Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 173/2018 van 6 december 2018 Rolnummer 6688 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtui Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. M(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 173/2018 van 6 december 2018 Rolnummer 6688 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtui Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. M(...) Extrait de l'arrêt n° 173/2018 du 6 décembre 2018 Numéro du rôle : 6688 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité en La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 173/2018 van 6 december 2018 Extrait de l'arrêt n° 173/2018 du 6 décembre 2018
Rolnummer 6688 Numéro du rôle : 6688
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 19bis-11, § 2, van de En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 19bis-11,
wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen en artikel 25 van de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs, et l'article
de wet van 31 mei 2017, dat een artikel 33bis invoegt in de voormelde 25 de la loi du 31 mai 2017 insérant un article 33bis dans la loi du
wet van 21 november 1989, gesteld door de Politierechtbank Luik, 21 novembre 1989 précitée, posées par le Tribunal de police de Liège,
afdeling Luik. division Liège.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen en J. Moerman, Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen et J. Moerman, assistée
bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, du greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij vonnis van 23 juni 2017 in zake José Pascal tegen de nv « AXA Par jugement du 23 juin 2017 en cause de José Pascal contre la SA «
Belgium », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen AXA Belgium », dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le
op 27 juni 2017, heeft de Politierechtbank Luik, afdeling Luik, de 27 juin 2017, le Tribunal de police de Liège, division Liège, a posé
volgende prejudiciële vragen gesteld : les questions préjudicielles suivantes :
1. « Schendt artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 1. « L'article 19bis-11 § 2 de la loi du 21 novembre 1989 relative à
betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake l'assurance obligatoire de la responsabilité civile en matière de
motorrijtuigen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in véhicules automoteurs viole-t-il les articles 10 et 11 de la
samenhang gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Constitution, lus isolément ou en combinaison avec l'article 6.1 de la
rechten van de mens, in zoverre het, ten behoeve van een bestuurder Convention européenne des droits de l'homme en ce qu'il permet, au
van een motorrijtuig, toelaat gebruik te maken van een regeling inzake profit d'un conducteur d'un véhicule automoteur, le recours à un
automatische vergoeding voor zowel de materiële schade als de régime d'indemnisation automatique tant pour les dommages matériels
lichamelijke letsels, in die zin geïnterpreteerd dat het : que corporels interprété en ce sens :
a) de bestuurder van een bij een verkeersongeval betrokken voertuig, a) qu'il permet au conducteur d'un véhicule automoteur impliqué dans
die ofwel niet ongetwijfeld aansprakelijk is, ofwel aansprakelijk zou un accident de la circulation, dont la responsabilité, soit n'est pas
kunnen worden gesteld zonder dat het bewijs ervan geldig kan worden indubitablement engagée, soit pourrait être engagée sans que la preuve
geleverd, ongeval waarbij twee (of meer) voertuigen betrokken zijn en puisse en être valablement rapportée, dans lequel deux (ou plusieurs)
waarbij het niet mogelijk is te bepalen welk voertuig het ongeval véhicules sont en cause et dont il n'est pas possible de déterminer
heeft veroorzaakt, toelaat de vergoeding van zijn schade in gelijke lequel de ceux-ci a causé l'accident, d'obtenir l'indemnisation de son
delen te verkrijgen van, enerzijds, de verzekeraar van het andere préjudice par quotités égales d'une part par l'assureur de(s) l' (des)
betrokken voertuig of van de andere betrokken voertuigen en, autre(s) véhicules impliqué(s) et d'autre part par son propre assureur
anderzijds, van zijn eigen BA-verzekeraar, terwijl artikel 3, § 1, 1°, R.C. alors que l'article 3, § 1, 1°, de la même loi et l'article 8, 1°
van dezelfde wet en artikel 8, 1°, van de modelovereenkomst voor de du contrat-type d'assurance automobile annexé à l'Arrêté Royal du
verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen,
gevoegd bij het koninklijk besluit van 14 december 1992, het de 14/12/1992 permet à l'assureur de la responsabilité civile automobile
verzekeraar van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid inzake d'exclure de son intervention les dommages aux véhicules assurés par
motorrijtuigen mogelijk maakt de schade aan de door hem verzekerde
voertuigen van zijn optreden uit te sluiten ? ses soins ?
