Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 94/2019 van 6 juni 2019 Rolnummer 6924 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 1 en 2 van de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid, gesteld door het Hof van Cassatie. Het Grondwettelijk Hof, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging"
Uittreksel uit arrest nr. 94/2019 van 6 juni 2019 Rolnummer 6924 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 1 en 2 van de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid, gesteld door het Hof van Cassatie. Het Grondwettelijk Hof, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging Extrait de l'arrêt n° 94/2019 du 6 juin 2019 Numéro du rôle : 6924 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 1 er et 2 de la loi du 8 juin 1972 organisant le travail portuaire, posée par la Cour de cassation. La composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman,(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 94/2019 van 6 juni 2019 Extrait de l'arrêt n° 94/2019 du 6 juin 2019
Rolnummer 6924 Numéro du rôle : 6924
In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 1 en 2 van de wet En cause : la question préjudicielle relative aux articles 1er et 2 de
van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid, gesteld door het Hof van la loi du 8 juin 1972 organisant le travail portuaire, posée par la
Cassatie. Cour de cassation.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen,
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P.
P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman en M. Pâques, bijgestaan Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman et M. Pâques, assistée du
door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen,
A. Alen, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 16 april 2018 in zake de nv « Middlegate Europe » tegen Par arrêt du 16 avril 2018 en cause de la SA « Middlegate Europe »
de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la
ingekomen op 11 mei 2018, heeft het Hof van Cassatie de volgende Cour le 11 mai 2018, la Cour de cassation a posé la question
prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen 1 en 2 van de wet van 8 juni 1972 betreffende « Les articles 1er et 2 de la loi du 8 juin 1972 organisant le travail
de havenarbeid de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in portuaire violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution,
samenhang met artikel 23, tweede lid, van de Grondwet en de vrijheid combinés ou non avec l'article 23, alinéa 2, de la Constitution et
van handel en nijverheid, in zoverre zij de verplichting voor de avec la liberté de commerce et d'industrie, en ce qu'ils ne limitent
personen, instellingen of ondernemingen die in een havengebied pas au chargement et déchargement de navires l'obligation imposée aux
activiteiten ontplooien, om hiervoor een beroep te doen op erkende personnes, organismes ou entreprises qui déploient des activités dans
une zone portuaire de faire appel à cette fin à des ouvriers
havenarbeiders, niet beperken tot het laden en lossen van schepen, portuaires reconnus, mais imposent également cette obligation pour des
maar die verplichting ook opleggen voor handelingen die ook buiten de opérations qui peuvent être effectuées également en dehors des zones
havengebieden kunnen worden verricht ? ». portuaires ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de artikelen 1 en 2 van B.1. La question préjudicielle concerne les articles 1er et 2 de la
de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid (hierna : de Wet loi du 8 juin 1972 organisant le travail portuaire (ci-après : la loi
Havenarbeid). du 8 juin 1972).
B.2.1. Artikel 1 van de Wet Havenarbeid bepaalt : B.2.1. L'article 1er de la loi du 8 juin 1972 dispose :
« Niemand mag in de havengebieden, havenarbeid laten verrichten door « Nul ne peut faire effectuer un travail portuaire dans les zones
andere werknemers dan erkende havenarbeiders ». portuaires par des travailleurs autres que les ouvriers portuaires reconnus ».
B.2.2. Artikel 2 van de Wet Havenarbeid bepaalt : B.2.2. L'article 2 de la loi du 8 juin 1972 dispose :
« De omschrijving van de havengebieden en de havenarbeid zoals bepaald « La délimitation des zones portuaires et du travail portuaire telle
door de Koning in uitvoering van de artikelen 35 en 37 van de wet van qu'elle est établie par le Roi en application des articles 35 et 37 de
5 december 1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de travail
paritaire comités, geldt voor de toepassing van deze wet ». et les commissions paritaires, régit l'application de la présente loi ».
Ter uitvoering van de artikelen 35 en 37 van de wet van 5 december Deux arrêtés royaux pris en exécution des articles 35 et 37 de la loi
1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de travail et les
comités bepalen twee koninklijke besluiten de omschrijving van « havenarbeid ». commissions paritaires définissent la notion de « travail portuaire ».
Zo bepaalt artikel 1 van het koninklijk besluit van 12 januari 1973 Ainsi, l'article 1er de l'arrêté royal du 12 janvier 1973 instituant
tot oprichting en tot vaststelling van de benaming en van de la Commission paritaire des ports et fixant sa dénomination et sa
bevoegdheid van het Paritair Comité van het havenbedrijf : compétence dispose :
« Er wordt een paritair comité opgericht, genaamd ' Paritair Comité « Il est institué une commission paritaire, dénommée ' Commission
voor het havenbedrijf ', dat bevoegd is voor de werknemers in het paritaire des ports ', (compétente pour les travailleurs en général et
algemeen en hun werkgevers, te weten : alle werknemers en hun leurs employeurs), et ce pour : tous les travailleurs et leurs
werkgevers die, in de havengebieden : employeurs qui, dans les zones portuaires :
(A.) als hoofdzakelijke of bijkomstige activiteit havenarbeid verrichten, d.w.z. alle behandelingen van goederen welke per zee- of binnenschepen, spoorwagens of vrachtwagens aan- of afgevoerd worden, en de met deze goederen in verband staande bijkomende diensten, ongeacht deze activiteiten geschieden in de dokken, op bevaarbare waterwegen, op de kaden of in de instellingen welke gericht zijn op invoer, uitvoer en doorvoer van goederen, alsook alle behandelingen van goederen, welke per zee- of binnenschepen aan- of afgevoerd worden op de kaden van nijverheidsinstellingen. (A.) effectuent, en ordre principal ou accessoirement du travail portuaire, à savoir toutes les manipulations de marchandises qui sont transportées par des navires de mer ou des bâtiments de navigation intérieure, par des wagons de chemin de fer ou des camions, et les services accessoires qui concernent ces marchandises, que ces activités aient lieu dans les docks, sur les voies navigables, sur les quais ou dans les établissements s'occupant de l'importation, de l'exportation et du transit de marchandises, ainsi que toutes les manipulations de marchandises transportées par des navires de mer ou des bâtiments de navigation intérieure à destination ou en provenance des quais d'établissements industriels.
Er wordt verstaan onder : Il faut entendre par :
1. Alle behandelingen van goederen : 1. Toutes les manipulations de marchandises :
a) goederen : alle goederen, met inbegrip van containers en a) marchandises : toutes les marchandises, les containers et les
vervoermiddelen, slechts uitzondering gemaakt voor : moyens de transport y compris, à l'exclusion uniquement :
- de aanvoer alsmede de afvoer in bulk van aardolie, vloeibare - du transport de pétrole en vrac, de produits pétroliers liquides et
aardolieprodukten en vloeibare grondstoffen voor de raffinaderijen, de de matières premières liquides pour les raffineries, l'industrie
chemische nijverheid en de opslag- en transformatiebedrijvigheden in chimique et les activités d'entreposage et de transformation dans les
petroleuminstallaties; installations pétrolières;
- vis aangevoerd met vissersvaartuigen; - du poisson amené par des bateaux de pêche;
- vloeibare gassen onder druk en in bulk. - des gaz liquides sous pression et en vrac.
b) behandelingen : laden, lossen, stuwen, ontstuwen, omstuwen, b) manipulations : charger, décharger, arrimer, désarrimer, déplacer
storten, trimmen, klasseren, sorteren, calibreren, stapelen, l'arrimage, décharger en vrac, appareiller, classer, trier, calibrer,
ontstapelen, alsmede samenstellen en ontbinden van eenheidsladingen. empiler, désempiler, ainsi que composer et décomposer les chargements unitaires.
2. De met deze goederen in verband staande bijkomende diensten : 2. Les services accessoires qui concernent ces marchandises : marquer,
markage, wegen, meten, cuberen, controle, ontvangen, bewaken, met peser, mesurer, cuber, contrôler, réceptionner, garder, à l'exception
uitzondering van de bewakingsdiensten verricht door ondernemingen des services de gardiennage assurés par des entreprises relevant de la
vallend onder de bevoegdheid van het Paritair Comité voor de compétence de la Commission paritaire pour les services de gardiennage
bewakings- en/of toezichtsdiensten voor rekening van ondernemingen et/ou de surveillance pour le compte d'entreprises relevant de la
vallend onder het Paritair Comité voor het havenbedrijf afleveren, Commission paritaire des ports, livrer, échantillonner et sceller,
nemen van stalen en verzegelen, schoren en ontschoren. accorer et désaccorer.
[...] ». [...] ».
