← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 42/2017 van 30 maart 2017 Rolnummer 6374 In zake : de prejudiciële
vragen over de artikelen 1382, 1383 en 1384 van het Burgerlijk Wetboek en artikel 136, § 2, van
de wet betreffende de verplichte verzekering voo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 42/2017 van 30 maart 2017 Rolnummer 6374 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 1382, 1383 en 1384 van het Burgerlijk Wetboek en artikel 136, § 2, van de wet betreffende de verplichte verzekering voo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) | Extrait de l'arrêt n° 42/2017 du 30 mars 2017 Numéro du rôle : 6374 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 1382, 1383 et 1384 du Code civil et l'article 136, § 2, de la loi relative à l'assurance obligatoire soin La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 42/2017 van 30 maart 2017 | Extrait de l'arrêt n° 42/2017 du 30 mars 2017 |
| Rolnummer 6374 | Numéro du rôle : 6374 |
| En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 1382, | |
| In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 1382, 1383 en 1384 | 1383 et 1384 du Code civil et l'article 136, § 2, de la loi relative à |
| van het Burgerlijk Wetboek en artikel 136, § 2, van de wet betreffende | |
| de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en | |
| uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, gesteld door het Hof van | l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 |
| Beroep te Gent. | juillet 1994, posées par la Cour d'appel de Gand. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de | composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. |
| rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
| Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée |
| Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président E. De Groot, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| Bij arrest van 18 februari 2016 in zake Dirk Baekelant tegen de vzw « | Par jugement du 18 février 2016 en cause de Dirk Baekelant contre |
| Maria Middelares », Alexis Vercruyssen, Jacobus Van Tichelen en de | l'ASBL « Maria Middelares », Alexis Vercruyssen, Jacobus Van Tichelen |
| Landsbond der Christelijke Mutualiteiten, waarvan de expeditie ter | et l'Alliance nationale des mutualités chrétiennes, dont l'expédition |
| griffie van het Hof is ingekomen op 4 maart 2016, heeft het Hof van | est parvenue au greffe de la Cour le 4 mars 2016, la Cour d'appel de |
| Beroep te Gent de volgende prejudiciële vragen gesteld : | Gand a posé les questions préjudicielles suivantes : |
| « 1. Schenden de artikelen 1382, 1383 en 1384 van het Burgerlijk | « 1. Les articles 1382, 1383 et 1384 du Code civil violent-ils les |
| Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, inhoudende een verbod | articles 10 et 11 de la Constitution, qui contiennent une interdiction |
| van discriminatie, wanneer ze zo geïnterpreteerd worden dat een | de discrimination, s'ils sont interprétés en ce sens que la victime |
| slachtoffer van een schadegeval waarbij de schade bestaande uit | d'un sinistre entraînant un dommage, consistant en une incapacité de |
| arbeidsongeschiktheid en inkomstenverlies gekwalificeerd wordt als een | travail et une perte de revenus, qui est qualifié de perte d'une |
| verlies van een kans, een hogere vergoeding kan bekomen dan een van | chance peut obtenir une indemnité plus élevée que la victime d'un |
| een schadegeval waarbij een zelfde even grote schade bestaande | sinistre entraînant le même dommage, de la même ampleur, consistant en |
| arbeidsongeschiktheid en inkomstenverlies gekwalificeerd wordt als een | une incapacité de travail et une perte de revenus, lorsque ce dommage |
| effectieve materiële schade ? | est qualifié de dommage matériel effectif ? |
| 2. Schenden de artikelen 1382, 1383 en 1384 van het Burgerlijk Wetboek | 2. Les articles 1382, 1383 et 1384 du Code civil, combinés avec |
| in samenlezing met artikel 136 § 2 van de wet betreffende de | l'article 136, § 2, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins |
| verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen | de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, violent-ils les |
| gecoördineerd op 14 juli 1994 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, | articles 10 et 11 de la Constitution, qui contiennent une interdiction |
| inhoudende een verbod op discriminatie, wanneer ze zo geïnterpreteerd | de discrimination, s'ils sont interprétés en ce sens qu'un organisme |
| worden dat een ziekteverzekeringsinstelling die uitkeringen | d'assurance maladie qui paie des prestations (allocations |
| (dagvergoedingen) betaalt aan een verzekerde, slachtoffer van een | journalières) à un assuré victime d'un sinistre dont un tiers est |
| schadegeval waarvoor een derde aansprakelijk is, waarbij de schade van | responsable ne peut pas réclamer le remboursement de ses prestations |
| de verzekerde wordt omschreven als verlies van een kans, haar | au tiers responsable lorsque le dommage subi par l'assuré est défini |
| uitkeringen niet kan verhalen op de derde aansprakelijke, en een | comme une perte d'une chance, alors qu'un organisme d'assurance |
