← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 50/2017 van 27 april 2017 Rolnummer 6390 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, zoals dat artikel luidde vóór
de vervanging ervan bij artikel 2 van de wet van 8 Het
Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 50/2017 van 27 april 2017 Rolnummer 6390 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, zoals dat artikel luidde vóór de vervanging ervan bij artikel 2 van de wet van 8 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) | Extrait de l'arrêt n£ 50/2017 du 27 avril 2017 Numéro du rôle : 6390 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 3, du Code civil, tel que cet article était rédigé avant son remplacement par l'article 2 de la loi du La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges J.-(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 50/2017 van 27 april 2017 | Extrait de l'arrêt n£ 50/2017 du 27 avril 2017 |
| Rolnummer 6390 | Numéro du rôle : 6390 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 3, van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 3, du |
| Burgerlijk Wetboek, zoals dat artikel luidde vóór de vervanging ervan | Code civil, tel que cet article était rédigé avant son remplacement |
| bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 tot wijziging van het | par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014 modifiant le Code civil en vue |
| Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van de gelijkheid | d'instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de |
| tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamoverdracht aan het kind | transmission du nom à l'enfant et à l'adopté, posée par le Tribunal de |
| en aan de geadopteerde, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg | première instance de Liège, division Liège. |
| Luik, afdeling Luik. | |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de | composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges |
| rechters J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. | J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, |
| Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder | assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. |
| voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | Spreutels, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 25 maart 2016 in zake A.B. tegen N.L.H. en S.B., | Par jugement du 25 mars 2016 en cause de A.B. contre N.L.H. et S.B., |
| waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 4 april | dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 4 avril 2016, |
| 2016, heeft de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik, de | le Tribunal de première instance de Liège, division Liège, a posé la |
| volgende prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, zoals het is | « L'article 335, § 3, du Code civil tel que rédigé avant sa |
| opgesteld vóór de wijziging ervan bij de wet van 8 mei 2014, de | modification par la loi du 8 mai 2014 viole-t-il les articles 10 et 11 |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het een discriminatie | de la Constitution en ce qu'il crée une discrimination entre l'enfant |
| invoert tussen het minderjarig kind wiens afstamming van vaderszijde | mineur dont la filiation paternelle est établie après la filiation |
| komt vast te staan na de afstamming van moederszijde en dat, na het | maternelle qui, à l'intervention de ses parents, pourra porter le nom |
| optreden van zijn ouders, de naam van zijn vader zal kunnen dragen | de son père par le biais d'une déclaration à l'Officier de l'Etat |
| middels een verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand, en | civil et l'enfant majeur qui ne dispose pas de cette possibilité et |
| het meerderjarig kind dat die mogelijkheid niet geniet en eventueel | serait éventuellement contraint d'introduire une procédure |
| ertoe gedwongen zou zijn een administratieve procedure voor de | administrative devant le Ministre de la Justice sans la certitude |
| minister van Justitie in te stellen, zonder de zekerheid dat zij tot | qu'elle aboutisse avec le coût qu'elle entraîne, le temps perdu ainsi |
| een goed einde wordt gebracht, met de kostprijs die zij met zich | |
| meebrengt, de verloren tijd en de mogelijke hinder van twee | que les éventuels désagréments de deux changements de noms successifs |
| opeenvolgende naamsveranderingen ? ». | ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 335, § 3, van | B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 335, § 3, du Code |
| het Burgerlijk Wetboek, zoals het was opgesteld vóór de vervanging | civil, tel qu'il était rédigé avant son remplacement par l'article 2 |
