← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 25/2017 van 16 februari 2017 Rolnummer : 6412 In zake :
de prejudiciële vraag betreffende artikel 356-1 van het Burgerlijk Wetboek, in samenhang gelezen met
de artikelen 162, 164 en 343, § 1, b), van het Burgerl Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 25/2017 van 16 februari 2017 Rolnummer : 6412 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 356-1 van het Burgerlijk Wetboek, in samenhang gelezen met de artikelen 162, 164 en 343, § 1, b), van het Burgerl Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) | Extrait de l'arrêt n° 25/2017 du 16 février 2017 Numéro du rôle : 6412 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 356-1 du Code civil, lu en combinaison avec les articles 162, 164 et 343, § 1 er , b), du Code civi La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges J.-(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 25/2017 van 16 februari 2017 | Extrait de l'arrêt n° 25/2017 du 16 février 2017 |
| Rolnummer : 6412 | Numéro du rôle : 6412 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 356-1 van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 356-1 du |
| Burgerlijk Wetboek, in samenhang gelezen met de artikelen 162, 164 en | Code civil, lu en combinaison avec les articles 162, 164 et 343, § 1er, |
| 343, § 1, b), van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank | b), du Code civil, posée par le Tribunal de première instance de |
| van eerste aanleg West-Vlaanderen, afdeling Brugge. | Flandre occidentale, division Bruges. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de | composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges |
| rechters J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul en R. | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul et R. Leysen, |
| Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder | assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De |
| voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, | Groot, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 1 april 2016 in zake de totstandkoming van de | Par jugement du 1er avril 2016 concernant l'adoption simple nationale |
| binnenlandse gewone adoptie van S.V., H.V en A.V. door N.V., waarvan | de S.V., H.V et A.V. par N.V., dont l'expédition est parvenue au |
| de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 21 april 2016, | greffe de la Cour le 21 avril 2016, le Tribunal de première instance |
| heeft de Rechtbank van eerste aanleg West-Vlaanderen, afdeling Brugge, | de Flandre occidentale, division Bruges, a posé la question |
| de volgende prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 356-1, lid 1 en 2 van het Burgerlijk Wetboek in | « L'article 356-1, alinéas 1er et 2, du Code civil, combiné avec les |
| samenhang gelezen met de artikelen 162, 164 en 343 § 1 b) van het | articles 162, 164 et 343, § 1er, b), du Code civil, viole-t-il les |
| Burgerlijk Wetboek, de artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet en de | articles 10, 11 et 22bis de la Constitution ainsi que les articles 8 |
| artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag tot bescherming van de | et 14 de la Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme |
| Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden van 4 november 1950, | et des libertés fondamentales du 4 novembre 1950, en ce qu'il |
| in zoverre het de gewone adoptie van de kinderen van de ene wettelijke | n'autorise pas l'adoption simple des enfants d'un partenaire |
| samenwonende partner door de andere wettelijke samenwonende partner | cohabitant légal par l'autre partenaire cohabitant légal en cas |
| niet toelaat wanneer er sprake is van een huwelijksbeletsel waarvoor | d'empêchement à mariage dont le Roi ne peut dispenser par suite de |
| de Koning geen ontheffing kan verlenen als gevolg van de volle adoptie | l'adoption plénière d'un des partenaires cohabitants légaux par les |
| van één van de wettelijke samenwonende partners door de ouders van de | parents de l'autre partenaire, alors que, dans d'autres situations |
| andere partner, terwijl in andere vergelijkbare situaties, zoals | comparables, comme celle dans laquelle les partenaires cohabitants |
| wanneer de wettelijk samenwonende partners zich verhouden als | légaux sont frère et soeur par alliance et pour laquelle il n'existe |
| stiefbroer en stiefzus en waarbij er geen huwelijksbeletsel bestaat of | pas d'empêchement à mariage ou celle dans laquelle un des partenaires |
| wanneer één van de wettelijke samenwonende partners het voorwerp is | cohabitants légaux a fait l'objet d'une adoption simple, pour laquelle |
| geweest van een gewone adoptie waarbij een ontheffing door de Koning | le Roi peut accorder une dispense eu égard au prescrit de l'article |
| wel mogelijk is gelet op het bepaalde in artikel 353-13, 4° B.W., een | 353-13, 4°, du Code civil, l'adoption simple des enfants d'un |
