← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 16/2017 van 9 februari 2017 Rolnummers 6350 en 6380 In zake
: de prejudiciële vragen over artikel 33 van de wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve
sancties, gesteld door de Politierechtbank Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters
E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 16/2017 van 9 februari 2017 Rolnummers 6350 en 6380 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 33 van de wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve sancties, gesteld door de Politierechtbank Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) | Extrait de l'arrêt n° 16/2017 du 9 février 2017 Numéros du rôle : 6350 et 6380 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 33 de la loi du 24 juin 2013 relative aux sanctions administratives communales, posées par le Tribunal La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges J.-(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 16/2017 van 9 februari 2017 | Extrait de l'arrêt n° 16/2017 du 9 février 2017 |
Rolnummers 6350 en 6380 | Numéros du rôle : 6350 et 6380 |
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 33 van de wet van 24 | En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 33 de la |
juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve sancties, | loi du 24 juin 2013 relative aux sanctions administratives communales, |
gesteld door de Politierechtbank Antwerpen, afdeling Mechelen, en door | posées par le Tribunal de police d'Anvers, division Malines, et par le |
de Politierechtbank West-Vlaanderen, afdeling Brugge. | Tribunal de police de Flandre occidentale, division Bruges. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de | composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges |
rechters J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. | J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, |
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder | assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De |
voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, | Groot, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
a. Bij vonnis van 22 januari 2016 in zake de bvba « SPS » Car Rental » | a. Par jugement du 22 janvier 2016 en cause de la SPRL « SPS Car |
tegen de stad Lier, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | Rental » contre la ville de Lierre, dont l'expédition est parvenue au |
ingekomen op 4 februari 2016, heeft de Politierechtbank Antwerpen, | greffe de la Cour le 4 février 2016, le Tribunal de police d'Anvers, |
afdeling Mechelen, de volgende prejudiciële vragen gesteld : | division Malines, a posé les questions préjudicielles suivantes : |
« Schendt artikel 33 van de wet van 24 juni 2013 betreffende de | « L'article 33 de la loi du 24 juin 2013 relative aux sanctions |
gemeentelijke administratieve sancties, dat een ' vermoeden van schuld | administratives communales, qui établit une ' présomption de |
' invoert ten laste van de houder van de kentekenplaat van het | culpabilité ' à charge du titulaire de la plaque d'immatriculation du |
voertuig, inzonderheid indien het gaat om een verhuurbedrijf dat | véhicule, en particulier lorsqu'il s'agit d'une entreprise de location |
voertuigen voor een korte termijn verhuurt, de artikelen 10 en 11 van | de véhicules pour une courte période, viole-t-il les articles 10 et 11 |
de Grondwet, eventueel in samenhang met artikel 6.2 van het Europees | de la Constitution, éventuellement en combinaison avec l'article 6.2 |
Verdrag van de Rechten van de Mens (vermoeden van onschuld) ? | de la Convention européenne des droits de l'homme (présomption |
Schendt voormeld artikel 33 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet | d'innocence) ? L'article 33 précité viole-t-il les articles 10 et 11 de la |
doordat de administratieve geldboeten bij afwezigheid van de | Constitution en ce qu'en l'absence du conducteur, les amendes |
bestuurder ten allen tijde ten laste van de houder van de | administratives sont toujours mises à charge du titulaire de la plaque |
kentekenplaat van het voertuig gelegd worden, terwijl de artikelen | d'immatriculation du véhicule, alors que les articles 67bis et 67ter |
67bis en artikel 67ter van de Wegverkeerswet van 16 maart 1968 hetzij | de la loi du 16 mars 1968 relative à la police de la circulation |
de natuurlijke persoon, hetzij rechtspersoon, op wiens naam het | routière donnent à la personne physique ou morale au nom de laquelle |
voertuig is ingeschreven wel de mogelijkheid bieden om aan de | le véhicule est immatriculé la possibilité d'échapper aux poursuites, |
vervolging te ontsnappen, precies door de identiteit van de persoon | précisément en communiquant l'identité de la personne responsable du |
die het voertuig onder zich heeft te kennen te geven ? ». | véhicule ? ». |
b. Bij vonnis van 14 maart 2016 in zake Jeanine Baert tegen de stad | b. Par jugement du 14 mars 2016 en cause de Jeanine Baert contre la |
Oostende en Steven Laleman, waarvan de expeditie ter griffie van het | ville d'Ostende et Steven Laleman, dont l'expédition est parvenue au |
Hof is ingekomen op 16 maart 2016, heeft de Politierechtbank | greffe de la Cour le 16 mars 2016, le Tribunal de police de Flandre |
West-Vlaanderen, afdeling Brugge, de volgende prejudiciële vraag | occidentale, division Bruges, a posé la question préjudicielle |
gesteld : | suivante : |
« Schendt art. 33 van de wet van 24 juni 2013 in de interpretatie dat | « L'article 33 de la loi du 24 juin 2013, interprété en ce sens qu'il |
s'agit d'une présomption irréfragable de culpabilité, viole-t-il les | |
het gaat om een onweerlegbaar vermoeden van schuld art. 10 en 11 van | articles 10 et 11 de la Constitution, alors que l'article 67bis de la |
de Grondwet, terwijl art. 67bis Wet Politie Wegverkeer uitdrukkelijk | loi relative à la police de la circulation routière prévoit |
