← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 98/2018 van 19 juli 2018 Rolnummer 6620 In zake : de prejudiciële
vragen betreffende de artikelen 119, § 2, 120 en 121 van de wet van 26 juni 1992 houdende sociale
en diverse bepalingen, gesteld door de Arbeidsr Het Grondwettelijk
Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 98/2018 van 19 juli 2018 Rolnummer 6620 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 119, § 2, 120 en 121 van de wet van 26 juni 1992 houdende sociale en diverse bepalingen, gesteld door de Arbeidsr Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n o 98/2018 du 19 juillet 2018 Numéro du rôle : 6620 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 119, § 2, 120 et 121 de la loi du 26 juin 1992 portant des dispositions sociales et diverses La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges L. Lavr(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 98/2018 van 19 juli 2018 | Extrait de l'arrêt no 98/2018 du 19 juillet 2018 |
Rolnummer 6620 | Numéro du rôle : 6620 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 119, § 2, | En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 119, § |
120 en 121 van de wet van 26 juni 1992 houdende sociale en diverse | 2, 120 et 121 de la loi du 26 juin 1992 portant des dispositions |
bepalingen, gesteld door de Arbeidsrechtbank Henegouwen, afdeling | sociales et diverses, posées par le Tribunal du travail du Hainaut, |
Bergen. | division Mons. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de | composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges L. |
rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. | Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, |
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en R. Leysen, bijgestaan door de | P. Nihoul, F. Daoût et R. Leysen, assistée du greffier P.-Y. |
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. | Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, |
Spreutels, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 13 februari 2017 in zake Alain Van Bruyssel tegen de | Par jugement du 13 février 2017 en cause de Alain Van Bruyssel contre |
Federale Pensioendienst, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof | le Service fédéral des pensions, dont l'expédition est parvenue au |
is ingekomen op 20 februari 2017, heeft de Arbeidsrechtbank | greffe de la Cour le 20 février 2017, le Tribunal du travail du |
Henegouwen, afdeling Bergen, de volgende prejudiciële vragen gesteld : | Hainaut, division Mons, a posé les questions préjudicielles suivantes |
« - Schenden de artikelen 119, § 2, 120 en 121 van de wet van 26 juni | : « - Les articles 119, § 2, 120 et 121 de la loi du 26 juin 1992 |
portant des dispositions sociales et diverses ne violent-ils pas les | |
1992 houdende sociale en diverse bepalingen de artikelen 10, 11 en 22 | articles 10, 11 et 22 de la Constitution, ainsi que les articles 8 et |
van de Grondwet, alsook de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag | 14 de la Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et |
tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele | des libertés fondamentales, en ce qu'ils excluent de la définition de |
vrijheden, in zoverre zij de gehuwde maar feitelijk gescheiden | |
alleenstaande begunstigde uitsluiten van de definitie van ' | ' retraité isolé ' le bénéficiaire isolé marié mais séparé de fait et |
alleenstaande gepensioneerde ' en bijgevolg de toepassing van artikel | |
125, § 2, van de voormelde wet met zich meebrengen voor personen die | entraînent par conséquent l'application de l'article 125, § 2, de la |
geen gezin vormen ? | loi précitée pour des personnes qui ne constituent pas un ménage ? |
- Schenden de artikelen 119, § 2, 120 en 121 van de wet van 26 juni | - Les articles 119, § 2, 120 et 121 de la loi du 26 juin 1992 portant |
1992 houdende sociale en diverse bepalingen de artikelen 10, 11 en 22 | des dispositions sociales et diverses ne violent-ils pas les articles |
van de Grondwet, alsook de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag | 10, 11 et 22 de la Constitution, ainsi que les articles 8 et 14 de la |
tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele | Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des |
vrijheden, in zoverre zij de gehuwde en van tafel en bed gescheiden | |
gepensioneerden en de gehuwde en feitelijk gescheiden gepensioneerden | libertés fondamentales, en ce qu'ils traitent de manière différente |
op verschillende wijze behandelen, waarbij de gehuwde en van tafel en | les retraités mariés séparés de corps et de biens et les retraités |
bed gescheiden gepensioneerde tot de categorie van ' alleenstaande | mariés séparés de fait, le retraité marié séparé de corps et de biens |
gepensioneerde ' behoort en de gehuwde en feitelijk gescheiden | relevant de la catégorie ' retraité isolé ' et le retraité marié |
gepensioneerde tot de categorie van ' gehuwde gepensioneerde ' behoort ? ». | séparé de fait relevant de la catégorie du ' retraité marié ' ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid, met de | |
artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet, al dan niet in samenhang | |
gelezen met de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de | |
rechten van de mens, van de artikelen 119, § 2, 120 en 121 van de wet | B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité des articles 119, § |
van 26 juni 1992 houdende sociale en diverse bepalingen (hierna : de | 2, 120 et 121 de la loi du 26 juin 1992 portant des dispositions |
