← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 131/2019 van 10 oktober 2019 Rolnummer 7038 In zake : het
beroep tot vernietiging van artikel 148 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 6 juli 2018 « houdende
wijziging van diverse bepalingen van het Provinciede Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût,
en de rechters L. L(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 131/2019 van 10 oktober 2019 Rolnummer 7038 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 148 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 6 juli 2018 « houdende wijziging van diverse bepalingen van het Provinciede Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...) | Extrait de l'arrêt n° 131/2019 du 10 octobre 2019 Numéro du rôle : 7038 En cause : le recours en annulation de l'article 148 du décret de la Région flamande du 6 juillet 2018 « modifiant diverses dispositions du Décret provincial du 9 décembr La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 131/2019 van 10 oktober 2019 | Extrait de l'arrêt n° 131/2019 du 10 octobre 2019 |
Rolnummer 7038 | Numéro du rôle : 7038 |
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 148 van het decreet | En cause : le recours en annulation de l'article 148 du décret de la |
van het Vlaamse Gewest van 6 juli 2018 « houdende wijziging van | Région flamande du 6 juillet 2018 « modifiant diverses dispositions du |
diverse bepalingen van het Provinciedecreet van 9 december 2005 », | Décret provincial du 9 décembre 2005 », introduit par M. V.D. et |
ingesteld door M. V.D. en anderen. | autres. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. | composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, |
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en R. Leysen, | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et R. Leysen, assistée du |
bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, | greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging | I. Objet du recours et procédure |
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 3 november | Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 3 |
2018 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 6 | novembre 2018 et parvenue au greffe le 6 novembre 2018, un recours en |
november 2018, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 148 | annulation de l'article 148 du décret de la Région flamande du 6 |
van het decreet van het Vlaamse Gewest van 6 juli 2018 « houdende | juillet 2018 « modifiant diverses dispositions du Décret provincial du |
wijziging van diverse bepalingen van het Provinciedecreet van 9 | |
december 2005 » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 27 | 9 décembre 2005 » (publié au Moniteur belge du 27 septembre 2018) a |
september 2018) door M. V.D., D.M., J.C. en M.A., bijgestaan en | été introduit par M. V.D., D.M., J.C. et M.A., assistés et représentés |
vertegenwoordigd door Mr. P. Vande Casteele, advocaat bij de balie te Antwerpen. | par Me P. Vande Casteele, avocat au barreau d'Anvers. |
(...) | (...) |
II. In rechte | II. En droit |
(...) | (...) |
B.1. De bestreden bepaling heft artikel 187 van het Provinciedecreet | B.1. La disposition attaquée abroge l'article 187 du décret provincial |
op. Dat artikel voorzag in de mogelijkheid voor inwoners om namens de provincie in rechte op te treden. Het artikel bepaalde : « Als de deputatie of de provincieraad nalaten in rechte op te treden, kunnen een of meer inwoners in rechte optreden namens de provincie, mits zij onder zekerheidstelling aanbieden om persoonlijk de kosten van het geding te dragen en in te staan voor de veroordeling tot schadevergoeding of boete wegens tergend en roekeloos geding of hoger beroep die kan worden uitgesproken. Dit recht staat ook open voor de rechtspersonen waarvan de maatschappelijke zetel in de provincie is gevestigd. De provincie kan over het geding geen dading aangaan of er afstand van doen zonder instemming van degene die het geding in haar naam heeft gevoerd. Op straffe van onontvankelijkheid kunnen personen, vermeld in het eerste en het tweede lid, slechts namens de provincie in rechte optreden indien zij het gedinginleidende stuk aan de deputatie hebben betekend, en, daaraan voorafgaand, de deputatie wegens het | du 9 décembre 2005. Cet article permettait aux habitants d'ester en justice au nom de la province. Il disposait : « Si la députation ou le conseil provincial décident [lire : omettent] d'ester en justice, un ou plusieurs habitants peuvent intervenir en justice au nom de la province, pour autant qu'ils garantissent de supporter personnellement les frais de procédure ainsi que d'assurer la condamnation à des dommages et intérêts ou une amende pour procédure téméraire et vexatoire ou pour un recours qui pourrait être prononcé. Ce droit est également ouvert aux personnes morales dont le siège social est établi dans la province. La province ne peut pas accepter une transaction quant à la procédure ou y renoncer sans l'accord de ceux qui auront lancé la procédure en son nom. Sous peine d'irrecevabilité, des personnes visées aux alinéas premier et deux ne peuvent ester en justice au nom de la province que lorsqu'ils ont signifié la pièce introductive à la députation, et ont préalablement mis en demeure la députation à cause de l'inaction et |
niet-optreden in gebreke hebben gesteld en na een termijn van tien | lorsqu'aucune intervention en justice action de la part de |
dagen na de betekening van deze ingebrekestelling geen optreden in | l'administration provinciale n'a eu lieu dans un délai de dix jours |
rechte vanwege het provinciebestuur heeft plaatsgevonden. In geval van | après la notification de cette mise en demeure. En cas d'urgence, |
hoogdringendheid is geen voorafgaande ingebrekestelling vereist ». | aucune mise en demeure préalable n'est requise ». |
B.2. Het opgeheven artikel 187 van het Provinciedecreet is nauw | B.2. L'article 187, abrogé, du décret provincial du 9 décembre 2005 |
verwant met artikel 194 van het Gemeentedecreet, dat eveneens werd | est étroitement lié à l'article 194 du décret communal du 15 juillet |
opgeheven, bij artikel 577 van het decreet van 22 december 2017 « over | 2005, abrogé quant à lui par l'article 577 du décret du 22 décembre |
het lokaal bestuur ». Die opheffing is vernietigd bij het arrest nr. | 2017 « sur l'administration locale ». La Cour a annulé cette |
129/2019. Artikel 194 van het Gemeentedecreet bepaalt : « Als het college van burgemeester en schepenen of de gemeenteraad nalaten in rechte op te treden, kunnen een of meer inwoners in rechte optreden namens de gemeente, mits zij onder zekerheidstelling aanbieden om persoonlijk de kosten van het geding te dragen en in te staan voor de veroordeling tot schadevergoeding of boete wegens tergend en roekeloos geding of hoger beroep die kan worden uitgesproken. Dit recht staat ook open voor de rechtspersonen waarvan de maatschappelijke zetel in de gemeente is gevestigd. De gemeente kan over het geding geen dading aangaan of er afstand van doen zonder instemming van degene die het geding in haar naam heeft gevoerd. Op straffe van onontvankelijkheid kunnen personen vermeld in het eerste en tweede lid slechts namens de gemeente in rechte optreden indien zij de gedinginleidende akte aan het college van burgemeester en schepenen hebben betekend en, daaraan voorafgaand, het college van | abrogation par son arrêt n° 129/2019. L'article 194 du décret communal du 15 juillet 2005 dispose : « Si le collège des bourgmestre et échevins ou le conseil communal omet d'agir en droit, un ou plusieurs habitants peuvent agir en droit au nom de la commune, à condition qu'ils garantissent de supporter personnellement les frais de procédure ainsi que d'assurer la condamnation à des dommages et intérêts ou une amende pour procédure téméraire et vexatoire ou pour un recours qui pourrait être prononcé. Ce droit est également ouvert aux personnes morales dont le siège social est établi dans la commune. La commune ne pourra pas accepter une transaction quant à la procédure ou y renoncer sans l'accord de ceux qui auront lancé la procédure en son nom. Sous peine d'irrecevabilité, les personnes visées aux alinéas premier et deux ne peuvent agir en droit au nom de la commune que si elles ont notifié l'acte introductif d'instance au collège des bourgmestre et échevins et, préalablement, ont mis en demeure le collège des |
