Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 167/2018 van 29 november 2018 Rolnummer 6751 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 82 van de wet van 18 april 2017 houdende diverse bepalingen inzake economie, ingesteld door de vzw « Greenpeace Belgium » Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 167/2018 van 29 november 2018 Rolnummer 6751 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 82 van de wet van 18 april 2017 houdende diverse bepalingen inzake economie, ingesteld door de vzw « Greenpeace Belgium » Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...) Extrait de l'arrêt n° 167/2018 du 29 novembre 2018 Numéro du rôle : 6751 En cause : le recours en annulation de l'article 82 de la loi du 18 avril 2017 portant dispositions diverses en matière d'économie, introduit par l'ASBL « Greenpeace Bel La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 167/2018 van 29 november 2018 Extrait de l'arrêt n° 167/2018 du 29 novembre 2018
Rolnummer 6751 Numéro du rôle : 6751
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 82 van de wet van 18 En cause : le recours en annulation de l'article 82 de la loi du 18
april 2017 houdende diverse bepalingen inzake economie, ingesteld door avril 2017 portant dispositions diverses en matière d'économie,
de vzw « Greenpeace Belgium » en anderen. introduit par l'ASBL « Greenpeace Belgium » et autres.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen,
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P.
P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman en M. Pâques, bijgestaan Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman et M. Pâques, assistée du
door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen,
A. Alen, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 19 oktober Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 19
2017 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 20 octobre 2017 et parvenue au greffe le 20 octobre 2017, un recours en
oktober 2017, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 82 van annulation de l'article 82 de la loi du 18 avril 2017 portant
de wet van 18 april 2017 houdende diverse bepalingen inzake economie dispositions diverses en matière d'économie (publiée au Moniteur belge
(bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 24 april 2017) door de du 24 avril 2017) a été introduit par l'ASBL « Greenpeace Belgium »,
vzw « Greenpeace Belgium », de vzw « Fédération Inter-environnement l'ASBL « Fédération Inter-environnement Wallonie », l'ASBL « Forum
Wallonie », de vzw « Forum voor Vredesactie », de Vlaamse Vereniging voor Vredesactie », la « Vlaamse Vereniging van Journalisten », l'ASBL
van Journalisten, de vzw « Bond Beter Leefmilieu » en de vzw « World « Bond Beter Leefmilieu » et l'ASBL « World Wide Fund for Nature
Wide Fund for Nature Belgium », bijgestaan en vertegenwoordigd door Belgium », assistées et représentées par Me J. Verstraeten, avocat au
Mr. J. Verstraeten, advocaat bij de balie te Leuven. barreau de Louvain.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van artikel 82 B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de l'article 82
van de wet van 18 april 2017 houdende diverse bepalingen inzake de la loi du 18 avril 2017 portant dispositions diverses en matière
economie (hierna : de wet van 18 april 2017). d'économie (ci-après : la loi du 18 avril 2017).
De bestreden bepaling maakt deel uit van hoofdstuk 14 van de voormelde La disposition attaquée fait partie du chapitre 14 de la loi précitée,
wet, met als titel : « Wijzigingen van de wet van 31 augustus 1939 op intitulé « Modifications de la loi du 31 août 1939 sur l'Office
de Nationale Delcrederedienst ». national du Ducroire ».
Artikel 69 van de wet van 18 april 2017 bepaalt : L'article 69 de la loi du 18 avril 2017 dispose :
« Het opschrift van de wet van 31 augustus 1939 op de Nationale « L'intitulé de la loi du 31 août 1939 sur l'Office national du
Delcrederedienst wordt vervangen als volgt : ' Wet betreffende Delcredere ' ». Ducroire est remplacé par ce qui suit : ' Loi sur le Ducroire ' ».
B.1.2. Het bestreden artikel 82 bepaalt : B.1.2. L'article 82 attaqué dispose :
« Artikel 10 van dezelfde wet, opgeheven bij de wet van 17 juni 1991, « L'article 10 de la même loi, abrogé par la loi du 17 juin 1991, est
wordt vernummerd tot artikel 11 en hersteld als volgt : renuméroté article 11 et rétabli dans la rédaction suivante :
'

Art. 11.De stukken die Delcredere ontvangt of produceert in het

' Article 11 : Les documents que le Ducroire reçoit ou produit dans le
kader van zijn activiteiten ter uitvoering van de bij deze wet cadre de ses activités résultant de la mission de nature commerciale
opgelegde opdracht van commerciële en financiële aard, worden niet et financière qui lui est confiée par cette loi ne constituent pas des
beschouwd als een bestuursdocument in de zin van de wet van 11 april documents administratifs au sens de la loi du 11 avril 1994 relative à
1994 betreffende de openbaarheid van bestuur. la publicité de l'administration.
Op Delcredere rust een discretieplicht voor wat betreft de Le Ducroire est tenu par un devoir de discrétion à l'égard des
vertrouwelijke bedrijfsinformatie waarover hij beschikt. ' ». informations d'entreprise confidentielles dont il dispose. ' ».
B.1.3. Artikel 1, tweede lid, 2°, van de wet van 11 april 1994 B.1.3. L'article 1er, alinéa 2, 2°, de la loi du 11 avril 1994
betreffende de openbaarheid van bestuur (hierna : de wet van 11 april relative à la publicité de l'administration (ci-après : la loi du 11
1994) definieert een bestuursdocument als « alle informatie, in welke avril 1994) définit un document administratif comme étant « toute
vorm ook, waarover een administratieve overheid beschikt ». information, sous quelque forme que ce soit, dont une autorité administrative dispose ».