| ziekteverzekeringsinstelling die uitkeringen (dagvergoedingen) betaalt | maladie qui paie des prestations (allocations journalières) à un |
| aan een verzekerde, slachtoffer van een schadegeval waarvoor een derde | assuré victime d'un sinistre dont un tiers est responsable peut |
| aansprakelijk is, waarbij de schade van de verzekerde wordt omschreven | réclamer le remboursement de ses prestations au tiers responsable |
| als een effectieve materiële schade aan inkomstenverlies, haar | lorsque le dommage de l'assuré est défini comme un dommage matériel |
| uitkeringen wel kan verhalen op de derde aansprakelijke, terwijl in | effectif consistant en une perte de revenus, alors que, dans les deux |
| beide gevallen de gezondheidssituatie van de verzekerde dezelfde is, | cas, l'état de santé de l'assuré est le même, que, dans les deux cas, |
| terwijl er in beide gevallen een derde aansprakelijke is, terwijl in | il y a un tiers responsable, que, dans les deux cas, les mêmes |
| beide gevallen dezelfde uitkeringen worden betaald en terwijl in beide | prestations sont payées et que, dans les deux cas, l'assuré lui-même |
| gevallen de verzekerde zelf minstens aanspraak kan maken op een | peut au moins prétendre à un paiement intégral des prestations, |
| volledige betaling van de uitkeringen ongeacht wat hij bij de | indépendamment de ce qu'il récupérera encore auprès du tiers |
| aansprakelijke derde nog verder zal recupereren ? | responsable ? |
| 3. Schenden de artikelen 1382, 1383 en 1384 van het Burgerlijk Wetboek | 3. Les articles 1382, 1383 et 1384 du Code civil, combinés avec |
| in samenlezing met artikel 136 § 2 van de wet betreffende de | l'article 136, § 2, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins |
| verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen | de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, violent-ils les |
| gecoördineerd op 14 juli 1994 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, | articles 10 et 11 de la Constitution, qui contiennent une interdiction |
| inhoudende een verbod op discriminatie, wanneer ze zo geïnterpreteerd | de discrimination, s'ils sont interprétés en ce sens qu'un organisme |
| worden dat een ziekteverzekeringsinstelling die uitkeringen | d'assurance maladie qui paie des prestations (allocations |
| (dagvergoedingen) betaalt aan een verzekerde, slachtoffer van een | journalières) à un assuré, victime d'un sinistre dont un tiers est |
| schadegeval waarvoor een derde aansprakelijk is, waarbij de schade van | responsable, ne peut pas réclamer ses prestations au tiers responsable |
| de verzekerde wordt omschreven als verlies van een kans, haar | lorsque le dommage subi par l'assuré est défini comme une perte d'une |
| uitkeringen niet kan verhalen op de derde aansprakelijke, en de | chance, alors que l'assuré lui-même, qui a reçu des prestations de la |
| verzekerde zelf, die van de ziekteverzekeringsinstelling als gevolg | part de l'organisme d'assurance maladie par suite de son incapacité de |
| van zijn arbeidsongeschiktheid uitkeringen heeft ontvangen waardoor de | travail, ce qui implique que l'organisme d'assurance maladie est |
| ziekteverzekeringsinstelling ten belope van het bedrag van de | légalement subrogé dans les droits de l'assuré à concurrence du |
| uitkeringen wettelijk in de rechten van de verzekerde is gesubrogeerd, | montant des prestations, peut recevoir une indemnité, définie comme |
| wel een vergoeding kan ontvangen, omschreven als een vergoeding voor | une indemnité pour la perte d'une chance, lorsque tant les prestations |
| een verlies van een kans, wanneer zowel de door de | versées par l'organisme d'assurance maladie que l'indemnité qui doit |
| ziekteverzekeringsinstelling gedane uitkeringen als de aan de | être octroyée à l'assuré sont calculées sur la base de la perte réelle |
| verzekerde toe te kennen vergoeding berekend worden op basis van het | |
| werkelijk inkomstenverlies van het slachtoffer ? ». | de revenus de la victime ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de artikelen 1382, | B.1. Les questions préjudicielles concernent les articles 1382, 1383 |
| 1383 en 1384 van het Burgerlijk Wetboek (eerste vraag), in samenhang | et 1384 du Code civil (première question), combinés avec l'article |
| gelezen met artikel 136, § 2, van de wet betreffende de verplichte | 136, § 2, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé |
| verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, | |
| gecoördineerd op 14 juli 1994 (hierna : ZIV-Wet) (tweede en derde | et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994 (ci-après : loi AMI) |
| vraag). | (deuxième et troisième questions). |
| B.2.1. Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | B.2.1. L'article 1382 du Code civil dispose : |
| « Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt | « Tout fait quelconque de l'homme, qui cause à autrui un dommage, |
| veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden ». | oblige celui par la faute duquel il est arrivé, à le réparer ». |
| B.2.2. Artikel 1383 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | B.2.2. L'article 1383 du Code civil dispose : |
| « Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke hij door | « Chacun est responsable du dommage qu'il a causé non seulement par |
| zijn daad, maar ook voor die welke hij door zijn nalatigheid of door | |
| zijn onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt ». | son fait, mais encore par sa négligence ou par son imprudence ». |
| B.2.3. Artikel 1384 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : « Men is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke men veroorzaakt door zijn eigen daad maar ook voor die welke veroorzaakt wordt door de daad van personen voor wie men moet instaan, of van zaken die men onder zijn bewaring heeft. De vader en de moeder zijn aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door hun minderjarige kinderen. De meesters en zij die anderen aanstellen, voor de schade door hun dienstboden en aangestelden veroorzaakt in de bediening waartoe zij hen gebezigd hebben. De onderwijzers en de ambachtslieden, voor de schade door hun leerlingen en leerjongens veroorzaakt gedurende de tijd dat deze onder hun toezicht staan. De hierboven geregelde aansprakelijkheid houdt op, indien de ouders, onderwijzers en ambachtslieden bewijzen dat zij de daad welke tot die aansprakelijkheid aanleiding geeft, niet hebben kunnen beletten ». B.2.4. Uit de rechtspraak van het Hof van Cassatie blijkt dat de werkelijk geleden schade moet worden onderscheiden van de schade die bestaat in het verlies van een kans. De vaststelling dat de werkelijk | B.2.3. L'article 1384 du Code civil dispose : « On est responsable non seulement du dommage que l'on cause par son propre fait, mais encore de celui qui est causé par le fait des personnes dont on doit répondre, ou des choses que l'on a sous sa garde. Le père et la mère sont responsables du dommage causé par leurs enfants mineurs. Les maîtres et les commettants, du dommage causé par leurs domestiques et préposés dans les fonctions auxquelles ils les ont employés. Les instituteurs et les artisans, du dommage causé par leurs élèves et apprentis pendant le temps qu'ils sont sous leur surveillance. La responsabilité ci-dessus a lieu, à moins que les père et mère, instituteurs et artisans, ne prouvent qu'ils n'ont pu empêcher le fait qui donne lieu à cette responsabilité ». B.2.4. Il ressort de la jurisprudence de la Cour de cassation que le dommage réellement subi doit être distingué du dommage qui consiste en la perte d'une chance. La circonstance que le dommage réellement subi |
| geleden schade niet voor vergoeding in aanmerking komt omdat geen | ne puisse pas donner lieu à une indemnisation, parce qu'il n'y a pas |
| zeker oorzakelijk verband bestaat tussen de fout en de werkelijke schade, sluit niet uit dat het verlies van een kans wordt vergoed indien een zeker oorzakelijk verband bestaat tussen de fout en de verloren gegane kans. Die kans heeft aldus een eigen economische waarde. Zij verschilt van andere onderdelen van de voor vergoeding in aanmerking komende schade doordat ermee wordt verwezen naar een toekomstig, doch slechts waarschijnlijk voordeel. De benadeelde kan aldus schadevergoeding verkrijgen voor het verlies van een kans ook al zou zonder de fout het verhoopte resultaat niet met zekerheid zijn verkregen. Het volstaat daarvoor dat tussen de fout en het verlies van een kans een noodzakelijk verband bestaat en dat het verlies een reële kans betreft. De vergoeding bestaat niet in het volledige bedrag van het uiteindelijk geleden nadeel of het verloren voordeel, maar in de eigen economische waarde van de verloren gegane | de lien de causalité certain entre la faute et le dommage réel, n'exclut pas qu'une indemnité soit accordée pour la perte d'une chance, s'il existe un lien de causalité certain entre la faute et la chance perdue. Cette chance a donc une valeur économique propre. Elle diffère d'autres composantes du préjudice indemnisable par le fait qu'elle porte sur un bénéfice futur, qui n'est que probable. La personne préjudiciée peut ainsi obtenir réparation pour la perte d'une chance, même s'il n'est pas certain que, sans la faute, le résultat espéré aurait été obtenu. Il suffit pour ce faire qu'un lien nécessaire existe entre la faute et la perte de la chance et qu'il s'agisse de la perte d'une chance réelle. L'indemnisation ne consiste pas dans le montant total du préjudice finalement subi ou de l'avantage perdu mais correspond à la valeur économique de la chance |
| kans (Cass., 15 mei 2015, Arr. Cass., 2015, nr. 311; Cass., 21 april | perdue (Cass., 15 mai 2015, Pas., 2015, n° 311; Cass., 21 avril 2016, |
| 2016, C.15.0286.N). | C.15.0286.N). |
| De schadevergoeding die de benadeelde voor het verlies van een kans | L'indemnité que reçoit la personne préjudiciée pour la perte d'une |
| ontvangt, is bijgevolg geen gedeeltelijke vergoeding van de werkelijk | chance ne constitue dès lors pas une indemnisation partielle du |
| geleden schade, maar een integrale vergoeding van de verloren gegane | préjudice réellement subi mais l'indemnisation intégrale de la chance |
| kans. De economische waarde van die kans wordt doorgaans bepaald door | perdue. La valeur économique de cette chance est le plus souvent |
| het voordeel dat de benadeelde mocht verwachten wanneer de kans | déterminée en multipliant l'avantage que la personne préjudiciée |