b) de voormelde bestuurders, die dus niet ongetwijfeld onschuldig zijn b) qu'il permettrait de faire bénéficier les conducteurs susvisés,
en derhalve misschien zelfs schuldig zijn, zou toelaten een regeling donc non indubitablement innocents et, partant même peut-être fautifs,
te genieten die afwijkt van het gemeen recht inzake bewijsvoering, d'un régime dérogatoire au droit commun de la preuve, prévu notamment
waarin met name de artikelen 1315, § 1, van het Burgerlijk Wetboek en par les articles 1315, § 1 du Code civil et 870 du Code judiciaire,
870 van het Gerechtelijk Wetboek voorzien, in tegenstelling tot alle par opposition à l'ensemble des demandeurs en justice sur le plan
eisers in rechte op burgerlijk vlak die steeds ertoe gehouden zouden civil qui seraient toujours tenus de prouver la faute dans le chef de
zijn de schuld van de tegenpartij en het oorzakelijk verband tussen la partie adverse et le lien causal de celle-ci dans la réalisation du
die schuld en de totstandkoming van de schade aan te tonen ? »; dommage ? »;
2. « Schendt artikel 25 van de wet van 31 mei 2017, dat een artikel 2. « L'article 25 de la loi du 31 mai 2017 insérant un article 33bis à
33bis in de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen invoegt, de responsabilité civile en matière de véhicules automoteurs viole-t-il
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen les articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou en
met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, combinaison avec l'article 6.1 de la Convention européenne des droits
in zoverre het een verschil in behandeling toelaat tussen de de l'homme en ce qu'il permet, une différence de traitement entre les
slachtoffers van of de personen betrokken bij een verkeersongeval dat victimes ou les personnes impliquées dans un accident de la
vóór of na de datum van inwerkingtreding van die bepaling plaatsheeft circulation qui a eu lieu avant ou après la date d'entrée en vigueur
? ». de cette disposition ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag Quant à la première question préjudicielle
B.1.1. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel B.1.1. La première question préjudicielle porte sur l'article
19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende de 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance
verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (hierna obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs
: de wet van 21 november 1989). Het voormelde artikel 19bis-11 (ci-après : la loi du 21 novembre 1989). Avant son abrogation par
bepaalde, vóór de opheffing ervan bij artikel 15 van de wet van 31 mei l'article 15 de la loi du 31 mai 2017 modifiant la loi du 21 novembre
2017 tot wijziging van de wet van 21 november 1989 betreffende de 1989 relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité en
verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (hierna : de wet van 31 mei 2017) : matière de véhicules automoteurs (ci-après : la loi du 31 mai 2017), l'article 19bis-11 précité disposait :
« § 1. Elke benadeelde kan van het Fonds de vergoeding bekomen van de « § 1er. Toute personne lésée peut obtenir du Fonds la réparation des
schade die door een motorrijtuig is veroorzaakt : dommages causés par un véhicule automoteur :
[...] [...]
7°) indien het motorrijtuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, niet 7°) si le véhicule automoteur qui a causé l'accident ne peut pas être
kan worden geïdentificeerd; in dat geval wordt het Fonds in de plaats identifié; dans ce cas, le Fonds est substitué à la personne
gesteld van de aansprakelijke persoon; responsable;
[...]. [...].
§ 2. In afwijking van 7°) van de voorgaande paragraaf, indien § 2. Par dérogation au 7°) du paragraphe précédent, si plusieurs
verscheidene voertuigen bij het ongeval zijn betrokken en indien het véhicules sont impliqués dans l'accident et s'il n'est pas possible de
niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft
veroorzaakt, wordt de schadevergoeding van de benadeelde persoon in déterminer lequel de ceux-ci a causé l'accident, l'indemnisation de la
gelijke delen verdeeld onder de verzekeraars die de burgerrechtelijke personne lésée est répartie, par parts égales, entre les assureurs
aansprakelijkheid van de bestuurders van deze voertuigen dekken, met couvrant la responsabilité civile des conducteurs de ces véhicules, à
uitzondering van degenen wier aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in l'exception de ceux dont la responsabilité n'est indubitablement pas
het geding komt ». engagée ».