| ervan bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 « tot wijziging van het | de la loi du 8 mai 2014 « modifiant le Code civil en vue d'instaurer |
| Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van de gelijkheid | l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de transmission du |
| tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht aan het kind | |
| en aan de geadopteerde » (hierna : wet van 8 mei 2014), en de | nom à l'enfant et à l'adopté » (ci-après : la loi du 8 mai 2014) et sa |
| wijziging ervan bij artikel 2 van de wet van 18 december 2014 « tot | modification par l'article 2 de la loi du 18 décembre 2014 « modifiant |
| wijziging van het Burgerlijk Wetboek, het Wetboek van internationaal | le Code civil, le Code de droit international privé, le Code |
| privaatrecht, het Consulair Wetboek, de wet van 5 mei 2014 houdende de | consulaire, la loi du 5 mai 2014 portant établissement de la filiation |
| vaststelling van de afstamming van de meemoeder en de wet van 8 mei | de la coparente et la loi du 8 mai 2014 modifiant le Code civil en vue |
| 2014 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek met het oog op de | |
| invoering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van | d'instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de |
| naamsoverdracht aan het kind en aan de geadopteerde ». | transmission du nom à l'enfant et à l'adopté ». |
| B.2.1. Artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek maakt deel uit van het | B.2.1. L'article 335 du Code civil fait partie du chapitre relatif aux |
| hoofdstuk met betrekking tot de gevolgen van de afstamming. Het stelt | effets de la filiation. Il fixe de manière générale les règles |
| op algemene wijze de regels van de naamgeving als gevolg van de | relatives à l'attribution du nom considérée comme effet de la |
| afstamming vast. | filiation. |
| Artikel 335, § 1, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek, zoals het | L'article 335, § 1er, alinéa 1er, du Code civil, tel qu'il était |
| van toepassing was vóór de vervanging ervan bij de wet van 8 mei 2014, | applicable avant son remplacement par la loi du 8 mai 2014, disposait |
| bepaalde : | : |
| « Het kind wiens afstamming alleen van vaderszijde vaststaat of wiens | « L'enfant dont seule la filiation paternelle est établie ou dont la |
| afstamming van vaderszijde en van moederszijde tegelijkertijd komen | filiation paternelle et la filiation maternelle sont établies en même |
| vast te staan, draagt de naam van zijn vader ». | temps porte le nom de son père ». |
| Artikel 335, § 2, van hetzelfde Wetboek, zoals het van toepassing was | L'article 335, § 2, du même Code, tel qu'il était applicable avant son |
| vóór de vervanging ervan bij de wet van 8 mei 2014, bepaalde dat het | remplacement par la loi du 8 mai 2014, prévoyait que l'enfant dont |
| kind wiens afstamming alleen van moederszijde vaststaat, de naam van zijn moeder draagt. B.2.2. Zoals het van toepassing was op het voor de verwijzende rechter hangende geschil bepaalde het in het geding zijnde artikel 335, § 3, van hetzelfde Wetboek : « Indien de afstamming van vaderszijde komt vast te staan na de afstamming van moederszijde, blijft de naam van het kind onveranderd. Evenwel kunnen de ouders samen of een van hen, indien de andere overleden is, in een door de ambtenaar van de burgerlijke stand opgemaakte akte verklaren dat het kind de naam van zijn vader zal dragen. | seule la filiation maternelle est établie porte le nom de sa mère. B.2.2. Tel qu'il était applicable au litige devant le juge a quo, l'article 335, § 3, en cause, du même Code disposait : « Si la filiation paternelle est établie après la filiation maternelle, aucune modification n'est apportée au nom de l'enfant. Toutefois, les père et mère ensemble ou l'un d'eux, si l'autre est décédé, peuvent déclarer, dans un acte dressé par l'officier de l'état civil, que l'enfant portera le nom de son père. |
| Bij vooroverlijden van de vader of gedurende zijn huwelijk kan die | Cet acte ne peut être dressé, en cas de prédécès du père ou durant son |
| akte niet worden opgemaakt zonder de instemming van de echtgenote met | mariage, sans l'accord du conjoint avec lequel il était marié au |
| wie hij gehuwd was op het ogenblik van de vaststelling van de | moment de l'établissement de la filiation. |
| afstamming. Die verklaring moet worden gedaan binnen een jaar te rekenen van de | Cette déclaration doit être faite dans l'année à compter du jour où |
| dag waarop de personen die de verklaring doen, de vaststelling van de | les déclarants ont eu connaissance de l'établissement de la filiation |
| afstamming hebben vernomen en vóór de meerderjarigheid of de | et avant la majorité ou l'émancipation de l'enfant. |
| ontvoogding van het kind. | |
