← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 133/2017 van 23 november 2017 Rolnummers 6549 en 6557 In
zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 9, tweede lid, van afdeling 3 van boek III, titel VIII, ho(...) Het
Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 133/2017 van 23 november 2017 Rolnummers 6549 en 6557 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 9, tweede lid, van afdeling 3 van boek III, titel VIII, ho(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) | Extrait de l'arrêt n° 133/2017 du 23 novembre 2017 Numéros du rôle : 6549 et 6557 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 9, alinéa 2, de la section 3 du livre III, titre V(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 133/2017 van 23 november 2017 | Extrait de l'arrêt n° 133/2017 du 23 novembre 2017 |
| Rolnummers 6549 en 6557 | Numéros du rôle : 6549 et 6557 |
| In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 9, tweede lid, | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 9, |
| van afdeling 3 (« Regels betreffende de pacht in het bijzonder ») van | alinéa 2, de la section 3 (« Des règles particulières aux baux à ferme |
| boek III, titel VIII, hoofdstuk II, van het Burgerlijk Wetboek, | ») du livre III, titre VIII, chapitre II, du Code civil, posées par le |
| gesteld door de Vrederechter van het eerste kanton Ieper en door de | Juge de paix du premier canton d'Ypres et par le Juge de paix du |
| Vrederechter van het kanton Moeskroen-Komen-Waasten. | canton de Mouscron-Comines-Warneton. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de | composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. |
| rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en R. | Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et R. Leysen, |
| Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président E. De |
| voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, | Groot, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| a. Bij vonnis van 17 november 2016 in zake Rolande Phlypo en Annemie | a. Par jugement du 17 novembre 2016 en cause de Rolande Phlypo et |
| Van Hecke tegen de LV « DIBO Landbouwvennootschap », waarvan de | Annemie Van Hecke contre la S. Agr. « Landbouwvennootschap DIBO », |
| expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 28 november 2016, | dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 28 novembre |
| heeft de Vrederechter van het eerste kanton Ieper de volgende | 2016, le Juge de paix du premier canton d'Ypres a posé la question |
| prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 9, tweede lid, in fine van de Pachtwet - zijnde de | « L'article 9, alinéa 2, in fine de la loi sur le bail à ferme - la |
| Wet van 4 november 1969, die afdeling 3 van hoofdstuk II van titel | loi du 4 novembre 1969, qui constitue la section 3 du chapitre II du |
| VIII van het Burgerlijk Wetboek vormt - de artikelen 10 en 11 van de | titre VIII du Code civil - viole-t-il les articles 10 et 11 de la |
| Grondwet in die zin gelezen dat het ook niet toelaat dat een | Constitution dans l'interprétation selon laquelle il ne permet pas |
| verpachter die zijn landbouwbedrijf heeft stopgezet en nadien heeft | qu'un bailleur qui a cessé puis donné à bail son exploitation agricole |
| verpacht, als reden van pachtbeëindiging de exploitatie door zijn | invoque, afin de motiver la cessation du bail, l'exploitation par ses |
| afstammelingen en/of aanverwanten inroept, terwijl in de regel conform | descendants et/ou alliés, alors qu'en règle générale, conformément, |
| onder andere de artikelen 7, 1°, 8 § § 1 en 2 en artikel 9 Pachtwet | entre autres, aux articles 7, 1°, 8, § § 1er et 2, et 9 de la loi sur |
| steeds deze categorieën tevens mede in aanmerking komen ten voordele | le bail à ferme, ces catégories font également toujours partie de |
| van wie de verpachter opzegging van pacht kan geven, onverminderd | celles au profit desquelles le bailleur peut résilier le bail à ferme, |
| specifieke uitzonderingen ? ». | sans préjudice d'exceptions spécifiques ? ». |
| b. Bij vonnis van 21 november 2016 in zake Urbain Bonte en Christiane | b. Par jugement du 21 novembre 2016 en cause de Urbain Bonte et |
| De Cat tegen Danny Crombez en Claudine Bonte, waarvan de expeditie ter | Christiane De Cat contre Danny Crombez et Claudine Bonte, dont |