| gewone adoptie van de kinderen van de ene wettelijke samenwonende | |
| partner door de andere wettelijke samenwonende partner wel mogelijk is | partenaire cohabitant légal par l'autre partenaire cohabitant légal |
| ? ». | est possible ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen | Quant aux dispositions attaquées |
| B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 356-1, eerste | B.1.1. La question préjudicielle concerne l'article 356-1, alinéas 1er |
| en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, in samenhang gelezen met de | |
| artikelen 162, 164 en 343, § 1, b), van het Burgerlijk Wetboek. | et 2, du Code civil, combiné avec les articles 162, 164 et 343, § 1er, |
| Artikel 356-1, eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | b), du Code civil. L'article 356-1, alinéas 1er et 2, du Code civil dispose : |
| « De volle adoptie verleent aan het kind en zijn afstammelingen een | « L'adoption plénière confère à l'enfant et à ses descendants un |
| statuut met dezelfde rechten en verplichtingen, als ware het kind | statut comportant des droits et obligations identiques à ceux qu'ils |
| geboren uit de adoptant of uit de adoptanten. | |
| Onder voorbehoud van de huwelijksbeletsels omschreven in de artikelen | auraient si l'enfant était né de l'adoptant ou des adoptants. |
| 161 tot 164, houdt het kind dat ten volle is geadopteerd, op tot zijn | Sous réserve des empêchements à mariage prévus aux articles 161 à 164, |
| l'enfant qui fait l'objet d'une adoption plénière cesse d'appartenir à | |
| oorspronkelijke familie te behoren ». | sa famille d'origine ». |
| Artikel 162 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | L'article 162 du Code civil dispose : |
| « In de zijlijn is het huwelijk verboden tussen broers, tussen zusters | « Art. 162.En ligne collatérale, le mariage est prohibé entre frères, |
| of tussen broer en zuster ». | entre soeurs ou entre frères et soeurs ». |
| Artikel 164 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | L'article 164 du Code civil dispose : |
| « Art. 164.Néanmoins, il est loisible au Roi de lever, pour des |
|
| causes graves, la prohibition prévue pour les alliés au sens de | |
| « Echter kan de Koning, om gewichtige redenen, het in artikel 161 | l'article 161 et la prohibition portée au précédent article ». |
| bedoelde verbod voor aanverwanten en het in het vorige artikel bevatte | |
| verbod opheffen ». | |
| Artikel 343, § 1, b), van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | L'article 343, § 1er, b), du Code civil dispose : |
| « Er wordt verstaan onder : | « On entend par : |
| [...] | [...] |
| b) samenwonenden: twee personen die een verklaring van wettelijke | b) cohabitants : deux personnes ayant fait une déclaration de |
| samenwoning hebben afgelegd of twee personen die op een permanente en | cohabitation légale ou deux personnes qui vivent ensemble de façon |
| affectieve wijze samenwonen sedert ten minste drie jaar op het | permanente et affective depuis au moins trois ans au moment de |
| tijdstip van de indiening van het verzoek om adoptie, voor zover zij | l'introduction de la demande en adoption, pour autant qu'elles ne |
| niet door een band van bloedverwantschap zijn verbonden die leidt tot | soient pas unies par un lien de parenté entraînant une prohibition de |
| een huwelijksverbod waarvoor de Koning geen ontheffing kan verlenen; | mariage dont elles ne peuvent être dispensées par le Roi; |
| [...] ». | [...] ». |
| B.1.2. Ingevolge die bepalingen bestaat er een absoluut | |
| huwelijksbeletsel in de zijlijn tussen broers, tussen zusters en | B.1.2. En vertu de ces dispositions, il existe un empêchement absolu à |
| tussen een broer en een zuster; hiervoor kan geen ontheffing worden | mariage entre frères, entre soeurs et entre frères et soeurs; le Roi |
| verleend door de Koning (artikel 164 van het Burgerlijk Wetboek). | ne peut lever cette prohibition (article 164 du Code civil). En outre, |
| Bovendien heeft de adoptieve afstammingsband bij volle adoptie | le lien de filiation adoptive résultant d'une adoption plénière a, en |
| dezelfde uitwerking wat betreft de huwelijksbeletsels als de | ce qui concerne les empêchements à mariage, le même effet que le lien |
| biologische afstammingsband. | de filiation biologique. |
| B.2. Uit de feiten van het voor de verwijzende rechter hangende | B.2. Il ressort des faits du litige pendant devant le juge a quo que |
| geschil blijkt dat die rechter zich dient uit te spreken over een | celui-ci doit se prononcer sur une demande en adoption simple, |