| Van de verklaring wordt melding gemaakt op de kant van de akte van | Mention de la déclaration est faite en marge de l'acte de naissance et |
| geboorte en van de andere akten betreffende het kind ». | des autres actes concernant l'enfant ». |
| B.2.3. Artikel 335, § 4, van hetzelfde Wetboek, niet gewijzigd bij de | |
| wet van 8 mei 2014, bepaalt dat, indien de afstamming van een kind | B.2.3. L'article 335, § 4, du même Code, inchangé par la loi du 8 mai |
| wordt gewijzigd wanneer het de meerderjarige leeftijd heeft bereikt, | 2014, prévoit que si la filiation d'un enfant est modifiée alors que |
| zonder zijn akkoord geen enkele verandering aan zijn naam mag worden | celui-ci a atteint l'âge de la majorité, aucune modification n'est |
| aangebracht. | apportée à son nom sans son accord. |
| Die bepaling is ingevoegd bij de wet van 1 juli 2006 « tot wijziging | Cette disposition a été insérée par la loi du 1er juillet 2006 « |
| van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het | modifiant des dispositions du Code civil relatives à l'établissement |
| vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan », ingevolge het | de la filiation et aux effets de celle-ci », à la suite de l'arrêt n° |
| arrest nr. 171/2005 van 23 november 2005, waarbij het Hof had | 171/2005 du 23 novembre 2005, par lequel la Cour avait jugé qu'en ce |
| geoordeeld dat artikel 335, § 2, van het Burgerlijk Wetboek, in | qu'il s'applique aux enfants majeurs ayant agi avec fruit en |
| zoverre het van toepassing is op de meerderjarige kinderen die met | contestation de paternité, l'article 335, § 2, du Code civil viole les |
| succes het vaderschap hebben betwist, de artikelen 10 en 11 van de | articles 10 et 11 de la Constitution, après avoir constaté qu'il |
| Grondwet schendt, nadat het had vastgesteld dat het « niet verantwoord | |
| [was] dat artikel 335, § 2, van het Burgerlijk Wetboek aan het | n'était « pas justifié que l'article 335, § 2, du Code civil |
| meerderjarig kind dat met succes het vaderschap heeft betwist, zonder | interdise, purement et simplement, à l'enfant majeur qui a agi avec |
| meer verbiedt zijn oorspronkelijke naam te behouden » (B.7). | fruit en contestation de paternité de conserver son nom d'origine » (B.7). |
| B.3. In de prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich uit te | B.3. La question préjudicielle invite la Cour à se prononcer sur la |
| spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de | compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution de |
| Grondwet, van artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, in de | l'article 335, § 3, du Code civil, dans sa version antérieure à son |
| versie vóór de vervanging ervan bij de wet van 8 mei 2014, in zoverre | remplacement par la loi du 8 mai 2014, en ce que cette disposition |
| die bepaling een onverantwoord verschil in behandeling zou invoeren | créerait une différence de traitement injustifiée entre l'enfant |
| tussen het minderjarig kind wiens afstamming van vaderszijde komt vast | mineur dont la filiation paternelle est établie après la filiation |
| te staan na de afstamming van moederszijde en « dat, na het optreden | maternelle « qui, à l'intervention de ses parents, pourra porter le |
| van zijn ouders, de naam van zijn vader zal kunnen dragen middels een verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand » en het meerderjarig kind « dat die mogelijkheid niet geniet en eventueel ertoe gedwongen zou zijn een administratieve procedure voor de minister van Justitie in te stellen, zonder de zekerheid dat zij tot een goed einde wordt gebracht, met de kostprijs die zij met zich meebrengt, de verloren tijd en de mogelijke hinder van twee opeenvolgende naamsveranderingen ». B.4. Het geschil voor de verwijzende rechter heeft betrekking op een meerderjarig kind wiens afstamming van vaderszijde is gewijzigd wegens een vordering tot betwisting van het vermoedelijke vaderschap, gecombineerd met een vordering tot onderzoek naar het vaderschap, beide ingesteld door dat meerderjarige kind met toepassing van, | nom de son père par le biais d'une déclaration à l'Officier de l'Etat civil » et l'enfant majeur « qui ne dispose pas de cette possibilité et serait éventuellement contraint d'introduire une procédure administrative devant le Ministre de la Justice sans la certitude qu'elle aboutisse avec le coût qu'elle entraîne, le temps perdu ainsi que les éventuels désagréments de deux changements de noms successifs ». B.4. Le litige devant le juge a quo concerne un enfant majeur dont la filiation paternelle a été modifiée en raison d'une action en contestation de la paternité présumée combinée à une action en recherche de paternité, introduites par cet enfant majeur en |
