← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 21/2017 van 16 februari 2017 Rolnummer : 6362 In zake :
de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 1122 en 1717 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door
de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel."
Uittreksel uit arrest nr. 21/2017 van 16 februari 2017 Rolnummer : 6362 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 1122 en 1717 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. | Extrait de l'arrêt n° 21/2017 du 16 février 2017 Numéro du rôle : 6362 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 1122 et 1717 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance francophone de Bruxelles. La composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. D(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 21/2017 van 16 februari 2017 | Extrait de l'arrêt n° 21/2017 du 16 février 2017 |
Rolnummer : 6362 | Numéro du rôle : 6362 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 1122 en 1717 | En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 1122 et |
van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Franstalige Rechtbank | 1717 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance |
van eerste aanleg te Brussel. | francophone de Bruxelles. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de | composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges |
rechters J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul en R. | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul et R. Leysen, |
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder | assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. |
voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | Spreutels, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 29 januari 2016 in zake de vennootschap naar Grieks | Par jugement du 29 janvier 2016 en cause de la société de droit grec « |
recht « Agriphar Hellas A.E.B.E. » tegen de bvba « Arysta LifeScience | Agriphar Hellas A.E.B.E. » contre la SPRL « Arysta LifeScience Benelux |
Benelux » en Angelos Kalliontzis, waarvan de expeditie ter griffie van | » et Angelos Kalliontzis, dont l'expédition est parvenue au greffe de |
het Hof is ingekomen op 22 februari 2016, heeft de Franstalige | la Cour le 22 février 2016, le Tribunal de première instance |
Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vragen | francophone de Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes |
gesteld : | : |
« 1. Schendt artikel 1122 van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10 | « 1. L'article 1122 du Code judiciaire viole-t-il les articles 10 et |
en 11 van de Grondwet, in zoverre het ertoe leidt de door een | 11 de la Constitution en ce qu'il aboutit à exclure du bénéfice de la |
arbitrale beslissing benadeelde derden uit te sluiten van het voordeel | tierce opposition les tiers préjudiciés par une décision arbitrale, |
van het derdenverzet, terwijl een arbitrale uitspraak voor de derden | alors qu'une sentence arbitrale a les mêmes effets vis-à-vis des tiers |
dezelfde gevolgen heeft als een vonnis en de door een vonnis | qu'un jugement et que les tiers préjudiciés par un jugement peuvent |
benadeelde derden een procedure tot derdenverzet kunnen instellen ? | introduire une procédure en tierce opposition ? |
2. Schendt artikel 1717 van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10 | 2. L'article 1717 du Code judiciaire viole-t-il les articles 10 et 11 |
en 11 van de Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat het de door een | de la Constitution, interprété comme n'autorisant les tiers |
arbitrale beslissing benadeelde derden toestaat een vordering tot | préjudiciés par une décision arbitrale à introduire un recours en |
vernietiging van die uitspraak enkel in geval van bedrog in te | annulation de ladite sentence qu'en cas de fraude uniquement, et non |
stellen, en niet - minstens - in geval van strijdigheid met de | pas - à tout le moins - en cas de contrariété à l'ordre public ou de |
openbare orde of van een geschil dat niet vatbaar is voor arbitrage ? ». | litige non susceptible d'être réglé par voie d'arbitrage ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag | Quant à la première question préjudicielle |
B.1.1. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 1122 | B.1.1. La première question préjudicielle porte sur l'article 1122 du |
van het Gerechtelijk Wetboek, dat bepaalt : | Code judiciaire, qui dispose : |
« Ieder die niet behoorlijk is opgeroepen of niet in dezelfde | « Toute personne qui n'a point été dûment appelée ou n'est pas |
hoedanigheid in de zaak is tussen gekomen, kan derdenverzet doen tegen | intervenue à la cause en la même qualité, peut former tierce |
een, zij het voorlopige, beslissing die zijn rechten benadeelt en die | opposition à la décision, même provisoire, qui préjudicie à ses droits |
