Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 36/2017 van 16 maart 2017 Rolnummer 6386 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 82, § 3, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 36/2017 van 16 maart 2017 Rolnummer 6386 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 82, § 3, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 36/2017 du 16 mars 2017 Numéro du rôle : 6386 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 82, § 3, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 36/2017 van 16 maart 2017 Extrait de l'arrêt n° 36/2017 du 16 mars 2017
Rolnummer 6386 Numéro du rôle : 6386
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 82, § 3, van de wet van 3 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 82, § 3, de
juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten (vóór de opheffing la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail (avant son
ervan bij artikel 50 van de wet van 26 december 2013), gesteld door abrogation par l'article 50 de la loi du 26 décembre 2013), posée par
het Arbeidshof te Antwerpen, afdeling Antwerpen. la Cour du travail d'Anvers, division Anvers.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, F. Daoût en T. Giet, Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, F. Daoût et T. Giet, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président E. De Groot,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 25 maart 2016 in zake de nv « Group Eribel » tegen Par arrêt du 25 mars 2016 en cause de la SA « Group Eribel » contre
Johan Buts, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen
op 29 maart 2016, heeft het Arbeidshof te Antwerpen, afdeling Johan Buts, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 29
mars 2016, la Cour du travail d'Anvers, division Anvers, a posé la
Antwerpen, de volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 82, § 3 Arbeidsovereenkomstenwet, vóór de wijziging « L'article 82, § 3, de la loi relative aux contrats de travail, avant
ervan bij de wet van 26 december 2013 betreffende de invoering van een sa modification par la loi du 26 décembre 2013 concernant
eenheidsstatuut tussen arbeiders en bedienden inzake de l'introduction d'un statut unique entre ouvriers et employés en ce qui
opzeggingstermijnen en de carenzdag en begeleidende maatregelen, zoals concerne les délais de préavis et le jour de carence ainsi que de
mesures d'accompagnement, tel qu'il était d'application avant le 1er
van toepassing vóór 1 januari 2014, de artikelen 10 en 11 van de janvier 2014, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en
Grondwet, doordat de werkgever van een bediende een langere ce que l'employeur d'un employé est tenu de respecter un délai de
préavis plus long que celui que doit respecter l'employeur d'un
opzeggingstermijn moet respecteren dan een werkgever van een arbeider ouvrier, à ancienneté égale de l'employé et de l'ouvrier en tant que
met beiden dezelfde anciënniteit als werknemer ? ». travailleurs ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 82, § 3, van B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 82, § 3, de la
de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten (hierna : loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail (ci-après : la
Arbeidsovereenkomstenwet), dat vóór de opheffing ervan bij artikel 50 loi relative aux contrats de travail), lequel disposait avant son
van de wet van 26 december 2013 betreffende de invoering van een abrogation par l'article 50 de la loi du 26 décembre 2013 concernant
eenheidsstatuut tussen arbeiders en bedienden inzake de l'introduction d'un statut unique entre ouvriers et employés en ce qui
opzeggingstermijnen en de carenzdag en begeleidende maatregelen concerne les délais de préavis et le jour de carence ainsi que de
(hierna : wet van 26 december 2013) bepaalde : mesures d'accompagnement (ci-après : la loi du 26 décembre 2013) :
« Wanneer het jaarlijks loon 16 100 EUR overschrijdt, worden de door « Lorsque la rémunération annuelle excède 16 100 euros, les délais de
de werkgever en de bediende in acht te nemen opzeggingstermijnen préavis à observer par l'employeur et par l'employé sont fixés soit
vastgesteld hetzij bij overeenkomst, gesloten ten vroegste op het par convention conclue au plus tôt au moment où le congé est donné,
ogenblik waarop de opzegging wordt gegeven, hetzij door de rechter. soit par le juge.
Indien de opzegging wordt gegeven door de werkgever, mag de Si le congé est donné par l'employeur, le délai de préavis ne peut
opzeggingstermijn niet korter zijn dan de in § 2, eerste en tweede être inférieur aux délais fixés au § 2, alinéas 1er et 2.
lid, vastgestelde termijnen. Indien de opzegging wordt gegeven door de bediende, mag de Si le congé est donné par l'employé, le délai de préavis ne peut être
opzeggingstermijn niet langer zijn dan vier en een halve maand indien supérieur à quatre mois et demi si la rémunération annuelle est
het jaarlijks loon hoger is dan 16 100 EUR zonder 32 200 EUR te supérieure à 16 100 euros sans excéder 32 200 euros, ni supérieur à
overschrijden, noch langer dan zes maanden indien het jaarlijks loon 32 200 EUR overschrijdt ». six mois si la rémunération annuelle excède 32 200 euros.