wet van 26 juni 1992). | sociales et diverses (ci-après : la loi du 26 juin 1992) avec les |
articles 10, 11 et 22 de la Constitution, combinés avec les articles 8 | |
et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme. | |
Die artikelen bepalen : | Ces articles disposent : |
« Art. 119.[...] |
« Art. 119.[...] |
§ 2. Onder ' alleenstaande gepensioneerde ' moet worden verstaan de | § 2. Par ' retraité isolé ', il faut entendre le pensionné masculin ou |
ongehuwde, de uit de echt gescheiden of de van tafel en bed gescheiden | féminin qui est célibataire, veuf, divorcé ou séparé de corps et de |
gepensioneerde van het mannelijk of vrouwelijk geslacht, evenals de | biens. |
gepensioneerde die weduwnaar of weduwe is. | |
[...] | [...] |
Art. 120.Voor de personen op rust gesteld wegens hun leeftijd of |
Art. 120.Pour les personnes mises à la retraite en raison de leur âge |
anciënniteit en die de leeftijd van 60 jaar hebben bereikt, wordt het | ou de leur ancienneté et ayant atteint l'âge de 60 ans, le montant |
gewaarborgd minimumbedrag vastgesteld op : | minimum garanti est fixé : |
- 9 601,00 EUR per jaar voor een alleenstaande gepensioneerde; | - pour un retraité isolé, à 9 601,00 EUR par an; |
- 12 001,00 EUR per jaar voor een gehuwde gepensioneerde. | - pour un retraité marié, à 12 001,00 EUR par an. |
Art. 121.§ 1. Voor de personen gepensioneerd wegens lichamelijke |
Art. 121.§ 1. Pour les personnes mises à la retraite pour cause |
ongeschiktheid, of ambtshalve gepensioneerd overeenkomstig artikel 83 | d'inaptitude physique ou mises à la retraite d'office conformément à |
van voormelde wet van 5 augustus 1978, wordt het gewaarborgd | l'article 83 de la loi du 5 août 1978 précitée, le montant minimum |
minimumbedrag vastgesteld op : | garanti est fixé. |
1° 50 pct. van de gemiddelde wedde van de laatste vijf jaar van de | 1° pour un retraité isolé, à 50 p.c. du traitement moyen des cinq |
loopbaan met uitsluiting van de elementen van de bezoldiging die niet | dernières années de la carrière à l'exclusion des éléments de la |
in aanmerking worden genomen voor de berekening van het rustpensioen, | rémunération qui ne sont pas pris en compte pour le calcul de la |
voor een alleenstaande gepensioneerde; | pension de retraite; |
2° 62,5 pct. van deze gemiddelde wedde voor een gehuwde gepensioneerde. | 2° pour un retraité marié, à 62,5 p.c. de ce traitement moyen. |
§ 2. De verhogingen van het oorspronkelijk nominale bedrag van het | § 2. Les majorations du montant nominal initial de la pension qui |
pensioen die toegekend worden met toepassing van artikel 12, § 9, van | interviennent en application de l'article 12, § 9, de la loi du 9 |
de wet van 9 juli 1969 tot wijziging en aanvulling van de wetgeving | juillet 1969 modifiant et complétant la législation relative aux |
betreffende de rust- en overlevingspensioenen van het personeel van de | pensions de retraite et de survie des agents du secteur public, |
openbare sector, brengen een proportionele verhoging met zich mee van | entraînent une majoration proportionnelle du traitement moyen visé au |
de in § 1 bedoelde gemiddelde wedde. | § 1er. |
§ 3. Indien de in § 1 bedoelde gemiddelde wedde lager is dan 19 202,00 | § 3. Lorsque le traitement moyen visé au § 1er est inférieur à 19 |
EUR, wordt ze op dit bedrag gebracht. | 202,00 EUR, il est porté à ce montant. |
Indien de in § 1 bedoelde gemiddelde wedde hoger is dan 19 202,00 EUR | Lorsque le traitement moyen visé au § 1er est supérieur à 19 202,00 |
en de totale duur van de voor de berekening van het pensioen in | EUR et que la durée totale des services admissibles pour le calcul de |
aanmerking komende diensten, afgezien van de bonificaties wegens | la pension, indépendamment des bonifications pour études et des autres |
genoten onderwijs of andere perioden die als diensten worden | périodes bonifiées comme services admissibles pour la détermination du |
meegerekend voor de vaststelling van de wedde, maar vermeerderd met de | traitement, mais augmentée de la période comprise entre la date de |
periode begrepen tussen de ingangsdatum van het pensioen en de eerste | prise de cours de la pension et le premier jour du mois qui suit le |
dag van de maand die volgt op de 65ste verjaardag, minder bedraagt dan | |
20 jaar, wordt voormelde wedde beperkt tot dat bedrag. | 65ème anniversaire, est inférieure à 20 ans, le traitement précité est |
Voor de toepassing van het tweede lid wordt de duur van de in | limité à ce montant. |
aanmerking komende diensten vastgesteld zonder rekening te houden met | Pour l'application de l'alinéa 2, la durée des services admissibles |
de tijdsinkorting bepaald in artikel 2 van het koninklijk besluit nr. | est établie abstraction faite de la réduction de temps prévue à |
206 van 29 augustus 1983 tot regeling van de berekening van het | l'article 2 de l'arrêté royal n° 206 du 29 août 1983 réglant le calcul |
pensioen van de openbare sector voor diensten met onvolledige | de la pension du secteur public pour les services à prestations |
opdracht. | incomplètes. |
§ 4. Het gewaarborgde minimumbedrag wegens lichamelijke ongeschiktheid | § 4. Le montant minimum garanti pour cause d'inaptitude physique ne |
mag noch 75 pct. overschrijden van de maximumwedde van de weddeschaal | peut excéder ni 75 p.c. du maximum de l'échelle barémique attachée au |
verbonden aan de laatste graad waarvan de betrokkene titularis was | dernier grade dont l'intéressé était titulaire avant sa mise à la |
voor zijn opruststelling, noch 100 pct. van de gewaarborgde | retraite, ni 100 p.c. de la rétribution garantie s'il s'agit d'un |