| werkelijkheid wordt, te vermenigvuldigen met de graad van | pouvait espérer si la chance s'était réalisée par le degré de |
| waarschijnlijkheid van verwezenlijking van de kans. | probabilité de réalisation de cette chance. |
| B.3.1. Artikel 136, § 2, van de ZIV-Wet bepaalt : | B.3.1. L'article 136, § 2, de la loi AMI dispose : |
| « De bij deze gecoördineerde wet bepaalde prestaties worden geweigerd | « Les prestations prévues par la présente loi coordonnée sont refusées |
| indien voor de schade voortvloeiend uit ziekte, letsels, functionele stoornissen of overlijden, krachtens een andere Belgische wetgeving, een vreemde wetgeving of in het gemeen recht werkelijk schadeloosstelling is verleend. Belopen de bedragen welke krachtens die wetgeving of het gemeen recht worden verleend evenwel minder dan de prestaties van de verzekering, dan heeft de rechthebbende recht op het verschil ten laste van de verzekering. Voor de toepassing van deze paragraaf is het bedrag van de door de andere wetgeving verleende prestaties gelijk aan het brutobedrag verminderd met het bedrag van de socialezekerheidsbijdragen welke op die prestaties worden ingehouden. De prestaties worden, onder door de Koning bepaalde voorwaarden, toegekend in afwachting dat de schade effectief wordt vergoed krachtens een andere Belgische wetgeving, een vreemde wetgeving of het gemeen recht. De verzekeringsinstelling treedt rechtens in de plaats van de rechthebbende; deze indeplaatsstelling geldt, tot beloop van het bedrag van de verleende prestaties, voor het geheel van de sommen die krachtens een Belgische wetgeving, een buitenlandse wetgeving of het gemeen recht verschuldigd zijn en die de in het eerste lid bedoelde schade geheel of gedeeltelijk vergoeden. De overeenkomst die tot stand gekomen is tussen de rechthebbende en degene die schadeloosstelling verschuldigd is, kan niet tegen de verzekeringsinstelling worden aangevoerd zonder haar instemming. Degene die schadeloosstelling verschuldigd is, verwittigt de verzekeringsinstelling van zijn voornemen om de rechthebbende schadeloos te stellen; hij maakt aan de verzekeringsinstelling, indien deze geen partij is, een kopij over van de tot stand gekomen akkoorden of gerechtelijke beslissingen. De verzekeringsmaatschappijen burgerlijke aansprakelijkheid worden gelijkgesteld met degene die schadeloosstelling is verschuldigd. Indien degene die schadeloosstelling verschuldigd is, nalaat de verzekeringsinstelling in te lichten overeenkomstig het vorige lid, kan hij tegen laatstgenoemde de betalingen die hij verrichtte ten gunste van de rechthebbende niet aanvoeren; ingeval van dubbele betaling blijven deze definitief verworven in hoofde van de rechthebbende. De verzekeringsinstelling heeft een eigen recht van terugvordering van de verleende prestaties tegenover het Gemeenschappelijk waarborgfonds | lorsque le dommage découlant d'une maladie, de lésions, de troubles fonctionnels ou du décès est effectivement réparé en vertu d'une autre législation belge, d'une législation étrangère ou du droit commun. Toutefois, lorsque les sommes accordées en vertu de cette législation ou du droit commun sont inférieures aux prestations de l'assurance, le bénéficiaire a droit à la différence à charge de l'assurance. Pour l'application du présent paragraphe, le montant des prestations accordé par l'autre législation est le montant brut diminué du montant des cotisations de sécurité sociale prélevées sur ces prestations. Les prestations sont octroyées, dans les conditions déterminées par le Roi, en attendant que le dommage soit effectivement réparé en vertu d'une autre législation belge, d'une législation étrangère ou du droit commun. L'organisme assureur est subrogé de plein droit au bénéficiaire; cette subrogation vaut, à concurrence du montant des prestations octroyées, pour la totalité des sommes qui sont dues en vertu d'une législation belge, d'une législation étrangère ou du droit commun et qui réparent partiellement ou totalement le dommage visé à l'alinéa 1er. La convention intervenue entre le débiteur de la réparation et le bénéficiaire n'est pas opposable à l'organisme assureur sans l'accord de ce dernier. Le débiteur de la réparation avertit l'organisme assureur de son intention d'indemniser le bénéficiaire; il transmet à l'organisme assureur, si celui-ci n'y est partie, une copie des accords ou décisions de justice intervenus. Les compagnies d'assurances-responsabilités civile sont assimilées au débiteur de la réparation. Si le débiteur de la réparation omet d'informer l'organisme assureur conformément à l'alinéa précédent, il ne peut opposer à celui-ci les paiements effectués en faveur du bénéficiaire, en cas de double paiement, ces paiements resteront définitivement acquis au bénéficiaire. L'organisme assureur possède un droit propre de poursuite en remboursement des prestations accordées contre le Fonds commun de |
| bedoeld in artikel 49 van de wet van 9 juli 1975 betreffende de | garantie visé à l'article 49 de la loi du 9 juillet 1975 relative au |
| controle der verzekeringsondernemingen, in de gevallen bedoeld bij | contrôle des entreprises d'assurances, dans les cas visés à l'article |
| artikel 50 van diezelfde wet ». | 50 de cette même loi ». |