burgemeester en schepenen wegens het niet-optreden in gebreke hebben | bourgmestre et échevins en raison de l'inaction, et si, après un délai |
gesteld en na een termijn van tien dagen na de betekening van deze | de dix jours suivant cette notification de la mise en demeure, aucune |
ingebrekestelling geen optreden in rechte vanwege het gemeentebestuur | action en droit de la part de l'administration communale n'a eu lieu. |
heeft plaatsgevonden. In geval van hoogdringendheid is geen voorafgaande ingebrekestelling vereist ». | En cas d'urgence, une mise en demeure préalable n'est pas requise ». |
B.3.1. Artikel 194 van het Gemeentedecreet gaat terug op artikel 271, | B.3.1. L'article 194 du décret communal du 15 juillet 2005 trouve son |
origine dans l'article 271, § 1er, de la Nouvelle loi communale et | |
dans l'article 150 de la loi communale du 30 mars 1836. | |
§ 1, van de Nieuwe Gemeentewet en op artikel 150 van de Gemeentewet | Selon les travaux préparatoires de l'article 150 de la loi communale |
van 30 maart 1836. | du 30 mars 1836, cette disposition visait le cas où la commune refuse |
Volgens de parlementaire voorbereiding van artikel 150 van de | d'intervenir et laisse se produire des infractions aux dépens de |
Gemeentewet van 30 maart 1836 beoogde die bepaling het geval waarbij | |
de gemeente weigert op te treden en inbreuken laat geschieden ten | |
koste van bepaalde inwoners (Pasin., 1836, p. 388). Aldus worden de | certains habitants (Pasin., 1836, p. 388). Ainsi, les intérêts de la |
belangen van de gemeente beschermd tegen het stilzitten van haar eigen bestuur. | commune sont protégés contre l'inaction de sa propre administration. |
Toen de Vlaamse decreetgever met artikel 187 van het Provinciedecreet | Lorsque, par l'article 187 du décret provincial du 9 décembre 2005, le |
de inwoners van de provincies toeliet om namens de provincie waarvan | législateur décrétal flamand a autorisé les habitants d'une province à |
zij inwoner zijn, in rechte op te treden, verwees hij naar het | agir en justice au nom de celle-ci, il s'est référé au droit analogue |
overeenkomstige recht dat op gemeentelijk vlak reeds bestond (Parl. | qui existait déjà au niveau communal (Doc. parl., Parlement flamand, |
St., Vlaams Parlement, 2005-2006, nr. 473/1, p. 81). | 2005-2006, n° 473/1, p. 81). |
B.3.2. De mogelijkheid voor inwoners om namens de gemeente in rechte | B.3.2. La possibilité pour les habitants d'une commune d'ester en |
justice au nom de celle-ci a connu un regain d'intérêt à la suite de | |
op te treden, kreeg een hernieuwde belangstelling na de invoering van | l'instauration de l'action en cessation environnementale, par la loi |
de milieustakingsvordering bij de wet van 12 januari 1993 « | du 12 janvier 1993 « concernant un droit d'action en matière de |
betreffende een vorderingsrecht inzake bescherming van het leefmilieu ». Artikel 1 van die wet bepaalt : | protection de l'environnement ». L'article 1er de cette loi dispose : |
« Onverminderd de bevoegdheid van andere rechtscolleges op basis van | « Sans préjudice des compétences d'autres juridictions en vertu |
andere wetsbepalingen, stelt de voorzitter van de rechtbank van eerste | d'autres dispositions légales, le président du tribunal de première |
aanleg, op verzoek van de procureur des Konings, van een | instance, à la requête du procureur du Roi, d'une autorité |
administratieve overheid of van een rechtspersoon die de bescherming | administrative ou d'une personne morale ayant dans son objet social la |
van het leefmilieu tot doel heeft, die in zijn statuten het | protection de l'environnement, ayant défini dans ses statuts le |
grondgebied heeft omschreven tot waar zijn bedrijvigheid zich | territoire auquel s'étend son activité et remplissant les conditions |
uitstrekt en die de voorwaarden voorzien in artikel 17, tweede lid, 1° | prévues à l'article 17, alinéa 2, 1° à 4°, du Code judiciaire, |
tot 4°, van het Gerechtelijk Wetboek vervult, het bestaan vast van een | constate l'existence d'un acte même pénalement réprimé, constituant |
zelfs onder het strafrecht vallende handeling, die een kennelijke | |
inbreuk is of een ernstige dreiging vormt voor een inbreuk op één of | une violation manifeste ou une menace grave de violation d'une de |
meer bepalingen van wetten, decreten, ordonnanties, verordeningen of | plusieurs dispositions des lois, décrets, ordonnances, règlements ou |
besluiten betreffende de bescherming van het leefmilieu. | arrêtés relatifs à la protection de l'environnement. |
Hij kan de staking bevelen van handelingen waarvan de uitvoering reeds | Il peut ordonner la cessation d'actes qui ont formé un commencement |
is begonnen of maatregelen opleggen ter preventie van de uitvoering | d'exécution ou imposer des mesures visant à prévenir l'exécution de |
ervan of ter voorkoming van schade aan het leefmilieu. Voor elk debat | ces actes ou à empêcher des dommages à l'environnement. Avant tout |
over de grond van de zaak moet een verzoeningspoging plaatshebben. | débat au fond, une tentative de conciliation aura lieu. |
De voorzitter kan aan de overtreder een termijn toestaan om aan de | Le président peut accorder au contrevenant un délai pour se conformer |
opgelegde maatregelen te voldoen ». | aux mesures ordonnées ». |
B.3.3. Artikel 1, eerste lid, van de wet van 12 januari 1993 verleent | B.3.3. L'article 1er, alinéa 1er, de la loi du 12 janvier 1993 accorde |
een vorderingsrecht inzake bescherming van het leefmilieu aan onder | un droit d'action en matière de protection de l'environnement |
meer een « administratieve overheid ». Tot de administratieve | notamment à une « autorité administrative ». Parmi les autorités |
overheden bedoeld in artikel 1 van de wet behoren de gemeenten en de | administratives visées à l'article 1er de la loi figurent les communes |
provincies. Bijgevolg kan een gemeente of een provincie op grond van | et les provinces. Par conséquent, cette disposition habilite une |
die bepaling een vordering tot staking instellen ter bescherming van | commune ou une province à introduire une action en cessation en vue de |
het leefmilieu of ter voorkoming van een ernstige dreiging voor het | protéger l'environnement ou d'empêcher une menace grave pour |
leefmilieu op haar grondgebied voor zover die bescherming van dat | l'environnement sur son territoire, pour autant que la protection de |
aspect van het leefmilieu tot haar bevoegdheid behoort (Cass., 14 | cet aspect de l'environnement relève de sa compétence (Cass., 14 |
februari 2002, C.99.0032.N). | février 2002, C.99.0032.N). |
De gemeente of provincie wordt geacht in een dergelijk geval een | La commune ou la province est réputée avoir un intérêt à cet égard |
belang te hebben (Cass., 14 februari 2002, voormeld; in dezelfde zin | (Cass., 14 février 2002, précité; dans le même sens, Cass., 10 mars |