Artikel 2 van het koninklijk besluit van 12 augustus 1974 tot oprichting en tot vaststelling van de benaming en van de bevoegdheid van paritaire subcomités voor het havenbedrijf en tot vaststelling van het aantal leden ervan bepaalt : « De paritaire subcomités voor het havenbedrijf zijn bevoegd voor de werknemers in het algemeen en hun werkgevers, te weten : alle werknemers en hun werkgevers die, in de havengebieden : (A.) als hoofdzakelijke of bijkomstige aktiviteit havenarbeid verrichten, d.w.z. alle behandelingen van goederen welke per zee- of binnenschepen, spoorwagens of vrachtwagens aan- of afgevoerd worden, L'article 2 de l'arrêté royal du 12 août 1974 instituant des sous-commissions paritaires pour des ports, fixant leur dénomination et leur compétence et en fixant leur nombre de membres dispose : « Les sous-commissions paritaires des ports sont compétentes pour les travailleurs en général et leurs employeurs, et ce pour : tous les travailleurs et leurs employeurs qui, dans les zones portuaires : (A.) effectuent, en ordre principal ou accessoirement du travail portuaire, à savoir toutes les manipulations de marchandises qui sont transportées par des navires de mer ou des bâtiments de navigation intérieure, par des wagons de chemin de fer ou des camions, et les services accessoires qui concernent ces marchandises, que ces activités aient lieu dans les docks, sur les voies navigables, sur les
en de met deze goederen in verband staande bijkomende diensten, quais ou dans les établissements s'occupant de l'importation, de
ongeacht deze activiteiten geschieden in de dokken, op bevaarbare l'exportation et du transit de marchandises, ainsi que toutes les
waterwegen, op de kaden of in de instellingen welke gericht zijn op manipulations de marchandises transportées par des navires de mer ou
invoer, uitvoer en doorvoer van goederen, alsook alle behandelingen des bâtiments de navigation intérieure à destination ou en provenance
van goederen, welke per zee- of binnenschepen aan- of afgevoerd worden
op de kaden van nijverheidsinstellingen. des quais d'établissements industriels.
Er wordt verstaan onder : Il faut entendre par :
1. Alle behandelingen van goederen : 1. Toutes les manipulations de marchandises :
a) goederen : alle goederen, met inbegrip van containers en a) marchandises : toutes les marchandises, les containers et les
vervoermiddelen, slechts uitzondering gemaakt voor : moyens de transport y compris, à l'exclusion uniquement :
- de aanvoer alsmede de afvoer in bulk van aardolie, vloeibare - du transport de pétrole en vrac, de produits pétroliers liquides et
aardolieprodukten en vloeibare grondstoffen voor de raffinaderijen, de de matières premières liquides pour les raffineries, l'industrie
chemische nijverheid en de opslag- en transformatiebedrijvigheden in chimique et les activités d'entreposage et de transformation dans les
petroleuminstallaties; installations pétrolières;
- vis aangevoerd met vissersvaartuigen; - du poisson amené par des bateaux de pêche;
- vloeibare gassen onder druk en in bulk. - des gaz liquides sous pression et en vrac.
b) behandelingen : laden, lossen, stuwen, ontstuwen, omstuwen, b) manipulations : charger, décharger, arrimer, désarrimer, déplacer
storten, trimmen, klasseren, sorteren, calibreren, stapelen, l'arrimage, décharger en vrac, appareiller, classer, trier, calibrer,
ontstapelen, alsmede samenstellen en ontbinden van eenheidsladingen. empiler, désempiler, ainsi que composer et décomposer les chargements unitaires.
2. De met deze goederen in verband staande bijkomende diensten : 2. Les services accessoires qui concernent ces marchandises : marquer,
markage, wegen, meten, cuberen, controle, ontvangen, bewaken, met peser, mesurer, cuber, contrôler, réceptionner, garder, à l'exception
uitzondering van de bewakingsdiensten verricht door ondernemingen des services de gardiennage assurés par des entreprises relevant de la
vallend onder de bevoegdheid van het Paritair Comité voor de compétence de la Commission paritaire pour les services de gardiennage
bewakings- en/of toezichtsdiensten voor rekening van ondernemingen et/ou de surveillance pour le compte d'entreprises relevant de la
vallend onder het Paritair Comité voor het havenbedrijf, afleveren, Commission paritaire des ports, livrer, échantillonner et sceller,
nemen van stalen en verzegelen, schoren en ontschoren. accorer et désaccorer.
[...] ». [...] ».
Uit de bepalingen van die koninklijke besluiten blijkt dat het begrip Il ressort des dispositions de ces arrêtés royaux que la notion de «
« havenarbeid » zowel vanuit een materieel als vanuit een territoriaal travail portuaire » est circonscrite d'un point de vue tant matériel
oogpunt wordt omschreven. Vanuit een materieel oogpunt wordt het que territorial. D'un point de vue matériel, la notion de travail
begrip havenarbeid gedefinieerd aan de hand van activiteiten inzake portuaire est définie sur la base d'activités de manipulation de
goederenbehandeling en aanverwante diensten. Vanuit een territoriaal marchandises et de services connexes. D'un point de vue territorial,
oogpunt is havenarbeid evenwel beperkt tot de aldus omschreven le travail portuaire est cependant limité aux opérations ainsi
handelingen verricht in de geografisch gedefinieerde havengebieden, circonscrites effectuées dans les zones portuaires définies
gebieden die met name de dokken, de kaden, de loodsen, de magazijnen géographiquement, zones qui comprennent notamment les docks, les
en de laad- en opslagplaatsen omvatten. quais, les hangars fermés, les magasins et les lieux de chargement et
d'entreposage.
B.2.3. Artikel 3, eerste lid, van de Wet Havenarbeid bepaalt : B.2.3. L'article 3, alinéa 1er, de la loi du 8 juin 1972 dispose :
« De Koning bepaalt de voorwaarden en de modaliteiten van de erkenning « Le Roi fixe les conditions et les modalités de reconnaissance des
van de havenarbeiders op advies van het voor het betrokken havengebied ouvriers portuaires, sur avis de la commission paritaire compétente
bevoegd paritair comité ». pour la zone portuaire concernée ».
Het koninklijk besluit van 5 juli 2004 « betreffende de erkenning van L'arrêté royal du 5 juillet 2004 « relatif à la reconnaissance des
havenarbeiders in de havengebieden die onder het toepassingsgebied ouvriers portuaires dans les zones portuaires tombant dans le champ
vallen van de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid » (hierna d'application de la loi du 8 juin 1972 organisant le travail portuaire
: het koninklijk besluit van 5 juli 2004) bepaalt de vereisten om » (ci-après : l'arrêté royal du 5 juillet 2004) définit les exigences
erkend te worden als havenarbeider (artikel 4), de gevolgen van de à remplir pour être reconnu comme ouvrier portuaire (article 4), les
erkenning met betrekking tot de opname in de pool van havenarbeiders effets de la reconnaissance quant au fait de figurer dans le pool des
(artikel 2), de geldigheid van de erkenning (artikel 4), de travailleurs portuaires (article 2), la validité de la reconnaissance
intrekking, de schorsing en het verval van de erkenning (de artikelen (article 4), le retrait, la suspension de la reconnaissance et le
7 tot 9), de procedure met betrekking tot de aanvraag, de schorsing en moment où elle prend fin (articles 7 à 9), la procédure relative à la
demande, à la suspension et au retrait d'une reconnaissance (articles
de intrekking van een erkenning (de artikelen 1, § § 2 en 3, 10 en 11) 1er, § § 2 et 3, 10 et 11) et la composition de la commission de
en de samenstelling van de erkenningscommissie (artikel 1, § 1). reconnaissance (article 1er, § 1er).
B.2.4. Artikel 3bis van de wet Havenarbeid, ingevoegd bij de wet van B.2.4. L'article 3bis de la loi du 8 juin 1972, inséré par la loi du
17 juli 1985 tot invoeging van een artikel 3bis in de wet van 8 juni 17 juillet 1985 insérant un article 3bis dans la loi du 8 juin 1972
1972 betreffende de havenarbeid en tot aanvulling van artikel 4 van organisant le travail portuaire et complétant l'article 4 de la même
dezelfde wet, bepaalt : loi dispose :
« Op advies van het voor het betrokken havengebied bevoegd paritair « Sur avis de la commission paritaire compétente pour la zone
comité, kan de Koning de werkgevers, die in dit gebied havenarbeiders portuaire concernée, le Roi peut obliger les employeurs, occupant des
tewerkstellen, verplichten zich aan te sluiten bij een door hem
erkende organisatie van werkgevers, die in de hoedanigheid van ouvriers portuaires dans cette zone, à s'affilier à une organisation
lasthebber alle verplichtingen vervult die voor de betrokken d'employeurs agréée par lui et qui, en qualité de mandataire, remplit
werkgevers krachtens de individuele en collectieve arbeidswetgeving en toutes les obligations qui, en vertu de la législation sur le travail
de sociale zekerheidswetgeving, voortvloeien uit de tewerkstelling van individuel et collectif et de la législation sociale, découlent de
havenarbeiders. l'occupation d'ouvriers portuaires pour les employeurs.
Om te kunnen erkend worden, moet de in het eerste lid bedoelde Pour pouvoir être agréée, l'organisation d'employeurs, visée à
organisatie van werkgevers reeds de meerderheid van de betrokken l'alinéa précédent, doit déjà compter la majorité des employeurs
werkgevers, als aangeslotene tellen ». intéressés comme membres ».
De Koning wordt aldus gemachtigd om de werkgevers die havenarbeiders Le Roi est donc habilité à obliger les employeurs qui occupent des
tewerkstellen te verplichten zich aan te sluiten bij een erkende ouvriers portuaires à s'affilier à une organisation d'employeurs
organisatie van werkgevers. De erkende werkgeversorganisaties per agréée. Les organisations d'employeurs agréées par zone portuaire sont
havengebied zijn de Centrale der Werkgevers aan de Haven van Brussel la Centrale des employeurs du port de Bruxelles et de Vilvorde, la «
en Vilvoorde, de Centrale Betaalkassen der Gentse Centrale der Zee- en Centrale Betaalkassen der Gentse Centrale der Zee- en
Binnenvaartwerkgevers » (la Caisse centrale de la Centrale des
employeurs maritimes et fluviaux du port de Gand), la « Centrale der
Binnenvaartwerkgevers, de Centrale der Werkgevers Zeebrugge en de Werkgevers Zeebrugge » (la Centrale des employeurs du port de
Centrale der Werkgevers aan de Haven van Antwerpen. Zeebrugge) et la « Centrale der Werkgevers aan de Haven van Antwerpen
» (la Centrale des employeurs du port d'Anvers).
