← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 154/2018 van 8 november 2018 Rolnummer 6792 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende de artikelen 1, 2 en 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971,
gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaander Het Grondwettelijk
Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 154/2018 van 8 november 2018 Rolnummer 6792 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 1, 2 en 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaander Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...) | Extrait de l'arrêt n° 154/2018 du 8 novembre 2018 Numéro du rôle : 6792 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 1 er , 2 et 46 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, posée par le Tribunal de premi La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 154/2018 van 8 november 2018 | Extrait de l'arrêt n° 154/2018 du 8 novembre 2018 |
Rolnummer 6792 | Numéro du rôle : 6792 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 1, 2 en 46 | En cause : la question préjudicielle relative aux articles 1er, 2 et |
van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door de | 46 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, posée par |
Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Dendermonde. | le Tribunal de première instance de Flandre orientale, division Termonde. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. | composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, |
Lavrysen, J.-P. Moerman, P. Nihoul, T. Giet en J. Moerman, bijgestaan | J.-P. Moerman, P. Nihoul, T. Giet et J. Moerman, assistée du greffier |
door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, | P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. - Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. - Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij vonnis van 1 december 2017 in zake A.D. en E.D. tegen A.V. en de | Par jugement du 1er décembre 2017 en cause de A.D. et E.D. contre A.V. |
bvba « VDA & Co », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | et la SPRL « VDA & Co », dont l'expédition est parvenue au greffe de |
ingekomen op 11 december 2017, heeft de Rechtbank van eerste aanleg | la Cour le 11 décembre 2017, le Tribunal de première instance de |
Oost-Vlaanderen, afdeling Dendermonde, de volgende prejudiciële vraag | Flandre orientale, division Termonde, a posé la question préjudicielle |
gesteld : | suivante : |
« Schenden de artikelen 1, 2 en 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 | « Les articles 1er, 2 et 46 de la loi du 10 avril 1971 sur les |
april 1971 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij aan | accidents du travail violent-ils les articles 10 et 11 de la |
de lasthebber en de aangestelde van [de] werkgever van een persoon die | Constitution en ce qu'ils refusent au mandataire et au préposé de |
een individuele beroepsopleiding volgt, zoals bedoeld in de artikelen | l'employeur d'une personne qui suit une formation professionnelle |
90 en volgende van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 juni 2009 | individuelle telle que visée aux articles 90 et suivants de l'arrêté |
houdende de organisatie van de arbeidsbemiddeling en de | du Gouvernement flamand du 5 juin 2009 portant organisation de |
beroepsopleiding, het voordeel van de immuniteit weigeren die de | l'emploi et de la formation professionnelle l'avantage de l'immunité |
lasthebber en de aangestelde van de werkgever genieten die zijn | dont bénéficient le mandataire et le préposé de l'employeur visés à |
bedoeld in artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet van 10 april | l'article 46, § 1er, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du |
1971 ? ». | travail ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. De prejudiciële vraag betreft de artikelen 1, 2 en 46 van de | B.1. La question préjudicielle porte sur les articles 1er, 2 et 46 de |
arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, die bepalen : | la loi du 10 avril 1971 sur les accidents de travail (ci-après : loi |
sur les accidents du travail), qui disposent : | |
« Art. 1.Deze wet vindt toepassing op alle personen die als |
« Art. 1er.La présente loi est applicable à toutes les personnes qui, |
werkgever, werknemer of daarmee gelijkgestelde, geheel of gedeeltelijk | en qualité d'employeur, de travailleur ou de personne assimilée, sont |
vallen onder : | assujetties pour tout ou en partie, à : |
1° de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 | 1° la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 |
december 1944, betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders; | concernant la sécurité sociale des travailleurs; |
2° [...]; | 2° [...]; |
3° de besluitwet van 7 februari 1945, betreffende de maatschappelijke | 3° l'arrêté-loi du 7 février 1945 concernant la sécurité sociale des |
veiligheid van de zeelieden ter koopvaardij. | marins de la marine marchande. |
Art. 2.Deze wet vindt eveneens toepassing op de reders die hun eigen |
Art. 2.La présente loi est également applicable aux armateurs qui |
schip exploiteren; zij worden geacht zowel werkgever als werknemer te | exploitent leur propre bâtiment; ils sont réputés être à la fois |
zijn ». | employeur et travailleur ». |
« Art. 46.§ 1. Ongeacht de uit deze wet voortvloeiende rechten blijft |
« Art. 46.§ 1er. Indépendamment des droits découlant de la présente |
de rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid mogelijk voor | loi, une action en justice peut être intentée, conformément aux règles |
de getroffene of zijn rechthebbenden : | de la responsabilité civile, par la victime ou ses ayants droit : |