voorziet in een weerlegbaar vermoeden van schuld ? ». | expressément une présomption réfragable de culpabilité ? ». |
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 6350 en 6380 van de rol van | Ces affaires, inscrites sous les numéros 6350 et 6380 du rôle de la |
het Hof, werden samengevoegd. | Cour, ont été jointes. |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1.1. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid met de | |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | |
met het vermoeden van onschuld zoals gewaarborgd bij artikel 6.2 van | |
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, van artikel 33 van | B.1.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 33 de |
de wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve | la loi du 24 juin 2013 relative aux sanctions administratives |
sancties (hierna : de wet van 24 juni 2013) in zoverre daarin zou | communales (ci-après : la loi du 24 juin 2013) avec les articles 10 et |
11 de la Constitution, combinés ou non avec la présomption | |
worden voorzien dat de administratieve geldboete die kan worden | d'innocence, telle qu'elle est garantie par l'article 6.2 de la |
opgelegd wegens welbepaalde verkeersinbreuken, « bij afwezigheid van | Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il prévoirait |
de bestuurder », te allen tijde ten laste wordt gelegd van de houder | qu'« en cas d'absence du conducteur », l'amende administrative pouvant |
van de kentekenplaat van het voertuig waarmee een verkeersovertreding | être infligée pour certaines infractions de roulage est toujours mise |
à charge du titulaire de la plaque d'immatriculation du véhicule | |
werd begaan en aldus een onweerlegbaar vermoeden van schuld zou worden | impliqué dans l'infraction concernée et créerait ainsi une présomption |
ingevoerd en in zoverre daarbij zou worden afgeweken van de regeling | irréfragable de culpabilité, et en ce qu'il dérogerait aux règles |
vervat in de artikelen 67bis en 67ter van de wetten betreffende de | contenues dans les articles 67bis et 67ter des lois relatives à la |
politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij het koninklijk besluit | police de la circulation routière, coordonnées par l'arrêté royal du |
van 16 maart 1968 (hierna : de Wegverkeerswet). | 16 mars 1968 (ci-après : la loi relative à la police de la circulation |
B.1.2. Het in het geding zijnde artikel 33 van de wet van 24 juni 2013 bepaalt : | routière). B.1.2. L'article 33, en cause, de la loi du 24 juin 2013 dispose : |
« De Koning regelt, bij een besluit vastgesteld na overleg in de | « Le Roi règle, par arrêté délibéré en Conseil des ministres, la |
Ministerraad, de wijze van inning van de administratieve geldboete. | manière de percevoir l'amende administrative. |
De administratieve geldboetes worden geïnd ten voordele van de | Les amendes administratives sont perçues au profit de la commune. |
gemeente. Voor de in artikel 3, 3°, bedoelde inbreuken wordt bij afwezigheid van | Pour les infractions visées à l'article 3, 3°, l'amende administrative |
de bestuurder de administratieve geldboete ten laste gelegd van de | est, en cas d'absence du conducteur, mise à charge du titulaire de la |
houder van de kentekenplaat van het voertuig. | plaque d'immatriculation du véhicule. |
De in artikel 21, § 4, 2° tot 4°, bedoelde personen zijn gemachtigd om | Les personnes visées à l'article 21, § 4, 2° à 4°, sont habilitées à |
de identiteit van de houder van de kentekenplaat op te vragen bij de | demander l'identité du titulaire de la plaque d'immatriculation à |
overheid die belast is met de inschrijving van de voertuigen, op | l'autorité en charge de l'immatriculation des véhicules, et ce, |
voorwaarde dat zij voorafgaandelijk een machtiging verkregen hebben | moyennant l'obtention préalable d'une autorisation du Comité sectoriel |
van het Sectoraal Comité voor de Federale Overheid. | pour l'Autorité fédérale. |
De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, de ' Union des Villes | La ' Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten ', l'Union des Villes |
et Communes de Wallonie ' en de Vereniging van de Stad en de Gemeenten | et Communes de Wallonie et l'Association de la Ville et des Communes |
van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kunnen voor hun leden aan het | de la Région de Bruxelles-Capitale peuvent demander une autorisation |
Sectoraal Comité voor de Federale Overheid een algemene machtiging | générale d'accès aux données de la Direction pour l'Immatriculation |
vragen tot toegang tot de gegevens van de Directie Inschrijvingen van | des Véhicules, pour leurs membres, au Comité sectoriel pour l'Autorité |
Voertuigen ». | fédérale ». |
B.1.3. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vragen blijkt dat ze | B.1.3. Il ressort du libellé des questions préjudicielles que |
enkel betrekking hebben op het derde lid van artikel 33 van de wet van | celles-ci concernent uniquement l'article 33, alinéa 3, de la loi du |
24 juni 2013, zodat het Hof zijn onderzoek beperkt tot die bepaling. | 24 juin 2013, de sorte que la Cour limite son examen à cette disposition. |
B.1.4. Artikel 3, 3°, van dezelfde wet van 24 juni 2013, waarnaar in | B.1.4. L'article 3, 3°, de la même loi du 24 juin 2013, auquel la |
de in het geding zijnde bepaling wordt verwezen, bepaalt : | disposition en cause renvoie, dispose : |
« In afwijking van artikel 2, § 1, kan de gemeenteraad bovendien in | « Par dérogation à l'article 2, § 1er, le conseil communal peut, en |
zijn reglementen of verordeningen een administratieve sanctie voorzien | outre, prévoir dans ses règlements ou ordonnances une sanction |
zoals bedoeld in artikel 4, § 1, 1° : | administrative telle que définie à l'article 4, § 1er, 1° : |
[...] | [...] |