bezoldiging wanneer het gaat om een alleenstaande gepensioneerde of | |
125 pct. van deze bezoldiging wanneer het gaat om een gehuwde | retraité isolé ou 125 p.c. de cette rétribution s'il s'agit d'un |
gepensioneerde ». | retraité marié ». |
B.2.1. In een eerste prejudiciële vraag vraagt de verwijzende rechter | B.2.1. Par une première question préjudicielle, le juge a quo demande |
het Hof of die bepalingen geen discriminerend verschil in behandeling | à la Cour si ces dispositions ne créent pas une différence de |
creëren in zoverre zij de gehuwde maar feitelijk gescheiden | traitement discriminatoire en ce qu'elles excluent de la définition de |
alleenstaande gerechtigde uitsluiten van de definitie van « | « retraité isolé » le bénéficiaire isolé marié mais séparé de fait et |
alleenstaande gepensioneerde » en bijgevolg de toepassing van artikel | entraînent par conséquent l'application de l'article 125, § 2, de la |
125, § 2, van de wet van 26 juni 1992 met zich meebrengen voor | loi du 26 juin 1992 pour des personnes qui ne constituent pas un |
personen die geen gezin vormen. | ménage. |
B.2.2. In een tweede prejudiciële vraag ondervraagt de verwijzende | B.2.2. Par une seconde question préjudicielle, le juge a quo interroge |
rechter het Hof over het verschil in behandeling tussen de gehuwde en | |
van tafel en bed gescheiden gepensioneerden en de gehuwde en feitelijk | la Cour sur la différence de traitement qui existe entre les retraités |
gescheiden gepensioneerden, waarbij de eerstgenoemden tot de categorie | mariés séparés de corps et de biens et les retraités mariés séparés de |
van « alleenstaande gepensioneerde » behoren terwijl de | fait, les premiers relevant de la catégorie « retraités isolés », les |
laatstgenoemden tot de categorie van « gehuwde gepensioneerde » | seconds de la catégorie « retraités mariés ». |
behoren. B.3. Artikel 125, § 2, van de wet van 26 juni 1992 bepaalt : « Wanneer het gaat om een gehuwde gepensioneerde, worden eveneens van het supplement afgetrokken : 1° de aan zijn echtgenoot door de uitoefening van een beroepsactiviteit toekomende inkomsten; 2° de hierna opgesomde voordelen die zijn echtgenoot geniet : a) rustpensioenen of ouderdomsrenten, respectievelijk overlevingspensioenen of -renten, of als zodanig geldende voordelen ten laste van een pensioenregeling vastgesteld krachtens een Belgische of buitenlandse wetgeving; b) primaire ongeschiktheidsuitkeringen, invaliditeitsuitkeringen of werkloosheidsvergoedingen toegekend krachtens de Belgische wetgeving of voordelen van dezelfde aard toegekend krachtens een buitenlandse wetgeving; c) renten, vergoedingen of toelagen toegekend krachtens een Belgische of buitenlandse wetgeving tot herstel van de schade voortvloeiend uit een arbeidsongeval, een ongeval op de weg naar of van het werk of een beroepsziekte; | B.3. L'article 125, § 2, de la loi du 26 juin 1992 dispose : « S'il s'agit d'un retraité marié, sont en outre déduits du supplément : 1° les revenus que procure à son conjoint l'exercice d'une activité professionnelle; 2° les avantages énumérés ci-après dont bénéficie son conjoint : a) les pensions ou rentes de retraite ou de survie ou les avantages en tenant lieu, à charge d'un régime de pension établi en vertu d'une législation belge ou étrangère; b) les indemnités d'incapacité primaire, les indemnités d'invalidité ou les allocations de chômage accordées en vertu de la législation belge ou les avantages de même nature accordés en vertu d'une législation étrangère; c) les rentes, indemnités ou allocations octroyées en vertu d'une législation belge ou étrangère en réparation de dommages résultant d'un accident du travail, d'un accident survenu sur le chemin du travail ou d'une maladie professionnelle; |
d) vergoedingspensioenen van vredestijd ». | d) les pensions de réparation du temps de paix ». |
B.4. Titel V van de wet van 26 juni 1992 voorziet in maatregelen | B.4. Le titre V de la loi du 26 juin 1992 prévoit des mesures |
betreffende de pensioenen in de overheidssector. Artikel 120 van de | relatives aux pensions du secteur public. L'article 120 de ladite loi |
genoemde wet stelt het gewaarborgde minimumpensioenbedrag vast voor de | établit le montant minimum garanti de pension pour les personnes mises |
personen die op rust zijn gesteld wegens hun leeftijd of anciënniteit | à la retraite en raison de leur âge ou de leur ancienneté et ayant |
en die de leeftijd van 60 jaar hebben bereikt, terwijl artikel 121 dat | atteint l'âge de 60 ans, tandis que l'article 121 fixe ce montant pour |
bedrag vaststelt voor de personen die op rust zijn gesteld wegens hun | les personnes mises à la retraite en raison de leur inaptitude |
lichamelijke ongeschiktheid of die ambtshalve op rust zijn gesteld. De | physique ou mises à la retraite d'office. Les montants diffèrent selon |
bedragen verschillen naargelang de gepensioneerde alleenstaand is of gehuwd. | que le retraité est isolé ou marié. |
Zoals blijkt uit artikel 119, § 2, van de wet van 26 juni 1992, is een | Comme il ressort de l'article 119, § 2, de la loi du 26 juin 1992, le |
alleenstaande gepensioneerde de ongehuwde, de uit de echt gescheiden | « retraité isolé » est le pensionné qui est célibataire, veuf, divorcé |