1° tegen de werkgever die het arbeidsongeval opzettelijk heeft | 1° contre l'employeur qui a causé intentionnellement l'accident du |
veroorzaakt of die opzettelijk een ongeval heeft veroorzaakt dat een | travail ou causé intentionnellement un accident ayant entraîné un |
arbeidsongeval tot gevolg heeft; | accident du travail; |
2° tegen de werkgever wanneer het arbeidsongeval schade aan goederen | 2° contre l'employeur, dans la mesure où l'accident du travail a causé |
van de werknemer heeft veroorzaakt; | des dommages aux biens du travailleur; |
3° tegen de lasthebber of aangestelde van de werkgever die het | 3° contre le mandataire ou le préposé de l'employeur qui a causé |
arbeidsongeval opzettelijk heeft veroorzaakt; | intentionnellement l'accident du travail; |
4° tegen de personen, andere dan de werkgever, zijn lasthebbers of | 4° contre les personnes autres que l'employeur, ses mandataires ou |
aangestelden, die voor het ongeval aansprakelijk zijn; | préposés, qui sont responsables de l'accident; |
5° tegen de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden, wanneer het | 5° contre l'employeur, ses mandataires ou préposés, lorsque l'accident |
ongeval zich voordoet op de weg naar en van het werk; | est survenu sur le chemin du travail. |
6° tegen de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden, wanneer het | 6° contre l'employeur, ses mandataires ou préposés lorsque l'accident |
ongeval een verkeersongeval betreft. Onder verkeersongeval wordt | est un accident de roulage. Par accident de roulage, on entend tout |
verstaan ieder ongeval in het wegverkeer waarbij één of meer al dan | accident de la circulation routière impliquant un ou plusieurs |
niet gemotoriseerde voertuigen zijn betrokken en dat verband houdt met | véhicules, automoteurs ou non, et lié à la circulation sur la voie |
het verkeer op de openbare weg; | publique. |
7° tegen de werkgever die de wettelijke en reglementaire bepalingen | 7° contre l'employeur qui, ayant méconnu gravement les obligations que |
betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun | lui imposent les dispositions légales et réglementaires relatives au |
werk zwaarwichtig heeft overtreden en die daardoor de werknemers aan | bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail, a |
het risico van arbeidsongevallen heeft blootgesteld, terwijl de | exposé les travailleurs au risque d'accident du travail, alors que les |
ambtenaren die zijn aangewezen om toezicht te houden op de naleving | fonctionnaires désignés pour surveiller l'application desdites |
van die bepalingen, in toepassing van artikelen 43 tot 49 van het | dispositions en application des articles 43 à 49 du Code pénal social |
Sociaal Strafwetboek hem schriftelijk : | lui ont par écrit : |
a) hebben gewezen op het gevaar waaraan hij deze werknemers | a) signalé le danger auquel il expose ces travailleurs; |
blootstelt; b) hebben medegedeeld welke overtredingen werden vastgesteld; | b) communiqué les infractions qui ont été constatées; |
c) passende maatregelen hebben voorgeschreven; | c) prescrit des mesures adéquates; |
d) [...]. | d) [...]. |
De burgerlijke aansprakelijkheidsvordering wordt niet toegelaten tegen | L'action en responsabilité civile ne peut pas être intentée contre |
de werkgever die bewijst dat het ongeval mede is toe te schrijven aan | l'employeur qui prouve que l'accident est également dû au non-respect, |
de niet naleving door de getroffen werknemer van de hem | par le travailleur victime de l'accident, des instructions de sécurité |
voorafgaandelijk door de werkgever schriftelijk ter kennis gebrachte | que l'employeur lui a préalablement notifiées par écrit, alors que les |
veiligheidsinstructies terwijl de nodige veiligheidsmiddelen hem ter | moyens de sécurité nécessaires ont été mis à sa disposition. |
beschikking werden gesteld. | |
§ 2. Onverminderd de bepalingen van § 1, is de verzekeringsonderneming | § 2. Indépendamment des dispositions du § 1er, l'entreprise |
verplicht de vergoedingen, die voortvloeien uit deze wet te betalen | d'assurances reste tenue du paiement des indemnités résultant de la |
binnen de bij de artikelen 41 en 42 gestelde termijn. | présente loi, dans les délais fixés aux articles 41 et 42. |
De volgens het gemeen recht toegekende vergoeding, die geen betrekking | La réparation en droit commun qui ne peut se rapporter à |
kan hebben op de vergoeding van de lichamelijke schade zoals zij | l'indemnisation des dommages corporels, telle qu'elle est couverte par |
gedekt is door deze wet, mag samengevoegd worden met de krachtens deze | la présente loi, peut se cumuler avec les indemnités résultant de la |
wet toegekende vergoedingen ». | présente loi ». |
B.2. Het Hof wordt gevraagd of die bepalingen bestaanbaar zijn met de | B.2. Il est demandé à la Cour si ces dispositions sont compatibles |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat de lasthebber en de | avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que le mandataire |
aangestelde van de werkgever zich niet kunnen beroepen op de uit | et le préposé de l'employeur ne peuvent invoquer le régime de |
artikel 46 van de arbeidsongevallenwet voortvloeiende | l'immunité civile prévu à l'article 46 de la loi sur les accidents du |
burgerrechtelijke immuniteit wanneer het slachtoffer van een | travail lorsque la victime de l'accident du travail est une personne |
arbeidsongeval een persoon is die een individuele beroepsopleiding bij | qui suit chez l'employeur une formation professionnelle individuelle, |
de werkgever volgt, zoals bedoeld in de artikelen 90 en volgende van | au sens des articles 90 et suivants de l'arrêté du Gouvernement |