B.2. Het enige middel is afgeleid uit de schending, door artikel 82 B.2. Le moyen unique est pris de la violation des articles 10, 11 et
van de wet van 18 april 2017, van de artikelen 10, 11 en 32 van de Grondwet, doordat de bestreden bepaling de stukken die Delcredere ontvangt of produceert op een algemene en absolute wijze zou uitsluiten van het grondwettelijk gewaarborgde recht op passieve openbaarheid van bestuur. Voorts zou aldus ook een niet redelijk verantwoord verschil in behandeling ontstaan tussen, enerzijds, rechtsonderhorigen die bij het opvragen van informatie bij Delcredere geen beroep kunnen doen op het recht op passieve openbaarheid van bestuur en, anderzijds, rechtsonderhorigen die bij het opvragen van informatie bij andere administratieve overheden dat recht wel genieten. 32 de la Constitution par l'article 82 de la loi du 18 avril 2017, en ce que la disposition attaquée exclurait de manière générale et absolue du droit à la publicité passive de l'administration, garanti par la Constitution, les documents que le Ducroire reçoit ou produit. En outre, la disposition attaquée ferait aussi naître une différence de traitement injustifiée entre, d'une part, les justiciables qui ne peuvent invoquer le droit à la publicité passive de l'administration lorsqu'ils demandent des informations au Ducroire, et, d'autre part, les justiciables qui peuvent effectivement se prévaloir de ce droit, lorsqu'ils demandent des informations auprès d'autres autorités administratives.
B.3.1. Artikel 32 van de Grondwet bepaalt : B.3.1. L'article 32 de la Constitution dispose :
« Ieder heeft het recht elk bestuursdocument te raadplegen en er een
afschrift van te krijgen, behoudens in de gevallen en onder de « Chacun a le droit de consulter chaque document administratif et de
voorwaarden bepaald door de wet, het decreet of de regel bedoeld in s'en faire remettre copie, sauf dans les cas et conditions fixés par
artikel 134 ». la loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 ».
B.3.2. Volgens de Grondwetgever legt die bepaling « de basisprincipes B.3.2. Selon le Constituant, cette disposition « fixe les principes de
vast met betrekking tot de openbaarheid van bestuur. Er is geopteerd base concernant la publicité de l'administration. Il est opté pour une
voor een korte omschrijving van deze principes. Een nadere brève définition de ces principes. Une spécification plus détaillée ne
specifiëring kan alleen maar verwarring scheppen en ertoe leiden dat peut que prêter à confusion et ne fait que rétrécir le texte au lieu
wat verduidelijking moet zijn een verenging wordt. Het gevaar is te de l'éclaircir. Le danger est trop grand que ce qui n'est pas repris
groot dat wat dan niet is opgenomen als een al dan niet gewilde
beperking zou worden geïnterpreteerd » (Parl. St., Kamer, 1992-1993, soit interprété comme une restriction volontaire ou involontaire »
nr. 839/1, p. 4; nr. 839/4, p. 2; Parl. St., Senaat, 1991-1992, nr. (Doc. parl., Chambre, 1992-1993, n° 839/1, p. 4; n° 839/4, p. 2; Doc.
100-49/2°, p. 3). parl., Sénat, 1991-1992, n° 100-49/2°, p. 3).
B.3.3. Alhoewel het recht op toegang tot bestuursdocumenten is erkend B.3.3. Bien que le droit d'accès aux documents administratifs soit
als een grondrecht, kan het slechts worden uitgeoefend in de gevallen reconnu comme un droit fondamental, il ne peut être exercé que dans
en onder de voorwaarden bepaald door de onderscheiden wetgevers. les cas et conditions prévues par les différents législateurs.
B.4. Le Conseil des ministres conteste l'affirmation selon laquelle
B.4. De Ministerraad betwist dat artikel 32 van de Grondwet van l'article 32 de la Constitution serait applicable au Ducroire, dans la
toepassing zou zijn op Delcredere, aangezien de instelling in de mesure où ce dernier n'interviendrait pas en tant qu'autorité
uitoefening van haar opdracht, die van commerciële en financiële aard administrative dans l'exercice de sa mission, qui est de nature
is, niet zou optreden als een administratieve overheid en niet commerciale et financière, et ne dispose pas de documents
beschikt over bestuursdocumenten. administratifs.
B.5.1. Volgens de Grondwetgever gelden de beginselen vastgesteld in
artikel 32 van de Grondwet ten aanzien van alle administratieve B.5.1. Selon le Constituant, les principes repris dans l'article 32 de
overheden en dient bij de concrete invulling van dat begrip een zo la Constitution sont valables à l'égard de toutes les autorités
breed mogelijke interpretatie te worden gehanteerd, aangezien het administratives et, concrètement, cette notion doit recevoir une
interprétation aussi large que possible, en ce que le droit à la
recht op de openbaarheid van de bestuursdocumenten een fundamenteel recht vormt. publicité des documents administratifs constitue un droit fondamental.
B.5.2. Delcredere is een openbare instelling met rechtspersoonlijkheid B.5.2. Le Ducroire est un établissement public doté de la personnalité
die is opgericht en wordt geregeld bij de wet van 31 augustus 1939 juridique, créé et régi par la loi du 31 août 1939 sur le Ducroire
betreffende Delcredere (hierna : de wet van 31 augustus 1939) en die (ci-après : la loi du 31 août 1939), et soumis au contrôle de
is onderworpen aan het toezicht van de overheid. Delcredere is belast l'autorité publique. Le Ducroire est chargé de tâches relevant du
met taken van openbare dienst die ertoe strekken de internationale service public, qui tendent à favoriser les relations économiques
economische betrekkingen te bevorderen en de tekortkomingen van de internationales et à remédier aux carences du secteur privé en matière
privésector op het vlak van de kredietverzekering te verhelpen. De
dienst is ingedeeld in categorie C bij artikel 1 van de wet van 16 d'assurance-crédit. L'article 1er de la loi du 16 mars 1954 relative
maart 1954 betreffende de controle op sommige instellingen van au contrôle de certains organismes d'intérêt public classe le Ducroire
openbaar nut. dans la catégorie C.