| griffie van het Hof is ingekomen op 12 december 2016, heeft de | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 12 décembre 2016, le |
| Vrederechter van het kanton Moeskroen-Komen-Waasten de volgende | Juge de paix du canton de Mouscron-Comines-Warneton a posé la question |
| prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 9, tweede lid, van de wet van 4 november 1969, die | « L'article 9, alinéa 2, de la loi du 4 novembre 1969 formant le titre |
| titel 3 [lees : afdeling 3] van hoofdstuk II van titel VIII van boek | 3 [lire : la section 3] du chapitre II du titre VIII du livre III du |
| III van het Burgerlijk Wetboek vormt, de artikelen 10 en 11 van de | Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce |
| Grondwet, in zoverre het een verschil in behandeling invoert tussen de | qu'il crée une différence de traitement entre le bailleur qui a donné |
| verpachter die zijn gronden heeft verpacht en de verpachter die zijn | ses terres à bail et le bailleur qui a donné son exploitation à bail |
| exploitatie heeft verpacht na de stopzetting van zijn bedrijf, op | après cessation de son exploitation, selon des critères non pertinents |
| basis van criteria die niet relevant zijn en die niet overeenstemmen | et non conformes à l'intention du législateur tenant aux antécédents |
| met het voornemen van de wetgever in verband met de antecedenten van | |
| de verpachter ? ». | du bailleur ? ». |
| Die zaken, ingeschreven onder de nummers 6549 en 6557 van de rol van | Ces affaires, inscrites sous les numéros 6549 et 6557 du rôle de la |
| het Hof, werden samengevoegd. | Cour, ont été jointes. |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Wat de in het geding zijnde bepaling betreft | Quant à la disposition en cause |
| B.1.1. De wet van 4 november 1969 tot wijziging van de pachtwetgeving | B.1.1. La loi du 4 novembre 1969 modifiant la législation sur le bail |
| en van de wetgeving betreffende het recht van voorkoop ten gunste van | à ferme et sur le droit de préemption en faveur des preneurs de biens |
| huurders van landeigendommen, « Pachtwet » genaamd, vormt afdeling 3 | ruraux, dénommée « loi sur le bail à ferme », forme la section 3 (« |
| (« Regels betreffende de pacht in het bijzonder ») van boek III, titel | Des règles particulières aux baux à ferme ») du livre III, titre VIII, |
| VIII, hoofdstuk II, van het Burgerlijk Wetboek. | chapitre II, du Code civil. |
| Artikel 9 van die wet bepaalt : | L'article 9 de cette loi dispose : |
| « De exploitatie van het goed dat van de pachter is teruggenomen op | « L'exploitation du bien repris au preneur sur la base du motif |
| grond van bij artikelen 7, 1°, en 8, bepaalde reden, moet een | déterminé aux articles 7, 1°, et 8, doit consister en une exploitation |
| persoonlijke, werkelijke en ten minste negen jaar voortgezette | personnelle, effective et continue pendant neuf années au moins par la |
| exploitatie zijn door degene of degenen die in de opzegging als | personne ou les personnes indiquées dans le congé comme devant assurer |
| aanstaande exploitant zijn aangewezen of, indien zij rechtspersonen zijn, door hun verantwoordelijke organen of bestuurders en niet alleen door hun aangestelden. De opzeggingsreden bestaande in de persoonlijke exploitatie kan evenwel niet worden aangevoerd door personen noch, indien het om rechtspersonen gaat, door hun verantwoordelijke organen of bestuurders die, op het ogenblik van het verstrijken van de opzeggingstermijn, de leeftijd van 65 jaar zouden hebben bereikt of de leeftijd van 60 jaar wanneer het een persoon betreft die niet gedurende ten minste drie jaar landbouwexploitant is geweest; degene die na de stopzetting van zijn landbouwbedrijf het bedrijf verpacht, kan evenmin die reden aanvoeren. | cette exploitation ou, s'il s'agit de personnes morales, par leurs organes ou dirigeants responsables et pas seulement par leurs préposés. Toutefois, le motif du congé consistant en l'exploitation personnelle ne peut être invoqué par des personnes, et s'il s'agit de personnes morales, leurs organes ou dirigeants responsables, qui auraient atteint, au moment de l'expiration du préavis, l'âge de 65 ans, ou de 60 ans lorsqu'il s'agit d'une personne n'ayant jamais été exploitant agricole pendant au moins trois ans; ne peut également invoquer ce motif celui qui, après la cessation de son exploitation agricole, l'a donnée à bail. |