B.1.2. De verwijzende rechter wenst van het Hof te vernemen of die B.1.2. Le juge a quo demande à la Cour si cette disposition est
bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que
doordat de werkgever die tussen 9 juli 2013 en 31 december 2013 een l'employeur qui a licencié un employé entre le 9 juillet 2013 et le 31
bediende ontsloeg, een langere opzeggingstermijn in acht moest nemen décembre 2013 était tenu de respecter un délai de préavis plus long
dan een werkgever die in die periode een arbeider met dezelfde que celui que devait respecter l'employeur qui a licencié, au cours de
anciënniteit ontsloeg. cette période, un ouvrier ayant la même ancienneté.
B.2.1. Bij zijn arrest nr. 125/2011 van 7 juli 2011 heeft het Hof in B.2.1. Par son arrêt n° 125/2011, du 7 juillet 2011, la Cour a jugé à
verband met de verschillende opzeggingstermijnen voor arbeiders en propos des différences de délais de préavis pour les ouvriers et les
bedienden geoordeeld : employés :
« B.3.1. Ainsi que l'a déjà fait observer la Cour dans son arrêt n°
« B.3.1. Zoals het Hof reeds opmerkte in zijn arrest nr. 56/93 van 8 56/93 du 8 juillet 1993, en fondant la distinction entre ouvriers et
juli 1993 heeft de wetgever, door het onderscheid tussen arbeiders en employés sur la nature principalement manuelle ou intellectuelle de
bedienden te doen steunen op de voornamelijk manuele respectievelijk leur travail, le législateur a établi des différences de traitement en
intellectuele aard van hun werk, verschillen in behandeling ingevoerd
op grond van een criterium dat de invoering ervan op dat ogenblik fonction d'un critère qui pourrait difficilement justifier de manière
bezwaarlijk objectief en redelijk zou kunnen verantwoorden (B.6.2.1). objective et raisonnable qu'elle fût instaurée à ce moment (B.6.2.1).
Die vaststelling geldt a fortiori vandaag de dag, met name voor de Il en va a fortiori de même aujourd'hui, notamment pour les
verschillen in behandeling die te dezen worden betwist op het vlak van différences de traitement qui sont contestées en l'espèce en matière
de duur van de opzegging of de carenzdag. Die verschillen in de durée de préavis ou de jour de carence. Ces différences de
behandeling zijn derhalve in strijd met de artikelen 10 en 11 van de traitement sont dès lors contraires aux articles 10 et 11 de la
Grondwet. Constitution.
B.3.2. Het Hof stelde in het voormelde arrest eveneens vast dat de B.3.2. Dans l'arrêt précité, la Cour constatait également que le
wetgever maatregelen had genomen om de niveaus van bescherming tegen législateur avait pris des mesures afin de rapprocher les niveaux de
ontslag verleend aan de arbeiders en aan de bedienden dichter bij protection contre les licenciements accordés aux ouvriers et aux
elkaar te doen aansluiten (B.6.2.2) en kwam tot de slotsom ' dat de employés (B.6.2.2) et concluait que « le processus d'effacement de
sedert decennia op gang gekomen vervaging van de aangeklaagde
ongelijkheid slechts geleidelijk kan plaatsvinden '. Het feit dat het l'inégalité dénoncée, entamé depuis des décennies, ne peut être que
onverantwoord zou zijn om op dat moment een dergelijk onderscheid in progressif ». Le fait qu'il serait injustifié d'instituer à ce moment
te voeren, werd niet voldoende geacht om de plotselinge afschaffing une telle distinction a été jugé insuffisant pour justifier sa brusque
ervan te rechtvaardigen (B.6.3.1) en de handhaving van het onderscheid abolition (B.6.3.1) et le maintien de la distinction a dès lors été
werd bijgevolg niet klaarblijkelijk onevenredig bevonden met ' een considéré comme n'étant pas manifestement disproportionné ' à un
doelstelling die slechts in opeenvolgende stadia kan worden bereikt ' objectif qui ne peut être atteint que par étapes successives '
(B.6.3.2). (B.6.3.2).
