← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 80/2019 van 23 mei 2019 Rolnummer 6957 In zake : het beroep
tot vernietiging van artikel 52, 4°, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 8 december 2017 houdende
wijziging van diverse bepalingen inzake ruimtelijke Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 80/2019 van 23 mei 2019 Rolnummer 6957 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 52, 4°, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 8 december 2017 houdende wijziging van diverse bepalingen inzake ruimtelijke Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...) | Extrait de l'arrêt n° 80/2019 du 23 mai 2019 Numéro du rôle : 6957 En cause : le recours en annulation de l'article 52, 4°, du décret de la Région flamande du 8 décembre 2017 « modifiant diverses dispositions en matière d'aménagement du terri La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 80/2019 van 23 mei 2019 | Extrait de l'arrêt n° 80/2019 du 23 mai 2019 |
Rolnummer 6957 | Numéro du rôle : 6957 |
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 52, 4°, van het | En cause : le recours en annulation de l'article 52, 4°, du décret de |
decreet van het Vlaamse Gewest van 8 december 2017 houdende wijziging | la Région flamande du 8 décembre 2017 « modifiant diverses |
van diverse bepalingen inzake ruimtelijke ordening, milieu en | dispositions en matière d'aménagement du territoire, d'écologie, |
omgeving, ingesteld door de VZW « Vlaamse Vereniging van | d'environnement et d'aménagement du territoire », introduit par l'ASBL |
Landmeters-Experten ». | « Vlaamse Vereniging van Landmeters-Experten ». |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. | composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, |
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. |
P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman en M. Pâques, bijgestaan | Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman et M. Pâques, assistée du |
door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen, |
A. Alen, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging | I. Objet du recours et procédure |
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 19 juni 2018 | Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 19 |
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 20 juni | juin 2018 et parvenue au greffe le 20 juin 2018, l'ASBL « Vlaamse |
2018, heeft de VZW « Vlaamse Vereniging van Landmeters-Experten », | Vereniging van Landmeters-Experten », assistée et représentée par Me |
bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. J. Geens en Mr. E. Hannequart, | J. Geens et Me E. Hannequart, avocats au barreau d'Anvers, a introduit |
advocaten bij de balie te Antwerpen, beroep tot vernietiging ingesteld | un recours en annulation de l'article 52, 4°, du décret de la Région |
van artikel 52, 4°, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 8 | flamande du 8 décembre 2017 « modifiant diverses dispositions en |
december 2017 houdende wijziging van diverse bepalingen inzake | matière d'aménagement du territoire, d'écologie, d'environnement et |
ruimtelijke ordening, milieu en omgeving (bekendgemaakt in het | d'aménagement du territoire [lire : en matière d'aménagement du |
territoire, d'écologie et d'environnement] » (publié au Moniteur belge | |
Belgisch Staatsblad van 20 december 2017, tweede editie). | du 20 décembre 2017, deuxième édition). |
(...) | (...) |
II. In rechte | II. En droit |
(...) | (...) |
Ten aanzien van de bestreden bepaling | Quant à la disposition attaquée |
B.1.1. Krachtens artikel 4.2.15 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke | B.1.1. En vertu de l'article 4.2.15 du Code flamand de l'aménagement |
Ordening (hierna : de VCRO) is het verkavelen van gronden onderworpen | du territoire, tout lotissement est soumis à un permis |
aan de omgevingsvergunningsplicht. Het begrip verkavelen wordt | d'environnement. La notion de « lotissement » est définie à l'article |
gedefinieerd in artikel 4.1.1, 14° van de VCRO. Artikel 52, 4°, van | 4.1.1, 14°, du Code flamand de l'aménagement du territoire. L'article |
het decreet van 8 december 2017 houdende wijziging van diverse | 52, 4°, du décret du 8 décembre 2017 « modifiant diverses dispositions |