gewezen is door een burgerlijk gerecht, of door een strafgerecht in | et qui a été rendue par une juridiction civile, ou par une juridiction |
zover dit over burgerlijke belangen uitspraak heeft gedaan. Dit rechtsmiddel kan evenwel niet worden ingesteld : 1° door algemene rechtverkrijgenden of rechtverkrijgenden onder algemene titel, behalve wanneer zij het eigen recht waarop zij zich beroepen, doen erkennen; 2° door rechtverkrijgenden onder bijzondere titel, behalve wanneer hun rechtsvoorganger bedrog heeft gepleegd of wanneer zij hun recht hebben verkregen voor de dagtekening van de beslissing; 3° door schuldeisers, behalve wanneer hun schuldenaar bedrog heeft gepleegd of wanneer zij zich kunnen beroepen op een hypotheek, een voorrecht of enig ander recht dat buiten hun schuldvordering ligt; 4° door vertegenwoordigde personen, behalve bij bedrog van hun wettelijke, gerechtelijke of bij overeenkomst aangewezen vertegenwoordiger. Bedrog kan alleen dan worden ingeroepen, indien het tijdens het geding is gepleegd ». B.1.2. Door het toepassingsgebied ervan te beperken tot de beslissingen die zijn gewezen door een burgerlijk gerecht of door een strafgerecht dat over burgerlijke belangen uitspraak doet, sluit die bepaling de door een scheidsgerecht gewezen beslissingen uit. Het Hof wordt verzocht de bestaanbaarheid ervan na te gaan met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij niet van toepassing is op de door een arbitrale beslissing benadeelde derden. B.2. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit | répressive en tant que celle-ci statue sur les intérêts civils. Néanmoins, le recours n'est ouvert : 1° aux ayants cause universels ou à titre universel, que s'ils font reconnaître le droit propre qu'ils invoquent; 2° aux ayants cause à titre particulier, qu'en cas de fraude de leur auteur ou s'ils ont acquis leur droit avant la date de la décision; 3° aux créanciers, qu'en cas de fraude de leur débiteur ou s'ils peuvent invoquer une hypothèque, un privilège ou tout autre droit distinct de leur droit de créance; 4° aux personnes représentées, qu'en cas de fraude de leur représentant légal, judiciaire ou conventionnel. Seule la fraude commise au cours de l'instance peut être invoquée ». B.1.2. Cette disposition, en limitant son champ d'application aux décisions rendues par une juridiction civile ou par une juridiction pénale statuant sur les intérêts civils, exclut les décisions rendues par un tribunal arbitral. La Cour est invitée à en examiner la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'elle n'est pas applicable aux tiers lésés par une décision arbitrale. B.2. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas |
dat een verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van | qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de |
personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief | personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et |
criterium berust en het redelijk verantwoord is. | qu'elle soit raisonnablement justifiée. |
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld | L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant |
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel | compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la |
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van | nature des principes en cause; le principe d'égalité et de |
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat | non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas |
geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende | de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés |
middelen en het beoogde doel. | et le but visé. |
B.3.1. Arbitrage is een manier van geschillenbeslechting die steunt op | B.3.1. L'arbitrage est un mode de règlement des conflits qui repose |
de autonomie van de partijen, die beslissen om de bevoegdheid om recht | sur l'autonomie des parties, qui décident de confier à un ou plusieurs |
te spreken toe te vertrouwen aan een of meer scheidsrechters teneinde | |
definitief een einde te maken aan een geschil tussen hen. Krachtens | arbitres le pouvoir de dire le droit en vue de mettre définitivement |
artikel 1681 van het Gerechtelijk Wetboek is « een | fin au différend qui les oppose. En vertu de l'article 1681 du Code |
arbitrageovereenkomst [...] een overeenkomst waarin de partijen alle | judiciaire, « une convention d'arbitrage est une convention par |
geschillen of sommige geschillen die tussen hen gerezen zijn of zouden | laquelle les parties soumettent à l'arbitrage tous les différends ou |
kunnen rijzen met betrekking tot een bepaalde, al dan niet | certains des différends qui sont nés ou pourraient naître entre elles |
contractuele, rechtsverhouding aan arbitrage voorleggen ». Met | au sujet d'un rapport de droit déterminé, contractuel ou non |