| respectievelijk, de artikelen 318 en 322 van het Burgerlijk Wetboek, | application, respectivement, des articles 318 et 322 du Code civil, |
| waarbij die vorderingen gegrond zijn verklaard. | ces actions étant jugées fondées. |
| Hoewel het meerderjarig kind, overeenkomstig artikel 335, § 4, van het | Bien qu'il ait marqué son accord, conformément à l'article 335, § 4, |
| Burgerlijk Wetboek, ermee heeft ingestemd de naam van zijn moeder te | du Code civil, pour porter le nom de sa mère, cet enfant majeur |
| dragen, wenst het de naam te dragen van zijn biologische vader, wiens | souhaite porter le nom de son père biologique, dont la paternité a été |
| vaderschap door de verwijzende rechter is vastgesteld. | établie par le juge a quo. |
| Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die situatie. | La Cour limite son examen à cette situation. |
| B.5. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit | B.5. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas |
| dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt | qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de |
| ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust | personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et |
| en het redelijk verantwoord is. | qu'elle soit raisonnablement justifiée. |
| Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld | L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant |
| rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel | compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la |
| en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van | nature des principes en cause; le principe d'égalité et de |
| gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat | non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas |
| er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de | de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés |
| aangewende middelen en het beoogde doel. | et le but visé. |
| B.6. De toekenning van een familienaam berust in hoofdzaak op | B.6. L'attribution d'un nom de famille repose principalement sur des |
| overwegingen van sociaal nut en wordt, in tegenstelling tot de | considérations d'utilité sociale et est, contrairement à l'attribution |
| toekenning van de voornaam, door de wet bepaald. Die wet strekt ertoe, | du prénom, déterminée par la loi. Celle-ci vise, d'une part, à |
| enerzijds, de familienaam op een eenvoudige, snelle en eenvormige | déterminer le nom de famille de manière simple, rapide et uniforme et, |
| wijze te bepalen en, anderzijds, aan die familienaam een zekere | d'autre part, à conférer à ce nom de famille une certaine |
| onveranderlijkheid te geven. | invariabilité. |
| B.7.1. De minderjarige kinderen en de meerderjarige kinderen wier | B.7.1. Les enfants mineurs et les enfants majeurs dont la filiation |
| afstamming van vaderszijde is komen vast te staan na de afstamming van | paternelle a été établie après la filiation maternelle sont, en ce qui |
| moederszijde bevinden zich, ten aanzien van de uiting van de wil om de | concerne l'expression de la volonté de porter le nom de leur père, |
| naam van hun vader te dragen, in verschillende situaties, aangezien | dans des situations différentes, puisque, selon la disposition en |
| volgens de in het geding zijnde bepaling de vervanging van de naam van | cause, la substitution du nom du père à celui de la mère ne peut avoir |
| de moeder door de naam van de vader alleen kan plaatsvinden voor het | lieu que lorsque l'enfant est mineur, à la demande des parents. |
| minderjarige kind op vraag van de ouders. | |
| B.7.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde | B.7.2. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition en cause |
| bepaling blijkt dat de wetgever heeft geoordeeld dat de wijziging van | que le législateur a considéré que la modification du nom de l'enfant |
| de naam van het kind wiens afstamming van vaderszijde na die van | dont la filiation paternelle a été établie après la filiation |
| moederszijde wordt vastgesteld, strijdig kan zijn met het belang van | maternelle peut être contraire à ses intérêts (Doc. parl., Chambre, |
| dat kind (Parl. St., Kamer, 1983-1984, nr. 305/1, pp. 17-18, en Parl. | 1983-1984, n° 305/1, pp 17-18, et Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° |