Cass., 10 maart 2008, C.06.0173.N). Bijgevolg moet de gemeente of | 2008, C.06.0173.N). En conséquence, la commune ou la province ne doit |
provincie niet doen blijken van een eigen belang in de zin van artikel | |
17 van het Gerechtelijk Wetboek. Hun vorderingsrecht vloeit | pas justifier d'un intérêt propre au sens de l'article 17 du Code |
rechtstreeks voort uit de wet van 12 januari 1993. | judiciaire. Son droit d'action découle directement de la loi du 12 |
B.3.4. Uit de combinatie van de voormelde bepalingen volgt dat een | janvier 1993. B.3.4. La lecture combinée des dispositions précitées fait apparaître |
inwoner een vordering tot staking namens de gemeente of provincie kan | qu'un habitant peut introduire une action en cessation au nom de la |
instellen, als de bevoegde organen nalaten dat te doen. Vermits die | commune ou de la province lorsque les organes compétents s'abstiennent |
vordering « namens » de gemeente of provincie wordt ingesteld, treedt | de le faire. Puisque cette action est introduite « au nom » de la |
die inwoner in dat geval op als vertegenwoordiger van de gemeente of | commune ou de la province, l'habitant agit dans ce cas en tant que |
provincie. Bijgevolg dient die inwoner in dat geval evenmin van een | représentant de la commune ou de la province. Dès lors, cet habitant |
belang in de zin van artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek te doen blijken. | ne doit pas non plus justifier dans ce cas d'un intérêt au sens de l'article 17 du Code judiciaire. |
B.4.1. Het Hof heeft zich reeds meermaals over het in het geding | B.4.1. La Cour s'est déjà prononcée à plusieurs reprises sur le droit |
zijnde vorderingsrecht van de inwoners uitgesproken. | d'action en cause des habitants. |
B.4.2. Bij zijn arresten nrs. 70/2007 van 26 april 2007 en 121/2007 | B.4.2. Par ses arrêts nos 70/2007 du 26 avril 2007 et 121/2007 du 19 |
van 19 september 2007, gewezen op prejudiciële vragen, heeft het Hof | septembre 2007, rendus sur questions préjudicielles, la Cour a dit |
voor recht gezegd dat artikel 1 van de wet van 12 januari 1993, in | pour droit que l'article 1er de la loi du 12 janvier 1993, lu en |
samenhang gelezen met artikel 271, § 1, van de Nieuwe Gemeentewet, de | combinaison avec l'article 271, § 1er, de la Nouvelle loi communale, |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet schendt, wanneer die | ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution lorsque ces |
bepalingen in die zin worden geïnterpreteerd dat een inwoner van een | dispositions sont interprétées en ce sens qu'un habitant d'une commune |
gemeente namens die gemeente een vordering tot staking kan instellen, | peut intenter une action en cessation au nom de cette commune, même si |
zelfs indien de betwiste handeling in overeenstemming is met een | l'acte contesté est conforme à une autorisation ou à un avis favorable |
vergunning of een gunstig advies van die gemeente. | de cette commune. |
Artikel 159 van de Grondwet belet een administratieve overheid immers | En effet, l'article 159 de la Constitution n'empêche pas une autorité |
niet om voor een rechter de onwettigheid aan te voeren van een besluit | administrative d'invoquer devant un juge l'illégalité d'une décision |
dat zij zelf heeft genomen. Er zou ook niet kunnen worden aangevoerd | qu'elle a elle-même prise. On ne saurait en outre alléguer que la |
dat de gemeente - en dus ook de inwoner die namens de gemeente | commune - et donc également l'habitant qui agit au nom de la commune - |
optreedt - geen belang zou hebben bij een dergelijke vordering, | n'a aucun intérêt à semblable action, étant donné qu'une commune qui |
vermits een gemeente, die op grond van artikel 1 van de wet van 12 | intente une action en cessation sur la base de l'article 1er de la loi |
januari 1993 een vordering tot staking instelt ter bescherming van het | du 12 janvier 1993 en vue de protéger l'environnement ou de prévenir |
leefmilieu of ter voorkoming van een ernstige dreiging voor het | |
leefmilieu op haar grondgebied, wordt geacht een belang te hebben | une menace grave pour l'environnement sur son territoire est réputée |
(Cass., 14 februari 2002, voormeld; Cass., 10 maart 2008, voormeld). | avoir un intérêt (Cass., 14 février 2002, précité; Cass., 10 mars |
Dat is anders wanneer de inwoners namens de gemeente of de provincie | 2008, précité). Ce cas de figure ne se présente pas lorsque les |
een burgerlijke vordering instellen of een strafvordering op gang | habitants d'une commune ou d'une province introduisent une action |
civile au nom de celle-ci, ou lorsqu'ils intentent une action publique | |
brengen door burgerlijkepartijstelling of indien zij namens de | au nom de l'une ou l'autre par le biais d'une constitution de partie |
gemeente of de provincie een annulatieberoep bij een administratief | civile, ou lorsqu'ils introduisent au nom de la commune ou de la |
province un recours en annulation auprès d'une juridiction | |
rechtscollege of een beroep tot vernietiging bij het Hof indienen. In | administrative ou un recours en annulation auprès de la Cour. Dans ces |
die gevallen dienen zij steeds voor de gemeente of de provincie het | situations, ils doivent toujours démontrer l'intérêt de la commune ou |
procesbelang in de zin van artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek of | de la province au procès au sens de l'article 17 du Code judiciaire ou |
haar belang om een beroep in te dienen, aan te tonen, dan wel aan te | son intérêt à introduire un recours, ou ils doivent démontrer que la |
tonen dat de gemeente of de provincie het slachtoffer is van een | commune ou la province est victime d'une infraction. |
misdrijf. B.4.3. Bij zijn arrest nr. 29/2011 van 24 februari 2011, gewezen op | B.4.3. Par son arrêt n° 29/2011 du 24 février 2011, rendu sur question |
een prejudiciële vraag, diende het Hof zich uit te spreken over de | préjudicielle, la Cour devait se prononcer sur la constitutionnalité |
grondwettigheid van artikel 1 van de wet van 12 januari 1993 | de l'article 1er de la loi du 12 janvier 1993, lu en combinaison avec |
betreffende een vorderingsrecht inzake bescherming van het leefmilieu, | |
in samenhang gelezen met artikel 194 van het Gemeentedecreet van 15 | l'article 194 du décret communal du 15 juillet 2005, dans |
juli 2005, in die zin geïnterpreteerd dat de gemeente niet de | l'interprétation selon laquelle la commune n'aurait pas la possibilité |
mogelijkheid zou hebben om zich in een procedure die door een inwoner | de se faire assister par un avocat de son choix dans une procédure |
namens die gemeente is ingeleid, te laten bijstaan door een zelf | qu'un habitant a introduite au nom de cette commune. |
gekozen advocaat. | |
Het Hof heeft bij dat arrest geoordeeld dat het feit dat een vordering | Par cet arrêt, la Cour a jugé que le fait qu'une action soit intentée |
is ingeleid namens de gemeente door een inwoner, niet belet dat het | au nom de la commune par un de ses habitants n'empêche pas que le |
college van burgemeester en schepenen het recht heeft om zelf een | collège des bourgmestre et échevins ait le droit de choisir lui-même |
raadsman te kiezen en aan te stellen (B.13). De voormelde bepalingen | un conseil et de le désigner (B.13). Les dispositions précitées ne |
beperken bijgevolg het recht van de gemeente om vrij een raadsman te | limitent donc pas le droit, pour la commune, de choisir librement un |
kiezen niet (B.14). | conseil (B.14). |