| verzoek, uitgaande van een man, tot gewone adoptie van de minderjarige kinderen van zijn adoptiezus. De wettelijke moeder van de kinderen die het voorwerp van het verzoek tot adoptie uitmaken, is de adoptiezus van de kandidaat-adoptant, aangezien zij door diens ouders ten volle werd geadopteerd. De feiten doen er eveneens van blijken dat de kinderen geen wettelijke vader hebben, dat de biologische vader niet bekend is, dat de moeder en de kandidaat-adoptant wettelijk samenwonen, dat er een nauwe sociale en affectieve band bestaat tussen de te adopteren kinderen en de kandidaat-adoptant, en dat zowel de wettelijke moeder als de desbetreffende kinderen zich uitdrukkelijk akkoord verklaren met de gewone adoptie. Het Hof beperkt zijn onderzoek van de prejudiciële vraag tot de door die elementen bepaalde situatie. B.3. Uit het in samenhang lezen van de in het geding zijnde bepalingen, zoals geïnterpreteerd door de verwijzende rechter, zou volgen dat een gewone adoptie van de kinderen van een van de partners door de andere partner mogelijk is, wanneer de kandidaat-adoptant gehuwd is met de wettelijke ouder, wanneer de kandidaat-adoptant en die ouder een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd, of wanneer de kandidaat-adoptant en die ouder op een permanente en affectieve wijze samenwonen sedert ten minste drie jaar, voor zover zij niet door een band van verwantschap zijn verbonden die leidt tot een huwelijksverbod waarvoor de Koning geen ontheffing kan verlenen. Wanneer de kandidaat-adoptant en de wettelijke ouder verbonden zijn door een band van verwantschap die leidt tot een absoluut huwelijksverbod waarvoor de Koning geen ontheffing kan verlenen, is gewone adoptie van de kinderen van de wettelijke ouder niet mogelijk. B.4. Het Hof wordt verzocht de in B.2 beschreven situatie te onderzoeken in zoverre de kandidaat-adoptant de kinderen niet kan adopteren omdat er tussen hem en hun moeder een huwelijksbeletsel bestaat waarvoor de Koning geen ontheffing kan verlenen. Het Hof wordt | introduite par un homme, des enfants mineurs de sa soeur adoptive. La mère légale des enfants qui font l'objet de la demande d'adoption est la soeur adoptive du candidat adoptant, car elle a fait l'objet d'une adoption plénière par les parents de celui-ci. Les faits font également apparaître que les enfants n'ont pas de père légal, que le père biologique n'est pas connu, que la mère et le candidat adoptant cohabitent légalement, qu'il existe un lien social et affectif étroit entre les enfants à adopter et le candidat adoptant et que tant la mère légale que les enfants concernés se déclarent explicitement d'accord avec l'adoption simple. La Cour limite son examen de la question préjudicielle à la situation caractérisée par ces éléments. B.3. Il découlerait de la lecture conjointe des dispositions en cause, telles qu'elles sont interprétées par le juge a quo, qu'une adoption simple des enfants d'un des partenaires par l'autre est possible lorsque le candidat adoptant est marié au parent légal, lorsque le candidat adoptant et ce parent ont fait une déclaration de cohabitation légale ou lorsque le candidat adoptant et ce parent cohabitent de manière permanente et affective depuis au moins trois ans, pour autant qu'ils ne soient pas unis par un lien de parenté entraînant une prohibition de mariage que le Roi ne peut lever. Lorsque le candidat adoptant et le parent légal sont unis par un lien de parenté donnant lieu à une prohibition de mariage que le Roi ne peut lever, l'adoption simple des enfants du parent légal est impossible. B.4. La Cour est invitée à examiner la situation décrite en B.2, en ce que le candidat adoptant ne peut adopter les enfants parce qu'existe entre lui et la mère de ceux-ci un empêchement à mariage dont le Roi ne peut dispenser. La Cour est invitée à comparer cette situation à |
| verzocht die situatie te vergelijken met « vergelijkbare situaties ». | des « situations comparables ». Il existerait notamment une différence |
| Er zou met name een verschil in behandeling bestaan tussen, enerzijds, | de traitement entre, d'une part, la catégorie des partenaires |
| de categorie van wettelijk samenwonende partners waar één van de | cohabitants légaux dont l'un a fait l'objet d'une adoption plénière |
| partners ten volle geadopteerd werd door de ouders van de andere | par les parents de l'autre partenaire et, d'autre part, la catégorie |
| partner en, anderzijds, de categorie van wettelijk samenwonende | des partenaires cohabitants légaux entre lesquels il n'existe qu'un |
| partners tussen wie slechts een band als stiefbroer en -zuster bestaat | lien de frère et soeur par alliance ou la catégorie des personnes |
| of de categorie waar geen volle adoptie plaatsvond, doch slechts een | n'ayant pas fait l'objet d'une adoption plénière, mais seulement d'une |
| gewone adoptie. | adoption simple. |
| De prejudiciële vraag moet bijgevolg zo worden begrepen dat ze | La question préjudicielle doit dès lors être comprise comme portant |
| betrekking heeft op artikel 343, § 1, b), van het Burgerlijk Wetboek, | sur l'article 343, § 1er, b), du Code civil, lu en combinaison avec |