B.1.2. Paragraaf 2 van die bepaling is opgeheven bij artikel 15 van de B.1.2. Le paragraphe 2 de cette disposition a été abrogé par l'article
wet van 31 mei 2017. Krachtens artikel 33bis van de wet van 21 15 de la loi du 31 mai 2017. En vertu de l'article 33bis de la loi du
november 1989, ingevoegd bij artikel 25 van de wet van 31 mei 2017, 21 novembre 1989, inséré par l'article 25 de la loi du 31 mai 2017,
zijn de wijzigingen aangebracht in de wet van 21 november 1989 van les modifications apportées à la loi du 21 novembre 1989 sont
toepassing op de verkeersongevallen die hebben plaatsgevonden vanaf de applicables aux accidents de la circulation survenus à partir de leur
inwerkingtreding ervan. De opheffing van de in het geding zijnde entrée en vigueur. L'abrogation de la disposition en cause n'a donc
bepaling heeft derhalve geen gevolgen voor het onderwerp van de pas d'incidence sur l'objet de la question préjudicielle, qui est
prejudiciële vraag, die is gesteld naar aanleiding van een geschil met posée à l'occasion d'un litige concernant un accident survenu à une
betrekking tot een ongeval dat zich vóór die opheffing heeft date antérieure à cette abrogation.
voorgedaan. B.2.1. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de B.2.1. La Cour est invitée à examiner la compatibilité de la
bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan disposition en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution,
niet in samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, van de in het geding zijnde bepaling, in die zin geïnterpreteerd dat zij de eigenaar van een voertuig, dat is beschadigd naar aanleiding van een verkeersongeval waarbij minstens twee voertuigen betrokken zijn en waarvoor de aansprakelijkheden niet konden worden vastgesteld, toelaat van zijn eigen verzekeraar van de aansprakelijkheid inzake motorrijtuigen een vergoeding voor de schade aan zijn voertuig in de daarin bepaalde mate te vorderen. B.2.2. Het verwijzende rechtscollege vergelijkt de situatie van de eigenaar van het voertuig op wie de in het geding zijnde bepaling van toepassing is, enerzijds, met die van de eigenaar van het beschadigde voertuig wiens aansprakelijkheid is vastgesteld en die van zijn eigen aansprakelijkheidsverzekeraar niet de vergoeding van zijn schade kan vorderen, op grond van artikel 3, § 1, vierde lid, 1°, van dezelfde lus isolément ou en combinaison avec l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme, dans l'interprétation selon laquelle le propriétaire d'un véhicule endommagé à l'occasion d'un accident de la circulation impliquant au moins deux véhicules et pour lequel les responsabilités n'ont pu être déterminées peut réclamer à son propre assureur de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs une indemnisation pour le dommage causé à son véhicule dans la mesure que prévoit cette disposition. B.2.2. La juridiction a quo compare la situation du propriétaire du véhicule à qui s'applique la disposition en cause, d'une part, à celle du propriétaire du véhicule endommagé dont la responsabilité est engagée et qui ne peut réclamer à son propre assureur de la responsabilité l'indemnisation de son dommage, en vertu de l'article
wet en artikel 8, 1°, van de modelovereenkomst voor de verplichte 3, § 1er, alinéa 4, 1°, de la même loi et de l'article 8, 1°, du
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, gevoegd bij het contrat-type d'assurance obligatoire de la responsabilité en matière
koninklijk besluit van 14 december 1992 (eerste onderdeel van de de véhicules automoteurs, annexé à l'arrêté royal du 14 décembre 1992
(première partie de la question) et, d'autre part, à celle de
vraag) en, anderzijds, met die van alle eisers in het contentieux van l'ensemble des demandeurs au contentieux de la responsabilité civile
de burgerrechtelijke aansprakelijkheid die steeds ertoe gehouden zijn qui sont toujours tenus de prouver la faute dans le chef du défendeur
de fout van de verweerder en het oorzakelijk verband tussen die fout et le lien de causalité entre cette faute et la réalisation de leur
en hun schade aan te tonen (tweede onderdeel van de vraag). dommage (seconde partie de la question).
