ci. D'autre part, le législateur ne peut limiter les pouvoirs que le Conseil d'Etat, section administration, et les autres juridictions administratives tiennent de l'article [159] de la Constitution, au
de hoven en rechtbanken van de rechterlijke orde. même titre que les cours et tribunaux de l'ordre judiciaire.
Dit brengt mee dat artikel 7 moet vervallen » (Parl. St., Kamer, Il s'ensuit que l'article 7 doit être omis » (Doc. parl., Chambre,
1988-1989, nr. 790/1, pp. 32-33). 1988-1989, n° 790/1, pp. 32-33).
B.9.3. In antwoord op dat advies werd in het verslag vermeld : B.9.3. En réponse à cet avis, le rapport mentionne :
« Artikel 14 is alleen de uitdrukkelijke bevestiging in de wet van de « L'article 14 n'est que la confirmation expresse dans la loi de
interpretatie die door de bijzondere wetgever van augustus 1988 werd l'interprétation donnée par le législateur spécial d'août 1988 des
gegeven aan de verschillende overlegprocedures die de betrekkingen diverses procédures de concertation qui régissent les relations entre
tussen Staat, Gemeenschappen en Gewesten regelen. l'Etat, les Communautés et les Régions.
Dat artikel bepaalt dat, ingeval die procedures moeten worden En vertu de cet article, en effet, lorsque ces procédures s'imposent
toegepast voor de akten en reglementeringen waarover de Raad van State pour les actes et règlements dont le Conseil d'Etat peut prononcer
de nietigverklaring kan uitspreken, het wezenlijke vormvereisten zijn l'annulation, il s'agit de formes substantielles prescrites dans
in het belang van de Staat, van de Gemeenschap of van het Gewest. Het l'intérêt de l'Etat, de la Communauté ou de la Région. C'est
is trouwens daarom dat alleen die instellingen er belang bij hebben d'ailleurs pourquoi seules ces autorités ont intérêt à invoquer la
een overtreding van één van deze procedures in te roepen.
Wanneer die procedures daarentegen moeten worden toegepast voor de violation d'une de ces procédures.
goedkeuring van de normatieve regels van wetgevende aard, gaat het om En revanche, lorsque ces procédures s'imposent pour l'adoption des
bevoegdheidsregels die onder de beoordelingsbevoegdheid van het normes de nature législative, il s'agit de règles de compétence qui
Arbitragehof vallen krachtens de wetgeving die de werking en de relèvent de l'appréciation de la Cour d'arbitrage en vertu de la
bevoegdheid van dat Hof bepaalt » (Parl. St., Kamer, 1988-1989, nr. législation qui régit cette dernière » (Doc. parl., Chambre,
790/3, p. 4). 1988-1989, n° 790/3, p. 4).
B.10. Hoewel het met de in het geding zijnde bepaling nagestreefde B.10. Bien que l'objectif poursuivi par la disposition en cause
doel niet duidelijk blijkt uit de in B.9 aangehaalde parlementaire n'apparaisse pas clairement dans les travaux préparatoires cités en
voorbereiding, kan het verband houden met de legitieme bekommernis om B.9, il peut être rattaché au souci, légitime, de rationaliser le
de bestuursrechtspraak te rationaliseren. contentieux administratif.