| in samenhang gelezen met de artikelen 162 en 164 van hetzelfde | les articles 162 et 164 du même Code, en ce que cet article ne permet |
| Wetboek, in zoverre het een kandidaat-adoptant niet toestaat om over | pas à un candidat adoptant d'obtenir l'adoption simple d'un enfant, |
| te gaan tot de gewone adoptie van een kind, wanneer tussen de | |
| kandidaat-adoptant en de ouder van het kind, ingevolge een band van | lorsque, du fait d'un lien de parenté, il existe, entre le candidat |
| verwantschap, een huwelijksbeletsel bestaat waarvoor de Koning geen | adoptant et le parent de l'enfant, un empêchement à mariage dont le |
| ontheffing kan verlenen. | Roi ne peut dispenser. |
| B.5. De huwelijksbeletsels, en meer bepaald het huwelijksbeletsel in | B.5. Les empêchements à mariage, et plus particulièrement |
| de zijlijn tussen broers, tussen zusters of tussen broer en zuster, | l'empêchement à mariage en ligne collatérale entre frères, entre |
| soeurs ou entre frère et soeur, se fondent sur l'interdit de | |
| zijn gegrond op het verbod van incest, dat zelf gesteund is op diverse | l'inceste, fondé lui-même sur des raisons diverses. Une première |
| redenen. Een eerste reden, van fysiologische en eugenetische aard, is | raison, d'ordre physiologique et eugénique, est le risque accru que |
| het verhoogde risico dat de kinderen uit bloedschennige huwelijken met | les enfants issus de mariages consanguins pourraient naître gravement |
| een ernstige handicap zouden worden geboren. Een tweede reden, van | handicapés. Une deuxième raison, de nature éthique ou morale, est |
| ethische of morele aard, is te voorkomen dat personen die tot | d'éviter que des personnes qui font partie d'un même cercle familial |
| eenzelfde familiekring behoren, banden hebben die afbreuk zouden | n'aient des liens qui pourraient porter atteinte à l'ordre des |
| kunnen doen aan de orde van de bestaande familiestructuren. Als derde | structures familiales existantes. En outre, à travers l'empêchement à |
| reden beoogt de wetgever door het huwelijksbeletsel de plaats van elke | mariage, le législateur veut garantir la place de chaque génération au |
| generatie binnen de familie te waarborgen. | sein de la famille. |
| B.6.1. De voorwaarde betreffende de niet-verwantschap werd ingevoerd | B.6.1. La condition de l'absence de lien de parenté a été instaurée |
| bij artikel 2 van de wet van 24 april 2003 tot hervorming van de | par l'article 2 de la loi du 24 avril 2003 de réforme de l'adoption, |
| adoptie, dat gewone adoptie mogelijk maakt voor ongehuwde koppels, | qui permet l'adoption simple par des couples non mariés, ainsi que par |
| alsook voor de personen die de kinderen van de personen met wie zij | les personnes qui souhaitent adopter les enfants des personnes avec |
| ongehuwd samenwonen, wensen te adopteren : | qui elles cohabitent sans être mariées : |
| « Drie voorwaarden moeten evenwel worden vervuld. De eerste voorwaarde | « Trois conditions doivent cependant être remplies. La première est |
| is dat deze personen niet met elkaar verwant mogen zijn. Bijgevolg kan | que ces personnes ne peuvent être parentes l'une de l'autre. Une |
| een persoon niet worden geadopteerd door een zus en een broer of door | personne ne peut donc être adoptée par un frère et une soeur, ou par |
| een oom en zijn nicht. | un oncle et sa nièce. |
| De tweede voorwaarde houdt verband met de stabiliteit. [...] | La deuxième est une condition de stabilité. [...] |
| [...] | [...] |
| De derde voorwaarde heeft betrekking op de hoedanigheid van de relatie | La troisième condition porte sur la qualité de la relation des |
| tussen de adoptanten, die verplicht van affectieve aard moet zijn » | adoptants. Il est exigé que leur union ait une nature affective » |
| (Parl. St., Kamer, 2000-2001, DOC 50-1366/001 en DOC 50-1367/001, p. | (Doc. parl., Chambre, 2000-2001, DOC 50-1366/001 et DOC 50-1367/001, |
| 12). | p. 12). |
| B.6.2. Voormelde eerste voorwaarde betreffende de niet-verwantschap | B.6.2. La première condition précitée, relative à l'absence de lien de |
| werd nader gepreciseerd door artikel 241 van de programmawet van 27 | parenté, a ensuite été précisée par l'article 241 de la loi-programme |
| december 2004. | du 27 décembre 2004. |
| De parlementaire voorbereiding stelt dienaangaande : | A cet égard, les travaux préparatoires mentionnent ce qui suit : |
| « Deze bepaling strekt ertoe de definitie van het begrip ' | « Cette disposition vise à remplacer la définition de la notion de ' |
| samenwonenden ' in het nieuwe artikel 343, § 1, b) van het Burgerlijk | cohabitants ' contenue à l'article 343, § 1er, b), nouveau, du Code |
| Wetboek, vervangen bij de wet van 24 april 2003 tot hervorming van de | civil, remplacé par la loi du 24 avril 2003 réformant l'adoption. |
| adoptie, te vervangen. Voortaan moet voor de toepassing van voormelde | Dorénavant, pour l'application de la loi précitée, il y a lieu |