Wat het eerste onderdeel van de vraag betreft En ce qui concerne la première partie de la question
B.3.1. Avant sa modification par l'article 4 de la loi précitée du 31
B.3.1. Artikel 3, § 1, van de wet van 21 november 1989 bepaalde, vóór mai 2017, l'article 3, § 1er, de la loi du 21 novembre 1989 disposait
de wijziging ervan bij artikel 4 van de voormelde wet van 31 mei 2017
: :
« De verzekering moet waarborgen dat benadeelden schadeloos worden « L'assurance doit garantir l'indemnisation des personnes lésées
gesteld in geval van burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de chaque fois qu'est engagée la responsabilité civile du propriétaire,
eigenaar, van iedere houder en van iedere bestuurder van het
verzekerde motorrijtuig, alsmede van degenen die daarin worden de tout détenteur et de tout conducteur du véhicule assuré, de toute
vervoerd, van de werkgever van bovengenoemde personen, wanneer dezen personne transportée, de l'employeur des personnes précitées, lorsque
van alle aansprakelijkheid zijn ontheven krachtens artikel 18 van de celles-ci sont exonérées de toute responsabilité en vertu de l'article
wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten en van de 18 de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, et de
organisatie die bovengenoemde personen inzet als vrijwilligers, l'organisation qui les emploie comme volontaires lorsque celles-ci
wanneer dezen van alle aansprakelijkheid zijn ontheven krachtens sont exonérées de toute responsabilité en vertu de l'article 5 de la
artikel 5 van de wet van 3 juli 2005 betreffende de rechten van loi du 3 juillet 2005 relative aux droits des volontaires, à
vrijwilligers zulks met uitzondering van de burgerrechtelijke l'exclusion de la responsabilité civile de ceux qui se seraient rendus
aansprakelijkheid van hen die zich door diefstal, geweldpleging of
heling de macht over het motorrijtuig hebben verschaft. maîtres du véhicule par vol ou violence ou par suite de recel.
[...] [...]
Van de verzekering kan niettemin worden uitgesloten, de schade aan : Toutefois, peuvent être exclus de l'assurance, les dommages :
1° het verzekerd voertuig; 1° au véhicule assuré;
[...] ». [...] ».
B.3.2. Op grond van die bepaling sluit de modelovereenkomst voor de B.3.2. En vertu de cette disposition, le contrat-type d'assurance
verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen de obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs
schade veroorzaakt aan het verzekerde voertuig van de verzekering uit, exclut de l'assurance les dommages causés au véhicule assuré, de sorte
zodat, wanneer de aansprakelijkheid van de bestuurder van het que, lorsque la responsabilité du conducteur du véhicule assuré est
verzekerde voertuig is vastgesteld, de schade aan dat voertuig niet engagée, le dommage subi par ce véhicule n'est pas indemnisé par
wordt vergoed door de aansprakelijkheidsverzekeraar van de eigenaar l'assureur de la responsabilité du propriétaire de ce véhicule.
van dat voertuig.
B.4.1. Artikel 3 van de wet van 21 november 1989 past in het kader van B.4.1. L'article 3 de la loi du 21 novembre 1989 s'inscrit dans le
een regeling die steunt op de aansprakelijkheid en op de cadre d'un régime fondé sur la responsabilité et sur les assurances de
aansprakelijkheidsverzekeringen. Het heeft betrekking op de gevallen la responsabilité. Il concerne les hypothèses dans lesquelles « est
van « burgerrechtelijke aansprakelijkheid » van de eigenaar, van de engagée la responsabilité civile » du propriétaire, du détenteur ou du
houder of van de bestuurder van het verzekerde voertuig. De in artikel conducteur du véhicule assuré. La règle contenue dans l'article
19bis-11, § 2, van dezelfde wet vervatte regel is daarentegen een 19bis-11, § 2, de la même loi est, quant à elle, un régime
regeling van automatische vergoeding die de wet oplegt aan de d'indemnisation automatique que la loi impose aux assureurs de la
verzekeraars van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van alle responsabilité civile de l'ensemble des conducteurs de véhicules
bestuurders van motorrijtuigen, met uitzondering van de verzekeraars automoteurs, à l'exception des assureurs des conducteurs dont la
van de bestuurders wier burgerrechtelijke aansprakelijkheid responsabilité civile n'est indubitablement pas engagée.
ongetwijfeld niet in het geding komt.