| De opzegging voor persoonlijke exploitatie kan evenmin als reden | De même, le motif du congé en vue de l'exploitation personnelle ne |
| worden aangevoerd door de titularis van een vruchtgebruik gevestigd | peut pas être invoqué par le titulaire d'un usufruit constitué entre |
| onder de levenden door de wil van de mens. | vifs par la volonté de l'homme. |
| Degene of degenen die in de opzegging als aanstaande exploitant zijn | La personne ou les personnes indiquées dans le congé comme devant |
| aangewezen en indien zij rechtspersonen zijn, hun verantwoordelijke | assurer l'exploitation et, s'il s'agit de personnes morales, leurs |
| organen of bestuurders moeten : | organes ou dirigeants responsables doivent : |
| - ofwel houder zijn van een getuigschrift of diploma afgegeven na het | - soit être porteur d'un certificat d'études ou d'un diplôme qui lui a |
| volgen met goed gevolg van een landbouwcursus of van onderwijs aan een | été délivré après avoir suivi avec fruit un cours agricole ou des |
| land- of tuinbouwschool; | études à une école d'agriculture ou d'horticulture; |
| - ofwel landbouwexploitant zijn of geweest zijn in de voorbije periode | - soit être exploitant agricole ou l'avoir été pendant au moins un an |
| van vijf jaar gedurende ten minste één jaar; | au cours des cinq dernières années; |
| - ofwel reeds effectief gedurende ten minste één jaar aan een | - soit avoir participé effectivement pendant au moins un an à une |
| landbouwexploitatie hebben deelgenomen. | exploitation agricole. |
| De rechtspersonen bedoeld in dit artikel moeten opgericht zijn | Les personnes morales dont il est question au présent article doivent |
| overeenkomstig de wet van 12 juli 1979 tot instelling van de | être constituées conformément à la loi du 12 juillet 1979 créant la |
| landbouwvennootschap of in de vorm van een personenvennootschap of een | société agricole ou sous la forme d'une société de personnes ou d'une |
| eenpersoonsvennootschap met beperkte aansprakelijkheid. Daarenboven | société d'une personne à responsabilité limitée. En outre, les |
| moeten degenen die als bestuurder of zaakvoerder de leiding hebben van | personnes qui dirigent l'activité de la société en qualité |
| de activiteit die in de vennootschap wordt gevoerd, daadwerkelijke | d'administrateur ou de gérant doivent fournir un travail réel dans le |
| arbeid verrichten op het landbouwbedrijf ». | cadre de l'entreprise agricole ». |
| Artikel 7 van dezelfde wet bepaalt : | L'article 7 de la même loi dispose : |
| « De verpachter kan bij het verstrijken van elke pachtperiode een | « Le bailleur peut mettre fin au bail à l'expiration de chaque période |
| einde maken aan de pacht, indien hij van een ernstige reden doet | s'il justifie de l'existence d'un motif sérieux. Peuvent seuls être |
| blijken. Ongeacht de in artikel 6 bedoelde redenen kunnen als ernstige redenen uitsluitend worden aanvaard : 1° het door de verpachter te kennen gegeven voornemen om zelf het verpachte goed geheel of gedeeltelijk te exploiteren of de exploitatie ervan geheel of gedeeltelijk over te dragen aan zijn echtgenoot, aan zijn afstammelingen of aangenomen kinderen of aan die van zijn echtgenoot of aan de echtgenoten van de voormelde afstammelingen of aangenomen kinderen. Ingeval het pachtgoed medeëigendom is of wordt van verscheidene personen, kan aan de pachtovereenkomst slechts een einde worden gemaakt voor de persoonlijke exploitatie ten behoeve van een medeëigenaar, zijn echtgenoot, zijn afstammelingen of aangenomen kinderen, of die van zijn echtgenoot of van de echtgenoot van de voormelde afstammelingen of aangenomen kinderen, voor zover die medeëigenaar ten minste de onverdeelde helft van het pachtgoed bezit of zijn deel heeft verkregen door erfopvolging of legaat; | admis comme tels, indépendamment de ceux visés à l'article 6 : 1° l'intention manifestée par le bailleur d'exploiter lui-même tout ou partie du bien loué ou d'en céder en tout ou en partie l'exploitation à son conjoint, à ses descendants ou enfants adoptifs ou à ceux de son conjoint ou aux conjoints desdits descendants ou enfants adoptifs. Si le bien loué est ou devient copropriété de plusieurs personnes, il ne peut être mis fin au bail en vue de l'exploitation personnelle au profit d'un copropriétaire, de son conjoint, ses descendants, enfants adoptifs ou de son conjoint ou des conjoints desdits descendants ou enfants adoptifs, que si ce copropriétaire possède au moins la moitié indivise du bien loué ou a reçu sa part en héritage ou par legs; |