of de van tafel en bed gescheiden gepensioneerde, alsook de gepensioneerde die weduwnaar of weduwe is. Dezelfde bepaling definieert, in paragraaf 3 ervan, het pensioensupplement als het bedrag dat bij het nominale pensioenbedrag wordt gevoegd om het gewaarborgde minimumbedrag, zijnde het minimumpensioenbedrag waarop iemand aanspraak kan maken, te bereiken. B.5. In de prejudiciële vragen wordt het Hof verzocht zich uit te spreken over de omstandigheid dat de feitelijk gescheiden persoon niet is opgenomen in de definitie van de alleenstaande gepensioneerde, zoals dat het geval is voor de van tafel en bed gescheiden echtgenoot, zodat hij niet het gewaarborgde minimumpensioensupplement tegen het tarief voor alleenstaanden kan genieten wegens zijn gelijkstelling met een gehuwde. B.6.1. Volgens de memorie van toelichting bij het voorontwerp van wet | ou séparé de corps et de biens. La même disposition définit, en son paragraphe 3, le « supplément » de pension comme le montant ajouté au taux nominal de la pension pour atteindre le montant minimum garanti, ce dernier étant le montant minimum de pension auquel une personne peut prétendre. B.5. Les questions préjudicielles invitent la Cour à se prononcer sur la circonstance que la personne séparée de fait n'est pas incluse dans la définition du « retraité isolé », comme c'est le cas du conjoint séparé de corps et de biens, de telle sorte que la personne séparée de fait ne peut bénéficier du supplément « minimum garanti » de pension au taux isolé, en raison de son assimilation à une personne mariée. B.6.1. Selon l'exposé des motifs de l'avant-projet de loi, devenu la |
dat de wet van 26 juni 1992 is geworden, | loi du 26 juin 1992 : |
« [wordt] in het voorgestelde stelsel [...] geen onderscheid meer | « Dans le régime proposé, plus aucune distinction n'est effectuée |
gemaakt naargelang de gepensioneerde al dan niet erkend werd als | selon que la personne pensionnée est ou non reconnue comme étant |
zijnde aangetast door een blijvende globale invaliditeit van ten | |
minste 66 pct. Bijgevolg wordt het bedrag van het gewaarborgd minimum | atteinte d'une invalidité permanente globale de 66 p.c. au moins. En |
niet meer beïnvloed door de invaliditeitsgraad. Bovendien is het niet | conséquence, le niveau minimum garanti n'est plus influencé par le |
meer nodig een onderscheid te maken tussen de tijdelijk toegekende pensioenen en diegene die definitief werden verleend. Anderzijds wordt voor de vaststelling van het gewaarborgd minimumbedrag verder rekening gehouden met de gezinstoestand van de gepensioneerde. Aangezien de last van het supplement dat aan het nominale pensioenbedrag toegevoegd wordt om het gewaarborgd minimumbedrag te bereiken, inderdaad door de gemeenschap gedragen wordt zonder enige tegenprestatie vanwege de begunstigde van het minimum, is het aangewezen op de een of de andere manier rekening te houden met de inkomsten van de echtgenoot. Voortaan zullen er nog slechts twee categorieën van begunstigden van | degré d'invalidité. En outre, il n'y a plus lieu de faire de distinction entre les pensions attribuées à titre temporaire et celles attribuées à titre définitif. Par contre, pour la détermination du montant minimum garanti, il continue à être tenu compte de la situation familiale du pensionné. En effet, étant donné que la charge du supplément qui est ajouté au taux nominal de la pension pour atteindre le montant minimum garanti est supportée par la collectivité sans aucune contrepartie du bénéficiaire du minimum, il s'impose de tenir compte, d'une façon ou d'une autre, des revenus du conjoint. |
de gewaarborgde minimumbedragen bestaan : de alleenstaande | Dorénavant, il n'existera plus que deux catégories de bénéficiaires de |
gepensioneerde en de gehuwde gepensioneerde. Het aan een alleenstaande | montants minimums garantis : le retraité isolé et le retraité marié, |
gepensioneerde toegekende minimum is gelijk aan 80 pct. van dat van | le minimum accordé à un retraité isolé étant égal à 80 p.c. de celui |
een gehuwde gepensioneerde. Verder werd ervoor gezorgd dat een zeker | d'un retraité marié. Par ailleurs, il a été veillé à maintenir un |
parallellisme behouden werd tussen de minimumbedragen van de | certain parallélisme entre les montants minimums des pensions de |
rustpensioenen wegens leeftijd of anciënniteit en die wegens | retraite pour raison d'âge ou d'ancienneté et ceux pour cause |
lichamelijke ongeschiktheid. | d'inaptitude physique. |
[...] | [...] |
De inkomsten van de echtgenoot worden afgetrokken van het supplement | Les revenus du conjoint sont déduits du supplément moyennant |
mits inachtneming van de vrijstelling van een bepaalde schijf van die | l'exonération d'une certaine tranche de ces revenus et sans que la |
inkomsten en zonder dat deze aftrek tot gevolg mag hebben dat het | déduction ne puisse avoir pour effet de ramener le montant minimum |
gewaarborgd minimumbedrag onder een bepaald forfaitair bedrag zou | garanti en dessous d'un montant forfaitaire déterminé » (Doc. parl. |
gebracht worden » (Parl. St., Senaat, B.Z., 1991-1992, nr. 315/1, pp. | Sénat, S.E. 1991-1992, n° 315/1, pp. 42-43). |
42-43). Artikel 121 van het voorontwerp van wet, dat artikel 125 van de wet | L'article 121 de l'avant-projet de loi, devenu l'article 125 de la loi |
van 26 juni 1992 is geworden, werd als volgt toegelicht : | du 26 juin 1992, a été commenté comme suit : |
« Aangezien de verschillende door dit hoofdstuk voorziene minima tot | « Etant donné que les différents minimums prévus par le présent |
doel hebben aan een gepensioneerde of aan zijn gezin een | |
minimuminkomen te verzekeren, is het dan ook aangewezen rekening te | chapitre sont appelés à assurer un revenu minimum à un pensionné ou à |
houden met de andere beroepsinkomsten van de gepensioneerde of van | son ménage, il s'indique dès lors de tenir compte des autres revenus |