| wet onder samenwonenden worden verstaan : twee personen van ongelijk | d'entendre par ' cohabitants ' : deux personnes de sexe différent |
| geslacht die een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd | ayant fait une déclaration de cohabitation légale ou deux personnes de |
| of twee personen van ongelijk geslacht die op een permanente en | sexe différent qui vivent ensemble de façon permanente et affective |
| affectieve wijze samenwonen sedert ten minste drie jaar op het | |
| tijdstip van de indiening van het verzoek tot adoptie, voor zover zij | depuis au moins trois ans au moment de l'introduction de la demande en |
| niet door een band van bloedverwantschap of aanverwantschap zijn | adoption, pour autant qu'elles ne soient pas unies par un lien de |
| verbonden die leidt tot een huwelijksverbod waarvoor de Koning geen | parenté ou d'alliance entraînant une prohibition de mariage dont elles |
| ontheffing kan verlenen » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC | ne peuvent être dispensées par le Roi [...] » (Doc. parl., Chambre, |
| 51-1437/001 en DOC 51-1438/001, p. 149). | 2004-2005, DOC 51-1437/001 et DOC 51-1438/001, p. 149). |
| B.6.3. De voorwaarde betreffende de niet-verwantschap vindt haar | B.6.3. La condition d'absence de lien de parenté trouve sa |
| rechtvaardiging in het in B.5 vermelde verbod op incest. | justification dans l'interdit de l'inceste, mentionné en B.5. |
| Daarnaast dient tevens rekening te worden gehouden met artikel 22bis, | Par ailleurs, il convient également de tenir compte de l'article |
| vierde lid, van de Grondwet dat bepaalt dat het belang van het kind | 22bis, alinéa 4, de la Constitution, qui dispose que l'intérêt de |
| steeds de eerste overweging moet zijn bij iedere beslissing die het | l'enfant est pris en considération de manière primordiale, dans toute |
| kind aangaat. De wetgever was zich bewust van het belang dat het kind wordt opgevangen in een stabiel milieu met familiaal karakter en was van mening dat een adoptie door twee wettelijk samenwonenden, om toelaatbaar te zijn, de garantie op een normale, familiale omgeving moest bieden : « De derde voorwaarde heeft betrekking op de hoedanigheid van de relatie tussen de adoptanten, die verplicht van affectieve aard moet zijn. Het belang van de geadopteerde, in hoofdzaak van het geadopteerde kind, schuilt erin te worden opgevangen in een familie, in de algemene betekenis van het woord. Twee vrienden, hoe eerbaar hun streven ook mag zijn, kunnen dat de geadopteerde niet bieden (cf. | décision qui concerne celui-ci. Le législateur était conscient de l'intérêt qu'il y a à ce que l'enfant soit accueilli dans un environnement stable à caractère familial et estimait que, pour qu'elle soit admissible, une adoption par deux cohabitants légaux devait offrir la garantie d'un environnement familial normal : « La troisième condition porte sur la qualité de la relation des adoptants. Il est exigé que leur union ait une nature affective. L'intérêt de l'adopté, de l'enfant adopté essentiellement, est de trouver une famille, au sens commun du terme. Deux amis, pour honorables que soient leurs objectifs, ne pourraient lui offrir cela |
| ontworpen artikel 343 van het Burgerlijk Wetboek voor datgene dat | (voyez à l'article 343 en projet du Code civil ce que l'on entend par |
| wordt verstaan onder ' adoptant ' en ' samenwonend ') » (Parl. St., | ' adoptant ' et par ' cohabitant ') » (Doc. parl., Chambre, 2000-2001, |
| Kamer, 2000-2001, DOC 50-1366/001 en DOC 50-1367/001, p. 12). | DOC 50-1366/001 et DOC 50-1367/001, p. 12). |
| B.7. Voor wat betreft de vergelijking met de categorie van wettelijk | B.7. En ce qui concerne la comparaison avec la catégorie des |
| samenwonende partners tussen wie een band als stiefbroer en stiefzuster bestaat, dient te worden opgemerkt dat er in die verhouding stiefbroer-stiefzuster geen band van verwantschap bestaat, doch slechts een band van aanverwantschap, zonder enig huwelijksbeletsel. Wegens de afwezigheid van een huwelijksbeletsel bij de aanverwanten in de zijlijn (stiefbroer-stiefzuster), bevinden de wettelijk samenwonenden van wie de ene partner ten volle geadopteerd werd door de ouders van de andere partner en de stiefbroers en stiefzusters zich niet in een voldoende vergelijkbare situatie. Derhalve dient de prejudiciële vraag, wat dit aspect betreft, ontkennend te worden beantwoord. B.8. Voor wat betreft de vergelijking met de categorie van wettelijk samenwonende partners waarbij één van de wettelijk samenwonende partners het voorwerp is geweest van een gewone adoptie door de ouders van de andere wettelijk samenwonende partner, dient te worden opgemerkt dat, niettegenstaande in die verhouding de adoptieve afstammingsband zich beperkt tot de verhouding adoptant en geadopteerde en diens afstammelingen, er eveneens huwelijksbeletsels | partenaires cohabitants légaux entre lesquels il existe un lien de frère et soeur par alliance, il y a lieu d'observer que, dans cette relation frère-soeur par alliance, il existe, non pas un lien de parenté, mais un lien d'alliance, qui ne donne pas lieu à un empêchement à mariage. En raison de l'absence d'empêchement à mariage entre les parents par alliance en ligne collatérale (frère-soeur par alliance), les cohabitants dont l'un des partenaires a fait l'objet d'une adoption plénière par les parents de l'autre partenaire et les frère et soeur par alliance ne se trouvent pas dans des situations suffisamment comparables. Partant, la question préjudicielle appelle, en ce qui concerne cet aspect, une réponse négative. B.8. En ce qui concerne la comparaison avec la catégorie des partenaires cohabitants légaux dont l'un a fait l'objet d'une adoption simple par les parents de l'autre, il convient d'observer que, malgré le fait que, dans cette relation, le lien de filiation adoptive est limité à la relation entre l'adoptant et l'adopté et ses descendants, il existe également des empêchements à mariage dans la famille |
| ontstaan in de adoptiefamilie. Derhalve bevinden beide categorieën van | adoptive. En conséquence, les deux catégories de candidats adoptants |
| kandidaat-adoptanten zich in voldoende vergelijkbare situaties. | se trouvent dans des situations suffisamment comparables. |
| B.9.1. Artikel 22bis van de Grondwet bepaalt : « Elk kind heeft recht op eerbiediging van zijn morele, lichamelijke, geestelijke en seksuele integriteit. Elk kind heeft het recht zijn mening te uiten in alle aangelegenheden die het aangaan; met die mening wordt rekening gehouden in overeenstemming met zijn leeftijd en zijn onderscheidingsvermogen. Elk kind heeft recht op maatregelen en diensten die zijn ontwikkeling bevorderen. Het belang van het kind is de eerste overweging bij elke beslissing die het kind aangaat. | B.9.1. L'article 22bis de la Constitution dispose : « Chaque enfant a droit au respect de son intégrité morale, physique, psychique et sexuelle. Chaque enfant a le droit de s'exprimer sur toute question qui le concerne; son opinion est prise en considération, eu égard à son âge et à son discernement. Chaque enfant a le droit de bénéficier des mesures et services qui concourent à son développement. Dans toute décision qui le concerne, l'intérêt de l'enfant est pris en considération de manière primordiale. |
| De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen | La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent ces |
| deze rechten van het kind ». | droits de l'enfant ». |
| Hoewel het belang van het kind de eerste overweging vormt, heeft het | Si l'intérêt de l'enfant doit être une considération primordiale, il |
| geen absoluut karakter. Echter, bij de afweging van de verschillende | n'a pas un caractère absolu. Dans la mise en balance des différents |
| op het spel staande belangen, neemt het belang van het kind een | intérêts en jeu, l'intérêt de l'enfant occupe une place particulière |
| bijzondere plaats in door het feit dat het de zwakke partij is in de familiale relatie. | du fait qu'il représente la partie faible dans la relation familiale. |
| B.9.2. Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens | B.9.2. L'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme |
| bepaalt : | dispose : |
| « 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven, zijn | « 1. Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale, |
| gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. | de son domicile et de sa correspondance. |
| 2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking | 2. Il ne peut y avoir ingérence d'une autorité publique dans |
| tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien | l'exercice de ce droit que pour autant que cette ingérence est prévue |
| en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's | par la loi et qu'elle constitue une mesure qui, dans une société |
| lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn | démocratique, est nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté |
| van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van | publique, au bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et |
| strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, | à la prévention des infractions pénales, à la protection de la santé |
| of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ». | ou de la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui ». |
| B.9.3. Artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens | B.9.3. L'article 14 de la Convention européenne des droits de l'homme |
| bepaalt : | dispose : |
| « Het genot van de rechten en vrijheden, welke in dit Verdrag zijn | « La jouissance des droits et libertés reconnus dans la présente |
| vermeld, is verzekerd zonder enig onderscheid op welke grond ook, | Convention doit être assurée, sans distinction aucune, fondée |