het besluit van de Vlaamse Regering van 5 juni 2009 houdende de | flamand du 5 juin 2009 portant organisation de l'emploi et de la |
organisatie van de arbeidsbemiddeling en de beroepsopleiding. | formation professionnelle. |
B.3.1. Krachtens artikel 46 van de arbeidsongevallenwet kunnen | B.3.1. En vertu de l'article 46 de la loi sur les accidents du |
slachtoffers van arbeidsongevallen of hun rechthebbenden tegen de | travail, les victimes d'accidents du travail ou leurs ayants droit ne |
werkgever, zijn lasthebbers en aangestelden, enkel een rechtsvordering | peuvent introduire une action en responsabilité civile contre |
inzake burgerrechtelijke aansprakelijkheid instellen in de erin | l'employeur, ses mandataires et préposés que dans les cas énumérés |
opgesomde gevallen. Die bepaling heeft tot gevolg dat de werkgever, | dans cet article. Cette disposition a pour effet que l'employeur, ses |
zijn lasthebbers en aangestelden bij arbeidsongevallen in beginsel | mandataires et préposés disposent en principe d'une immunité civile en |
beschikken over een burgerrechtelijke immuniteit. | cas d'accident du travail. |
B.3.2. De in artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet gebruikte | B.3.2. Les notions de « mandataire » et de « préposé » employées à |
begrippen « lasthebber » en « aangestelde » dienen in hun | l'article 46, § 1er, de la loi sur les accidents du travail doivent |
gemeenrechtelijke betekenis te worden begrepen. | être comprises au sens du droit commun. |
Krachtens artikel 1984 van het Burgerlijk Wetboek is lastgeving « een | Aux termes de l'article 1984 du Code civil, le mandat est un acte par |
handeling, waarbij een persoon aan een ander de macht geeft om iets | lequel une personne donne à une autre le pouvoir de faire quelque |
voor de lastgever en in zijn naam te doen », waarbij het contract | chose pour le mandant et en son nom, le contrat ne se formant que par |
slechts tot stand komt door de aanneming van de lasthebber. Uit de | l'acceptation du mandataire. Il ressort de la jurisprudence de la Cour |
rechtspraak van het Hof van Cassatie blijkt dat lastgeving | |
veronderstelt dat de lasthebber wordt belast met het stellen van | de cassation que le mandat suppose que le mandataire est chargé |
rechtshandelingen (Cass., 27 maart 1968, Arr. Cass., 1968, p. 977; 7 | d'accomplir des actes juridiques (Cass., 27 mars 1968, Pas., 1968, I, |
oktober 1974, Arr. Cass., 1975, p. 169). De lasthebber van de | p. 916; 7 octobre 1974, Pas., 1975, I., p. 155). Le mandataire de |
werkgever dient aldus te worden beschouwd als de persoon die krachtens | l'employeur doit donc être considéré comme la personne chargée |
een overeenkomst gelast is met het verrichten van rechtshandelingen | contractuellement d'accomplir des actes juridiques au nom et pour le |
namens en voor rekening van de werkgever. Wanneer de werkgever een | compte de l'employeur. Lorsque l'employeur est une société, le gérant |
vennootschap is, dienen de zaakvoerder en de bestuurders van de | et les administrateurs de la société doivent en principe être |
vennootschap in beginsel te worden beschouwd als lasthebbers van de | considérés comme des mandataires de la société. |
vennootschap. Het begrip « aangestelde », vervat in artikel 46, § 1, van de | La notion de « préposé » contenue dans l'article 46, § 1er, de la loi |
arbeidsongevallenwet, heeft dezelfde betekenis als in artikel 1384, | sur les accidents du travail a la même signification que celle qui est |
derde lid, van het Burgerlijk Wetboek (Cass., 5 januari 1970, Arr. | contenue dans l'article 1384, alinéa 3, du Code civil (Cass., 5 |
Cass., 1970, p. 390; 3 maart 1971, Arr. Cass., 1971, p. 636), naar | janvier 1970, Pas., 1970, I, p. 364; 3 mars 1971, Pas., 1971, p. 603), |
luid waarvan zij die anderen aanstellen, aansprakelijk zijn voor de | en vertu duquel ceux qui emploient d'autres personnes sont |
schade door hun aangestelden veroorzaakt in de bediening waartoe zij | responsables du dommage causé par leurs préposés dans les fonctions |
hen gebezigd hebben. De aangestelde van de werkgever betreft dus | auxquelles ils les ont employés. Le préposé de l'employeur est donc |
iedere persoon die onder het gezag staat van dezelfde werkgever als | toute personne placée sous l'autorité du même employeur que la victime |
het slachtoffer van het arbeidsongeval. | de l'accident du travail. |
B.3.3. De in artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet geregelde | B.3.3. L'immunité civile de l'employeur, de ses mandataires et de ses |
burgerrechtelijke immuniteit voor de werkgever, zijn lasthebbers en | préposés, régie par l'article 46, § 1er, de la loi sur les accidents |
zijn aangestelden maakt deel uit van de krachtlijnen waarop de | du travail est une des grandes lignes de la loi sur les accidents du |
arbeidsongevallenwet is gebaseerd. | travail. |
De arbeidsongevallenwet gaat terug op de wet van 24 december 1903 | La loi sur les accidents du travail remonte à la loi du 24 décembre |
betreffende de vergoeding van schade voortspruitende uit ongevallen, | 1903 sur la réparation des dommages résultant des accidents du |
die voorzag in een forfaitaire vergoeding voor schade ten gevolge van | travail, qui prévoyait la réparation forfaitaire du dommage résultant |
een arbeidsongeval, waarbij de forfaitaire aard van de vergoeding meer | d'un accident du travail, le caractère forfaitaire de l'indemnité |
bepaald was ingegeven door een van het gemeen recht afwijkende | s'expliquant notamment par une réglementation de la responsabilité |
aansprakelijkheidsregeling die niet uitgaat van het begrip « fout », | dérogeant au droit commun, basée non pas sur la notion de « faute », |