B.4.4. Bij zijn arrest nr. 9/2014 van 23 januari 2014 heeft het Hof | B.4.4. Par son arrêt n° 9/2014 du 23 janvier 2014, la Cour s'est |
geoordeeld over een beroep tot vernietiging van de bepalingen die het | prononcée sur un recours en annulation des dispositions qui limitaient |
recht van de inwoners om namens de gemeente of de provincie op te | le droit des habitants d'agir au nom de la commune ou de la province, |
treden, zoals daarin is voorzien in artikel 194 van het | comme le prévoient l'article 194 du décret communal du 15 juillet 2005 |
Gemeentedecreet en in artikel 187 van het Provinciedecreet, beperkten | et l'article 187 du décret provincial du 9 décembre 2005, aux cas où |
tot de gevallen waarin schade aan het leefmilieu wordt toegebracht. | un dommage est causé à l'environnement. |
Het Hof besloot dat de afschaffing, in alle aangelegenheden die geen | La Cour a conclu que la suppression, dans toutes les matières qui ne |
betrekking hebben op het leefmilieu sensu stricto, van de mogelijkheid | concernent pas l'environnement au sens strict, de la possibilité pour |
van de inwoners om het algemeen belang van hun gemeente of provincie | les habitants de défendre l'intérêt général de leur commune ou de leur |
te beschermen tegen het onverantwoorde stilzitten van hun bestuur, | province contre l'inaction infondée de leur administration ne pouvait |
niet kon worden verantwoord. Bijgevolg vernietigde het in artikel 194 | être justifiée. Par conséquent, la Cour a annulé, dans l'article 194 |
du décret communal du 15 juillet 2005, les mots « et si cette inaction | |
résulte en des dommages environnementaux et en une menace grave de | |
van het Gemeentedecreet en in artikel 187 van het Provinciedecreet de | dommages environnementaux, » et, dans l'article 187 du décret |
woorden « en als gevolg van dit stilzitten het leefmilieu schade | provincial du 9 décembre 2005, les mots « et lorsque suite à cette |
toegebracht wordt of een ernstige dreiging op schade aan het | inaction des dommages à l'environnement ont été causés ou lorsqu'une |
leefmilieu ontstaat, ». | telle menace se produit, ». |
B.4.5. Bij zijn arrest nr. 60/2016 van 28 april 2016, gewezen op | B.4.5. Par son arrêt n° 60/2016 du 28 avril 2016, rendu sur question |
prejudiciële vraag, was het Hof van oordeel dat de rechten van | préjudicielle, la Cour a estimé que les droits de la défense des |
verdediging van de gemeenten op onevenredige wijze worden beperkt | communes sont restreints de manière disproportionnée si la commune, |
indien de gemeente, vertegenwoordigd door haar college van | représentée par son collège des bourgmestre et échevins, ne peut |
burgemeester en schepenen, enkel kan deelnemen aan het door een | participer à l'instance concernant l'action en cessation introduite |
inwoner op grond van artikel 194 van het Gemeentedecreet en artikel 1 | par un habitant sur la base de l'article 194 du décret communal du 15 |
van de wet van 12 januari 1993 ingestelde geding betreffende de | juillet 2005 et de l'article 1er de la loi du 12 janvier 1993 que pour |
vordering tot staking, om de vordering van de inwoner te ondersteunen. | soutenir la demande de l'habitant. La Cour a toutefois conclu à une |
Het Hof besloot evenwel dat die bepalingen anders kunnen worden | |
geïnterpreteerd, in die zin dat de gemeente, vertegenwoordigd door | autre interprétation possible de ces dispositions, selon laquelle la |
haar college van burgemeester en schepenen, in het voormelde geding | commune, représentée par son collège des bourgmestre et échevins, peut |
ook haar eigen visie ter zake kan uiteenzetten en die vordering in | aussi exposer son propre point de vue dans l'instance précitée et, le |
voorkomend geval kan betwisten. | cas échéant, contester cette demande. |
Het komt aan de rechter bij wie de zaak aanhangig is gemaakt toe te | Il appartient au juge qui a été saisi de l'affaire d'apprécier la |
oordelen over de ontvankelijkheid en de gegrondheid van de vordering | recevabilité et le bien-fondé de la demande qui a été introduite par |
die door een inwoner namens de gemeente is ingesteld. De omstandigheid | un habitant au nom de la commune. Le fait que la commune, représentée |
dat de gemeente, vertegenwoordigd door haar college van burgemeester | par son collège des bourgmestre et échevins, peut exposer son point de |
en schepenen, haar visie over die vordering kan uiteenzetten en die | vue sur cette demande et, le cas échéant, contester cette demande dans |
vordering in voorkomend geval kan betwisten in het kader van een op | |
tegenspraak gevoerde procedure, doet op geen enkele wijze afbreuk aan | le cadre d'une procédure contradictoire, ne porte nullement atteinte |
het recht van de inwoners om namens de gemeente in rechte op te treden | au droit des habitants d'ester en justice au nom de la commune et de |
en het geschil door een rechter te laten beslechten. | faire trancher le litige par un juge. |
B.5.1. Het thans voorliggende beroep tot vernietiging betreft de | B.5.1. Le recours en annulation présentement examiné concerne |
algehele opheffing van artikel 187 van het Provinciedecreet. | l'abrogation intégrale de l'article 187 du décret provincial du 9 |
décembre 2005. | |
De verzoekende partijen voeren twee middelen aan, die beide zijn | Les parties requérantes invoquent deux moyens, qui sont tous les deux |
afgeleid uit een schending van de artikelen 7bis, 10, 11, 13, 22, 23, | pris d'une violation des articles 7bis, 10, 11, 13, 22, 23, 27, 159, |
27, 159, 170, 171 en 172 van de Grondwet, al dan niet in samenhang | 170, 171 et 172 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec des |
gelezen met Unierechtelijke en verdragsrechtelijke bepalingen en - | dispositions du droit de l'Union européenne et des dispositions |
enkel wat het tweede middel betreft - met het gezag van gewijsde van | conventionnelles et, uniquement en ce qui concerne le second moyen, |
de arresten nrs. 9/2014 en 60/2016. | avec l'autorité de chose jugée des arrêts nos 9/2014 et 60/2016 de la |
B.5.2. De Vlaamse Regering werpt op dat de middelen gedeeltelijk niet | Cour. B.5.2. Le Gouvernement flamand fait valoir que les moyens sont |
ontvankelijk zijn omdat zij niet voldoende uiteenzetten in welk | partiellement irrecevables, au motif qu'ils n'exposent pas |
opzicht de aangevoerde regels door de bestreden bepaling zouden zijn | suffisamment en quoi la disposition attaquée violerait les règles |
geschonden. | invoquées. |
B.5.3. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere | B.5.3. Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale |
wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, moeten de middelen | du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les moyens de la |
van het verzoekschrift te kennen geven welke van de regels waarvan het | requête doivent faire connaître, parmi les règles dont la Cour |
Hof de naleving waarborgt, zouden zijn geschonden, alsook welke de | garantit le respect, celles qui seraient violées ainsi que les |
bepalingen zijn die deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in | dispositions qui violeraient ces règles et exposer en quoi ces règles |
welk opzicht die regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn | auraient été transgressées par ces dispositions. |
geschonden. Het Hof onderzoekt de middelen in zoverre zij aan dat vereiste | La Cour examine les moyens dans la mesure où ils satisfont à cette |
voldoen. | exigence. |
B.6.1. In het eerste middel voeren de verzoekende partijen allereerst | B.6.1. Dans le premier moyen, les parties requérantes font tout |