Te dezen evenwel wordt in de in het geding zijnde bepaling op En l'espèce toutefois, la disposition en cause présume, de manière
onweerlegbare wijze vermoed dat andere natuurlijke personen of irréfragable, que les personnes physiques ou morales autres que l'Etat
rechtspersonen dan de Belgische Staat, de gemeenschappen, de gewesten belge, les communautés, les régions et la Commission communautaire
en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie nooit belang hebben bij commune n'ont jamais intérêt à invoquer la violation des mécanismes de
het inroepen van de schending van de in artikel 14bis, eerste lid, van fédéralisme coopératif visés à l'article 14bis, alinéa 1er, des lois
de gecoördineerde wetten op de Raad van State bedoelde mechanismen van coordonnées sur le Conseil d'Etat, qui ne seraient édictés que dans le
samenwerkingsfederalisme, die enkel in het belang van de Belgische
Staat, de gemeenschappen, de gewesten en de Gemeenschappelijke seul intérêt de l'Etat belge, des communautés, des régions et de la
Gemeenschapscommissie zouden zijn uitgevaardigd (Parl. St., Kamer, Commission communautaire commune (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n°
1988-1989, nr. 790/3, p. 4). Die vooronderstelling, gebaseerd op de miskenning van een mechanisme van samenwerkingsfederalisme, volstaat evenwel niet om de in het geding zijnde maatregel te verantwoorden, wanneer een administratieve akte of reglement in het geding is, aangezien de wetgever dat postulaat uitdrukkelijk heeft geweigerd wanneer een wetskrachtige norm ten aanzien van een identieke grief in het geding is. B.11.1. Bovendien wordt bij artikel 14, § 1, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State in de wet de vereiste van het belang bij het middel vastgelegd, die voortvloeit uit de rechtspraak van de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Volgens die rechtspraak kan de verzoeker een onregelmatigheid in beginsel slechts op ontvankelijke wijze inroepen wanneer die zijn belangen schaadt. Dat begrip « belang bij het middel » waarborgt bijgevolg voldoende dat enkel de personen wier belangen worden geschaad door het aannemen van de bestreden handeling, met schending van de in het eerste lid van artikel 14bis van de gecoördineerde wetten op de Raad van State bedoelde vormen, de schending van de in het voormelde artikel 14bis bedoelde mechanismen van samenwerkingsfederalisme op ontvankelijke wijze zouden kunnen inroepen. 790/3, p. 4). Ce présupposé, fondé sur la méconnaissance d'un mécanisme de fédéralisme coopératif, ne suffit toutefois pas à justifier la mesure en cause quand est en cause un acte administratif ou un règlement, dès lors que le législateur a expressément refusé ce postulat quand est en cause une norme législative au regard d'un grief identique. B.11.1. En outre, l'article 14, § 1er, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat consacre dans la loi l'exigence de l'intérêt au moyen. Selon la jurisprudence du Conseil d'Etat, le requérant n'est en principe recevable à invoquer une irrégularité que lorsque celle-ci lèse ses intérêts. Cette notion d'intérêt au moyen garantit dès lors à suffisance que ne seraient recevables à invoquer la violation des mécanismes de fédéralisme coopératif visés à l'article 14bis des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat que les personnes dont les intérêts sont lésés par l'adoption de l'acte attaqué, en méconnaissance des formes visées à l'alinéa 1er de l'article 14bis précité.
B.11.2. Ten slotte wordt de natuurlijke personen of rechtspersonen, B.11.2. Enfin, les personnes physiques ou morales sont, en ce qui
met betrekking tot het inroepen van de schending van een in artikel concerne l'invocation de la violation d'un mécanisme de fédéralisme
14bis van de gecoördineerde wetten op de Raad van State bedoeld coopératif, visé à l'article 14bis des lois coordonnées sur le Conseil
mechanisme van samenwerkingsfederalisme, dat het aannemen van een akte d'Etat, entourant l'adoption d'un acte ou d'un règlement, privées de
of een reglement omringt, elk beroep tot nietigverklaring ontzegd. tout recours en annulation.
B.11.3. Het recht op toegang tot de rechter vormt een algemeen B.11.3. Le droit d'accès au juge constitue un principe général de
rechtsbeginsel dat aan eenieder moet worden gewaarborgd met droit qui doit être garanti à chacun dans le respect des articles 10
inachtneming van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Door op et 11 de la Constitution. En présumant, de manière irréfragable, que
onweerlegbare wijze te vermoeden dat natuurlijke personen of les personnes physiques ou morales autres que l'Etat belge, les
rechtspersonen andere dan de Belgische Staat, de gemeenschappen, de communautés, les régions et la Commission communautaire commune n'ont
gewesten en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie nooit belang jamais intérêt à invoquer la violation des mécanismes de fédéralisme
hebben bij het inroepen van de schending van de in artikel 14bis, coopératif visés à l'article 14bis, alinéa 1er, des lois coordonnées
eerste lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State bedoelde
mechanismen van samenwerkingsfederalisme en door die personen sur le Conseil d'Etat, et en excluant dès lors ces personnes de toute
bijgevolg uit te sluiten van elke mogelijkheid om de schending van die possibilité d'invoquer la violation de ces formes, la disposition en
vormen in te roepen, beperkt de in het geding zijnde bepaling het cause limite de manière disproportionnée le droit d'accès au juge
recht van een categorie van rechtzoekenden op toegang tot de rechter d'une catégorie de justiciables.
op onevenredige wijze.
Bijgevolg brengt de in het geding zijnde bepaling een discriminerende Par conséquent, la disposition en cause emporte une atteinte
aantasting van het recht op toegang tot de rechter met zich mee. discriminatoire au droit d'accès au juge.
B.12. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. B.12. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative.
Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag Quant à la seconde question préjudicielle
B.13. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 6, § 1, B.13. La seconde question préjudicielle porte sur l'article 6, § 1er,
II, tweede lid, 2°, en § 4, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus II, alinéa 2, 2°, et § 4, 1°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de
1980 tot hervorming der instellingen. réformes institutionnelles.
B.14.1. Artikel 39 van de Grondwet bepaalt : B.14.1. L'article 39 de la Constitution dispose :
« De wet draagt aan de gewestelijke organen welke zij opricht en welke « La loi attribue aux organes régionaux qu'elle crée et qui sont
samengesteld zijn uit verkozen mandatarissen de bevoegdheid op om de composés de mandataires élus, la compétence de régler les matières
aangelegenheden te regelen welke zij aanduidt met uitsluiting van die
bedoeld in de artikelen 30 en 127 tot 129 en dit binnen het gebied en qu'elle détermine, à l'exception de celles visées aux articles 30 et
op de wijze die zij bepaalt. Deze wet moet worden aangenomen met de 127 à 129, dans le ressort et selon le mode qu'elle établit. Cette loi
meerderheid bepaald in artikel 4, laatste lid ». doit être adoptée à la majorité prévue à l'article 4, dernier alinéa
B.14.2. Artikel 6, § 1, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot ». B.14.2. L'article 6, § 1er, de la loi spéciale du 8 août 1980 de
hervorming der instellingen, zoals gewijzigd bij de bijzondere wet van réformes institutionnelles, tel qu'il a été modifié par la loi
6 januari 2014, bepaalt : spéciale du 6 janvier 2014, dispose :
« De aangelegenheden bedoeld in artikel 39 van de Grondwet zijn : « Les matières visées à l'article 39 de la Constitution sont :
[...] [...]
II. Wat het leefmilieu en het waterbeleid betreft : II. En ce qui concerne l'environnement et la politique de l'eau :
1° De bescherming van het leefmilieu, onder meer die van de bodem, de 1° La protection de l'environnement, notamment celle du sol, du
ondergrond, het water en de lucht tegen verontreiniging en aantasting, sous-sol, de l'eau et de l'air contre la pollution et les agressions
alsmede de strijd tegen de geluidshinder; ainsi que la lutte contre le bruit;
2° Het afvalstoffenbeleid; 2° La politique des déchets;
3° De politie van de gevaarlijke, ongezonde en hinderlijke bedrijven 3° La police des établissements dangereux, insalubres et incommodes
onder voorbehoud van de maatregelen van interne politie die betrekking sous réserve des mesures de police interne qui concernent la
hebben op de arbeidsbescherming; protection du travail;
4° De waterproduktie en watervoorziening, met inbegrip van de 4° La protection et la distribution d'eau, en ce compris la
technische reglementering inzake de kwaliteit van het drinkwater, de réglementation technique relative à la qualité de l'eau potable,
zuivering van het afvalwater en de riolering. l'épuration des eaux usées et l'égouttage;
5° De financiële tegemoetkoming naar aanleiding van schade veroorzaakt 5° L'intervention financière à la suite de dommages causés par des
door algemene rampen calamités publiques.
[...] ». [...] ».
B.14.3. Artikel 6, § 1, II, tweede lid, van de bijzondere wet van 8 B.14.3. L'article 6, § 1er, II, alinéa 2, de la loi spéciale du 8 août
augustus 1980 tot hervorming der instellingen bepaalt : 1980 de réformes institutionnelles dispose :
« De federale overheid is echter bevoegd voor : « L'autorité fédérale est toutefois compétente pour :
1° Het vaststellen van de produktnormen; 1° L'établissement des normes de produits;
2° De bescherming tegen ioniserende stralingen, met inbegrip van het 2° La protection contre les radiations ionisantes, en ce compris les
radioactief afval; ». déchets radioactifs; ».
Artikel 6, § 4, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot L'article 6, § 4, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes
hervorming der instellingen bepaalt : institutionnelles dispose :
« De Regeringen worden betrokken bij : « Les Gouvernements seront associés :
1° het ontwerpen van de federale regelingen inzake produktnormen, 1° à l'élaboration des réglementations fédérales en matière de normes
bedoeld in § 1, II, tweede lid, 1°. de produits, visées au § 1er, II, alinéa 2, 1°;
[...] ». [...] ».