toepassing van artikel 1682 van hetzelfde Wetboek verklaart « de rechter bij wie een geding aanhangig is gemaakt waarop een arbitrageovereenkomst betrekking heeft, [...] zich, op verzoek van een partij, zonder rechtsmacht, tenzij de overeenkomst ten aanzien van dat geschil niet geldig is of geëindigd is ». B.3.2. Naar het voorbeeld van de rechterlijke beslissingen kunnen de arbitrale uitspraken geen verplichtingen lastens derden met zich meebrengen. Zij kunnen evenwel, zoals de rechterlijke beslissingen, de rechten van derden beïnvloeden in zoverre zij aan hen tegenstelbaar zijn. B.4. Het derdenverzet is een buitengewoon rechtsmiddel dat een rechtzoekende, die in zijn rechten wordt benadeeld door een rechterlijke beslissing waarbij hij geen partij was noch vertegenwoordigd was, toelaat zich te richten tot het rechtscollege dat de beslissing heeft gewezen teneinde die laatste te zijnen aanzien te laten vernietigen. Het maakt het de derde bij een rechtspleging mogelijk om de bewijskracht te zijnen aanzien van de beslissing waarbij hij geen partij was en die in het kader van een andere rechtspleging aan hem zou kunnen worden tegengesteld, aan te vechten. Het heeft een facultatief karakter, zodat de derde die geen gebruik maakt van dat rechtsmiddel, niet het recht verliest om de niet-tegenstelbaarheid van de beslissing die zijn rechten aantast, aan te voeren door het daaraan verbonden wettelijk vermoeden van waarheid bij een latere rechtspleging om te keren. B.5. De rechterlijke beslissingen en de arbitrale beslissingen hebben identieke gevolgen ten aanzien van derden. Die laatstgenoemden kunnen op dezelfde wijze worden benadeeld door die beslissingen in zoverre zij beide later tijdens een andere rechtspleging aan hen kunnen worden tegengesteld. Ten aanzien van de noodzaak om het aan die beslissingen verbonden vermoeden van waarheid aan te vechten, bevinden zij zich dus in vergelijkbare situaties. B.6.1. Het verschil in behandeling dat in de eerste prejudiciële vraag in het geding is, berust op het criterium van de aard van de persoon | contractuel ». En application de l'article 1682 du même Code, « le juge saisi d'un différend faisant l'objet d'une convention d'arbitrage se déclare sans juridiction à la demande d'une partie, à moins qu'en ce qui concerne ce différend la convention ne soit pas valable ou n'ait pris fin ». B.3.2. A l'instar des décisions judiciaires, les sentences arbitrales ne peuvent créer d'obligation à charge des tiers. Elles sont toutefois, comme les décisions judiciaires, susceptibles d'avoir un effet sur les droits des tiers en ce qu'elles leur sont opposables. B.4. La tierce opposition est une voie de recours extraordinaire permettant à un justiciable, lésé dans ses droits par une décision judiciaire à laquelle il n'était ni partie ni représenté, de saisir la juridiction qui l'a rendue en vue de la faire annuler à son égard. Elle permet au tiers à une procédure de combattre la force probante à son égard de la décision à laquelle il n'était pas partie et qui pourrait lui être opposée dans le cadre d'une autre procédure. Elle a un caractère facultatif, de sorte que le tiers qui néglige d'utiliser cette voie de recours ne perd pas le droit d'invoquer l'inopposabilité de la décision qui préjudicie à ses droits en renversant la présomption de vérité légale qui s'y attache lors d'une procédure ultérieure. B.5. Les décisions judiciaires et les décisions arbitrales ont des effets identiques vis-à-vis des tiers. Ceux-ci peuvent être, de la même façon, lésés par ces décisions dans la mesure où elles peuvent, l'une comme l'autre, leur être opposées ultérieurement au cours d'une procédure différente. Ils se trouvent donc, au regard de la nécessité de combattre la présomption de vérité qui s'attache à ces décisions, dans des situations comparables. B.6.1. La différence de traitement en cause dans la première question |
die de voor de rechten van een derde nadelige beslissing heeft | préjudicielle repose sur le critère de la nature de la personne ayant |
gewezen. In het ene geval betreft het een rechtscollege, orgaan van de | rendu la décision préjudiciant aux droits d'un tiers. Dans un cas, il |
rechterlijke macht, in het andere een of meer privépersonen die door | s'agit d'une juridiction, organe du pouvoir judiciaire, dans l'autre, |
de partijen bij het geschil ermee worden belast hun onenigheid te | d'une ou de plusieurs personnes privées, chargées par les parties au |
beslechten. Een dergelijk criterium is objectief. Het Hof moet voorts | litige de trancher leur différend. Un tel critère est objectif. La |
nagaan of het relevant is ten aanzien van het doel van de in het | Cour doit encore examiner s'il est pertinent au regard de l'objet de |
geding zijnde maatregel. | la mesure en cause. |
B.6.2. De gerechtelijke geschillenbeslechting en de arbitrage zijn | B.6.2. Le règlement judiciaire des conflits et la voie de l'arbitrage |
onderscheiden manieren van geschillenbeslechting die onderworpen zijn | |
aan verschillende procedureregels. Door te kiezen voor arbitrage | |