maar van het begrip « professioneel risico », en van het verdelen van | mais sur celle de « risque professionnel » et sur une répartition de |
dat risico over de werkgever en het slachtoffer van het arbeidsongeval. Enerzijds, werd de werkgever, zelfs zonder dat hem enige schuld trof, steeds aansprakelijk gesteld voor de schade ten gevolge van het arbeidsongeval opgelopen door het slachtoffer. Niet alleen werd het slachtoffer op die manier vrijgesteld van het vaak zeer moeilijk te leveren bewijs van de schuld van de werkgever of zijn aangestelde en van het oorzakelijk verband tussen die schuld en de geleden schade. Bovendien zou zijn eventuele eigen (onopzettelijke) fout de vergoeding niet in de weg staan, noch tot zijn aansprakelijkheid leiden, indien door die fout een derde een arbeidsongeval zou overkomen. Anderzijds, | ce risque entre l'employeur et la victime de l'accident du travail. D'une part, même sans avoir personnellement commis la moindre faute, l'employeur était toujours rendu responsable du dommage résultant de l'accident du travail subi par la victime. Ainsi, non seulement la victime était dispensée de fournir la preuve, souvent très difficile à apporter, de la faute de l'employeur ou de son préposé et du lien de causalité entre cette faute et le dommage subi. En outre, son éventuelle faute (non intentionnelle) ne faisait pas obstacle à la réparation et n'entraînait pas sa responsabilité si cette faute avait causé un accident du travail à un tiers. D'autre part, la victime de |
ontving het slachtoffer van het arbeidsongeval een forfaitaire | l'accident du travail recevait une indemnité forfaitaire, de sorte |
schadevergoeding, waardoor het slechts gedeeltelijk werd vergoed voor | qu'elle n'était que partiellement indemnisée pour le dommage subi. A |
de geleden schade. Door verschillende wetswijzigingen werd het | la suite de plusieurs modifications législatives, le taux |
vergoedingsniveau van oorspronkelijk 50 % van het « basisloon » | d'indemnisation initial de 50 % de la « rémunération de base » a été |
uitgebreid naar 66 % en 100 % . | porté à 66 % et à 100 % . |
Bij de totstandkoming van de arbeidsongevallenwet werd het systeem | Lors de l'élaboration de la loi sur les accidents du travail, le |
gewijzigd door het invoeren van de verplichte verzekering, krachtens | système a été modifié par l'instauration de l'assurance obligatoire, |
welke de werknemer zich niet meer richt tot de werkgever maar tot de « | en vertu de laquelle le travailleur ne s'adresse plus à l'employeur |
wetsverzekeraar ». De schade opgelopen door de werknemer en niet | mais à « l'assureur-loi ». C'est dès lors le préjudice subi par le |
langer de aansprakelijkheid van de werkgever werd vanaf dan verzekerd, | travailleur qui est assuré et non plus la responsabilité de |
waardoor het systeem gelijkenis vertoont met een mechanisme van | l'employeur, de sorte que le système présente une similitude avec un |
sociale verzekering. B.3.4. Het doel van het systeem van de vaste vergoeding bestaat niet alleen erin het inkomen van de werknemer te beschermen tegen een mogelijk professioneel risico, maar ook de sociale vrede binnen de bedrijven te handhaven door een toename van het aantal processen inzake aansprakelijkheid uit te sluiten. De vaste vergoeding zal in bepaalde gevallen groter zijn dan wat het slachtoffer had kunnen verkrijgen door een gemeenrechtelijke vordering in te stellen tegen de dader van de fout die het ongeval heeft veroorzaakt en, in andere gevallen, minder groot. De financiering van het systeem van de vaste vergoeding wordt gewaarborgd door de werkgevers, die sinds 1971 verplicht zijn een | mécanisme d'assurance sociale. B.3.4. L'objectif du système d'indemnisation forfaitaire consiste non seulement à protéger le revenu du travailleur contre un risque professionnel mais aussi à préserver la paix sociale dans les entreprises en excluant la multiplication des procès en responsabilité. Dans certains cas, la réparation forfaitaire sera supérieure à l'indemnité que la victime aurait pu obtenir en intentant une action de droit commun contre l'auteur de la faute qui est à l'origine de l'accident et, dans d'autres, elle sera inférieure à cette même indemnité. Le financement du système d'indemnisation forfaitaire est garanti par les employeurs, qui, depuis 1971, sont obligés de souscrire une |
verzekering inzake arbeidsongevallen te sluiten en de kosten van de | assurance en matière d'accidents du travail et de supporter le coût |
premies te dragen. De bekommernis om de financiële last die hiervan | des primes. Le souci de ne pas alourdir la charge économique qui en |
het gevolg is niet te verzwaren door een eventuele gemeenrechtelijke | |
vergoedingsverplichting, heeft de wetgever ertoe gebracht de gevallen | résulte par une éventuelle obligation de réparation relevant du droit |
te beperken waarin de werkgever burgerlijk aansprakelijk kan worden | commun a conduit le législateur à restreindre le champ des hypothèses |
gesteld. Die bekommernis en de nagestreefde doelstelling betreffende | susceptibles d'engager la responsabilité civile de l'employeur. Ce |
het handhaven van de sociale vrede binnen de bedrijven, hebben de | souci et l'objectif poursuivi de préserver la paix sociale dans les |
wetgever eveneens ertoe gebracht de gevallen te beperken waarin de | entreprises ont également amené le législateur à limiter les cas dans |
lasthebbers en de aangestelden van de werkgever burgerlijk | lesquels la responsabilité civile des mandataires et des préposés de |
aansprakelijk kunnen worden gesteld. | l'employeur peut être engagée. |