en matière d'aménagement du territoire, d'écologie, d'environnement et | |
bepalingen inzake ruimtelijke ordening, milieu en omgeving (hierna : | d'aménagement du territoire [lire : en matière d'aménagement du |
territoire, d'écologie et d'environnement] » (ci-après : le décret du | |
het decreet van 8 december 2017) wijzigt deze definitie, waardoor er | 8 décembre 2017) modifie cette définition, de sorte qu'il n'est |
slechts sprake is van verkavelen indien een grond vrijwillig wordt | question d'un lotissement que si un terrain est volontairement scindé |
verdeeld in twee of meer onbebouwde kavels om ten minste één van die | en deux ou plusieurs lots non bâtis, en vue de la vente d'au moins un |
kavels te verkopen of te verhuren voor méér dan negen jaar, om er een | de ces lots ou de sa location pour une durée supérieure à neuf ans, |
recht van erfpacht of opstal op te vestigen, of om één van die | d'y établir une emphytéose ou un droit de superficie ou de proposer |
overdrachtsvormen aan te bieden, zelfs onder opschortende voorwaarde, | l'une de ces formes de cession, même sous condition suspensive, dans |
zulks met het oog op woningbouw of de oprichting van constructies. | la perspective d'une construction d'habitations ou de l'édification de |
constructions. | |
De verdeling van een grond waarbij één onbebouwde en één bebouwde | Diviser une parcelle en un lot non bâti et un lot bâti ne relève donc |
kavel ontstaat, valt bijgevolg niet langer onder de definitie van | plus de la définition du « lotissement », ni de l'obligation de permis |
verkavelen, en de daaraan verbonden vergunningsplicht. Het aldus | qui y est attachée. L'article 4.1.1 du Code flamand de l'aménagement |
gewijzigde artikel 4.1.1 van de VCRO bepaalt : | du territoire ainsi modifié dispose : |
« Voor de toepassing van deze titel wordt verstaan onder : | « Pour l'application de ce titre, il convient d'entendre par : |
[...] | [...] |
14° verkavelen : een grond vrijwillig verdelen in twee of meer | 14° lotir : partager un terrain sur base volontaire en deux ou |
onbebouwde kavels om ten minste één van deze kavels te verkopen of te | plusieurs lots non bâtis afin de procéder à la vente d'au moins un de |
verhuren voor méér dan negen jaar, om er een recht van erfpacht of | ces lots ou à sa location pour une durée supérieure à neuf ans, d'y |
opstal op te vestigen, of om één van deze overdrachtsvormen aan te | établir une emphytéose ou un droit de superficie ou de proposer l'une |
bieden, zelfs onder opschortende voorwaarde, zulks met het oog op | de ces formes de cession, même sous condition suspensive, en vue de la |
woningbouw of de oprichting van constructies; | construction d'habitations ou de l'édification de constructions; |
[...] ». | [...] ». |
B.1.2. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de decreetgever | B.1.2. Les travaux préparatoires font apparaître que, par la |
met de bestreden bepaling ernaar streefde de administratieve last te | disposition attaquée, le législateur décrétal a entendu diminuer la |
verminderen voor eigenaars die beschikken over een woning op een groot | charge administrative des propriétaires d'une habitation se trouvant |
sur une grande parcelle qui souhaitent scinder une partie de cette | |
perceel en die een deel van dat perceel willen afsplitsen om te | parcelle afin de la vendre en vue de la construction d'une seule |
verkopen voor de bouw van één woning : | habitation : |
« Deze administratieve last lijkt overdreven in verhouding tot de | « Cette charge administrative semble excessive par rapport à la |
zekerheid die een verkavelingsvergunning/omgevingsvergunning voor het | sécurité qu'offre un permis de lotir/permis d'environnement pour le |
verkavelen van gronden biedt. Een gelijkaardige zekerheid kan | lotissement de terrains. Une sécurité analogue peut par exemple être |
bijvoorbeeld geboden worden door een stedenbouwkundig attest aan te | offerte par la demande d'une attestation urbanistique avant de |
vragen alvorens tot splitsing over te gaan. | procéder à la division. |
Daarom leggen we in de toekomst alleen de verkavelingsplicht op als er | C'est pourquoi, à l'avenir, l'obligation de lotir ne sera imposée que |
verdeeld wordt waarbij er twee onbebouwde kavels ontstaan (ook al | lorsque la parcelle est divisée en deux lots non bâtis (même si un |