aanvaarden de partijen hun geschil te onderwerpen aan specifieke | sont des modes de règlement des litiges distincts qui obéissent à des |
procedureregels, met name ten aanzien van de mogelijkheden van beroep | règles de procédure différentes. En choisissant l'arbitrage, les |
tegen de arbitrale uitspraak, met volle kennis van de voor- en nadelen | parties acceptent de soumettre leur litige à des règles de procédure |
die uit die keuze voortvloeien. | |
B.7.1. De derden bij de arbitrageovereenkomst hebben daarentegen niet | propres, notamment en ce qui concerne les possibilités de recours |
gekozen voor die manier van geschillenbeslechting en kunnen dus niet | contre la sentence arbitrale, en pleine connaissance des avantages et |
worden verondersteld de gevolgen voor hun rechten te hebben aanvaard. | des inconvénients qui découlent de ce choix. |
De mogelijkheden voor de derden bij het geschil om zich te verzetten | B.7.1. En revanche, les tiers à la convention d'arbitrage n'ont pas |
tegen het vermoeden van waarheid dat is verbonden aan de beslissing | choisi ce mode de règlement du litige et ne peuvent donc être réputés |
die dat geschil beëindigt, vermoeden dat afbreuk kan doen aan hun | en avoir accepté les conséquences sur leurs droits. Or, les |
rechten, variëren immers naar gelang van de procedurele keuze die de | possibilités pour les tiers au litige de s'opposer à la présomption de |
vérité attachée à la décision qui met fin à ce litige, présomption qui | |
partijen hebben gemaakt en waarop de derden geenszins vat hebben. | peut porter atteinte à leurs droits, varient en fonction du choix |
Wanneer de partijen hun geschil aan arbitrage hebben onderworpen, | procédural posé par les parties et sur lequel les tiers n'ont aucune |
wordt aan de derden immers het vermoeden van waarheid opgelegd dat aan | emprise. En effet, lorsque les parties ont soumis leur différend à |
de arbitrale uitspraak is verbonden, en kunnen zij dat vermoeden niet | l'arbitrage, les tiers se voient imposer la présomption de vérité |
aanvechten door middel van het derdenverzet, terwijl dat rechtsmiddel | attachée à la sentence arbitrale et ne peuvent la combattre par la |
voor hen zou openstaan indien de partijen bij het geschil hadden | tierce opposition, alors que cette voie de recours leur serait ouverte |
gekozen voor de rechterlijke beslechting van hun geschil. | si les parties au litige avaient opté pour le règlement judiciaire de |
B.7.2. Het is juist dat derden niet elke mogelijkheid wordt ontnomen | leur litige. B.7.2. Il est vrai que les tiers ne sont pas totalement privés de la |
om hun rechten te doen gelden, in zoverre zij nog steeds het aan de | possibilité de faire valoir leurs droits, dans la mesure où il leur |
arbitrale uitspraak verbonden vermoeden van waarheid kunnen omkeren | est toujours loisible de renverser la présomption de vérité attachée à |
door alle rechtsmiddelen bij een latere gerechtelijke procedure. | la sentence arbitrale par toutes voies de droit à l'occasion d'une |
Aangezien de uitoefening van het derdenverzet ten aanzien van die | procédure judiciaire ultérieure. Toutefois, l'exercice de la tierce |
mogelijkheid het voordeel inhoudt voor derden dat er geen omkering van | opposition présentant, par rapport à cette possibilité, l'intérêt |
bewijslast zal zijn, plaatst de onmogelijkheid voor een derde bij een | d'éviter au tiers le renversement de la charge de la preuve, |
arbitrale beslissing om een zaak bij een rechtscollege door middel van | l'impossibilité pour un tiers à une décision arbitrale de saisir une |
het derdenverzet aanhangig te maken, hem evenwel in een minder | juridiction par la voie de la tierce opposition le place dans une |
gunstige situatie dan de derde bij een rechterlijke beslissing, die | situation moins favorable que le tiers à une décision judiciaire qui |
van dat rechtsmiddel gebruik kan maken bovenop de mogelijkheid om het | peut exercer cette voie de recours en sus de la possibilité de |
vermoeden tijdens een later geding om te keren. | renverser la présomption lors d'une instance ultérieure. |
B.8. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat het criterium van | B.8. Il résulte de ce qui précède que le critère de distinction sur |
onderscheid waarop het verschil in behandeling berust, niet relevant | lequel repose la différence de traitement n'est pas pertinent au |
is ten aanzien van de situatie van derden bij de arbitrageovereenkomst | regard de la situation des tiers à la convention d'arbitrage et à une |
en bij een gerechtelijke procedure. Het is immers niet verantwoord dat | procédure judiciaire. Il n'est en effet pas justifié que les tiers à |
derden bij een arbitrale uitspraak, die de gevolgen daarvan in | une sentence arbitrale, qui subissent les effets de celle-ci dans la |
dezelfde mate als derden bij een rechterlijke beslissing ondergaan, de | même mesure que les tiers à une décision judiciaire, ne puissent en |
