Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 87/2017 van 6 juli 2017 Rolnummers 6439 en 6519 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 495 van het Gerechtelijk Wetboek Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 87/2017 van 6 juli 2017 Rolnummers 6439 en 6519 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 495 van het Gerechtelijk Wetboek Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 87/2017 du 6 juillet 2017 Numéros du rôle : 6439 et 6519 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 495 du Code judiciaire La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 87/2017 van 6 juli 2017 Extrait de l'arrêt n° 87/2017 du 6 juillet 2017
Rolnummers 6439 en 6519 Numéros du rôle : 6439 et 6519
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 495 van het En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 495 du
Gerechtelijk Wetboek (taak en bevoegdheden van de Orde van Vlaamse Code judiciaire (mission et compétences de l'Ordre des barreaux
balies en van de « Ordre des barreaux francophones et germanophone »), francophones et germanophone et de l'« Orde van Vlaamse balies »),
gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik, en posées par le Tribunal de première instance de Liège, division Liège,
door de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. et par le Tribunal de première instance francophone de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij vonnis van 24 mei 2016 in zake de « Ordre des barreaux a. Par jugement du 24 mai 2016 en cause de l'Ordre des barreaux
francophones et germanophone » en anderen tegen de Belgische Staat, francophones et germanophone et autres contre l'Etat belge, Service
Federale Overheidsdienst Justitie, waarvan de expeditie ter griffie public fédéral Justice, dont l'expédition est parvenue au greffe de la
van het Hof is ingekomen op 2 juni 2016, heeft de Rechtbank van eerste Cour le 2 juin 2016, le Tribunal de première instance de Liège,
aanleg Luik, afdeling Luik, de volgende prejudiciële vraag gesteld : division Liège, a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 495 van het Gerechtelijk Wetboek, in die « L'article 495 du Code judiciaire, dans l'interprétation selon
interpretatie dat het de ' Ordre des barreaux francophones et laquelle il ne permet pas à l'Ordre des barreaux francophones et
germanophone ' niet toelaat voor de gewone rechtscolleges een germanophone de former devant les juridictions judiciaires une demande
vordering in te stellen die ertoe strekt de belangen van de ayant pour objet de défendre les intérêts du justiciable, viole-t-il
rechtzoekende te verdedigen, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne permet pas à
zoverre het de ' Ordre des barreaux francophones et germanophone ' l'Ordre des barreaux francophones et germanophone d'exercer une action
niet toelaat een vordering in te stellen die de bescherming beoogt van visant à la protection des libertés fondamentales telles qu'elles sont
de fundamentele vrijheden zoals die worden erkend door de Grondwet en reconnues par la Constitution et par les traités internationaux
de internationale verdragen waarbij België partij is, terwijl sommige auxquels la Belgique est partie, alors que certaines lois ont permis
wetten het mogelijk hebben gemaakt dat voor de hoven en rechtbanken qu'une action soit intentée devant les cours et tribunaux de l'ordre
van de rechterlijke orde een vordering wordt ingesteld door judiciaire par des personnes morales invoquant un intérêt collectif
rechtspersonen die een collectief belang aanvoeren in verband met de lié à la protection des libertés fondamentales telles qu'elles sont
bescherming van de fundamentele vrijheden zoals die worden erkend door reconnues par la Constitution et par les traités internationaux
de Grondwet en de internationale verdragen waarbij België partij is ? auxquels la Belgique est partie ? ».
». b. Bij vonnis van 9 september 2016 in zake de « Ordre des barreaux b. Par jugement du 9 septembre 2016 en cause de l'Ordre des barreaux
francophones et germanophone » en D.D. tegen de Belgische Staat, francophones et germanophone et D.D. contre l'Etat belge, dont
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 28 l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 28 septembre 2016,
september 2016, heeft de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te le Tribunal de première instance francophone de Bruxelles a posé la
Brussel dezelfde prejudiciële vraag gesteld. même question préjudicielle.
