Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 136/2019 van 17 oktober 2019 Rolnummer 6742 In zake : het beroep tot vernietiging van het decreet van het Vlaamse Gewest van 10 maart 2017 « tot wijziging van artikel 92, 93, 95, 98 en 102bis van het decreet van 15 j Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. L(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 136/2019 van 17 oktober 2019 Rolnummer 6742 In zake : het beroep tot vernietiging van het decreet van het Vlaamse Gewest van 10 maart 2017 « tot wijziging van artikel 92, 93, 95, 98 en 102bis van het decreet van 15 j Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. L(...) Extrait de l'arrêt n° 136/2019 du 17 octobre 2019 Numéro du rôle : 6742 En cause : le recours en annulation du décret de la Région flamande du 10 mars 2017 « modifiant les articles 92, 93, 95, 98 et 102bis du décret du 15 juillet 1997 contena La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 136/2019 van 17 oktober 2019 Extrait de l'arrêt n° 136/2019 du 17 octobre 2019
Rolnummer 6742 Numéro du rôle : 6742
In zake : het beroep tot vernietiging van het decreet van het Vlaamse En cause : le recours en annulation du décret de la Région flamande du
Gewest van 10 maart 2017 « tot wijziging van artikel 92, 93, 95, 98 en 10 mars 2017 « modifiant les articles 92, 93, 95, 98 et 102bis du
102bis van het decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode décret du 15 juillet 1997 contenant le [Code flamand] du Logement »,
», ingesteld door de vzw « Association de Promotion des Droits Humains introduit par l'ASBL « Association de Promotion des Droits Humains et
et des Minorités ». des Minorités ».
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen,
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P.
P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman en M. Pâques, bijgestaan Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman et M. Pâques, assistée du
door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût,
F. Daoût, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 6 oktober Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 6
2017 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 11 octobre 2017 et parvenue au greffe le 11 octobre 2017, l'ASBL «
oktober 2017, heeft de vzw « Association de Promotion des Droits Association de Promotion des Droits Humains et des Minorités »,
Humains et des Minorités », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. J. assistée et représentée par Me J. Sohier, avocat au barreau de
Sohier, advocaat bij de balie te Brussel, beroep tot vernietiging Bruxelles, a introduit un recours en annulation du décret de la Région
ingesteld van het decreet van het Vlaamse Gewest van 10 maart 2017 «
tot wijziging van artikel 92, 93, 95, 98 en 102bis van het decreet van flamande du 10 mars 2017 « modifiant les articles 92, 93, 95, 98 et
15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode » (bekendgemaakt in het 102bis du décret du 15 juillet 1997 contenant le [Code flamand] du
Belgisch Staatsblad van 11 april 2017). Logement » (publié au Moniteur belge du 11 avril 2017).
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepalingen en de context ervan Quant aux dispositions attaquées et à leur contexte
B.1. Uit de in het verzoekschrift vervatte uiteenzetting van de B.1. Il ressort de l'exposé des moyens contenu dans la requête que
middelen blijkt dat het onderwerp van het beroep beperkt is tot
artikel 2, 1°, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 10 maart l'objet du recours se limite à l'article 2, 1°, du décret de la Région
2017 « tot wijziging van artikel 92, 93, 95, 98 en 102bis van het flamande du 10 mars 2017 « modifiant les articles 92, 93, 95, 98 et
decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode ». 102bis du décret du 15 juillet 1997 contenant le [Code flamand] du
Die bepaling vervangt het 6° en het 7° van artikel 92, § 3, eerste Logement ». Cette disposition remplace le 6° et le 7° de l'article 92, § 3, alinéa
lid, van het decreet van 15 juli 1997 « houdende de Vlaamse Wooncode » 1er, du décret du 15 juillet 1997 « contenant le Code flamand du
(hierna : de Vlaamse Wooncode). Logement » (ci-après : le Code flamand du logement).
B.2.1. Artikel 92, § 3, eerste lid, 6° en 7°, van de Vlaamse Wooncode, B.2.1. Tel qu'il avait été remplacé par l'article 6 du décret du 15
zoals vervangen bij artikel 6 van het decreet van 15 december 2006 « décembre 2006 « portant modification du décret du 15 juillet 1997
houdende wijziging van het decreet van 15 juli 1997 houdende de contenant le Code flamand du Logement », l'article 92, § 3, alinéa 1er,
Vlaamse Wooncode », bepaalde : 6° et 7°, du Code flamand du logement disposait :
« De huurder van een sociale huurwoning leeft de volgende « Le locataire d'une habitation sociale de location respecte les
verplichtingen na : obligations suivantes :
[...] [...]
6° voor zover de huurder een sociale woning betrekt, die niet gelegen 6° pour autant que le locataire occupe une habitation sociale qui
is in een rand- of taalgrensgemeente zoals vermeld in de n'est pas située dans une commune [périphérique] ou de la frontière
linguistique, [telle] que [mentionnée] dans les lois coordonnées du 18
gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 op het gebruik van de talen in juillet 1966 sur l'emploi des langues en matière administrative, avoir
bestuurszaken, de bereidheid tonen om Nederlands aan te leren. Bij het la volonté d'apprendre le néerlandais. Lors de l'apprentissage du
aanleren van het Nederlands wordt er gestreefd naar een niveau dat néerlandais, le but est d'atteindre un niveau correspondant à la
overeenkomt met de richtwaarde A.1. van het Gemeenschappelijk Europees valeur directive A.1. du Cadre européen commun de [référence] pour
Referentiekader voor talen. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere [les langues]. Le Gouvernement flamand arrête les modalités pour
regels om die bereidheid vast te stellen. Diegenen die kunnen aantonen constater cette volonté. Les personnes pouvant prouver qu'elles
reeds aan die richtwaarde voor het Nederlands te voldoen, worden onder répondent déjà à cette valeur directive pour le néerlandais, sont
de door de Vlaamse Regering te bepalen voorwaarden vrijgesteld. De exemptées aux conditions à arrêter par le Gouvernement flamand. Le
Vlaamse Regering duidt tevens de categorieën van personen aan die Gouvernement flamand désigne également les catégories des personnes
worden vrijgesteld van die verplichting. In ieder geval wordt de qui sont exemptées de cette obligation. La personne pouvant prouver à
persoon die aan de hand van een medisch attest aantoont dat hij l'aide d'une attestation médicale qu'elle est grièvement malade ou
ernstig ziek is of een mentale of fysieke handicap heeft, wat het qu'elle a un handicap mental ou physique l'empêchant en permanence
halen van de richtwaarde A.1. blijvend onmogelijk maakt, vrijgesteld d'obtenir la valeur directive A.1., est [en tout cas] exemptée de
van die verplichting; cette obligation;
7° voor zover de huurder een sociale woning, gelegen in een rand- of 7° pour autant que le locataire occupe une habitation sociale qui
n'est pas [lire : qui est] située dans une commune [périphérique] ou
taalgrensgemeente, zoals vermeld in de gecoördineerde wetten van 18 de la frontière linguistique, [telle] que [mentionnée] dans les lois
juli 1966 op het gebruik van de talen in bestuurszaken, betrekt, coordonnées du 18 juillet 1966 sur l'emploi des langues en matière
administrative, sans porter préjudice aux facilités linguistiques,
zonder afbreuk te doen aan de taalfaciliteiten, de bereidheid tonen om avoir la volonté d'apprendre le néerlandais. Lors de l'apprentissage
Nederlands aan te leren. Bij het aanleren van het Nederlands wordt er du néerlandais, le but est d'atteindre un niveau correspondant à la
gestreefd naar een niveau dat overeenkomt met de richtwaarde A.1. van valeur directive A.1. du Cadre européen commun de [référence] pour
het Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor talen. De Vlaamse [les langues]. Le Gouvernement flamand arrête les modalités pour
Regering bepaalt de nadere regels om die bereidheid vast te stellen. constater cette volonté. Les personnes pouvant prouver qu'elles
Diegenen die kunnen aantonen reeds aan die richtwaarde voor het répondent déjà à cette valeur directive pour le néerlandais, sont
Nederlands te voldoen, worden onder de door de Vlaamse Regering te exemptées aux conditions à arrêter par le Gouvernement flamand. Le
bepalen voorwaarden vrijgesteld. De Vlaamse Regering duidt tevens de Gouvernement flamand désigne également les catégories des personnes
categorieën van personen aan die worden vrijgesteld van die qui sont exemptées de cette obligation. La personne pouvant prouver à
verplichting. In ieder geval wordt de persoon die aan de hand van een l'aide d'une attestation médicale qu'elle est grièvement malade ou
medisch attest aantoont dat hij ernstig ziek is of een mentale of qu'elle a un handicap mental ou physique l'empêchant en permanence
fysieke handicap heeft, wat het halen van de richtwaarde A.1. blijvend d'obtenir la valeur directive A.1., est en tout cas exemptée de cette
onmogelijk maakt, vrijgesteld van die verplichting; ». obligation; ».