3° voor de volgende inbreuken die worden bepaald door de Koning, bij | 3° pour les infractions suivantes qui sont déterminées par le Roi par |
een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, op basis van de | |
algemene reglementen bedoeld in artikel 1, eerste lid, van de wet van | arrêté délibéré en Conseil des ministres sur la base des règlements |
16 maart 1968 betreffende de politie over het wegverkeer en met | généraux visés à l'article 1er, alinéa 1er, de la loi du 16 mars 1968 |
uitzondering van de overtredingen op autosnelwegen, meer in het | relative à la police de la circulation routière et à l'exception des |
bijzonder : | infractions qui ont lieu sur les autoroutes, en particulier : |
- de overtredingen betreffende het stilstaan en het parkeren; | - les infractions relatives à l'arrêt et au stationnement; |
- de overtredingen van de bepalingen betreffende de verkeersborden C3 | - les infractions aux dispositions concernant les signaux C3 et F103, |
en F103, uitsluitend vastgesteld door automatisch werkende toestellen, | constatées exclusivement au moyen d'appareils fonctionnant |
bedoeld in artikel 62 van dezelfde wet ». | automatiquement, visés à l'article 62 de la même loi ». |
Ten aanzien van de nuttigheid van de prejudiciële vragen en de | Quant à l'utilité des questions préjudicielles et à la compétence du |
bevoegdheid van de federale wetgever | législateur fédéral |
B.2.1. Volgens de Vlaamse Regering behoeven de prejudiciële vragen | B.2.1. Selon le Gouvernement flamand, les questions préjudicielles |
geen antwoord, vermits de in het geding zijnde bepaling niet van | n'appellent pas de réponse, puisque la disposition en cause ne |
toepassing zou zijn op de geschillen voor de verwijzende rechters. | s'appliquerait pas aux litiges portés devant les juges a quo. |
De overtredingen die het voorwerp uitmaken van die geschillen zouden | Les infractions qui font l'objet de ces litiges concerneraient en |
immers inbreuken op aanvullende verkeersreglementen betreffen, die | effet des infractions aux règlements complémentaires de circulation, |
ressorteren onder de bevoegdheid van het Vlaamse Gewest. Bijgevolg zou | lesquels relèvent de la compétence de la Région flamande. Par |
de wet van 24 juni 2013, met inbegrip van de in het geding zijnde | conséquent, la loi du 24 juin 2013, y compris la disposition en cause, |
bepaling, niet de basis kunnen zijn voor het bestraffen van die | ne pourrait constituer le fondement de la répression de ces |
overtredingen. | infractions. |
B.2.2. In ondergeschikte orde verzoekt de Vlaamse Regering het Hof om, | B.2.2. A titre subsidiaire, le Gouvernement flamand demande à la Cour |
voorafgaand aan de beantwoording van de prejudiciële vragen, vast te | de constater, avant de répondre aux questions préjudicielles, que |
stellen dat artikel 33 van de wet van 24 juni 2013 is aangetast door | l'article 33 de la loi du 24 juin 2013 serait entaché d'un excès de |
bevoegdheidsoverschrijding, indien het zo zou worden geïnterpreteerd | |
dat het van toepassing is op overtredingen van de bepalingen | compétence s'il était interprété en ce sens qu'il s'applique aux |
betreffende het stilstaan en parkeren en betreffende de verkeersborden | infractions aux dispositions relatives à l'arrêt et au stationnement |
C3 en F103, vastgesteld door automatisch werkende toestellen, omdat | et aux infractions aux signaux C3 et F103, constatées au moyen |
het een sanctiemechanisme met betrekking tot aanvullende | d'appareils fonctionnant automatiquement, parce qu'il s'agirait d'un |
verkeersreglementen zou betreffen, wat tot de bevoegdheid van de gewesten behoort. | mécanisme de sanction portant sur les règlements complémentaires de |
B.3. Het staat in beginsel aan de verwijzende rechter om na te gaan of | circulation, qui relèvent de la compétence des régions. |
het nuttig is aan het Hof een prejudiciële vraag te stellen over een | B.3. Il appartient en principe au juge a quo de vérifier s'il est |
bepaling die hij van toepassing acht op het geschil ten gronde. | utile de poser une question préjudicielle à la Cour au sujet d'une |
Slechts wanneer die bepaling klaarblijkelijk niet van toepassing is op | disposition qu'il estime applicable au litige au fond. Ce n'est que |
het geschil, kan het Hof de vraag onontvankelijk verklaren. | lorsque tel n'est manifestement pas le cas que la Cour peut déclarer |
B.4.1. Het in het geding zijnde artikel 33, derde lid, van de wet van | la question irrecevable. |
24 juni 2013 verwijst voor de afbakening van zijn toepassingsgebied | B.4.1. L'article 33, alinéa 3, en cause, de la loi du 24 juin 2013 |
renvoie, en ce qui concerne la délimitation de son champ | |
naar artikel 3, 3°, van diezelfde wet. | d'application, à l'article 3, 3°, de cette même loi. |
Bij zijn arrest nr. 44/2015 van 23 april 2015 heeft het Hof, nadat het | Par son arrêt n° 44/2015 du 23 avril 2015, la Cour, après avoir |
de bevoegdheid van de federale overheid voor de algemene | rappelé la compétence fédérale en ce qui concerne les règlements |
verkeersreglementen en de bevoegdheid van de gewesten voor de | généraux de circulation et la compétence régionale en ce qui concerne |
aanvullende verkeersreglementen in herinnering heeft gebracht, inzake | les règlements complémentaires de circulation, a jugé ce qui suit, au |
het voormelde artikel 3, 3°, van de wet van 24 juni 2013 geoordeeld : | sujet de l'article 3, 3°, précité, de la loi du 24 juin 2013 : |
« B.12.3. Uit het bestreden artikel 3, 3°, van de wet van 24 juni | « B.12.3. Il découle de l'article 3, 3°, attaqué, de la loi du 24 juin |
2013, en inzonderheid de verwijzing naar de algemene reglementen | 2013, et en particulier de la référence aux règlements généraux visés |
bedoeld in artikel 1, eerste lid, van de Wegverkeerswet, vloeit voort | à l'article 1er, alinéa 1er, de la loi relative à la police de la |
