Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 102/2019 van 27 juni 2019 Rolnummer 6884 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 24 van het Sociaal Strafwetboek, gesteld door een onderzoeksrechter van de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik. Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. M(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 102/2019 van 27 juni 2019 Rolnummer 6884 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 24 van het Sociaal Strafwetboek, gesteld door een onderzoeksrechter van de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik. Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. M(...) Extrait de l'arrêt n° 102/2019 du 27 juin 2019 Numéro du rôle : 6884 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 24 du Code pénal social, posée par un juge d'instruction du Tribunal de première instance de Liège, division Liège. La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 102/2019 van 27 juni 2019 Extrait de l'arrêt n° 102/2019 du 27 juin 2019
Rolnummer 6884 Numéro du rôle : 6884
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 24 van het Sociaal En cause : la question préjudicielle relative à l'article 24 du Code
Strafwetboek, gesteld door een onderzoeksrechter van de Rechtbank van pénal social, posée par un juge d'instruction du Tribunal de première
eerste aanleg Luik, afdeling Luik. instance de Liège, division Liège.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, J. Moerman en M. Pâques, Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, J. Moerman et M. Pâques, assistée
bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, du greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij beschikking van 23 maart 2018, waarvan de expeditie ter griffie Par ordonnance du 23 mars 2018, dont l'expédition est parvenue au
van het Hof is ingekomen op 27 maart 2018, heeft een onderzoeksrechter greffe de la Cour le 27 mars 2018, un juge d'instruction du Tribunal
van de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik, de volgende de première instance de Liège, division Liège, a posé la question
prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 24 van het Sociaal Strafwetboek (wet van 6 juni « L'article 24 du Code pénal social (loi du 6 juin 2010) viole-t-il
2010) de artikelen 10, 11, 15 en 22 van de Grondwet, al dan niet in les articles 10, 11, 15 et 22 de la Constitution, combinés ou non avec
samenhang gelezen met de artikelen 6 en 8 van het Europees Verdrag les articles 6 et 8 de la Convention européenne des droits de l'homme
voor de rechten van de mens en met artikel 14 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, in zoverre met name de verdachten die het voorwerp zouden uitmaken van een huiszoeking/huisvisitatie door de sociale inspectie op machtiging van de onderzoeksrechter, in het kader van een of meer inbreuken op het Sociaal Strafwetboek, zich in een situatie zouden bevinden waarin zij niet dezelfde rechten en waarborgen zouden genieten als de verdachten die het voorwerp zouden uitmaken van een huiszoeking die een onderzoeksrechter beveelt in het kader van zijn gerechtelijk onderzoek met betrekking tot een of meer inbreuken op het Strafwetboek en op andere strafrechtelijke wetgevingen, met inbegrip van het Sociaal et avec l'article 14 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques, dans la mesure notamment où les suspects qui feraient l'objet d'une perquisition/visite domiciliaire réalisée par l'inspection sociale sur autorisation du juge d'instruction, dans le cadre d'une ou plusieurs infractions au Code pénal social, se trouveraient dans une situation où ils ne bénéficieraient pas des mêmes droits et garanties que des suspects qui feraient l'objet d'une perquisition ordonnée par un juge d'instruction dans le cadre de son instruction judiciaire relative à une ou plusieurs infractions au Code pénal et à d'autres législations pénales, en ce compris au Code pénal
Strafwetboek ? ». social ? ».
(...) (...)
III. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de prejudiciële vraag Quant à la recevabilité de la question préjudicielle
B.1.1. De Vlaamse Regering werpt een exceptie van onontvankelijkheid B.1.1. Le Gouvernement flamand soulève une exception d'irrecevabilité
van de prejudiciële vraag op, om reden dat het Hof niet bevoegd zou de la question préjudicielle, au motif que la Cour ne serait pas
zijn om kennis te nemen van een vraag die door een onderzoeksrechter compétente pour connaître d'une question posée par un juge
is gesteld. d'instruction.
B.1.2. Krachtens artikel 142, derde lid, van de Grondwet en artikel B.1.2. En vertu de l'article 142, alinéa 3, de la Constitution et de
26, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het l'article 26, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour
Grondwettelijk Hof kunnen enkel de rechtscolleges prejudiciële vragen constitutionnelle, seules les juridictions peuvent saisir la Cour de
aanhangig maken bij het Hof. Hoewel in de parlementaire voorbereiding questions préjudicielles. Bien que les travaux préparatoires de ces
van die bepalingen geen enkele definitie wordt gegeven van het begrip dispositions ne donnent aucune définition de la notion de «
« rechtscollege » dat ertoe is gemachtigd een prejudiciële vraag aan juridiction » habilitée à poser une question préjudicielle à la Cour,
het Hof te stellen, kan uit het doel dat met de invoering van de il peut être déduit de l'objectif poursuivi par l'instauration de la
prejudiciële procedure is nagestreefd, worden afgeleid dat aan dat procédure préjudicielle qu'il convient de donner une interprétation
begrip een ruime interpretatie moet worden gegeven. large à cette notion.