B.5.3. De taken van Delcredere worden omschreven in artikel 1, § 2, B.5.3. Les tâches confiées au Ducroire sont définies à l'article 1er,
van de wet van 31 augustus 1939, zoals gewijzigd bij artikel 70 van de § 2, de la loi du 31 août 1939, tel qu'il a été modifié par l'article
wet van 18 april 2017, dat bepaalt : 70 de la loi du 18 avril 2017, qui dispose :
« Delcredere vervult een opdracht van commerciële en financiële aard « Le Ducroire remplit une mission de nature commerciale et financière,
die erin bestaat de internationale economische betrekkingen te laquelle consiste à favoriser les relations économiques
bevorderen, hoofdzakelijk door de acceptatie van risico's op het internationales, principalement par l'acceptation de risques dans le
gebied van uitvoer, invoer en investeringen in het buitenland. domaine de l'exportation, de l'importation et des investissements à
Om zijn doel te verwezenlijken kan Delcredere : l'étranger. Pour réaliser son objet, le Ducroire peut :
1° alle waarborgen verlenen die strekken tot beperking van de 1° octroyer toutes garanties propres à diminuer les risques, notamment
risico's, inzonderheid de politieke risico's, de kredietrisico's en de les risques politiques, les risques de crédit et les risques
financiële risico's, die de ondernemingen lopen bij de uitoefening van hun activiteit; 2° alle waarborgen verlenen die strekken tot beperking van de risico's verbonden aan internationale investeringen; 3° alle waarborgen verlenen die strekken tot beperking van de koersrisico's; 4° zijn medewerking verlenen aan de financiering van uitvoerverrichtingen wanneer de financieringsbronnen geheel of gedeeltelijk van openbare oorsprong zijn, of door zijn tussenkomst de eventuele ontoereikendheid van de aangeboden financiële hulp aanvullen; 5° zowel in België als in het buitenland, alle nevenactiviteiten of aanvullende activiteiten uitoefenen die het verwezenlijken van zijn doel kunnen vergemakkelijken; 6° voor rekening van de Regering elke opdracht vervullen, zowel technisch of financieel als op het vlak van de vertegenwoordiging, in verband met internationale handels- of investeringsverrichtingen, welke zij besluit hem toe te vertrouwen ». financiers, encourus par les entreprises dans l'exercice de leur activité; 2° octroyer toutes garanties propres à diminuer les risques afférents aux investissements internationaux; 3° octroyer toutes garanties propres à diminuer les risques de change; 4° apporter son concours au financement d'opérations d'exportation lorsque les sources de financement sont totalement ou partiellement d'origine publique, ou suppléer par son intervention à l'insuffisance éventuelle des concours financiers offerts; 5° exercer, tant en Belgique qu'à l'étranger, toutes activités annexes ou complémentaires de nature à faciliter la réalisation de son objet; 6° exécuter pour le compte du Gouvernement toute mission, qu'elle soit technique, financière ou de représentation, se rapportant au commerce ou investissements internationaux que celui-ci décidera de lui confier ».
B.5.4. Artikel 3 van de wet van 31 augustus 1939 bepaalt : B.5.4. L'article 3 de la loi du 31 août 1939 dispose :
« Delcredere oefent zijn activiteit uit : « Le Ducroire exerce son activité :
1° voor rekening van de Staat wanneer verrichtingen als bedoeld in § 1° pour le compte de l'Etat lorsque les opérations visées au § 2,
2, tweede lid, 1° tot 3°, van artikel 1 risico's inhouden waarvan de alinéa 2, 1° à 3°, de l'article 1er, comportent des risques dont la
belangrijkheid en de duur zijn technische mogelijkheden te boven gaan, gravité et la durée dépassent ses possibilités techniques, mais que
doch hun verwezenlijking door de Regering niettemin gepast wordt leur réalisation est cependant jugée opportune par le Gouvernement ou
geacht of wanneer hij de opdrachten vervult als bedoeld in § 2, tweede lorsqu'il exécute les missions visées au § 2, alinéa 2, 6°, de
lid, 6°, van artikel 1; l'article 1er.
2° voor eigen rekening, zonder Staatsgarantie, voor verrichtingen die 2° pour son compte propre, sans la garantie de l'Etat, pour les
op grond van hun aard, hun duur en de intensiteit van het risico opérations qui, en fonction de leur nature, de leur durée et de
gewoonlijk eveneens worden gewaarborgd door maatschappijen die niet l'intensité du risque, sont également garanties de façon habituelle
optreden voor rekening of met de garantie van de Staat; par des sociétés n'agissant pas pour le compte ou avec la garantie de
3° voor eigen rekening, met Staatsgarantie, in alle overige gevallen l'Etat; 3° pour son compte propre, avec la garantie de l'Etat, dans tous les
». autres cas ».
B.5.5. Uit het bovenstaande volgt dat Delcredere, hoewel hij een B.5.5. Il ressort de ce qui précède que, bien qu'il soit chargé d'une
opdracht heeft van commerciële en financiële aard, opgericht is en mission de nature commerciale et financière, le Ducroire a été créé et
geregeld wordt bij de wet, onderworpen is aan overheidstoezicht en est régi par la loi, est soumis à la tutelle administrative, exerce
taken van openbare dienst uitoefent en derhalve als administratieve des tâches relevant du service public et agit dès lors en tant
overheid optreedt (zie in dezelfde zin : Raad van State, afdeling qu'autorité administrative (cf., dans le même sens : Conseil d'Etat,
wetgeving, advies nr. 60.806/1/2/4 van 7 februari 2017, Parl. St., section de législation, avis n° 60.806/1/2/4 du 7 février 2017, Doc.
Kamer, 2016-2017, DOC 54-2331/001, p. 109; Commissie voor de toegang parl., Chambre, 2016-2017, DOC 54-2331/001, p. 109; Commission d'accès
tot en het hergebruik van bestuursdocumenten, afdeling openbaarheid aux et de réutilisation des documents administratifs, section
van bestuur, advies nr. 2013-33 van 2 september 2013; advies nr. publicité de l'administration, avis n° 2013-33 du 2 septembre 2013;
2013-44 van 2 september 2013 en advies nr. 115-2016 van 24 oktober avis n° 2013-44 du 2 septembre 2013; avis n° 115-2016 du 24 octobre
2016). 2016).
In die hoedanigheid valt Delcredere onder het toepassingsgebied van En cette qualité, le Ducroire est soumis à l'application de l'article
artikel 32 van de Grondwet. 32 de la Constitution.