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 6439 en 6519 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 6439 et 6519 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag, die in beide samengevoegde zaken identiek B.1. La question préjudicielle, identique dans les deux affaires
is, heeft betrekking op artikel 495 van het Gerechtelijk Wetboek. Dat jointes, porte sur l'article 495 du Code judiciaire. Cet article, tel
artikel, zoals het van toepassing is op de in het geding zijnde geschillen, bepaalt : qu'il est applicable aux litiges en cause, dispose :
« De Orde van Vlaamse Balies en de Ordre des Barreaux francophones et « L'Ordre des Barreaux francophones et germanophone et l'Orde van
germanophone hebben, elk voor de balies die er deel van uitmaken, de Vlaamse Balies ont, chacun en ce qui concerne les barreaux qui en font
taak te waken over de eer, de rechten en de gemeenschappelijke partie, pour mission de veiller à l'honneur, aux droits et aux
beroepsbelangen van hun leden en zijn bevoegd voor de juridische intérêts professionnels communs de leurs membres et sont compétents en
bijstand, de stage, de beroepsopleiding van de advocaten-stagiairs en ce qui concerne l'aide juridique, le stage, la formation
de vorming van alle advocaten behorende tot de balies die er deel van uitmaken. professionnelle des avocats-stagiaires et la formation de tous les
Ze nemen initiatieven en maatregelen die nuttig zijn voor de avocats appartenant aux barreaux qui en font partie.
opleiding, de tuchtrechtelijke regels en de loyauteit in het beroep en [Ils] prennent les initiatives et les mesures utiles en matière de
voor de behartiging van de belangen van de advocaat en van de formation, de règles disciplinaires et de loyauté professionnelle,
rechtzoekende. ainsi que pour la défense des intérêts de l'avocat et du justiciable.
Elk van beide kan betreffende die aangelegenheden voorstellen doen aan [Chacun d'eux] peut faire, en ces matières, des propositions aux
de bevoegde overheden ». autorités compétentes ».
B.2.1. De prejudiciële vraag betreft het verschil in behandeling dat, B.2.1. La question préjudicielle porte sur la différence de traitement
volgens de interpretatie die de verwijzende rechters aan de bepaling qui existerait, dans l'interprétation de la disposition retenue par
geven, zou bestaan tussen, enerzijds, de « Ordre des barreaux les juges a quo, entre, d'une part, l'Ordre des barreaux francophones
francophones et germanophone » (OBFG), die geen vordering zou kunnen instellen die ertoe strekt de fundamentele vrijheden van de rechtzoekenden voor de hoven en rechtbanken te verdedigen zoals die zijn erkend door de Grondwet en door de internationale verdragen die België binden, en, anderzijds, de rechtspersonen die krachtens sommige wetten voor de hoven en rechtbanken een vordering kunnen instellen waarbij een collectief belang van de rechtzoekenden wordt aangevoerd dat verbonden is aan de bescherming van de fundamentele vrijheden zoals die worden gewaarborgd door de Grondwet en de internationale verdragen die België binden. B.2.2. Voor de verwijzende rechters beoogt de OBFG de vordering inzake een collectief belang te verdedigen die zij heeft ingesteld tegen de Belgische Staat, die zij aansprakelijk acht voor de overbevolking in et germanophone (OBFG) à qui il ne serait pas permis d'introduire une demande ayant pour objet de défendre, devant les cours et tribunaux, les libertés fondamentales des justiciables telles qu'elles sont reconnues par la Constitution et par les traités internationaux liant la Belgique, et, d'autre part, les personnes morales à qui certaines lois permettent d'intenter une action devant les cours et tribunaux invoquant un intérêt collectif des justiciables lié à la protection des libertés fondamentales telles qu'elles sont garanties par la Constitution et les traités internationaux liant la Belgique. B.2.2. Devant les juges a quo, l'OBFG entend défendre l'action d'intérêt collectif qu'il a introduite contre l'Etat belge, tenu par lui responsable de la surpopulation pénitentiaire respectivement de la
de gevangenissen van respectievelijk Lantin (zaak nr. 6439) en Vorst prison de Lantin (affaire n° 6439) et de celle de Forest (affaire n°
(zaak nr. 6519). Haar toegang tot de gewone rechtscolleges wordt 6519). Il voit cependant son accès aux juridictions judiciaires
volgens haar echter verhinderd in de interpretatie van artikel 495 van empêché dans l'interprétation de l'article 495 du Code judiciaire
het Gerechtelijk Wetboek volgens welke zij niet zou doen blijken van selon laquelle il ne justifierait ni de la qualité ni de l'intérêt
de hoedanigheid, noch van het rechtstreekse belang die bij artikel 17 direct exigés par l'article 17 du Code judiciaire.
van het Gerechtelijk Wetboek zijn vereist.