B.4. Het stelsel van de arbeidsongevallenwet wijkt aldus af van het | B.4. Le régime de la loi sur les accidents du travail déroge donc aux |
gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsstelsel. | règles du droit commun en matière de responsabilité. |
Zoals het Hof reeds meermaals heeft geoordeeld (zie de arresten nrs. | Ainsi que la Cour l'a déjà jugé à plusieurs reprises (cf. les arrêts nos |
115/2002, 102/2004, 124/2004, 64/2008 en 51/2016), is dat afwijkende | 115/2002, 102/2004, 124/2004, 64/2008 et 51/2016), ce régime |
stelsel in beginsel verantwoord, en kan om die reden worden aanvaard | dérogatoire se justifie dans son principe et, pour cette raison, il |
dat bij een nadere vergelijking met het gemeenrechtelijke stelsel | est admissible que sa comparaison trait pour trait avec celui du droit |
verschillen in behandeling aan het licht komen, nu eens in de ene zin, | commun fasse apparaître des différences de traitement tantôt dans un |
dan weer in de andere, onder voorbehoud dat elk van de in het geding | sens, tantôt dans l'autre, sous la réserve que chacune des règles en |
zijnde regels dient overeen te stemmen met de logica van het stelsel | cause doit être conforme à la logique du système auquel elle |
waarvan die regel deel uitmaakt. | appartient. |
B.5.1. De artikelen 1 en 2 van de arbeidsongevallenwet hebben | B.5.1. Les articles 1er et 2 de la loi sur les accidents du travail |
betrekking op het toepassingsgebied van die wet. | concernent le champ d'application de cette loi. |
Krachtens artikel 1 is de arbeidsongevallenwet van toepassing op alle | En vertu de l'article 1er de la loi sur les accidents du travail, |
celle-ci est applicable à toutes les personnes qui, en qualité | |
personen die als werkgever, werknemer of daarmee gelijkgestelde geheel | d'employeur, de travailleur ou de personne assimilée, sont assujetties |
of gedeeltelijk vallen onder (1) de wet van 27 juni 1969 tot | pour tout ou en partie, à (1) la loi du 27 juin 1969 révisant |
herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de | l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des |
maatschappelijke zekerheid der arbeiders en (2) de besluitwet van 7 | travailleurs et (2) l'arrêté-loi du 7 février 1945 concernant la |
februari 1945 betreffende de maatschappelijke veiligheid van de | sécurité sociale des marins de la marine marchande. |
zeelieden ter koopvaardij. | |
Krachtens artikel 2 is de wet eveneens van toepassing op de reders die | En vertu de l'article 2, la loi est également applicable aux armateurs |
hun eigen schip exploiteren; zij worden geacht zowel werkgever als | qui exploitent leur propre navire; ils sont réputés être à la fois |
werknemer te zijn. | employeur et travailleur. |
B.5.2. De feiten van de zaak die hangende is voor de verwijzende | B.5.2. Les faits de la cause pendante devant le juge a quo font |
rechter doen ervan blijken dat te dezen uitsluitend artikel 1, 1°, van | apparaître qu'en l'espèce, seul l'article 1er, 1°, de la loi sur les |
de arbeidsongevallenwet - waarin wordt verwezen naar de wet van 27 | accidents du travail - qui renvoie à la loi du 27 juin 1969 révisant |
juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 | l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des |
betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders - van belang | travailleurs - est pertinent. Les parties à la présente affaire ne |
is. De partijen in die zaak betreffen immers geen zeelieden ter | sont en effet ni des marins de la marine marchande, ni des armateurs |
koopvaardij, noch reders die hun eigen schip exploiteren. | exploitant leur propre navire. |
B.5.3. Krachtens artikel 1, § 1, eerste lid, van de voormelde wet van | B.5.3. En vertu de l'article 1er, § 1er, alinéa 1er, de la loi |
27 juni 1969, is die wet van toepassing op de werknemers en de | précitée du 27 juin 1969, celle-ci est applicable aux travailleurs et |
werkgevers die door een arbeidsovereenkomst zijn verbonden. | aux employeurs liés par un contrat de louage de travail. |
Daarnaast worden, voor de toepassing van die wet, met werknemers | Sont par ailleurs assimilés aux travailleurs, pour l'application de |
gelijkgesteld : de leerjongens en de personen tot wie de Koning die | cette loi : les apprentis et les personnes auxquelles le Roi étend |
toepassing ter uitvoering van artikel 2, § 1, 1°, uitbreidt. Met | cette application en exécution de l'article 2, § 1er, 1°. Sont |
werkgevers worden gelijkgesteld : de personen die leerjongens | assimilées aux employeurs : les personnes qui occupent au travail des |
tewerkstellen en de personen die door de Koning zijn aangewezen bij | apprentis et les personnes désignées par le Roi en application de |
toepassing van artikel 2, § 1, 1° (artikel 1, § 1, tweede lid, van de | |
wet van 27 juni 1969, in de redactie van toepassing op het geschil | l'article 2, § 1er, 1° (article 1er, § 1er, alinéa 2, de la loi du 27 |
voor de verwijzende rechter). | juin 1969, dans sa version applicable au litige soumis au juge a quo). |
Uit artikel 2, § 1, 1°, van de wet van 27 juni 1969 blijkt dat de | Il ressort de l'article 2, § 1er, 1°, de la loi du 27 juin 1969 que le |
Koning personen slechts kan gelijkstellen met werkgevers, voor zover | Roi ne peut assimiler des personnes à des employeurs que pour autant |
arbeidsprestaties tegen loon onder hun gezag worden verricht (Cass., | que des prestations de travail soient effectuées sous leur autorité |
12 september 1994, D.94.0008.N). | moyennant le paiement d'une rémunération (Cass., 12 septembre 1994, |
B.6.1. De individuele beroepsopleiding wordt in de Vlaamse Gemeenschap | D.94.0008.N). B.6.1. En Communauté flamande, la formation professionnelle |