| B.3.2. De in de voormelde bepaling bedoelde prestaties zijn in casu de | B.3.2. Les prestations visées par la disposition en cause sont en |
| uitkeringen bestemd om het verlies aan economische geschiktheid van de | l'espèce les indemnités destinées à compenser la perte de capacité |
| arbeidsongeschikte werknemer te compenseren. | économique du travailleur en incapacité de travail. |
| In artikel 100, § 1, van de ZIV-Wet worden drie voorwaarden | L'article 100, § 1er, de la loi AMI fixe trois conditions pour |
| vastgesteld om een dergelijke uitkering te genieten. De werknemer | bénéficier de pareille indemnité. Il faut que le travailleur ait cessé |
| dient elke werkzaamheid te hebben onderbroken; die onderbreking moet | toute activité, que cette cessation soit la conséquence directe du |
| het rechtstreekse gevolg zijn van het intreden of het verergeren van | début ou de l'aggravation de lésions ou de troubles fonctionnels et |
| letsels of functionele stoornissen; die laatste moeten zijn vermogen | que ces derniers entraînent une réduction de capacité de gain d'au |
| tot verdienen met minstens twee derden verminderen. | moins deux tiers. |
| De vermindering van zijn vermogen tot verdienen mag niet worden | La réduction de la capacité de gain ne peut être assimilée à la perte |
| gelijkgesteld met het concrete loonverlies dat de betrokkene lijdt als | concrète de salaire que subit l'intéressé à la suite de la cessation |
| gevolg van het stopzetten van zijn werkzaamheid. Die vermindering | de son activité. En effet, cette réduction doit être établie en |
| dient immers te worden bepaald door de situatie van de betrokkene te | examinant la situation de l'intéressé au regard d'un métier de |
| toetsen aan een referteberoep, waarbij met name rekening wordt | référence, compte tenu notamment de sa « condition » et de sa « |
| gehouden met zijn « stand » en « opleiding », alsook met zijn beroep | formation » ainsi que de sa profession ou des différentes professions |
| of de verschillende beroepen die hij gelet op zijn beroepsopleiding | qu'il aurait pu exercer en fonction de sa formation professionnelle. |
| zou kunnen uitoefenen. | |
| B.3.3. Op grond van artikel 136, § 2, vierde lid, van de ZIV-Wet | B.3.3. En vertu de l'article 136, § 2, alinéa 4, de la loi AMI, |
| treedt de verzekeringsinstelling, ten belope van het bedrag van de | l'organisme assureur est subrogé à l'assuré, à concurrence du montant |
| verleende prestaties, in de plaats van de verzekerde voor het vorderen | des prestations octroyées, dans le cadre de la demande en |
| van de gemeenrechtelijke schadevergoeding van de personen die voor de | indemnisation de droit commun dirigée contre les personnes |
| arbeidsongeschiktheid aansprakelijk zijn. | responsables de l'incapacité de travail. |
| Bij zijn arrest van 23 september 2013 heeft het Hof van Cassatie | Par son arrêt du 23 septembre 2013 (Cass., 23 septembre 2013, Pas., |
| (Cass., 23 september 2013, Arr. Cass., 2013, nr. 472) geoordeeld : | 2013, n° 472), la Cour de cassation a jugé : |
| « 4. De in artikel 136, § 2, ZIV-wet bedoelde schade wegens arbeidsongeschiktheid bestaat in het verlies of de vermindering van het vermogen om, door het verrichten van arbeid, inkomsten te verwerven die tot het levensonderhoud kunnen bijdragen. Dit is dezelfde schade als die waarop de gemeenrechtelijke vergoeding voor arbeidsongeschiktheid betrekking heeft. 5. Degene die schadevergoeding vordert moet bewijzen dat er tussen de fout en de schade, zoals die zich heeft voorgedaan, een oorzakelijk verband bestaat. Dit verband veronderstelt dat, zonder de fout, de schade niet had kunnen ontstaan, zoals ze zich heeft voorgedaan. De rechter kan vergoeding toekennen voor het verlies van een kans op het verwerven van een voordeel of het vermijden van een nadeel indien het verlies van deze kans te wijten is aan een fout. Enkel de economische waarde van de verloren gegane kans komt voor vergoeding in aanmerking. Deze waarde kan niet bestaan uit het volledige bedrag van het uiteindelijk geleden nadeel of het verloren voordeel. 6. Hieruit volgt dat het verlies van een kans op herstel van de arbeidsongeschiktheid geen schade is zoals bedoeld in artikel 136, § 2, ZIV-wet. | « 4. Le dommage pour cause d'incapacité de travail visé à l'article 136, § 2, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités consiste en la perte ou la réduction de la capacité d'acquérir grâce à son travail les revenus permettant de subvenir à ses besoins. Ce dommage est le même dommage que le dommage qui fait l'objet de l'indemnité pour incapacité de travail prévue en droit commun. 5. Quiconque réclame réparation est tenu d'établir l'existence d'un lien de causalité entre la faute et le dommage, tel qu'il s'est produit. Ce lien implique que, sans la faute, le dommage ne se serait pas produit, tel qu'il s'est produit. Le juge peut allouer une indemnité pour la perte d'une chance d'obtenir un avantage ou d'éviter un désavantage pour autant que la perte de cette chance résulte d'une faute. Seule la valeur économique de la chance perdue est réparable. Cette valeur ne saurait constituer le montant total du préjudice finalement subi ou de l'avantage finalement perdu. 6. Il s'ensuit que la perte de la chance de récupérer la capacité de travailler ne constitue pas un dommage au sens de l'article 136, § 2, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités. |