zijn echtgenoot. Bijgevolg worden van dit supplement de verschillende | professionnels du pensionné et de son conjoint. Sont par conséquent |
pensioenen of renten afgetrokken waarop de gepensioneerde of zijn | déduites de ce supplément, les différentes pensions ou rentes |
echtgenoot in om het even welk pensioenstelsel aanspraak kan maken » | auxquelles le pensionné ou son conjoint peut prétendre dans n'importe |
(ibid., p. 46). | quel régime de pension » (ibid., p. 46). |
B.6.2. In antwoord op een parlementaire vraag over het bestaan van een | B.6.2. En réponse à une question parlementaire sur l'existence d'une |
mogelijke discriminatie tussen een feitelijk gescheiden gepensioneerde | discrimination éventuelle entre le retraité séparé de fait et le |
en een van tafel en bed gescheiden gepensioneerde in zoverre de | retraité séparé de corps et de biens, dans la mesure où, dans le |
inkomsten van de echtgenoot enkel in het eerste geval in aanmerking | premier cas seulement, les ressources du conjoint seront prises en |
zullen worden genomen, antwoordde de bevoegde minister dat | considération, le ministre compétent a répondu que : |
« in het pensioenstelsel van de ambtenaren er niet enkel betreffende | « dans le régime de pension des agents des services publics, la |
rechthebbenden op een gewaarborgd minimum wegens lichamelijke | distinction entre un retraité isolé et un retraité marié n'existe pas |
ongeschiktheid een onderscheid gemaakt wordt tussen een alleenstaande | uniquement pour les bénéficiaires d'un minimum garanti pour cause |
gepensioneerde en een gehuwde, maar dat ditzelfde onderscheid ook | d'inaptitude physique mais également pour les bénéficiaires d'un |
gemaakt wordt betreffende rechthebbenden op een gewaarborgd minimum | minimum garanti pour raison d'âge ou d'ancienneté. |
wegens leeftijd of anciënniteit. | En ce qui concerne le premier point soulevé par l'honorable membre, |
Wat het eerste door het geachte lid aangehaalde punt betreft, meen ik | j'estime qu'en matière de minimum garanti pour cause d'inaptitude |
dat de wet van 26 juni 1992 wat het gewaarborgd minimum wegens lichamelijke ongeschiktheid betreft, geen discriminatie creëert tussen enerzijds de toestand van iemand die van tafel en bed gescheiden is en anderzijds de toestand van iemand die feitelijk gescheiden is. Volgens een vaste, door het Arbitragehof erkende jurisprudentie betekent de grondwettelijke bepaling dat alle Belgen gelijk zijn voor de wet immers dat al wie zich in eenzelfde situatie bevindt op dezelfde manier moet worden behandeld, maar sluit die bepaling niet uit dat er een onderscheid wordt gemaakt voor bepaalde categorieën personen op voorwaarde dat dat onderscheid niet arbitrair is, maar verantwoord kan worden. Iemand die feitelijk gescheiden is, heeft een ander domicilie dan zijn echtgenoot, ofwel in het kader van een feitelijke toestand, ofwel na machtiging van de vrederechter of de rechter in kortgeding in het kader van dringende en voorlopige maatregelen. Iemand kan echter enkel gescheiden zijn van tafel en bed door een vonnis van de rechtbank van eerste aanleg. Het gaat derhalve om twee duidelijk verschillende situaties. | physique, la loi du 26 juin 1992 ne crée pas de discrimination entre, d'une part, la situation d'un séparé de corps et de biens et, d'autre part, celle d'un séparé de fait. En effet, il ressort d'une jurisprudence bien établie, reconnue par la Cour d'arbitrage, que la règle constitutionnelle de l'égalité des Belges devant la loi implique que tous ceux qui se trouvent dans la même situation soient traités de la même manière mais n'exclut pas qu'une distinction soit faite pour certaines catégories de personnes à la condition que cette distinction ne soit pas arbitraire, c'est-à-dire qu'elle soit susceptible de justification. Or, si une personne séparée de fait a un domicile distinct de son conjoint soit dans le cadre d'une pure situation de fait, soit après autorisation d'un juge de paix ou d'un juge des référés dans le cadre de mesures urgentes et provisoires, une personne séparée de corps et de biens n'acquiert cette qualité qu'à la suite d'un jugement du tribunal de première instance. Il s'agit donc de deux situations bien distinctes. Du reste, dans d'autres matières également, les conséquences |
Overigens zijn ook in andere materies de juridische gevolgen van de feitelijke scheiding en de scheiding van tafel en bed volledig verschillend. Dat is met name het geval wat de successierechten betreft. Ook dient tenslotte opgemerkt dat de feitelijk gescheiden echtgenoot van wie de echtgenoot inkomsten heeft die van het supplement gewaarborgd minimum worden afgetrokken, een hoger supplement gewaarborgd minimum geniet omdat hij nog steeds als gehuwd wordt beschouwd. Bovendien kan hij van categorie veranderen als hij een vonnis van scheiding van tafel en bed of een vonnis van echtscheiding verkrijgt. Wat het tweede door het geachte lid aangehaalde punt betreft, betreffende de verschillende juridische gevolgen die in het pensioenstelsel van de openbare sector verbonden zijn aan samenwonen dan wel aan getrouwd zijn, kan men er niet omheen dat in het kader van het gewaarborgd minimum samenwonenden eventueel in een gunstiger toestand verkeren, aangezien de inkomsten van de samenwonende partner niet worden afgetrokken van het supplement gewaarborgd minimum. | juridiques de la séparation de fait et de la séparation de corps et de biens sont totalement différentes. Ainsi en va-t-il, par exemple, en ce qui concerne les droits successoraux. Enfin, il est encore à signaler que le conjoint séparé de fait dont le conjoint a des revenus venant en déduction du supplément minimum garanti, bénéficie d'un supplément minimum garanti plus élevé puisqu'il est toujours considéré comme marié. De plus, il a toujours la possibilité de changer de catégorie s'il obtient un jugement de séparation de corps et de biens ou un jugement de divorce. En ce qui concerne le deuxième point soulevé par l'honorable membre relatif aux conséquences juridiques différentes qui existent dans le régime de pensions du secteur public entre un ménage de fait et un couple uni par les liens d'un mariage, force est de reconnaître que dans le cadre du minimum garanti, le ménage de fait pourrait, le cas échéant, se retrouver dans une situation préférentielle étant donné que les revenus du concubin ne viendront pas en déduction du |