B.2.2. Bij zijn arrest nr. 101/2008 van 10 juli 2008 heeft het Hof B.2.2. Par son arrêt n° 101/2008 du 10 juillet 2008, la Cour a rejeté
beroepen tot vernietiging die waren gericht tegen artikel 6 van het des recours en annulation dirigés contre l'article 6 du décret du 15
decreet van 15 december 2006 verworpen « onder voorbehoud dat de décembre 2006, « sous réserve que l'obligation ' d'avoir la volonté
verplichting ' de bereidheid [te] tonen om Nederlands aan te leren ' d'apprendre le néerlandais ' et les sanctions qui s'y attachent soient
en de sancties die eraan zijn verbonden, in die zin worden geïnterpreteerd dat zij niet van toepassing zijn op de interprétées comme ne s'appliquant pas aux candidats-locataires et aux
kandidaat-huurders of huurders van in het [...] decreet [van 15 juli locataires de logements sociaux visés par le décret [du 15 juillet
1997 houdende de Vlaamse Wooncode] bedoelde sociale woningen die zijn 1997 contenant le Code flamand du Logement] situés dans les communes
gelegen in de rand- en taalgrensgemeenten, en die de taalfaciliteiten de la périphérie ou de la frontière linguistique, et qui entendent
wensen te genieten ». bénéficier des facilités linguistiques ».
B.2.3. Bij artikel 2, 1°, van het decreet van 10 maart 2017 worden het B.2.3. L'article 2, 1°, du décret du 10 mars 2017 remplace les 6° et
6° en het 7° van artikel 92, § 3, eerste lid, van de Vlaamse Wooncode 7° de l'article 92, § 3, alinéa 1er, du Code flamand du logement par
vervangen door de volgende tekst : le texte suivant :
« 6° voor zover de huurder een sociale woning betrekt, die niet « 6° pour autant que le locataire occupe une habitation sociale qui
gelegen is in een rand- of taalgrensgemeente als vermeld in de n'est pas située dans une commune [périphérique] ou de la frontière
linguistique, telle que mentionnée dans les lois coordonnées du 18
gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 op het gebruik van de talen in juillet 1966 sur l'emploi des langues en matière administrative,
bestuurszaken, over een taalvaardigheid van het Nederlands beschikken disposer d'une aptitude linguistique [au] [néerlandais] qui correspond
die overeenstemt met niveau A1 van het Europees Referentiekader voor au niveau A1 du Cadre [européen commun de référence pour les langues].
Moderne Vreemde Talen. De Vlaamse Regering bepaalt vanaf wanneer de Le Gouvernement flamand fixe la date à partir de laquelle le locataire
huurder aan de verplichting moet voldoen en de wijze waarop de doit répondre à l'obligation et la façon dont l'aptitude linguistique
taalvaardigheid wordt vastgesteld; est déterminée;
7° voor zover de huurder een sociale woning betrekt, gelegen in een 7° pour autant que le locataire occupe une habitation sociale qui est
rand- of taalgrensgemeente als vermeld in de gecoördineerde wetten van située dans une commune [périphérique] ou de la frontière
18 juli 1966 op het gebruik van de talen in bestuurszaken, zonder linguistique, telle que mentionnée dans les lois coordonnées du 18
afbreuk te doen aan de taalfaciliteiten, over een taalvaardigheid van juillet 1966 sur l'emploi des langues en matière administrative, sans
porter préjudice aux facilités linguistiques, disposer d'une aptitude
het Nederlands beschikken die overeenstemt met niveau A1 van het linguistique [au néerlandais] qui correspond au niveau A1 du Cadre
Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen. De Vlaamse [européen commun de référence pour les langues]. Le Gouvernement
Regering bepaalt vanaf wanneer de huurder aan de verplichting moet flamand fixe la date à partir de laquelle le locataire doit répondre à
voldoen en de wijze waarop de taalvaardigheid wordt vastgesteld; ». l'obligation et la façon dont l'aptitude linguistique est déterminée; ».
B.2.4. Artikel 2, 1°, van het decreet van 10 maart 2017 is in werking B.2.4. L'article 2, 1°, du décret du 10 mars 2017 est entré en vigueur
getreden op 1 november 2017 (artikel 20 van het besluit van de Vlaamse le 1er novembre 2017 (article 20 de l'arrêté du Gouvernement flamand
Regering van 7 juli 2017 « tot wijziging van diverse bepalingen van du 7 juillet 2017 « modifiant diverses dispositions de l'arrêté du
het besluit van de Vlaamse Regering van 12 oktober 2007 tot Gouvernement flamand du 12 octobre 2007 réglementant le régime de
reglementering van het sociale huurstelsel ter uitvoering van titel location sociale [en] exécution du titre VII du Code flamand du
VII van de Vlaamse Wooncode »). Logement »).
Ten aanzien van het belang om de vernietiging van de bestreden Quant à l'intérêt à demander l'annulation des dispositions attaquées
bepalingen te vorderen B.3.1. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis niet toelaatbaar. B.3.2. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk die niet haar persoonlijk belang aanvoert, voor het Hof optreedt, is vereist dat haar statutair doel van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen belang; dat zij een collectief belang verdedigt; dat haar doel door de bestreden norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat dit doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd. B.3.1. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme attaquée; il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible. B.3.2. Lorsqu'une association sans but lucratif qui n'invoque pas son intérêt personnel agit devant la Cour, il est requis que son but statutaire soit d'une nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; qu'elle défende un intérêt collectif; que la norme attaquée soit susceptible d'affecter son but; qu'il n'apparaisse pas, enfin, que ce but n'est pas ou n'est plus réellement poursuivi.
B.4. De « Association de Promotion des Droits Humains et des Minorités B.4. L'« Association de Promotion des Droits Humains et des Minorités
» is een vereniging zonder winstoogmerk waarvan het doel onder andere » est une association sans but lucratif dont le but est, entre autres,
erin bestaat « de mensenrechten te bevorderen, zoals zij met name zijn « de promouvoir les droits humains tels que consacrés notamment par la
verankerd in de Grondwet » alsook in alle internationale verdragen, « Constitution », ainsi que par toutes les conventions internationales,
elke willekeurige aantasting van de rechten en vrijheden die zijn de « dénoncer et contester toute atteinte arbitraire aux droits et
verankerd in de internrechtelijke of internationaalrechtelijke normen libertés consacrés par les normes de droit interne ou de droit
aan te klagen en te bestrijden », « in rechte te treden [...] in alle international » et « d'ester en justice [...] dans tous les litiges
geschillen waartoe de toepassing van de internrechtelijke of auxquels peut donner lieu l'application des normes de droit interne ou
internationaalrechtelijke normen inzake mensenrechten en [rechten van] international relatives aux droits humains [et aux droits] des
minderheden aanleiding kan geven » (artikel 3 van haar statuten, minorités » (article 3 de ses statuts, publiés aux annexes du Moniteur
bekendgemaakt in de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad van 27 belge du 27 novembre 2013).
november 2013).
B.5.1. Dat doel onderscheidt zich van het algemeen belang en valt B.5.1. Ce but se distingue de l'intérêt général et relève de la
onder de verdediging van een collectief belang. défense d'un intérêt collectif.
Bovendien blijkt niet dat de verzoekende vereniging haar doel niet Il n'apparaît pas, en outre, que l'association requérante ne poursuit
werkelijk nastreeft. pas réellement son but.
B.5.2. Bij de bestreden bepalingen wordt de huurders van een sociale B.5.2. Les dispositions attaquées obligent les locataires d'un
woning de verplichting opgelegd « over een taalvaardigheid van het logement social à « disposer d'une aptitude linguistique [au]
Nederlands [te] beschikken ». néerlandais ».
Zij betreffen bijgevolg het recht op een behoorlijke huisvesting, dat Elles concernent dès lors le droit à un logement décent, garanti par
is gewaarborgd bij artikel 23, derde lid, 3°, van de Grondwet. l'article 23, alinéa 3, 3°, de la Constitution.
De bestreden bepalingen kunnen het door de verzoekende vereniging Les dispositions attaquées sont donc susceptibles d'affecter
nagestreefde statutaire doel, dat onder meer erin bestaat dat recht te directement et défavorablement le but statutaire poursuivi par
bevorderen, dus rechtstreeks en ongunstig raken. l'association requérante, qui consiste notamment à promouvoir ce
B.6. De vereniging doet blijken van het vereiste belang. droit. B.6. Celle-ci justifie de l'intérêt requis.