| [...] ». | [...] ». |
| Artikel 8, § 1, van dezelfde wet bepaalt : | L'article 8, § 1er, de la même loi dispose : |
| « Gedurende elk van de opeenvolgende pachtperiodes, met uitsluiting | « Au cours de chacune des périodes successives de bail, à l'exclusion |
| van de eerste en de tweede, kan de verpachter, in afwijking van | de la première et de la deuxième, le bailleur peut, par dérogation à |
| artikel 4, een einde maken aan de pacht om zelf het verpachte goed | l'article 4, mettre fin au bail en vue d'exploiter lui-même l'ensemble |
| geheel te exploiteren of de exploitatie ervan geheel over te dragen | du bien loué ou d'en céder la totalité de l'exploitation à son |
| aan zijn echtgenoot, aan zijn afstammelingen of aangenomen kinderen of | conjoint, ses descendants ou enfants adoptifs ou à ceux de son |
| aan die van zijn echtgenoot of aan de echtgenoten van de voormelde | conjoint ou aux conjoints desdits descendants ou enfants adoptifs ou à |
| afstammelingen of aangenomen kinderen of aan zijn bloedverwanten tot | ses parents jusqu'au quatrième degré. |
| de vierde graad. | Les dispositions de l'article 7, 1°, deuxième alinéa, sont |
| De bepalingen van artikel 7, 1°, tweede lid, zijn van toepassing ». | d'application ». |
| B.1.2. In zijn oorspronkelijke versie bepaalde artikel 9 van de | B.1.2. Dans sa version initiale, l'article 9 de la loi sur le bail à |
| Pachtwet : | ferme disposait : |
| « De exploitatie van het goed dat van de pachter is teruggenomen op | « L'exploitation du bien repris au preneur sur la base du motif |
| grond van de bij artikels 7, 1°, en 8 bepaalde reden, moet een | déterminé aux articles 7, 1°, et 8, doit consister en une exploitation |
| persoonlijke, werkelijke en ten minste negen jaar voortgezette | personnelle, effective et continue pendant neuf années au moins par la |
| exploitatie zijn door degene of degenen die in de opzegging als | personne ou les personnes indiquées dans le congé comme devant assurer |
| aanstaande exploitant zijn aangewezen en, indien zij rechtspersonen | cette exploitation et, s'il s'agit de personnes morales, par leurs |
| zijn, door hun verantwoordelijke organen of beheerders en niet alleen | organes ou dirigeants responsables et pas seulement par leurs préposés |
| door hun aangestelden ». | ». |
| De artikelen 7, 1°, en 8 van de wet voorzagen reeds erin dat de reden | Les articles 7, 1°, et 8 de la loi prévoyaient déjà que le motif |
| van de persoonlijke exploitatie eveneens betrekking had op de | d'exploitation personnelle recouvrait également la cession de |
| overdracht van de exploitatie aan de echtgenoot, de afstammelingen van | |
| de verpachter of zijn aangenomen kinderen of die van zijn echtgenoot. | l'exploitation au conjoint, aux descendants du bailleur ou à ses |
| Artikel 9 verzekerde een minimum aan waarborgen voor de uitgezette | enfants adoptifs ou à ceux de son conjoint. L'article 9 assurait un |
| pachter door een persoonlijke, werkelijke en voortgezette exploitatie | minimum de garanties pour le preneur évincé, en exigeant une |
| door de begunstigde van de opzegging te vereisen. | exploitation personnelle, effective et continue par le bénéficiaire du |
| B.1.3. De wet van 7 november 1988 tot wijziging van de wetgeving betreffende de pacht en de beperking van de pachtprijzen heeft, enerzijds, de lijst uitgebreid van de bloedverwanten die het voordeel van de door de verpachter aangevoerde reden van persoonlijke exploitatie kunnen genieten en, anderzijds, de terugnemingsvoorwaarden verstrengd voor de persoonlijke exploitatie door de verpachter. Uit de parlementaire voorbereiding van die wet blijkt dat de wetgever, met behoud van « een evenwicht [...] tussen enerzijds de belangen van de pachter met het oog op zijn bedrijfszekerheid en anderzijds die van de verpachter die in landeigendommen geïnvesteerd heeft », de positie van de pachter heeft willen verstevigen ten aanzien van de eigenaar die de pacht wil opzeggen (Parl. St., Kamer, 1981-1982, nr. 171/40, | congé. B.1.3. La loi du 7 novembre 1988 modifiant la législation sur le bail à ferme et la limitation des fermages a, d'une part, étendu la liste des parents pouvant bénéficier du motif d'exploitation personnelle invoqué par le bailleur et, d'autre part, renforcé les conditions de reprise pour exploitation personnelle par le bailleur. Il ressort des travaux préparatoires de cette loi que le législateur a entendu renforcer la position du preneur vis-à-vis du propriétaire qui désire lui donner congé, tout en préservant « un équilibre entre les intérêts du preneur quant à sa sécurité d'entreprise et ceux du bailleur en tant qu'investisseur en biens ruraux » (Doc. parl., |
| pp. 7, 8, 11, 47 en 133). | Chambre, 1981-1982, n° 171/40, pp. 7, 8, 11, 47 et 133). |
| Wat de ontvankelijkheid betreft | Quant à la recevabilité |
| B.2.1. Les parties demanderesses au litige a quo dans l'affaire n° | |
| B.2.1. De eisende partijen in het bodemgeschil in de zaak nr. 6549 | 6549 estiment qu'il n'est plus possible de poser une question |
| zijn van oordeel dat er geen prejudiciële vraag meer kan worden | préjudicielle parce que la Cour aurait déjà répondu à une question |
| gesteld, omdat het Hof reeds in het arrest nr. 35/2011 van 10 maart | identique dans l'arrêt n° 35/2011, du 10 mars 2011. |
| 2011 een identieke vraag zou hebben beantwoord. | |
| B.2.2. In het voormelde arrest heeft het Hof uitdrukkelijk het | B.2.2. Dans l'arrêt précité, la Cour a expressément limité son examen |
| onderzoek beperkt tot de vraag of artikel 9, tweede lid, van de | à la question de savoir si l'article 9, alinéa 2, de la loi sur le |
| Pachtwet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, in zoverre het | bail à ferme viole les articles 10 et 11 de la Constitution en ce |
| een verschil in behandeling zou doen ontstaan onder kandidaten die | |
| dezelfde kwalificaties hebben voor de terugneming van een | qu'il ferait naître une différence de traitement entre des candidats |
| landbouwbedrijf wanneer het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het | pareillement qualifiés à la reprise d'une exploitation agricole s'il |
| een verpachter die de leeftijd van 65 jaar heeft bereikt, of de | est interprété comme interdisant à un bailleur ayant atteint l'âge de |
| leeftijd van 60 jaar indien hij niet gedurende ten minste drie jaar | 65 ans, ou l'âge de 60 ans s'il n'a pas été exploitant agricole |
| landbouwexploitant is geweest, verbiedt de pachtovereenkomst te | pendant au moins trois ans, de mettre fin au bail à ferme en vue de le |
| beëindigen teneinde die over te dragen aan een persoon die voldoet aan | céder à une personne qui répond à toutes les conditions d'âge, de lien |
| alle voorwaarden inzake leeftijd, verwantschapsband en | de parenté et de qualité professionnelle fixées par les articles 7, |
| beroepsbekwaamheid vereist bij de artikelen 7, 1°, en 8 van dezelfde wet. | 1°, et 8 de la même loi. |
| De exceptie wordt verworpen. | L'exception est rejetée. |
| Ten gronde | Quant au fond |
| B.3.1. Uit de feiten en de rechtspleging in de bodemgeschillen blijkt | B.3.1. Il ressort des faits et des procédures dans les litiges au fond |
| dat de verwijzende rechters het Hof vragen of artikel 9, tweede lid, | que les juges a quo demandent à la Cour si l'article 9, alinéa 2, in |
| in fine van de Pachtwet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, | fine, de la loi sur le bail à ferme viole les articles 10 et 11 de la |
| in zoverre het een verschil in behandeling zou doen ontstaan onder | Constitution en ce qu'il ferait naître une différence de traitement |
| kandidaten die dezelfde kwalificaties hebben voor de terugneming van | entre les candidats pareillement qualifiés à la reprise d'une |
| een landbouwbedrijf wanneer dat artikel in die zin wordt | exploitation agricole lorsqu'il est interprété comme interdisant à un |
| geïnterpreteerd dat het een verpachter die zijn landbouwbedrijf heeft | bailleur ayant cessé son exploitation agricole et l'ayant ensuite |
| stopgezet en nadien heeft verpacht, verbiedt de pachtovereenkomst te | donnée à bail de mettre fin à ce bail en vue de le céder à une |
| beëindigen teneinde die over te dragen aan een persoon die voldoet aan | personne qui répond à toutes les conditions d'âge, de lien de parenté |