B.3.3. Sinds het Hof het voormelde arrest heeft uitgesproken, zijn B.3.3. Depuis le moment où la Cour a prononcé l'arrêt précité, de
nieuwe maatregelen genomen die ertoe strekken de twee categorieën van nouvelles mesures ont été prises qui tendent à rapprocher davantage
werknemers dichter bij elkaar te brengen. Aldus voorzien verschillende
sectorale koninklijke besluiten, op grond van artikel 61, § 1, van de les deux catégories de travailleurs. Ainsi, sur la base de l'article
wet van 3 juli 1978, in opzeggingstermijnen die gunstiger zijn dan die 61, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978, plusieurs arrêtés royaux
waarin de voormelde wet voorziet in geval van ontslag. Bovendien heeft sectoriels prévoient des délais de préavis plus favorables que ceux
prévus par la loi précitée en cas de licenciement. En outre, la
de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 75 betreffende de convention collective de travail n° 75 relative aux délais de préavis
opzeggingstermijnen van de werklieden, in werking getreden op 1 des ouvriers, entrée en vigueur le 1er janvier 2000, a également
januari 2000, eveneens een afwijking ingevoerd van artikel 59 van de instauré une dérogation à l'article 59 de la loi du 3 juillet 1978 en
wet van 3 juli 1978 door de opzeggingstermijn in geval van ontslag van allongeant le délai de préavis à observer en cas de licenciement d'un
een arbeider te verlengen volgens diens anciënniteit. ouvrier en fonction de son ancienneté.
Die intersectorale collectieve overeenkomst, gesloten binnen de Conclue au sein du Conseil national du travail, cette convention
Nationale Arbeidsraad, is van toepassing op alle werkgevers van de collective intersectorielle s'applique à tous les employeurs du
privésector. secteur privé.
Ten slotte wijzigt de wet van 12 april 2011 ' houdende aanpassing van Enfin, la loi du 12 avril 2011 ' modifiant la loi du 1er février 2011
de wet van 1 februari 2011 houdende verlenging van de portant la prolongation de mesures de crise et l'exécution de l'accord
crisismaatregelen en uitvoering van het interprofessioneel akkoord, en
tot uitvoering van het compromis van de Regering met betrekking tot interprofessionnel, et exécutant le compromis du Gouvernement relatif
het ontwerp van interprofessioneel akkoord ', bekendgemaakt in het au projet d'accord interprofessionnel ', publiée au Moniteur belge du
Belgisch Staatsblad van 28 april 2011, op substantiële wijze de 28 avril 2011, modifie substantiellement les délais de préavis et
opzeggingstermijnen en getuigt zij van de uitdrukkelijke wil van de wetgever om stapsgewijs een verdere harmonisatie van de statuten van bedienden en arbeiders tot stand te brengen. B.4.1. Rekening houdend met de ruime beoordelingsbevoegdheid waarover de wetgever beschikt bij het bepalen van zijn beleid in sociaal-economische aangelegenheden, verzet het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie zich niet tegen een geleidelijke vermindering van de vastgestelde verschillen in behandeling. Wanneer een hervorming die beoogt de gelijkheid te herstellen verreikende en ernstige gevolgen heeft, kan de wetgever immers niet worden verweten dat hij die hervorming op doordachte wijze en in opeenvolgende stadia témoigne de la volonté expresse du législateur de poursuivre, par étapes, l'harmonisation du statut des employés et des ouvriers. B.4.1. Compte tenu du pouvoir d'appréciation étendu dont dispose le législateur pour fixer sa politique en matière socio-économique, le principe d'égalité et de non-discrimination ne s'oppose pas à une diminution progressive des différences de traitement constatées. Lorsqu'une réforme qui vise à rétablir l'égalité a des implications qui sont importantes et graves, le législateur ne peut, en effet, se voir reprocher d'élaborer cette réforme de manière réfléchie et par
tot stand brengt (zie, mutatis mutandis, EHRM, grote kamer, 12 april étapes successives (voy., mutatis mutandis, CEDH, grande chambre, 12
2006, Stec e.a. t. Verenigd Koninkrijk, § 65). avril 2006, Stec e.a. c. Royaume-Uni, § 65).