Ten aanzien van het eerste middel Quant au premier moyen
Wat de ontvankelijkheid betreft En ce qui concerne la recevabilité
B.7. Het eerste middel is onder meer afgeleid uit de schending van B.7. Le premier moyen est pris, entre autres, de la violation de
artikel 16bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming l'article 16bis de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes
der instellingen, in samenhang gelezen met de artikelen 10, 11 en 30 institutionnelles, lu en combinaison avec les articles 10, 11 et 30 de
van de Grondwet. la Constitution.
B.8. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere B.8. Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale
wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, moeten de middelen du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les moyens de la
van het verzoekschrift te kennen geven welke van de regels waarvan het requête doivent faire connaître, parmi les règles dont la Cour
Hof de naleving waarborgt, zouden zijn geschonden, alsook welke de garantit le respect, celles qui seraient violées ainsi que les
bepalingen zijn die deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in dispositions qui violeraient ces règles et exposer en quoi ces règles
welk opzicht die regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn auraient été transgressées par ces dispositions.
geschonden. B.9. In de uiteenzetting van het eerste middel wordt niet aangegeven B.9. Les développements du premier moyen n'indiquent pas en quoi la
in welk opzicht de bestreden bepaling artikel 16bis van de bijzondere
wet van 8 augustus 1980, in samenhang gelezen met de in B.7 vermelde disposition attaquée violerait l'article 16bis de la loi spéciale du 8
bepalingen van de Grondwet, zou schenden. août 1980, lu en combinaison avec les dispositions de la Constitution
B.10. In zoverre het is afgeleid uit de schending van die in samenhang mentionnées en B.7. B.10. En ce qu'il est pris de la violation résultant de la lecture
gelezen bepalingen, is het eerste middel niet ontvankelijk. combinée de ces dispositions, le premier moyen est irrecevable.
Wat de gegrondheid van het eerste middel betreft En ce qui concerne le fondement du moyen
B.11. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van artikel 16bis B.11. Le premier moyen est pris de la violation de l'article 16bis de
van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 door het in B.2.3 la loi spéciale du 8 août 1980 par l'article 92, § 3, alinéa 1er, 7°,
aangehaalde artikel 92, § 3, eerste lid, 7°, van de Vlaamse Wooncode, du Code flamand du Logement, cité en B.2.3, en ce que l'obligation
in zoverre met de verplichting van taalvaardigheid die bij de d'aptitude linguistique que la disposition attaquée fait aux personnes
bestreden bepaling wordt opgelegd aan personen die hun woonplaats domiciliées dans une habitation sociale sise dans une commune
hebben in een sociale woning die in een randgemeente is gelegen, de périphérique ne respecterait pas les garanties données aux
waarborgen voor de Franstaligen die hun woonplaats hebben in een van francophones domiciliés dans l'une ou l'autre de ces communes.
die gemeenten, niet in acht zouden worden genomen.
B.12. Artikel 16bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980, B.12. L'article 16bis de la loi spéciale du 8 août 1980, inséré par
ingevoegd bij artikel 9 van de bijzondere wet van 13 juli 2001 en l'article 9 de la loi spéciale du 13 juillet 2001 puis modifié par
vervolgens gewijzigd bij artikel 2 van de bijzondere wet van 19 juli l'article 2 de la loi spéciale du 19 juillet 2012, dispose :
2012, bepaalt : « De decreten [...] van [...] de gewesten [...] mogen geen afbreuk « Les décrets [...] des régions [...] ne peuvent porter préjudice aux
doen aan de op 14 oktober 2012 bestaande waarborgen die de garanties existantes au 14 octobre 2012 dont bénéficient les
Franstaligen genieten in de gemeenten genoemd in artikel 7 van de francophones dans les communes citées à l'article 7 des lois sur
wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken, gecoördineerd op l'emploi des langues en matière administrative, coordonnées le 18
18 juli 1966 [...] ». juillet 1966 [...] ».
Artikel 7 van de op 18 juli 1966 gecoördineerde wetten, gewijzigd bij L'article 7 des lois coordonnées le 18 juillet 1966, modifié par
artikel 2 van de wet van 23 december 1970, bepaalt : l'article 2 de la loi du 23 décembre 1970, dispose :
« De gemeenten Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, « Sont dotées d'un statut propre, les communes de Drogenbos, Kraainem,
Wemmel en Wezembeek-Oppem worden begiftigd met een eigen regeling. Linkebeek, Rhode-Saint-Genèse, Wemmel et Wezembeek-Oppem.
Met het oog op de toepassing van de volgende bepalingen en En vue de l'application des dispositions suivantes et notamment celles
inzonderheid die van hoofdstuk IV worden deze gemeenten beschouwd als du chapitre IV, ces communes sont considérées comme des communes à
gemeenten met een speciale regeling. Zij worden hierna ' randgemeenten régime spécial. Elles sont dénommées ci-après ' communes périphériques
' genoemd ». ' ».
B.13.1. In het advies dat zij heeft uitgebracht over het voorontwerp B.13.1. Dans l'avis qu'elle a donné sur l'avant-projet de décret qui
van decreet dat aan de oorsprong ligt van het bestreden decreet van 10 est à l'origine du décret attaqué du 10 mars 2017, la section de
maart 2017, merkte de afdeling wetgeving van de Raad van State op dat législation du Conseil d'Etat remarquait que le texte qui lui était
de tekst die haar was voorgelegd, niet voorzag in enige bijzondere soumis ne prévoyait aucune règle particulière relative aux habitations
regel met betrekking tot de sociale woningen gelegen in een
randgemeente en dat, in tegenstelling tot de vroegere versie van sociales sises dans une commune périphérique et qu'à la différence de
artikel 92, § 3, eerste lid, 7°, van de Vlaamse Wooncode, de ontworpen la version antérieure de l'article 92, § 3, alinéa 1er, 7°, du Code
tekst niet preciseerde dat de aan de huurder opgelegde flamand du logement, le texte en projet ne précisait pas que
taalkennisverplichting gold « zonder afbreuk te doen aan de l'obligation d'aptitude linguistique faite au locataire valait « sans
taalfaciliteiten » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2016-2017, nr. porter préjudice aux facilités linguistiques » (Doc. parl., Parlement
1045/1, p. 37). flamand, 2016-2017, n° 1045/1, p. 37).
In de memorie van toelichting bij het ontwerp van decreet dat aan de L'exposé des motifs du projet de décret qui est à l'origine du décret
oorsprong ligt van het decreet van 10 maart 2017, wordt gepreciseerd du 10 mars 2017 précise que, selon la section de législation du
dat, volgens de afdeling wetgeving van de Raad van State, in beginsel Conseil d'Etat, il convient en principe de prévoir une exception à
in een uitzondering op die taalkennisverplichting dient te worden cette obligation d'aptitude linguistique pour les « locataires
voorzien voor de « huurders van sociale woningen gelegen in de d'habitations sociales sises dans les communes périphériques [...] qui
[randgemeenten] die gebruikmaken van de taalfaciliteiten ». In font usage des facilités linguistiques ». Le même exposé indique que
dezelfde memorie wordt vermeld dat, om aan die opmerking van de Raad c'est pour donner suite à cette observation du Conseil d'Etat que les
van State tegemoet te komen, de woorden « zonder afbreuk te doen aan mots « sans porter préjudice aux facilités linguistiques » utilisés
de taalfaciliteiten » gebruikt in de vorige versie van artikel 92, § dans la version antérieure de l'article 92, § 3, alinéa 1er, 7°, du
3, eerste lid, 7°, van de Vlaamse Wooncode zijn toegevoegd in artikel Code flamand du logement ont été ajoutés dans l'article 92, § 3,
92, § 3, eerste lid, 7°, ingevoegd bij het decreet van 10 maart 2017 alinéa 1er, 7°, inséré par le décret du 10 mars 2017 (ibid., p. 11).
(ibid., p. 11).
B.13.2. Bij zijn arrest nr. 101/2008 merkte het Hof op dat, opdat die B.13.2. Par son arrêt n° 101/2008, la Cour a observé que, pour que ces
woorden « een reële betekenis hebben », zij in die zin dienen te mots « aient une portée réelle », ils devaient être compris comme
worden begrepen dat zij de toepassing van de regel waarmee zij verband excluant l'application de la règle à laquelle ils étaient liés aux «
houden, op de « huurders van [...] sociale woningen die zijn gelegen locataires de logements sociaux [...] situés dans les communes de la
in de rand- en taalgemeenten, en die deze taalfaciliteiten wensen te périphérie ou de la frontière linguistique [...] qui entendent
genieten », uitsluiten. bénéficier de ces facilités linguistiques ».