| St., Senaat, 1984-1985, nr. 904-2, pp. 125-126). Op grond daarvan heeft hij bepaald dat de naam van het kind wiens afstamming reeds van moederszijde vaststaat, in beginsel onveranderd blijft wanneer nadien de afstamming van vaderszijde komt vast te staan. De wetgever heeft niettemin voorzien in de mogelijkheid om alsnog een wijziging van de naam van het minderjarige kind door te voeren, mits een verklaring voor de ambtenaar van de burgerlijke stand wordt afgelegd door de vader en de moeder of een van hen wanneer de andere is overleden. Die maatregel is niet onredelijk, daar de wetgever vermocht ervan uit te gaan dat beide ouders het meest geschikt zijn om het belang van het kind te beoordelen. | 904/2, pp. 125-126). Sur la base de cette considération, il a disposé que le nom de l'enfant dont la filiation maternelle est déjà établie reste en principe inchangé lorsque la filiation paternelle est établie à son tour. Le législateur a néanmoins prévu la possibilité de procéder malgré tout à un changement du nom de l'enfant mineur, moyennant une déclaration devant l'officier de l'état civil, par les père et mère ou l'un d'eux, si l'autre est décédé. Cette mesure n'est pas déraisonnable, le législateur ayant pu estimer que les deux parents sont les mieux placés pour apprécier l'intérêt de l'enfant. |
| B.7.3. Volgens de wet van 15 mei 1987 betreffende de namen en | B.7.3. Selon la loi du 15 mai 1987 relative aux noms et prénoms, « |
| voornamen « [kan] elke persoon die enigerlei reden heeft om van naam | |
| [...] te veranderen, [...] daartoe aan de Minister van Justitie een | toute personne qui a quelque motif de changer de nom [...] en adresse |
| met redenen omkleed verzoek richten » (artikel 2, eerste lid). Zodra het kind wiens afstamming van vaderszijde wordt vastgesteld na de afstamming van moederszijde, meerderjarig is geworden, is het dus niet beroofd van elke mogelijkheid om de naam van zijn moeder te vervangen door die van zijn vader indien het dat wenst. Weliswaar kan de Koning de gevraagde verandering slechts « uitzonderlijk » toestaan « indien Hij van oordeel is dat het verzoek op ernstige redenen steunt en dat de gevraagde naam geen aanleiding geeft tot verwarring en de verzoeker of derden niet kan schaden » (artikel 3, derde lid). Die beperking, die het strikte karakter van de verder in dezelfde bepaling nauwkeuriger vermelde voorwaarden versterkt, vormt evenwel geen hinderpaal voor het toestaan van de gevraagde verandering indien de Koning niet bij een met redenen omklede beslissing een eventueel | la demande motivée au ministre de la Justice » (article 2, alinéa 1er). Devenu majeur, l'enfant dont la filiation paternelle est établie après la filiation maternelle n'est donc pas privé de tout moyen de substituer le nom de son père à celui de sa mère s'il le désire. Sans doute le Roi ne peut-Il autoriser le changement demandé qu'« exceptionnellement » « s'Il estime que la demande est fondée sur des motifs sérieux et que le nom sollicité ne prête pas à confusion et ne peut nuire au requérant ou à des tiers » (article 3, alinéa 3). Cette restriction, qui renforce la rigueur des conditions plus précisément énoncées ensuite dans la même disposition, ne fait pas obstacle à ce que la substitution demandée soit autorisée si le Roi n'a pas |
| verzet heeft ingewilligd (artikelen 5 en 6). | accueilli par décision motivée une éventuelle opposition (articles 5 et 6). |
| B.7.4. Bij zijn arrest nr. 65/94 van 14 juli 1994 heeft het Hof | B.7.4. Par son arrêt n° 65/94 du 14 juillet 1994, la Cour a jugé que « |
| geoordeeld dat « artikel 335, § 3, derde lid, van het Burgerlijk | l'article 335, § 3, alinéa 3, du Code civil, en ce qu'il dispose que |
| Wetboek, in zoverre het bepaalt dat de ouderlijke verklaring van | |
| verandering van de naam van de moeder door die van de vader moet | la déclaration parentale de substitution du nom du père à celui de la |
| worden gedaan vóór de meerderjarigheid of de ontvoogding van het kind, | mère doit être faite avant la majorité ou l'émancipation de l'enfant, |
| geen onderscheid tussen de minderjarige en de meerderjarige kinderen | n'établit pas, entre les enfants mineurs et les enfants majeurs, une |
| invoert dat strijdig is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet », | distinction contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution », |
| na te hebben vastgesteld : | après avoir constaté : |
| « B.5. Gebruik makend van de hem toekomende beoordelingsbevoegdheid, | « B.5. Le législateur, usant du pouvoir d'appréciation qui lui |
| heeft de wetgever het juridisch statuut van de naam van de persoon | appartient, a élaboré le régime juridique du nom des personnes en |
| vastgesteld met inachtneming van zowel het sociale nut om aan die naam | ayant égard, à la fois, à l'utilité sociale d'assurer à ce nom une |
| een zekere onveranderlijkheid te geven als het belang van degene die | certaine fixité et à l'intérêt de celui qui le porte. La Cour |
| de naam draagt. Het Hof ziet niet in wat er onredelijk zou kunnen zijn | n'aperçoit pas ce qu'il pourrait y avoir de déraisonnable à ce que |
| aan het feit dat het kind wiens afstamming van vaderszijde is | l'enfant dont la filiation paternelle a été établie après la filiation |