Zij zijn, gelet op hun erkenning, de enigen die als lasthebber van de Compte tenu de leur agrément, elles sont les seules à pouvoir
werkgevers die in het havengebied havenarbeiders tewerkstellen, mogen intervenir comme mandataire des employeurs qui occupent des ouvriers
optreden (de koninklijke besluiten van 20 maart 1986 houdende portuaires dans la zone portuaire (les arrêtés royaux du 20 mars 1986
erkenning van een werkgeversorganisatie ter uitvoering van artikel portant agrément d'une organisation d'employeurs en vertu de l'article
3bis van de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid; van 29 3bis de la loi du 8 juin 1972 organisant le travail portuaire; du 29
januari 1986 houdende erkenning van een werkgeversorganisatie ter janvier 1986 portant agrément d'une organisation d'employeurs en vertu
uitvoering van artikel 3bis van de wet van 8 juni 1972 betreffende de de l'article 3bis de la loi du 8 juin 1972 organisant le travail
havenarbeid; van 4 september 1985 houdende erkenning van een portuaire; du 4 septembre 1985 portant agrément d'une organisation
werkgeversorganisatie ter uitvoering van artikel 3bis van de wet van 8 d'employeurs en vertu de l'article 3bis de la loi du 8 juin 1972
juni 1972 betreffende de havenarbeid; van 14 juni 2017 houdende organisant le travail portuaire; du 14 juin 2017 portant agrément
erkenning van een werkgeversorganisatie ter uitvoering van artikel d'une organisation d'employeurs en vertu de l'article 3bis de la loi
3bis van de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid en tot du 8 juin 1972 organisant le travail portuaire et abrogeant les
opheffing van de koninklijke besluiten van 10 juli 1986 en 1 maart arrêtés royaux des 10 juillet 1986 et 1er mars 1989 portant agrément
1989 houdende erkenning van een werkgeversorganisatie ter uitvoering d'une organisation d'employeurs en vertu de l'article 3bis de la loi
van artikel 3bis van de wet van 8 juni 1972 betreffende de du 8 juin 1972 organisant le travail portuaire).
havenarbeid).
B.2.5. Artikel 4 van de Wet Havenarbeid bepaalt : B.2.5. L'article 4 de la loi du 8 juin 1972 dispose :
« De inbreuken op de bepalingen van deze wet en van de « Les infractions aux dispositions de la présente loi et de ses
uitvoeringsbesluiten ervan worden opgespoord, vastgesteld en bestraft arrêtés d'exécution sont recherchées, constatées et sanctionnées
overeenkomstig het Sociaal Strafwetboek. conformément au Code pénal social.
De sociaal inspecteurs beschikken over de in de artikelen 23 tot 39 Les inspecteurs sociaux disposent des pouvoirs visés aux articles 23 à
van het Sociaal Strafwetboek bedoelde bevoegdheden wanneer zij, 39 du Code pénal social lorsqu'ils agissent d'initiative ou sur
ambtshalve of op verzoek, optreden in het kader van hun opdracht tot demande dans le cadre de leur mission d'information, de conseil et de
informatie, bemiddeling en toezicht inzake de naleving van de surveillance relative au respect des dispositions de la présente loi
bepalingen van deze wet en de uitvoeringsbesluiten ervan ». et de ses arrêtés d'exécution ».
B.3. Uit de in B.2 vermelde bepalingen kan worden afgeleid dat de Wet B.3. Il peut être déduit des dispositions mentionnées en B.2 que la
Havenarbeid steunt op vier beginselen, die een systeem van gesloten loi du 8 juin 1972 repose sur quatre principes, qui consacrent un
tewerkstelling van werknemers in de beoogde havengebieden verankeren : système d'emploi fermé de travailleurs dans les zones portuaires
(1) de havenarbeid in de havengebieden mag enkel door erkende visées : (1) le travail portuaire dans les zones portuaires ne peut
havenarbeiders worden verricht; (2) de toegang tot de arbeidsmarkt van être effectué que par des ouvriers portuaires reconnus; (2) l'accès au
de havenarbeid kan enkel na erkenning en opname in het contingent of marché du travail portuaire n'est possible que pour les travailleurs
thans de pool van havenarbeiders naar gelang van de arbeidsbehoeften; reconnus et figurant dans le contingent - aujourd'hui dénommé pool -
(3) elke persoon die in het havengebied havenarbeid laat verrichten, des ouvriers portuaires, en fonction des besoins en main-d'oeuvre; (3)
dient daarvoor dus erkende havenarbeiders te rekruteren en wordt aldus toute personne qui fait exécuter un travail portuaire dans la zone
verplicht zich aan te sluiten bij een erkende werkgeversorganisatie, portuaire doit dès lors recruter à cette fin des ouvriers portuaires
die de praktische en de administratieve uitvoering van alle reconnus et est donc tenue de s'affilier à une organisation
sociaalrechtelijke verplichtingen op zich neemt; (4) de bepalingen van représentative des employeurs agréée, qui se charge de l'exécution
het Sociaal Strafwetboek zijn van toepassing op de inbreuken op dat pratique et administrative de toutes les obligations de droit social;
(4) les dispositions du Code pénal social sont applicables aux
systeem. infractions à ce système.
B.4. De wetgever beoogde de toegang tot de hoedanigheid en tot het B.4. L'objectif du législateur était de limiter l'accès à la qualité
statuut van havenarbeider (bepaald door de collectieve et au statut d'ouvrier portuaire (déterminé par les conventions
arbeidsovereenkomsten en gebruiken in de havens) te beperken via het collectives de travail et les usages dans les ports) en posant le
principe van de erkenning en het beroep te beschermen door aan principe de la reconnaissance et de protéger la profession en
werknemers zonder erkenning te verbieden havenarbeid te verrichten interdisant aux travailleurs sans reconnaissance d'exécuter un travail
(Parl. St., Kamer, 1971-1972, nr. 78/1, p. 3; Kamer, 1971-1972, nr. portuaire (Doc. parl., Chambre, 1971-1972, n° 78/1, p. 3; Chambre,
78/2, p. 2). Hij beoogde met de wettelijke verankering van dat statuut 1971-1972, n° 78/2, p. 2). En conférant un ancrage légal à ce statut -
- dat nauw verband houdt met het specifieke, moeilijke en gevaarlijke qui est étroitement lié au caractère spécifique, difficile et
karakter van de havenarbeid - de technisch snel evoluerende dangereux du travail portuaire -, il cherchait à réserver les
activiteiten van de goederenbehandeling in de havens exclusief voor te activités de manutention des marchandises dans les ports, dont la
behouden aan arbeiders die een gedegen beroepsopleiding hebben gevolgd technicité évolue rapidement, exclusivement à des ouvriers ayant suivi
waarbij zowel de beroepsbekwaamheid als de lichamelijke en une solide formation professionnelle évaluant autant les
intellectuele geschiktheid worden beoordeeld (Parl. St., Kamer, qualifications professionnelles que les capacités physiques et
1971-1972, nr. 78/2, pp. 1-2). Hij wou met dat statuut en het daarmee intellectuelles (Doc. parl., Chambre, 1971-1972, n° 78/2, pp. 1-2). En
verbonden arbeidsmonopolie ook tegemoetkomen aan, enerzijds, de instaurant ce statut et le monopole de travail qui s'y attache, il
bekommernis voor de veiligheid en het vermijden van arbeidsongevallen voulait également répondre au souci de garantir la sécurité et
en, anderzijds, de noodzaak van de dagelijkse beschikbaarheid van d'éviter des accidents du travail, d'une part, et à la nécessité
gespecialiseerde arbeiders ten behoeve van een productieve, d'avoir chaque jour des ouvriers spécialisés se tenant à la
disposition d'un port alliant productivité, service et compétitivité,
dienstverlenende en concurrentiële haven (Parl. St., Kamer, 1971-1972, d'autre part (Doc. parl., Chambre, 1971-1972, n° 78/1, p. 1; Chambre,
nr. 78/1, p. 1; Kamer, 1971-1972, nr. 78/2, pp. 1 en 3; Senaat, 1971-1972, n° 78/2, pp. 1 et 3; Sénat, 1971-1972, n° 364, p. 1).
1971-1972, nr. 364, p. 1).