geregeld in het - ter uitvoering van het decreet van 7 mei 2004 tot | |
oprichting van het publiekrechtelijk vormgegeven extern | |
verzelfstandigd agentschap « Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en | |
Beroepsopleiding » genomen - besluit van de Vlaamse Regering van 5 | individuelle est régie par l'arrêté du Gouvernement flamand du 5 juin |
juni 2009 houdende de organisatie van de arbeidsbemiddeling en de | 2009 portant organisation de l'emploi et de la formation |
professionnelle, pris en exécution du décret du 7 mai 2004 relatif à | |
la création de l'agence autonomisée externe de droit public « Vlaamse | |
Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding » (Office flamand | |
beroepsopleiding. | de l'Emploi et de la Formation professionnelle). |
B.6.2. Krachtens artikel 90 van dat besluit wordt onder individuele | B.6.2. En vertu de l'article 90 de cet arrêté, on entend par formation |
beroepsopleiding verstaan : « de beroepsopleiding, vermeld in artikel | professionnelle individuelle : « la formation professionnelle, visée à |
61, 1°, als ze wordt verstrekt in een onderneming, een vereniging | l'article 61, 1°, si elle est dispensée dans une entreprise, par une |
zonder winstoogmerk of bij een administratieve overheid ». | association sans but lucratif ou une autorité administrative ». |
Krachtens de artikelen 91 en 92 beslist de Vlaamse Dienst voor | En vertu des articles 91 et 92, l'Office flamand de l'Emploi et de la |
Arbeidsbemiddeling (hierna : VDAB) of een werkzoekende een individuele | Formation professionnelle (ci-après : le VDAB) décide si un demandeur |
beroepsopleiding kan volgen, bepaalt hij, binnen de in artikel 92 | d'emploi peut suivre une formation professionnelle individuelle; il |
bepaalde grenzen, de duur van die opleiding en beslist hij over de | fixe, dans les limites définies à l'article 92, la durée de cette |
verlenging of voortijdige beëindiging ervan. | formation et il décide de la prolongation ou de la cessation |
Krachtens artikel 93 ontvangt de cursist een « productiviteitspremie | prématurée de la formation professionnelle individuelle. |
», waarvan het bedrag in beginsel wordt uitgedrukt als een percentage | En vertu de l'article 93, l'apprenant qui suit une formation |
van het verschil tussen het normale loon van het beroep en het inkomen | professionnelle individuelle bénéficie d'une « prime de productivité |
waarop de cursist recht heeft op grond van werkloosheid, leefloon of | », dont le montant s'exprime en principe par un pourcentage de l'écart |
financiële maatschappelijke dienstverlening. De productiviteitspremie | entre le salaire normal de la profession et le revenu auquel |
wordt door de VDAB betaald aan de cursist, maar de onderneming waar de | l'apprenant peut prétendre pour cause de chômage, de revenu |
cursist de opleiding volgt, is aan de VDAB maandelijks een bedrag | d'intégration ou d'aide sociale financière. La prime de productivité |
verschuldigd dat overeenstemt met de percentages van het verschil | est payée à l'apprenant par le VDAB, mais l'entreprise dans laquelle |
tussen het normale loon van het beroep en de gemiddelde | l'apprenant suit la formation est tenue de verser mensuellement au |
werkloosheidsuitkering, die door de VDAB wordt bepaald. Krachtens artikel 94 verbindt de werkgever zich ertoe met de cursist die in zijn onderneming een individuele beroepsopleiding heeft gevolgd, onmiddellijk na het einde van de opleiding een arbeidsovereenkomst te sluiten die in beginsel voor onbepaalde duur dient te gelden. B.6.3. Daaruit blijkt dat de cursist die een individuele beroepsopleiding volgt in een onderneming, geen arbeid voor die onderneming verricht tegen een loon en niet met die onderneming is verbonden door een arbeidsovereenkomst. De cursist kan aldus niet worden beschouwd als een werknemer in de zin van de | VDAB un montant qui correspond à l'écart entre le salaire normal de la profession et l'allocation moyenne de chômage. En vertu de l'article 94, l'employeur s'engage à occuper l'apprenant consécutivement à sa formation professionnelle individuelle dans son entreprise dans les liens d'un contrat de travail à durée en principe indéterminée. B.6.3. Il en ressort que l'apprenant qui suit une formation professionnelle individuelle dans une entreprise ne peut travailler pour cette entreprise moyennant le paiement d'une rémunération et n'est pas lié à l'entreprise par un contrat de travail. L'apprenant ne saurait dès lors être considéré comme un travailleur au sens de la loi sur les accidents du travail. Bien que le Roi puisse, en vertu de |
arbeidsongevallenwet. Ofschoon de Koning, krachtens artikel 3 van de | l'article 3 de la loi sur les accidents du travail, étendre le champ |
arbeidsongevallenwet, het toepassingsgebied van die wet kan uitbreiden | d'application de cette loi à d'autres catégories de personnes, il ne |
tot andere categorieën van personen, heeft Hij dat, wat de cursisten | l'a pas fait en ce qui concerne les apprenants qui suivent une |
in individuele beroepsopleiding betreft, niet gedaan. | formation professionnelle individuelle. |
B.7. Precies vanwege het feit dat de personen die een individuele | B.7. C'est précisément parce que les personnes qui suivent une |