B.3. Artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : B.3. L'article 17 du Code judiciaire dispose :
« De rechtsvordering kan niet worden toegelaten, indien de eiser geen « L'action ne peut être admise si le demandeur n'a pas qualité et
hoedanigheid en geen belang heeft om ze in te dienen ». intérêt pour la former ».
B.4.1. De in het geding zijnde bepaling, die moet worden gelezen in B.4.1. La disposition en cause, qui doit être lue en combinaison avec
samenhang met artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek, houdt in dat de l'article 17 du Code judiciaire, implique que l'OBFG et l'« Orde van
OBFG en de Orde van Vlaamse balies (OVB) het beginsel in acht nemen volgens hetwelk de vereiste van een belang om in rechte te treden, als gemeen recht van de gerechtelijke procedure, zowel aan de natuurlijke personen als aan de verenigingen en andere rechtspersonen wordt opgelegd, onverminderd de wetten die de wetgever zou aannemen om aan verenigingen of aan andere rechtspersonen een specifiek vorderingsrecht toe te vertrouwen. Het verslag van de Koninklijk Commissaris voor de Gerechtelijke Hervorming vermeldt : « Moest te dezer gelegenheid aan verenigingen al of niet de machtiging worden toegekend om in rechte op te treden tot vrijwaring van collectieve belangen ? Sommige voorbeelden uit het vergelijkend recht kunnen ongetwijfeld worden aangehaald. Zo hebben in de Verenigde Staten, evenals in Groot-Brittannië verenigingen, die opgericht zijn tot bescherming of verdediging, zoals van kinderen, hun recht tot optreden kunnen doen erkennen. In Frankrijk werd daarentegen voor dertig jaar een voorstel neergelegd dat ertoe strekte aan verenigingen met erkend openbaar nut een recht tot dagvaarding te doen toekennen : het werd afgewezen. Maar, voordat daarin werd voorzien door wetten, decreten of verordeningen, heeft men aangenomen dat de rechtspersonen, de beroepsorden en -verenigingen in rechte kunnen optreden voor de vrijwaring van hun collectieve belangen. Of deze rechtspraak kan Vlaamse balies » (OVB) respectent le principe selon lequel l'exigence d'un intérêt à agir s'impose, en tant que droit commun de la procédure judiciaire, tant aux personnes physiques qu'aux associations et autres personnes morales, sans préjudice de lois que le législateur adopterait pour confier à des associations ou à d'autres personnes morales un droit d'action spécifique. Le rapport du Commissaire royal à la réforme judiciaire mentionne : « Fallait-il, à cette occasion, reconnaître ou dénier à des associations le pouvoir d'ester en justice pour la défense d'intérêts collectifs ? Certains exemples pris dans le droit comparé peuvent sans doute être retenus. C'est ainsi qu'aux Etats-Unis comme en Grande-Bretagne, des associations instituées dans un intérêt de sauvegarde et de défense, tel celui des enfants, ont pu faire admettre leur droit à agir. En France, en revanche, une proposition avait été déposée, il y a trente ans, qui tendait à faire reconnaître aux associations reconnues d'utilité publique un droit de citation : elle avait été repoussée. Mais avant même qu'il y fût pourvu par des lois, décrets ou ordonnances, l'on a admis que les personnes morales, les ordres et compagnies professionnels peuvent ester en justice pour la
uitgebreid worden tot de ontvankelijkheid van vorderingen van sauvegarde de leurs intérêts collectifs. Que cette jurisprudence
verdedigingsverenigingen of van private beroepsgroeperingen, stelt een puisse s'étendre à la recevabilité des demandes formées par des
probleem met veel aspecten dat de regels van de rechtspleging te associations de défense ou des groupements professionnels privés, pose
buiten gaat. In onze rechtspraak bestaan talrijke toepassingen van de un problème aux aspects multiples et qui dépasse les règles
erkenning van het recht tot optreden van verenigingen, ofwel ter procédurales. Il existe, dans notre jurisprudence, maintes