dat de inbreuken die de Koning bepaalt en ten aanzien waarvan de | circulation routière, que les infractions déterminées par le Roi et |
gemeenten administratieve sancties kunnen opleggen, beperkt zijn tot | pour lesquelles les communes peuvent imposer des sanctions |
overtredingen van de algemene reglementen. Dat werd uitdrukkelijk | administratives se limitent aux infractions aux règlements généraux. |
bevestigd in de parlementaire voorbereiding : | Ceci a été explicitement confirmé dans les travaux préparatoires : |
' De overtredingen betreffende het stilstaan en parkeren op algemene | ' Les infractions relatives à l'arrêt et au stationnement au sens |
wijze worden toegevoegd in de nieuwe wet. In concreto gaat het over | général sont ajoutées à la nouvelle loi. Cela concerne concrètement |
alle overtredingen betreffende het stilstaan en parkeren die in het | les infractions relatives à l'arrêt et au stationnement reprises dans |
Koninklijk Besluit van 1 december 1975 houdende algemeen reglement op | l'arrêté royal du 1er décembre 1975 portant règlement général de la |
de politie van het wegverkeer en van het gebruik van de openbare weg, | police de la circulation routière et de l'usage de la voie publique, |
zijn opgenomen en die expliciet in een in Ministerraad overlegd | qui seront prévues expressément dans un arrêté royal délibéré en |
koninklijk besluit voorzien zullen worden. | Conseil des ministres. |
Er wordt uitdrukkelijk een uitzondering gemaakt voor de | Une exception est expressément faite pour les infractions de |
parkeerovertredingen op autosnelwegen. | stationnement sur autoroutes. |
Het spreekt voor zich dat de bevoegdheid die aan de gemeenten gegeven | Il va de soi que la compétence qui est donnée aux communes de pouvoir |
wordt om een sanctie te kunnen opleggen voor de overtredingen inzake | |
het stilstaan en parkeren enkel betrekking zal kunnen hebben op de | établir une sanction dans le domaine des infractions en matière |
overtredingen inzake het stilstaan en parkeren die onder de federale | d'arrêt et de stationnement ne pourra concerner que les infractions en |
bevoegdheid blijven vallen ' (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC | matière d'arrêt et de stationnement qui restent de compétence fédérale |
53-2712/001, p. 8). | ' (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2712/001, p. 8). |
B.12.4. Vermits de machtiging aan de Koning beperkt is tot | B.12.4. L'habilitation conférée au Roi étant limitée à des infractions |
overtredingen van de algemene reglementen, maakt het bestreden artikel | aux règlements généraux, l'article 3, 3°, attaqué, fait partie des |
3, 3°, deel uit van de regels van de algemene politie en de | règles de police générale et de la réglementation relative à la |
reglementering op het verkeer en vervoer, die tot de bevoegdheid van | circulation et aux transports, qui sont du ressort de l'autorité |
de federale overheid behoren ». | fédérale ». |
B.4.2. Het in het geding zijnde artikel 33 van de wet van 24 juni 2013 | B.4.2. L'article 33, en cause, de la loi du 24 juin 2013 règle la |
regelt de procedure tot inning van een administratieve geldboete, | procédure de perception des amendes administratives infligées pour des |
opgelegd wegens de inbreuken bedoeld in artikel 3, 3°, van diezelfde | infractions visées à l'article 3, 3°, de la même loi. |
wet. B.4.3. Uit de verwijzingsbeslissingen blijkt dat in casu geldboeten | B.4.3. Il ressort des décisions de renvoi qu'en l'espèce, des amendes |
werden opgelegd, op grond van verordeningen die door de gemeenteraad | ont été infligées sur la base d'ordonnances adoptées par le conseil |
werden aangenomen ter uitvoering van de machtiging verleend in artikel | |
3, 3°, van de voormelde wet, en rekening houdend met het koninklijk | communal en exécution de la délégation conférée par l'article 3, 3°, |
besluit van 9 maart 2014 betreffende de gemeentelijke administratieve | de la loi précitée, et compte tenu de l'arrêté royal du 9 mars 2014 |
sancties voor de overtredingen betreffende het stilstaan en het | relatif aux sanctions administratives communales pour les infractions |
parkeren en voor de overtredingen betreffende de verkeersborden C3 en | en matière d'arrêt et de stationnement et pour les infractions aux |
F103 vastgesteld met automatische werkende toestellen. | signaux C3 et F103 constatées au moyen d'appareils fonctionnant |
automatiquement. | |
In zoverre het gaat om overtredingen die in het koninklijk besluit van | Dans la mesure où il s'agit d'infractions mentionnées dans l'arrêté |
1 december 1975 houdende algemeen reglement op de politie van het | royal du 1er décembre 1975 portant règlement général sur la police de |
wegverkeer en van het gebruik van de openbare weg zijn opgenomen, kon | la circulation routière et de l'usage de la voie publique, le |
de federale wetgever de gemeenteraden ertoe machtigen dergelijke | législateur fédéral pouvait habiliter les conseils communaux à adopter |
verordeningen aan te nemen, ook wanneer de verkeerstekens betreffende | de telles ordonnances, même lorsque la signalisation relative à |
het stilstaan en parkeren en de verkeersborden C3 en F103 werden | l'arrêt et au stationnement et aux signaux C3 et F103 a été placée en |
geplaatst ter uitvoering van een aanvullend gemeentereglement, en kon | exécution d'un règlement communal complémentaire, et régler la |
hij de procedure tot inning van dergelijke boeten regelen. | procédure de perception de telles amendes. |
Immers, op grond van artikel 6, § 1, VIII, eerste lid, 1°, en van | En effet, sur la base de l'article 6, § 1er, VIII, alinéa 1er, 1°, et |
artikel 6, § 4, 3° van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot | de l'article 6, § 4, 3°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes |
hervorming der instellingen, zoals zij van toepassing waren bij de | institutionnelles, tels qu'ils étaient applicables lors de |