beroepsopleiding volgen in een onderneming, niet onder het toepassingsgebied van de arbeidsongevallenwet vallen, heeft de Vlaamse Regering, in artikel 95 van het voormelde besluit van 5 juni 2009, erin voorzien dat de werkgever de cursist dient te verzekeren tegen ongevallen tijdens de opleiding en op de weg van en naar de opleidingsplaats. Die verzekering dient dezelfde waarborgen te verlenen als de waarborgen vermeld in de arbeidsongevallenwet en de uitvoeringsbesluiten ervan. Bij een ongeval wordt de vergoeding berekend op basis van het loon waarop een meerderjarige werknemer in loondienst die tewerkgesteld is in het aan te leren beroep, recht heeft. B.8.1. Uit het feit dat de verhouding tussen de werkgever en de cursist niet wordt beheerst door een arbeidsovereenkomst en uit het ontbreken van bepalingen die het toepassingsgebied van de arbeidsongevallenwet uitbreiden tot de cursist en de werkgever bij wie de individuele opleiding wordt gevolgd, volgt eveneens dat de werkgever, zijn lasthebbers en zijn aangestelden zich niet kunnen | formation professionnelle individuelle dans une entreprise ne relèvent pas du champ d'application de la loi sur les accidents du travail que le Gouvernement flamand a prévu, à l'article 95 de l'arrêté, précité, du 5 juin 2009, que l'employeur doit assurer l'apprenant contre les accidents survenant au cours de la formation et contre les accidents sur le chemin du lieu de formation. Cette assurance doit offrir les mêmes garanties que la loi sur les accidents du travail et ses arrêtés d'exécution. En cas d'accident, l'indemnité est calculée sur la base du traitement auquel a droit un employé majeur travaillant comme salarié dans la profession à apprendre. B.8.1. Il découle également du fait que la relation entre l'employeur et l'apprenant n'est pas régie par un contrat de travail et de l'absence de dispositions étendant le champ d'application de la loi sur les accidents du travail à l'apprenant et à l'employeur chez qui la formation individuelle est suivie que l'employeur, ses mandataires et ses préposés ne peuvent se prévaloir du régime d'immunité civile |
beroepen op de uit artikel 46 van de arbeidsongevallenwet voortvloeiende burgerrechtelijke immuniteit, wanneer het slachtoffer van een arbeidsongeval een cursist in individuele beroepsopleiding is. B.8.2. De in het geding zijnde bepalingen roepen aldus een verschil in behandeling in het leven tussen, enerzijds, de werkgever van een werknemer of een leerjongen die het slachtoffer is van een arbeidsongeval en de lasthebbers en de aangestelden van die werkgever en, anderzijds, de werkgever bij wie een cursist een individuele beroepsopleiding volgt, die het slachtoffer is van zulk een ongeval, en de lasthebbers en de aangestelden van die werkgever. | prévu à l'article 46 de la loi sur les accidents du travail, lorsque la victime d'un accident du travail est un apprenant qui suit une formation professionnelle individuelle. B.8.2. Les dispositions en cause font donc naître une différence de traitement entre, d'une part, l'employeur d'un travailleur ou d'un apprenti qui est victime d'un accident du travail et les mandataires et les préposés de cet employeur et, d'autre part, l'employeur chez qui un apprenant suit une formation professionnelle individuelle et est victime d'un tel accident, et les mandataires et les préposés de cet employeur. |
Bij zijn arrest nr. 51/2016 van 24 maart 2016 heeft het Hof geoordeeld | Par son arrêt n° 51/2016 du 24 mars 2016, la Cour a jugé que la |
dat het voormelde verschil in behandeling, in zoverre het de werkgever | différence de traitement précitée, en ce qu'elle concerne l'employeur, |
betreft, niet zonder redelijke verantwoording is en aldus bestaanbaar | n'est pas sans justification raisonnable et est donc compatible avec |
is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | les articles 10 et 11 de la Constitution. |
B.9. Het is, gelet op hetgeen is vermeld in B.4, in overeenstemming | B.9. Etant donné ce qui est dit au B.4, il est conforme à la logique |
met de logica van het stelsel van de arbeidsongevallenwet dat het | du régime de la loi sur les accidents du travail que le champ |
toepassingsgebied ervan, wat de werkgevers betreft, in beginsel is beperkt tot diegenen die personen tewerkstellen die onder de bescherming van die wet vallen. Die wet bevat immers een evenwichtig geheel van regels, die, geïsoleerd van dat geheel, nu eens in het voordeel, dan weer in het nadeel zijn van de werkgevers of van de werknemers. Meer in het algemeen is het in overeenstemming met de logica van het federale stelsel van de sociale zekerheid van de werknemers dat het toepassingsgebied ervan mede wordt bepaald door het criterium van het al dan niet onderworpen zijn aan de verplichting tot het betalen van socialezekerheidsbijdragen. Die verplichting tot het betalen van socialezekerheidsbijdragen - die onder meer worden aangewend ter | d'application de cette dernière soit, en ce qui concerne les employeurs, limité en principe à ceux qui occupent des personnes bénéficiant de la protection de cette loi. Cette loi contient en effet un ensemble équilibré de règles qui, prises isolément, sont tantôt en faveur tantôt au détriment des employeurs ou des travailleurs. De manière plus générale, il est conforme à la logique du régime fédéral de la sécurité sociale des travailleurs que le champ d'application de ce dernier soit déterminé entre autres par le critère de l'assujettissement ou non aux cotisations de sécurité sociale. Cette obligation de payer des cotisations de sécurité sociale - |
financiering van het Fonds voor Arbeidsongevallen - wordt geregeld in | affectées, entre autres, au financement du Fonds des accidents du |
de voormelde wet van 27 juni 1969, waarvan het principiële | travail - est régie par la loi du 27 juin 1969 précitée, dont le champ |
toepassingsgebied wordt bepaald door het bestaan van een | d'application est en principe défini par l'existence d'un contrat de |
arbeidsovereenkomst tussen een werkgever en een werknemer. | travail entre un employeur et un travailleur. |