verdediging van hun eigen belangen, wat vanzelf spreekt, ofwel voor de applications de la reconnaissance du droit des associations à agir,
collectieve verdediging van de belangen van hun leden, zo deze soit pour la défense de leurs intérêts propres, ce qui va sans dire,
laatsten individueel geschaad werden. Het Gerechtelijk Wetboek staat soit pour la défense collective des intérêts de leurs membres lorsque
hun dit evenals gisteren toe, zo hun belang gerechtvaardigd is. Maar ceux-ci ont été individuellement lésés. Le Code judiciaire le leur
voor de beoordeling daarvan moet men zich bij het oordeel van de permet, comme hier, si leur intérêt est justifié. Mais pour
rechtbanken neerleggen. Hun toezicht geeft de mogelijkheid de klip te 1'appréciation de celui-ci, c'est au jugement des tribunaux qu'il faut
omzeilen die erin bestaat dat ' verenigingen met de meest verscheiden se confier : leur contrôle permet d'éviter l'écueil consistant en ce
oogmerken vrij en zonder ernstige waarborgen kunnen opgericht worden ' que ' des associations aux objets les plus divers peuvent se
en zich als titularis van de rechten voordoen » (Parl. St., Senaat, constituer librement, sans garanties sérieuses ' et se présenter comme
1963-1964, nr. 60, pp. 23 en 24). titulaires de droits » (Doc. parl., Sénat, 1963-1964, n° 60, pp. 23 et
B.4.2. De gewone rechtscolleges hebben van de aan hen toegekende 24). B.4.2. Les juridictions judiciaires ont fait du pouvoir d'appréciation
beoordelingsbevoegdheid gebruik gemaakt naar gelang van het qui leur est reconnu un usage qui est fonction du contentieux dont
contentieux waarvan zij moeten kennisnemen, zoals bepaald in de elles sont appelées à connaître, tel qu'il est défini par les articles
artikelen 144 en 145 van de Grondwet. 144 et 145 de la Constitution.
Aldus heeft het Hof van Cassatie geoordeeld : Ainsi, la Cour de cassation a jugé :
« Attendu qu'à moins que la loi n'en dispose autrement, la demande
« Overwegende dat de vordering van een natuurlijke persoon of formée par une personne physique ou morale ne peut, en vertu de
rechtspersoon, tenzij de wet anders bepaalt, krachtens artikel 17 van l'article 17 du Code judiciaire, être admise si le demandeur n'a pas
het Gerechtelijk Wetboek niet kan worden toegelaten indien de eiser pour la former un intérêt personnel et direct, c'est-à-dire un intérêt
geen persoonlijk en rechtstreeks belang, d.w.z. een eigen belang,
heeft; propre;
Overwegende dat artikel 495, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek Attendu que l'article 495, alinéa 1er, du Code judiciaire dispose que
bepaalt dat de Ordre des barreaux francophones et germanophone, elk l'Ordre des barreaux francophones et germanophone a, en ce qui
voor de balies die er deel van uitmaken, de taak hebben te waken over
de eer, de rechten en de gemeenschappelijke beroepsbelangen van hun concerne les barreaux qui en font partie, pour mission de veiller à
leden en bevoegd zijn voor de juridische bijstand, de stage, de l'honneur, aux droits et aux intérêts professionnels communs de leurs
beroepsopleiding van de advocaten-stagiairs en de vorming van alle membres et est compétent en ce qui concerne l'aide juridique, le
advocaten behorende tot de balies die er deel van uitmaken; stage, la formation professionnelle des avocats stagiaires et la
Overwegende dat het tweede en derde lid van dat artikel, door aan de formation de tous les avocats appartenant aux barreaux qui en font
Ordre toestemming te verlenen initiatieven en maatregelen te nemen die partie; Attendu qu'en autorisant l'Ordre à prendre les initiatives et les
nuttig zijn voor de opleiding, de tuchtrechtelijke regels en de mesures utiles en matière de formation, de règles disciplinaires et de
loyauteit in het beroep en voor de behartiging van de belangen van de loyauté professionnelle, ainsi que pour la défense des intérêts de
advocaat en van de rechtzoekende, en wat dat betreft voorstellen te l'avocat et du justiciable, et à faire, en ces matières, des