B.1.3. De onderzoeksrechter is een rechter van de rechtbank van eerste B.1.3. Le juge d'instruction est un juge du tribunal de première
aanleg, hij is onafhankelijk en onpartijdig en dient met name instance, il est indépendant et impartial, et est notamment appelé à
dwangmaatregelen toe te staan of te bevelen. Ook al hebben de autoriser ou ordonner des mesures de contrainte. Même si, ainsi que le
beslissingen die hij neemt, zoals de Vlaamse Regering aanvoert, geen soutient le Gouvernement flamand, les décisions qu'il prend ne sont
gezag van gewijsde, toch vloeien zij voort uit de uitoefening van de pas revêtues de l'autorité de la chose jugée, elles participent de
rechtsprekende functie en passen zij in het kader van een l'exercice de la fonction juridictionnelle et s'inscrivent dans le
gerechtelijke procedure. De onderzoeksrechter dient bijgevolg in cadre d'une procédure judiciaire. Le juge d'instruction doit donc en
beginsel te worden beschouwd als een rechtscollege in de zin van de principe être considéré comme une juridiction au sens des dispositions
voormelde bepalingen. précitées.
B.1.4. Voor het overige blijkt uit de prejudiciële vraag dat de B.1.4. Pour le surplus, il ressort de la question préjudicielle que le
verwijzende rechter van oordeel is dat hij, door de sociaal
inspecteurs ertoe te machtigen een huisvisitatie in bewoonde ruimten juge a quo considère qu'en autorisant les inspecteurs sociaux à
uit te voeren, een prerogatief uitoefent dat vergelijkbaar is met het effectuer une visite domiciliaire dans des espaces habités, il exerce
prerogatief dat hij uitoefent wanneer hij een huiszoekingsbevel une prérogative comparable à celle qu'il exerce lorsqu'il délivre un
verleent. Het onderzoek van de exceptie van onontvankelijkheid, in mandat de perquisition. L'examen de l'exception d'irrecevabilité, en
zoverre zij is afgeleid uit de administratieve en niet-jurisdictionele ce qu'elle est tirée de la nature administrative et non
aard van de beslissing die door de onderzoeksrechter op grond van juridictionnelle de la décision prise par le juge d'instruction sur la
artikel 24 van het Sociaal Strafwetboek wordt genomen, moet bijgevolg base de l'article 24 du Code pénal social, doit dès lors être joint à
bij het onderzoek van de grond van de prejudiciële vraag worden gevoegd. l'examen du fond de la question préjudicielle.
Ten gronde Quant au fond
B.2.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 24 van het B.2.1. La question préjudicielle porte sur l'article 24 du Code pénal
Sociaal Strafwetboek, dat bepaalt : social, qui dispose :
« Toegang tot de bewoonde ruimten « L'accès aux espaces habités
§ 1. De sociaal inspecteurs hebben enkel toegang tot de bewoonde § 1er. Les inspecteurs sociaux ont uniquement accès aux espaces
ruimten in de volgende gevallen : habités dans les cas suivants :
- wanneer de sociaal inspecteurs zich tot vaststelling op heterdaad - lorsque les inspecteurs sociaux se rendent sur place pour constater
van een inbreuk ter plaatse begeven; une infraction en flagrant délit;
- op verzoek of met toestemming van de persoon die het werkelijk genot - à la demande ou avec l'accord de la personne qui a la jouissance
heeft van de bewoonde ruimte; het verzoek of de toestemming moet réelle de l'espace habité; la demande ou l'accord doit être donné par
schriftelijk en voorafgaand aan de visitatie worden gegeven; écrit et préalablement à la visite domiciliaire;
- in geval van oproep vanuit die plaats; - en cas d'appel provenant de ce lieu;
- in geval van brand of overstroming; - en cas d'incendie ou d'inondation;
- wanneer de sociaal inspecteurs in het bezit zijn van een machtiging - lorsque les inspecteurs sociaux sont en possession d'une
tot visitatie uitgereikt door de onderzoeksrechter. autorisation de visite domiciliaire délivrée par le juge
d'instruction.
§ 2. Voor het bekomen van een machtiging tot visitatie richten de § 2. Pour obtenir une autorisation de visite domiciliaire, les
sociaal inspecteurs een met redenen omkleed verzoek aan de inspecteurs sociaux adressent une demande motivée au juge
onderzoeksrechter. Dit verzoek bevat minstens de volgende gegevens : d'instruction. Cette demande contient au moins les données suivantes :
- de identificatie van de bewoonde ruimten die het voorwerp zijn van - l'identification des espaces habités qui font l'objet de la visite
de visitatie; domiciliaire;
- de wetgeving die het voorwerp is van het toezicht en waarvoor de - la législation qui fait l'objet du contrôle et pour laquelle les
sociaal inspecteurs van oordeel zijn een machtiging tot visitatie inspecteurs sociaux sont d'avis qu'ils ont besoin d'une autorisation
nodig te hebben; de visite domiciliaire;
- wanneer dit het geval is, de eventuele inbreuken die het voorwerp - lorsque c'est le cas, les infractions éventuelles qui font l'objet
zijn van het toezicht; du contrôle;
- alle bescheiden en inlichtingen waaruit blijkt dat het gebruik van - tous les documents et renseignements desquels il ressort que
dit middel nodig is. l'utilisation de ce moyen est nécessaire.