totstandkoming van de wet van 24 juni 2013, is de federale wetgever | l'élaboration de la loi du 24 juin 2013, le législateur fédéral est |
bevoegd voor de regels van de algemene politie en de reglementering op het verkeer en vervoer zoals vervat in het voormelde koninklijk besluit, wat tevens de bevoegdheid op de controle van de naleving door de weggebruikers van de verkeerstekens inzake het stilstaan en parkeren en de verkeersborden C3 en F103 omvat. B.4.4. Aldus blijkt niet dat de in het geding zijnde bepaling klaarblijkelijk niet van toepassing kan zijn in de zaken voor de verwijzende rechters. B.5. Het komt het Hof niet toe zich uit te spreken over de wijze | compétent pour édicter les règles de police générale et de la réglementation relatives aux communications et aux transports, telles qu'elles sont contenues dans l'arrêté royal précité, ce qui comprend également le pouvoir de contrôler le respect, par les usagers de la route, de la signalisation relative à l'arrêt et au stationnement et des signaux C3 et F103. B.4.4. Il n'apparaît donc pas que la disposition en cause ne soit manifestement pas applicable aux affaires portées devant les juges a quo. B.5. Il n'appartient pas à la Cour de se prononcer sur la manière dont |
waarop de gemeenteraad gebruik heeft gemaakt van de bevoegdheid die | le conseil communal a fait usage de la compétence que lui confère |
hem wordt verleend bij artikel 3, 3°, van de wet van 24 juni 2013. | l'article 3, 3°, de la loi du 24 juin 2013. |
B.6. De excepties worden verworpen. | B.6. Les exceptions sont rejetées. |
Ten aanzien van de prejudiciële vragen | Quant aux questions préjudicielles |
B.7.1. De verwijzende rechtscolleges wensen van het Hof te vernemen of | B.7.1. Les juridictions a quo interrogent la Cour sur la compatibilité |
artikel 33, derde lid, van de wet van 24 juni 2013 bestaanbaar is met | de l'article 33, alinéa 3, de la loi du 24 juin 2013 avec les articles |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang | 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec la présomption |
gelezen met het vermoeden van onschuld zoals gewaarborgd bij artikel | d'innocence, telle qu'elle est garantie par l'article 6.2 de la |
6.2 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in de | Convention européenne des droits de l'homme, dans l'interprétation |
interpretatie dat het een onweerlegbaar vermoeden van schuld invoert | selon laquelle il instaure une présomption irréfragable de culpabilité |
ten laste van de houder van de kentekenplaat van het voertuig waarmee | à charge du titulaire de la plaque d'immatriculation du véhicule |
een verkeersovertreding werd begaan. | impliqué dans une infraction routière. |
De verwijzende rechters vergelijken de in het geding zijnde bepaling | Les juges a quo comparent également la disposition en cause aux |
ook met de artikelen 67bis en 67ter van de Wegverkeerswet, die bepalen | articles 67bis et 67ter de la loi relative à la police de la circulation routière, qui disposent : |
: « Art. 67bis.Wanneer een overtreding van deze wet en haar |
« Art. 67bis.Lorsqu'une infraction à la présente loi et à ses arrêtés |
uitvoeringsbesluiten is begaan met een motorvoertuig, ingeschreven op | d'exécution est commise avec un véhicule à moteur, immatriculé au nom |
naam van een natuurlijke persoon, en de bestuurder bij de vaststelling | d'une personne physique et que le conducteur n'a pas été identifié au |
van de overtreding niet geïdentificeerd werd, wordt vermoed dat deze | moment de la constatation de l'infraction, cette infraction est censée |
is begaan door de titularis van de nummerplaat van het voertuig. Het | avoir été commise par le titulaire de la plaque d'immatriculation du |
vermoeden van schuld kan worden weerlegd met elk middel. | véhicule. La présomption de culpabilité peut être renversée par tout |
moyen de droit. | |
Art. 67ter.Wanneer een overtreding van deze wet en haar |
Art. 67ter.Lorsqu'une infraction à la présente loi et à ses arrêtés |
uitvoeringsbesluiten is begaan met een motorvoertuig, ingeschreven op | d'exécution est commise avec un véhicule à moteur, immatriculé au nom |
naam van een rechtspersoon, zijn de natuurlijke personen die de | d'une personne morale, les personnes physiques qui représentent la |
rechtspersoon in rechte vertegenwoordigen ertoe gehouden de identiteit | personne morale en droit sont tenues de communiquer l'identité du |
van de bestuurder op het ogenblik van de feiten mee te delen of, | conducteur au moment des faits ou, s'ils ne la connaissent pas, de |
indien zij die niet kennen, de identiteit van de persoon die het voertuig onder zich heeft. De mededeling moet gebeuren binnen een termijn van 15 dagen te rekenen vanaf de datum waarop de vraag om inlichtingen gevoegd bij het afschrift van het proces-verbaal werd verstuurd. Indien de persoon die het voertuig onder zich heeft niet de bestuurder was op het ogenblik van de feiten moet hij eveneens, op de wijze hierboven vermeld, de identiteit van de bestuurder meedelen. De natuurlijke personen die de rechtspersoon in rechte vertegenwoordigen als titularis van de nummerplaat of als houder van het voertuig, zijn ertoe gehouden de nodige maatregelen te nemen om aan deze verplichting te voldoen ». B.7.2. Vermits de verschillende prejudiciële vragen alle betrekking hebben op het wettelijk vermoeden van toerekenbaarheid dat door de in het geding zijnde bepaling zou worden ingevoerd, worden ze samen onderzocht. | communiquer l'identité de la personne responsable du véhicule. Cette communication doit avoir lieu dans les quinze jours de l'envoi de la demande de renseignements jointe à la copie du procès-verbal. Si la personne responsable du véhicule n'était pas le conducteur au moment des faits, elle est également tenue de communiquer l'identité du conducteur selon les modalités définies ci-dessus. Les personnes physiques qui représentent la personne morale en droit en tant que titulaire de la plaque d'immatriculation ou en tant que détenteur du véhicule sont tenues de prendre les mesures nécessaires en vue d'assurer le respect de cette obligation ». B.7.2. Etant donné qu'elles portent toutes sur la présomption légale d'imputabilité que la disposition en cause instaurerait, les différentes questions préjudicielles sont examinées conjointement. |