B.6.1. Artikel 32 van de Grondwet waarborgt de openbaarheid van « B.6.1. L'article 32 de la Constitution garantit la publicité des «
bestuursdocumenten ». Volgens de Grondwetgever wordt met de term « documents administratifs ». Selon le Constituant, par « document
bestuursdocument » alle informatie bedoeld, in welke vorm ook, administratif », il faut entendre toute information, sous quelque
waarover de administratieve overheden beschikken. Dat begrip moet zeer forme que ce soit, dont les autorités administratives disposent. Cette
ruim worden geïnterpreteerd (Parl. St., Kamer, 1992-1993, nr. 839/1, notion doit recevoir une interprétation très large (Doc. parl.,
p. 5) : Chambre, 1992-1993, n° 839/1, p. 5) :
« Het betreft alle beschikbare informatie, welke ook de « Il concerne toutes les informations disponibles, quel que soit le
informatiedrager is : schriftelijke stukken, geluids- en beeldopnamen support : documents écrits, enregistrements sonores et visuels y
compris les données reprises dans le traitement automatisé de
met inbegrip van de gegevens vervat in de geautomatiseerde l'information. Les rapports, les études, même de commissions
informatieverwerking. Verslagen, studies, zelfs van niet-ambtelijke consultatives non officielles, certains comptes rendus et
adviescommissies, sommige notulen en processen-verbaal, statistieken, procès-verbaux, les statistiques, les directives administratives, les
administratieve richtlijnen, omzendbrieven, contracten en circulaires, les contrats et licences, les registres d'enquête
vergunningen, registers van openbaar onderzoek, examencohiers, films, publique, les cahiers d'examen, les films, les photos, etc. dont
foto's enz. waarover een overheid beschikt, zijn in regel openbaar, dispose une autorité sont en règle générale publics, sauf lorsqu'un
behoudens wanneer een uitzonderingsgrond moet worden toegepast » des motifs d'exception doit être appliqué » (Doc. Parl., Chambre,
(Parl. St., Kamer, 1992-1993, nr. 839/1, p. 5). 1992-1993, n° 839/1, p. 5).
B.6.2. Rekening houdend met die ruime omschrijving moet, in B.6.2. Compte tenu de cette large définition, il convient d'admettre
tegenstelling tot wat de Ministerraad beweert, worden aangenomen dat que, contrairement à ce que prétend le Conseil des ministres, les
de stukken die een administratieve overheid, zoals Delcredere, documents qu'une autorité administrative, telle que le Ducroire,
ontvangt of produceert in het kader van haar opdracht, dienen te reçoit ou produit dans le cadre de sa mission, doivent être considérés
worden beschouwd als bestuursdocumenten in de zin van artikel 32 van comme des documents administratifs au sens de l'article 32 de la
de Grondwet. Constitution.
B.6.3. In tegenstelling tot wat in de parlementaire voorbereiding is B.6.3. Contrairement à ce qui est dit dans les travaux préparatoires
vermeld en ook door de Ministerraad wordt aangevoerd ter et à ce que fait aussi valoir le Conseil des ministres pour justifier
verantwoording van de bestreden bepaling hoeft de openbaarheid van la disposition attaquée, la publicité de l'administration, telle
bestuur, zoals gewaarborgd door de voormelde grondwetsbepaling, niet qu'elle est garantie par la disposition constitutionnelle précitée, ne
noodzakelijk verband te houden met het bestaan van een eenzijdige doit pas nécessairement être liée à l'existence d'un acte
bestuurshandeling. Het is immers voldoende dat de administratieve administratif unilatéral. Il suffit en effet que l'autorité
overheid in het bezit is van de bestuursdocumenten waarvan de inzage administrative soit en possession des documents administratifs dont la
of de mededeling wordt gevraagd. consultation ou la communication est demandée.
B.7.1. Door te bepalen, in artikel 32 van de Grondwet, dat elk B.7.1. En déclarant, à l'article 32 de la Constitution, que chaque
bestuursdocument - begrip dat volgens de Grondwetgever zeer ruim moet document administratif - notion qui, selon le Constituant, doit être
worden geïnterpreteerd - in de regel openbaar is, heeft de interprétée très largement - est en principe public, le Constituant a
Grondwetgever het recht op de openbaarheid van de bestuursdocumenten érigé le droit à la publicité des documents administratifs en un droit
ingeschreven als een grondrecht. fondamental.
B.7.2. Uitzonderingen op het beginsel van de openbaarheid van de B.7.2. Des exceptions au principe de la publicité des documents
bestuursdocumenten zijn slechts mogelijk onder de voorwaarden administratifs ne sont possibles que dans les conditions fixées par la
vastgesteld door de wet, het decreet of de ordonnantie. Zij moeten loi, le décret ou l'ordonnance. Elles doivent être justifiées et sont
worden verantwoord en moeten beperkend worden geïnterpreteerd (Parl. de stricte interprétation (Doc. parl., Sénat, 1991-1992, n° 100-49/2°,
St., Senaat, 1991-1992, nr. 100-49/2°, p. 9). p. 9).
B.7.3. Door het mogelijk te maken dat een wetgever kan bepalen in welke gevallen en onder welke voorwaarden kan worden afgeweken van het beginsel van de administratieve transparantie heeft de Grondwetgever niet uitgesloten dat de toegang tot bepaalde documenten aan voorwaarden wordt gekoppeld of wordt beperkt, voor zover die beperkingen redelijk verantwoord zijn en geen onevenredige gevolgen met zich meebrengen. In dat opzicht dient te worden onderstreept dat de administratieve transparantie bijdraagt tot het daadwerkelijke karakter van de uitoefening van het recht van beroep van de bestuurden voor de Raad van State of voor de justitiële gerechten. B.7.3. En permettant au législateur de prévoir dans quels cas et à quelles conditions il peut être dérogé au principe de la transparence administrative, le Constituant n'a pas exclu que l'accès à certains documents soit soumis à des conditions ou soit limité, pour autant que ces restrictions soient raisonnablement justifiées et n'entraînent pas d'effets disproportionnés. Il convient, à cet égard, de souligner que la transparence administrative participe à l'effectivité de l'exercice du droit de recours des administrés devant le Conseil d'Etat ou devant les juridictions judiciaires.