Een machtiging tot visitatie kan door de sociaal inspecteurs worden Les inspecteurs sociaux peuvent obtenir une autorisation de visite
bekomen voor de toegang tot de bewoonde ruimten na 21 uur en voor 5 domiciliaire pour l'accès aux espaces habités après 21 heures et avant
uur mits het verzoek aan de onderzoeksrechter bijzonder wordt 5 heures moyennant une motivation spéciale de la demande au juge
gemotiveerd. d'instruction.
§ 3. De onderzoeksrechter beslist binnen een termijn van maximum 48 § 3. Le juge d'instruction décide dans un délai de 48 heures maximum
uur na de ontvangst van het verzoek. après réception de la demande.
De beslissing van de onderzoeksrechter is met redenen omkleed. La décision du juge d'instruction est motivée.
De beslissing van de onderzoeksrechter ten gevolge van een verzoek tot Toutefois, la décision du juge d'instruction suite à une demande de
visitatie voor de toegang tot de bewoonde ruimten na 21 uur en voor 5 visite domiciliaire pour l'accès aux espaces habités après 21 heures
uur is echter bijzonder gemotiveerd. et avant 5 heures est spécialement motivée.
Tegen deze beslissing is geen beroep mogelijk. Aucune voie de recours n'est possible contre cette décision.
Met uitzondering van de stukken waaruit de identiteit van de indiener A l'exception des pièces qui permettent de déduire l'identité de
van een eventuele klacht of aangifte kan worden afgeleid en
onverminderd de toepassing van artikel 59 dient het geheel van de l'auteur d'une éventuelle plainte ou dénonciation et sans préjudice de
motiveringsstukken tot het bekomen van de machtiging tot visitatie, l'application de l'article 59, toutes les pièces motivant l'obtention
zoals bedoeld in § 2, eerste lid, aan het strafdossier of aan het d'une autorisation de visite domiciliaire conformément au § 2, alinéa
dossier in het kader waarvan een administratieve geldboete kan worden 1er, doivent être versées au dossier répressif ou au dossier dans le
opgelegd, te worden toegevoegd. cadre duquel une amende administrative peut être infligée.
§ 4. In geval van visitatie van bewoonde ruimten beschikken de sociaal § 4. Dans le cas d'une visite domiciliaire d'espaces habités, les
inspecteurs over alle bevoegdheden bedoeld in Boek 1, Titel 2, inspecteurs sociaux disposent de tous les pouvoirs visés dans le Livre
Hoofdstuk 2, afdelingen 1, 2 en 3, met uitzondering van de opsporing 1er, Titre 2, Chapitre 2, sections 1re, 2 et 3, à l'exception de la
van informatiedragers bedoeld in artikel 28 en van de bevoegdheden recherche de supports d'informations visés par l'article 28 et des
bedoeld in de artikelen 30, 31, 32, 33 en 34, tweede lid ». pouvoirs visés par les articles 30, 31, 32, 33 et 34, alinéa 2 ».
B.2.2. In de parlementaire voorbereiding met betrekking tot de in het B.2.2. Les travaux préparatoires relatifs à la disposition en cause
geding zijnde bepaling wordt vermeld dat de wetgever de procedure indiquent que le législateur a entendu remplacer la procédure prévue
waarin vroeger was voorzien bij de wet van 16 november 1972 antérieurement par la loi du 16 novembre 1972 relative à l'inspection
betreffende de arbeidsinspectie, die de sociaal inspecteurs de du travail, qui imposait aux inspecteurs sociaux de disposer d'une
verplichting oplegde over de toestemming van de politierechter te autorisation du juge de police pour pénétrer dans des locaux habités,
beschikken om bewoonde lokalen binnen te gaan, heeft willen vervangen
door een procedure via de onderzoeksrechter : par une procédure faisant intervenir le juge d'instruction :
« Er dient echter te worden vastgesteld dat de politierechter niet de « Force est toutefois de constater que le juge du tribunal de police
meest aangewezen magistraat is om deze taak op zich te nemen. De n'est pas le magistrat le plus indiqué pour assumer cette tâche. Le
onderzoeksrechter is immers, onder meer gezien zijn ervaring als juge d'instruction est, notamment en raison de son expérience en tant
onderzoeksmagistraat, meer beslagen indien het erop aan komt om een que magistrat instructeur, plus compétent lorsqu'il s'agit de faire la
afweging te maken tussen de grondwettelijk beschermde rechten, part des choses entre les droits garantis par la Constitution, parmi
waaronder de bescherming van de woning, en de noodzaak van de lesquels la protection du domicile, et la nécessité pour
administratie om haar controletaken uit te voeren. Er dient in deze l'administration de remplir ses missions de contrôle. Il convient de
instantie op gewezen te worden dat het optreden van de ambtenaren van souligner ici que l'intervention des fonctionnaires de l'inspection du
de arbeidsinspectie zich zowel op het strafrechtelijk vlak alsook op travail peut se situer tant sur le plan pénal que sur le plan