B.8.1. Met de invoering van een systeem van gemeentelijke | B.8.1. En instaurant un système de sanctions administratives |
administratieve sancties wilde de wetgever het bestraffen van | communales, le législateur entendait faciliter et accélérer la |
ongewenst gedrag en van kleinere vormen van overlast vergemakkelijken | répression d'incivilités et de dérangements mineurs, tout en allégeant |
en versnellen, waardoor de werklast van de strafgerechten zou worden | la charge des juridictions pénales (Doc. parl., Chambre, 1998-1999, n° |
verminderd (Parl. St., Kamer, 1998-1999, nr. 2031/1, pp. 2-3). | 2031/1, pp. 2-3). |
Terwijl de gemeentelijke administratieve sancties oorspronkelijk | Alors que les sanctions administratives communales étaient à l'origine |
werden geregeld in artikel 119bis van de Nieuwe Gemeentewet, heeft de | réglées par l'article 119bis de la Nouvelle loi communale, le |
législateur, en adoptant la loi du 24 juin 2013, a instauré un régime | |
wetgever bij de wet van 24 juni 2013 een op zichzelf staande regeling | autonome de sanctions administratives communales. En vertu de |
ingevoerd. Krachtens artikel 2, § 1, kan de gemeenteraad straffen of | l'article 2, § 1er, le conseil communal peut établir des peines ou des |
administratieve sancties bepalen voor de inbreuken op zijn reglementen | sanctions administratives pour les infractions à ses règlements ou |
of verordeningen, tenzij voor dezelfde inbreuken door of krachtens een | ordonnances, à moins que des peines ou des sanctions administratives |
wet, een decreet of een ordonnantie, straffen of administratieve | soient établies par ou en vertu d'une loi, d'un décret ou d'une |
sancties worden bepaald. In afwijking daarvan kan de gemeenteraad in | ordonnance pour les mêmes infractions. Par dérogation à ceci, le |
zijn reglementen of verordeningen ook in een administratieve sanctie | conseil communal peut en outre prévoir dans ses règlements ou |
voorzien voor bepaalde inbreuken vermeld in het Strafwetboek (artikel | ordonnances une sanction administrative pour certaines infractions |
3, 1° en 2°) en voor bepaalde inbreuken op de verkeerswetgeving | visées dans le Code pénal (article 3, 1° et 2°) et pour certaines |
infractions à la législation sur la circulation routière (article 3, | |
(artikel 3, 3°). | 3°). |
B.8.2. Artikel 3, 3°, van de wet van 24 juni 2013 en het ter | B.8.2. L'article 3, 3°, de la loi du 24 juin 2013 et l'arrêté royal |
uitvoering van die bepaling genomen koninklijk besluit laten toe dat | pris en exécution de cette disposition permettent d'infliger des |
gemeentelijke administratieve sancties worden opgelegd voor, | sanctions administratives communales, d'une part, pour les infractions |
enerzijds, overtredingen op het stilstaan en parkeren en, anderzijds, | relatives à l'arrêt et au stationnement et, d'autre part, pour les |
overtredingen op de verkeersborden C3 en F103 die worden vastgesteld | infractions aux signaux C3 et F103 constatées au moyen d'appareils |
met automatisch werkende toestellen, zoals bedoeld in artikel 62 van | fonctionnant automatiquement, visés à l'article 62 de la loi relative |
de Wegverkeerswet. | à la police de la circulation routière. |
Indien de gemeente gebruik wil maken van die machtiging dient zij | Si la commune souhaite faire usage de cette habilitation, elle doit le |
daarin bij verordening of bij reglement te voorzien en moet daarover | prévoir dans une ordonnance ou dans un règlement, et un protocole |
verplicht een protocolakkoord worden afgesloten tussen de bevoegde | d'accord à ce sujet doit obligatoirement être conclu entre le |
procureur des Konings en het college van burgemeester en schepenen. | procureur du Roi compétent et le collège des bourgmestre et échevins. |
De geschillen voor de verwijzende rechters betreffen een dergelijke « | Les litiges portés devant les juges a quo concernent une de ces « |
gemengde inbreuk » op de verkeerswetgeving. | infractions mixtes » à la législation sur la circulation routière. |
B.8.3. Met de invoering van een systeem van gemeentelijke | B.8.3. En instaurant un système de sanctions administratives |
administratieve sancties heeft de wetgever bewust een procedure | communales, le législateur a délibérément instauré une procédure |
ingevoerd die zich onderscheidt van de strafprocedure. | distincte de la procédure pénale. |
Specifiek wat de in artikel 3, 3°, van de wet van 24 juni 2013 | Spécifiquement en ce qui concerne les infractions routières visées à |
bedoelde verkeersinbreuken betreft, heeft hij de gemeenten de | l'article 3, 3°, de la loi du 24 juin 2013, il a voulu donner aux |
mogelijkheid willen verlenen om een eigen en meer efficiënt | communes la possibilité d'établir leur propre politique de |
verkeersbeleid te voeren (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC | stationnement efficace (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53 |
53-2712/001, pp. 5-6, en DOC 53-2712/006, p. 12) en heeft hij in de | 2712/001, pp. 5-6, et DOC 53-2712/006, p. 12) et a organisé une |
wet van 24 juni 2013 een aangepaste procedure georganiseerd, waartoe | procédure appropriée dans la loi du 24 juin 2013, dont fait aussi |
ook artikel 33 van die wet behoort. | partie l'article 33. |
B.8.4. De verwijzende rechters vergelijken de in het geding zijnde | B.8.4. Les juges a quo comparent la disposition en cause aux règles de |