In dezelfde lijn is het in overeenstemming met de logica van het | Dans le même esprit, il est conforme à la logique du régime de la loi |
stelsel van de arbeidsongevallenwet en met de logica van het federale | sur les accidents du travail et à la logique du régime fédéral de la |
stelsel van de sociale zekerheid van de werknemers dat de bepalingen | sécurité sociale des travailleurs que les dispositions contenues dans |
vervat in artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet in beginsel | l'article 46, § 1er, de la loi sur les accidents du travail |
enkel van toepassing zijn op de lasthebbers en de aangestelden van de | s'appliquent en principe uniquement aux mandataires et aux préposés de |
werkgever wanneer het slachtoffer van het arbeidsongeval onder de | l'employeur, lorsque la victime de l'accident du travail bénéficie de |
bescherming van die wet valt. | la protection de cette loi. |
B.10. De individuele beroepsopleiding betreft een maatregel van de | B.10. La formation professionnelle individuelle concerne une mesure |
Vlaamse Gemeenschap, genomen in het kader van haar bevoegdheden inzake | prise par la Communauté flamande dans le cadre de ses compétences en |
de beroepsomscholing en -bijscholing, zoals bedoeld in artikel 4, 16°, | matière de reconversion et de recyclage professionnels, au sens de |
van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der | l'article 4, 16°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes |
instellingen. Vermits de betrokken maatregel betrekking heeft op de | institutionnelles. Etant donné que la mesure visée porte sur la |
beroepsopleiding van werkzoekenden, en niet op de tewerkstelling | formation professionnelle de demandeurs d'emploi et non sur |
ervan, is het in beginsel in overeenstemming met de logica van dat | l'occupation de ces personnes, il est en principe conforme à la |
stelsel, dat de betrokken personen niet door een arbeidsovereenkomst | logique de ce régime que les personnes concernées ne soient pas liées |
zijn verbonden met de werkgever bij wie zij die opleiding volgen. | par un contrat de travail à l'employeur chez qui elles suivent cette |
B.11. Het niet onderworpen zijn van de werkgever, wat de cursist in | formation. B.11. Le non-assujettissement de l'employeur à la sécurité sociale des |
individuele opleiding betreft, aan de sociale zekerheid van de | travailleurs en ce qui concerne l'apprenant qui suit une formation |
werknemers, brengt onder meer met zich mee dat de werkgever voor die | individuelle a notamment pour effet que l'employeur ne doit payer |
cursist geen bijdragen dient te betalen in de sociale zekerheid, en | aucune cotisation de sécurité sociale pour cet apprenant et qu'il ne |
aldus niet bijdraagt tot de financiering van, onder meer, het Fonds | contribue donc pas au financement, entre autres, du Fonds des |
voor Arbeidsongevallen. De werkgever bevindt zich ten aanzien van een | accidents du travail. L'employeur se trouve dès lors, vis-à-vis d'un |
cursist in individuele opleiding bijgevolg in een situatie die | apprenant qui suit une formation individuelle, dans une situation qui |
verschilt van de situatie waarin een werkgever zich bevindt ten | diffère de celle dans laquelle il se trouve vis-à-vis d'un travailleur |
aanzien van een werknemer of een leerjongen. Het niet onderworpen zijn | |
van de werkgever, wat de cursist in individuele opleiding betreft, aan | ou d'un apprenti. Le non-assujettissement de l'employeur à la sécurité |
de sociale zekerheid van de werknemers, brengt eveneens met zich mee | sociale des travailleurs en ce qui concerne l'apprenant qui suit une |
dat de lasthebbers en de aangestelden van de werkgever zich ten | formation individuelle implique également que les mandataires et les |
aanzien van de cursist in individuele opleiding in een situatie | préposés de l'employeur se trouvent vis-à-vis de l'apprenant qui suit |
bevinden die verschilt van de situatie waarin de lasthebbers en de | une formation individuelle dans une situation qui diffère de celle |
aangestelden van een werkgever zich bevinden ten aanzien van een | dans laquelle ils se trouvent vis-à-vis d'un travailleur ou d'un |
werknemer of een leerjongen. | apprenti. |
B.12. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.12. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
De artikelen 1, 2 en 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 | Les articles 1er, 2 et 46 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents |
schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in zoverre de | du travail ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution en |
lasthebbers en de aangestelden van de werkgever zich niet kunnen | ce que les mandataires et les préposés de l'employeur ne peuvent |
beroepen op de uit artikel 46 voortvloeiende burgerrechtelijke | invoquer le régime d'immunité civile prévu à l'article 46 lorsque la |
immuniteit wanneer het slachtoffer van een arbeidsongeval een persoon | victime d'un accident du travail est une personne qui suit une |
is die een individuele beroepsopleiding volgt, zoals bedoeld in de | formation professionnelle individuelle au sens des articles 90 et |
artikelen 90 en volgende van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 | suivants de l'arrêté du Gouvernement flamand du 5 juin 2009 portant |
juni 2009 houdende de organisatie van de arbeidsbemiddeling en de | organisation de l'emploi et de la formation professionnelle. |
beroepsopleiding. | |
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 8 november 2018. | la Cour constitutionnelle, le 8 novembre 2018. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
De voorzitter, | Le président, |
A. Alen | A. Alen |