wordt slechts één van deze kavels verkocht) » (Parl. St., Vlaams | seul de ces lots est vendu) » (Doc. parl., Parlement flamand, |
Parlement, 2016-2017, nr. 1149/1, p. 87). | 2016-2017, n° 1149/1, p. 87). |
Ten aanzien van de ontvankelijkheid | Quant à la recevabilité |
B.2.1. De Vlaamse Regering betwist het belang van de verzoekende | B.2.1. Le Gouvernement flamand conteste l'intérêt de la partie |
partij. | requérante. |
B.2.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk die niet haar persoonlijk belang aanvoert, voor het Hof optreedt, is vereist dat haar statutair doel van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen belang; dat zij een collectief belang verdedigt; dat haar doel door de bestreden norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat dit doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd. | B.2.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme attaquée. Lorsqu'une association sans but lucratif qui n'invoque pas son intérêt personnel agit devant la Cour, il est requis que son but statutaire soit d'une nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; qu'elle défende un intérêt collectif; que la norme attaquée soit susceptible d'affecter son but; qu'il n'apparaisse pas, enfin, que ce but n'est pas ou n'est plus réellement poursuivi. |
B.2.3. Uit artikel 4 van de statuten van de verzoekende partij blijkt | B.2.3. Il ressort de l'article 4 des statuts de la partie requérante |
dat zij onder andere de verdediging van de uitoefening van het beroep | qu'elle poursuit notamment la défense de l'exercice de la profession |
van landmeter-expert nastreeft. De bestreden bepaling beperkt het | de géomètre-expert. La disposition attaquée limite le nombre de cas |
aantal gevallen waarin een « omgevingsvergunning voor het verkavelen | dans lesquels un « permis d'environnement pour lotir » est obligatoire |
van gronden » verplicht is, en kan bijgevolg rechtstreeks en ongunstig | et peut par conséquent affecter directement et défavorablement |
raken aan de uitoefening van het beroep van landmeter-experts, die | l'exercice de la profession de géomètre-expert, ceux-ci étant souvent |
vaak betrokken zijn bij de voorbereiding van een dergelijke | associés à la préparation d'une demande d'un tel permis. |
vergunningsaanvraag. | |
B.2.4. De exceptie wordt verworpen. | B.2.4. L'exception est rejetée. |
Ten gronde | Quant au fond |
B.3.1. Het eerste onderdeel van het tweede middel is afgeleid uit de | B.3.1. Le second moyen, en sa première branche, est pris de la |
schending, door de bestreden bepaling, van artikel 23, derde lid, 4°, | violation, par la disposition attaquée, de l'article 23, alinéa 3, 4°, |
van de Grondwet, doordat de bestreden bepaling, door de opheffing van | de la Constitution, en ce que la disposition attaquée, en supprimant |
de verplichting een « omgevingsvergunning voor het verkavelen van | l'obligation de demander un « permis d'environnement pour le |
gronden » aan te vragen wanneer slechts één onbebouwde kavel wordt | lotissement de terrains » lorsque seul un lot non bâti est divisé afin |
afgesplitst om ten minste één van die kavels te verkopen of te | de procéder à la vente d'au moins un de ces lots ou à sa location pour |
verhuren voor méér dan negen jaar, om er een recht van erfpacht of | une durée supérieure à neuf ans, d'y établir une emphytéose ou un |
opstal op te vestigen, of om één van die overdrachtsvormen aan te | droit de superficie ou de proposer l'une de ces formes de cession, |
bieden, het beschermingsniveau van het gezond leefmilieu aanzienlijk | abaisse considérablement le degré de protection de l'environnement |
vermindert, zonder dat daarvoor redenen zijn die verband houden met | sain, sans que des motifs tenant à l'intérêt général le justifient. |
het algemeen belang. | |
B.3.2. Artikel 23, eerste lid, tweede lid en derde lid, 4°, van de | B.3.2. L'article 23, alinéa 1er, alinéa 2 et alinéa 3, 4°, de la |
Grondwet bepaalt : | Constitution dispose : |
« Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. | « Chacun a le droit de mener une vie conforme à la dignité humaine. |
Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde | A cette fin, la loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 |