Daarentegen is het bedrag van het gewaarborgd minimum wegens | supplément minimum garanti. Néanmoins, en contrepartie, le montant du |
lichamelijke ongeschiktheid voor iemand die samenwoont vastgesteld op | minimum garanti pour cause d'inaptitude physique n'est pas pour un |
50 % van de gemiddelde wedde in plaats van op 62,5 %, wat nadelig is | ménage de fait de 62,5 % mais de 50 % du traitement moyen, ce qui est |
als de partner geen inkomsten heeft. | désavantageux lorsque le concubin n'a pas de revenus. |
De uiteenlopende behandeling die in de twee aangehaalde punten naar | Ces différenciations de traitement relevées dans les deux points |
voren komt, vloeit voort uit het feit dat de feitelijke scheiding en | examinés ci-dessus, résultent de ce que la séparation de fait et le |
het ongehuwd samenwonen begrippen zijn die geen juridische weerslag | ménage de fait sont des notions qui n'ont pas de réalité juridique |
hebben in de wetgeving van de overheidspensioenen. Binnen het kader | dans la législation des pensions publiques. Dans le cadre de la |
van de huidige wetgeving moeten de mensen zelf beslissen, naar gelang | législation actuelle, c'est aux personnes et à elles seules de |
décider, selon les avantages ou les inconvénients qu'elles peuvent en | |
van de voor- en nadelen die ze er globaal kunnen uithalen, of ze de | retirer globalement, de privilégier une situation de fait par rapport |
voorkeur geven aan een feitelijke toestand boven een rechtstoestand of | à une situation de droit ou l'inverse. Quoi qu'il en soit, aucune des |
omgekeerd. Hoe dan ook heeft geen enkele rechts- of feitelijke | situations tant celles de fait que celles de droit ne comportent que |
toestand alleen voordelen. Zo zal bijvoorbeeld de langstlevende | des avantages. Ainsi, par exemple, en cas de mariage, le conjoint |
echtgenoot van een ambtenaar aanspraak kunnen maken op een | survivant d'un agent du secteur public pourra bénéficier d'une pension |
overlevingspensioen, terwijl de samenwonende partner van een ambtenaar | de survie alors que le concubin survivant d'un agent du secteur public |
geen recht heeft op dergelijk voordeel » (Vr. en Antw., Kamer, | n'aura pas droit à un tel avantage » (Q.R., Chambre, 1998-1999, n° |
1998-1999, nr. 151, 16 november 1998, pp. 20575-20576). | 151, 16 novembre 1998, pp. 20575-20576). |
B.6.3. In zijn jaarverslag van 2001 heeft de ombudsdienst voor | B.6.3. Dans son rapport annuel de 2001, le service de médiation pour |
pensioenen vijf algemene aanbevelingen gedaan aan de wetgevende en de | les pensions a adressé cinq recommandations générales aux pouvoirs |
uitvoerende macht. De tweede aanbeveling betrof het gewaarborgde | législatif et exécutif. La deuxième recommandation concernait le |
minimumbedrag in de overheidssector en suggereerde dat de wetgeving | montant minimum garanti dans le secteur public et suggérait de nuancer |
zou worden genuanceerd zodat in het geval van feitelijke scheiding | la législation de sorte qu'en cas de séparation de fait, il soit tenu |
zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met de werkelijke | compte au mieux de la situation familiale réelle du pensionné. En |
gezinssituatie van de gepensioneerde. In antwoord op een parlementaire | réponse à une question parlementaire, le ministre compétent a répondu |
vraag antwoordde de bevoegde minister het volgende : | ce qui suit : |
« De wet van 26 juni 1992 houdende sociale en diverse bepalingen, die | « La loi du 26 juin 1992 portant des dispositions sociales et |
de reglementering bevat betreffende de gewaarborgde | diverses, qui contient la législation relative aux montants minimums |
minimum-pensioenbedragen in de openbare sector, kent slechts twee | garantis de pensions dans le secteur public, ne connaît que deux |
categorieën van gepensioneerden : de gehuwde gepensioneerde en de | catégories de pensionnés : le retraité marié et le retraité isolé. |
alleenstaande gepensioneerde. | |
Artikel 119, § 2, van deze wet definieert de ' alleenstaande | L'article 119, § 2, de cette loi définit le ' retraité isolé ' comme |
gepensioneerde ' als een mannelijke of vrouwelijke gepensioneerde die | étant le pensionné masculin ou féminin qui est célibataire, veuf, |
ongehuwd is, weduwnaar is, gescheiden is of van tafel en bed | |
gescheiden is. Aangezien de feitelijk gescheiden echtgenoot nog steeds | divorcé ou séparé de corps et de bien. Le conjoint séparé de fait |
gehuwd is, moet hij ten aanzien van deze wetgeving behandeld worden | étant toujours uni par le lien du mariage, il doit être traité comme |
als een ' gehuwde gepensioneerde '. | un ' retraité marié ' au regard de cette législation. |
Aangezien het supplement gewaarborgd minimum gratis toegekend wordt | Le supplément minimum garanti étant accordé à titre gratuit à charge |
ten laste van de gemeenschap, was de wetgever van oordeel dat het | |