bewijskracht ervan te hunnen aanzien niet kunnen aanvechten door het | combattre la force probante à leur égard en exerçant la voie de |
rechtsmiddel van het derdenverzet uit te oefenen, terwijl derden bij | recours de la tierce opposition alors que les tiers à une décision |
een rechterlijke beslissing dat wel kunnen doen. | judiciaire peuvent le faire. |
B.9.1. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. | B.9.1. La question préjudicielle appelle une réponse positive. |
Artikel 1122 van het Gerechtelijk Wetboek is niet bestaanbaar met de | L'article 1122 du Code judiciaire n'est pas compatible avec les |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het de door een | articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il exclut du bénéfice de |
arbitrale uitspraak benadeelde derden uitsluit van het voordeel van | la tierce opposition les tiers lésés par une sentence arbitrale. |
het derdenverzet. | |
B.9.2. Aangezien de in B.9.1 gedane vaststelling van de lacune is | B.9.2. Dès lors que le constat de la lacune qui a été fait en B.9.1 |
uitgedrukt in voldoende nauwkeurige en volledige bewoordingen die de | est exprimé en des termes suffisamment précis et complets qui |
toepassing van de in het geding zijnde bepaling mogelijk maken met | permettent l'application de la disposition en cause dans le respect |
inachtneming van de referentienormen op basis waarvan het Hof zijn | des normes de référence sur la base desquelles la Cour exerce son |
toetsing uitvoert, staat het aan de verwijzende rechter een einde te | contrôle, il appartient au juge a quo de mettre fin à la violation de |
maken aan de schending van die normen. | ces normes. |
Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag | Quant à la seconde question préjudicielle |
B.10.1. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 1717 | B.10.1. La seconde question préjudicielle porte sur l'article 1717 du |
van het Gerechtelijk Wetboek, dat bepaalt : | Code judiciaire, qui dispose : |
« § 1. Een vordering tot vernietiging is enkel ontvankelijk wanneer de | « § 1er. La demande d'annulation n'est recevable que si la sentence ne |
uitspraak niet meer voor de arbiters kan worden aangevochten. | peut plus être attaquée devant les arbitres. |
§ 2. Een arbitrale uitspraak kan slechts worden bestreden voor de | § 2. La sentence arbitrale ne peut être attaquée que devant le |
rechtbank van eerste aanleg, na dagvaarding, en zij kan slechts worden | tribunal de première instance, par voie de citation, et elle ne peut |
vernietigd in de in dit artikel genoemde gevallen. | être annulée que dans les cas énumérés au présent article. |
§ 3. De arbitrale uitspraak kan slechts worden vernietigd indien : | § 3. La sentence arbitrale ne peut être annulée que si : |
a) de partij die de vordering instelt, het bewijs levert : | a) la partie en faisant la demande apporte la preuve : |
i) dat een partij bij de in artikel 1681 bedoelde | i) qu'une partie à la convention d'arbitrage visée à l'article 1681 |
arbitrageovereenkomst onbekwaam was; of dat deze overeenkomst niet | était frappée d'une incapacité; ou que ladite convention n'est pas |
geldig was volgens het recht waaraan de partijen haar onderworpen | valable en vertu du droit auquel les parties l'ont soumise ou, à |
hebben of, indien een rechtskeuze ontbreekt, volgens Belgisch recht; of | défaut d'une indication à cet égard, en vertu du droit belge; ou |
ii) dat haar niet behoorlijk mededeling werd gedaan van de aanstelling | ii) qu'elle n'a pas été dûment informée de la désignation d'un arbitre |
van een arbiter of van de arbitrageprocedure, of dat zij om andere | ou de la procédure arbitrale, ou qu'il lui a été impossible pour une |
redenen haar rechten onmogelijk kon verdedigen; in dit geval kan er | autre raison de faire valoir ses droits; dans ce cas, il ne peut |
evenwel geen vernietiging zijn indien vastgesteld wordt dat de | toutefois y avoir annulation s'il est établi que l'irrégularité n'a |
onregelmatigheid geen invloed had op de arbitrale uitspraak; of | pas eu d'incidence sur la sentence arbitrale; ou |
iii) dat de uitspraak betrekking heeft op een geschil dat niet beoogd | iii) que la sentence porte sur un différend non visé ou n'entrant pas |
werd door de termen van de arbitrageovereenkomst of er niet binnen | dans les prévisions de la convention d'arbitrage, ou qu'elle contient |
valt, of dat de uitspraak beslissingen bevat die de termen van de | des décisions qui dépassent les termes de la convention d'arbitrage, |
arbitrageovereenkomst te buiten gaan, met dien verstande evenwel dat, | étant entendu toutefois que, si les dispositions de la sentence qui |
indien de beslissingen betreffende vragen die aan arbitrage zijn | ont trait à des questions soumises à l'arbitrage peuvent être |
onderworpen, gescheiden kunnen worden van de beslissingen betreffende | dissociées de celles qui ont trait à des questions non soumises à |