| 7. De appelrechters oordelen dat : | 7. Les juges d'appel ont décidé que : |
| - de schade van de eiser volgens het tussenarrest van 18 september | - aux termes de l'arrêt interlocutoire rendu le 18 septembre 2006, le |
| 2006 bestaat in het verlies van een kans op functioneel herstel; | dommage du demandeur consiste en la perte d'une chance de |
| - de omvang van het verlies van deze kans moet vastgesteld worden op | rétablissement fonctionnel; |
| 43 % ingevolge de onzorgvuldigheden van dr. D. en de derde verweerder | - le taux de la perte de cette chance doit être fixé à 43 p.c. en ce |
| que la perte résulte des négligences du Dr. D'Haese et du troisième | |
| en op 33 % ingevolge de onzorgvuldigheden van de tweede verweerder; | défendeur et à 33 p.c. en ce qu'elle résulte des négligences du deuxième défendeur; |
| - de werkelijke schade van de eiser wegens inkomstenverlies voor de | - la perte de revenus réellement subie par le demandeur s'élève à la |
| periode tijdelijke arbeidsongeschiktheid 44.612,33 euro en voor de | somme de 44.612,33 euros pour la période d'incapacité temporaire de |
| periode van blijvende arbeidsongeschiktheid 449.250,74 euro, hetzij | travail et à la somme de 449.250,74 euros pour la période d'incapacité |
| samen 498.863,06 [lees : 493.863,06] euro, bedraagt; | permanente de travail, soit à une somme totale de 498.863,06 [lire : |
| - de schadevergoeding verschuldigd voor het inkomstenverlies van de | 493.863,06] euros; - l'indemnité pour la perte de revenus subie par le demandeur en |
| eiser ingevolge het verlies van een kans dient bepaald te worden op | raison de la perte d'une chance doit être fixée à la somme de |
| 493.863,06 euro x 43 %, hetzij 212.361,11 euro; | 493.863,06 euros x 43 p.c., soit 212.361,11 euros; |
| - de Landsbond der Christelijke Mutualiteiten uitkeringen tot beloop | - l'Alliance nationale des mutualités chrétiennes a payé au demandeur |
| van 250.075,28 euro heeft verricht aan de eiser. | des indemnités s'élevant à la somme de 250.075,28 euros. |
| 8. Les juges d'appel qui ont décidé dans ces circonstances qu'il y a | |
| 8. De appelrechters die in die omstandigheden oordelen dat de | lieu d'allouer l'indemnité pour la perte de revenus dans son |
| vergoeding voor inkomstenverlies volledig toekomt aan het ziekenfonds | intégralité à la mutuelle au motif qu'il s'agit d'un seul et même |
| omdat het om één en dezelfde schade gaat en het feit dat het verlies | dommage et que le fait que le seul dommage réparable consiste en la |
| van een kans hier vergoedbare schade vormt, daaraan geen afbreuk doet, | perte d'une chance est sans incidence, ne justifient pas légalement |
| verantwoorden hun beslissing niet naar recht ». | leur décision ». |
| B.3.4. Uit dat arrest vloeit voort dat de economische waarde van de | B.3.4. Il résulte de cet arrêt que la valeur économique de la chance |
| verloren gegane kans andere schade betreft dan de schade wegens | perdue constitue un autre dommage que le dommage résultant de |
| arbeidsongeschiktheid die de verzekeringsinstelling heeft vergoed | l'incapacité de travail, lequel a été indemnisé par l'organisme |
| zodat die verzekeringsinstelling niet in de plaats kan treden van de | assureur, de sorte que cet organisme assureur ne peut pas être subrogé |
| verzekerde teneinde de uitgekeerde bedragen terug te vorderen van de | à l'assuré afin de récupérer auprès des personnes responsables du |
| personen die voor de schade van de verzekerde aansprakelijk zijn. | dommage subi par l'assuré les prestations allouées à ce dernier par |
| B.4. De verwijzende rechter wenst van het Hof te vernemen of de | l'organisme assureur. |
| artikelen 1382, 1383 en 1384 van het Burgerlijk Wetboek, afzonderlijk | B.4. Le juge a quo demande à la Cour si les articles 1382, 1383 et |
| beschouwd (eerste prejudiciële vraag) of in samenhang gelezen met | 1384 du Code civil, considérés séparément (première question |
| artikel 136, § 2, van de ZIV-Wet (tweede en derde prejudiciële vraag), | préjudicielle) ou combinés avec l'article 136, § 2, de la loi AMI |
| (deuxième et troisième questions préjudicielles), violent les articles | |
| de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schenden, doordat zij in de | 10 et 11 de la Constitution, en ce que, selon l'interprétation |
| voormelde interpretatie van het Hof van Cassatie tot een verschil in | précitée de la Cour de cassation, ils donnent lieu à une différence de |
| behandeling leiden van zowel de slachtoffers van een schadegeval als | traitement tant à l'égard des victimes d'un sinistre qu'à l'égard des |
| van de verzekeringsinstellingen die uitkeringen hebben betaald aan het | organismes assureurs qui ont octroyé des indemnités à la victime |
| verzekerde slachtoffer. | assurée. |
| Wanneer de schade bestaande uit arbeidsongeschiktheid en | Lorsque le dommage consistant en une incapacité de travail et une |
| inkomstenverlies als verlies van een kans wordt gekwalificeerd, zouden | |
| de slachtoffers volgens de verwijzende rechter een hogere vergoeding | perte de revenus peut être qualifié de perte d'une chance, les |