| alle voorwaarden inzake leeftijd, verwantschapsband en | |
| beroepsbekwaamheid vereist bij de artikelen 7, 1°, 8 en 9 van dezelfde | et de qualité professionnelle fixées par les articles 7, 1°, 8 et 9 de |
| wet. | la même loi. |
| B.3.2. De in het geding zijnde bepaling maakt deel uit van een | B.3.2. La disposition en cause fait partie de la législation sur le |
| regeling, de pachtwetgeving, die in essentie ertoe strekt een billijk | bail à ferme, qui vise essentiellement à réaliser un juste équilibre |
| evenwicht tot stand te brengen tussen de belangen van de verpachters | entre les intérêts des bailleurs et ceux des preneurs. Afin de |
| en de belangen van de pachters. Teneinde de bedrijfszekerheid van de | garantir la continuité de l'entreprise du preneur, la possibilité de |
| pachter te waarborgen, is de mogelijkheid om de pachtovereenkomst | mettre fin unilatéralement au bail à ferme est soumise à des |
| eenzijdig op te zeggen aan strikte voorwaarden onderworpen. | conditions rigoureuses. |
| De wil om de pachters meer bedrijfszekerheid te bieden door | La volonté d'offrir une plus grande sécurité d'entreprise aux |
| stabiliteit te waarborgen voor hun investeringen op het goed dat het | preneurs, en garantissant la stabilité de leurs investissements sur le |
| voorwerp uitmaakt van de pachtovereenkomst, vormt over het algemeen | bien faisant l'objet du bail à ferme, constitue l'objectif général de |
| het doel van de pachtwetgeving. | la législation sur le bail à ferme. |
| B.3.3. Wanneer de wetgever de wet van 4 november 1969 heeft gewijzigd, | B.3.3. Le législateur, lorsqu'il a modifié la loi sur le bail à ferme, |
| heeft hij uitdrukkelijk aangegeven dat hij de mogelijkheden van | a expressément indiqué qu'il entendait limiter les possibilités de |
| opzegging voor persoonlijke exploitatie wou beperken en dat die | congé pour exploitation personnelle et que ce congé était « désormais |
| opzegging « voortaan alleen mogelijk [is] ten voordele van personen | uniquement possible en faveur de personnes n'ayant pas atteint l'âge |
| beneden de pensioenleeftijd [...] of met voldoende beroepservaring » | de la pension [...] ou qui disposent d'une expérience professionnelle |
| (Parl. St., Kamer, 1988, nr. 531/3, pp. 3 en 8, en Senaat, 1986-1987, | suffisante » (Doc. parl., Chambre, 1988, n° 531/3, pp. 3 et 8, et |
| nr. 586-2, p. 3). Wat meer in het bijzonder de wil om misbruiken te voorkomen betreft, vermeldt de parlementaire voorbereiding : « Het gebeurt maar al te vaak dat een eigenaar-niet-landbouwer, die de opzegging betekent zogezegd met het oog op ' eigen exploitatie ', gelijk haalt. Het volstaat soms dat hij zelf zou kunnen exploiteren, en allerhande, op het eerste gezicht aanvaardbare redenen opgeeft waarvan de appreciatie volledig in de handen ligt van de vrederechter, die niet altijd een deskundige is ter zake. Vele hectaren landbouwgrond worden zo aan hun bestemming onttrokken » (Parl. St., | Sénat, 1986-1987, n° 586-2, p. 3). En ce qui concerne plus particulièrement la volonté d'éviter les abus, les travaux préparatoires indiquent : « Il n'est que trop fréquent qu'un propriétaire n'ayant pas la qualité d'exploitant agricole, qui signifie le congé prétendument en vue d'exploiter lui-même le bien loué, obtienne gain de cause. Il suffit parfois que la possibilité existe dans le chef du propriétaire d'exploiter lui-même le bien loué et qu'il fasse valoir toutes sortes de raisons, à première vue acceptables, dont l'appréciation du bien-fondé est laissée entièrement au juge de paix, lequel n'est pas toujours un expert en la matière. De nombreux hectares de terrains agricoles sont ainsi soustraits à leur affectation » (Doc. parl., |
| Kamer, 1981-1982, nr. 156/1, p. 4). | Chambre, 1981-1982, n° 156/1, p. 4). |
| B.3.4. Door in artikel 9, tweede lid, twee specifieke | B.3.4. En ajoutant à l'article 9, alinéa 2, deux causes d'exclusion |