| zoals geslacht, ras, kleur, taal godsdienst, politieke of andere | notamment sur le sexe, la race, la couleur, la langue, la religion, |
| overtuiging, nationale of maatschappelijke afkomst, het behoren tot | les opinions politiques ou toutes autres opinions, l'origine nationale |
| een nationale minderheid, vermogen, geboorte of andere status ». | ou sociale, l'appartenance à une minorité nationale, la fortune, la |
| B.10. Het in het geding zijnde verschil in behandeling steunt op een | naissance ou toute autre situation ». |
| objectief criterium, te weten het al dan niet bestaan, tussen de | B.10. La différence de traitement en cause est fondée sur un critère |
| kandidaat-adoptant en de wettelijke ouder van de kinderen die het | objectif, à savoir l'existence ou non, entre le candidat adoptant et |
| voorwerp van de voorgenomen adoptie uitmaken, van een | le parent légal des enfants faisant l'objet de l'adoption envisagée, |
| huwelijksbeletsel waarvoor de Koning geen opheffing kan verlenen. | d'un empêchement à mariage dont le Roi ne peut dispenser. |
| B.11.1. In zoverre gewone adoptie van de kinderen van de ene wettelijk | B.11.1. Dans la mesure où l'adoption simple des enfants d'un des |
| samenwonende partner door de andere wettelijk samenwonende partner | partenaires cohabitants légaux par l'autre partenaire n'est pas |
| niet mogelijk is indien er een absoluut huwelijksbeletsel bestaat | possible s'il existe entre le candidat adoptant et le parent légal des |
| tussen de kandidaat-adoptant en de wettelijke ouder van de kinderen | enfants un empêchement absolu à mariage dont le Roi ne peut dispenser, |
| waarvoor de Koning geen ontheffing kan verlenen, verhindert die | cette impossibilité empêche de manière absolue le candidat adoptant |
| onmogelijkheid de wettelijk samenwonende kandidaat-adoptant op | cohabitant légal de lier à la relation de fait parent-enfant, durable, |
| absolute wijze om aan de duurzame feitelijke ouder-kindrelatie, die in voorkomend geval bestaat tussen de kandidaat-adoptant en de kinderen van zijn wettelijk samenwonende partner die ten volle geadopteerd werd door zijn ouders, gevolgen te verbinden die de verbintenissen die de kandidaat-adoptant bereid is aan te gaan ten aanzien van die kinderen, juridisch verankeren. B.11.2. Aangezien de keuze voor de ene of de andere adoptievorm veelal wordt gemaakt door de adoptieouder en niet door het kind, en in voorkomend geval in de toekomst een absoluut huwelijksbeletsel tussen het geadopteerde kind en zijn broers en zusters tot gevolg kan hebben, dient te worden nagegaan of dat rechtsgevolg van het absolute huwelijksbeletsel, namelijk de absolute onmogelijkheid voor een van de | qui existe le cas échéant entre le candidat adoptant et les enfants de son partenaire cohabitant légal qui a fait l'objet d'une adoption plénière par ses parents, des effets consacrant juridiquement les engagements que le candidat adoptant est prêt à assumer à l'égard de ces enfants. B.11.2. Etant donné que le choix de l'une ou de l'autre forme d'adoption est souvent fait par le parent adoptant et non par l'enfant, et qu'il peut, le cas échéant, donner lieu, plus tard, à un empêchement absolu à mariage entre l'enfant adopté et ses frères et soeurs, il y a lieu de vérifier si cette conséquence juridique de l'empêchement absolu à mariage, à savoir l'impossibilité absolue pour |
| wettelijk samenwonenden om de kinderen van de andere samenwonende te | l'un des cohabitants légaux d'adopter les enfants de l'autre |
| adopteren, geen onevenredige gevolgen heeft ten aanzien van het door | cohabitant, n'a pas d'effets disproportionnés par rapport à l'objectif |
| de wetgever nagestreefde doel, rekening houdend met de verplichting om | poursuivi par le législateur, compte tenu de l'obligation de tenir |
| het belang van het kind in aanmerking te nemen. | compte de l'intérêt de l'enfant. |
| B.12.1. De wetgever is, bij het in het leven roepen van de voorwaarde | B.12.1. En instaurant la condition d'absence de lien de parenté, le |
| van niet-verwantschap, vooral uitgegaan van de idee dat een adoptie, | législateur est surtout parti de l'idée qu'une adoption, par un des |