bepaling met de procedureregels vervat in de artikelen 67bis en 67ter | procédure contenues dans les articles 67bis et 67ter de la loi |
van de Wegverkeerswet. | relative à la police de la circulation routière. |
B.8.5. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van | B.8.5. La différence de traitement entre certaines catégories de |
personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende | personnes qui découle de l'application de règles procédurales |
procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen | différentes dans des circonstances différentes n'est pas |
discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het | discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination |
verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die | que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces |
procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de | règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des |
daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. | droits des personnes concernées. |
B.9. De administratieve geldboete die krachtens artikel 3, 3°, van de | B.9. L'amende administrative pouvant être infligée en vertu de |
wet van 24 juni 2013 kan worden opgelegd, heeft tot doel de | l'article 3, 3°, de la loi du 24 juin 2013 a pour but de prévenir et |
overtredingen van de bepalingen betreffende het stilstaan en parkeren | de réprimer de manière générale les infractions aux dispositions |
en betreffende de verkeersborden C3 en F103 op algemene wijze te | relatives à l'arrêt et au stationnement et aux signaux C3 et F103. |
voorkomen en te bestraffen. Zij heeft derhalve in hoofdzaak een | Elle a donc principalement un caractère répressif et est de nature |
repressief karakter en is strafrechtelijk in de zin van artikel 6 van | pénale au sens de l'article 6 de la Convention européenne des droits |
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | de l'homme. |
Bijgevolg dienen de waarborgen vervat in die verdragsbepaling in acht | Il convient dès lors de respecter les garanties contenues dans cette |
te worden genomen. | disposition conventionnelle. |
B.10. Artikel 6.2 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens | B.10. L'article 6.2 de la Convention européenne des droits de l'homme |
houdt het vermoeden van onschuld in. | se rapporte à la présomption d'innocence. |
Wettelijke vermoedens zijn in beginsel niet in strijd met die | Les présomptions légales ne sont en principe pas contraires à cette |
verdragsbepaling (in die zin : EHRM, 7 oktober 1988, Salabiaku t. | disposition conventionnelle (cf. en ce sens : CEDH, 7 octobre 1988, |
Frankrijk, § 28; 20 maart 2001, Telfner t. Oostenrijk, § 16). Zij | Salabiaku c. France, § 28; 20 mars 2001, Telfner c. Autriche, § 16). |
moeten evenwel een redelijk verband van evenredigheid vertonen met het | Elles doivent toutefois être raisonnablement proportionnées au but |
wettig nagestreefde doel (EHRM, 23 juli 2002, Janosevic t. Zweden, § | légitime poursuivi (CEDH, 23 juillet 2002, Janosevic c. Suède, § 101; |
101; 23 juli 2002, Västberga Taxi Aktiebolag en Vulic t. Zweden, § | 23 juillet 2002, Västberga Taxi Aktiebolag en Vulic c. Suède, § 113), |
113), waarbij rekening moet worden gehouden met de ernst van de zaak | en prenant en compte la gravité de l'enjeu et en préservant les droits |
en waarbij het recht van verdediging moet worden gevrijwaard (EHRM, 4 | de la défense (CEDH, 4 octobre 2007, Anghel c. Roumanie, § 62). |
oktober 2007, Anghel t. Roemenië, § 62). | |
B.11.1. Wanneer vaststaat dat een overtreding is begaan met een | B.11.1. Lorsqu'il est établi qu'une infraction a été commise au moyen |
motorvoertuig, vermag de wetgever op wettige wijze aan te nemen dat | d'un véhicule automoteur, le législateur peut légitimement considérer |
die overtreding toerekenbaar is aan de persoon die het voertuig op | que cette infraction est imputable à la personne qui a fait |
zijn naam heeft laten inschrijven. Een dergelijk vermoeden is | immatriculer le véhicule à son nom. Une telle présomption est |
verantwoord door de onmogelijkheid om, in een aangelegenheid waarin er | justifiée par l'impossibilité, dans une matière où les infractions |
talrijke en vaak slechts vluchtig vast te stellen overtredingen zijn, | sont nombreuses et ne sont souvent apparentes que de manière fugitive, |
de identiteit van de dader anders en met zekerheid vast te stellen. | d'établir autrement, avec certitude, l'identité de l'auteur. C'est en |
Dit is in het bijzonder het geval voor de gemengde verkeersinbreuken | particulier le cas pour les infractions routières mixtes qui, en vertu |
die krachtens artikel 3, 3°, van de wet van 24 juni 2013 met een | de l'article 3, 3°, de la loi du 24 juin 2013, peuvent être |
administratieve geldboete kunnen worden bestraft, namelijk de | sanctionnées par une amende administrative, à savoir les infractions |
overtredingen betreffende het stilstaan en parkeren alsmede de | relatives à l'arrêt et au stationnement, ainsi que les infractions aux |
overtredingen van de bepalingen betreffende de verkeersborden C3 en | dispositions relatives aux signaux C3 et F103 constatées au moyen |
F103 die worden vastgesteld met automatisch werkende toestellen, | d'appareils fonctionnant automatiquement, à l'occasion desquelles il |
waarbij de overtreder vaak niet onmiddellijk kan worden | n'est bien souvent pas possible d'identifier immédiatement le |
geïdentificeerd. | contrevenant. |
B.11.2. Evenwel, in de interpretatie dat de geldboeten wegens de | B.11.2. Toutefois, dans l'interprétation selon laquelle les amendes |
verkeersinbreuken bedoeld in artikel 3, 3°, van de wet van 24 juni | infligées pour les infractions routières visées à l'article 3, 3°, de |
2013 steeds ten laste worden gelegd van de houder van de kentekenplaat | la loi du 24 juin 2013 sont toujours mises à charge du titulaire de la |