doen aan de bevoegde overheden, niet tot gevolg hebben dat de opdracht propositions aux autorités compétentes, les deuxième et troisième
die het eerste lid haar toevertrouwt, uitgebreid wordt, maar dat de alinéas de cet article n'ont pas pour effet d'étendre la mission que
voorwaarden gepreciseerd worden waaronder die opdracht uitgevoerd lui confie le premier alinéa mais de préciser les modalités suivant
wordt; lesquelles s'exerce cette mission;
Dat die bepalingen, die niet afwijken van artikel 17 van het Que ces dispositions, qui ne dérogent pas à l'article 17 du Code
Gerechtelijk Wetboek, de Ordre niet toestaan een vordering in te judiciaire, ne permettent pas à l'Ordre de former une demande ayant
stellen om de belangen van de rechtzoekende te behartigen » (Cass., 4 pour objet de défendre les intérêts du justiciable » (Cass., 4 avril
april 2005, Arr. Cass., 2005, nr. 194). B.5. De Ministerraad voert aan dat het in het geding zijnde verschil in behandeling verantwoord zou zijn door het gegeven dat de partijen in een aan de gewone rechtscolleges voorgelegd geschil in rechte treden om een einde te laten maken aan een schending van een recht waarvan zij beweren houder te zijn (subjectief contentieux), hetgeen niet het geval zou zijn voor de partijen die, voor het Hof of de Raad van State, de geldigheid betwisten van een wetskrachtige of reglementaire norm (objectief contentieux). Te dezen heeft, in tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, de door de twee verwijzende rechters aan het Hof voorgelegde vergelijking geen betrekking op het verschil tussen de twee soorten geschillenbeslechting, maar op het verschil in behandeling van, enerzijds, de rechtspersonen aan wie sommige bijzondere wetten een vorderingsrecht inzake een collectief belang voor de gewone rechtscolleges toekennen en, anderzijds, de OBFG, die, in de 2005, Pas., 2005, I, n° 194). B.5. Le Conseil des ministres soutient que la différence de traitement en cause serait justifiée par la circonstance que les parties dans un litige soumis aux juridictions judiciaires agissent pour faire cesser la violation d'un droit dont elles prétendent être titulaires (contentieux subjectif), ce qui ne serait pas le cas des parties qui contestent, devant la Cour ou le Conseil d'Etat, la validité d'une norme législative ou réglementaire (contentieux objectif). En l'espèce, contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, la comparaison soumise à la Cour par les deux juges a quo ne porte pas sur la différence entre les deux contentieux mais sur la différence de traitement entre, d'une part, les personnes morales à qui certaines lois particulières donnent un droit d'action d'intérêt collectif devant les juridictions judiciaires et, d'autre part, l'OBFG qui, dans
interpretatie die die rechters aan artikel 495 van het Gerechtelijk l'interprétation de l'article 495 du Code judiciaire retenue par ces
Wetboek geven, niet zou kunnen beschikken over hetzelfde juges, ne pourrait être titulaire d'un même droit d'action pour
vorderingsrecht om, zoals de eerstgenoemden, de fundamentele vrijheden défendre, comme les premières, les libertés fondamentales des
van de rechtzoekenden te verdedigen zoals die worden gewaarborgd door justiciables garanties par la Constitution et les traités
de Grondwet en de internationale verdragen die België binden. internationaux liant la Belgique.
B.6. De wetgever heeft verscheidene wetten aangenomen waarbij hij aan B.6. Le législateur a adopté plusieurs lois par lesquelles il attribue
bepaalde verenigingen die een collectief belang nastreven een un droit d'action à certaines associations qui invoquent un intérêt
vorderingsrecht toekent, onder meer in economische aangelegenheden of collectif, notamment dans des matières économiques ou afin d'assurer
om de verenigbaarheid van de Belgische wetgeving met de bepalingen van la conformité de la législation belge aux dispositions de droit
internationaal recht die België binden, te verzekeren. international qui lient la Belgique.