regel, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de | garantissent, en tenant compte des obligations correspondantes, les |
economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden | droits économiques, sociaux et culturels, et déterminent les |
voor de uitoefening bepalen. | conditions de leur exercice. |
Die rechten omvatten inzonderheid : | Ces droits comprennent notamment : |
[...] | [...] |
4° het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu ». | 4° le droit à la protection d'un environnement sain ». |
Die bepaling bevat een standstill-verplichting die de bevoegde | Cette disposition contient une obligation de standstill qui interdit |
wetgever verbiedt het door de toepasselijke wetgeving geboden | au législateur compétent de réduire significativement le degré de |
beschermingsniveau aanzienlijk te verminderen zonder dat daartoe | protection offert par la législation applicable, sans qu'existent pour |
redenen van algemeen belang bestaan. | ce faire des motifs d'intérêt général. |
B.3.3. Niet elke maatregel inzake stedenbouw en ruimtelijke ordening | B.3.3. Toute mesure en matière d'urbanisme et d'aménagement du |
heeft ipso facto een weerslag op het recht op een gezond leefmilieu in | territoire n'a pas ipso facto une incidence sur le droit à la |
de zin van artikel 23, derde lid, 4°, van de Grondwet. Te dezen kan | protection d'un environnement sain, au sens de l'article 23, alinéa 3, |
evenwel worden aangenomen dat de in het geding zijnde bepaling, die | 4°, de la Constitution. En l'espèce, il peut toutefois être admis que |
betrekking heeft op de realisatie van verkavelingen die belangrijke | la disposition en cause, qui porte sur la réalisation de lotissements |
implicaties zouden kunnen hebben voor de omwonenden en voor de | qui pourraient avoir des implications importantes pour les riverains |
openbare ruimte, een draagwijdte heeft die toch minstens ten dele | et pour l'espace public, a une portée qui entre au moins partiellement |
binnen het toepassingsgebied van artikel 23, derde lid, 4°, van de | dans le champ d'application de l'article 23, alinéa 3, 4°, de la |
Grondwet valt. | Constitution. |
B.3.4. Inzake omgevingsrecht is een voorafgaande vergunning doorgaans | B.3.4. En matière du droit de l'environnement, l'intérêt d'un permis |
van essentieel belang, opdat de vergunningsplichtige en het betrokken | préalable est, de façon générale, essentiel, afin que la personne |
publiek de dienst kan genieten die een gespecialiseerde overheid kan | tenue de détenir une autorisation et le public concerné bénéficient du |
bieden door hun situatie in concreto te beoordelen en opdat door de | service qu'une administration spécialisée peut offrir en appréciant |
rechter kan worden onderzocht of de administratie geen kennelijke | concrètement leur situation et afin que le juge puisse examiner si |
l'administration n'a pas commis d'erreur manifeste d'appréciation en | |
beoordelingsfout heeft gemaakt door van mening te zijn dat de | estimant que la demande de permis est ou non conforme aux objectifs |
vergunningsaanvraag al dan niet in overeenstemming is met de | poursuivis par le Code flamand de l'aménagement du territoire et par |
doelstellingen van de VCRO en het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid. B.3.5. Een openbaar onderzoek, waarbij het betrokken publiek de kans heeft zijn standpunten, opmerkingen en bezwaren kenbaar te maken, is bovendien steeds vereist in het kader van de gewone vergunningsprocedure (artikel 23 van het decreet van 25 april 2014 betreffende de omgevingsvergunning). Het openbaar onderzoek biedt aan het betrokken publiek een mogelijkheid tot inspraak, die een waarborg biedt voor de vrijwaring van het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu en een goede ruimtelijke ordening (artikel 23, derde lid, 4°, van de Grondwet). Daarnaast kunnen de aanvrager van de vergunning en de leden van het betrokken publiek administratief beroep instellen en hebben zij als beroepsindieners het recht om gehoord te worden. B.3.6. De « omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden » in het bijzonder roept bovendien niet alleen rechten en verplichtingen in het leven voor de kopers van verkavelde goederen : zij heeft ook een verordenend karakter. Zij heeft in dat opzicht een waarde die vergelijkbaar