| door een van de samenwonenden, van de kinderen van de andere samenwonende die zijn adoptiezus is, zou kunnen indruisen tegen het belang van het kind aangezien uit een dergelijke adoptie een incestueuze relatie tussen de ouders zou blijken, namelijk een relatie waar er een absoluut huwelijksbeletsel bestaat tussen beide personen waarvoor geen opheffing door de Koning mogelijk is. Evenwel bepaalt artikel 344-1 van het Burgerlijk Wetboek dat een adoptie steeds dient plaats te vinden « in het hoger belang van het kind en met eerbied voor de fundamentele rechten die het op grond van het internationaal recht toekomen ». Niets laat toe te vermoeden dat het nooit in het belang is van het kind dat het voorwerp van het verzoek tot adoptie uitmaakt, om te worden geadopteerd door de wettelijk samenwonende van zijn moeder, wanneer er tussen hen een huwelijksbeletsel bestaat waarvoor de Koning geen ontheffing kan verlenen. B.12.2. Door een huwelijksbeletsel waarvoor de Koning geen opheffing kan verlenen als gevolg van de volle adoptie van een van de wettelijk samenwonende partners door de ouders van de andere partner, als absolute grond van niet-ontvankelijkheid van de vordering tot gewone adoptie in te stellen, laat de wetgever de juridische gevolgen van een absoluut huwelijksbeletsel in alle omstandigheden prevaleren op andere belangen die in het geding kunnen zijn, waaronder het belang van kinderen die kandidaat-geadopteerde zijn. Ingevolge die absolute grond van niet-ontvankelijkheid wordt het kind | cohabitants, des enfants de l'autre cohabitant qui est sa soeur adoptive pourrait être contraire à l'intérêt de l'enfant, parce qu'une telle adoption ferait apparaître une relation incestueuse entre les parents, c'est-à-dire une relation qui donne lieu à un empêchement absolu à mariage dont le Roi ne peut dispenser. Or, l'article 344-1, du Code civil dispose qu'une adoption ne peut avoir lieu que « dans [l'] intérêt supérieur [de l'enfant] et dans le respect des droits fondamentaux qui lui sont reconnus en droit international ». Rien ne permet de présumer qu'il n'est jamais de l'intérêt de l'enfant qui fait l'objet de la demande d'adoption d'être adopté par le cohabitant légal de sa mère, lorsqu'existe entre ceux-ci un empêchement à mariage dont le Roi ne peut dispenser. B.12.2. En érigeant en fin de non-recevoir absolue de l'action en adoption simple un empêchement à mariage dont le Roi ne peut dispenser, par suite de l'adoption plénière d'un des cohabitants légaux par les parents de l'autre partenaire, le législateur fait prévaloir en toutes circonstances les effets juridiques d'un empêchement absolu à mariage sur d'autres intérêts qui peuvent être en cause, parmi lesquels l'intérêt des enfants qui sont candidats à l'adoption. En conséquence de cette fin de non-recevoir absolue, l'enfant est |
| op absolute wijze uitgesloten van de mogelijkheid om gewoon | totalement privé de la possibilité de bénéficier d'une adoption simple |
| geadopteerd te worden door de verwant in de zijlijn van zijn ouder. | par le parent en ligne collatérale de son père ou de sa mère. |
| Aldus bestaat voor de rechter geen enkele mogelijkheid om ten gronde | Il n'existe dès lors, pour le juge, aucune possibilité de tenir compte |
| rekening te houden met het belang van de kinderen die | de l'intérêt des enfants qui sont candidats à l'adoption, alors que |
| kandidaat-geadopteerde zijn, terwijl dit, overeenkomstig artikel 344-1 | tel doit être le cas, conformément à l'article 344-1 du Code civil. |
| van het Burgerlijk Wetboek, noodzakelijk is. | |
| B.12.3. Een dergelijke maatregel is niet redelijk verantwoord. Artikel | B.12.3. Une telle mesure n'est pas raisonnablement justifiée. |
| 343, § 1, b), van het Burgerlijk Wetboek, in samenhang gelezen met de | L'article 343, § 1er, b), du Code civil, combiné avec les articles 162 |
| artikelen 162 en 164 van het Burgerlijk Wetboek, is derhalve niet | et 164 du Code civil, n'est donc pas compatible avec les articles 10, |
| bestaanbaar met de artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet. | 11 et 22bis de la Constitution. |
| B.13. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. | B.13. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 343, § 1, b), van het Burgerlijk Wetboek, in samenhang gelezen | L'article 343, § 1er, b), du Code civil, lu en combinaison avec les |
| met de artikelen 162 en 164 van hetzelfde Wetboek, in zoverre het de | articles 162 et 164 du même Code, en ce qu'il n'admet pas l'adoption |
| gewone adoptie van de kinderen van de ene wettelijk samenwonende | |
| partner door de andere wettelijk samenwonende partner niet toelaat | simple des enfants d'un des partenaires cohabitants légaux par l'autre |
| wanneer er tussen hen sprake is van een huwelijksbeletsel waarvoor de | partenaire lorsqu'il existe entre eux un empêchement à mariage dont le |
| Koning geen ontheffing kan verlenen als gevolg van de volle adoptie | Roi ne peut dispenser, par suite de l'adoption plénière d'un des |
| van een van de wettelijk samenwonende partners door de ouders van de | partenaires cohabitants légaux par les parents de l'autre partenaire, |
| andere partner, schendt de artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet. | viole les articles 10, 11 et 22bis de la Constitution. |
| Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 16 februari 2017. | la Cour constitutionnelle, le 16 février 2017. |
| De griffier, | Le greffier, |
| F. Meersschaut | F. Meersschaut |
| De voorzitter, | Le président, |
| E. De Groot | E. De Groot |