B.7.4. Wanneer de Grondwetgever artikel 32 van de Grondwet heeft B.7.4. Lorsque le Constituant a adopté l'article 32 de la
aangenomen, is onderstreept dat de uitzonderingen op dat recht in Constitution, il a été souligné que les exceptions à ce droit
beginsel een onderzoek geval per geval van de verschillende aanwezige appellent en principe un examen au cas par cas des différents intérêts
belangen vereisen : « telkens [moet] in concreto het belang van de en présence : « l'intérêt de la publication doit chaque fois
openbaarmaking [...] worden afgewogen tegen het belang beschermd door contrebalancer concrètement l'intérêt qui est protégé par un motif
een uitzonderingsgrond » (Parl. St., Kamer, 1992-1993, nr. 839/1, p. d'exception » (Doc. parl., Chambre, 1992-1993, n° 839/1, p. 5).
5). B.8. Het Hof dient na te gaan of de maatregel die erin bestaat op B.8. La Cour doit examiner si la mesure qui consiste à exclure de
algemene en absolute wijze alle stukken die Delcredere ontvangt of manière générale et absolue du champ d'application de la loi du 11
produceert in het kader van zijn activiteiten ter uitvoering van de avril 1994 tous les documents que le Ducroire reçoit ou produit dans
bij de wet van 31 augustus 1939 opgelegde opdracht van commerciële en le cadre de ses activités en exécution de la mission de nature
financiële aard, uit te sluiten van het toepassingsgebied van de wet commerciale et financière qui lui est confiée par la loi du 31 août
van 11 april 1994, en Delcredere een discretieplicht oplegt voor wat 1939, et qui impose au Ducroire un devoir de discrétion à l'égard des
de vertrouwelijke bedrijfsinformatie betreft waarover die instelling informations d'entreprise confidentielles dont il dispose est conforme
beschikt, in overeenstemming is met de artikelen 10, 11 en 32 van de Grondwet. aux articles 10, 11 et 32 de la Constitution.
B.9.1. De wet van 11 april 1994 is in beginsel op algemene wijze van B.9.1. La loi du 11 avril 1994 s'applique en principe de manière
toepassing op de federale administratieve overheden en op de générale aux autorités administratives fédérales et aux autorités
niet-federale administratieve overheden doch slechts in de mate waarin administratives autres que les autorités administratives fédérales,
mais uniquement dans la mesure où, pour des motifs relevant des
die wet op gronden die tot de federale bevoegdheid behoren, de compétences fédérales, ladite loi interdit ou limite la publicité de
openbaarheid van bestuursdocumenten verbiedt of beperkt (artikel 1, documents administratifs (article 1er, alinéa 1er).
eerste lid). Artikel 1, tweede lid, 1° definieert een administratieve overheid als L'article 1er, alinéa 2, 1°, définit une autorité administrative comme
« een administratieve overheid als bedoeld in artikel 14 van de étant « une autorité administrative visée à l'article 14 de lois
gecoördineerde wetten op de Raad van State ». Luidens artikel 1, coordonnées sur le Conseil d'Etat ». Aux termes de l'article 1er,
tweede lid, 2°, dient onder bestuursdocument te worden begrepen « alle alinéa 2, 2°, il y a lieu d'entendre par « document administratif » «
informatie, in welke vorm ook, waarover een administratieve overheid toute information, sous quelque forme que ce soit, dont une autorité
beschikt ». De artikelen 4 en 5 van de wet van 11 april 1994 regelen administrative dispose ». Les articles 4 et 5 de la loi du 11 avril
het principiële recht om een bestuursdocument te raadplegen, een 1994 organisent le droit de principe de consulter un document
afschrift ervan te ontvangen en uitleg daarover te verkrijgen. administratif, de s'en faire délivrer une copie et de recevoir des
explications relatives à ce document.
B.9.2. Artikel 6, §§ 1 tot 3, van de wet van 11 april 1994 voorziet in B.9.2. L'article 6, §§ 1er à 3, de la loi du 11 avril 1994 prévoit un
een aantal uitzonderingen op die principiële openbaarheid : certain nombre d'exceptions à cette publicité de principe :
« § 1. Een federale of niet-federale administratieve overheid wijst de « § 1er. L'autorité administrative fédérale ou non fédérale rejette la
vraag om inzage, uitleg of mededeling in afschrift van een demande de consultation, d'explication ou de communication sous forme
bestuursdocument af, wanneer zij heeft vastgesteld dat het belang van de copie d'un document administratif si elle a constaté que l'intérêt
de openbaarheid niet opweegt tegen de bescherming van een van de de la publicité ne l'emporte pas sur la protection de l'un des
volgende bepalingen : intérêts suivants :
1° de veiligheid van de bevolking; 1° la sécurité de la population;
2° de fundamentele rechten en vrijheden van de bestuurden; 2° les libertés et les droits fondamentaux des administrés;
3° de federale internationale betrekkingen van België; 3° les relations internationales fédérales de la Belgique;
4° de openbare orde, de veiligheid of de verdediging van het land; 4° l'ordre public, la sûreté ou la défense nationales;
5° de opsporing of vervolging van strafbare feiten; 5° la recherche ou la poursuite de faits punissables;
6° een federaal economisch of financieel belang, de munt of het 6° un intérêt économique ou financier fédéral, la monnaie ou le crédit
openbaar krediet; public;
7° het uit de aard van de zaak vertrouwelijk karakter van de 7° le caractère par nature confidentiel des informations d'entreprise
ondernemings- en fabricagegegevens die aan de overheid zijn ou de fabrication communiquées à l'autorité;