B.15. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid van
artikel 6, § 1, II, tweede lid, 2°, en § 4, 1°, van de bijzondere wet B.15. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 6, § 1er,
van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen met de artikelen II, alinéa 2, 2°, et § 4, 1°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de
10 en 11 van de Grondwet, in zoverre die bepalingen « niet erin réformes institutionnelles avec les articles 10 et 11 de la
Constitution, en ce que ces dispositions « ne prévoient pas que
voorzien dat de gewestregeringen worden betrokken bij het aannemen van l'adoption de normes arrêtant des mesures de protection contre les
ondes ionisantes fasse l'objet d'une association des gouvernements
normen die maatregelen tot bescherming tegen ioniserende golven régionaux, alors qu'une telle faculté est prévue pour ce qui concerne
vaststellen, terwijl bij de artikelen 6, § 1, II, tweede lid, 1°, en les normes de produits, par les articles 6, § 1er, II, alinéa 2, 1°,
6, § 4, 1°, van dezelfde bijzondere wet in een dergelijke mogelijkheid et 6, § 4, 1°, de la même loi spéciale ».
wordt voorzien met betrekking tot de productnormen ». B.16.1. Dans leurs mémoires, les parties requérantes devant le juge a
B.16.1. In hun memories voeren de verzoekende partijen voor de quo et le Gouvernement wallon soulèvent également, dans leur
verwijzende rechter en de Waalse Regering in hun argumentatie eveneens argumentation, la violation du principe de la loyauté fédérale visé à
de schending aan van het in artikel 143, § 1, van de Grondwet bedoelde l'article 143, § 1er, de la Constitution.
beginsel van federale loyauteit.
B.16.2. De tussenkomende partijen voor het Hof vermogen de draagwijdte B.16.2. Les parties intervenantes devant la Cour ne peuvent modifier
van een prejudiciële vraag niet te wijzigen of uit te breiden, zodat ou étendre la portée d'une question préjudicielle, de sorte que
het onderzoek van de vraag niet kan worden uitgebreid tot de l'examen de la question ne peut être étendu à la compatibilité des
bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepalingen met het in dispositions en cause avec le principe de la loyauté fédérale visé à
artikel 143, § 1, van de Grondwet bedoelde beginsel van federale l'article 143, § 1er, de la Constitution. C'est en effet à la
loyauteit. Het komt immers alleen aan het verwijzende rechtscollege juridiction a quo qu'il appartient de décider quelles sont les
toe te oordelen welke prejudiciële vragen hij aan het Hof dient te questions préjudicielles qui doivent être posées à la Cour et de
stellen en daarbij de omvang van de saisine te bepalen. déterminer ainsi l'étendue de la saisine.
B.17.1. Hoewel uit de prejudiciële vraag niet duidelijk blijkt welke B.17.1. Bien que la question préjudicielle ne fasse pas clairement
categorieën van personen met elkaar moeten worden vergeleken, ten apparaître quelles sont les catégories de personnes qui doivent être
aanzien van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, blijkt comparées au regard du principe d'égalité et de non-discrimination, il
uit de motieven van de verwijzingsbeslissing dat, enerzijds, de ressort des motifs de la décision de renvoi que sont comparés, d'une
adressaten van productnormen die met betrokkenheid van de part, les destinataires de normes de produits, prises avec
gewestregeringen zijn genomen en, anderzijds, de adressaten van normen l'association des gouvernements régionaux, et, d'autre part, les
met betrekking tot de bescherming tegen ioniserende stralingen die destinataires de normes relatives à la protection contre les
zonder betrokkenheid van de gewestregeringen zijn genomen, met elkaar radiations ionisantes, prises sans l'association des gouvernements
worden vergeleken. régionaux.
B.17.2. De twee vergeleken categorieën van personen zijn, in de twee B.17.2. Les deux catégories de personnes comparées sont, dans les deux
beoogde situaties, adressaten van normen die onder de materiële situations visées, des destinataires de normes relevant de la
bevoegdheid van de federale overheid ressorteren. compétence matérielle de l'autorité fédérale.
Het verschil tussen de twee vergeleken categorieën van personen, die La différence entre les deux catégories de personnes comparées, qui
adressaten zijn van normen die onder de bevoegdheid van de federale sont des destinataires de normes relevant de la compétence de
overheid ressorteren, is het totstandkomingsproces van die federale l'autorité fédérale, réside dans le processus d'élaboration de ces
normen, waarbij de eerste zijn genomen met betrokkenheid van de normes fédérales, les unes étant prises avec l'association des
gewestregeringen, overeenkomstig de in het geding zijnde bepalingen, gouvernements régionaux, conformément aux dispositions en cause, à la
in tegenstelling tot de laatste. différence des secondes.