het administratieve vlak kan situeren. Voor de onderzoeksrechter zal administratif. Pour le juge d'instruction, il sera dès lors question
derhalve hier sprake zijn van een novum. Hij zal immers geroepen ici d'une compétence nouvelle. Il sera en effet appelé à accorder
worden om de tussenkomst van zijn ambt te verlenen bij louter l'intervention de son office lors de missions qui sont purement des
controletaken los van iedere strafrechtelijke inbreuk. De missions de contrôle, indépendamment de toute infraction pénale. Le
onderzoeksrechter zal gevat worden met verzoeken uitgaande van de juge d'instruction sera saisi de demandes émanant de divers services
diverse inspectiediensten om, zowel in het kader van een louter d'inspection pour délivrer des mandats de visite domiciliaire tant
administratieve controle alsook in het kader van hun strafrechtelijke dans le cadre d'un contrôle purement administratif que dans le cadre
taken, visitatiebevelen af te leveren. Er dient te worden benadrukt de leurs tâches pénales. Il convient de rappeler que les mandats de
dat de visitatiebevelen, in het kader van de arbeidsinspectiewet, geen visite domiciliaire ne sont pas, dans le cadre de la loi relative à
huiszoekingsbevelen zijn (dit in tegenstelling tot het visitatiebevel l'inspection du travail, des mandats de perquisition (ce contrairement
in het kader van de wetgeving op douane en accijnzen), het machtigt de à la visite domiciliaire dans le cadre de la législation sur la douane
betrokken ambtenaar enkel om het bewoonde pand te betreden doch niet et les accises), elles autorisent simplement le fonctionnaire concerné
om handelingen te stellen die het voorwerp moeten zijn van een à pénétrer dans le local habité mais pas à poser des actes qui doivent
huiszoekingsbevel » (Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1666/001 en faire l'objet d'un mandat de perquisition » (Doc. parl., Chambre,
52-1667/001, pp. 86-87). 2008-2009, DOC 52-1666/001 et 52-1667/001, pp. 86-87).
« Men heeft ervoor gezorgd dat deze machtigingsprocedure niet « On a veillé à ne pas transformer cette procédure d'autorisation en
veranderd wordt in een rechterlijk mandaat. De onderzoeksrechter wordt
niet, ingevolge de vraag van de inspectie, gevat door een onderzoek of mandat judiciaire. Le juge d'instruction n'est pas, par la demande de
een mini-onderzoek. Het is enkel een administratieve l'inspection, saisi d'une instruction ou d'une mini-instruction. Il
machtigingsprocedure, die door de inbreuk op het privé-leven s'agit uniquement d'une procédure d'autorisation administrative, qui
gerechtvaardigd is » (ibid., p. 117). se justifie par l'atteinte à la vie privée » (ibid., p. 117).
« De bevoegdheden van de sociaal inspecteurs zijn er in de eerste « Les compétences des inspecteurs sociaux visent, en premier lieu, à
plaats op gericht toezicht uit te oefenen op de naleving van de
sociale wetgeving. In de meeste gevallen wordt dit toezicht surveiller le respect de la législation sociale. Dans la plupart des
uitgeoefend zonder dat de sociaal inspecteurs vooraf weten of zij al cas, cette surveillance est exercée sans savoir s'ils constateront ou
dan niet een inbreuk op de sociale wetgeving zullen vaststellen » (ibid.). non une infraction » (ibid.).
B.3.1. Het Hof wordt verzocht om de bestaanbaarheid te onderzoeken van B.3.1. La Cour est invitée à examiner la compatibilité de l'article 24
artikel 24 van het Sociaal Strafwetboek met de artikelen 10, 11, 15 en du Code pénal social avec les articles 10, 11, 15 et 22 de la
22 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen
6 en 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met Constitution, lus ou non en combinaison avec les articles 6 et 8 de la
artikel 14 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 14 du
Pacte international relatif aux droits civils et politiques, en ce que
politieke rechten, in zoverre artikel 24 van het Sociaal Strafwetboek l'article 24 du Code pénal social n'offrirait pas aux personnes
aan de personen die het voorwerp van een door de onderzoeksrechter faisant l'objet d'une visite domiciliaire autorisée par le juge
toegestane huisvisitatie uitmaken, niet dezelfde rechten en waarborgen
zou bieden als die welke de personen zouden genieten die het voorwerp d'instruction les mêmes droits et garanties qu'aux personnes qui font
uitmaken van een huiszoeking die door een onderzoeksrechter is bevolen l'objet d'une perquisition ordonnée par un juge d'instruction dans le
in de context van een gerechtelijk onderzoek met betrekking tot een contexte d'une instruction judiciaire relative à une infraction
strafrechtelijk misdrijf. pénale.