meegedeeld; 8° de geheimhouding van de identiteit van de persoon die het document of de inlichting vertrouwelijk aan de administratieve overheid heeft meegedeeld ter aangifte van een strafbaar of strafbaar geacht feit. § 2. Een federale of niet-federale administratieve overheid wijst de vraag om inzage, uitleg of mededeling in afschrift van een bestuursdocument, die met toepassing van deze wet is gedaan, af, wanneer de openbaarmaking van het bestuursdocument afbreuk doet : 1° aan de persoonlijke levenssfeer, tenzij de betrokken persoon met de inzage, de uitleg of de mededeling in afschrift heeft ingestemd; 2° aan een bij wet ingestelde geheimhoudingsverplichting; 3° aan het geheim van de beraadslagingen van de federale Regering en van de verantwoordelijke overheden die afhangen van de federale 8° le secret de l'identité de la personne qui a communiqué le document ou l'information à l'autorité administrative à titre confidentiel pour dénoncer un fait punissable ou supposé tel. § 2. L'autorité administrative fédérale ou non fédérale rejette la demande de consultation, d'explication ou de communication sous forme de copie d'un document administratif qui lui est adressée en application de la présente loi si la publication du document administratif porte atteinte : 1° à la vie privée, sauf si la personne concernée a préalablement donné son accord par écrit à la consultation ou à la communication sous forme de copie; 2° à une obligation de secret instaurée par la loi; 3° au secret des délibérations du Gouvernement fédéral et des autorités responsables relevant du pouvoir exécutif fédéral ou
uitvoerende macht, of waarbij een federale overheid betrokken is; auxquelles une autorité fédérale est associée;
4° aan de belangen bedoeld in artikel 3 van de wet van 11 december 1998 betreffende de classificatie, de veiligheidsmachtigingen, veiligheidsattesten en veiligheidsadviezen. § 3. Een federale administratieve overheid mag een vraag om inzage, uitleg of mededeling in afschrift van een bestuursdocument afwijzen in de mate dat de vraag : 1° een bestuursdocument betreft waarvan de openbaarmaking, om reden dat het document niet af of onvolledig is, tot misvatting aanleiding kan geven; 2° een advies of een mening betreft die uit vrije wil en vertrouwelijk aan de overheid is meegedeeld; 4° aux intérêts visés à l'article 3 de la loi du 11 décembre 1998 relative à la classification, aux habilitations, attestations et avis de sécurité. § 3. L'autorité administrative fédérale peut rejeter une demande de consultation, d'explication ou de communication sous forme de copie d'un document administratif dans la mesure où la demande : 1° concerne un document administratif dont la divulgation peut être source de méprise, le document étant inachevé ou incomplet; 2° concerne un avis ou une opinion communiqués librement et à titre confidentiel à l'autorité;
3° kennelijk onredelijk is; 3° est manifestement abusive;
4° kennelijk te vaag geformuleerd is ». 4° est formulée de façon manifestement trop vague ».
B.9.3. Artikel 6, § 4, van de wet van 11 april 1994 bepaalt dat B.9.3. L'article 6, § 4, de la loi du 11 avril 1994 dispose que
wanneer met toepassing van die uitzonderingsgronden een lorsque, en application de ces motifs d'exception, un document
bestuursdocument slechts voor een deel aan de openbaarheid moet of mag administratif ne doit ou ne peut être soustrait que partiellement à la
worden onttrokken, de inzage, de uitleg of de mededeling in afschrift publicité, la consultation, l'explication ou la communication sous
tot het overige deel wordt beperkt. forme de copie est limitée à la partie restante.
B.9.4. Artikel 8 van de wet van 11 april 1994 richt een Commissie voor B.9.4. L'article 8 de la loi du 11 avril 1994 crée une Commission
de toegang tot bestuursdocumenten op, die advies kan uitbrengen over d'accès aux documents administratifs, qui peut émettre des avis sur
een aanvraag tot raadpleging of verbetering van een bestuursdocument, les demandes de consultation ou de correction d'un document
met de mogelijkheid om tegen het advies van die Commissie beroep in te administratif, avec possibilité, pour le demandeur, d'introduire un
stellen bij de Raad van State. De Commissie kan ook op eigen recours devant le Conseil d'Etat contre l'avis de cette Commission. La
initiatief advies verstrekken betreffende de algemene toepassing van Commission peut également, d'initiative, émettre des avis sur
de wet op de openbaarheid van bestuur. l'application générale de la loi relative à la publicité de
l'administration.
B.10.1. Door te bepalen dat de stukken die Delcredere ontvangt of B.10.1. En disposant que les documents que le Ducroire reçoit et
produceert in het kader van zijn activiteiten ter uitvoering van de produit dans le cadre de ses activités résultant de la mission de
bij de wet van 31 augustus 1939 opgelegde opdracht van commerciële en nature commerciale et financière qui lui est confiée par la loi du 31
financiële aard niet worden beschouwd als bestuursdocumenten in de zin août 1939 ne constituent pas des documents administratifs au sens de
van de wet van 11 april 1994, voert de bestreden bepaling een algemene la loi du 11 avril 1994, la disposition attaquée instaure une
uitzondering in op het fundamentele recht dat is gewaarborgd bij artikel 32 van de Grondwet. exception générale au droit fondamental garanti par l'article 32 de la Constitution.
B.10.2. Het daaruit voortvloeiende verschil in behandeling tussen de B.10.2. La différence de traitement qui en résulte entre les personnes
personen die willen kennisnemen van de in de bestreden bepaling qui souhaitent prendre connaissance des documents visés par la
bedoelde documenten, die automatisch van dat recht zijn uitgesloten, disposition attaquée, qui sont automatiquement exclues de ce droit, et
en de personen die willen kennisnemen van andere bestuursdocumenten, les personnes qui souhaitent prendre connaissance d'autres documents
die de bij de wet van 11 april 1994 ingevoerde procedure genieten, kan administratifs, qui bénéficient de la procédure instaurée par la loi
alleen een toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in du 11 avril 1994, ne peut résister à un contrôle au regard des
samenhang gelezen met artikel 32 van de Grondwet, doorstaan wanneer articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 32 de la
het berust op een objectief criterium en redelijk verantwoord is. Het Constitution, que si elle repose sur un critère objectif et est
gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat geen redelijk raisonnablement justifiée. Le principe d'égalité est violé lorsqu'il
verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de
nagestreefde doel. proportionnalité entre les moyens employés et le but visé.