Niettegenstaande het bestaan van weliswaar wisselende individuele En dépit de l'existence de relations de travail individuelles certes
arbeidsverhoudingen tussen een erkende havenarbeider en zijn directe variables entre un ouvrier portuaire reconnu et son employeur direct,
werkgever, beoogde hij met de verplichte aansluiting van de werkgever le législateur cherchait, en imposant l'affiliation de l'employeur
bij één erkende werkgeversorganisatie per havengebied, optredend als auprès d'une unique organisation d'employeurs agréée par zone
ondersteunend sociaal secretariaat, de gelijke sociaalrechtelijke portuaire, intervenant en qualité de secrétariat social d'encadrement,
behandeling te waarborgen van alle havenarbeiders ten aanzien van alle à garantir l'égalité de traitement en matière de droits sociaux entre
sociaalrechtelijke verplichtingen die uit het statuut van een erkende tous les ouvriers portuaires par rapport à toutes les obligations de
havenarbeider voortvloeien (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 830/2, droit social découlant du statut d'ouvrier portuaire reconnu (Doc.
pp. 1-2). parl., Sénat, 1984-1985, n° 830/2, pp. 1-2).
B.5. De gedetailleerde inhoud van het statuut van de erkende B.5. Le contenu détaillé du statut de l'ouvrier portuaire reconnu et
havenarbeider en de sociaalrechtelijke verplichtingen die daaruit les obligations de droit social qui en découlent, notamment en ce qui
voortvloeien, onder meer wat de lonen en andere arbeidsvoorwaarden concerne les salaires et autres conditions de travail, sont convenus,
betreft, worden in het paritair comité der havens nr. 301 en de daaronder ressorterende subcomités per havengebied overeengekomen. Zo worden collectieve arbeidsovereenkomsten tussen het Werkgeversverbond der Belgische havens (confederatie van de hiervoor vermelde erkende werkgeversorganisaties) en de vakbonden van de werknemers gesloten. B.6. Uit de combinatie van de in B.2 vermelde bepalingen vloeit voort dat de erkende havenarbeiders beschikken over een wettelijk monopolie op het in ondergeschikt verband verrichten van havenarbeid binnen het par zone portuaire, au sein de la Commission paritaire des ports n° 301 et des sous-commissions qui en dépendent. Ainsi, les conventions collectives de travail sont conclues entre la Fédération patronale des ports belges (confédération des organisations d'employeurs reconnues mentionnées plus haut) et les syndicats des travailleurs. B.6. Il ressort de la lecture conjointe des dispositions mentionnées en B.2 que les ouvriers portuaires reconnus disposent d'un monopole légal sur l'exercice, dans un lien de subordination, de l'activité portuaire à l'intérieur de la zone portuaire; que dans les zones portuaires, ces ouvriers portuaires reconnus sont les seuls à pouvoir
havengebied, dat in de havengebieden naast het laden en lossen van exécuter également, en plus du chargement et du déchargement de
schepen in strikte zin, nog andere activiteiten exclusief door die navires au sens strict, d'autres activités et que des personnes ou
erkende havenarbeiders dienen te worden uitgevoerd, en dat personen of
ondernemingen die dergelijke activiteiten wensen te verrichten in het entreprises qui souhaitent exercer ce type d'activités dans la zone
havengebied een beroep dienen te doen op die erkende havenarbeiders portuaire sont tenues de faire appel à ces ouvriers portuaires
overeenkomstig de geldende sociaalrechtelijke verplichtingen. reconnus, en respectant les obligations de droit social applicables.
B.7. Het verwijzende rechtscollege verzoekt het Hof de bestaanbaarheid B.7. La juridiction a quo demande à la Cour d'examiner la
te onderzoeken van de artikelen 1 en 2 van de Wet Havenarbeid met de compatibilité des articles 1er et 2 de la loi du 8 juin 1972 avec les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen articles 10 et 11 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec
met artikel 23, tweede lid, van de Grondwet, en met de vrijheid van handel en nijverheid, in zoverre zij de werkgevers in havengebieden verplichten om een beroep te doen op erkende havenarbeiders voor havenarbeid, niet enkel met betrekking tot het laden en lossen van schepen in strikte zin, maar ook voor activiteiten die eveneens buiten de havengebieden zouden kunnen worden verricht. Die verplichting geldt niet ten aanzien van de werkgevers die dezelfde activiteiten, verschillend van het laden en lossen van schepen, laten verrichten buiten de havengebieden. Aldus worden werkgevers die activiteiten, doch verschillend van het laden en lossen van schepen, die onder het begrip havenarbeid ressorteren, laten verrichten verschillend behandeld naar gelang van de plaats waar die activiteiten worden verricht. l'article 23, alinéa 2, de la Constitution, et avec la liberté de commerce et d'industrie, en ce qu'ils obligent les employeurs des zones portuaires à faire appel, pour le travail portuaire, à des ouvriers portuaires reconnus, non seulement pour le chargement et le déchargement de navires au sens strict, mais aussi pour des activités qui pourraient également être effectuées en dehors des zones portuaires. Cette obligation ne vaut pas à l'égard des employeurs qui font exécuter les mêmes activités, autres que le chargement et le déchargement de navires, en dehors des zones portuaires. Ainsi, les employeurs qui font exécuter des activités qui ressortissent à la notion de travail portuaire, mais autres que le chargement et le déchargement de navires, sont traités différemment selon l'endroit où ces activités sont exécutées.
B.8.1. Uit de in B.2 vermelde bepalingen blijkt dat de wetgever ervoor B.8.1. Il ressort des dispositions mentionnées en B.2 que le
heeft gekozen het begrip havenarbeid niet in de in het geding zijnde wet te omschrijven. Hij heeft zich beperkt tot het van toepassing verklaren van de in koninklijke besluiten gehanteerde omschrijving ervan (artikel 2 van de Wet Havenarbeid). B.8.2. Volgens de Ministerraad is de prejudiciële vraag onontvankelijk omdat een vraag zou worden voorgelegd over de draagwijdte van de plicht om voor havenarbeid een beroep te doen op de erkende havenarbeiders terwijl de omschrijving van havenarbeid en dus de draagwijdte ervan worden vastgesteld in de voormelde koninklijke besluiten. B.8.3. Hoewel het juist is dat de koninklijke besluiten het in het geding zijnde begrip havenarbeid omschrijven, zijn het de artikelen 1 législateur a choisi de ne pas définir la notion de travail portuaire dans la loi en cause. Il s'est limité à déclarer d'application la définition qu'en donnent des arrêtés royaux (article 2 de la loi du 8 juin 1972). B.8.2. Selon le Conseil des ministres, la question préjudicielle est irrecevable parce que la Cour serait interrogée sur la portée de l'obligation de recourir, pour du travail portuaire, à des ouvriers portuaires reconnus, alors que le travail portuaire, et donc sa portée, serait défini par les arrêtés royaux précités. B.8.3. S'il est exact que ce sont les arrêtés royaux qui définissent
en 2 van de Wet Havenarbeid die, door uitdrukkelijk de omschrijving la notion en cause de travail portuaire, ce sont les articles 1er et 2
de la loi du 8 juin 1972 qui, en en déclarant la définition
ervan op algemene wijze van toepassing te verklaren, het gewraakte d'application générale, introduisent le système incriminé de
systeem van gesloten tewerkstelling in havengebieden invoeren en recrutement fermé dans les zones portuaires et donnent lieu, par voie
daardoor het verschil in behandeling dat in de prejudiciële vraag in de conséquence, à la différence de traitement en cause dans la
het geding is, teweegbrengen. question préjudicielle.
De prejudiciële vraag is ontvankelijk. La question préjudicielle est recevable.
B.9. Het Hof wordt verzocht de bestaanbaarheid na te gaan van de in B.9. La Cour est invitée à vérifier la compatibilité des dispositions
het geding zijnde bepalingen met de artikelen 10 en 11 van de en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en
Grondwet, in samenhang gelezen met de vrijheid van handel en combinaison avec la liberté de commerce et d'industrie et avec
nijverheid en met artikel 23 van de Grondwet. l'article 23 de la Constitution.
B.10.1. Artikel 23, tweede en derde lid, 1°, van de Grondwet bepaalt : B.10.1. L'article 23, alinéas 2 et 3, 1°, de la Constitution dispose :
« Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde « A cette fin, la loi, le décret ou la règle visée à l'article 134
regel, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de garantissent, en tenant compte des obligations correspondantes, les
economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden droits économiques, sociaux et culturels, et déterminent les
voor de uitoefening bepalen. conditions de leur exercice.
Die rechten omvatten inzonderheid : Ces droits comprennent notamment :
1° het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het 1° le droit au travail et au libre choix d'une activité
raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is professionnelle dans le cadre d'une politique générale de l'emploi,
op het waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk visant entre autres à assurer un niveau d'emploi aussi stable et élevé
werkgelegenheidspeil, het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een que possible, le droit à des conditions de travail et à une
billijke beloning, alsmede het recht op informatie, overleg en rémunération équitables, ainsi que le droit d'information, de
collectief onderhandelen ». consultation et de négociation collective ».