| kunnen ontvangen dan wanneer dezelfde schade als een werkelijk geleden | victimes pourraient recevoir, selon le juge a quo, une indemnisation |
| schade wordt gekwalificeerd (eerste prejudiciële vraag). | plus élevée que lorsque ce même préjudice est qualifié de dommage |
| Verzekeringsinstellingen die uitkeringen hebben betaald aan het | réellement subi (première question préjudicielle). |
| slachtoffer van een schadegeval waarvoor een derde aansprakelijk is, | Les organismes assureurs qui ont octroyé des indemnités à la victime |
| kunnen hun uitkeringen niet verhalen op de derde aansprakelijke | d'un sinistre dont un tiers est responsable ne peuvent pas réclamer le |
| wanneer de schade van de verzekerde wordt omschreven als verlies van | remboursement de ces indemnités au tiers responsable si le dommage |
| een kans, terwijl zij die uitkeringen wel kunnen verhalen wanneer de | subi par l'assuré est qualifié de perte d'une chance, tandis qu'ils |
| schade van de verzekerde wordt omschreven als een werkelijk geleden | peuvent réclamer le remboursement de ces indemnités si le dommage de |
| schade (tweede prejudiciële vraag) en terwijl ook de verzekerde zelf, | l'assuré est qualifié de dommage réellement subi (deuxième question |
| die reeds de uitkeringen van de verzekeringsinstelling heeft | préjudicielle) et ce, alors que l'assuré lui-même, qui a déjà reçu les |
| ontvangen, een vergoeding voor het verlies van een kans kan ontvangen | indemnités de l'organisme assureur, peut aussi être indemnisé pour la |
| (derde prejudiciële vraag). | perte d'une chance (troisième question préjudicielle). |
| B.5. De subrogatie van de verzekeringsinstelling heeft krachtens artikel 136, § 2, van de ZIV-Wet betrekking op vergoeding van « schade voortvloeiend uit ziekte, letsels, functionele stoornissen of overlijden, [waarvoor] krachtens een andere Belgische wetgeving, een vreemde wetgeving of in het gemeen recht werkelijk schadeloosstelling is verleend ». Zij heeft geen betrekking op de vergoeding van schade voortvloeiend uit het verlies van een kans. De in de prejudiciële vragen vermelde verschillen in behandeling zijn alle een gevolg van dat onderscheid. Gelet op hun onderlinge samenhang dienen de prejudiciële vragen samen te worden onderzocht. B.6. Het onderscheid tussen de vergoeding van de werkelijk geleden schade, die de verzekeringsinstelling kan terugvorderen, en de vergoeding van de schade voortvloeiend uit het verlies van een kans, die de verzekeringsinstelling niet kan terugvorderen, berust op een objectief criterium dat evenwel niet in verband staat met het nagestreefde doel. Het slachtoffer van een schadegeval heeft immers in het stelsel van ziekte en invaliditeit slechts recht op uitkeringen in zoverre zijn schade niet op een andere wijze wordt vergoed. Dat uitgangspunt strekt met name ertoe te vermijden, enerzijds, dat de gemeenschap instaat voor kosten die door een aansprakelijke derde werden veroorzaakt en, anderzijds, dat de rechthebbende de uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid op ongerechtvaardigde wijze met de gemeenrechtelijke vergoeding cumuleert. De verzekeringsinstelling treedt in de plaats van de rechthebbende om de gemeenrechtelijke vergoeding te recupereren. Geen enkel gegeven kan verantwoorden dat de gemeenrechtelijke vergoeding voor het verlies van een kans niet door de verzekeringsinstelling kan worden gerecupereerd, noch dat het slachtoffer de gemeenrechtelijke vergoeding voor het | B.5. En vertu de l'article 136, § 2, de la loi AMI, la subrogation dont jouit l'organisme assureur concerne l'indemnité octroyée en raison du « dommage découlant d'une maladie, de lésions, de troubles fonctionnels ou du décès [qui] est effectivement réparé en vertu d'une autre législation belge, d'une législation étrangère ou du droit commun ». Elle ne vaut pas pour la réparation du dommage résultant de la perte d'une chance. Les différences de traitement mentionnées dans les questions préjudicielles résultent toutes de cette distinction. Eu égard à leur connexité, les questions préjudicielles doivent être examinées conjointement. B.6. La distinction entre les indemnités accordées en réparation du dommage réellement subi, qui peuvent être récupérées par l'organisme assureur, et l'indemnisation du dommage résultant de la perte d'une chance, qui ne peut pas être récupérée par l'organisme assureur, repose sur un critère objectif qui n'est toutefois pas en rapport avec le but poursuivi. En effet, dans le régime de l'assurance maladie et invalidité, la victime n'a droit à des prestations que dans la mesure où son préjudice n'a pas été réparé d'une autre manière. Ce principe vise en effet à éviter, d'une part, que la communauté supporte des coûts qui ont été occasionnés par un tiers responsable et, d'autre part, que les ayants droit cumulent de manière injustifiée des indemnités allouées pour cause d'incapacité de travail avec une indemnisation de droit commun. L'organisme assureur est subrogé à l'ayant droit pour réclamer l'indemnisation de droit commun. Aucune circonstance ne saurait justifier que l'indemnisation de droit commun octroyée du fait de la perte d'une chance ne puisse pas être réclamée par l'organisme |