B.7. Bepaalde wetten hebben het overigens mogelijk gemaakt bij de B.7. Par ailleurs, certaines lois ont permis qu'une action soit
hoven en rechtbanken van de rechterlijke orde een vorderingsrecht toe intentée devant les cours et tribunaux de l'ordre judiciaire par des
te kennen aan verenigingen die een collectief belang aanvoeren dat associations invoquant un intérêt collectif lié à la protection des
verband houdt met de bescherming van de fundamentele vrijheden zoals libertés fondamentales telles qu'elles sont reconnues par la
zij zijn erkend in de Grondwet en in de internationale verdragen die Constitution et par les traités internationaux liant la Belgique. Il
België binden. Dat geldt voor de wet van 30 juli 1981 tot bestraffing en va ainsi de la loi du 30 juillet 1981 tendant à réprimer certains
van bepaalde door racisme en xenofobie ingegeven daden (artikel 32), actes inspirés par le racisme ou la xénophobie (article 32), de la loi
de wet van 23 maart 1995 tot bestraffing van het ontkennen, du 23 mars 1995 tendant à réprimer la négation, la minimisation, la
minimaliseren, rechtvaardigen of goedkeuren van de genocide die justification ou l'approbation du génocide commis par le régime
tijdens de tweede wereldoorlog door het Duitse nationaalsocialistische national socialiste allemand pendant la seconde guerre mondiale
regime is gepleegd (artikel 4), de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding (article 4), de la loi du 10 mai 2007 tendant à lutter contre
van bepaalde vormen van discriminatie (artikel 30) en de wet van 10 certaines formes de discrimination (article 30) et de la loi du 10 mai
mei 2007 ter bestrijding van discriminatie tussen vrouwen en mannen 2007 tendant à lutter contre la discrimination entre les hommes et les
(artikel 35). femmes (article 35).
B.8. Artikel 495, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt met name dat de OBFG initiatieven en maatregelen neemt die nuttig zijn voor de behartiging van de belangen van de rechtzoekende. De OBFG voert voor de verwijzende rechters aan dat zij een vordering instelt die overeenstemt met de bijzondere aard van de opdracht die haar is toegewezen bij de in het geding zijnde bepaling, waarvan het onderwerp bijgevolg onderscheiden is van het algemeen belang, en die het collectief belang van de rechtzoekenden betreft dat zij, op grond van diezelfde bepaling, met name moet verdedigen. Onder die voorwaarden kan de OBFG doen blijken van een rechtstreeks belang om in rechte te treden teneinde het collectief belang van de rechtzoekenden als B.8. L'article 495, alinéa 2, du Code judiciaire prévoit notamment que l'OBFG prend les initiatives et les mesures utiles pour la défense des intérêts du justiciable. L'OBFG soutient devant les juges a quo qu'il exerce une action correspondant à la nature particulière de la mission qui lui est conférée par la disposition en cause, dont l'objet est dès lors distinct de l'intérêt général et qui concerne l'intérêt collectif des justiciables dont, aux termes de cette même disposition, il doit notamment assurer la défense. Dans ces conditions, l'OBFG est susceptible d'avoir un intérêt direct à agir en vue de défendre
subjecten van rechterlijke beslissingen met betrekking tot de l'intérêt collectif des justiciables en tant que sujets de décisions
fundamentele vrijheden te behartigen. Dat belang valt niet judiciaires touchant les libertés fondamentales. Cet intérêt ne se
noodzakelijk samen met het individueel belang van de rechtzoekende dat confond pas nécessairement avec l'intérêt individuel du justiciable
een advocaat moet verdedigen, hetgeen de rechter toekomt na te gaan. qu'un avocat est amené à défendre, ce qu'il appartient au juge de vérifier.