B.10.2. Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 23 van de B.10.2. Il ressort des travaux préparatoires de l'article 23 de la
Grondwet blijkt dat de Grondwetgever de vrijheid van handel en Constitution que le Constituant n'a pas entendu consacrer la liberté
nijverheid of de vrijheid van ondernemen niet heeft willen verankeren de commerce et d'industrie ou la liberté d'entreprendre dans les
in de begrippen « recht op arbeid » en « vrije keuze van beroepsarbeid notions de « droit au travail » et de « libre choix d'une activité
» (Parl. St., Senaat, BZ 1991-1992, nr. 100-2/3°, p. 15; nr. 100-2/4°, professionnelle » (Doc. parl., Sénat, SE 1991-1992, n° 100-2/3°, p.
pp. 93 tot 99; nr. 100-2/9°, pp. 3 tot 10). Eenzelfde benadering 15; n° 100-2/4°, pp. 93 à 99; n° 100-2/9°, pp. 3 à 10). Une telle
blijkt eveneens uit de indiening van verschillende voorstellen tot « approche découle également du dépôt de différentes propositions de «
herziening van artikel 23, derde lid, van de Grondwet, teneinde het révision de l'article 23, alinéa 3, de la Constitution, en vue de le
aan te vullen met een 6°, ter vrijwaring van de vrijheid van handel en compléter par un 6° garantissant la liberté de commerce et d'industrie
nijverheid » (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1930/1; Senaat, BZ » (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1930/1; Sénat, SE 2010, n°
2010, nr. 5-19/1; Kamer, 2014-2015, DOC 54-0581/001). 5-19/1; Chambre, 2014-2015, DOC 54-0581/001).
B.10.3. Het Hof heeft daarentegen meermaals in zijn toetsing aan de B.10.3. En revanche, la Cour a associé à plusieurs reprises, dans son
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, de vrijheid van handel en nijverheid zoals zij door het zogenaamde decreet d'Allarde van 2 en 17 maart 1791 werd gewaarborgd en thans door artikel II.3 van het Wetboek van economisch recht wordt gewaarborgd, betrokken. B.10.4. De vrijheid van handel en nijverheid kan niet als een absolute vrijheid worden opgevat. Zij belet niet dat de wet, het decreet of de ordonnantie de economische bedrijvigheid van personen en ondernemingen regelt. De bevoegde wetgever zou pas onredelijk optreden indien hij de vrijheid van handel en nijverheid zou beperken zonder dat daartoe enige noodzaak bestaat of indien die beperking onevenredig zou zijn met het nagestreefde doel. B.10.5. De vrijheid van handel en nijverheid is bovendien nauw verwant contrôle du respect des articles 10 et 11 de la Constitution, la liberté de commerce et d'industrie telle qu'elle était autrefois garantie par le décret dit d'Allarde des 2 et 17 mars 1791 et telle qu'elle est garantie actuellement par l'article II.3 du Code de droit économique. B.10.4. La liberté de commerce et d'industrie ne peut être conçue comme une liberté absolue. Elle ne fait pas obstacle à ce que la loi, le décret ou l'ordonnance règle l'activité économique des personnes et des entreprises. Le législateur compétent n'interviendrait de manière déraisonnable que s'il limitait la liberté de commerce et d'industrie sans aucune nécessité ou si cette limitation était disproportionnée au but poursuivi. B.10.5. La liberté de commerce et d'industrie est étroitement liée à
met de vrijheid van beroep, het recht om te werken en de vrijheid van la liberté professionnelle, au droit de travailler et à la liberté
ondernemerschap, die door de artikelen 15 en 16 van het Handvest van d'entreprise, qui sont garantis par les articles 15 et 16 de la Charte
de grondrechten van de Europese Unie worden gewaarborgd, en met een des droits fondamentaux de l'Union européenne, et à plusieurs libertés
aantal fundamentele vrijheden die gewaarborgd zijn bij het Verdrag fondamentales garanties par le Traité sur le fonctionnement de l'Union
betreffende de werking van de Europese Unie (hierna : het VWEU), zoals européenne (ci-après : TFUE), comme la libre prestation des services
het vrij verrichten van diensten (artikel 56 van het VWEU) en de (article 56 TFUE) et la liberté d'établissement (article 49 TFUE).
vrijheid van vestiging (artikel 49 van het VWEU). B.10.6. Il résulte de ces dispositions conventionnelles que les
B.10.6. Uit die verdragsbepalingen volgt dat nationale maatregelen die mesures nationales qui interdisent, gênent ou rendent moins attrayant
het gebruik van de vrijheid van dienstverrichting of de vrijheid van l'exercice de la libre prestation des services ou de la liberté
vestiging verbieden, belemmeren of minder aantrekkelijk maken, als d'établissement doivent être considérées comme des restrictions à
beperkingen van die vrijheid moeten worden beschouwd. cette liberté.
Nationale maatregelen die het gebruik van de in het VWEU gewaarborgde Les mesures nationales susceptibles de gêner ou de rendre moins
fundamentele vrijheden kunnen belemmeren of minder aantrekkelijk attrayant l'exercice des libertés fondamentales garanties par le TFUE
kunnen maken, zijn niettemin toelaatbaar indien zij een peuvent néanmoins être admises dès lors qu'elles répondent à des
rechtvaardiging vinden in dwingende redenen van algemeen belang, raisons impérieuses d'intérêt général, qu'elles sont propres à
geschikt zijn om de verwezenlijking van het beoogde doel te waarborgen garantir la réalisation de l'objectif qu'elles poursuivent et qu'elles
en niet verder gaan dan noodzakelijk is om dat doel te bereiken (HvJ, ne vont pas au-delà de ce qui est nécessaire pour l'atteindre (CJUE,
grote kamer, 13 november 2018, C-33/17, Cepelnik d.o.o., punt 42). grande chambre, 13 novembre 2018, C-33/17, Cepelnik d.o.o., point 42).
B.11. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft geoordeeld dat B.11. La Cour de justice de l'Union européenne a jugé que le Royaume
d'Espagne n'a pas respecté les obligations lui incombant en vertu de
het Koninkrijk Spanje de krachtens artikel 49 van het VWEU op die l'article 49 TFUE « en obligeant les entreprises d'autres Etats
Staat rustende verplichtingen niet heeft nageleefd « door de
ondernemingen van andere lidstaten die de activiteit van het laden en membres souhaitant exercer l'activité de manutention de marchandises
lossen van goederen in Spaanse havens van algemeen belang wensen uit dans les ports espagnols d'intérêt général, d'une part, à s'inscrire
te oefenen te verplichten, enerzijds, om zich in te schrijven bij de
naamloze vennootschap voor het beheer van havenarbeiders (' Sociedad auprès de la société anonyme de gestion des dockers (' Sociedad
Anónima de Gestion de Estibadores Portuarios ') alsook, in voorkomend Anónima de Gestion de Estibadores Portuarios ') ainsi que, le cas
geval, deel te nemen in haar kapitaal en, anderzijds, om prioritair échéant, à participer à son capital et, d'autre part, à recruter en
arbeiders aan te werven die door die vennootschap ter beschikking priorité des travailleurs mis à disposition par cette société, dont un
worden gesteld, van wie een minimumaantal permanent moet worden
tewerkgesteld » (HvJ, 11 december 2014, C-576/13, Commissie/Spanje, nombre minimal de ceux-ci engagé de manière permanente » (CJUE, 11
punt 58, eigen vertaling). décembre 2014, C-576/13, Commission/Espagne, point 58).
Dat arrest steunt op volgende motieven : Cet arrêt repose sur les motifs suivants :
« 47. Volgens vaste rechtspraak van het Hof kunnen beperkingen van de « 47. Il résulte d'une jurisprudence constante de la Cour que les
vrijheid van vestiging, die zonder discriminatie op grond van restrictions à la liberté d'établissement, qui sont applicables sans
nationaliteit van toepassing zijn, gerechtvaardigd zijn door dwingende discrimination tenant à la nationalité, peuvent être justifiées par
redenen van algemeen belang, op voorwaarde dat zij de verwezenlijking des raisons impérieuses d'intérêt général, à condition qu'elles soient
van het nagestreefde doel kunnen waarborgen en niet verder gaan dan propres à garantir la réalisation de l'objectif poursuivi et qu'elles
hetgeen noodzakelijk is om dat doel te bereiken (zie met name de n'aillent pas au-delà de ce qui est nécessaire pour atteindre cet
arresten Commissie/Oostenrijk, C-356/08, EU: C: 2009: 401, punt 42, en objectif (voir, notamment, arrêts Commission/Autriche, C-356/08, EU:
Commissie/Frankrijk, EU: C: 2010: 772, punt 50). C: 2009: 401, point 42, et Commission/France, EU: C: 2010: 772, point
48. In dat opzicht, en in tegenstelling tot hetgeen het Koninkrijk 50). 48. A cet égard, et contrairement à ce que soutient le Royaume
Spanje aanvoert, staat het niet aan de Commissie, maar aan de bevoegde d'Espagne, c'est non pas à la Commission, mais aux autorités
nationale autoriteiten om aan te tonen, enerzijds, dat hun regeling nationales compétentes qu'il appartient de démontrer, d'une part, que
noodzakelijk is om het nagestreefde doel te verwezenlijken en, leur réglementation est nécessaire pour réaliser l'objectif poursuivi
anderzijds, dat die regeling in overeenstemming is met het et, d'autre part, que cette réglementation est conforme au principe de
evenredigheidsbeginsel (zie in die zin de arresten Commissie/Finland, proportionnalité (voir, en ce sens, arrêts Commission/Finlande,
C-54/05, EU: C: 2007: 168, punt 39, en Commissie/Portugal, C-438/08, C-54/05, EU: C: 2007: 168, point 39, et Commission/Portugal, C-438/08,
EU: C: 2009: 651, punt 47). EU: C: 2009: 651, point 47).