| vastgesteld na de afstamming van moederszijde en dat bijgevolg eerst | maternelle et qui, par conséquent, a d'abord porté le nom de sa mère, |
| de naam van zijn moeder heeft gedragen, de naam van zijn vader zou | puisse prendre le nom de son père à l'initiative de ses auteurs, juges |
| kunnen aannemen op initiatief van zijn ouders, die oordelen over zijn | |
| belang, zolang het aan het ouderlijk gezag is onderworpen, en enkel op | de son intérêt aussi longtemps qu'il est soumis à l'autorité |
| zijn eigen initiatief vanaf het ogenblik waarop dat gezag een einde | parentale, et ne puisse le prendre qu'à sa seule initiative dès le |
| neemt. Het Hof ziet evenmin in wat er onredelijk zou kunnen zijn aan | moment où cette autorité prend fin. La Cour n'aperçoit pas non plus ce |
| het feit dat het meerderjarig of ontvoogd kind dat de naam van zijn | qu'il pourrait y avoir de déraisonnable à ce que l'enfant majeur ou |
| vader wenst te dragen terwijl het die van zijn moeder heeft, de | émancipé qui désire porter le nom de son père alors qu'il a celui de |
| procedure dient te volgen overeenkomstig de wet van 15 mei 1987, die | sa mère doive recourir à la procédure prévue par la loi du 15 mai |
| het gemeen recht ter zake vormt ». | 1987, qui constitue le droit commun en la matière ». |
| Dat arrest had betrekking op de vergelijking onder kinderen, | Cet arrêt concernait la comparaison entre des enfants, mineurs et |
| minderjarigen en meerderjarigen, wier afstamming van vaderszijde is | majeurs, dont la filiation paternelle a été établie après la filiation |
| komen vast te staan na de afstamming van moederszijde en ten aanzien van wie dus een nieuwe afstammingsband was vastgesteld. Het betrof het geval waar een meerderjarig kind erkend was door zijn vader en de naam zijn moeder bleef dragen overeenkomstig artikel 335, § 2, van het Burgerlijk Wetboek. B.8.1. Zoals is vermeld in B.4 wordt in de onderhavige prejudiciële vraag verzocht kinderen te vergelijken wier afstamming van vaderszijde is komen vast te staan na de afstamming van moederszijde, na met succes terzelfder tijd een vordering te hebben ingesteld tot betwisting van het vermoedelijke vaderschap en tot onderzoek naar het vaderschap. De wijziging van de afstamming van vaderszijde die daaruit voortvloeit, onderscheidt zich, ten aanzien van de gevolgen ervan voor de naam van het kind, van de vaststelling van een nieuwe afstammingsband van vaderszijde, beoogd in het voormelde arrest nr. 65/94. | maternelle, et à l'égard desquels un nouveau lien de filiation était donc établi. Il concernait le cas où un enfant majeur était reconnu par son père et continuait à porter le nom de sa mère, conformément à l'article 335, § 2, du Code civil. B.8.1. Comme il est dit en B.4, la présente question préjudicielle invite à comparer des enfants dont la filiation paternelle a été établie après la filiation maternelle, et ce après avoir agi avec fruit, simultanément, en contestation de la paternité présumée et en recherche de paternité. La modification de la filiation paternelle qui en résulte se distingue, quant à ses effets sur le nom de l'enfant, de l'établissement d'un nouveau lien de filiation paternelle, visé dans l'arrêt n° 65/94 précité. |
| B.8.2. Artikel 335, § 2, van het Burgerlijk Wetboek heeft tot gevolg dat het meerderjarige kind dat het vaderschap met succes heeft betwist, in beginsel zijn oorspronkelijke familienaam verliest en de naam van zijn moeder krijgt. Artikel 335, § 4 bepaalt evenwel dat de naam van het meerderjarige kind wiens afstamming wordt gewijzigd alleen met zijn akkoord wordt veranderd. Een meerderjarig kind dat het vaderschap met succes heeft betwist, kan dus ervoor kiezen de naam van zijn moeder te dragen of zijn oorspronkelijke familienaam te behouden. Het meerderjarige kind ten aanzien van wie een nieuwe afstammingsband van vaderszijde wordt vastgesteld als gevolg van een vordering tot onderzoek naar het vaderschap, gecombineerd met zijn vordering tot betwisting van het vaderschap, kan, overeenkomstig de in het geding zijnde bepaling, evenwel niet ervoor kiezen de naam van zijn biologische vader te dragen. B.8.3. De in het geding zijnde bepaling stelt aldus, ten aanzien van | B.8.2. L'article 335, § 2, du Code civil a pour conséquence que l'enfant majeur ayant agi avec fruit en contestation de paternité perd en principe son nom patronymique d'origine au profit du nom de sa mère. Toutefois, l'article 335, § 4, prévoit que le nom de l'enfant majeur dont la filiation est modifiée n'est modifié qu'avec son accord. L'enfant majeur ayant agi avec fruit en contestation de paternité peut donc choisir de porter le nom de sa mère ou conserver son nom patronymique d'origine. L'enfant majeur à l'égard duquel est établi un nouveau lien de filiation paternelle en raison d'une action en recherche de paternité combinée à son action en contestation de paternité ne peut toutefois pas, conformément à la disposition en cause, choisir de porter le nom de son père biologique. B.8.3. La disposition en cause établit ainsi, en ce qui concerne la |