B.3.2. Artikel 15 van de Grondwet bepaalt : B.3.2. L'article 15 de la Constitution dispose :
« De woning is onschendbaar; geen huiszoeking kan plaatshebben dan in « Le domicile est inviolable; aucune visite domiciliaire ne peut avoir
de gevallen die de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft ». lieu que dans les cas prévus par la loi et dans la forme qu'elle prescrit ».
Artikel 22 van de Grondwet bepaalt : L'article 22 de la Constitution dispose :
« Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé-leven en zijn « Chacun a droit au respect de sa vie privée et familiale, sauf dans
gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald. les cas et conditions fixés par la loi.
De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent la
bescherming van dat recht ». protection de ce droit ».
Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt L'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose
: :
« 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven, zijn « 1. Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale,
gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. de son domicile et de sa correspondance.
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking 2. Il ne peut y avoir ingérence d'une autorité publique dans
tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien l'exercice de ce droit que pour autant que cette ingérence est prévue
en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's par la loi et qu'elle constitue une mesure qui, dans une société
lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn démocratique, est nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté
van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van publique, au bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et
strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, à la prévention des infractions pénales, à la protection de la santé
of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ». ou de la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui ».
B.3.3. Die bepalingen vereisen dat elke overheidsinmenging in het B.3.3. Ces dispositions exigent que toute ingérence des autorités dans
recht op eerbiediging van het privéleven en de woning wordt le droit au respect de la vie privée et du domicile soit prescrite par
voorgeschreven in een voldoende precieze wettelijke bepaling, une disposition législative, suffisamment précise, corresponde à un
beantwoordt aan een dwingende maatschappelijke behoefte en evenredig besoin social impérieux et soit proportionnée à l'objectif légitime
is met de daarin nagestreefde wettige doelstelling. poursuivi par celle-ci.
B.3.4. Artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens B.3.4. Les articles 6 de la Convention européenne des droits de
en artikel 14 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en l'homme et 14 du Pacte international relatif aux droits civils et
politieke rechten bevatten waarborgen onder meer voor een eerlijk politiques contiennent notamment des garanties relatives à un procès
proces bij het vaststellen van burgerlijke rechten en verplichtingen équitable lorsque sont en jeu des contestations sur des droits et
of bij het bepalen van de gegrondheid van een ingestelde obligations de caractère civil ou sur le bien-fondé de toute
strafvervolging. accusation en matière pénale.
B.4. Aangezien de krachtens de in het geding zijnde bepaling door de B.4. Dès lors que la visite domiciliaire autorisée par le juge
onderzoeksrechter toegestane huisvisitatie een inmenging in het recht d'instruction en vertu de la disposition en cause constitue une
op eerbiediging van de woning en van het privéleven uitmaakt, moet die ingérence dans le droit au respect du domicile et de la vie privée,
inmenging voldoen aan de in B.3.3 vermelde vereisten en dienen de cette ingérence doit satisfaire aux exigences mentionnées en B.3.3 et
betrokken personen de jurisdictionele waarborgen te genieten die uit les personnes concernées doivent bénéficier des garanties
de in B.3.4 aangehaalde bepalingen voortvloeien. juridictionnelles découlant des dispositions citées en B.3.4.
B.5.1. De sociaal inspecteurs zijn belast met het uitoefenen van B.5.1. Les inspecteurs sociaux sont chargés d'exercer la surveillance
toezicht op de naleving van de bepalingen van het Sociaal du respect des dispositions du Code pénal social, des lois visées au
Strafwetboek, van de in boek 2 van hetzelfde Wetboek bedoelde wetten livre 2 du même Code et d'autres lois et se voient à cette fin
en van andere wetten en worden daartoe bekleed met de in hoofdstuk 2 investis des pouvoirs précisés par le chapitre 2 du titre II du livre
van titel 2 van boek 1 van het Sociaal Strafwetboek gepreciseerde Ier du Code pénal social. Dans l'exercice de cette mission, l'article
bevoegdheden. Bij de uitoefening van die opdracht maakt artikel 23 van 23 du Code de droit pénal social leur permet de « pénétrer librement,
het Sociaal Strafwetboek het hun mogelijk om « op elk ogenblik van de à toute heure du jour et de la nuit, sans avertissement préalable,
dag of van de nacht, zonder voorafgaande verwittiging, vrij [binnen te dans tous les lieux de travail ou autres lieux qui sont soumis à leur
gaan] in alle arbeidsplaatsen of andere plaatsen die aan hun toezicht contrôle ou dans lesquels ils peuvent avoir un motif raisonnable de
onderworpen zijn of waarvan zij redelijkerwijze kunnen vermoeden dat
daar personen werken die onderworpen zijn aan de bepalingen van de supposer que travaillent des personnes soumises aux dispositions de la
wetgeving waarop zij toezicht uitoefenen ». législation dont ils exercent la surveillance ».