B.4.2. In het voormelde arrest nr. 56/93 heeft het Hof voorts B.4.2. Dans l'arrêt n° 56/93 précité, la Cour a encore fait observer
opgemerkt dat de gedifferentieerde regelingen betrekking hebben op que les réglementations différenciées concernent des matières
aangelegenheden die nu eens voor de arbeiders, dan weer voor de actuellement favorables tantôt aux ouvriers, tantôt aux employés
bedienden gunstig zijn (B.6.3.2). Dat is te dezen overigens het geval, (B.6.3.2). C'est le cas d'ailleurs en l'espèce, le demandeur devant le
daar de eiser voor de feitenrechter artikel 63 van de wet van 3 juli juge du fond ayant pu bénéficier de l'article 63 de la loi du 3
1978 heeft kunnen genieten, dat alleen aan de arbeiders die het juillet 1978 qui réserve aux seuls ouvriers victimes d'un licenciement
slachtoffer zijn van een willekeurig ontslag het voordeel voorbehoudt abusif le bénéfice d'un renversement de la charge de la preuve et
van een omkering van de bewijslast en van een forfaitaire compenserende vergoeding gelijk aan het loon van zes maanden. Het zou niet coherent zijn het onderscheid enkel te beschouwen ten aanzien van de duur van de opzegging zonder rekening te houden met de gevolgen ervan in andere aangelegenheden van het arbeidsrecht en de sociale zekerheid die op hetzelfde onderscheid berusten. B.4.3. De tijd waarover de wetgever vermag te beschikken om een vastgestelde ongrondwettige situatie te verhelpen is echter niet onbegrensd. Het doel van een geleidelijke harmonisatie van de statuten van de arbeiders en de bedienden waaraan de wetgever de voorkeur heeft gegeven boven een plotselinge afschaffing van het onderscheid tussen die beroepscategorieën, inzonderheid in een aangelegenheid waar de normen kunnen evolueren ten gevolge van collectieve onderhandelingen, verantwoordt niet langer, achttien jaar nadat het Hof heeft vastgesteld dat het in het geding zijnde criterium van onderscheid niet meer pertinent kon worden geacht, dat sommige verschillen in behandeling, zoals die welke voor de verwijzende rechter zijn aangevoerd, nog geruime tijd kunnen worden behouden, waardoor een d'une rémunération compensatoire forfaitaire équivalente à six mois de salaire. Il ne serait pas cohérent d'isoler la distinction dans la seule matière de la durée du préavis sans tenir compte des effets qu'elle a dans d'autres matières du droit du travail et de la sécurité sociale qui reposent sur la même distinction. B.4.3. Le temps dont peut disposer le législateur pour remédier à une situation jugée inconstitutionnelle n'est cependant pas illimité. L'objectif d'une harmonisation progressive des statuts des ouvriers et des employés jugée préférable par le législateur à une brusque suppression de la distinction de ces catégories professionnelles, spécialement dans une matière où les normes peuvent évoluer grâce à la négociation collective, ne justifie plus, dix-huit ans après que la Cour eut constaté que le critère de distinction en cause ne pouvait plus être considéré comme pertinent, que certaines différences de traitement, comme celles qui sont invoquées devant le juge a quo, puissent encore être longtemps maintenues, perpétuant ainsi une
toestand van manifeste ongrondwettigheid zou worden bestendigd ». situation d'inconstitutionnalité manifeste ».
Bijgevolg heeft het Hof met name voor recht gezegd dat artikel 59 van Par conséquent, la Cour a notamment dit pour droit que l'article 59 de
de in het geding zijnde wet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schond. la loi en cause violait les articles 10 et 11 de la Constitution.
B.2.2. Teneinde te vermijden dat de « niet-gemoduleerde vaststelling B.2.2. Afin d'éviter que « le constat, non modulé,
van ongrondwettigheid in tal van hangende en toekomstige zaken tot een d'inconstitutionnalité » entraîne « dans de nombreuses affaires
aanzienlijke rechtsonzekerheid [zou] leiden » en « een groot aantal pendantes et futures une insécurité juridique considérable » et puisse
werkgevers in ernstige financiële moeilijkheden [zou] kunnen brengen « engendrer des difficultés financières graves pour un grand nombre
», enerzijds, en teneinde « de inspanningen van verdere harmonisatie d'employeurs », d'une part, et afin de ne pas « faire obstacle aux
[...] waartoe het Hof de wetgever in zijn arrest nr. 56/93 heeft efforts d'harmonisation que la Cour, dans son arrêt n° 56/93, a incité
aangespoord [niet te doorkruisen] », anderzijds, handhaafde het Hof le législateur à réaliser », d'autre part, la Cour a maintenu entre
onder andere de gevolgen van dat artikel 59 totdat de wetgever nieuwe autres les effets de cet article 59 jusqu'à ce que le législateur
bepalingen zou aannemen en uiterlijk tot 8 juli 2013. adopte de nouvelles dispositions et jusqu'au 8 juillet 2013 au plus tard.