vragen die er niet aan onderworpen zijn, enkel het gedeelte met de beslissingen over vragen die niet aan arbitrage onderworpen zijn, kan vernietigd worden; of iv) dat de uitspraak niet met redenen omkleed is; of v) dat de samenstelling van het scheidsgerecht of de arbitrageprocedure niet in overeenstemming was met de overeenkomst van de partijen, voor zover de overeenkomst niet in strijd was met een bepaling van het zesde deel van dit Wetboek waarvan de partijen niet kunnen afwijken, of, bij afwezigheid van overeenkomst daaromtrent, voor zover zij niet in overeenstemming was met het zesde deel van dit Wetboek; deze onregelmatigheden kunnen niet leiden tot vernietiging | l'arbitrage, seule la partie de la sentence contenant des décisions sur les questions non soumises à l'arbitrage pourra être annulée; ou iv) que la sentence n'est pas motivée; ou v) que la constitution du tribunal arbitral, ou la procédure arbitrale, n'a pas été conforme à la convention des parties, à condition que cette convention ne soit pas contraire à une disposition de la sixième partie du présent Code à laquelle les parties ne peuvent déroger, ou, à défaut d'une telle convention, qu'elle n'a pas été conforme à la sixième partie du présent Code; à l'exception de l'irrégularité touchant à la constitution du tribunal arbitral, ces |
van de arbitrale uitspraak, als blijkt dat zij op de uitspraak geen | irrégularités ne peuvent toutefois donner lieu à annulation de la |
invloed hadden, behalve voor wat betreft een onregelmatigheid inzake | sentence arbitrale s'il est établi qu'elles n'ont pas eu d'incidence |
de samenstelling van het scheidsgerecht; of | sur la sentence; ou |
vi) dat het scheidsgerecht zijn bevoegdheden heeft overschreden; of | vi) que le tribunal arbitral a excédé ses pouvoirs; ou |
b) de rechtbank van eerste aanleg vaststelt : | b) le tribunal de première instance constate : |
i) dat het voorwerp van het geschil niet vatbaar is voor arbitrage; of | i) que l'objet du différend n'est pas susceptible d'être réglé par |
voie d'arbitrage; ou | |
ii) dat de uitspraak in strijd is met de openbare orde; of | ii) que la sentence est contraire à l'ordre public; ou |
iii) dat de uitspraak is verkregen door bedrog. | iii) que la sentence a été obtenue par fraude. |
[...] ». | [...] ». |
B.10.2. Die bepaling voorziet op limitatieve wijze in de | B.10.2. Cette disposition prévoit de manière limitative les |
mogelijkheden, voor de partijen bij de arbitrale uitspraak, om van de | possibilités, pour les parties à la sentence arbitrale, d'obtenir du |
rechter van de rechterlijke macht de vernietiging ervan te verkrijgen. | juge judiciaire l'annulation de celle-ci. La Cour est interrogée sur |
Aan het Hof wordt een vraag gesteld over het daaruit voortvloeiende | |
verschil in behandeling in zoverre zij voor derden niet voorziet in de | la différence de traitement qu'elle crée en ce qu'elle ne prévoit pas |
mogelijkheid om de vernietiging van de uitspraak te verkrijgen, zelfs | de possibilité pour les tiers d'obtenir l'annulation de la sentence, |
in de in paragraaf 3, b), van die bepaling beoogde gevallen waarin de | même dans les cas, visés au paragraphe 3, b), de cette disposition, |
rechtbank de nietigheid van de uitspraak ambtshalve vaststelt, behalve | dans lesquels le tribunal constate d'office la nullité de la sentence, |
in geval van bedrog. | sauf en cas de fraude. |
B.10.3. Bij een arrest van 29 januari 1993, waaraan in de | B.10.3. Par un arrêt du 29 janvier 1993 cité par la décision de |
verwijzingsbeslissing wordt gerefereerd, heeft het Hof van Cassatie geoordeeld : | renvoi, la Cour de cassation a jugé : |
« Overwegende dat, overeenkomstig artikel 1704, 3°, a, van het | « Attendu que, conformément à l'article 1704, 3°, du Code judiciaire, |
Gerechtelijk Wetboek, een scheidsrechterlijke uitspraak kan worden | une sentence arbitrale peut être annulée si elle a été obtenue par fraude; |
vernietigd indien zij door bedrog verkregen is; | |
Dat, ingevolge de relativiteit van de arbitrale beslissing, de | Qu'en raison de la relativité d'une sentence arbitrale, la demande |
nietigheidsvordering tegen een beslissing gewezen door de rechter op | d'annulation d'une décision rendue par le juge, fondée sur l'article |
grond van artikel 1704 van het Gerechtelijk Wetboek in de regel | 1704 du Code judiciaire, ne peut, en principe, être intentée que par |
slechts door de in het arbitrale geding betrokken partijen kan worden | les parties mises en cause dans une procédure arbitrale pour une des |
ingesteld op een van de gronden beperkend opgesomd in dat artikel; | raisons énumérées limitativement par cet article; |
Dat een derde evenwel voor de rechter op grond van bedrog een | Que, toutefois, un tiers peut attaquer une sentence arbitrale devant |
scheidsrechterlijke uitspraak kan bestrijden als die uitspraak volgt | le juge pour cause de fraude lorsque cette sentence résulte d'un |