| verlies van een kans zou ontvangen zonder dat de | assureur, ni que la victime reçoive l'indemnisation de droit commun |
| verzekeringsinstelling haar prestaties, ten belope van de toegekende | pour la perte d'une chance sans que l'organisme assureur puisse lui |
| gemeenrechtelijke vergoeding, kan terugvorderen. | réclamer le remboursement des indemnités qu'il lui a octroyées, à |
| Het niet toestaan, ten behoeve van de instellingen van de | concurrence de l'indemnisation de droit commun accordée. |
| ziekteverzekering, van subrogatie voor de vergoeding van schade | Le fait de ne pas permettre aux organismes d'assurance maladie d'être |
| voortvloeiend uit het verlies van een kans of van de mogelijkheid tot | subrogés en ce qui concerne l'indemnisation du dommage résultant de la |
| terugvordering van de verleende prestaties ten belope van de | perte d'une chance ou de ne pas leur offrir la possibilité de réclamer |
| toegekende gemeenrechtelijke vergoeding, vormt een buitensporige last | les indemnités octroyées à l'assuré à concurrence de l'indemnisation |
| voor de vermelde instellingen en voor de financiën van de | de droit commun représente une charge excessive pour les organismes |
| ziekteverzekering en leidt bovendien tot een ongerechtvaardigd | concernés ainsi que pour les finances de l'assurance maladie et |
| verschil in behandeling van de verzekerden. | entraîne, en outre, une différence de traitement injustifiée entre les |
| B.7. Artikel 136, § 2, van de ZIV-Wet, in samenhang gelezen met de | assurés. B.7. L'article 136, § 2, de la loi AMI, combiné avec les articles |
| artikelen 1382, 1383 en 1384 van het Burgerlijk Wetboek, schendt de | 1382, 1383 et 1384 du Code civil, viole les articles 10 et 11 de la |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het de | Constitution dans la mesure où il ne subroge pas les organismes |
| verzekeringsinstellingen niet in de plaats stelt van de verzekerde | assureurs à l'assuré en ce qui concerne l'indemnisation du dommage |
| voor de vergoeding van schade voortvloeiend uit het verlies van een | résultant de la perte d'une chance ou dans la mesure où il ne leur |
| kans of hun niet het recht verleent de uitgekeerde prestaties terug te | confère pas le droit de réclamer le remboursement des prestations |
| vorderen ten belope van de aan de verzekerde toegekende | octroyées à l'assuré à concurrence de l'indemnisation de droit commun |
| gemeenrechtelijke vergoeding voor het verlies van een kans. | accordée à ce dernier pour la perte d'une chance. |
| B.8. De in het geding zijnde bepalingen zouden niet op een | B.8. Les dispositions en cause ne sauraient être interprétées de |
| grondwetsconforme wijze kunnen worden geïnterpreteerd zonder afbreuk | manière conforme à la Constitution sans qu'il soit porté atteinte à la |
| te doen aan de zelfstandige betekenis van de schade die bestaat in het | définition autonome du dommage que constitue la perte d'une chance. Il |
| verlies van een kans. Het staat aan de wetgever dat onderdeel van de | appartient au législateur de prendre en considération cette composante |
| voor vergoeding in aanmerking komende schade in beschouwing te nemen, | du préjudice indemnisable, en permettant la subrogation des organismes |
| door de subrogatie van de verzekeringsinstellingen tot de vergoeding | assureurs en ce qui concerne l'indemnisation d'une chance perdue ou en |
| van de verloren gegane kans uit te breiden of door in een recht van | prévoyant un droit au remboursement des indemnités qu'ils ont |
| terugvordering van hun prestaties te voorzien ten belope van de aan de | octroyées, à concurrence de l'indemnisation de droit commun accordée à |
| verzekerde toegekende gemeenrechtelijke vergoeding van de verloren | l'assuré du fait de la chance définitivement perdue. Dans l'attente de |
| gegane kans. In afwachting van het optreden van de wetgever, dient de | l'intervention du législateur, il appartient au juge d'autoriser, |
| rechter naar gelang van de omstandigheden de vermelde subrogatie of | selon les circonstances, la subrogation précitée ou le droit au |
| het vermelde recht van terugvordering toe te staan. | remboursement précité. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 136, § 2, van de wet betreffende de verplichte verzekering | L'article 136, § 2, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins |
| voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli | de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, viole les |
| 1994, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het de | articles 10 et 11 de la Constitution dans la mesure où il écarte la |
| prise en considération de l'indemnisation du dommage résultant de la | |
| vergoeding van schade voortvloeiend uit het verlies van een kans, | perte d'une chance, telle qu'elle est visée dans les articles 1382, |
| zoals bedoeld in de artikelen 1382, 1383 en 1384 van het Burgerlijk | 1383 et 1384 du Code civil. |
| Wetboek, buiten beschouwing laat. | |
| Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 30 maart 2017. | la Cour constitutionnelle, le 30 mars 2017. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| E. De Groot | E. De Groot |