B.5.2. De in het geding zijnde bepaling maakt het de sociaal B.5.2. La disposition en cause permet aux inspecteurs sociaux
inspecteurs mogelijk om hun opdracht van toezicht op de naleving van d'exercer leur mission de surveillance du respect des législations
de voormelde wetgevingen uit te oefenen ten aanzien van de situaties précitées à l'égard des situations qu'elles visent, lorsque celles-ci
die erin worden beoogd wanneer die zich voordoen in bewoonde ruimten. se produisent dans des espaces habités. La visite domiciliaire vise
De huisvisitatie strekt aldus ertoe de naleving te verzekeren van de ainsi à assurer le respect des dispositions légales relatives à la
wetsbepalingen met betrekking tot de bescherming van de werknemers en protection des travailleurs et à la lutte contre le travail illégal et
de strijd tegen de illegale arbeid en de sociale fraude op alle contre la fraude sociale en tous lieux où peuvent se dérouler les
plaatsen waar de activiteiten die eraan worden onderworpen, kunnen activités qui y sont soumises. Cette procédure permet à la Belgique de
plaatsvinden. Die procedure maakt het België mogelijk zich te voegen
naar het Verdrag nr. 81 van de Internationale Arbeidsorganisatie, se conformer à la Convention n° 81 de l'Organisation internationale du
waarvan artikel 12 bepaalt : travail, dont l'article 12 prévoit :
« 1. De inspecteurs van de arbeid, voorzien van behoorlijke « 1. Les inspecteurs du travail munis de pièces justificatives de
legitimatiebewijzen, zullen bevoegd zijn : leurs fonctions seront autorisés :
a) om vrijelijk, zonder voorafgaande kennisgeving op elk uur van de (a) à pénétrer librement sans avertissement préalable à toute heure du
dag en de nacht in elke aan toezicht onderworpen inrichting binnen te jour et de la nuit dans tout établissement assujetti au contrôle de
treden; l'inspection;
b) om overdag alle localiteiten te betreden, waarvan zij een redelijke (b) à pénétrer de jour dans tous les locaux qu'ils peuvent avoir un
grond hebben te veronderstellen, dat deze aan toezicht van de motif raisonnable de supposer être assujettis au contrôle de
inspectie onderworpen zijn; l'inspection;
[...] ». [...] ».
Met de in het geding zijnde bepaling wordt dus een legitiem doel La disposition en cause poursuit donc un but légitime au sens de
nagestreefd in de zin van artikel 8, lid 2, van het Europees Verdrag l'article 8, paragraphe 2, de la Convention européenne des droits de
voor de rechten van de mens. l'homme.
B.5.3. In de inmenging in het recht op eerbiediging van de woning en B.5.3. L'ingérence dans le droit au respect du domicile et de la vie
van het privéleven wordt voorzien bij een wetsbepaling en zij kan privée est prévue par une disposition légale et peut être considérée
worden beschouwd als noodzakelijk om het voormelde legitieme doel te comme nécessaire pour atteindre le but légitime précité.
bereiken. B.5.4. De sociaal inspecteurs dienen steeds « er voor te zorgen dat de B.5.4. Les inspecteurs sociaux doivent toujours veiller « à ce que les
middelen die zij aanwenden passend en noodzakelijk zijn voor het moyens qu'ils utilisent soient appropriés et nécessaires pour la
toezicht op de naleving van de bepalingen » van het Sociaal surveillance du respect des dispositions » du Code pénal social et des
Strafwetboek en van de wetten waarop zij toezicht houden (artikel 19 lois dont ils doivent assurer la surveillance (article 19 du Code
van het Sociaal Strafwetboek). Zij mogen de bewoonde ruimten enkel pénal social). Ils ne peuvent pénétrer dans les espaces habités que
binnengaan in de in artikel 24 van het Sociaal Strafwetboek bedoelde dans les hypothèses prévues à l'article 24 du Code pénal social. La
gevallen. Het aan de onderzoeksrechter gerichte verzoek tot machtiging demande d'autorisation adressée au juge d'instruction doit être
moet met redenen worden omkleed en met name « alle bescheiden en motivée et contenir notamment « tous les documents et renseignements
inlichtingen [bevatten] waaruit blijkt dat het gebruik van dit middel desquels il ressort que l'utilisation de ce moyen est nécessaire ».