B.13.3. Uit het voorgaande volgt dat de taalkennisverplichting vermeld B.13.3. Il résulte de ce qui précède que l'obligation d'aptitude
in artikel 92, § 3, eerste lid, 7°, van de Vlaamse Wooncode, ingevoegd linguistique énoncée par l'article 92, § 3, alinéa 1er, 7°, du Code
bij het decreet van 10 maart 2017, niet van toepassing is op de flamand du logement, inséré par le décret du 10 mars 2017, ne
Franstalige huurder van een sociale woning die is gelegen in een s'applique pas au locataire francophone d'une habitation sociale sise
randgemeente zoals bedoeld in artikel 16bis van de bijzondere wet van dans une commune périphérique visée par l'article 16bis de la loi
8 augustus 1980. spéciale du 8 août 1980.
De bestreden bepaling doet derhalve geen afbreuk aan de « bestaande La disposition attaquée ne porte donc pas atteinte aux « garanties
waarborgen » waarvan sprake in artikel 16bis van de bijzondere wet van existantes » dont il est question dans l'article 16bis de la loi
8 augustus 1980. spéciale du 8 août 1980.
B.14. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.13.3, is het eerste B.14. Sous réserve de ce qui est dit en B.13.3, le premier moyen n'est
middel, in zoverre het is afgeleid uit de schending van die laatste pas fondé en ce qu'il est pris de la violation de cette dernière
bepaling, niet gegrond. disposition.
Ten aanzien van het tweede middel Quant au deuxième moyen
Wat de ontvankelijkheid betreft En ce qui concerne la recevabilité
De artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met Les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec
artikel 31 van het herziene Europees Sociaal Handvest l'article 31 de la Charte sociale européenne révisée
B.15. Het tweede middel is onder meer afgeleid uit de schending, door B.15. Le deuxième moyen est, entre autres, pris de la violation, par
artikel 2 van het decreet van 10 maart 2017, van de artikelen 10 en 11 l'article 2 du décret du 10 mars 2017, des articles 10 et 11 de la
van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 31 van deel II van Constitution, lus en combinaison avec l'article 31 de la partie II de
het Herziene Europees Sociaal Handvest. la Charte sociale européenne révisée.
B.16. Uit de verklaring van het Koninkrijk België die is opgenomen in B.16. Il ressort de la déclaration du Royaume de Belgique consignée
dans l'instrument de ratification de cette Charte, tel qu'il a été
de akte van bekrachtiging van dat Handvest, zoals zij op 2 maart 2004 déposé le 2 mars 2004 auprès du secrétaire général du Conseil de
bij de secretaris-generaal van de Raad van Europa is neergelegd
(Belgisch Staatsblad, 10 mei 2004, pp. 37424 en 37430), alsook uit de l'Europe (Moniteur belge, 10 mai 2004, pp. 37424 et 37430), ainsi que
op 10 juni 2015 bij dezelfde autoriteit neergelegde kennisgeving de la notification déposée le 10 juin 2015 à la même autorité
(Belgisch Staatsblad, 29 juni 2015, p. 37198), blijkt dat de Staat (Moniteur belge, 29 juin 2015, p. 37198), que l'Etat ne se considère
zich niet gebonden acht door artikel 31 van deel II van dat Handvest. pas comme lié par l'article 31 de la partie II de cette Charte.
B.17. In zoverre het is afgeleid uit de schending van die B.17. En ce qu'il est pris de la violation de cette disposition
internationale bepaling, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en internationale, lue en combinaison avec les articles 10 et 11 de la
11 van de Grondwet, is het tweede middel niet ontvankelijk. Constitution, le deuxième moyen est irrecevable.
De artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met Les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec
artikel 34 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie l'article 34 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne
B.18. Het tweede middel is ook afgeleid uit de schending, door artikel B.18. Le deuxième moyen est aussi pris de la violation, par l'article
2 van het decreet van 10 maart 2017, van de artikelen 10 en 11 van de 2 du décret du 10 mars 2017, des articles 10 et 11 de la Constitution,
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 34 van het Handvest van de lus en combinaison avec l'article 34 de la Charte des droits
grondrechten van de Europese Unie. fondamentaux de l'Union européenne.
B.19. Artikel 51, lid 1, van het Handvest bepaalt : B.19. L'article 51, paragraphe 1, de la Charte dispose :
« De bepalingen van dit Handvest zijn gericht [...], uitsluitend « Les dispositions de la présente Charte s'adressent [...] aux Etats
wanneer zij het recht van de Unie ten uitvoer brengen, tot de membres uniquement lorsqu'ils mettent en oeuvre le droit de l'Union.
lidstaten. Derhalve eerbiedigen zij de rechten, leven zij de En conséquence, ils respectent les droits, observent les principes et
beginselen na en bevorderen zij de toepassing ervan overeenkomstig hun en promeuvent l'application, conformément à leurs compétences
respectieve bevoegdheden en met inachtneming van de grenzen van de respectives et dans le respect des limites des compétences de l'Union
bevoegdheden zoals deze in de Verdragen aan de Unie zijn toegedeeld ». telles qu'elles lui sont conférées dans les traités ».
B.20. Artikel 2 van het decreet van 10 maart 2017 heeft niet als doel B.20. L'article 2 du décret du 10 mars 2017 n'a pas pour objet de
het recht van de Europese Unie ten uitvoer te leggen. mettre en oeuvre le droit de l'Union européenne.
Il ne pourrait donc être jugé comme étant incompatible avec l'article
Het zou dus niet onverenigbaar kunnen worden geacht met artikel 34 van 34 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne.
het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. B.21. En ce qu'il est pris de la violation de cette disposition
B.21. In zoverre het is afgeleid uit de schending van die
internationale bepaling, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en internationale, lue en combinaison avec les articles 10 et 11 de la
11 van de Grondwet, is het tweede middel niet ontvankelijk. Constitution, le deuxième moyen est irrecevable.
Wat de gegrondheid van het tweede middel betreft En ce qui concerne le fondement du deuxième moyen
Artikel 23 van de Grondwet L'article 23 de la Constitution
B.22. Uit de uiteenzetting van het tweede middel blijkt dat het Hof B.22. Il ressort des développements du deuxième moyen que la Cour est
ook wordt verzocht uitspraak te doen over de verenigbaarheid van aussi invitée à statuer sur la compatibilité de l'article 92, § 3,
artikel 92, § 3, eerste lid, 6° en 7°, van de Vlaamse Wooncode met alinéa 1er, 6° et 7°, du Code flamand du logement avec l'article 23,
artikel 23, tweede lid en derde lid, 3°, van de Grondwet, in zoverre alinéa 2 et alinéa 3, 3°, de la Constitution, en ce que les
de personen die, als huurder, een sociale woning betrekken die is dispositions attaquées obligent les personnes qui, en tant que
gelegen in een andere gemeente van het Nederlandse taalgebied dan een locataires, occupent une habitation sociale sise dans une commune de
van de taalgrensgemeenten, bij de bestreden bepalingen ertoe worden la région de langue néerlandaise autre que l'une des communes de la
verplicht over een taalvaardigheid van het Nederlands te beschikken. frontière linguistique à disposer d'une aptitude linguistique au
In het middel wordt aangeklaagd dat die verplichting het néerlandais.
beschermingsniveau van het recht op huisvesting van die personen Le moyen reproche à cette obligation de réduire le degré de protection
vermindert doordat hun recht om in die woning te blijven afhankelijk du droit au logement de ces personnes en subordonnant leur droit de
wordt gemaakt van de inachtneming van die verplichting. rester dans ce logement au respect de cette obligation.
B.23. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt dat ieder het recht heeft om B.23. L'article 23 de la Constitution dispose que chacun a le droit de
een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de onderscheiden mener une vie conforme à la dignité humaine. A cette fin, les
wetgevers, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de différents législateurs garantissent, en tenant compte des obligations
economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden correspondantes, les droits économiques, sociaux et culturels et ils
voor de uitoefening bepalen. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt niet déterminent les conditions de leur exercice. L'article 23 de la
wat die rechten, waarvan enkel het beginsel wordt uitgedrukt, Constitution ne précise pas ce qu'impliquent ces droits dont seul le
impliceren, waarbij elke wetgever ermee is belast die rechten te principe est exprimé, chaque législateur étant chargé de les garantir,
waarborgen, overeenkomstig het tweede lid van dat artikel, rekening conformément à l'alinéa 2 de cet article, en tenant compte des
houdend met de overeenkomstige plichten. obligations correspondantes.