B.3.1. Met de wet van 26 december 2013 heeft de wetgever gevolg B.3.1. En adoptant la loi du 26 décembre 2013, le législateur a donné
gegeven aan het arrest nr. 125/2011 van het Hof door « de wet van 3 suite à l'arrêt n° 125/2011 de la Cour en ce qu'il a modifié « la loi
juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten te wijzigen in haar du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail dans ses
bepalingen betreffende de opzeggingstermijnen en de carensdag » (Parl. dispositions relatives aux délais de préavis et au jour de carence »
St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3144/001, p. 4). Meer in het bijzonder (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3144/001, p. 4). Plus
heeft de wetgever in beginsel voorzien in één stelsel van particulièrement, le législateur a prévu en principe un seul système
opzeggingstermijnen voor de werknemers, ongeacht de aard van hun de délais de préavis pour les travailleurs, indépendamment de la
belangrijkste activiteit. nature de leur activité principale.
B.3.2. Die wet is bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 31 B.3.2. Cette loi a été publiée au Moniteur belge du 31 décembre 2013
december 2013 en is in werking getreden op 1 januari 2014, met et est entrée en vigueur le 1er janvier 2014, à l'exception de son
uitzondering van artikel 96 ervan, dat in werking treedt op een datum article 96, qui entre en vigueur à une date à fixer par le Roi
bepaald door de Koning (artikel 110). Krachtens artikel 111 van de wet (article 110). En vertu de l'article 111 de la loi du 26 décembre
van 26 december 2013 blijven de opzeggingen betekend vóór de 2013, les préavis notifiés avant l'entrée en vigueur de cette loi
inwerkingtreding van die wet « al hun gevolgen behouden ». continuent de « sortir tous leurs effets ».
B.4. Om de prejudiciële vraag te beantwoorden, dient het Hof in de B.4. Pour répondre à la question préjudicielle, la Cour doit en
eerste plaats te onderzoeken of de wetgever het beginsel van premier lieu examiner si le législateur a violé le principe d'égalité
gelijkheid en niet-discriminatie heeft geschonden, door de wet van 26 et de non-discrimination en faisant entrer la loi du 26 décembre 2013
december 2013 in werking te laten treden op 1 januari 2014 en door te en vigueur le 1er janvier 2014 et en prévoyant que les préavis
bepalen dat de opzeggingen die voor die datum werden betekend al hun
gevolgen behouden, waardoor de vroegere bepalingen van de notifiés avant cette date continuent de sortir tous leurs effets, ce
Arbeidsovereenkomstenwet van toepassing blijven op de opzeggingen die dont il résulte qu'il faut maintenir, pour les préavis notifiés dans
werden betekend in de periode van 9 juli tot 31 december 2013. la période du 9 juillet au 31 décembre 2013, l'application des
B.5.1. Zoals is uiteengezet in B.4.3 van het voormelde arrest nr. anciennes dispositions de la loi relative aux contrats de travail.
125/2011 kon de wil van de wetgever om een geleidelijke harmonisatie B.5.1. Comme il est dit en B.4.3 de l'arrêt n° 125/2011 précité, la
van het statuut van arbeider en dat van bediende te bereiken, in 2011 volonté du législateur de parvenir à une harmonisation progressive des
niet langer verantwoorden dat een onderscheiden behandeling tussen statuts d'ouvrier et d'employé ne pouvait plus justifier, en 2011, de
beide categorieën van werknemers werd gehandhaafd, met name wat maintenir une différence de traitement entre les deux catégories de
betreft de opzeggingstermijnen. travailleurs, notamment en ce qui concerne les délais de préavis.
Het Hof heeft bij dat arrest geoordeeld dat artikel 59 van de Par cet arrêt, la Cour a jugé que l'article 59 de la loi relative aux
Arbeidsovereenkomstenwet, dat de opzeggingstermijnen voor arbeiders contrats de travail, qui régissait les délais de préavis applicables
regelde, om die reden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schond. aux ouvriers, violait pour cette raison les articles 10 et 11 de la
Het Hof heeft evenwel de gevolgen van die wetsbepaling gehandhaafd Constitution. Cependant, la Cour a maintenu les effets de cette
totdat de wetgever nieuwe bepalingen aanneemt en uiterlijk tot 8 juli disposition législative jusqu'à ce que le législateur adopte de
2013. nouvelles dispositions et jusqu'au 8 juillet 2013 au plus tard.