| uitsluitingsgronden toe te voegen aan de algemene voorwaarden waarin tot dan toe was voorzien om de opzegging van een pachtovereenkomst met het oog op de persoonlijke exploitatie te verantwoorden, wilde de wetgever voorkomen dat een te oude verpachter of een verpachter die reeds een einde heeft gemaakt aan zijn loopbaan als landbouwer, een opzegging zou kunnen doen voor zichzelf. In beide gevallen is het de bedoeling van de wetgever dat er een grote bescherming wordt geboden aan de actieve landbouwbevolking (Parl. St., Kamer, 1981-1982, nr. 171/40, p. 179), door de opzegging met het zicht op de persoonlijke exploitatie door de verpachter zelf, uit te sluiten wanneer vaststaat dat de verpachter zijn loopbaan als landbouwer reeds heeft beëindigd, of wanneer de leeftijd van de verpachter het mogelijk maakt redelijkerwijs te veronderstellen dat de verpachter zijn loopbaan als landbouwer zou kunnen beëindigen (artikel 9, eerste lid). B.3.5. In het licht van die doelstelling is het redelijk verantwoord dat de in het geding zijnde bepaling de opzegging voor persoonlijke exploitatie door de verpachter zelf, uitsluit wanneer die verpachter eerder zijn landbouwbedrijf heeft stopgezet om het daarna te verpachten. B.4.1. Die doelstelling zou echter niet verantwoorden dat voor de verpachter die zijn landbouwbedrijf heeft stopgezet om het daarna te verpachten, de opzegging van de pacht ten voordele van zijn afstammelingen en bloedverwanten eveneens is uitgesloten. Een interpretatie van de in het geding zijnde bepaling luidens welke de verpachter die zijn exploitatie heeft stopgezet en ze na die stopzetting heeft verpacht, de pachtovereenkomst niet kan beëindigen op grond van persoonlijke exploitatie door hemzelf of door een van de | spécifiques aux conditions générales prévues jusque-là pour justifier le renon d'un bail à ferme en vue de l'exploitation personnelle, le législateur entendait qu'un bailleur trop âgé ou un bailleur ayant déjà mis fin à sa carrière d'agriculteur ne puisse donner un congé à son propre profit. Dans les deux cas, le but du législateur est d'accroître la protection de la population agricole active (Doc. parl., Chambre, 1981-1982, n° 171/40, p. 179), en excluant le congé pour motif d'exploitation personnelle par le bailleur, lorsqu'il est établi que ce dernier a déjà mis un terme à sa carrière d'agriculteur ou lorsque son âge permet de supposer raisonnablement qu'il pourrait mettre fin à sa carrière d'agriculteur (article 9, alinéa 1er). B.3.5. Eu égard à cet objectif, il est raisonnablement justifié que la disposition en cause exclue le renon pour motif d'exploitation personnelle par le bailleur même, lorsque ce dernier a déjà mis fin à son exploitation agricole et l'a ensuite donnée à bail. B.4.1. Cet objectif ne justifierait toutefois pas que, pour le bailleur qui a cessé son exploitation agricole et l'a ensuite donnée à bail, le renon soit également exclu au profit de ses descendants et parents. Une interprétation de la disposition en cause aux termes de laquelle le bailleur à ferme qui a cessé son exploitation et l'a donnée à bail après cette cessation ne peut mettre fin au bail pour le motif d'exploitation personnelle, par lui-même ou par une des personnes |
| in de artikelen 7, 1°, en 8, § 1, van voormelde wet bedoelde personen | visées aux articles 7, 1°, et 8, § 1er, de la même loi contredit donc |
| is dus in tegenspraak met de wil van de wetgever om de opzegging voor | |
| persoonlijke exploitatie beter te definiëren teneinde de misbruiken | la volonté du législateur de mieux définir le congé pour exploitation |
| door de verpachters te voorkomen, waarbij een billijk evenwicht wordt | personnelle afin d'éviter les abus des bailleurs tout en préservant un |
| behouden tussen de belangen van de verpachters en die van de pachters. | juste équilibre entre les intérêts des bailleurs et ceux des preneurs. |
| In die interpretatie is artikel 9, tweede lid, van de Pachtwet niet | Dans cette interprétation, l'article 9, alinéa 2, de la loi sur le |
| bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | bail à ferme n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la |
| B.4.2. Een andere interpretatie van artikel 9, tweede lid, in fine van | Constitution. B.4.2. Une autre interprétation de l'article 9, alinéa 2, in fine, de |
| die wet, in overeenstemming met de door de wetgever nagestreefde | cette loi, conforme à l'objectif du législateur, est toutefois |
| doelstelling, is evenwel mogelijk. Zij is gebaseerd op een lezing van | possible. Elle est fondée sur une lecture conjointe de cette |
| die bepaling in samenhang met de artikelen 7, eerste lid, 1°, en 8, § | disposition avec les articles 7, alinéa 1er, 1°, et 8, § 1er, de cette |