Bij artikel 23, derde lid, 3°, van de Grondwet wordt bij de L'article 23, alinéa 3, 3°, de la Constitution range le « droit à un
economische, sociale en culturele rechten die de wetskrachtige normen logement décent » parmi les droits économiques, sociaux et culturels
moeten waarborgen, het « recht op een behoorlijke huisvesting » que les normes législatives doivent garantir.
gerangschikt. Artikel 23 van de Grondwet bevat een standstill-verplichting die eraan L'article 23 de la Constitution contient une obligation de standstill
in de weg staat dat de bevoegde wetgever het beschermingsniveau dat qui interdit au législateur compétent de réduire significativement le
wordt geboden door de van toepassing zijnde wetgeving, in aanzienlijke degré de protection offert par la législation applicable, sans
mate vermindert zonder dat daarvoor redenen zijn die verband houden qu'existent pour ce faire des motifs d'intérêt général.
met het algemeen belang.
B.24. Artikel 11 van het Internationaal Verdrag inzake economische, B.24. L'article 11 du Pacte international relatif aux droits
sociale en culturele rechten bepaalt : économiques, sociaux et culturels dispose :
« 1. De Staten die partij zijn bij dit Verdrag erkennen het recht van « 1. Les Etats parties au présent Pacte reconnaissent le droit de
een ieder op een behoorlijke levensstandaard voor zichzelf en zijn toute personne à un niveau de vie suffisant pour elle-même et sa
gezin, daarbij inbegrepen behoorlijke [...] huisvesting, en op steeds famille, y compris [...] un logement [suffisant], ainsi qu'à une
betere levensomstandigheden. De Staten die partij zijn bij dit Verdrag amélioration constante de ses conditions d'existence. Les Etats
nemen passende maatregelen om de verwezenlijking van dit recht te parties prendront des mesures appropriées pour assurer la réalisation
verzekeren [...] ». de ce droit [...] ».
In zoverre daarbij het recht van eenieder op een « behoorlijke En ce qu'il reconnaît le droit de toute personne à un « logement
huisvesting » wordt erkend, heeft die tekst een draagwijdte die suffisant », ce texte a une portée analogue à celle de l'article 23,
analoog is met die van artikel 23, derde lid, 3°, van de Grondwet. De alinéa 3, 3°, de la Constitution. Les garanties consacrées par ces
deux textes constituent un ensemble indissociable.
in die beide teksten verankerde waarborgen vormen een onlosmakelijk La Cour peut donc tenir compte de la disposition internationale
geheel. Bij het onderzoek van de geldigheid van de bestreden wetskrachtige précitée lors de l'examen de la validité de la disposition législative
bepaling ten aanzien van artikel 23, derde lid, 3°, van de Grondwet attaquée au regard de l'article 23, alinéa 3, 3°, de la Constitution.
kan het Hof dus rekening houden met de voormelde internationale B.25. En ce qui concerne la personne qui, en tant que locataire,
bepaling. B.25. Wat de persoon betreft die, als huurder, een sociale woning occupe une habitation sociale sise dans une commune périphérique au
betrekt die gelegen is in een randgemeente in de zin van artikel 7 van sens de l'article 7 des lois coordonnées le 18 juillet 1966,
de op 18 juli 1966 gecoördineerde wetten, is de bekritiseerde l'obligation critiquée d'aptitude linguistique résulte de l'article
taalkennisverplichting het gevolg van artikel 92, § 3, eerste lid, 7°, van de Vlaamse Wooncode. Zoals in B.13.3 is vermeld, is de in die bepaling geformuleerde verplichting niet van toepassing op de Franstalige huurder van een sociale woning gelegen in een randgemeente. Zij vermindert dus niet het beschermingsniveau van het recht op een behoorlijke huisvesting van een dergelijke huurder. B.26.1. De niet-Franstalige huurder die een sociale woning betrekt die in een randgemeente is gelegen en de huurder die een sociale woning betrekt die in een andere gemeente van het Nederlandse taalgebied is gelegen dan een van de taalgrensgemeenten, worden bij artikel 92, § 3, 92, § 3, alinéa 1er, 7°, du Code flamand du logement. Comme il est dit en B.13.3, l'obligation énoncée par cette disposition ne s'applique pas au locataire francophone d'une habitation sociale sise dans une commune périphérique. Elle ne réduit donc pas le degré de protection du droit à un logement décent de cette catégorie de locataires. B.26.1. En ce qui concerne le locataire non francophone qui occupe une habitation sociale sise dans une commune périphérique et le locataire qui occupe une habitation sociale sise dans une commune de la région de langue néerlandaise autre que l'une des communes de la frontière
eerste lid, 7°, en artikel 92, § 3, eerste lid, 6°, van de Vlaamse linguistique, l'article 92, § 3, alinéa 1er, 7°, et l'article 92, § 3,
Wooncode ertoe verplicht over een niveau van taalvaardigheid van het alinéa 1er, 6°, du Code flamand du logement les obligent à disposer
Nederlands te beschikken dat overeenstemt met het niveau A1 van het d'un niveau de maîtrise de la langue néerlandaise qui correspond au
Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen. niveau A1 du Cadre européen commun de référence pour les langues.
Dat niveau A1 is « het laagste niveau van generatief taalgebruik, het Ce niveau A1 est « le niveau le plus élémentaire d'utilisation de la
punt waarop leerders op een eenvoudige manier interactief kunnen zijn, langue à titre personnel - celui où l'apprenant est capable
eenvoudige vragen kunnen stellen en beantwoorden over zichzelf, over d'interactions simples; peut répondre à des questions simples sur
waar ze wonen, over wie ze kennen en over dingen die ze hebben, lui-même, l'endroit où il vit, les gens qu'il connaît et les choses
eenvoudige uitspraken kunnen doen en beantwoorden op het gebied van qu'il a, et en poser; peut intervenir avec des énoncés simples dans
primaire behoeften of over zeer vertrouwde onderwerpen, en niet meer les domaines qui le concernent ou qui lui sont familiers et y répondre
uitsluitend vertrouwen op een zeer beperkt, lexicaal geordend également, en ne se contentant pas de répéter des expressions toutes
repertoire van situatiegebonden frasen » (Gemeenschappelijk Europees faites et préorganisées » (Cadre européen commun de référence pour les
Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen, 3.6). De persoon die dat langues, 3.6). La personne qui a atteint ce niveau peut « comprendre
et utiliser des expressions familières et quotidiennes ainsi que des
niveau heeft bereikt, kan « vertrouwde dagelijkse uitdrukkingen en énoncés très simples qui visent à satisfaire des besoins concrets », «
basiszinnen, gericht op de bevrediging van concrete behoeften, se présenter ou présenter quelqu'un et poser à une personne des
begrijpen en gebruiken », « zichzelf aan anderen voorstellen en [...] questions la concernant - par exemple, sur son lieu d'habitation, ses
vragen stellen en beantwoorden over persoonlijke gegevens zoals waar relations, ce qui lui appartient, etc. - et [...] répondre au même
hij/zij woont, wie hij/zij kent en dingen die hij/zij bezit » en « op type de questions » et « communiquer de façon simple si
een simpele wijze reageren, aangenomen dat de andere persoon langzaam l'interlocuteur parle lentement et distinctement et se montre
en duidelijk praat en bereid is om te helpen » (ibid., 3.3). coopératif » (ibid., 3.3).
De voormelde huurders moeten dus een « basiskennis » van het Les locataires précités doivent donc avoir une « connaissance de base
Nederlands hebben (Parl. St., Vlaams Parlement, 2016-2017, nr. 1045/1, » du néerlandais (Doc. parl., Parlement flamand, 2016-2017, n° 1045/1,
pp. 3, 5-9; ibid., nr. 1045/2, pp. 4-5, 9-10) die hen in staat stelt « pp. 3, 5-9; ibid., n° 1045/2, pp. 4-5, 9-10) qui leur permet de parler
een mondje Nederlands te spreken ». Het redelijk lage kennisniveau dat quelques mots de néerlandais. Le niveau de connaissance assez bas qui
wordt vereist, moet hen alleen in staat stellen met hun buren te est exigé doit uniquement leur permettre de communiquer avec leurs
communiceren om, bijvoorbeeld, hun te vragen wanneer het vuilnis wordt voisins pour, par exemple, leur demander quand a lieu le ramassage
opgehaald (Hand., Vlaams Parlement, 22 februari 2017, nr. 26, p. 51). public des ordures (Ann., Parlement flamand, 22 février 2017, n° 26, p. 51).