B.4.2. In een regeling van automatische vergoeding van de schade die B.4.2. Dans un régime d'indemnisation automatique du dommage qui
per hypothese veronderstelt dat geen enkele fout van de verzekerde kan suppose, par hypothèse, qu'aucune faute de l'assuré ne peut être
worden aangetoond, zou de contractuele relatie tussen de verzekeraar démontrée, la relation contractuelle existant entre l'assureur et la
en de benadeelde persoon de uitsluiting van de tegemoetkoming van die personne lésée ne pourrait justifier l'exclusion de l'intervention de
verzekeraar niet kunnen verantwoorden. Daarentegen, in een regeling
van burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekering maakt de cet assureur. En revanche, dans un régime d'assurance de la
contractuele relatie het mogelijk de vergoeding van de materiële responsabilité civile, la relation contractuelle permet d'exclure de
schade aan het voertuig van de verzekerde uit te sluiten omdat die l'indemnisation le dommage matériel causé au véhicule de l'assuré
schade is veroorzaakt door de fout van de verzekerde zelf. parce que ce dommage est causé par la faute de l'assuré lui-même.
B.4.3. Het verschil in behandeling tussen de eigenaar van het B.4.3. La différence de traitement entre le propriétaire du véhicule
beschadigde voertuig wiens fout niet kan worden aangetoond en die, op endommagé dont la faute ne peut être démontrée et qui peut, sur la
grond van artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989, de base de l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989,
vergoeding van zijn schade ten laste van zijn eigen verzekeraar kan obtenir réparation de son dommage à charge de son propre assureur dans
verkrijgen binnen de in dat artikel bepaalde perken, en de eigenaar les limites prévues par cet article et le propriétaire du véhicule
van het beschadigde voertuig wiens aansprakelijkheid is vastgesteld en endommagé dont la responsabilité est engagée et qui ne peut, en vertu
die op grond van artikel 3, § 1, vierde lid, 1°, van dezelfde wet niet de l'article 3, § 1er, alinéa 4, 1°, de la même loi, obtenir
de vergoeding van zijn schade kan verkrijgen ten laste van zijn eigen réparation de son dommage à charge de son propre assureur est
verzekeraar, is redelijk verantwoord door de onderscheiden aard van de raisonnablement justifiée par la nature distincte des régimes
juridische regelingen waarvan die bepalingen deel uitmaken. juridiques dans lesquels s'inscrivent ces dispositions.
Wat het tweede onderdeel van de vraag betreft En ce qui concerne la seconde partie de la question
B.5.1. Met de in het geding zijnde bepaling heeft de wetgever voorzien B.5.1. Par la disposition en cause, le législateur a prévu un régime
in een regeling van automatische vergoeding voor de personen die d'indemnisation automatique bénéficiant aux personnes lésées par les
worden benadeeld door de gevolgen van een verkeersongeval waarbij conséquences d'un accident de la circulation impliquant plusieurs
meerdere voertuigen betrokken zijn wanneer het onmogelijk is te véhicules lorsqu'il est impossible de déterminer le ou les conducteurs
bepalen welke bestuurder of bestuurders aansprakelijk is of zijn voor responsables de l'accident et qu'en conséquence, les personnes lésées
het ongeval en wanneer de benadeelde personen bijgevolg niet kunnen ne peuvent être indemnisées selon les règles de droit commun en
worden vergoed volgens de gemeenrechtelijke regels inzake aansprakelijkheid. De automatische vergoeding die in het geding is, behoort tot een domein waarin een verplichte verzekering van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de bestuurders van motorrijtuigen bestaat. Zij valt ten laste van de verzekeraars van de betrokken voertuigen, met uitzondering van die waarvan de aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in het geding komt. B.5.2. De rechtzoekenden die schade hebben geleden door de fout van een derde in een andere context, moeten, om de vergoeding te verkrijgen, de gemeenrechtelijke regels inzake aansprakelijkheid toepassen. matière de responsabilité. L'indemnisation automatique en cause relève d'un domaine dans lequel existe une obligation d'assurance de la responsabilité civile des conducteurs de véhicules automoteurs. Elle est mise à charge des assureurs des véhicules impliqués, à l'exception de ceux dont la responsabilité n'est indubitablement pas engagée. B.5.2. Les justiciables qui ont subi un dommage par la faute d'un tiers dans un autre contexte doivent, pour obtenir réparation, faire application des règles du droit commun de la responsabilité.