nodig is ». De door de onderzoeksrechter verleende machtiging moet met L'autorisation délivrée par le juge d'instruction doit être motivée,
redenen worden omkleed, hetgeen inhoudt dat daarin met name moet ce qui implique qu'elle doit notamment indiquer en quoi l'autorisation
worden vermeld in welk opzicht de machtiging tot visitatie in een d'effectuer une visite dans un espace habité est nécessaire pour
bewoonde ruimte noodzakelijk is om het de sociaal inspecteurs mogelijk te maken hun wettelijke opdracht uit te voeren. Die verschillende elementen bieden aan de rechter bij wie de zaak in voorkomend geval later aanhangig wordt gemaakt, de mogelijkheid om de wettigheid van de door de onderzoeksrechter verleende machtiging te toetsen. De in de in het geding zijnde bepaling bedoelde machtigingsprocedure waarborgt bijgevolg de inachtneming van het evenredigheidsbeginsel bij de uitvoering van de huisvisitaties. B.5.5. Uit het voorgaande vloeit voort dat de in het geding zijnde bepaling niet in strijd is met het recht op eerbiediging van de woning en van het privéleven. B.6.1. De verwijzende rechter vergelijkt de bij de in het geding zijnde bepaling geregelde visitatieprocedure met de huiszoeking in het kader van een strafrechtelijke procedure en verzoekt het Hof om de bestaanbaarheid van het verschil in behandeling tussen de personen die het voorwerp uitmaken van een huisvisitatie op grond van de in het geding zijnde bepaling en de personen die het voorwerp uitmaken van een huiszoeking in het kader van een strafrechtelijk gerechtelijk permettre aux inspecteurs sociaux d'exercer leur mission légale. Ces différents éléments permettent au juge postérieurement saisi le cas échéant de contrôler la légalité de l'autorisation délivrée par le juge d'instruction. La procédure d'autorisation prévue par la disposition en cause garantit dès lors le respect du principe de proportionnalité dans la mise en oeuvre des visites domiciliaires. B.5.5. Il résulte de ce qui précède que la disposition en cause n'est pas contraire au droit au respect du domicile et de la vie privée. B.6.1. Le juge a quo compare la procédure de visite domiciliaire organisée par la disposition en cause avec la perquisition pratiquée dans le cadre d'une procédure pénale et invite la Cour à examiner la compatibilité de la différence de traitement entre les personnes qui font l'objet d'une visite domiciliaire sur la base de la disposition en cause et les personnes qui font l'objet d'une perquisition dans le
onderzoek, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang cadre d'une instruction pénale avec les articles 10 et 11 de la
gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention
mens en met artikel 14 van het Internationaal Verdrag inzake européenne des droits de l'homme et avec l'article 14 du Pacte
burgerrechten en politieke rechten, te onderzoeken. international relatif aux droits civils et politiques.
B.6.2. Bij zijn arrest nr. 148/2017 van 21 december 2017 heeft het Hof B.6.2. Par son arrêt n° 148/2017 du 21 décembre 2017, la Cour a jugé
geoordeeld dat de huiszoeking, vanwege de ernst van de erdoor qu'en raison de la gravité de l'ingérence dans le droit au respect de
teweeggebrachte inmenging in het recht op eerbiediging van het la vie privée et de l'inviolabilité du domicile qu'elle implique, la
privéleven en de onschendbaarheid van de woning, in de stand van de perquisition ne pouvait, en l'état de la législation en matière de
wetgeving inzake de strafrechtspleging op dat ogenblik, enkel kon procédure pénale à ce moment, être autorisée que dans le cadre d'une
worden toegelaten in het kader van een gerechtelijk onderzoek met instruction judiciaire relative à une ou à plusieurs infractions
betrekking tot een of meerdere strafrechtelijke misdrijven. Het pénales. La mise à l'instruction du dossier permet en effet aux
instellen van een gerechtelijk onderzoek in het dossier maakt het de personnes intéressées de demander un accès au dossier et la
belanghebbenden immers mogelijk om toegang tot het dossier te vragen réalisation d'actes d'instruction supplémentaires. Elle permet
en te verzoeken om bijkomende onderzoekshandelingen te verrichten. Het
maakt eveneens een toezicht door de onderzoeksgerechten op de également un contrôle de la régularité de la procédure par les
regelmatigheid van de procedure mogelijk. juridictions d'instruction.