aan dat de bestreden bepaling artikel 23, derde lid, 4°, van de | d'abord valoir que la disposition attaquée viole l'article 23, alinéa |
Grondwet schendt doordat zij de burgers verhindert om de bescherming | 3, 4°, de la Constitution, en ce qu'elle empêche les citoyens de |
van het leefmilieu na te streven. | poursuivre la protection de l'environnement. |
B.6.2. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt dat ieder het recht heeft om | B.6.2. L'article 23 de la Constitution dispose que chacun a le droit |
een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de onderscheiden | de mener une vie conforme à la dignité humaine. A cette fin, les |
wetgevers, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de | différents législateurs garantissent, en tenant compte des obligations |
economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden | correspondantes, les droits économiques, sociaux et culturels, et |
voor de uitoefening bepalen. Die rechten omvatten onder meer het recht | déterminent les conditions de leur exercice. Ces droits comprennent |
op de bescherming van een gezond leefmilieu. Het behoort tot de | notamment le droit à la protection d'un environnement sain. Il relève |
beoordelingsbevoegdheid van elke wetgever de maatregelen te bepalen | du pouvoir d'appréciation de chaque législateur de déterminer les |
die hij adequaat en opportuun acht om dat doel te verwezenlijken. | mesures qu'il estime adéquates et opportunes pour réaliser cet objectif. |
Krachtens artikel 7bis van de Grondwet dient elke wetgever bij de | En vertu de l'article 7bis de la Constitution, chaque législateur |
uitoefening van zijn bevoegdheden de doelstellingen na te streven van | doit, dans l'exercice de ses compétences, poursuivre les objectifs |
een duurzame ontwikkeling in haar sociale, economische en | d'un développement durable, dans ses dimensions sociales, économiques |
milieugebonden aspecten, rekening houdend met de solidariteit tussen | et environnementales, en tenant compte de la solidarité entre les |
de generaties. | générations. |
B.6.3. Door het veelvuldig gebruik van de milieustakingsvordering, | B.6.3. En raison de l'usage fréquent de l'action en cessation |
door de inwoners die namens de gemeente of de provincie in rechte | environnementale par les habitants qui agissent en justice au nom de |
optreden, valt de opheffing van artikel 194 van het Gemeentedecreet en | la commune ou de la province, l'abrogation de l'article 194 du décret |
artikel 187 van het Provinciedecreet binnen het toepassingsgebied van | communal du 15 juillet 2005 et de l'article 187 du décret provincial |
artikel 23, derde lid, 4°, van de Grondwet dat het recht op de | du 9 décembre 2005 relève du champ d'application de l'article 23, |
bescherming van een gezond leefmilieu waarborgt. | alinéa 3, 4°, de la Constitution, qui garantit le droit à la |
protection d'un environnement sain. | |
B.7.1. Artikel 23 van de Grondwet bevat een standstill-verplichting | B.7.1. L'article 23 de la Constitution contient une obligation de |
die eraan in de weg staat dat de bevoegde wetgever het | standstill qui interdit au législateur compétent de réduire |
beschermingsniveau dat wordt geboden door de van toepassing zijnde | significativement le degré de protection offert par la législation |
wetgeving, in aanzienlijke mate vermindert zonder dat daarvoor redenen | applicable, sans qu'existent pour ce faire des motifs d'intérêt général. |
zijn die verband houden met het algemeen belang. | |
B.7.2. In de materies die tot de provinciale bevoegdheden behoren, | B.7.2. Dans les matières qui relèvent des compétences provinciales, il |
komt het aan de provinciale overheden toe om onwettige handelingen te | revient aux autorités provinciales de faire cesser ou de prévenir des |
doen ophouden of te voorkomen en om daartoe desnoods in rechte op te | actes illicites et, au besoin, d'agir en justice à cette fin. |
treden. Artikel 187 van het Provinciedecreet beoogde de inwoners van | L'article 187 du décret provincial du 9 décembre 2005 visait à |
een provincie in de mogelijkheid te stellen om namens de provincie in | permettre aux habitants d'une province d'agir en justice au nom de la |
rechte op te treden indien de deputatie of de provincieraad dat ten | province si la députation ou le conseil provincial s'en abstiennent à |
onrechte nalaten. Het algemeen belang van de provincie - met inbegrip | tort. En effet, l'intérêt général de la province - en ce compris celui |
van de provinciale financiën - kan immers in het gedrang komen door | des finances provinciales - peut être mis en péril par l'inaction de |
het stilzitten van de deputatie of de provincieraad. | la députation ou du conseil provincial. |
Hoewel de mogelijkheid om namens de provincie in rechte op te treden | Bien que la possibilité d'agir en justice au nom de la province fût |
aan bepaalde voorwaarden was onderworpen, was zij in vele gevallen de | soumise à certaines conditions, elle constituait, dans de nombreux |
enige weg voor individuele burgers om het rechterlijk toezicht op | cas, la seule option dont les citoyens individuels disposaient pour |
onwettige handelingen te activeren. De opheffing van die mogelijkheid, | soumettre des actes illicites au contrôle juridictionnel. En abrogeant |
door de bestreden bepaling, houdt een aanzienlijke vermindering in van | cette possibilité, la disposition attaquée réduit significativement le |
het bestaande beschermingsniveau. | degré de protection existant. |
B.7.3. Het Hof dient derhalve te onderzoeken of daarvoor redenen zijn | B.7.3. La Cour doit dès lors examiner si cette mesure est justifiée |
die verband houden met het algemeen belang. | par des motifs d'intérêt général. |
B.8. Op het vlak van het milieubeleid dient het Hof, rekening houdend | B.8. En matière de politique environnementale, la Cour doit, compte |
met de verplichting die op grond van artikel 23, derde lid, 4°, van de | tenu de l'obligation faite aux législateurs régionaux par l'article |
Grondwet voor de gewestwetgevers geldt om het recht op de bescherming | 23, alinéa 3, 4°, de la Constitution de garantir le droit à la |
van een gezond leefmilieu te waarborgen, het oordeel van die wetgevers | protection d'un environnement sain, respecter l'appréciation de ces |
betreffende het algemeen belang te eerbiedigen, tenzij dat oordeel | législateurs quant à l'intérêt général, sauf si cette appréciation est |
onredelijk is. | déraisonnable. |
B.9.1. De Vlaamse Regering haalt een aantal redenen aan ter | B.9.1. Le Gouvernement flamand invoque plusieurs motifs pour justifier |
verantwoording van de bestreden maatregel. Zij voert allereerst aan | la mesure attaquée. Tout d'abord, il fait valoir que la ratio legis du |
dat de ratio legis van het vorderingsrecht van inwoners namens de | droit des habitants d'une province d'agir au nom de celle-ci est |
provincie achterhaald is. Zoals vermeld in B.3.1, is dat recht opgevat | dépassée. Ainsi qu'il est mentionné en B.3.1, ce droit a été conçu à |
naar het voorbeeld van het overeenkomstige recht dat op gemeentelijk | l'exemple du droit correspondant qui existait déjà au niveau communal. |
vlak reeds bestond. Toen de wetgever in 1836 artikel 150 van de | Quand, en 1836, le législateur a adopté l'article 150 de la loi |
Gemeentewet aannam, beoogde hij volgens de Vlaamse Regering een | communale, il entendait, selon le Gouvernement flamand, trouver une |
oplossing te bieden voor de situatie waarin een gemeente niet durfde | solution à la situation dans laquelle une commune n'osait pas ou ne |
of wilde optreden tegen vooraanstaande inwoners van de gemeente. De | voulait pas intervenir contre des habitants influents de la commune. A |