op een gefingeerd geschil dat enkel tot doel heeft de rechten van die | litige simulé dont le seul but est de porter atteinte aux droits de ce |
derde te schaden; | tiers; |
Dat in dergelijk geval de derde, door de arbitrale overeenkomst en de | Que, dans un tel cas, le tiers, en raison de la convention arbitrale |
uitvoering ervan, een belanghebbende partij wordt; dat het recht op | |
toegang tot de rechter zou worden miskend indien een | et de son exécution, devient une partie intéressée; que le droit de |
nietigheidsvordering door een aldus betrokken derde niet kon worden | saisir le juge serait violé si une demande d'annulation intentée par |
toegelaten; » (Arr. Cass., 1993, nr. 64). B.10.4. Bij dat arrest heeft het Hof van Cassatie aanvaard dat een derde bij een arbitrale uitspraak de vernietiging ervan kan verkrijgen, maar uitsluitend in de hypothese dat het aan arbitrage voorgelegde geschil is gefingeerd teneinde zijn rechten te schaden, door te oordelen dat de derde, in die specifieke hypothese, moest worden beschouwd als een betrokken partij. B.11.1. Het verschil in behandeling dat in de tweede prejudiciële vraag in het geding is, berust op het criterium van de hoedanigheid van partij of van derde bij de arbitrale uitspraak. Een dergelijk criterium is objectief. Het Hof moet nagaan of het relevant is ten aanzien van het doel van de maatregel. B.11.2. De vordering tot vernietiging van een arbitrale uitspraak is geen rechtsmiddel dat vergelijkbaar is met de rechtsmiddelen die openstaan tegen de rechterlijke beslissingen; zij vormt geen beroepsprocedure. Het betreft een specifieke procedure voor de | un tiers ainsi concerné ne pouvait être admise; » (Pas., 1993, n° 64). B.10.4. Par cet arrêt, la Cour de cassation a admis qu'un tiers à une sentence arbitrale puisse en obtenir l'annulation, mais uniquement dans l'hypothèse où le litige soumis à l'arbitrage a été simulé dans le but de porter atteinte à ses droits, en jugeant que dans cette hypothèse spécifique, le tiers devait être considéré comme une partie intéressée. B.11.1. La différence de traitement en cause dans la seconde question préjudicielle repose sur le critère de la qualité de partie ou de tiers à la sentence arbitrale. Un tel critère est objectif. La Cour doit examiner s'il est pertinent au regard de l'objet de la mesure. B.11.2. La demande d'annulation d'une sentence arbitrale n'est pas une voie de recours comparable aux voies de recours ouvertes contre les décisions judiciaires; elle ne constitue pas une procédure d'appel. Il |
arbitrage, die alleen kan worden uitgeoefend op basis van bepaalde | s'agit d'une procédure spécifique à l'arbitrage, qui ne peut être |
grondslagen die op limitatieve wijze bij de wet zijn opgesomd, en die | exercée que sur la base de certains fondements limitativement énumérés |
alleen ertoe strekt bepaalde onregelmatigheden van de uitspraak te | par la loi et ne vise qu'à remédier à certaines irrégularités de la |
verhelpen. Indien de vordering gegrond wordt verklaard, wordt de | sentence. Si la demande est jugée fondée, la sentence est annulée mais |
uitspraak vernietigd, maar de arbitrageovereenkomst blijft in principe | la convention d'arbitrage demeure en principe valable de sorte que, le |
geldig, zodat, in voorkomend geval, de arbitrageprocedure ab initio | cas échéant, la procédure arbitrale peut être reprise ab initio, entre |
kan worden hervat tussen dezelfde partijen. | les mêmes parties. |
B.11.3. Ten aanzien van de kenmerken en de doelstellingen van de | B.11.3. Au regard des caractéristiques et des buts de la procédure en |
procedure tot vernietiging van de arbitrale uitspraak bevinden de | annulation de la sentence arbitrale, les parties et les tiers à la |
partijen en de derden bij de uitspraak zich in essentieel | |
verschillende situaties. Door hun geschil aan arbitrage voor te | sentence se trouvent dans des situations essentiellement différentes. |
leggen, hebben de partijen immers ervoor gekozen de mogelijkheden van | En effet, en soumettant leur différend à l'arbitrage, les parties ont |
beroep tegen de beslissing bij de rechter van de rechterlijke macht te | choisi de limiter les possibilités de recours contre la décision |
beperken tot de hypothesen waarin die is aangetast door een van de | auprès du juge judiciaire aux hypothèses dans lesquelles elle est |
gebreken die in de in het geding zijnde bepaling zijn opgesomd, en | affectée d'un des vices énumérés par la disposition en cause et se |
hebben zij zich overigens de uitoefening van een beroep met volle | sont interdit par ailleurs l'exercice d'un recours de pleine |
rechtsmacht ontzegd. De derden daarentegen zijn niet betrokken bij de | juridiction. Les tiers, en revanche, ne sont pas concernés par les |
gebreken die de arbitrale beslissing op zich kunnen aantasten, maar | vices pouvant affecter la décision arbitrale en elle-même, mais bien |