is met die van een ruimtelijk uitvoeringsplan doordat haar functie niet alleen erin bestaat de kopers en de gemeenten te beschermen, maar ook het algemeen belang te vrijwaren door een goede ruimtelijke ordening. B.3.7. De bestreden bepaling heeft tot gevolg dat een « omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden » niet langer verplicht is voor de opsplitsing van een perceel in één bebouwde en één onbebouwde kavel. Hierdoor wordt het mogelijk om, zonder beperking qua omvang van de percelen of het aantal ervan, de vergunningsplicht en al de daaruit volgende waarborgen voor het leefmilieu en de goede ruimtelijke ordening, te vermijden door wat in werkelijkheid een grote verkaveling is, op kunstmatige wijze te faseren. B.3.8. Bijgevolg worden de omwonenden van dergelijke percelen geconfronteerd met een aanzienlijke achteruitgang van het door de vroegere wetgeving geboden beschermingsniveau, die niet kan worden verantwoord door de aan de bestreden bepaling ten grondslag liggende doelstelling van administratieve vereenvoudiging, zoals vermeld in B.1.2. Het tweede middel, in zijn eerste onderdeel, is gegrond. B.3.9. Daar de overige grieven niet tot een ruimere vernietiging kunnen leiden, dienen ze niet te worden onderzocht. Om die redenen, het Hof vernietigt artikel 52, 4°, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 8 december 2017 houdende wijziging van diverse bepalingen inzake ruimtelijke ordening, milieu en omgeving. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 23 mei 2019. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, | le décret du 5 avril 1995 contenant des dispositions générales concernant la politique de l'environnement. B.3.5. Une enquête publique, au cours de laquelle le public concerné a la possibilité de faire connaître ses points de vue, observations ou objections, est en outre toujours requise dans le cadre de la procédure d'autorisation ordinaire (article 23 du décret du 25 avril 2014 relatif au permis d'environnement). L'enquête publique donne au public concerné une possibilité de participation qui offre une garantie pour la sauvegarde du droit à la protection d'un environnement sain et à un bon aménagement du territoire (article 23, alinéa 3, 4°, de la Constitution). Par ailleurs, le demandeur du permis et les membres du public concernés peuvent introduire un recours administratif et ils ont, en tant qu'auteurs d'un recours, le droit d'être entendus. B.3.6. Le « permis d'environnement pour le lotissement de terrains » en particulier n'est en outre pas seulement créateur de droits et d'obligations pour les acquéreurs des biens lotis : il revêt aussi un caractère réglementaire. Il a de ce point de vue une valeur équivalente à celle d'un plan d'exécution spatial en ce qu'il a pour fonction non seulement de protéger les acquéreurs et les communes, mais aussi de sauvegarder l'intérêt général par un bon aménagement du territoire. B.3.7. La disposition attaquée a pour conséquence qu'il n'est plus obligatoire d'obtenir un « permis d'environnement pour le lotissement de terrains » pour diviser une parcelle en un lot bâti et un lot non bâti. Il est ainsi possible de contourner, sans limitation quant à la superficie des parcelles ou à leur nombre, l'obligation d'autorisation et toutes les garanties qui en découlent pour l'environnement et le bon aménagement du territoire, en divisant artificiellement, en plusieurs phases, ce qui constitue en réalité un grand lotissement. B.3.8. Par conséquent, les riverains de telles parcelles sont confrontés à un recul significatif du degré de protection offert par l'ancienne législation, qui ne peut être justifié par l'objectif de simplification administrative qui fonde la disposition attaquée, tel qu'il est mentionné en B.1.2. Le second moyen, en sa première branche, est fondé. B.3.9. Les autres griefs ne pouvant conduire à une annulation plus ample, il n'y a pas lieu de les examiner. Par ces motifs, la Cour annule l'article 52, 4°, du décret de la Région flamande du 8 décembre 2017 « modifiant diverses dispositions en matière d'aménagement du territoire, d'écologie, d'environnement et d'aménagement du territoire ». Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 23 mai 2019. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président, |
A. Alen | A. Alen |