B.26.2. Zoals blijkt uit de vorige versie van artikel 92, § 3, eerste B.26.2. Comme cela ressort de la version antérieure de l'article 92, §
lid, 6° en 7°, van de Vlaamse Wooncode, waren dezelfde huurders, vóór 3, alinéa 1er, 6° et 7°, du Code flamand du logement, avant l'entrée
de inwerkingtreding van de bestreden bepalingen, niet ertoe gehouden en vigueur des dispositions attaquées, les mêmes locataires n'étaient
over een niveau van beheersing van de Nederlandse taal te beschikken pas tenus de disposer d'un niveau de maîtrise de la langue
dat overeenstemt met het niveau A1 van het Gemeenschappelijk Europees néerlandaise correspondant au niveau A1 du Cadre européen commun de
Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen. référence pour les langues.
De draagwijdte van de taalvereiste waarin bij die teksten was La portée de l'obligation d'ordre linguistique prévue par ces textes
voorzien, was beperkter. Die huurders waren enkel ertoe gehouden « était plus limitée. Ces locataires n'étaient tenus que d'« avoir la
bereid te zijn om Nederlands te leren » teneinde een kennisniveau te volonté d'apprendre le néerlandais » en vue d'atteindre un niveau de
bereiken dat overeenstemt met het voormelde niveau A1. Bij zijn arrest connaissance correspondant au niveau A1 précité. Par son arrêt n°
nr. 101/2008 van 10 juli 2008 wees het Hof erop dat het enkel ging om 101/2008 du 10 juillet 2008, la Cour a relevé qu'il ne s'agissait que
een inspanningsverbintenis. d'une obligation de moyen.
B.26.3. Bij de bestreden bepalingen wordt die inspanningsverbintenis B.26.3. Les dispositions attaquées transforment cette obligation de
omgezet in een resultaatsverbintenis (Parl. St., Vlaams Parlement, moyen en une obligation de résultat (Doc. parl., Parlement flamand,
2016-2017, nr. 1045/2, p. 4; Hand., Vlaams Parlement, 22 februari 2016-2017, n° 1045/2, p. 4; Ann., Parlement flamand, 22 février 2017,
2017, nr. 26, pp. 50 en 53). n° 26, pp. 50 et 53).
B.27. Om te beoordelen of de in B.26.1 beschreven verplichting een B.27. Pour apprécier si l'obligation décrite en B.26.1 entraîne une
aanzienlijke achteruitgang met zich meebrengt van het niveau van
bescherming van het recht op een behoorlijke huisvesting dat bestond réduction significative du degré de protection du droit à un logement
toen de in B.26.2 beschreven verplichting van kracht was, dient décent qui existait lorsque l'obligation décrite en B.26.2 était en
rekening te worden gehouden met de wettelijke context van de bestreden vigueur, il y a lieu de tenir compte du contexte législatif des
bepalingen. dispositions attaquées.
B.28. Vóór de inwerkingtreding van de bestreden bepalingen kon de B.28. Avant l'entrée en vigueur des dispositions attaquées, le
kandidaat-huurder van een sociale woning, die ertoe gehouden was « candidat à la location d'une habitation sociale, qui était tenu d'«
bereid te zijn om Nederlands aan te leren » enkel in het avoir la volonté d'apprendre le néerlandais » ne pouvait être inscrit
kandidatenregister van de verhuurder worden ingeschreven indien hij dans le registre des candidats du bailleur que s'il avait démontré
die bereidheid had aangetoond (artikel 93, § 1, tweede lid, 2° en 3°, cette volonté (article 93, § 1er, alinéa 2, 2° et 3°, du Code flamand
van de Vlaamse Wooncode, ingevoegd bij artikel 7, 2°, van het decreet van 15 december 2006). du logement, inséré par l'article 7, 2°, du décret du 15 décembre 2006).
Sinds de inwerkingtreding van de bestreden bepalingen is de Depuis l'entrée en vigueur des dispositions attaquées, l'inscription
inschrijving van een kandidaat niet langer aan enige taalvoorwaarde d'un candidat n'est plus soumise à aucune condition d'ordre
onderworpen (artikel 93, § 1, van dezelfde Code, zoals gewijzigd bij linguistique (article 93, § 1er, du même Code, tel qu'il a été modifié
artikel 3, 1°, van het decreet van 10 maart 2017). par l'article 3, 1°, du décret du 10 mars 2017).
Voortaan dient de verhuurder de kandidaat alleen uitdrukkelijk op de Désormais, le bailleur doit seulement informer formellement le
hoogte te brengen van de in de bestreden bepalingen geformuleerde candidat de l'obligation linguistique énoncée dans les dispositions
taalverplichting (artikel 93, § 1, vijfde lid, van dezelfde Code, attaquées (article 93, § 1er, alinéa 5, du même Code, tel qu'il a été
zoals gewijzigd bij artikel 3, 2°, van het decreet van 10 maart 2017). modifié par l'article 3, 2°, du décret du 10 mars 2017).
B.29.1. Vóór de inwerkingtreding van de bestreden bepalingen kon een B.29.1. Avant l'entrée en vigueur des dispositions attaquées, une
sociale woning slechts aan de in B.28 vermelde ingeschreven kandidaat habitation sociale ne pouvait être attribuée au candidat inscrit visé
worden toegewezen indien die vooraf zijn bereidheid om het Nederlands en B.28 que si celui-ci avait, au préalable, démontré sa volonté
te leren had aangetoond (artikel 95, § 1, eerste lid, 2° en 3°, van de d'apprendre le néerlandais (article 95, § 1er, alinéa 1er, 2° et 3°,
Vlaamse Wooncode, ingevoegd bij artikel 8 van het decreet van 15 du Code flamand du logement, inséré par l'article 8 du décret du 15
december 2006, vervolgens gewijzigd bij artikel 50, 1°, van het décembre 2006, puis modifié par l'article 50, 1°, du décret du 31 mai
decreet van 31 mei 2013 « houdende wijziging van diverse decreten met 2013 « portant modification de divers décrets relatifs au logement »).
betrekking tot wonen »).
Sinds de inwerkingtreding van de bestreden bepalingen is de toewijzing Depuis l'entrée en vigueur des dispositions attaquées, l'attribution
van een sociale woning aan een kandidaat niet langer aan enige d'une habitation sociale à un candidat n'est plus soumise à aucune
taalvoorwaarde onderworpen (artikel 95, § 1, van dezelfde Code, zoals condition d'ordre linguistique (article 95, § 1er, du même Code, tel
gewijzigd bij artikel 4 van het decreet van 10 maart 2017). que modifié par l'article 4 du décret du 10 mars 2017).
B.29.2. Vóór de inwerkingtreding van de bestreden bepalingen kon de B.29.2. Avant l'entrée en vigueur des dispositions attaquées, le
verhuurder van een sociale woning, mits een opzeggingstermijn in acht bailleur d'une habitation sociale pouvait, moyennant un préavis,
werd genomen, de huurovereenkomst met betrekking tot een sociale résilier le bail relatif à une habitation sociale en raison d'un
woning opzeggen wegens een ernstige of blijvende tekortkoming van de manquement grave ou durable du locataire à son obligation d'« avoir la
huurder met betrekking tot zijn verplichting « bereid te zijn om
Nederlands te leren » (artikel 98, § 3, eerste lid, 2°, van de Vlaamse volonté d'apprendre le néerlandais » (article 98, § 3, alinéa 1er, 2°,
Wooncode, vervangen bij artikel 10 van het decreet van 15 december du Code flamand du logement, remplacé par l'article 10 du décret du 15
2006, vervolgens gewijzigd bij artikel 42, 4°, van het decreet van 14 décembre 2006, puis modifié par l'article 42, 4°, du décret du 14
oktober 2016 « houdende wijziging van diverse decreten met betrekking octobre 2016 « modifiant divers décrets relatifs au logement » et par
tot wonen » en bij artikel 52, 10°, van het decreet van 31 mei 2013). l'article 52, 10°, du décret du 31 mai 2013).