wel bij de noodzaak de tegenstelbaarheid ervan te hunnen aanzien | par la nécessité de faire échec à l'opposabilité de celle-ci à leur |
onwerkdadig te maken, hetgeen niet het doel van de | égard, ce qui n'est pas l'objet de la procédure en annulation. Il en |
vernietigingsprocedure is. Hieruit vloeit voort dat het verschil in | |
behandeling tussen de partijen en de derden, ten aanzien van de | résulte que la différence de traitement entre les parties et les |
mogelijkheid om de vernietiging van de uitspraak te vorderen, op een | tiers, en ce qui concerne la possibilité de demander l'annulation de |
relevant criterium berust. | la sentence, repose sur un critère pertinent. |
B.12. Het gegeven dat, volgens de lering van het voormelde arrest van | B.12. La circonstance que, suivant l'enseignement de l'arrêt de la |
het Hof van Cassatie van 29 januari 1993, de derde die is benadeeld | Cour de cassation du 29 janvier 1993 précité, le tiers lésé par une |
door een arbitrale beslissing die door bedrog is verkregen met als | décision arbitrale acquise par fraude dans l'unique but de porter |
enig doel afbreuk te doen aan zijn rechten, het statuut van betrokken | atteinte à ses droits acquière le statut de partie intéressée lui |
partij verkrijgt waardoor hij de vernietiging van de uitspraak kan | permettant d'introduire une demande d'annulation de la sentence ne |
vorderen, wijzigt die vaststelling niet. De situatie van die door | modifie pas ce constat. En effet, la situation de ce tiers lésé par la |
bedrog benadeelde derde, die in dat geval betrokken partij wordt, | fraude, qui, dans ce cas, devient partie intéressée, est |
verschilt immers wezenlijk van die van elke derde aan wie de uitspraak | essentiellement différente de celle de tout tiers à qui la sentence |
zou kunnen worden tegengesteld, zonder dat er sprake is van bedrog, | pourrait être opposée, sans qu'il soit question de fraude, dans le |
tijdens een gerechtelijke procedure, en die niet zou kunnen worden | cours d'une procédure judiciaire, et qui ne saurait être considéré |
beschouwd als een bij de arbitrageovereenkomst betrokken partij. De | comme partie intéressée à la convention arbitrale. Le respect des |
naleving van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet verplicht de | articles 10 et 11 de la Constitution n'impose pas au législateur |
wetgever niet ertoe de mogelijkheid om de arbitrale uitspraak door | d'étendre à tous les tiers à qui la sentence arbitrale pourrait être |
middel van de vernietiging aan te vechten, uit te breiden tot alle | opposée, en dehors de la circonstance particulière de la fraude, la |
derden aan wie de arbitrale uitspraak zou kunnen worden tegengesteld, | faculté de combattre celle-ci par la voie de l'annulation. |
behoudens het bijzondere geval van bedrog. | |
B.13. Het feit dat derden bij de arbitrale uitspraak worden | B.13. Enfin, l'exclusion des tiers à la sentence arbitrale du droit de |
uitgesloten van het recht om de vernietiging ervan te vorderen, heeft | demander l'annulation de celle-ci n'entraîne pas pour eux de |
voor hen ten slotte geen onevenredige gevolgen, aangezien, gelet op | conséquences disproportionnées dès lors que, compte tenu de la réponse |
het antwoord op de eerste prejudiciële vraag, hun rechten voldoende | apportée à la première question préjudicielle, leurs droits sont |
zijn beschermd door de mogelijkheid om te hunnen aanzien de | suffisamment protégés par la possibilité de faire échec à |
tegenstelbaarheid van de uitspraak onwerkdadig te maken door | l'opposabilité à leur égard de la sentence en exerçant la voie de la |
derdenverzet in te stellen. | tierce opposition. |
B.14. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.14. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
- Artikel 1122 van het Gerechtelijk Wetboek schendt de artikelen 10 en | - L'article 1122 du Code judiciaire viole les articles 10 et 11 de la |
11 van de Grondwet in zoverre het de door een arbitrale uitspraak | Constitution en ce qu'il exclut du bénéfice de la tierce opposition |
benadeelde derden uitsluit van het voordeel van het derdenverzet. | les tiers lésés par une sentence arbitrale. |
- Artikel 1717 van het Gerechtelijk Wetboek schendt de artikelen 10 en | - L'article 1717 du Code judiciaire ne viole pas les articles 10 et 11 |
11 van de Grondwet niet in die interpretatie dat het de door een | de la Constitution en ce qu'il est interprété comme n'autorisant les |
arbitrale uitspraak benadeelde derden enkel in geval van bedrog | tiers lésés par une sentence arbitrale à introduire un recours en |
toelaat een beroep tot vernietiging van die beslissing in te stellen. | annulation de cette décision qu'en cas de fraude. |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 16 februari 2017. | la Cour constitutionnelle, le 16 février 2017. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
J. Spreutels | J. Spreutels |