B.5.3. Het verschil in behandeling tussen de eigenaar van het B.5.3. La différence de traitement entre le propriétaire du véhicule
beschadigde voertuig die, op grond van artikel 19bis-11, § 2, van de endommagé qui peut, sur la base de l'article 19bis-11, § 2, de la loi
wet van 21 november 1989, de vergoeding van zijn schade kan verkrijgen du 21 novembre 1989, obtenir réparation de son dommage à charge des
ten laste van de verzekeraars van de burgerrechtelijke assureurs de la responsabilité civile des véhicules impliqués et les
aansprakelijkheid van de betrokken voertuigen en de eisers in rechte demandeurs en justice au contentieux de la responsabilité civile qui
in het contentieux van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid die de ne peuvent obtenir réparation automatique de leur dommage à charge
automatische vergoeding van hun schade niet kunnen verkrijgen ten d'un assureur est raisonnablement justifiée par l'objectif poursuivi
laste van een verzekeraar, is redelijk verantwoord door het doel dat par le législateur en matière d'indemnisation des victimes d'accidents
de wetgever nastreeft inzake de vergoeding van verkeersslachtoffers. de la circulation.
B.5.4. Bovendien wijkt artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 B.5.4. Pour le surplus, l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21
november 1989 niet af van de gemeenrechtelijke regels inzake het novembre 1989 ne déroge pas aux règles de droit commun relatives à la
bewijs vervat in artikel 1315, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek preuve établies par l'article 1315, alinéa 1er, du Code civil et par
en artikel 870 van het Gerechtelijk Wetboek, aangezien de l'article 870 du Code judiciaire, dès lors que le justiciable qui
rechtzoekende die gebruik wil maken van de vergoedingsregeling waarin entend bénéficier du régime d'indemnisation prévu par cette
die bepaling voorziet, moet aantonen dat is voldaan aan de voorwaarden disposition doit prouver que les conditions de son application sont
voor de toepassing ervan. réunies.
B.6. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.6. La première question préjudicielle appelle une réponse négative.
Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag Quant à la seconde question préjudicielle
B.7.1. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 25 van B.7.1. La seconde question préjudicielle porte sur l'article 25 de la
de wet van 31 mei 2017, dat in de wet van 21 november 1989 een artikel loi du 31 mai 2017, qui insère dans la loi du 21 novembre 1989, un
33bis invoegt, dat bepaalt : article 33bis, lequel dispose :
« De wijzigingen aan deze wet zijn van toepassing op de « Les modifications à la présente loi sont applicables aux accidents
verkeersongevallen die hebben plaatsgevonden vanaf de inwerkingtreding de la circulation qui sont survenus à partir de l'entrée en vigueur de
van deze wijzigingen ». ces modifications ».
B.7.2. In de memorie van toelichting met betrekking tot die bepaling B.7.2. L'exposé des motifs relatif à cette disposition précise :
wordt gepreciseerd :
« Het betreft een bepaling die op een éénvormige manier de toepassing « Il s'agit d'une disposition qui règle de manière uniforme
in de tijd regelt van de wijzigingen van de wet van 21 november 1989 l'application dans le temps des modifications apportées à la loi du 21
door deze wet, alsook de toepassing van toekomstige wijzigingen. novembre 1989, par la présente loi, mais également l'application de
modifications futures.
Al deze wijzigingen kunnen slechts toegepast worden op Toutes ces modifications ne pourront être appliquées qu'aux accidents
verkeersongevallen die hebben plaatsgevonden na de respectievelijke de la circulation survenus après l'entrée en vigueur respective de
inwerkingtreding van elk van deze wijzigingen » (Parl. St., Kamer, chacune de ces modifications » (Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC
2016-2017, DOC 54-2414/001, p. 19). 54-2414/001, p. 19).