| de mogelijkheid om de naam van de biologische vader te dragen, een | possibilité de porter le nom du père biologique, une différence de |
| verschil in behandeling in tussen de minderjarige kinderen en de | traitement entre les enfants mineurs et les enfants majeurs dont la |
| meerderjarige kinderen wier afstamming van vaderszijde is komen vast | filiation paternelle a été établie après la filiation maternelle, et |
| te staan na de afstamming van moederszijde, en zulks na met succes | ce après avoir agi avec fruit, simultanément, en contestation de la |
| terzelfder tijd een vordering te hebben ingesteld tot betwisting van | |
| het vermoedelijke vaderschap en tot onderzoek naar het vaderschap. De | paternité présumée et en recherche de paternité. Les premiers |
| eerstgenoemden beschikken over de mogelijkheid om de naam van hun | disposent de la possibilité de porter le nom de leur père biologique |
| biologische vader te dragen middels een verklaring voor de ambtenaar | par une déclaration à l'officier de l'état civil, alors que les |
| van de burgerlijke stand, terwijl de laatstgenoemden niet over die | seconds n'en disposent pas. La circonstance que cette déclaration |
| mogelijkheid beschikken. Het gegeven dat die verklaring uitgaat van de | |
| ouders van het minderjarige kind is voor de rest zonder belang, | émane des parents de l'enfant mineur est, pour le surplus, |
| aangezien dit voortvloeit uit de minderjarigheid van het kind. | indifférente, puisqu'elle découle de la minorité de l'enfant. |
| B.9. In tegenstelling tot het recht om zijn familienaam aan zijn kind | B.9. Contrairement au droit de donner son nom de famille à son enfant, |
| te geven, is het recht om een naam te dragen een grondrecht. | le droit de porter un nom constitue un droit fondamental. |
| De beperkingen van de mogelijkheid om de naam van zijn biologische | Les limitations à la possibilité de porter le nom de son père |
| vader te dragen, vormen een inmenging in de uitoefening van het recht | biologique constituent une ingérence dans l'exercice du droit de |
| van de betrokkene op de eerbiediging van zijn privéleven (EHRM, 25 | l'intéressé au respect de sa vie privée (CEDH, 25 novembre 1994, |
| november 1994, Stjerna t. Finland). | Stjerna c. Finlande). |
| Het Hof moet derhalve nagaan of de in het geding zijnde maatregel geen | La Cour doit dès lors examiner si la mesure en cause n'entraîne pas |
| onevenredige aantasting inhoudt van het recht op de eerbiediging van | une atteinte disproportionnée au droit au respect de la vie privée des |
| het privéleven van de meerderjarige kinderen en of met name het | enfants majeurs et si, notamment, l'utilité sociale que constitue |
| maatschappelijke nut van de onveranderlijkheid van hun familienaam | l'invariabilité de leur nom de famille doit l'emporter sur une |
| moet primeren op een naamswijziging wanneer de burgerlijke staat wordt | modification du nom lorsque l'état civil vient à se modifier en raison |
| gewijzigd ingevolge een vaststelling van vaderschap. | de l'établissement de la paternité. |
| Het Hof moet bovendien rekening ermee houden dat de wijziging van de | La Cour doit, en outre, tenir compte du fait que le changement de |
| afstamming van het meerderjarige kind tot gevolg heeft dat zijn naam | filiation de l'enfant majeur a pour conséquence que son nom est en |
| in principe verandert indien het daarmee instemt, en dat het de naam | principe modifié, s'il y marque son accord, et qu'il porte le nom de |
| van zijn moeder draagt, tenzij het zijn oorspronkelijke familienaam | sa mère, sauf s'il souhaite conserver son nom patronymique d'origine. |
| wenst te behouden. Artikel 335, § 4, van het Burgerlijk Wetboek laat | L'article 335, § 4, du Code civil autorise en effet un changement du |
| immers een verandering van de naam van het meerderjarig kind toe na | nom de l'enfant majeur en raison d'un changement dans sa filiation. |
| een wijziging van zijn afstamming. | |
| B.10.1. De betwisting van het vaderschap kan door andere motieven zijn | B.10.1. La contestation de paternité peut être mue par d'autres motifs |
| ingegeven en heeft andere gevolgen dan een naamsverandering. Het | et a d'autres effets qu'un changement de nom. Toutefois, l'enfant |
| meerderjarig kind dat zelf een betwisting van het vaderschap heeft | |
| ingesteld en ten aanzien van wie een band van afstamming met zijn | majeur qui a introduit lui-même une action en contestation de sa |