gemeenteraden waren niet op dezelfde wijze representatief samengesteld | l'époque, la composition des conseils communaux n'était pas |
zoals vandaag het geval is en het college van burgemeester en | représentative de la même manière qu'aujourd'hui et le collège des |
schepenen werd niet verkozen door de gemeenteraad maar benoemd door de | bourgmestre et échevins n'était pas élu par le conseil communal, mais |
regering. | nommé par le gouvernement. |
B.9.2. De aangehaalde reden blijkt ook uit de parlementaire | B.9.2. Le motif qui est allégué ressort aussi des travaux |
voorbereiding van het decreet van 22 december 2017 « over het lokaal | préparatoires du décret du 22 décembre 2017 « sur l'administration |
bestuur », dat artikel 194 van het Gemeentedecreet heeft opgeheven : | locale », qui a abrogé l'article 194 du décret communal du 15 juillet 2005 : |
« Toen de nationale wetgever in 1836 artikel 150 van de Gemeentewet | « Lorsque le législateur national a adopté, en 1836, l'article 150 de |
aannam (de voorloper van artikel 194 van het Gemeentedecreet) wilde | la loi communale (le précurseur de l'article 194 du décret communal), |
hij een oplossing bieden voor de situatie waarin een kleinere gemeente | celui-ci souhaitait trouver une solution à la situation où une petite |
niet durfde of niet wilde optreden tegen een van de meest | commune n'osait pas ou ne voulait pas agir contre un des habitants les |
vooraanstaande inwoners van de gemeente. Die mogelijkheid kan niet los | plus influents de la commune. Cette possibilité ne peut être dissociée |
gezien worden van de toenmalige context van de bestuurlijke | du contexte historique de l'organisation administrative, plus |
organisatie, meer bepaald de omstandigheid dat gemeenteraden niet op | précisément de la circonstance que la composition des conseils |
dezelfde manier representatief zijn samengesteld zoals dat op vandaag | communaux n'était pas représentative de la même manière qu'aujourd'hui |
het geval is, en dat het college van burgemeester en schepenen werd | et que le collège des bourgmestre et échevins était nommé par le |
benoemd door de regering. Bij stilzitten van de gemeentelijke | gouvernement. En cas d'inaction des autorités communales, un autre |
overheden, kon een andere inwoner dus, namens de gemeente, het nodige | habitant pouvait donc, au nom de la commune, faire le nécessaire, |
doen, met het daartoe voorziene artikel 150 van de Gemeentewet » | grâce à l'article 150 de la loi communale, prévu à cet effet » (Doc. |
(Parl. St., Vlaams Parlement, 2017-2018, nr. 1353/1, p. 19). | parl., Parlement flamand, 2017-2018, n° 1353/1, p. 19). |
B.9.3. Het komt vanzelfsprekend de decreetgever toe de bestaande | B.9.3. Il va de soi que c'est au législateur décrétal qu'il appartient |
wetgeving aan te passen aan de gewijzigde maatschappelijke | |
omstandigheden. Nadat hij vanaf 1 januari 2002 de bevoegdheid verwierf | d'adapter la législation existante au contexte social actuel. Après |
om, op grond van artikel 6, § 1, VIII, eerste lid, 1°, van de | que l'article 6, § 1er, VIII, alinéa 1er, 1°, de la loi spéciale du 8 |
bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, de | août 1980 de réformes institutionnelles lui a conféré, à partir du 1er |
werking van de provinciale en gemeentelijke instellingen te regelen, | janvier 2002, le pouvoir de régler le fonctionnement des institutions |
provinciales et communales, le législateur décrétal flamand a | |
heeft de Vlaamse decreetgever het vorderingsrecht van inwoners namens | explicitement repris le droit des habitants d'une commune d'agir au |
de gemeente uitdrukkelijk overgenomen in artikel 194 van het | nom de celle-ci dans l'article 194 du décret communal du 15 juillet |
Gemeentedecreet van 15 juli 2005. Het vorderingsrecht van inwoners | 2005. Le droit des habitants d'une province d'agir au nom de celle-ci |
namens de provincie werd voor het eerst ingevoerd bij artikel 187 van | a été instauré pour la première fois par l'article 187 du décret |
het Provinciedecreet van 9 december 2005. Daaruit moet worden afgeleid | provincial du 9 décembre 2005. Il y a lieu d'en déduire que, dans le |
dat de decreetgever, ook in de hedendaagse bestuurlijke context, zich het vorderingsrecht van inwoners namens de provincie heeft toegeëigend. B.10.1. In het verlengde van de voormelde reden, voert de Vlaamse Regering voorts aan dat het vorderingsrecht van inwoners namens de provincie, met name in combinatie met de milieustakingsvordering, op gespannen voet staat met de normale werking van de plaatselijke democratie. Het zou niet verantwoord zijn dat een beslissing van een democratisch orgaan om niet in rechte op te treden, op initiatief van een individuele inwoner kan worden omzeild. B.10.2. De aangehaalde reden blijkt ook uit de parlementaire | contexte administratif contemporain aussi, le législateur décrétal a fait sien le concept du droit des habitants d'une province d'agir au nom de celle-ci. B.10.1. Dans le prolongement du motif précité, le Gouvernement flamand fait valoir en outre que le droit des habitants d'une province d'agir au nom de celle-ci, notamment en combinaison avec l'action en cessation environnementale, est difficilement conciliable avec le fonctionnement normal de la démocratie locale. Il ne se justifierait pas qu'une décision de ne pas ester en justice, prise par un organe démocratique, puisse être contournée à l'initiative d'un habitant individuel. B.10.2. Le motif invoqué ressort également des travaux préparatoires |
voorbereiding van het voormelde decreet van 22 december 2017 « over | du décret, précité, du 22 décembre 2017 « sur l'administration locale |
het lokaal bestuur » : | » : |
« Bepaalde rechtspraak maakte van artikel 194 van het Gemeentedecreet een door de wetgever onbedoeld wapen tegen de gemeente. Het artikel zou immers betekenen dat inwoners ook namens de gemeente kunnen optreden tegen de gemeente, namelijk om een project dat uitdrukkelijk door de gemeenteraad en het college gesteund wordt, aan te vallen. Die situatie staat op gespannen voet met de normale werking van de plaatselijke democratie. Het is inderdaad weinig zinnig en democratisch verantwoord, dat een eerder democratisch tot stand gekomen beslissing van een gemeente, of de weloverwogen keuze om niet op te treden, vervolgens aan een rechterlijke controle wordt onderworpen op een verzoek dat daartoe, namens de gemeente zelf, wordt ingediend door (één of meer, maar niettemin een minderheid van) haar | « Une certaine jurisprudence a fait de l'article 194 du décret communal une arme contre la commune, ce que le législateur n'a pas voulu. Cette disposition signifierait en effet que les habitants peuvent également agir au nom de la commune contre la commune, notamment pour contester un projet expressément soutenu par le conseil communal et le collège. Cette situation est difficilement compatible avec le fonctionnement normal de la démocratie locale. En effet, il n'est pas logique et démocratiquement justifié qu'une décision de la commune, prise démocratiquement, ou le choix délibéré de ne pas agir soient ensuite soumis à un contrôle judiciaire sur la base d'une demande introduite, au nom de la commune elle-même, par (un ou plusieurs, mais néanmoins |
inwoners » (ibid., p. 20). | une minorité de) ses habitants » (ibid., p. 20). |
B.10.3. Zoals in het arrest nr. 60/2016 reeds werd opgemerkt ten | B.10.3. Ainsi qu'il a déjà été observé dans l'arrêt n° 60/2016 en ce |
aanzien van het vorderingsrecht van inwoners namens de gemeente, is | qui concerne le droit des habitants d'une commune d'agir au nom de |