B.8. Het Hof wordt verzocht de bestaanbaarheid na te gaan van die B.8. La Cour est invitée à examiner la compatibilité de cette
bepaling met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in disposition avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus
samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor isolément ou en combinaison avec l'article 6, paragraphe 1, de la
de rechten van de mens, in zoverre zij een verschil in behandeling Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'elle établit une
doet ontstaan onder de slachtoffers of personen die zijn betrokken bij een verkeersongeval, naargelang dat ongeval heeft plaatsgehad vóór of na de datum van inwerkingtreding van die bepaling. B.9.1. Het aan het Hof voorgelegde verschil in behandeling vloeit voort uit het gegeven dat twee wettelijke regelingen elkaar opvolgen in de tijd, waarbij zij, als gevolg van de in het geding zijnde bepaling, gedurende een bepaalde periode samen bestaan totdat alle geschillen die zijn ontstaan uit verkeersongevallen die zich hebben voorgedaan vóór de datum van inwerkingtreding van de nieuwe bepalingen, definitief zijn beslecht. B.9.2. Het staat in beginsel aan de wetgever om, wanneer hij beslist nieuwe regelgeving in te voeren, te beoordelen of het noodzakelijk of opportuun is die beleidswijziging vergezeld te doen gaan van overgangsmaatregelen. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie wordt slechts geschonden indien de overgangsregeling of de ontstentenis daarvan tot een verschil in behandeling leidt waarvoor geen redelijke verantwoording bestaat of indien aan het vertrouwensbeginsel op buitensporige wijze afbreuk wordt gedaan. B.9.3. Te dezen is het criterium van de datum waarop het verkeersongeval zich heeft voorgedaan, datum die toelaat om zonder enige moeilijkheid te bepalen welke regeling van toepassing is op de vergoeding van de slachtoffers, niet zonder redelijke verantwoording. B.10. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof différence de traitement entre les victimes ou les personnes impliquées dans un accident de la circulation, selon que cet accident a eu lieu avant ou après la date d'entrée en vigueur de cette disposition. B.9.1. La différence de traitement soumise à la Cour découle de la circonstance que deux régimes légaux se succèdent dans le temps et, par suite de la disposition en cause, coexistent pendant une certaine période, jusqu'à ce que tous les litiges nés d'accidents de la circulation survenus avant la date d'entrée en vigueur des nouvelles dispositions soient définitivement tranchés. B.9.2. Il appartient en principe au législateur, lorsqu'il décide d'introduire une nouvelle réglementation, d'estimer s'il est nécessaire ou opportun d'assortir celle-ci de dispositions transitoires. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'est violé que si le régime transitoire ou son absence entraîne une différence de traitement dénuée de justification raisonnable ou s'il est porté une atteinte excessive au principe de la confiance légitime. B.9.3. En l'espèce, le critère de la date à laquelle l'accident de la circulation est survenu, qui permet de déterminer sans difficulté la réglementation applicable à l'indemnisation des victimes, n'est pas dépourvu de justification raisonnable. B.10. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- Artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende - L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à
de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules
vóór de opheffing ervan bij artikel 15 van de wet van 31 mei 2017, zo automoteurs, avant son abrogation par l'article 15 de la loi du 31 mai
geïnterpreteerd dat het de eigenaar van een beschadigd voertuig 2017, interprété comme permettant au propriétaire d'un véhicule
toelaat van zijn eigen verzekeraar van de aansprakelijkheid inzake endommagé de réclamer à son propre assureur de la responsabilité en
motorrijtuigen de vergoeding te vorderen van de schade aan zijn matière de véhicules automoteurs l'indemnisation du dommage causé à
voertuig in de in dat artikel bepaalde mate, schendt niet de artikelen son véhicule dans la mesure prévue à cet article, ne viole pas les
10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou en combinaison
6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. avec l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits
- Artikel 25 van de wet van 31 mei 2017 tot wijziging van de wet van de l'homme.
21 november 1989 betreffende de verplichte - L'article 25 de la loi du 31 mai 2017 modifiant la loi du 21
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen schendt niet de novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen en matière de véhicules automoteurs ne viole pas les articles 10 et 11
de la Constitution, lus isolément ou en combinaison avec l'article 6,
met artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme.
mens. Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 6 december 2018. la Cour constitutionnelle, le 6 décembre 2018.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le Président,
F. Daoût F. Daoût
^