B.5.2. De wet van 26 december 2013 heeft de opzeggingstermijnen van B.5.2. La loi du 26 décembre 2013 a modifié les délais de préavis pour
arbeiders en bedienden met ingang van 1 januari 2014 gewijzigd. les ouvriers et les employés à partir du 1er janvier 2014. En vertu de
Ingevolge het voormelde arrest nr. 125/2011 van 7 juli 2011 is het l'arrêt n° 125/2011, précité, du 7 juillet 2011, il n'est toutefois
evenwel niet redelijk verantwoord dat de wetgever de vroegere pas raisonnablement justifié que le législateur ait encore permis que
artikelen 59 en 82 van de Arbeidsovereenkomstenwet nog onverkort les anciens articles 59 et 82 de la loi relative aux contrats de
uitwerking heeft verleend voor de arbeidsovereenkomsten die zijn travail produisent intégralement leurs effets pour les contrats de
ingegaan vóór 1 januari 2012, wanneer de ontslagen werden betekend in travail conclus avant le 1er janvier 2012, lorsque les licenciements
de periode van 9 juli tot 31 december 2013, zodat het verschil in ont été notifiés durant la période du 9 juillet au 31 décembre 2013,
behandeling tussen werkgevers die een bediende ontsloegen en de sorte que la différence de traitement entre les employeurs qui ont
werkgevers die een arbeider ontsloegen in die periode is blijven licencié un employé et les employeurs qui ont licencié un ouvrier a
voortbestaan. In die mate is de in geding zijnde bepaling niet subsisté pendant cette période. Dans cette mesure, la disposition en
bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. cause n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la
Constitution.
B.6.1. Het Hof dient echter te onderzoeken in welke mate de weerslag B.6.1. La Cour doit cependant examiner dans quelle mesure l'incidence
van de vastgestelde ongrondwettigheid dient te worden gemilderd in het de l'inconstitutionnalité constatée doit être tempérée compte tenu de
licht van de door de wetgever geregelde aangelegenheid. la matière réglée par le législateur.
B.6.2. Hieromtrent heeft het Hof bij zijn arrest nr. 86/2016 van 2 B.6.2. A cet égard, la Cour a jugé, par son arrêt n° 86/2016 du 2 juin
juni 2016 geoordeeld : 2016 :
« B.7.2. In verband met de beslissing om de inwerkingtreding van de « B.7.2. En ce qui concerne la décision de fixer au 1er janvier 2014
wet van 26 december 2013 te bepalen op 1 januari 2014 vermeldt de l'entrée en vigueur de la loi du 26 décembre 2013, les travaux
parlementaire voorbereiding : préparatoires mentionnent :
' De in dit wetsontwerp voorziene datum van inwerkingtreding van 1 ' La date d'entrée en vigueur prévue dans le présent projet de loi,
januari 2014 maakt deel uit van de gemaakte afspraken. Het is soit le 1er janvier 2014, fait partie intégrante des accords conclus.
onmogelijk om bepalingen op te nemen die op retroactieve wijze de Il n'est pas possible de prendre des dispositions qui,
verplichtingen zouden wijzigen van partijen met betrekking tot de rétroactivement, modifieraient les obligations des parties concernées
arbeidsovereenkomsten die zouden zijn beëindigd tussen 8 juli 2013 en par des contrats de travail ayant pris fin entre le 8 juillet 2013 et
1 januari 2014 ' (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3144/001, p. le 1er janvier 2014 ' (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC
10). 53-3144/001, p. 10).