B.7.1. In tegenstelling tot de officieren van gerechtelijke politie B.7.1. Contrairement aux officiers de police judiciaire effectuant une
die een huiszoeking in het kader van een gerechtelijk onderzoek perquisition dans le cadre d'une instruction judiciaire, les
uitvoeren, worden de sociaal inspecteurs door het Sociaal Strafwetboek inspecteurs sociaux ne sont pas autorisés par le Code pénal social à
niet ertoe gemachtigd geweld of dwang te gebruiken om de plaatsen recourir à la force ou à la contrainte pour pénétrer dans les lieux
binnen te gaan die zij willen visiteren indien de eigenaar of de qu'ils entendent visiter si le propriétaire ou l'occupant est absent
bewoner afwezig is of hun de toegang ertoe weigert. Zij mogen niet ou s'il leur en refuse l'accès. Ils ne peuvent procéder à des fouilles
fouilleren of geen gesloten kasten openen. Bovendien hebben zij, ni ouvrir les armoires fermées. En outre, lorsqu'ils visitent un
wanneer zij een bewoonde ruimte visiteren, beperktere bevoegdheden dan espace habité, ils ont des pouvoirs plus restreints que lorsqu'ils
wanneer zij zich toegang verschaffen tot arbeidsplaatsen die geen accèdent aux lieux de travail qui ne sont pas des espaces habités. En
bewoonde ruimten zijn. In dat geval sluit artikel 24, § 4, van het effet, l'article 24, § 4, du Code pénal social exclut dans cette
Sociaal Strafwetboek immers de uitoefening van de in de artikelen 28,
30 tot 33 en 34, tweede lid, van hetzelfde Wetboek bedoelde hypothèse l'exercice des pouvoirs visés aux articles 28, 30 à 33 et
bevoegdheden uit, zodat zij zich de informatiedragers - fysieke of op 34, alinéa 2, du même Code, de sorte qu'ils ne peuvent se faire
gegevens- of elektronische drager - die zich op die plaatsen bevinden produire les supports d'information physiques, informatiques ou
niet mogen doen overleggen, noch een kopie ervan mogen nemen. électroniques qui se trouvent dans ces lieux ni en prendre copie.
Het feit dat de sociaal inspecteurs een huisvisitatie uitvoeren omdat Le fait que les inspecteurs sociaux effectuent une visite domiciliaire
zij vermoeden dat er een inbreuk op het Sociaal Strafwetboek wordt
gepleegd, kent hun niet meer bevoegdheden toe dan die waarover zij parce qu'ils soupçonnent qu'une infraction au Code pénal social a été
beschikken in het kader van hun algemene opdracht van toezicht op de commise ne leur octroie pas plus de pouvoirs que ceux dont ils
naleving van de sociale wetten. Indien de omstandigheden zulks disposent dans le cadre de leur mission générale de surveillance du
vereisen, komt het hun toe de feiten aan te geven bij de procureur des respect des lois sociales. Si les circonstances l'exigent, il leur
Konings die de maatregelen zal nemen die noodzakelijk zijn om de revient de dénoncer les faits au ministère public, qui prendra les
strafvordering in werking te stellen en die, indien daar reden toe is, mesures nécessaires à la mise en oeuvre de l'action publique et qui
de zaak bij de onderzoeksrechter aanhangig zal maken teneinde een saisira, s'il y a lieu, le juge d'instruction aux fins de faire
gerechtelijke huiszoeking te laten uitvoeren. procéder à une perquisition judiciaire.
B.7.2. Uit het voorgaande vloeit voort dat de met toepassing van de in B.7.2. Il découle de ce qui précède que la visite domiciliaire
het geding zijnde bepaling door de onderzoeksrechter toegestane autorisée par le juge d'instruction en application de la disposition
huisvisitatie een inmenging in het recht op eerbiediging van de woning en cause entraîne dans le droit au respect du domicile et de la vie
en van het privéleven met zich meebrengt die minder ernstig is dan die privée une ingérence d'une gravité moindre que celle qui est causée
welke wordt veroorzaakt door een huiszoeking die in de context van een par une perquisition menée dans le contexte d'une instruction
gerechtelijk onderzoek wordt uitgevoerd. judiciaire.
B.7.3. Het in de prejudiciële vraag in het geding zijnde verschil in B.7.3. La différence de traitement en cause dans la question
behandeling met betrekking tot de waarborgen die, enerzijds, de préjudicielle, en ce qui concerne les garanties dont bénéficient,
personen die het voorwerp uitmaken van een huisvisitatie die met d'une part, les personnes qui font l'objet d'une visite domiciliaire
toepassing van artikel 24 van het Sociaal Strafwetboek door sociaal menée par des inspecteurs sociaux en application de l'article 24 du
inspecteurs is uitgevoerd en, anderzijds, de personen die het voorwerp Code pénal social et, d'autre part, les personnes qui font l'objet
uitmaken van een gerechtelijke huiszoeking, die enkel in het kader van d'une perquisition judiciaire, laquelle ne peut avoir lieu que dans le
een gerechtelijk onderzoek kan plaatsvinden, genieten, is redelijk cadre d'une instruction, est raisonnablement justifiée par la
verantwoord door het verschil tussen de aan de sociaal inspecteurs différence qui existe entre les pouvoirs conférés aux inspecteurs
toegekende bevoegdheden en die welke de inspecteurs van gerechtelijke sociaux et ceux qu'exercent les inspecteurs de police judiciaire munis
politie met een huiszoekingsbevel uitoefenen. d'un mandat de perquisition.
B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 24 van het Sociaal Strafwetboek schendt niet de artikelen 10, L'article 24 du Code pénal social ne viole pas les articles 10, 11, 15
11, 15 en 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 6 et 22 de la Constitution, lus en combinaison avec les articles 6 et 8
en 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met
artikel 14 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en de la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 14
politieke rechten. du Pacte international relatif aux droits civils et politiques.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 27 juni 2019. la Cour constitutionnelle, le 27 juin 2019.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
F. Daoût F. Daoût
^