het stilzitten van de gemeente niet noodzakelijkerwijs een gevolg van | celle-ci, l'inaction de la commune n'est pas nécessairement une |
een nalatigheid of onwilligheid om het gemeentelijk belang te | conséquence d'une négligence ou d'une mauvaise volonté par rapport à |
behartigen, doch kan het evenzeer de uiting zijn van een weloverwogen | la défense de l'intérêt communal, mais peut traduire tout autant un |
keuze, omdat de gemeente van oordeel is dat geen onwettigheid is | choix mûrement réfléchi parce que la commune juge qu'aucune illégalité |
begaan en er dus geen aanleiding is om een stakingsvordering in te | n'a été commise et qu'il n'y a donc pas lieu d'introduire une action |
stellen. | en cessation. |
Aan die democratisch gelegitimeerde keuze wordt evenwel geen afbreuk | Toutefois, le fait qu'un habitant ne partage pas cette vision ne porte |
gedaan door een inwoner die een andere mening is toegedaan. Zijn | pas atteinte à ce choix légitimé démocratiquement. L'action en droit |
optreden in rechte, namens de gemeente of provincie, beoogt slechts de | de cet habitant, au nom de la commune ou de la province, tend |
wettigheid van een betwiste handeling aan de rechterlijke toetsing te | uniquement à soumettre au contrôle juridictionnel la légalité d'un |
onderwerpen en bestendigt op die manier zijn participatie aan de | acte contesté et consolide ainsi sa participation à l'Etat de droit |
democratische rechtsstaat. De eerbiediging van de rechtsstaat is een | démocratique. Le respect de l'Etat de droit constitue une condition |
essentiële voorwaarde voor de bescherming van alle grondrechten, | essentielle pour la protection de tous les droits fondamentaux, parmi |
waaronder het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu. | lesquels le droit à la protection d'un environnement sain. En outre, |
Bovendien zal de rechter de vordering of het beroep ongegrond | le juge déclarera l'action ou le recours non fondé si aucune |
verklaren indien geen onwettigheid werd begaan. | illégalité n'a été commise. |
B.11.1. Vervolgens voert de Vlaamse Regering aan dat de inwoner | B.11.1. Le Gouvernement flamand fait valoir ensuite que l'habitant |
inmiddels over andere juridische instrumenten beschikt, ter vrijwaring | dispose entre-temps d'autres instruments juridiques afin de |
van een subjectief recht, een persoonlijk belang of een collectief | sauvegarder un droit subjectif, un intérêt personnel ou un intérêt |
belang. | collectif. |
B.11.2. De aangehaalde reden blijkt ook uit de parlementaire | B.11.2. Le motif invoqué ressort également des travaux préparatoires |
voorbereiding van het voormelde decreet van 22 december 2017 « over | du décret, précité, du 22 décembre 2017 « sur l'administration locale |
het lokaal bestuur » : | » : |
« Daarbij is er rekening mee te houden dat inwoners van een gemeente | « Il faut en outre tenir compte du fait que les habitants d'une |
thans over een hele reeks aan juridische instrumenten beschikken, wat | commune disposent actuellement de toute une série d'instruments |
betreft hun rechtsbescherming tegen een in gebreke blijvende overheid | juridiques, pour assurer leur protection juridique contre une autorité |
(zoals administratieve beroepsmogelijkheden en inspraakmogelijkheden), | défaillante (comme les possibilités de recours administratif et les |
of om op te komen tegen door de gemeentelijke overheid genomen | possibilités de participation), ou pour contester des décisions prises |
beslissingen, die in 1836 niet bestonden (zoals onder meer de in de | par l'autorité communale, instruments qui n'existaient pas en 1836 |
rechtspraktijk sterk geëvolueerde mogelijkheid om, ter vrijwaring van | (notamment la possibilité, qui a connu une forte évolution dans la |
subjectieve rechten, een (kortgeding)rechter te vatten met toepassing | pratique juridique, de saisir un juge (des référés) afin de |
van artikel 159 van de Grondwet, of artikel 14, § 3, van de | sauvegarder des droits subjectifs, par application de l'article 159 de |
Gecoördineerde Wetten op de Raad van State) » (ibid., p. 20). | la Constitution ou de l'article 14, § 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat) » (ibid., p. 20). |
B.11.3. Een inwoner die doet blijken van een subjectief recht of een | B.11.3. Un habitant qui justifie d'un droit subjectif ou d'un intérêt |
persoonlijk belang wordt door de bestreden opheffingsbepaling in zijn | personnel ne se trouve pas entravé, par la disposition abrogatoire |
optreden in rechte niet gehinderd. | attaquée, dans sa possibilité d'agir en justice. |
Een inwoner die op grond van artikel 187 van het Provinciedecreet in | Un habitant qui agit en justice sur la base de l'article 187 du décret |
rechte optreedt, treedt evenwel niet op uit eigen naam, maar enkel uit | provincial du 9 décembre 2005 n'agit toutefois pas en son nom propre, |
naam en als vertegenwoordiger van de provincie. De vordering dient te | mais uniquement au nom et en tant que représentant de la province. |
steunen op een recht van de provincie en heeft tot doel een collectief | L'action doit être fondée sur un droit de la province et a pour but de |
belang te verdedigen. Bijgevolg vermag een inwoner van een provincie | défendre un intérêt collectif. Par conséquent, un habitant d'une |
slechts namens haar in rechte op te treden voor zover de provincie in | province ne peut agir en justice au nom de celle-ci que pour autant |
kwestie zelf een ontvankelijke vordering kan instellen. | que la province en question soit elle-même recevable à agir. |
B.11.4. De Vlaamse Regering verwijst in het bijzonder naar de | B.11.4. Le Gouvernement flamand renvoie, en particulier, à la |
mogelijkheid voor milieuverenigingen om in rechte op te treden ter | possibilité pour les associations environnementales d'agir en justice |
vrijwaring van een collectief belang. | en vue de sauvegarder un intérêt collectif. |
B.11.5. De aangehaalde reden blijkt ook uit de parlementaire | B.11.5. Le motif invoqué ressort également des travaux préparatoires |
voorbereiding van het voormelde decreet van 22 december 2017 « over | du décret, précité, du 22 décembre 2017 « sur l'administration locale |
het lokaal bestuur » : | » : |
« Dat de procederende inwoner geen belang heeft bij de veroordeling | « En outre, il n'arrive que rarement, voire jamais, que l'habitant qui |
van de tegenpartij, is bovendien zelden tot nooit het geval mocht dit | agit en justice n'ait aucun intérêt à la condamnation de la partie |
wel het geval zijn dan is het zo dat op het moment dat de wetgever | adverse. A supposer que cela soit tout de même le cas, il faut savoir |
deze bepaling in het gemeentedecreet had ingeschreven de federale | qu'au moment où le législateur décrétal a inscrit cette disposition |
wetgever nog geen ruime mogelijkheden had voorzien ten aanzien van | dans le décret communal, le législateur fédéral n'avait pas encore |
verenigingen om in functie van hun maatschappelijk doel | prévu, pour les associations, de possibilités étendues pour leur |
rechtsvorderingen in te stellen en uit hoofde van hun doel een belang | permettre d'introduire des actions en fonction de leur objet social et |
te veronderstellen. Zo beschikken milieubewegingen vandaag over een | pour leur reconnaître un intérêt du fait de leur objet social. Ainsi, |
autonoom recht om vorderingen in te stellen en beschikt de burger die | les associations environnementales disposent aujourd'hui d'un droit |
over geen persoonlijk belang zou beschikken dus over een alternatief | autonome pour introduire des actions et le citoyen qui n'aurait aucun |