noodzakelijk was om rekening te houden met de andere inkomsten van de | de la collectivité, le législateur a estimé nécessaire de tenir compte |
titularis van het gewaarborgd minimum en, in zekere mate, met de | des autres revenus du titulaire du minimum garanti et, dans une |
inkomsten van de echtgenoot. | certaine mesure, des revenus de son conjoint. |
Het probleem van de feitelijk gescheidenen is geen nieuw probleem en | Le problème des séparés de fait n'est pas un problème nouveau et |
vloeit hoofdzakelijk voort uit de moeilijkheid om de inkomsten van de | résulte principalement de la difficulté de connaître les revenus du |
echtgenoot te kennen in een dergelijke situatie. | conjoint dans une telle situation. |
Bij gebrek aan inlichtingen over de inkomsten van de echtgenoot, | A défaut de renseignements sur les revenus du conjoint, |
veronderstelde de administratie tot op heden dat de omvang van deze inkomsten de schorsing van het gewaarborgd minimum tot gevolg kon hebben. Dit probleem zal weldra gedeeltelijk geregeld worden door het wetsontwerp houdende diverse wijzigingen aan de wetgeving betreffende de pensioenen van de openbare sector. Wanneer de twee echtgenoten recht hebben op het gewaarborgd minimumpensioenbedrag, wordt dit voordeel, tot op heden, slechts toegekend aan diegene van de twee echtgenoten die aanspraak kan maken op het hoogste gewaarborgd minimumbedrag. Voormeld wetsontwerp voorziet erin om in de toekomst het ' bestaansminimum ' (40 % van de gewaarborgde bezoldiging) toe te kennen aan elk van de twee echtgenoten. Dit zal toelaten om het pensioen van | l'administration était jusqu'à présent contrainte de présumer que l'importance de ces revenus pouvait entraîner la suspension du minimum garanti. Ce problème sera bientôt partiellement résolu par le projet de loi apportant diverses modifications à la législation relative aux pensions du secteur public. Jusqu'à présent, lorsque les deux conjoints ont droit au montant minimum garanti de pension, cet avantage n'est accordé qu'à celui des deux conjoints qui peut prétendre au montant minimum garanti le plus élevé. Le projet de loi précité prévoit d'accorder à l'avenir le ' minimum de base ' (40 % de la rétribution garantie) à chacun des deux conjoints. |
de feitelijk gescheiden echtgenoot, voor wie de inkomsten van de | Ceci permettra de porter au minimum de base la pension du séparé de |
echtgenoot niet gekend zijn, tot het basisminimum op te trekken » (Vr. | fait dont les revenus du conjoint ne sont pas connus » (Q.R., Sénat, |
en Antw., Senaat, 2001-2002, 2 juli 2002, nr. 2-56, p. 3070). | 2001-2002, 2 juillet 2002, n° 2-56, p. 3070). |
B.7. Volgens de Ministerraad vermocht de wetgever, rekening houdend | B.7. D'après le Conseil des ministres, compte tenu de ce que le « |
met het feit dat het « gewaarborgde minimumsupplement » kosteloos | supplément minimum garanti » est accordé à titre gratuit à charge de |
wordt toegekend ten laste van de gemeenschap, rekening te houden met | la collectivité, le législateur a pu tenir compte d'un impératif de |
een vereiste van veiligheid bij de toekenning van de | sécurité dans l'octroi des pensions du secteur public et de la |
overheidspensioenen en met de moeilijkheid om feitelijke situaties aan | difficulté de prouver des situations de fait. Une assimilation des |
te tonen. Een gelijkstelling van feitelijk gescheiden echtgenoten met | |
alleenstaande gepensioneerden zou eveneens een risico van heimelijke | conjoints séparés de fait à des retraités isolés pourrait également |
verstandhouding tussen de echtgenoten kunnen inhouden dat een situatie | entraîner un risque de collusion entre les époux, qui aurait pour |
die zij op kunstmatige wijze zouden hebben gecreëerd, op de | effet de faire peser sur la collectivité une situation que ces époux |
gemeenschap zou laten doorwegen. | auraient artificiellement créée. |
B.8.1. Uit B.6.1 tot B.6.3 blijkt dat het doel van de wetgever erin bestond rekening te houden met het feit dat het gewaarborgde minimumsupplement wordt toegekend ten laste van de gemeenschap. De maatregel die erin bestaat het gewaarborgde minimumsupplement te verminderen en zelfs in te trekken en aldus de last die op de gemeenschap weegt te verlichten wanneer blijkt dat de inkomsten van het gezin dat wordt gevormd door een gepensioneerde en diens echtgenoot een voldoende hoog pensioenniveau bereiken, is pertinent ten opzicht van het nagestreefde doel. De wetgever vermocht in dat verband rechtmatig ervan uit te gaan dat de gehuwde maar feitelijk gescheiden gepensioneerden moesten worden behandeld zoals gehuwde gepensioneerden vermits een feitelijke scheiding louter een feitelijke situatie is die niet geïnstitutionaliseerd is en die in de praktijk moeilijk aantoonbaar kan zijn. De wetgever vermocht bovendien ervan uit te gaan dat, aangezien die feitelijke situatie niet juridisch is vastgesteld, het | B.8.1. Il ressort des considérants B.6.1 à B.6.3 que l'objectif du législateur était de tenir compte du fait que le supplément minimum garanti est octroyé à charge de la collectivité. La mesure qui consiste à diminuer - voire supprimer - le supplément minimum garanti et d'alléger ainsi la charge qui pèse sur la collectivité, lorsqu'il apparaît que les revenus du ménage formé par un retraité et son conjoint permettent d'atteindre un niveau de pension suffisant, est pertinente par rapport à l'objectif poursuivi. Le législateur a pu légitimement considérer à cet égard qu'il convenait de traiter les retraités mariés mais séparés de fait comme des retraités mariés dès lors que la séparation de fait constitue une pure situation de fait non institutionnalisée et pouvant être difficile à établir dans la pratique. Le législateur a en outre pu considérer que le risque de collusion entre les époux pouvait être |