B.18.1. Overeenkomstig de ruime machtiging die in artikel 39 van de B.18.1. Conformément à l'habilitation large contenue dans l'article 39
Grondwet is vervat, bepaalt de bijzondere wetgever, in artikel 6 van de la Constitution, le législateur spécial détermine, à l'article 6 de
de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, les
de aangelegenheden die onder de bevoegdheid van de gewesten
ressorteren en de wijze van uitoefening van de overgedragen matières qui relèvent de la compétence des régions et le mode
bevoegdheden, met inbegrip van de samenwerkingsvormen. d'exercice des compétences transférées, y compris les formes de
B.18.2. Zoals het Hof bij zijn arrest nr. 8/90 van 7 februari 1990 coopération. B.18.2. Comme la Cour l'a jugé par son arrêt n° 8/90 du 7 février
heeft geoordeeld, vormen de wettelijke bepalingen die krachtens de 1990, les dispositions légales établies en vertu de la Constitution en
Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden vue de déterminer les compétences respectives de l'Etat, des
bevoegdheid van de Staat, de gemeenschappen en de gewesten - met de communautés et des régions constituent - avec les règles répartitrices
bevoegdheidverdelende regels die in de tekst zelf van de Grondwet zijn établies par le texte même de la Constitution - des normes de
vastgesteld - de referentienormen ten aanzien van wetten, decreten en référence à l'égard des lois, décrets et ordonnances. Il en découle
ordonnanties. Daaruit vloeit voort dat het Hof dergelijke wettelijke que la Cour doit apprécier de telles dispositions légales en ce qui
bepalingen moet beoordelen op hun overeenstemming met de in de concerne leur conformité aux règles répartitrices de compétences
Grondwet zelf opgenomen bevoegdheidverdelende regels (B.2.4). établies par la Constitution (B.2.4).
B.18.3. Zoals is vermeld in B.17.2, vormen productnormen en B.18.3. Comme il est dit en B.17.2, les normes de produits et la
bescherming tegen ioniserende stralingen twee verschillende protection contre les radiations ionisantes constituent deux matières
aangelegenheden, die onder de bevoegdheid van de federale overheid ressorteren. De vergelijking die de verzoekende partijen maken tussen de adressaten van onderscheiden normen die uitgaan van de federale overheid inzake bescherming tegen ioniserende stralingen of productnormen, is niet pertinent. B.18.4. Voor het overige staat het aan het verwijzende rechtscollege, en niet aan het Hof, om te beslissen of het koninklijk besluit van 31 mei 2016 al dan niet een productnorm uitmaakt. B.19. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, différentes, qui relèvent de la compétence de l'autorité fédérale. La comparaison que les requérants font entre les destinataires des normes distinctes émanant de l'autorité fédérale en matière de protection contre les radiations ionisantes ou de normes de produits n'est pas pertinente. B.18.4. Pour le surplus, il appartient à la juridiction a quo, et non à la Cour, de décider si l'arrêté royal du 31 mai 2016 constitue ou non une norme de produit. B.19. La question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
1. Artikel 14bis, tweede lid, van de wetten op de Raad van State, 1. L'article 14bis, alinéa 2, des lois sur le Conseil d'Etat,
gecoördineerd op 12 januari 1973, schendt de artikelen 10 en 11 van de coordonnées le 12 janvier 1973, viole les articles 10 et 11 de la
Grondwet in zoverre het andere natuurlijke personen of rechtspersonen Constitution en ce qu'il ne permet pas aux personnes physiques ou
dan de Belgische Staat, de gemeenschappen, de gewesten en de morales autres que l'Etat belge, les communautés, les régions et la
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie niet de mogelijkheid biedt om Commission communautaire commune d'invoquer, dans le cadre d'un
in het kader van een beroep tot nietigverklaring voor de Raad van recours en annulation devant le Conseil d'Etat, la violation des
State de schending in te roepen van de in artikel 14bis, eerste lid, formes visées à l'article 14bis, alinéa 1er, des mêmes lois.
van dezelfde wetten bedoelde vormen.
2. Artikel 6, § 1, II, tweede lid, 2°, en § 4, 1°, van de bijzondere 2. L'article 6, § 1er, II, alinéa 2, 2°, et § 4, 1°, de la loi
wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen schendt de spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles ne viole pas les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 24 oktober 2019. la Cour constitutionnelle, le 24 octobre 2019.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
F. Daoût F. Daoût
^