en hoeft hij - om de rechtsbescherming die de grondwet inzake | intérêt personnel dispose donc d'une autre solution, sans devoir - |
milieubescherming biedt te behouden - niet terug te vallen op een | pour préserver la protection juridique en matière environnementale, |
uitzonderlijke procedure die ooit in het gemeentedecreet is terecht | offerte par la Constitution - recourir à une procédure exceptionnelle |
gekomen en waarbij aan een burger een vorderingsrecht namens de | apparue jadis dans le décret communal et lui permettant d'introduire |
gemeenten werd toegekend » (ibid., p. 47). | une action au nom de sa commune » (ibid., p. 47). |
B.11.6. Het bestaan van een alternatieve mogelijkheid om de wettigheid | B.11.6. Certes, l'existence d'une autre possibilité pour soumettre la |
van een betwiste handeling aan de rechterlijke toetsing te | légalité d'un acte contesté au contrôle juridictionnel peut justifier |
onderwerpen, kan weliswaar verantwoorden dat een andere toegang tot de | qu'un autre accès au juge soit limité. Cependant, l'existence d'une |
rechter wordt beperkt. Het bestaan van een alternatieve toegang tot de | autre voie d'accès au juge ne constitue pas un motif d'intérêt général |
rechter biedt evenwel geen reden van algemeen belang die de | pouvant justifier la réduction significative du degré de protection |
aanzienlijke vermindering van het bestaande beschermingsniveau kan | |
verantwoorden. Dat geldt des te meer wanneer die alternatieve toegang | existant. Il en est d'autant plus ainsi lorsque cette autre voie est |
een hogere drempel opwerpt doordat zij de inwoners van de provincie | plus difficile d'accès, en ce qu'elle contraint les habitants de la |
ertoe noopt zich te verenigen. | province à s'associer. |
B.12. Het komt ten slotte aan de rechter toe om een eventueel misbruik | B.12. Enfin, il appartient au juge de sanctionner un éventuel abus |
begaan door de inwoners te bestraffen. Daartoe vereist artikel 187 van | commis par les habitants. C'est à cette fin, du reste, que l'article |
het Provinciedecreet overigens dat de inwoner die namens de provincie | 187 du décret provincial du 9 décembre 2005 requiert que l'habitant |
in rechte optreedt, een zekerheidstelling moet aanbieden om | qui agit en justice au nom de la province constitue une garantie pour |
persoonlijk de kosten van het geding - waartoe ook de | supporter personnellement les frais de la procédure - ce qui inclut |
rechtsplegingsvergoeding behoort - te dragen en in te staan voor de | également l'indemnité de procédure - et pour répondre de la |
veroordeling tot schadevergoeding of boete wegens tergend en roekeloos | condamnation au paiement de dommages et intérêts ou de l'amende qui |
geding of hoger beroep die kan worden uitgesproken. | pourrait être prononcée pour procédure ou recours téméraire et |
B.13. Door de opheffing van het vorderingsrecht namens de provincie | vexatoire. B.13. En abrogeant le droit d'action au nom de la province, le |
heeft de decreetgever het beschermingsniveau dat werd geboden door de | législateur décrétal a réduit significativement le degré de protection |
van toepassing zijnde wetgeving in aanzienlijke mate verminderd zonder | offert par la législation applicable, sans qu'existent pour ce faire |
dat daarvoor redenen zijn die verband houden met het algemeen belang. | des motifs d'intérêt général. |
Het eerste middel is gegrond in zoverre het is afgeleid uit een | Le premier moyen est fondé, en ce qu'il est pris d'une violation de |
schending van artikel 23 van de Grondwet. | l'article 23 de la Constitution. |
B.14. De Vlaamse Regering verzoekt het Hof de vernietiging te beperken | B.14. Le Gouvernement flamand demande à la Cour de limiter |
tot het vorderingsrecht van inwoners ter vrijwaring van het | l'annulation au droit des habitants d'agir en justice pour sauvegarder |
leefmilieu. | l'environnement. |
Contrairement à ce que soutient le Gouvernement flamand, l'obligation | |
In weerwil van wat zij betoogt, geldt de standstill-verplichting niet | de standstill est applicable en ce qui concerne non seulement le droit |
enkel ter bescherming van het recht op een gezond leefmilieu, maar van | à la protection d'un environnement sain, mais aussi tous les autres |
alle in artikel 23 van de Grondwet vermelde rechten. Het komt de | droits mentionnés dans l'article 23 de la Constitution. Il appartient |
au législateur décrétal, lorsqu'il souhaite limiter le droit d'action | |
decreetgever toe die bepaling alsook de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in acht te nemen, wanneer hij het vorderingsrecht van inwoners wenst te beperken. Het verzoek van de Vlaamse Regering kan niet worden ingewilligd. B.15. Uit hetgeen voorafgaat vloeit voort dat de bestreden bepaling dient te worden vernietigd. De overige grieven kunnen niet tot een ruimere vernietiging leiden. Door de vernietiging van de bestreden bepaling herleeft artikel 187 van het Provinciedecreet. Zoals het Hof reeds in zijn arrest nr. 9/2014 heeft gepreciseerd, dient die bepaling aldus te worden geïnterpreteerd dat de inwoners alsnog in rechte kunnen optreden indien de provincie na de | des habitants, de tenir compte de cette disposition ainsi que des articles 10 et 11 de la Constitution. La demande du Gouvernement flamand ne peut être accueillie. B.15. Il résulte de ce qui précède que la disposition attaquée doit être annulée. Les autres griefs ne sauraient donner lieu à une annulation plus étendue. L'annulation de la disposition attaquée a pour effet de faire renaître l'article 187 du décret provincial du 9 décembre 2005. Ainsi que la Cour l'a déjà précisé par son arrêt n° 9/2014, cette disposition doit dès lors être interprétée en ce sens que les habitants peuvent encore agir en justice si la province, après mise en |
ingebrekestelling slechts een rechtsvordering pro forma instelt. Het | demeure, n'introduit qu'une action pro forma. Il revient au juge saisi |
komt aan de rechter bij wie de zaak aanhangig is gemaakt, toe de door | de l'affaire de ne déclarer irrecevable l'action intentée par les |
de inwoners ingestelde vordering pas onontvankelijk te verklaren nadat | habitants qu'après avoir constaté que l'action introduite par la |
hij heeft vastgesteld dat de door de deputatie of de provincieraad | députation ou par le conseil provincial est recevable et contient des |
ingestelde vordering ontvankelijk is en relevante middelen bevat of | moyens pertinents ou après avoir constaté que la députation ou le |
dat de deputatie of provincieraad niet abusievelijk afstand van geding | conseil provincial ne se sont pas abusivement désistés de l'instance |
heeft gedaan, noch een nadelige dading heeft gesloten. | ou n'ont pas conclu une transaction préjudiciable. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
vernietigt artikel 148 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 6 | annule l'article 148 du décret de la Région flamande du 6 juillet 2018 |
juli 2018 « houdende wijziging van diverse bepalingen van het | « modifiant diverses dispositions du Décret provincial du 9 décembre |
Provinciedecreet van 9 december 2005 ». | 2005 ». |
Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, | Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue |
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op | allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier |
het Grondwettelijk Hof, op 10 oktober 2019. | 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 10 octobre 2019. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
A. Alen | A. Alen |