In dezelfde zin werden nog andere verklaringen afgelegd (Parl. St., D'autres déclarations ont encore été faites en ce sens (Doc. parl.,
Kamer, 2013-2014, DOC 53-3144/001, p. 62, en DOC 53-3144/004, p. 31). B.7.3. Het komt het Hof toe in de aan het Hof voorgelegde zaken een billijk evenwicht na te streven tussen het belang dat elke situatie die strijdig is met de Grondwet wordt verholpen en de bekommernis dat bestaande toestanden en gewekte verwachtingen na verloop van tijd niet meer in het gedrang worden gebracht. Hoewel de vaststelling van een ongrondwettigheid in een prejudicieel arrest declaratoir is, kunnen het rechtszekerheidsbeginsel en het vertrouwensbeginsel derhalve verantwoorden dat de terugwerkende kracht die uit een dergelijke vaststelling kan voortvloeien, wordt beperkt. Chambre, 2013-2014, DOC 53-3144/001, p. 62, et DOC 53-3144/004, p. 31). B.7.3. Il appartient à la Cour de rechercher, dans les affaires qui lui sont soumises, un juste équilibre entre l'intérêt de remédier à toute situation contraire à la Constitution et le souci de ne plus compromettre, après un certain temps, des situations existantes et des attentes qui ont été créées. Bien que le constat d'une inconstitutionnalité dans un arrêt préjudiciel soit déclaratoire, les principes de la sécurité juridique et de la confiance légitime peuvent dès lors justifier de limiter l'effet rétroactif qui peut découler d'un tel constat.
B.8.1. In de voorliggende zaak dient erop te worden gewezen dat het B.8.1. Dans la présente affaire, il y a lieu de relever que l'objectif
doel van harmonisatie van de statuten van arbeiders en bedienden is d'harmonisation des statuts des ouvriers et des employés a été
bereikt, ook al heeft de wetgever de termijn die het Hof vastlegde in atteint, même si le législateur a dépassé de quelques mois le délai
zijn arrest nr. 125/2011 met enkele maanden overschreden waardoor, fixé par la Cour dans son arrêt n° 125/2011, ce qui conduit, pour
gedurende die korte periode, discriminaties zoals die welke het cette courte durée, à faire perdurer des discriminations comme celles
voorwerp uitmaken van de voorliggende zaak bleven voortbestaan. qui font l'objet de la présente affaire.
Zoals blijkt uit de parlementaire voorbereiding is de tot stand Comme il ressort des travaux préparatoires, le régime mis en oeuvre
gebrachte regeling het resultaat van een zeer moeizaam bereikt est le résultat d'un compromis très difficile à atteindre dans une
compromis in een aangelegenheid waar een oplossing diende te worden matière pour laquelle il fallait trouver une solution à un problème
gezocht voor een historisch gegroeid en zeer complex probleem. De qui est le fruit de l'histoire et qui est très complexe. A cet égard,
wetgever heeft daarbij groot belang gehecht aan het sociaal overleg, le législateur a attaché une grande importance à la concertation
dat op 5 juli 2013 tot een compromisvoorstel heeft geleid en dat bij sociale, qui a donné lieu le 5 juillet 2013 à une proposition de
de wet van 26 december 2013 werd uitgewerkt (Parl. St., Kamer, compromis, qui a été développée pour donner naissance à la loi du 26
2013-2014, DOC 53-3144/001, p. 4). De datum van inwerkingtreding van décembre 2013 (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3144/001, p. 4).
de nieuwe regelgeving op 1 januari 2014 maakte deel uit van dat La date d'entrée en vigueur de la nouvelle réglementation au 1er
compromis (ibid., p. 10; Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3144/004, janvier 2014 faisait partie de ce compromis (ibid., p. 10; Doc. parl.,
p. 31). Chambre, 2013-2014, DOC 53-3144/004, p. 31).
B.8.2. Een niet-gemoduleerde vaststelling van ongrondwettigheid in de B.8.2. Un constat non modulé d'inconstitutionnalité dans la présente
voorliggende zaak zou leiden tot een aanzienlijke rechtsonzekerheid affaire entraînerait une insécurité juridique considérable, dès lors
omdat de verwijzende rechter, de rechters bij wie dezelfde zaak que le juge a quo, les juges qui seraient saisis de la même affaire et
aanhangig zou worden gemaakt en elke rechter bij wie een identieke
zaak aanhangig zou worden gemaakt geen expliciete grond meer zouden tout juge qui serait saisi d'une affaire identique n'auraient plus de
hebben om het bedrag van de opzeggingsvergoeding te bepalen van een fondement exprès pour déterminer le montant de l'indemnité
arbeider of van een bediende die is ontslagen in de periode van 9 juli compensatoire de préavis d'un ouvrier ou d'un employé licencié durant
tot 31 december 2013. la période du 9 juillet au 31 décembre 2013.