49. In casu voert genoemde lidstaat aan dat het Spaanse havenstelsel 49. En l'occurrence, ledit Etat membre soutient que le régime
in hoofdzaak doelstellingen nastreeft die betrekking hebben op, portuaire espagnol poursuit, en substance, des objectifs relatifs,
enerzijds, de bescherming van de arbeiders en, anderzijds, de waarborg d'une part, à la protection des travailleurs et, d'autre part, à la
van regelmatigheid, continuïteit en kwaliteit van de havendienst van garantie de la régularité, de la continuité et de la qualité du
het laden en lossen van goederen, die een essentiële openbare dienst service portuaire de manutention de marchandises, qui constituerait un
zou zijn in het licht van de handhaving van de veiligheid in de service public essentiel au regard du maintien de la sécurité dans les
havens. ports.
50. Wat de bescherming van de arbeiders betreft, heeft het Hof erkend 50. S'agissant de la protection des travailleurs, la Cour a reconnu
dat zij behoort tot de dwingende redenen van algemeen belang die qu'elle figure parmi les raisons impérieuses d'intérêt général qui
beperkingen van de vrijheid van vestiging kunnen verantwoorden (zie peuvent justifier des restrictions à la liberté d'établissement (voir,
met name het arrest International Transport Workers' Federation en notamment, arrêt International Transport Workers' Federation et
Finnish Seamen's Union, EU: C: 2007: 772, punt 77 en aldaar Finnish Seamen's Union, EU: C: 2007: 772, point 77 et jurisprudence
aangehaalde rechtspraak). citée).
51. Bovendien blijkt uit de rechtspraak van het Hof dat het doel dat 51. En outre, il ressort de la jurisprudence de la Cour que l'objectif
erin bestaat de veiligheid in de haven te verzekeren eveneens een d'assurer la sécurité dans les eaux portuaires constitue également une
dwingende reden van algemeen belang is (arrest Naftiliaki Etaireia raison impérieuse d'intérêt général (arrêt Naftiliaki Etaireia Thasou
Thasou en Amaltheia I Naftiki Etaireia, EU: C: 2011: 163, punt 45) en et Amaltheia I Naftiki Etaireia, EU: C: 2011: 163, point 45) et que le
dat de dienst inzake vast- en ontmeren van schepen een technische
dienst ten behoeve van de scheepvaart is, die van essentieel belang is service de lamanage constitue un service technique nautique essentiel
voor de handhaving van de veiligheid in de haven en die de kenmerken au maintien de la sécurité dans les eaux portuaires, qui présente les
van een openbare dienst vertoont (arrest Corsica Ferries France, EU: caractéristiques d'un service public (arrêt Corsica Ferries France,
C: 1998: 306, punt 60). EU: C: 1998: 306, point 60).
52. Onder die omstandigheden dient te worden opgemerkt dat zulke doelstellingen op legitieme wijze kunnen worden nagestreefd door de lidstaten. 53. De omstandigheid dat het Spaanse havenstelsel een legitieme doelstelling nastreeft is evenwel niet voldoende om de vastgestelde beperking te rechtvaardigen. Overeenkomstig vaste rechtspraak van het Hof moet de toepassing van een regeling van een lidstaat die een legitiem doel nastreeft immers onontbeerlijk zijn om de verwezenlijking ervan te waarborgen. Het is met andere woorden noodzakelijk dat hetzelfde resultaat als datgene dat met die regeling wordt nagestreefd, niet kan worden bereikt met minder strenge maatregelen dan die welke zij aanwendt (zie met name de arresten 52. Dans ces conditions, il y a lieu de relever que de tels objectifs peuvent être légitimement poursuivis par les Etats membres. 53. Toutefois, la circonstance que le régime portuaire espagnol poursuive un objectif légitime n'est pas suffisante pour justifier valablement la restriction constatée. En effet, conformément à une jurisprudence constante de la Cour, l'application d'une réglementation d'un Etat membre poursuivant un objectif légitime doit être indispensable pour garantir sa réalisation. En d'autres termes, il faut que le même résultat que celui poursuivi par cette réglementation ne puisse pas être atteint par des règles moins contraignantes que celles mises en oeuvre par celle-ci (voir, notamment, arrêts
Collectieve Antennevoorziening Gouda, C-288/89, EU: C: 1991: 323, punt Collectieve Antennevoorziening Gouda, C-288/89, EU: C: 1991: 323,
15, en Commissie/Portugal, C-518/09, EU: C: 2011: 501, punt 65). point 15, et Commission/Portugal, C-518/09, EU: C: 2011: 501, point
54. In casu dient te worden vastgesteld dat, enerzijds, het Koninkrijk 65).
Spanje zich beperkt tot het bekritiseren van de analyse van de 54 En l'occurrence, force est de constater que, d'une part, le Royaume
Commissie, zonder aan te tonen dat de maatregelen die zijn aangenomen d'Espagne se borne à critiquer l'analyse effectuée par la Commission
op grond van het Spaanse havenstelsel noodzakelijk zijn, noch dat zij sans démontrer le caractère nécessaire des mesures adoptées au titre
evenredig zijn ten opzichte van de nagestreefde doelstellingen. du régime portuaire espagnol ni le caractère proportionné de celles-ci
55. Anderzijds, dient erop te worden gewezen dat er minder au regard des objectifs poursuivis.
restrictieve maatregelen zijn dan die welke door het Koninkrijk Spanje 55. D'autre part, il importe de relever qu'il existe des mesures moins
worden aangewend, die een vergelijkbaar resultaat kunnen verzekeren en restrictives que celles mises en oeuvre par le Royaume d'Espagne, tout
zowel de continuïteit, de regelmatigheid en de kwaliteit van de dienst en étant de nature à assurer un résultat similaire et à garantir tant
voor het laden en lossen van goederen als de bescherming van de la continuité, la régularité et la qualité du service de manutention
arbeiders kunnen waarborgen. Zo zou het bijvoorbeeld mogelijk zijn, des marchandises que la protection des travailleurs. Ainsi, par
exemple, il serait possible, comme le suggère la Commission, de
zoals de Commissie voorstelt, te bepalen dat het de prévoir que ce sont les entreprises de manutention de marchandises
stuwadoorsbedrijven zijn die, vermits zij in staat zijn om permanente qui, étant en mesure d'embaucher librement des travailleurs permanents
of tijdelijke arbeiders vrij aan te werven, de bemiddelingsbureaus ou temporaires, gèrent les bureaux de placement devant leur fournir la
beheren die hun arbeidskrachten moeten leveren en de opleiding van die main-d'oeuvre et organisent la formation de ces travailleurs, ou
arbeiders organiseren, of een pool van arbeiders te creëren die wordt encore de créer une réserve de travailleurs gérée par des entreprises
beheerd door particuliere bedrijven die functioneren als privées, fonctionnant comme des agences de travail temporaire et
uitzendbureaus en die arbeiders ter beschikking stellen van de mettant des travailleurs à la disposition des entreprises de
stuwadoorsbedrijven. manutention.
56. Gelet op het voorgaande dient te worden besloten dat de beperking 56. Eu égard aux considérations qui précèdent, il y a lieu de conclure
van de vrijheid van vestiging die voortvloeit uit het Spaanse que la restriction à la liberté d'établissement qui résulte du régime
havenstelsel en die het voorwerp vormt van het beroep wegens portuaire espagnol faisant l'objet du recours en manquement introduit
niet-nakoming ingesteld door de Commissie, moet worden geacht verder par la Commission doit être considérée comme allant au-delà de ce qui
te gaan dan nodig is om de nagestreefde doelstellingen te bereiken, en est nécessaire pour atteindre les objectifs poursuivis et qu'elle
dat zij bijgevolg niet gerechtvaardigd is. n'est, dès lors, pas justifiée.
57. Het genoemde beroep moet derhalve gegrond worden verklaard » (HvJ,
11 december 2014, C-576/13, Commissie/Spanje, punten 47-57, eigen 57. Partant, ledit recours doit être considéré comme fondé » (CJUE, 11
vertaling). décembre 2014, C-576/13, Commission/Espagne, points 47-57).
B.12. Op 28 maart 2014 werd door de Europese Commissie een B.12. Le 28 mars 2014, la Commission européenne a intenté une
inbreukprocedure tegen België opgestart omdat het Belgische systeem procédure d'infraction contre la Belgique parce que le système belge
inzake de organisatie van de havenarbeid op een aantal essentiële relatif à l'organisation du travail portuaire apparaissait, sur
punten strijdig bleek te zijn met het recht van de Europese Unie, in certains points essentiels, comme contraire au droit de l'Union
het bijzonder de vrijheid van vestiging, bedoeld in artikel 49 van het VWEU. européenne, en particulier en ce qui concerne la liberté d'établissement garantie par l'article 49 du TFUE.
De door de Commissie vastgestelde inbreuken zouden voortvloeien uit Les infractions constatées par la Commission découlaient à la fois de
zowel de Wet Havenarbeid, de uitvoeringsbesluiten ervan als de la loi du 8 juin 1972, de ses arrêtés d'exécution, ainsi que des
specifieke collectieve arbeidsovereenkomsten (dossier 2014/2088, conventions collectives de travail spécifiques (dossier 2014/2088,
C(2014) 1874 final). Volgens de Commissie spoorde het Belgische C(2014) 1874 final). Selon la Commission, le système belge de travail
systeem van havenarbeid om de volgende vijf redenen niet met de portuaire n'était pas conforme à la liberté d'établissement pour les
vrijheid van vestiging : cinq motifs suivants :
(1) het verbod op het aanwerven van niet-erkende arbeiders en de (1) l'interdiction de recruter des ouvriers non reconnus et
verplichting om uitsluitend havenarbeiders aan te werven uit de pool; l'obligation de recruter des ouvriers portuaires exclusivement à partir du pool;
(2) de beperking inzake het type havenwerkcontract (een contract van (2) la restriction relative au type de contrat de travail portuaire
onbepaalde duur is uitzonderlijk toegelaten); (le contrat à durée indéterminée est exceptionnellement autorisé);
(3) de beperking inzake de samenstelling van ploegen; (3) la restriction relative à la composition des équipes;
(4) het verbod op multitasken (de indeling in beroepscategorieën); (4) l'interdiction du multitasking (répartition en catégories professionnelles);
(5) de verplichte erkenning van logistieke havenarbeiders. (5) la reconnaissance obligatoire de travailleurs portuaires
logistiques.