van het voertuig waarmee de betrokken verkeersinbreuk werd gepleegd, | plaque d'immatriculation du véhicule impliqué dans l'infraction |
en dus ook wanneer de kentekenplaathouder kan bewijzen dat die inbreuk | routière concernée, y compris donc lorsque le titulaire de la plaque |
hem niet kan worden toegerekend, doet de in het geding zijnde | d'immatriculation de ce véhicule peut prouver que cette infraction ne |
bepaling, doordat zij dat bewijs niet toelaat, op onevenredige wijze | lui est pas imputable, la disposition en cause, en ce qu'elle |
afbreuk aan het fundamentele beginsel van het vermoeden van onschuld. | n'autorise pas cette preuve, porte une atteinte disproportionnée au |
Bovendien wordt in die interpretatie ook niet de bedoeling van de | principe fondamental de la présomption d'innocence. En outre, le but |
wetgever bereikt dat de geldboete wordt opgelegd aan de werkelijke | poursuivi par le législateur, qui consiste à infliger l'amende à |
schuldige van de verkeersinbreuk. | l'auteur réel de l'infraction routière n'est pas atteint non plus dans |
cette interprétation. | |
B.11.3. In die interpretatie maakt de in het geding zijnde bepaling | B.11.3. Dans cette interprétation, la disposition en cause porte dès |
derhalve op discriminerende wijze inbreuk op artikel 6.2 van het | lors une atteinte discriminatoire à l'article 6.2 de la Convention |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens en dienen de prejudiciële | européenne des droits de l'homme et les questions préjudicielles |
vragen bevestigend te worden beantwoord. | appellent une réponse affirmative. |
B.12.1. Artikel 33 van de wet van 24 juni 2013 kan evenwel ook anders | B.12.1. L'article 33 de la loi du 24 juin 2013 peut toutefois recevoir |
worden begrepen, wanneer het in samenhang wordt gelezen met artikel 29 | une autre interprétation s'il est combiné avec l'article 29 de cette |
van die wet, dat specifiek de procedure voor het opleggen van | même loi, qui règle spécifiquement la procédure visant à infliger des |
gemeentelijke administratieve sancties bij de verkeersinbreuken | amendes administratives communales pour les infractions routières |
bedoeld in artikel 3, 3°, regelt. | visées à l'article 3, 3°. |
Volgens artikel 29 deelt de sanctionerend ambtenaar binnen vijftien | Aux termes de l'article 29, le fonctionnaire sanctionnateur fait part |
dagen na ontvangst van de vaststelling van de verkeersinbreuk aan de | au contrevenant, dans les quinze jours à compter de la réception de la |
overtreder de gegevens mee met betrekking tot de vastgestelde feiten | constatation de l'infraction, des données relatives aux faits |
constatés et à l'infraction commise, ainsi que du montant de l'amende | |
en de begane inbreuk, alsmede het bedrag van de administratieve boete. | administrative. Le contrevenant peut faire connaître ses moyens de |
De overtreder kan binnen dertig dagen zijn verweermiddelen laten | défense dans les trente jours et, lorsque le montant de l'amende |
gelden en wanneer de boete hoger ligt dan 70 euro, kan hij ook vragen | administrative est supérieur à 70 euros, il peut également demander à |
om te worden gehoord. | être entendu. |
Aldus laat die procedure de houder van de kentekenplaat toe aan te | Cette procédure permet ainsi au titulaire de la plaque |
tonen dat die verkeersinbreuk niet aan hem kan worden toegerekend. | d'immatriculation de démontrer que cette infraction routière ne peut |
lui être imputée. | |
B.12.2. In de interpretatie dat de in het geding zijnde bepaling aldus | B.12.2. Dans l'interprétation selon laquelle la disposition en cause |
een weerlegbaar vermoeden ten laste van de houder van de kentekenplaat | instaure une présomption réfragable à charge du titulaire de la plaque |
invoert, doet zij geen afbreuk aan het vermoeden van onschuld | d'immatriculation, elle ne porte pas atteinte à la présomption |
gewaarborgd bij artikel 6.2 van het Europees Verdrag voor de rechten | d'innocence garantie par l'article 6.2 de la Convention européenne des |
van de mens en dienen de prejudiciële vragen ontkennend te worden | droits de l'homme et les questions préjudicielles appellent une |
beantwoord. | réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
- Artikel 33, derde lid, van de wet van 24 juni 2013 betreffende de | - L'article 33, alinéa 3, de la loi du 24 juin 2013 relative aux |
gemeentelijke administratieve sancties schendt de artikelen 10 en 11 | sanctions administratives communales viole les articles 10 et 11 de la |
van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6.2 van het Europees | Constitution, combinés avec l'article 6.2 de la Convention européenne |
Verdrag voor de rechten van de mens, in de interpretatie dat het een | des droits de l'homme, dans l'interprétation selon laquelle il |
onweerlegbaar vermoeden van toerekenbaarheid invoert ten laste van de | instaure une présomption irréfragable d'imputabilité à charge du |
houder van de kentekenplaat van het voertuig waarmee de overtreding | titulaire de la plaque d'immatriculation du véhicule impliqué dans |
werd gepleegd. | l'infraction. |
- Dezelfde bepaling schendt niet de artikelen 10 en 11 van de | - La même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la |
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6.2 van het Europees | Constitution, combinés avec l'article 6.2 de la Convention européenne |
Verdrag voor de rechten van de mens, in de interpretatie dat ze een | des droits de l'homme, dans l'interprétation selon laquelle elle |
weerlegbaar vermoeden van toerekenbaarheid invoert ten laste van de | instaure une présomption réfragable d'imputabilité à charge du |
houder van de kentekenplaat. | titulaire de la plaque d'immatriculation. |
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 9 februari 2017. | la Cour constitutionnelle, le 9 février 2017. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
E. De Groot | E. De Groot |