Sinds de inwerkingtreding van de bestreden bepalingen kan de Depuis l'entrée en vigueur des dispositions attaquées, le manquement
tekortkoming van de huurder van een sociale woning met betrekking tot du locataire d'une habitation sociale à l'obligation linguistique
de voormelde taalverplichting niet langer de opzegging van de précitée ne peut plus justifier la résiliation du bail (article 98, §
huurovereenkomst verantwoorden (artikel 98, § 3, eerste lid, 2°, van 3, alinéa 1er, 2°, du même Code, tel qu'il a été modifié par l'article
dezelfde Code, zoals gewijzigd bij artikel 5 van het decreet van 10 5 du décret du 10 mars 2017).
maart 2017). B.29.3. Vóór de inwerkingtreding van de bestreden bepalingen kon van B.29.3. Avant l'entrée en vigueur des dispositions attaquées, il ne
de kandidaat-huurder van een sociale woning of van de huurder van een
dergelijke woning geen « bereidheid om Nederlands te leren » worden pouvait être exigé une « volonté d'apprendre le néerlandais » du
geëist wanneer die aan de hand van een medisch attest kon bewijzen dat candidat à la location d'une habitation sociale ou du locataire d'une
het wegens een ernstige ziekte of een mentale of fysieke handicap voor telle habitation lorsque celui-ci pouvait prouver, au moyen d'une
hem blijvend onmogelijk was om een kennis van het Nederlands te attestation médicale, qu'il lui était durablement impossible
verwerven die overeenstemt met het niveau A1 van het Gemeenschappelijk d'acquérir une connaissance du néerlandais correspondant au niveau A1
du Cadre européen commun de référence pour les langues en raison d'une
Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen (artikel 92, § 3, maladie grave ou d'un handicap mental ou physique (article 92, § 3, 6°
6° en 7°, van de Vlaamse Wooncode; artikel 93, § 1, eerste lid, 2° en et 7°, du Code flamand du logement; article 93, § 1er, alinéa 1er, 2°
3°, van dezelfde Code, ingevoegd bij artikel 7, 2°, van het decreet et 3°, du même Code, inséré par l'article 7, 2°, du décret du 15
van 15 december 2006; artikel 95, § 1, eerste lid, 2° en 3°, van décembre 2006; article 95, § 1er, alinéa 1er, 2° et 3°, du même Code,
dezelfde Code, ingevoegd bij artikel 8 van het decreet van 15 december inséré par l'article 8 du décret du 15 décembre 2006, puis modifié par
2006, vervolgens gewijzigd bij artikel 50, 1°, van het decreet van 31 l'article 50, 1°, du décret du 31 mai 2013).
mei 2013). Zoals in B.28 is vermeld, wordt de in de bestreden bepalingen Comme il est dit en B.28, l'obligation d'aptitude linguistique énoncée
geformuleerde taalvaardigheidsverplichting niet opgelegd aan de par les dispositions attaquées n'est pas mise à la charge du candidat
kandidaat-huurder van een sociale woning en betreft zij enkel de à la location d'une habitation sociale et ne concerne que le locataire
huurder van een dergelijke woning. Die laatste wordt echter van die d'une telle habitation. Ce dernier est cependant exempté de cette
verplichting vrijgesteld, niet alleen wanneer een ernstige ziekte of obligation, non seulement lorsqu'une maladie grave ou un handicap
een mentale of fysieke handicap de verwerving van het vereiste niveau mental ou physique rend l'acquisition du niveau requis de connaissance
van kennis van het Nederlands blijvend onmogelijk maakt, maar ook
wanneer die onmogelijkheid het gevolg is van beperkte cognitieve du néerlandais durablement impossible, mais aussi lorsque cette
vaardigheden (artikel 92, § 3, derde lid, van dezelfde Code, ingevoegd impossibilité résulte d'aptitudes cognitives limitées (article 92, §
bij artikel 2, 3°, van het decreet van 10 maart 2007). 3, alinéa 3, du même Code, inséré par l'article 2, 3°, du décret du 10
B.29.4. Zoals in B.28 is vermeld, wordt de kandidaat-huurder van een mars 2007). B.29.4. Comme il est dit en B.28, le candidat à la location d'une
sociale woning vanaf zijn inschrijving in het kandidatenregister habitation sociale est formellement informé de l'obligation d'aptitude
uitdrukkelijk op de hoogte gebracht van de in de bestreden bepalingen linguistique énoncée par les dispositions attaquées dès son
geformuleerde taalvaardigheidsverplichting, hetgeen hem in staat stelt inscription dans le registre des candidats, ce qui lui permet
vanaf dat ogenblik de nodige stappen te zetten om die toekomstige d'entreprendre dès ce moment les démarches utiles au respect de cette
verplichting in acht te nemen (Parl. St., Vlaams Parlement, 2016-2017, obligation future (Doc. parl., Parlement flamand, 2016-2017, n°
nr. 1045/1, pp. 3, 5 en 14; ibid., nr. 1045/2, p. 9). Zoals in B.29.1 1045/1, pp. 3, 5 et 14; ibid., n° 1045/2, p. 9). Comme il est dit en
is vermeld, is de huurder van een sociale woning evenwel niet ertoe B.29.1, le locataire d'une habitation sociale n'est pas pour autant
gehouden op het ogenblik van de inwerkingtreding van de tenu de disposer de la connaissance requise du néerlandais au moment
huurovereenkomst over de vereiste kennis van het Nederlands te de l'entrée en vigueur du contrat de location. Il dispose encore, à
beschikken. Vanaf dat ogenblik beschikt hij nog over een termijn om compter de ce moment, d'un délai pour acquérir cette connaissance
die kennis te verwerven (artikel 92, § 3, 6° en 7°, van de Vlaamse (article 92, § 3, 6° et 7°, du Code flamand du logement).
Wooncode). Indien hij om beroepsmatige, medische of persoonlijke redenen En outre, si, pour des raisons professionnelles, médicales ou
tijdelijk niet in staat is om binnen de opgelegde termijn het vereiste personnelles, il n'est temporairement pas en mesure d'acquérir le
kennisniveau te verwerven, kan hij bovendien daartoe het voordeel van niveau de connaissance requis dans le délai imparti, il peut
een extra termijn genieten (artikel 92, § 3, derde lid, van de Vlaamse bénéficier d'un délai supplémentaire pour ce faire (article 92, § 3,
Wooncode, ingevoegd bij artikel 2, 3°, van het decreet van 10 maart 2007). alinéa 3, du Code flamand du logement, inséré par l'article 2, 3°, du décret du 10 mars 2007).
B.29.5. Wanneer de huurder van een sociale woning de in de bestreden B.29.5. Lorsque le locataire d'une habitation sociale ne respecte pas
bepalingen geformuleerde taalkennisverplichting niet naleeft, kan de l'obligation d'aptitude linguistique énoncée par les dispositions
verhuurder, onder bepaalde voorwaarden, en indien de huurder daarmee attaquées, le bailleur peut, à certaines conditions et si le locataire
instemt, hem begeleiden of laten begeleiden met het oog op de y consent, accompagner ou faire accompagner celui-ci en vue du respect
inachtneming van die verplichting (artikel 92, § 3, tweede lid, van de de cette obligation (article 92, § 3, alinéa 2, du Code flamand du
Vlaamse Wooncode, ingevoegd bij artikel 2, 3°, van het decreet van 10 maart 2007). logement, inséré par l'article 2, 3°, du décret du 10 mars 2007).
B.29.6. De huurder van een sociale woning heeft toegang tot een ruim B.29.6. Le locataire d'une habitation sociale a accès à une large
aanbod kosteloze cursussen Nederlands (Parl. St., Vlaams Parlement, offre de cours de néerlandais gratuits (Doc. parl., Parlement flamand,
2016-2017, nr. 1045/1, pp. 4, 5 en 7-8; ibid., nr. 1045/2, p. 4). 2016-2017, n° 1045/1, pp. 4, 5 et 7-8; ibid., n° 1045/2, p. 4).
B.29.7. Tot slot is de in de bestreden bepalingen beoogde basiskennis B.29.7. Enfin, la connaissance de base du néerlandais visée par les
van het Nederlands in elk geval nuttig voor de huurder van een in het dispositions attaquées est, en tout état de cause, utile au locataire
Nederlandse taalgebied gelegen sociale woning. Die kennis kan hem in d'une habitation sociale sise en région de langue néerlandaise. Cette
staat stellen de draagwijdte van de rechten en plichten die connaissance peut lui permettre de mieux comprendre la portée des
voortvloeien uit de gesloten huurovereenkomst beter te begrijpen, die droits et obligations qui découlent du bail conclu, de faire valoir
rechten te doen gelden en die plichten in acht te nemen, met name door ces droits et de respecter ces obligations, notamment en communiquant
te communiceren met de personen die hem, indien nodig, daartoe zullen avec les personnes qui pourront, si nécessaire, l'aider à cette fin.
kunnen helpen. De ontstentenis van een basiskennis van het Nederlands kan de L'absence d'une connaissance de base du néerlandais peut compromettre
veiligheid en de leefbaarheid in de sociale wooncomplexen in het la sécurité et la qualité de vie dans les immeubles d'habitations
gedrang brengen wegens een gebrekkige communicatie tussen de huurders sociales en raison d'une communication déficiente entre les locataires
alsook tussen die laatsten en de verhuurder, omdat die personen niet ainsi qu'entre ces derniers et le bailleur, du fait que ces personnes
over een gemeenschappelijke taal zouden beschikken. Een sociale ne disposeraient pas d'une langue commune. Un locataire social peut en
huurder kan bovendien worden benadeeld omdat hij niet in staat is een outre être lésé parce qu'il n'est pas en mesure d'exprimer une demande
vraag in verband met zijn rechten uit te drukken (Parl. St., Vlaams en rapport avec ses droits (Doc. parl., Parlement flamand, 2016-2017,
Parlement, 2016-2017, nr. 1045/1, pp. 3, 6 en 7). n° 1045/1, pp. 3, 6 et 7).