risico van heimelijke verstandhouding tussen de echtgenoten in een | plus grand dans une telle situation, dès lors que cette situation de |
dergelijke situatie groter kon zijn. | fait n'est pas juridiquement établie. |
B.8.2. De rechten van de betrokken gepensioneerden worden niet op onevenredige wijze aangetast aangezien, zoals blijkt uit de artikelen 120 en 121 van de in het geding zijnde wet, gehuwde gepensioneerden een hoger gewaarborgd minimumbedrag ontvangen dan alleenstaande gepensioneerden. Gehuwde maar feitelijk gescheiden gepensioneerden beschikken eveneens over de mogelijkheid om hun scheiding te laten acteren bij een vonnis tot scheiding van tafel en bed of bij een echtscheidingsvonnis zodat zij worden erkend als alleenstaande gepensioneerden en, in voorkomend geval, een gewaarborgd minimumsupplement genieten wanneer het gewaarborgde minimumpensioenbedrag niet wordt bereikt. B.9. In zoverre zij de gehuwde maar feitelijk gescheiden alleenstaande gerechtigde uitsluiten van de definitie van « alleenstaande | B.8.2. Il n'est pas porté une atteinte disproportionnée aux droits des retraités concernés, dès lors que, comme il ressort des articles 120 et 121 de la loi en cause, les retraités mariés perçoivent un montant minimum garanti plus élevé que les retraités isolés. Les conjoints retraités séparés de fait disposent également de la possibilité de faire acter leur séparation par un jugement de séparation de corps ou de divorce de manière à être reconnus dans la catégorie des retraités isolés et à percevoir, le cas échéant, un supplément « minimum garanti » si le montant minimum garanti de pension n'est pas atteint. B.9. En ce qu'ils excluent de la définition de « retraité isolé » le bénéficiaire isolé marié mais séparé de fait, les articles 119, 120 et |
gepensioneerde », zijn de artikelen 119, 120 en 121 van de wet van 26 | 121 de la loi du 26 juin 1992 ne sont pas incompatibles avec les |
juni 1992 niet onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de | articles 10 et 11 de la Constitution. |
Grondwet. B.10. Het Hof wordt eveneens verzocht zich uit te spreken over de | B.10. La Cour est également invitée à se prononcer sur la |
bestaanbaarheid van de in B.1 vermelde bepalingen met artikel 22 van | compatibilité des dispositions visées en B.1 avec l'article 22 de la |
de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 8 van het | Constitution, combiné ou non avec l'article 8 de la Convention |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | européenne des droits de l'homme. |
Artikel 22 van de Grondwet bepaalt : | L'article 22 de la Constitution dispose : |
« Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven en zijn | « Chacun a droit au respect de sa vie privée et familiale, sauf dans |
gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald. | les cas et conditions fixés par la loi. |
De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de | La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent la |
bescherming van dat recht ». | protection de ce droit ». |
B.11. Het recht op de eerbiediging van het privéleven en het | B.11. Le droit au respect de la vie privée et familiale, tel qu'il est |
gezinsleven, zoals het door het voormelde artikel 22 wordt gewaarborgd, beoogt in wezen de personen te beschermen tegen inmengingen in hun privéleven en hun gezinsleven. B.12.1. Zoals de Ministerraad onderstreept, beperken de in het geding zijnde bepalingen zich ertoe een onderscheid te maken tussen alleenstaande gepensioneerden en gehuwde gepensioneerden zonder dat zij louter feitelijke situaties omvatten. Zij impliceren bijgevolg geen enkele overheidsinmenging in het privéleven van de betrokken gepensioneerden. B.12.2. De in het geding zijnde bepalingen zijn derhalve niet onbestaanbaar met artikel 22 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Om die redenen, het Hof | garanti par l'article 22 précité, a pour but essentiel de protéger les personnes contre des ingérences dans leur vie privée et familiale. B.12.1. Comme le souligne le Conseil des ministres, les dispositions en cause se limitent à établir une distinction entre retraités isolés et retraités mariés, sans appréhender les situations qui résultent du pur fait. Partant, elles n'impliquent aucune ingérence des autorités publiques dans la vie privée des retraités concernés. B.12.2. Les dispositions en cause ne sont dès lors pas incompatibles avec l'article 22 de la Constitution, combiné ou non avec l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme. Par ces motifs, la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
De artikelen 119, § 2, 120 en 121 van de wet van 26 juni 1992 houdende | Les articles 119, § 2, 120 et 121 de la loi du 26 juin 1992 portant |
sociale en diverse bepalingen schenden niet de artikelen 10, 11 en 22 | des dispositions sociales et diverses ne violent pas les articles 10, |
van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 8 | 11 et 22 de la Constitution, combinés ou non avec les articles 8 et 14 |
en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | de la Convention européenne des droits de l'homme. |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 19 juli 2018. | la Cour constitutionnelle, le 19 juillet 2018. |
De griffier, De voorzitter, | Le greffier, Le président, |
P.-Y. Dutilleux J. Spreutels | P.-Y. Dutilleux J. Spreutels |