B.13. Na de ingebrekestelling door de Commissie zijn noch de Wet B.13. Après la mise en demeure de la Commission, ni la loi du 8 juin
Havenarbeid, noch de beginselen die eraan ten grondslag liggen, 1972, ni les principes qui la sous-tendent n'ont été modifiés. En
gewijzigd. In antwoord op de bezwaren van de Commissie werd het réponse aux griefs de la Commission, un arrêté royal a été pris le 10
koninklijk besluit van 10 juli 2016 « tot wijziging van het koninklijk
besluit van 5 juli 2004 betreffende de erkenning van havenarbeiders in juillet 2016 « modifiant l'arrêté royal du 5 juillet 2004 relatif à la
de havengebieden die onder het toepassingsgebied vallen van de wet van reconnaissance des ouvriers portuaires dans les zones portuaires
8 juni 1972 betreffende de havenarbeid » genomen. tombant dans le champ d'application de la loi du 8 juin 1972
organisant le travail portuaire ».
Op 17 mei 2017 heeft de Commissie beslist de voormelde Le 17 mai 2017, la Commission a décidé de clore par une décision
inbreukprocedure tegen het Koninkrijk België voorwaardelijk te conditionnelle la procédure d'infraction précitée intentée contre le
beëindigen. Royaume de Belgique.
B.14. Rekening houdend met hetgeen in B.3 en B.5 is vermeld, lijkt de B.14. Compte tenu de ce qui est dit en B.3 et B.5, l'obligation
verplichting voor ondernemingen die in een havengebied havenarbeid - imposée aux entreprises souhaitant effectuer, dans une zone portuaire,
waaronder de activiteiten die vreemd zouden zijn aan het laden en un travail portuaire - incluant les activités qui seraient étrangères
lossen van schepen - wensen te verrichten, om enkel een beroep te doen au chargement et au déchargement de navires -, de ne recourir qu'à des
op erkende havenarbeiders en om zich te dien einde verplicht aan te ouvriers portuaires reconnus et de s'affilier obligatoirement à cette
sluiten bij een erkende werkgeversorganisatie, ten aanzien van die fin à une organisation représentative des employeurs reconnue semble
ondernemingen de vrije keuze van personeel en het vrij onderhandelen restreindre, à l'égard de ces entreprises, le libre choix du personnel
over de arbeidsvoorwaarden te beperken. et la liberté de négocier les conditions de travail.
Om zich te kunnen vestigen in het havengebied dienen de personen of Pour pouvoir s'établir dans la zone portuaire, les personnes ou
ondernemingen die activiteiten van havenarbeid wensen te ontplooien, entreprises qui souhaitent développer des activités de travail
immers havenarbeiders uit de pool aan te werven onder voorwaarden portuaire sont en effet tenues de recruter des ouvriers portuaires à
waarover zij geen controle hebben. B.15. Hoewel de verplichting om in de havengebieden een beroep te doen op erkende havenarbeiders om de als havenarbeid omschreven activiteiten te mogen verrichten zonder enig onderscheid geldt voor ondernemingen of personen die in België, dan wel in andere lidstaten van de Europese Unie zijn gevestigd, lijkt zij, gelet op haar arbeidsorganisatorische en financiële impact, te verhinderen of te ontmoedigen dat die laatsten zich vestigen in Belgische havengebieden om aldaar hun economische activiteiten te ontwikkelen. Aldus lijken de artikelen 1 en 2 van de Wet Havenarbeid een beperking partir du pool, à des conditions sur lesquelles elles n'ont aucun contrôle. B.15. Bien que l'obligation de recourir, dans les zones portuaires, à des ouvriers portuaires reconnus pour effectuer les activités qualifiées de travail portuaire, s'applique de manière identique à des entreprises ou à des personnes établies en Belgique ou dans d'autres Etats membres de l'Union européenne, étant donné ses effets en matière d'organisation du travail et en matière financière, elle semble avoir pour conséquence d'empêcher ou de décourager ces dernières de s'établir dans des zones portuaires belges pour y développer leurs activités économiques. Dès lors, les articles 1er et 2 de la loi du 8 juin 1972 semblent impliquer une restriction à la liberté d'établissement au sens de
van de vrijheid van vestiging in de zin van artikel 49 van het VWEU l'article 49 du TFUE.
met zich mee te brengen.
B.16. De vraag rijst of, zoals het Hof van Justitie in het voormelde B.16. La question se pose de savoir si, comme l'a jugé la Cour de
arrest van 11 december 2014 heeft geoordeeld met betrekking tot het justice dans l'arrêt précité du 11 décembre 2014 en ce qui concerne le
Spaanse stelsel, de uit de in het geding zijnde bepalingen système espagnol, l'obligation imposée à des personnes ou à des
voortvloeiende verplichting voor personen of ondernemingen om een entreprises, qui découle des dispositions en cause, de recourir à des
beroep te doen op erkende havenarbeiders voor het verrichten van ouvriers portuaires reconnus pour effectuer des activités de travail
activiteiten van havenarbeid in de zin van de Wet Havenarbeid - portuaire au sens de la loi du 8 juin 1972 - incluant les activités
waaronder de activiteiten die vreemd zouden zijn aan het laden en étrangères au chargement et au déchargement de navires -, emporte une
lossen van schepen - een ongerechtvaardigde beperking inhoudt van de restriction injustifiée à la liberté d'établissement garantie par
in artikel 49 van het VWEU gewaarborgde vrijheid van vestiging, l'article 49 du TFUE, compte tenu des différences de réglementation et
rekening houdend met de verschillen in regelgeving en de voormelde de la clôture conditionnelle précitée de la procédure d'infraction par
voorwaardelijke beëindiging van de inbreukprocedure door de Europese la Commission européenne contre la Belgique. Pour répondre à cette
Commissie tegen België. Daartoe dient het Hof uitsluitsel te krijgen question, la Cour doit être fixée quant à l'interprétation de
over de interpretatie van artikel 49 van het VWEU in het licht van de l'article 49 du TFUE au regard des caractéristiques et circonstances
specifieke kenmerken en omstandigheden van het in het geding zijnde wettelijke kader inzake de havenarbeid. spécifiques du cadre légal en cause en matière de travail portuaire.
B.17. Artikel 267 van het VWEU verleent het Hof van Justitie de B.17. L'article 267 du TFUE habilite la Cour de justice à statuer, à
bevoegdheid om bij wijze van prejudiciële beslissing uitspraak te doen titre préjudiciel, aussi bien sur l'interprétation des traités et des
over zowel de uitlegging van de verdragen en van de handelingen van de actes des institutions de l'Union européenne que sur la validité de
instellingen van de Europese Unie als de geldigheid van die ces actes. En vertu du troisième alinéa de cette disposition, une
handelingen. Volgens de derde alinea ervan is een nationale rechterlijke instantie gehouden zich tot het Hof van Justitie te wenden, indien haar beslissingen - zoals die van het Grondwettelijk Hof - volgens het nationale recht niet vatbaar zijn voor hoger beroep. Wanneer er twijfel is over de interpretatie of de geldigheid van een bepaling van het recht van de Europese Unie die van belang is voor de oplossing van een voor een dergelijk nationaal rechtscollege hangend geschil, dient dat rechtscollege, zelfs ambtshalve, het Hof van Justitie prejudicieel te ondervragen. Alvorens ten gronde uitspraak te doen dient bijgevolg de eerste in het dictum vermelde prejudiciële vraag te worden gesteld aan het Hof van juridiction nationale est tenue de saisir la Cour de justice lorsque ses décisions - comme celles de la Cour constitutionnelle - ne sont pas susceptibles d'un recours juridictionnel de droit interne. En cas de doute sur l'interprétation ou sur la validité d'une disposition du droit de l'Union européenne importante pour la solution d'un litige pendant devant une telle juridiction nationale, celle-ci doit, même d'office, poser une question préjudicielle à la Cour de justice. Avant de statuer quant au fond, il convient dès lors de poser à la Cour de justice de l'Union européenne la première question
Justitie van de Europese Unie. préjudicielle figurant dans le dispositif.
B.18.1. Indien het Hof van Justitie op die eerste vraag een B.18.1. Si la Cour de justice donnait à cette première question une
bevestigend antwoord zou geven, dan zou het Hof bovendien krachtens réponse positive, la Cour pourrait en outre, en vertu de l'article 28,
artikel 28, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op alinéa 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour
het Grondwettelijk Hof, indien het dit nodig acht, bij wege van constitutionnelle, si elle le juge nécessaire, indiquer par voie de
algemene beschikking, de gevolgen van ongrondwettig bevonden disposition générale les effets de dispositions jugées
bepalingen kunnen aanwijzen welke als gehandhaafd moeten worden inconstitutionnelles qui doivent être considérés comme définitifs ou
beschouwd of voorlopig worden gehandhaafd voor de termijn die het vaststelt. maintenus provisoirement pour le délai qu'elle détermine.