B.9.1. In de interpretatie van de in het geding zijnde bepaling B.9.1. Dans l'interprétation de la disposition en cause selon
volgens welke, wanneer de OBFG een vordering instelt die ertoe strekt laquelle, lorsque l'OBFG exerce une action qui a pour but de faire
een einde te laten maken aan de schending van fundamentele vrijheden cesser la violation de libertés fondamentales reconnues par la
die zijn erkend door de Grondwet en door internationale verdragen die Constitution et par les traités internationaux liant la Belgique,
België binden, die vordering onontvankelijk is, wordt de OBFG cette action est irrecevable, l'OBFG se trouve discriminé par rapport
gediscrimineerd ten opzichte van de in B.7 beoogde verenigingen : aux associations visées en B.7 : tant l'OBFG que ces autres
zowel de OBFG als die andere verenigingen voeren immers een collectief associations invoquent en effet un intérêt collectif lié à la
belang aan dat is verbonden aan de bescherming van de rechtzoekenden protection des justiciables en tant que sujets de décisions
als subjecten van rechterlijke beslissingen met betrekking tot judiciaires touchant des libertés fondamentales.
fundamentele vrijheden. B.9.2. In die interpretatie is de in het geding zijnde bepaling B.9.2. Dans cette interprétation, la disposition en cause n'est dès
derhalve niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en lors pas compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution et
dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord. la question préjudicielle appelle une réponse affirmative.
B.10.1. Artikel 495 van het Gerechtelijk Wetboek kan evenwel, onder de B.10.1. L'article 495 du Code judiciaire est toutefois susceptible,
in B.8 vermelde voorwaarden, zo worden geïnterpreteerd dat het de OBFG dans les conditions mentionnées en B.8, d'être interprété comme
toelaat een vordering in te stellen die ertoe strekt de collectieve permettant à l'OBFG d'introduire une action visant à défendre les
belangen te behartigen van de rechtzoekenden als subjecten van intérêts collectifs des justiciables en tant que sujets de décisions
rechterlijke beslissingen met betrekking tot de fundamentele vrijheden judiciaires touchant les libertés fondamentales telles qu'elles sont
zoals die zijn erkend door de Grondwet en door internationale reconnues par la Constitution et par les traités internationaux liant
verdragen die België binden. la Belgique.
B.10.2. In die interpretatie is de in het geding zijnde bepaling B.10.2. Dans cette interprétation, la disposition en cause est
bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en dient de compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution et la
prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- In die zin geïnterpreteerd dat de « Ordre des barreaux francophones - Interprété en ce sens que l'Ordre des barreaux francophones et
et germanophone » voor de gewone rechtscolleges geen vordering kan germanophone ne peut exercer une action devant les juridictions
instellen die ertoe strekt het collectieve belang te behartigen van de judiciaires ayant pour objet la défense de l'intérêt collectif des
rechtzoekenden wanneer zij met name een schending aanvoert van de justiciables quand il invoque notamment une violation des libertés
fundamentele vrijheden die zijn erkend door de Grondwet en door de fondamentales reconnues par la Constitution et les traités
internationale verdragen die België binden, schendt artikel 495 van internationaux liant la Belgique, l'article 495 du Code judiciaire
het Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. viole les articles 10 et 11 de la Constitution.
- In die zin geïnterpreteerd dat de « Ordre des barreaux francophones - Interprété en ce sens que l'Ordre des barreaux francophones et
et germanophone » voor de gewone rechtscolleges een vordering kan germanophone peut exercer une action devant les juridictions
instellen die ertoe strekt het collectieve belang te behartigen van de judiciaires qui a pour objet la défense de l'intérêt collectif des
rechtzoekenden als subjecten van rechterlijke beslissingen met justiciables en tant que sujets de décisions judiciaires touchant les
betrekking tot de fundamentele vrijheden die zijn erkend door de libertés fondamentales reconnues par la Constitution et les traités
Grondwet en door de internationale verdragen die België binden, en internationaux liant la Belgique et pour laquelle il invoque une
waarbij zij een schending daarvan aanvoert, schendt artikel 495 van violation de celles-ci, l'article 495 du Code judiciaire ne viole pas
het Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 6 juli 2017. la Cour constitutionnelle, le 6 juillet 2017.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^