B.11. De parlementaire voorbereiding van de wet van 18 april 2017 B.11. Les travaux préparatoires de la loi du 18 avril 2017 soulignent
wijst op de concurrentiële omgeving waarin Delcredere opereert en
verantwoordt de bestreden maatregel door de zorg om de bescherming te le contexte concurrentiel dans lequel le Ducroire opère et justifient
waarborgen van de vertrouwelijke bedrijfsinformatie van de cliënten la mesure attaquée par le souci de garantir la protection des
van Delcredere, aangezien de regeling waarin is voorzien in de wet van informations d'entreprise confidentielles des clients du Ducroire, le
11 april 1994 hiervoor geen sluitende oplossing zou bieden. De régime prévu par la loi du 11 avril 1994 n'apportant pas de solution
uitzonderingsgronden in die wet vereisen immers dat geval per geval satisfaisante. Les motifs d'exception prévus par cette loi exigent en
geoordeeld wordt welke van de gegevens die de bedrijven aan Delcredere effet une appréciation au cas par cas du caractère confidentiel ou non
meedelen al dan niet vertrouwelijk zijn en verplichten Delcredere tot de telle ou telle donnée que les entreprises communiquent au Ducroire
openbaarmaking wanneer de bescherming van het vertrouwelijk karakter et obligent ce dernier à publier ces documents lorsque la protection
van de bedrijfsinformatie van zijn cliënten niet opweegt tegen het de la confidentialité des informations d'entreprise ne l'emporte pas
belang van de openbaarheid. Aldus zou Delcredere zijn cliënten niet op sur l'intérêt de la publicité. Le Ducroire ne pourrait donc pas offrir
sluitende wijze de vereiste bescherming van hun vertrouwelijke bedrijfsinformatie kunnen bieden. Er wordt ook benadrukt dat niet louter bepaalde segmenten maar integendeel het geheel van de handelingen die Delcredere bij het uitoefenen van zijn kerntaken stelt, handelingen betreft die passen in het kader van een uitsluitend commerciële en financiële context. De bestreden bepaling moet toelaten dat Delcredere een bescherming kan bieden van de vertrouwelijke gegevens van zijn cliënten die gelijkwaardig is aan hetgeen bij de concurrentie geldt. Ten slotte wordt ter verantwoording van de bestreden bepaling ook erop gewezen dat het optreden van Delcredere gericht is op het sluiten van private de manière concluante à ses clients la garantie nécessaire de la confidentialité de leurs informations d'entreprise. Les travaux préparatoires soulignent également qu'il s'agit d'actes qui ne concernent pas simplement certains segments spécifiques mais au contraire l'ensemble des actes posés par le Ducroire dans l'exercice de ses activités principales et qui s'inscrivent dans un contexte exclusivement commercial et financier. La disposition attaquée doit permettre au Ducroire d'offrir à ses clients une protection des données confidentielles qui soit équivalente à la protection offerte par la concurrence. Enfin, pour justifier la disposition attaquée, les travaux préparatoires soulignent également que les interventions du
overeenkomsten en dat Delcredere bij de uitoefening van zijn Ducroire prennent la forme de contrats de droit privé et que le
commerciële en financiële activiteiten geen eenzijdige Ducroire ne pose pas d'actes administratifs unilatéraux dans
bestuurshandelingen stelt (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC l'exercice de ses activités commerciales et financières (Doc. parl.,
54-2331/001, pp. 46-50). Chambre, 2016-2017, DOC 54-2331/001, pp. 46-50).
B.12.1. Ondernemingen hebben een rechtmatig belang om hun B.12.1. Les entreprises ont un intérêt légitime à préserver leurs
zakengeheimen niet aan de openbaarheid prijs te geven. Wanneer de secrets d'affaires de la publicité. Lorsque la transparence
administratieve transparantie op dergelijke informatie betrekking
heeft, dient een goed evenwicht tot stand te worden gebracht tussen de administrative porte sur de telles informations, il y a lieu de
bescherming van het zakengeheim en het grondrecht dat wordt trouver un juste équilibre entre la protection des secrets d'affaires
gewaarborgd bij artikel 32 van de Grondwet. et le droit fondamental garanti par l'article 32 de la Constitution.
B.12.2. Er kan echter niet a priori van worden uitgegaan dat alle B.12.2. On ne peut toutefois pas considérer a priori que tous les
documents que le Ducroire reçoit ou produit dans le cadre de ses
stukken die Delcredere ontvangt of produceert in het kader van zijn activités résultant de la mission de service public qui lui est
activiteiten ter uitvoering van de bij de wet van 31 augustus 1939 confiée par la loi du 31 août 1939 sur le Ducroire contiennent des
betreffende Delcredere opgelegde opdracht van openbare dienst, dermate
vertrouwelijke bedrijfsinformatie bevatten dat zij in hun volledigheid informations d'entreprise à ce point confidentielles qu'elles
aan de openbaarheid zouden moeten worden onttrokken. devraient être intégralement soustraites à la publicité.
Een dergelijke absolute uitsluiting verdraagt zich niet met artikel 32 Une telle exclusion absolue n'est pas conciliable avec l'article 32 de
van de Grondwet, dat van de openbaarheid van bestuursdocumenten de la Constitution, qui a fait de la publicité des documents
regel heeft gemaakt en vereist dat uitzonderingen daarop strikt worden administratifs la règle et qui requiert que les exceptions à cette
geïnterpreteerd en geval per geval worden gerechtvaardigd zodat het règle reçoivent une interprétation stricte et soient justifiées au cas
beginsel van de administratieve transparantie niet wordt uitgehold. par cas, afin que le principe de la transparence administrative ne
soit pas vidé de sa substance.
B.13.1. Er wordt voorts niet aangetoond dat de uitzonderingen en de B.13.1. En outre, il n'est pas démontré que les exceptions et la
procedure ingevoerd bij de wet van 11 april 1994 ontoereikend zouden procédure introduites par la loi du 11 avril 1994 ne permettraient pas
zijn om de vertrouwelijkheid van gevoelige informatie te waarborgen en de garantir la confidentialité d'informations sensibles et que, par
dat derhalve een afwijking van die wet noodzakelijk zou zijn. conséquent, une dérogation à cette loi s'imposerait.