B.18.2. Zoals in B.3 is vermeld, bevatten de artikelen 1 en 2 van de B.18.2. Comme il est dit en B.3, les articles 1er et 2 de la loi du 8
Wet Havenarbeid de fundamentele beginselen betreffende de organisatie juin 1972 fixent les principes fondamentaux de l'organisation du
van de havenarbeid in bepaalde havengebieden. Het ongrondwettig travail portuaire dans certaines zones portuaires. Le constat de
l'inconstitutionnalité de ces dispositions aurait pour conséquence que
bevinden van die bepalingen zou ertoe leiden dat het verplicht en l'obligation de recourir exclusivement à des ouvriers portuaires
exclusief een beroep doen op erkende havenarbeiders met hun specifiek reconnus, bénéficiant d'un statut spécifique, pour effectuer du
statuut voor het verrichten van havenarbeid in de havens niet travail portuaire dans les ports ne serait pas compatible avec les
bestaanbaar zou zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec la
samenhang gelezen met de vrijheid van handel en nijverheid en met
artikel 49 van het VWEU. Het komt aan de wetgever toe een einde te liberté de commerce et d'industrie et avec l'article 49 du TFUE. C'est
maken aan de vastgestelde ongrondwettigheid. In afwachting van het optreden van de wetgever zou de vaststelling zonder meer van de ongrondwettigheid van de voormelde bepalingen ertoe kunnen leiden dat duizenden havenarbeiders onverwacht gedurende een periode met grote onzekerheid over hun rechtspositie op de arbeidsmarkt, de arbeidsvoorwaarden en de organisatie van de havenarbeid kunnen worden geconfronteerd, hetgeen ongunstige sociale en financiële gevolgen voor de havenarbeiders met zich zou kunnen meebrengen. Ook de overheid kan in dezelfde omstandigheden worden au législateur qu'il appartient de mettre fin à l'inconstitutionnalité constatée. Dans l'attente de l'intervention du législateur, le constat pur et simple de l'inconstitutionnalité des dispositions précitées pourrait avoir pour effet que des milliers d'ouvriers portuaires se trouvent inopinément, pendant un certain laps de temps, dans une situation de grande incertitude en ce qui concerne leur statut juridique sur le marché du travail, les conditions de travail et l'organisation du travail portuaire, ce qui pourrait avoir des conséquences sociales et financières néfastes pour les ouvriers portuaires. Les pouvoirs publics peuvent, dans les mêmes circonstances, être eux aussi
geconfronteerd met ernstige gevolgen. confrontés à des conséquences graves.
De bijzondere complexiteit van de aangelegenheid, de noodzaak van het Etant donné la complexité particulière de la matière, la nécessité de
voorkomen van sociale onvrede via sociaal overleg en de verregaande recourir à la concertation sociale pour prévenir le malaise social et
impact van de vereiste aanpassingen op de sociaaleconomische aspecten l'effet considérable des modifications qui doivent être apportées sur
van de havenarbeid zouden met zich kunnen meebrengen dat de wetgever les aspects socio-économiques du travail portuaire, il se pourrait que
te dezen tijd nodig zal hebben om het wetgevende kader aan te passen le législateur ait besoin de temps, en l'espèce, pour adapter le cadre
aan de Grondwet, in samenhang gelezen met de vereisten van het législatif à la Constitution, lue en combinaison avec les exigences du
Unierecht. Het is in dat verband opportuun en noodzakelijk om te droit de l'Union. Dans ce contexte, il est opportun et nécessaire
wijzen op de door de Europese Commissie in haar brief van 17 mei 2017 d'attirer l'attention sur l'adaptation réalisée par étapes et étalée
toegestane stapsgewijze en in de toekomst gespreide aanpassing van het dans le futur du cadre légal belge existant aux exigences du droit de
bestaande Belgische wettelijke kader aan de vereisten van het l'Union, qui a été autorisée par la Commission européenne dans sa
Unierecht. lettre du 17 mai 2017.
B.18.3. Teneinde, in voorkomend geval, de voormelde rechtsonzekerheid B.18.3. Afin d'éviter, le cas échéant, l'insécurité juridique et le
en sociale onvrede te voorkomen en de wetgever in staat te stellen de malaise social précités, et afin de permettre au législateur de mettre
organisatie van de havenarbeid in de havengebieden in overeenstemming l'organisation du travail portuaire dans les zones portuaires en
te brengen met de verplichtingen die uit de artikelen 10 en 11 van de conformité avec les obligations découlant des articles 10 et 11 de la
Grondwet, in samenhang gelezen met de vrijheid van handel en Constitution, lus en combinaison avec la liberté de commerce et
nijverheid en met artikel 49 van het VWEU, zouden voortvloeien, zou d'industrie et avec l'article 49 du TFUE, la Cour pourrait, en vertu
het Hof krachtens het voormelde artikel 28, tweede lid, van de de l'article 28, alinéa 2, précité, de la loi spéciale du 6 janvier
bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof de 1989 sur la Cour constitutionnelle, maintenir temporairement les
gevolgen van de artikelen 1 en 2 van de Wet Havenarbeid voorlopig effets des articles 1er et 2 de la loi du 8 juin 1972.
kunnen handhaven. B.18.4. Krachtens artikel 267 van het VWEU is een nationale B.18.4. En vertu de l'article 267 du TFUE, une juridiction nationale
rechterlijke instantie zoals het Grondwettelijk Hof, in beginsel telle que la Cour constitutionnelle est en principe tenue de saisir la
gehouden zich tot het Hof van Justitie te wenden, zodat dit kan Cour de justice afin que celle-ci puisse apprécier si,
beoordelen of, bij uitzondering, de bepalingen van nationaal recht die exceptionnellement, les dispositions de droit interne jugées
strijdig zijn geacht met het Unierecht voorlopig kunnen worden contraires au droit de l'Union peuvent être provisoirement maintenues,
gehandhaafd in het licht van een dwingende overweging en gelet op de au regard d'une considération impérieuse, et compte tenu des
specifieke omstandigheden van de zaak die bij die nationale circonstances spécifiques de l'affaire dont cette juridiction
rechterlijke instantie aanhangig is (HvJ, 28 juli 2016, C-379/15, nationale est saisie (CJUE, 28 juillet 2016, C-379/15, Association
Association France Nature Environnement, punt 53). France Nature Environnement, point 53).
Alvorens ten gronde uitspraak te doen dient bijgevolg de tweede in het Avant de statuer quant au fond, il convient dès lors de poser à la
dictum vermelde prejudiciële vraag te worden gesteld aan het Hof van Cour de justice de l'Union européenne la seconde question
Justitie van de Europese Unie. préjudicielle figurant dans le dispositif.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
stelt, alvorens uitspraak ten gronde te doen, aan het Hof van Justitie pose, avant de statuer quant au fond, les questions préjudicielles
van de Europese Unie de volgende prejudiciële vragen : suivantes à la Cour de justice de l'Union européenne :
1. Dient artikel 49 van het Verdrag betreffende de werking van de 1. L'article 49 du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne,
Europese Unie, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 56 van lu ou non en combinaison avec l'article 56 du même Traité, avec les
hetzelfde Verdrag, met de artikelen 15 en 16 van het Handvest van de articles 15 et 16 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union
grondrechten van de Europese Unie en met het gelijkheidsbeginsel, européenne et avec le principe d'égalité, doit-il être interprété en
aldus te worden uitgelegd dat het zich verzet tegen een nationale ce sens qu'il s'oppose à une réglementation nationale qui oblige des
regeling die personen of ondernemingen die in een Belgisch havengebied personnes ou entreprises qui souhaitent exercer dans une zone
activiteiten van havenarbeid in de zin van de wet van 8 juni 1972 portuaire belge des activités portuaires au sens de la loi du 8 juin
betreffende de havenarbeid - waaronder activiteiten die vreemd zouden 1972 organisant le travail portuaire - dont des activités qui seraient
zijn aan het laden en lossen van schepen in strikte zin - wensen te étrangères au chargement et au déchargement de navires au sens strict
verrichten, verplicht om enkel een beroep te doen op erkende havenarbeiders ? - à ne recourir qu'à des ouvriers portuaires reconnus ?
2. Kan het Grondwettelijk Hof, indien de eerste vraag bevestigend 2. En cas de réponse affirmative à la première question, la Cour
wordt beantwoord, de gevolgen van de in het geding zijnde artikelen 1 constitutionnelle peut-elle maintenir provisoirement les effets des
en 2 van de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid voorlopig articles 1er et 2, en cause, de la loi du 8 juin 1972 organisant le
handhaven teneinde rechtsonzekerheid en sociale onvrede te voorkomen travail portuaire afin d'éviter une insécurité juridique et un malaise
en de wetgever in staat te stellen ze in overeenstemming te brengen social, et afin de permettre au législateur de les mettre en
met de uit het recht van de Europese Unie voorvloeiende verplichtingen conformité avec les obligations découlant du droit de l'Union
? européenne ?
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 6 juni 2019. la Cour constitutionnelle, le 6 juin 2019.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^