| 1, van diezelfde wet en geeft aan de in het geding zijnde bepaling een | même loi et donne à la disposition en cause un effet utile, conforme |
| nuttige werking in overeenstemming met de artikelen 10 en 11 van de | aux articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Grondwet. De opzegging gedaan door een verpachter die zijn landbouwbedrijf heeft | Le congé donné par un bailleur qui a cessé son exploitation agricole |
| stopgezet om het nadien te verpachten, om reden van persoonlijk | et l'a ensuite donnée à bail, pour un motif d'occupation personnelle |
| gebruik ten voordele van zijn afstammelingen of bloedverwanten die | au profit de ses descendants ou parents qui satisfont aux conditions |
| beantwoorden aan de voorwaarden gesteld in artikel 9 van de Pachtwet, | fixées par l'article 9 de la loi sur le bail à ferme, maintient |
| handhaaft uitdrukkelijk de landbouwbestemming van de gronden en | expressément l'affectation agricole des terres et assure le caractère |
| verzekert het familiale karakter van de exploitatie, doelstelling die | familial de l'exploitation, objectif recherché par le législateur. |
| door de wetgever werd nagestreefd. | |
| In die zin begrepen is de voorwaarde van artikel 9, tweede lid, in | Entendue ainsi, la condition figurant à l'article 9, alinéa 2, in |
| fine van de Pachtwet slechts van toepassing wanneer de verpachter een | fine, de la loi sur le bail à ferme ne s'applique que lorsque le |
| opzegging doet met de bedoeling zijn goed zelf uit te baten, en maakt | bailleur donne congé dans l'intention d'exploiter lui-même son bien et |
| zij het aldus mogelijk te voorkomen dat gronden aan hun | permet de la sorte d'éviter que des terres soient soustraites à leur |
| landbouwbestemming worden onttrokken. | destination agricole. |
| In die interpretatie is de in artikel 9, tweede lid, in fine van de | Dans cette interprétation, la condition inscrite à l'article 9, alinéa |
| wet van 4 november 1969 vastgestelde voorwaarde niet onbestaanbaar met | 2, in fine, de la loi sur le bail à ferme n'est pas incompatible avec |
| de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| - Artikel 9, tweede lid, van boek III, titel VIII, hoofdstuk II, | - L'article 9, alinéa 2, du livre III, titre VIII, chapitre II, |
| afdeling 3, van het Burgerlijk Wetboek (« Regels betreffende de pacht | section 3, du Code civil (« Des règles particulières aux baux à ferme |
| in het bijzonder ») schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet | ») viole les articles 10 et 11 de la Constitution s'il est interprété |
| indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het een verpachter die | |
| zijn landbouwbedrijf heeft stopgezet om het daarna te verpachten, | comme interdisant au bailleur qui a cessé puis donné à bail son |
| verbiedt de pachtovereenkomst op te zeggen voor de overdracht van de | exploitation agricole de mettre fin au bail en vue de céder |
| exploitatie aan een van de in artikel 7, 1°, limitatief opgesomde | l'exploitation à l'une des personnes limitativement énumérées à |
| personen. | l'article 7, 1°. |
| - Artikel 9, tweede lid, van boek III, titel VIII, hoofdstuk II, | - L'article 9, alinéa 2, du livre III, titre VIII, chapitre II, |
| afdeling 3, van het Burgerlijk Wetboek (« Regels betreffende de pacht | section 3, du Code civil (« Des règles particulières aux baux à ferme |
| in het bijzonder ») schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet | ») ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution s'il est |
| indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het een verpachter die | interprété comme autorisant un bailleur qui a cessé puis donné à bail |
| zijn landbouwbedrijf heeft stopgezet om het daarna te verpachten, | |
| toestaat de pachtovereenkomst op te zeggen voor de overdracht van de | son exploitation agricole à mettre fin au bail en vue de céder |
| exploitatie aan een van de in artikel 7, 1°, limitatief opgesomde | l'exploitation à l'une des personnes limitativement énumérées à |
| personen. | l'article 7, 1°. |
| Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 23 november 2017. | la Cour constitutionnelle, le 23 novembre 2017. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| E. De Groot | E. De Groot |