B.13.2. Zoals is vermeld in B.9.2, bevat artikel 6 van de wet van 11 B.13.2. Comme il est dit en B.9.2, l'article 6 de la loi du 11 avril
april 1994 immers verschillende uitzonderingsgronden op het recht van 1994 prévoit en effet divers motifs d'exception au droit d'accès aux
toegang tot bestuursdocumenten. documents administratifs.
Zo dient een administratieve overheid de vraag om inzage, uitleg of Ainsi, une autorité administrative doit notamment rejeter la demande
mededeling in afschrift van een bestuursdocument onder meer af te de consultation, d'explications ou d'obtention d'une copie d'un
wijzen, wanneer zij heeft vastgesteld dat het belang van de document administratif lorsqu'elle constate que l'intérêt de la
openbaarheid niet opweegt tegen de bescherming van de fundamentele publicité ne l'emporte pas sur la protection des droits et libertés
rechten en vrijheden van de bestuurden, de federale internationale fondamentaux des administrés, les relations internationales de la
betrekkingen van België, een federaal economisch of financieel belang of het uit de aard van de zaak vertrouwelijk karakter van de ondernemings- en fabricagegegevens die aan de overheid zijn meegedeeld. Voorts moet de administratieve overheid de aanvraag tot inzage of mededeling weigeren wanneer de openbaarmaking van het bestuursdocument afbreuk doet aan de persoonlijke levenssfeer, tenzij de betrokken persoon met de inzage of mededeling heeft ingestemd. B.13.3. Het door de wetgever nagestreefde doel om de vertrouwelijke gegevens van de cliënten van Delcredere te beschermen, kan dus worden Belgique, l'intérêt économique ou financier fédéral ou sur le caractère confidentiel, lié à l'affaire, de données d'entreprise ou de fabrication communiquées à l'autorité. En outre, l'autorité administrative doit rejeter la demande de consultation ou de communication lorsque la publicité du document administratif porte atteinte au respect de la vie privée, à moins que la personne concernée ait consenti à la consultation ou à la communication dudit document. B.13.3. L'objectif, poursuivi par le législateur, qui consiste à protéger les données confidentielles des clients du Ducroire peut donc être atteint par la mise en oeuvre de la procédure réglée par la loi
bereikt door gebruik te maken van de bij de wet van 11 april 1994 du 11 avril 1994. D'ailleurs, seule une telle procédure répond au
geregelde procedure. Enkel een dergelijke procedure komt overigens souci qui avait été considéré comme essentiel lors de l'élaboration de
tegemoet aan de bekommernis die bij de totstandkoming van artikel 32 l'article 32 de la Constitution, à savoir que toute demande de
van de Grondwet als wezenlijk werd beschouwd, namelijk dat steeds in
concreto moet kunnen worden beoordeeld of de aanvraag om inzage in een consultation d'un document administratif puisse faire l'objet d'une
bestuursdocument al dan niet kan worden ingewilligd. appréciation concrète avant d'être accordée ou non.
B.13.4. Ten slotte wordt niet aannemelijk gemaakt waarom de B.13.4. Enfin, il n'est pas démontré pourquoi les documents
bestuursdocumenten die vertrouwelijke bedrijfsinformatie bevatten, administratifs qui contiennent des informations d'entreprise
niet zouden kunnen worden aangepast, overeenkomstig artikel 6, § 4, confidentielles ne pourraient pas être adaptés, conformément à
van de wet van 11 april 1994, opdat minstens een gedeeltelijke l'article 6, § 4, de la loi du 11 avril 1994, pour qu'au moins une
openbaarheid kan worden gewaarborgd (zie in dezelfde zin : Raad van publicité partielle puisse être garantie (cf. dans le même sens :
State, advies nr. 60.806/1/2/4 van 7 februari 2017, Parl. St., Kamer, Conseil d'Etat, avis n° 60.806/1/2/4 du 7 février 2017, Doc. parl.,
2016-2017, DOC 54-2331/001, pp. 112-113). Chambre, 2016-2017, DOC 54-2331/001, pp. 112-113).
B.14. De door de bestreden bepaling ingevoerde algemene en absolute B.14. L'exception générale et absolue, instaurée par la disposition
uitzondering op het recht op openbaarheid van bestuursdocumenten voor attaquée, au droit à la publicité des documents administratifs en ce
qui concerne les documents que le Ducroire reçoit et produit dans le
de stukken die Delcredere ontvangt of produceert in het kader van zijn cadre de ses activités résultant de la mission de nature commerciale
activiteiten ter uitvoering van de bij de wet van 31 augustus 1939 et financière qui lui est confiée par la loi du 31 août 1939 sur le
betreffende Delcredere opgelegde opdracht van commerciële en
financiële aard, houdt een onevenredige beperking in van het recht op Ducroire limite de manière disproportionnée le droit à la publicité
openbaarheid van bestuursdocumenten zoals gewaarborgd bij artikel 32 des documents administratifs, tel qu'il est garanti par l'article 32
van de Grondwet en de uitsluiting van de instelling uit het de la Constitution, et l'exclusion de cet établissement du champ
toepassingsgebied van de wet van 11 april 1994 schendt de artikelen 10 d'application de la loi du 11 avril 1994 viole les articles 10 et 11
en 11 van de Grondwet. de la Constitution.
B.15. Het middel is gegrond. Bijgevolg dient artikel 82 van de wet van B.15. Le moyen est fondé. Partant, il y a lieu d'annuler l'article 82
18 april 2017 te worden vernietigd. de la loi du 18 avril 2017.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
vernietigt artikel 82 van de wet van 18 april 2017 houdende diverse annule l'article 82 de la loi du 18 avril 2017 portant dispositions
bepalingen inzake economie. diverses en matière d'économie.
Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier
het Grondwettelijk Hof, op 29 november 2018. 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 29 novembre 2018.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^