| biologische vader wordt vastgesteld, kan evenwel op rechtmatige wijze | paternité et à l'égard duquel a été établi un lien de filiation avec |
| wensen om de naam van die laatstgenoemde te dragen. | son père biologique peut légitimement souhaiter porter le nom de ce |
| B.10.2. De mogelijkheid die bij de wet van 15 mei 1987 betreffende de namen en voornamen aan dat meerderjarige kind wordt gelaten om bij de bevoegde overheid een tweede wijziging van zijn naam te vragen teneinde de naam van zijn biologische vader te kunnen dragen, is niet van dien aard dat zij het aangevoerde verschil in behandeling redelijkerwijze kan verantwoorden, aangezien die mogelijkheid per definitie hypothetisch blijft. Zij zou bovendien noch bijdragen tot het maatschappelijk nut dat erin bestaat aan die naam een zekere onveranderlijkheid te verzekeren, noch in het belang zijn van de persoon die een naamswijziging wenst, aangezien het meerderjarige kind dat het vaderschap met succes heeft betwist en ermee zou hebben ingestemd de naam van zijn moeder te | dernier. B.10.2. La faculté qui est laissée par la loi du 15 mai 1987 relative aux noms et prénoms à cet enfant majeur de solliciter de l'autorité compétente une seconde modification de son nom afin de pouvoir porter le nom de son père biologique n'est pas de nature à fournir à la différence de traitement évoquée une justification raisonnable, cette faculté demeurant par essence hypothétique. Elle ne correspondrait, en outre, ni à l'utilité sociale d'assurer à ce nom une certaine fixité ni à l'intérêt de la personne qui souhaite un changement de nom, dès lors que l'enfant majeur ayant agi avec fruit en contestation de paternité et qui aurait marqué son accord |
| dragen en vervolgens na die procedure het recht zou verkrijgen om de | pour porter le nom de sa mère puis qui obtiendrait ensuite le droit de |
| naam van zijn biologische vader te dragen, zou zijn onderworpen aan | porter le nom de son père biologique au terme de cette procédure, |
| twee opeenvolgende naamsveranderingen, teneinde de naam te kunnen | serait soumis à deux changements successifs de nom, afin de pouvoir |
| dragen die hij wenst. B.11. Het is bijgevolg niet redelijk verantwoord dat artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek het meerderjarige kind dat met succes een vordering heeft ingesteld tot betwisting van het vaderschap gecombineerd met een vordering tot onderzoek naar het vaderschap, niet toelaat ervoor te kiezen de naam van zijn biologische vader te dragen. B.12. Het staat aan de verwijzende rechter om in het vonnis tot wijziging van de afstamming akte te nemen van de naam die het meerderjarige kind heeft gekozen en die overeenstemt met diens biologische afstamming van vaderszijde. B.13. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, | porter celui qu'il désire. B.11. En conséquence, il n'est pas raisonnablement justifié que l'article 335, § 3, du Code civil n'autorise pas l'enfant majeur qui a agi avec fruit en contestation de paternité combinée à une action en recherche de paternité de choisir de porter le nom de son père biologique. B.12. Il appartient au juge a quo d'acter, dans le jugement de modification de la filiation, le nom choisi par l'enfant majeur et correspondant à sa filiation paternelle biologique. B.13. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| In zoverre het het meerderjarige kind dat met succes terzelfder tijd | En ce qu'il ne permet pas à l'enfant majeur ayant agi avec fruit, |
| een vordering heeft ingesteld tot betwisting van het vaderschap en tot | |
| onderzoek naar het vaderschap niet toelaat de naam van zijn | simultanément, en contestation de paternité et en recherche de |
| biologische vader te dragen, schendt artikel 335, § 3, van het | paternité de porter le nom de son père biologique, l'article 335, § 3, |
| Burgerlijk Wetboek, zoals dat artikel luidde vóór de vervanging ervan | du Code civil, tel que cet article était rédigé avant son remplacement |
| bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 « tot wijziging van het | par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014 « modifiant le Code civil en |
| Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van de gelijkheid | vue d'instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de |
| tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht aan het kind | transmission du nom à l'enfant et à l'adopté », viole les articles 10 |
| en aan de geadopteerde », de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | et 11 de la Constitution. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 27 april 2017. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 27 avril 2017. |
| De griffier, De voorzitter, | Le greffier, Le président, |
| F. Meersschaut J. Spreutels | F. Meersschaut J. Spreutels |