In die omstandigheden draagt de bij de bestreden bepalingen opgelegde Dans ces circonstances, la connaissance du néerlandais imposée par les
kennis van het Nederlands bij tot de inwerkingstelling van het recht dispositions attaquées contribue à la mise en oeuvre du droit à un
op een behoorlijke huisvesting van de bij die bepalingen beoogde logement décent des locataires visés par ces dispositions.
huurders. B.29.8. Uit het voorgaande volgt dat, sinds de inwerkingtreding van de B.29.8. Il résulte de ce qui précède que, depuis l'entrée en vigueur
bestreden bepalingen, de taalverplichting die verbonden is aan het des dispositions attaquées, l'obligation d'ordre linguistique liée à
huren van een sociale woning, derhalve geen vermindering van het la location d'une habitation sociale n'entraîne dès lors pas une
niveau van bescherming van het recht op huisvesting met zich réduction du degré de protection du droit à un logement.
meebrengt. B.30. In zoverre het is afgeleid uit de schending van artikel 23, B.30. En ce qu'il est pris de la violation de l'article 23, alinéa 3,
derde lid, 3°, van de Grondwet, is het tweede middel niet gegrond. 3°, de la Constitution, le deuxième moyen n'est pas fondé.
De artikelen 10 en 11 van de Grondwet Les articles 10 et 11 de la Constitution
B.31. Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
10 en 11 van de Grondwet door artikel 92, § 3, eerste lid, 6° en 7°, B.31. Le deuxième moyen est pris de la violation des articles 10 et 11
van de Vlaamse Wooncode, in zoverre de bestreden bepalingen een de la Constitution par l'article 92, § 3, alinéa 1er, 6° et 7°, du
Code flamand du logement, en ce que les dispositions attaquées
verschil in behandeling zouden invoeren tussen twee categorieën van introduiraient une différence de traitement entre deux catégories de
huurders van een sociale woning die onderworpen zijn aan de locataires d'une habitation sociale soumis à l'obligation de disposer
verplichting om te beschikken over het vereiste niveau van kennis van du niveau requis de connaissance du néerlandais : d'une part, celui
het Nederlands : enerzijds, diegene die over het vereiste kennisniveau qui dispose du niveau de connaissance requis et, d'autre part, celui
beschikt en, anderzijds, diegene die nog niet over dat kennisniveau qui ne dispose pas encore de ce niveau de connaissance.
beschikt. B.32. Bij de bestreden bepalingen wordt een taalkennisverplichting B.32. Les dispositions attaquées énoncent une obligation d'aptitude
geformuleerd die geldt voor die beide categorieën van huurders van een linguistique qui vaut pour ces deux catégories de locataires d'une
sociale woning. habitation sociale.
Daarbij wordt tussen hen geen enkel onderscheid gemaakt. Het Elles ne font aucune distinction entre eux. La différence de
bekritiseerde verschil in behandeling is dus onbestaande. traitement critiquée est donc inexistante.
B.33. In zoverre het is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 B.33. En ce qu'il est pris de la violation des articles 10 et 11 de la
en 11 van de Grondwet, is het tweede middel niet gegrond. Constitution, le deuxième moyen n'est pas fondé.
Ten aanzien van het derde middel Quant au troisième moyen
B.34. Het derde middel is afgeleid uit de schending, door de laatste B.34. Le troisième moyen est pris de la violation, par la phrase
zin van het 6° en het 7° van het in B.2.3 aangehaalde artikel 92, § 3, finale du 6° et du 7° de l'article 92, § 3, alinéa 1er, du Code
eerste lid, van de Vlaamse Wooncode, van artikel 78 van de bijzondere flamand du logement, cité en B.2.3, de l'article 78 de la loi spéciale
wet van 8 augustus 1980 alsook van de artikelen 10 en 11 van de du 8 août 1980 ainsi que des articles 10 et 11 de la Constitution, lus
Grondwet, in samenhang gelezen met het rechtszekerheidsbeginsel. en combinaison avec le principe de la sécurité juridique.
B.35. Krachtens artikel 142, tweede lid, van de Grondwet en artikel 1 B.35. En vertu de l'article 142, alinéa 2, de la Constitution et de
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof is l'article 1er de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour
constitutionnelle, la Cour est compétente pour statuer sur les recours
het Hof bevoegd om uitspraak te doen op de beroepen tot vernietiging en annulation d'une loi, d'un décret ou d'une règle visée à l'article
van een wet, een decreet of een in artikel 134 van de Grondwet 134 de la Constitution pour cause de violation des règles qui sont
bedoelde regel, wegens schending van de regels die door of krachtens
de Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden établies par la Constitution ou en vertu de celle-ci pour déterminer
bevoegdheid van de federale overheid, de gemeenschappen en de gewesten les compétences respectives de l'autorité fédérale, des communautés et
en wegens schending van de artikelen van titel II (« De Belgen en hun des régions et pour cause de violation des articles du titre II (« Des
rechten ») en van de artikelen 143, § 1, 170, 172 en 191 van de Belges et de leurs droits ») et des articles 143, § 1er, 170, 172 et
Grondwet. 191 de la Constitution.
B.36. Artikel 78 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 bepaalt : B.36. L'article 78 de la loi spéciale du 8 août 1980 dispose :
« De Regering heeft geen andere macht dan die welke de Grondwet en de « Le Gouvernement n'a d'autres pouvoirs que ceux que lui attribuent
wetten en decreten krachtens de Grondwet uitgevaardigd, haar formellement la Constitution et les lois et décrets portés en vertu de
uitdrukkelijk toekennen ». celle-ci ».
Die regel strekt niet ertoe de onderscheiden bevoegdheid van de Cette règle n'a pas pour objet de déterminer les compétences
federale overheid en de deelentiteiten te bepalen. respectives de l'autorité fédérale et des entités fédérées.
Het Hof is dus niet bevoegd om uitspraak te doen over de inachtneming La Cour n'est donc pas compétente pour statuer sur le respect de cette
van die regel. règle.
B.37. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 moeten de middelen van het verzoekschrift te kennen geven welke van de regels waarvan het Hof de naleving waarborgt, zouden zijn geschonden, alsook welke de bepalingen zijn die deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in welk opzicht die regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden. Die vereiste is niet louter formeel. Zij strekt ertoe aan het Hof alsook aan de instellingen en de personen die een memorie tot het Hof kunnen richten, een duidelijke en ondubbelzinnige uiteenzetting van de middelen te verstrekken. B.38. Het rechtszekerheidsbeginsel verbiedt de wetgever om zonder objectieve en redelijke verantwoording afbreuk te doen aan het belang van de rechtsonderhorigen om in staat te zijn de rechtsgevolgen van hun handelingen te voorzien. B.39. De uiteenzetting van het derde middel maakt het niet mogelijk te begrijpen in welk opzicht de bestreden bepalingen dat beginsel, in B.37. Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, les moyens de la requête doivent faire connaître, parmi les règles dont la Cour garantit le respect, celles qui seraient violées ainsi que les dispositions qui violeraient ces règles et exposer en quoi ces règles auraient été transgressées par ces dispositions. Cette exigence n'est pas de pure forme. Elle vise à fournir à la Cour ainsi qu'aux institutions et aux personnes qui peuvent adresser un mémoire à la Cour un exposé clair et univoque des moyens. B.38. Le principe de la sécurité juridique interdit au législateur de porter atteinte sans justification objective et raisonnable à l'intérêt que possèdent les sujets de droit d'être en mesure de prévoir les conséquences juridiques de leurs actes. B.39. L'exposé du troisième moyen ne permet pas de comprendre en quoi les dispositions attaquées violeraient ce principe, lu en combinaison
samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, zouden schenden. B.40. Het derde middel is niet ontvankelijk. Om die redenen, het Hof, onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.13.3, verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 17 oktober 2019. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, avec les articles 10 et 11 de la Constitution. B.40. Le troisième moyen est irrecevable. Par ces motifs, la Cour, sous réserve de ce qui est dit en B.13.3, rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 17 octobre 2019. Le greffier, F. Meersschaut Le président,
F. Daoût F. Daoût
^