B.8.3. Het komt immers niet het Hof toe om te bepalen op welke wijze B.8.3. En effet, il n'appartient pas à la Cour de déterminer la
de discriminaties tussen arbeiders en bedienden die zijn blijven manière de remédier aux discriminations entre ouvriers et employés qui
voortbestaan in de periode van 9 juli tot 31 december 2013 dienen te ont perduré durant la période du 9 juillet au 31 décembre 2013. Il en
worden verholpen. Dit geldt des te meer nu de regeling inzake de est d'autant plus ainsi que les règles relatives aux délais de préavis
opzeggingstermijnen slechts één onderdeel is van een ruimere regeling ne constituent qu'une partie d'une réglementation plus vaste qui est
die nu eens voor de arbeiders, dan weer voor de bedienden gunstig is. plus favorable tantôt aux ouvriers, tantôt aux employés.
B.8.4. Bijgevolg dienen de gevolgen van de artikelen 59 en 82 van de B.8.4. Par conséquent, les effets des articles 59 et 82 de la loi
Arbeidsovereenkomstenwet, zoals zij van toepassing waren vóór de relative aux contrats de travail, tels qu'ils s'appliquaient avant
opheffing ervan bij respectievelijk de artikelen 34 en 50 van de wet leur abrogation respective par les articles 34 et 50 de la loi du 26
van 26 december 2013, te worden gehandhaafd tot 31 december 2013. décembre 2013, doivent être maintenus jusqu'au 31 décembre 2013.
B.9. Ingevolge die handhaving dient het Hof zich niet uit te spreken B.9. En raison de ce maintien des effets, la Cour ne doit pas se
over de vraag of artikel 82 van de Arbeidsovereenkomstenwet de prononcer sur la question de savoir si l'article 82 de la loi relative
artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, doordat het in de periode aux contrats de travail viole les articles 10 et 11 de la Constitution
en ce qu'il s'applique seulement aux employés et non aux ouvriers
van 9 juli tot 31 december 2013 enkel van toepassing was op de durant la période du 9 juillet au 31 décembre 2013. La situation des
bedienden en niet op de arbeiders. De situatie van de arbeiders die ouvriers qui ont été engagés avant le 1er janvier 2012 et qui ont été
werden aangeworven vóór 1 januari 2012 en die werden ontslagen in de licenciés pendant la période précitée continue en effet d'être régie
voormelde periode blijft immers geregeld door artikel 59 van de par l'article 59 de la loi relative aux contrats de travail, de sorte
Arbeidsovereenkomstenwet, zodat er geen leemte is in de wetgeving ». qu'il n'y a pas de lacune dans la législation ».
B.6.3. Om die redenen dienen ook in de onderhavige zaak, met B.6.3. Pour ces motifs, les effets juridiques de l'article 82, § 3, de
toepassing van artikel 28, tweede lid, van de bijzondere wet van 6
januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, de rechtsgevolgen van artikel la loi relative aux contrats de travail, tel qu'il était applicable
82, § 3, van de Arbeidsovereenkomstenwet, zoals het van toepassing was
vóór de opheffing ervan bij artikel 50 van de wet van 26 december avant son abrogation par l'article 50 de la loi du 26 décembre 2013,
2013, te worden gehandhaafd tot 31 december 2013. doivent également être maintenus jusqu'au 31 décembre 2013 dans la
présente affaire, en application de l'article 28, alinéa 2, de la loi
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle.
B.7. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. B.7. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- Artikel 82, § 3, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de - L'article 82, § 3, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats
arbeidsovereenkomsten, vóór de opheffing ervan bij artikel 50 van de de travail, avant son abrogation par l'article 50 de la loi du 26
wet van 26 december 2013 betreffende de invoering van een décembre 2013 concernant l'introduction d'un statut unique entre
eenheidsstatuut tussen arbeiders en bedienden inzake de ouvriers et employés en ce qui concerne les délais de préavis et le
opzeggingstermijnen en de carenzdag en begeleidende maatregelen, jour de carence ainsi que de mesures d'accompagnement, viole les
schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het van articles 10 et 11 de la Constitution dans la mesure où il est resté
toepassing is gebleven op de werkgevers die een bediende hebben applicable aux employeurs qui ont licencié un employé entre le 9
ontslagen in de periode van 9 juli tot 31 december 2013. juillet et le 31 décembre 2013.
- De gevolgen van die wetsbepaling worden gehandhaafd tot 31 december 2013. - Les effets de cette disposition législative sont maintenus jusqu'au 31 décembre 2013.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 16 maart 2017. la Cour constitutionnelle, le 16 mars 2017.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
E. De Groot E. De Groot
^