Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 13/2017 van 9 februari 2017 Rolnummers 6275, 6276, 6277, 6301, 6303, 6305, 6306 en 6307 In zake : de beroepen tot vernietiging van de wet van 28 april 2015 tot wijziging van het Wetboek der registratie-, hypotheek- e Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 13/2017 van 9 februari 2017 Rolnummers 6275, 6276, 6277, 6301, 6303, 6305, 6306 en 6307 In zake : de beroepen tot vernietiging van de wet van 28 april 2015 tot wijziging van het Wetboek der registratie-, hypotheek- e Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 13/2017 du 9 février 2017 Numéros du rôle : 6275, 6276, 6277, 6301, 6303, 6305, 6306 et 6307 En cause : les recours en annulation de la loi du 28 avril 2015 modifiant le Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 13/2017 van 9 februari 2017 Extrait de l'arrêt n° 13/2017 du 9 février 2017
Rolnummers 6275, 6276, 6277, 6301, 6303, 6305, 6306 en 6307 Numéros du rôle : 6275, 6276, 6277, 6301, 6303, 6305, 6306 et 6307
In zake : de beroepen tot vernietiging van de wet van 28 april 2015 En cause : les recours en annulation de la loi du 28 avril 2015
tot wijziging van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en modifiant le Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de
griffierechten teneinde de griffierechten te hervormen, ingesteld door greffe en vue de réformer les droits de greffe, introduits par l'ASBL
de vzw « Bewonersgroep Onze Tuin », door D.M. en anderen, door F.B. en « Bewonersgroep Onze Tuin », par D.M. et autres, par F.B. et P.V., par
P.V., door de Orde van Vlaamse balies en Dominique Mathys, door de l'« Orde van Vlaamse balies » et Dominique Mathys, par l'Ordre des
Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie en Bruno Maes, door de vzw avocats à la Cour de cassation et Bruno Maes, par l'ASBL «
« Aktiekomitee Red de Voorkempen » en anderen, door de vzw « Belgische Aktiekomitee Red de Voorkempen » et autres, par l'ASBL « Association
Verbruikersunie Test-Aankoop » en door de « Ordre des barreaux Belge des Consommateurs Test-Achats » et par l'Ordre des barreaux
francophones et germanophone ». francophones et germanophone.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, du greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De Groot,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging I. Objet des recours et procédure
a. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 27 oktober a. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
2015 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 30 27 octobre 2015 et parvenue au greffe le 30 octobre 2015, l'ASBL «
oktober 2015, heeft de vzw « Bewonersgroep Onze Tuin », bijgestaan en Bewonersgroep Onze Tuin », assistée et représentée par Me P. Vande
vertegenwoordigd door Mr. P. Vande Casteele, advocaat bij de balie te Casteele, avocat au barreau d'Anvers, a introduit un recours en
Antwerpen, beroep tot vernietiging ingesteld van de wet van 28 april annulation de la loi du 28 avril 2015 modifiant le Code des droits
2015 tot wijziging van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en
griffierechten teneinde de griffierechten te hervormen (bekendgemaakt d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe en vue de réformer les
in het Belgisch Staatsblad van 26 mei 2015 en 11 juni 2015). droits de greffe (publiée au Moniteur belge des 26 mai 2015 et 11 juin
b. Bij twee verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 2015). b. Par deux requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la
22 oktober 2015 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn poste le 22 octobre 2015 et parvenues au greffe le 30 octobre 2015,
ingekomen op 30 oktober 2015, zijn beroepen tot vernietiging ingesteld des recours en annulation de la même loi ont été introduits
van dezelfde wet respectievelijk door D.M., J.C. en M.A. en door F.B. respectivement par D.M., J.C. et M.A. et par F.B. et P.V., assistés et
en P.V., bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. P. Vande Casteele. représentés par Me P. Vande Casteele.
c. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 17 c. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
november 2015 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen
op 19 november 2015, is beroep tot vernietiging ingesteld van de 17 novembre 2015 et parvenue au greffe le 19 novembre 2015, un recours
artikelen 3, 4, 5 en 6 van dezelfde wet door de Orde van Vlaamse en annulation des articles 3, 4, 5 et 6 de la même loi a été introduit
balies en Dominique Mathys, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. D. par l'« Orde van Vlaamse balies » et Dominique Mathys, assistés et
Lindemans en Mr. T. Souverijns, advocaten bij de balie te Brussel. représentés par Me D. Lindemans et Me T. Souverijns, avocats au
d. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 19 barreau de Bruxelles.
november 2015 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen d. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
op 20 november 2015, is beroep tot vernietiging ingesteld van de 19 novembre 2015 et parvenue au greffe le 20 novembre 2015, un recours
artikelen 3 en 6 van dezelfde wet door de Orde van advocaten bij het en annulation des articles 3 et 6 de la même loi a été introduit par
Hof van Cassatie en Bruno Maes, bijgestaan en vertegenwoordigd door l'Ordre des avocats à la Cour de cassation et Bruno Maes, assistés et
Mr. J. Verbist en Mr. B. Vanlerberghe, advocaten bij het Hof van représentés par Me J. Verbist et Me B. Vanlerberghe, avocats à la Cour
Cassatie. de cassation.
e. Bij twee verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op e. Par deux requêtes adressées à la Cour par lettre recommandée à la
23 november 2015 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn
ingekomen op 24 november 2015, zijn beroepen tot vernietiging poste le 23 novembre 2015 et parvenues au greffe le 24 novembre 2015,
ingesteld van dezelfde wet respectievelijk door de vzw « Aktiekomitee des recours en annulation de la même loi ont été introduits
Red de Voorkempen », de vzw « Ademloos », de vzw « Straatego », A.M., respectivement par l'ASBL « Aktiekomitee Red de Voorkempen », l'ASBL «
J.S., A.C. en H.B. en door de vzw « Belgische Verbruikersunie Ademloos », l'ASBL « Straatego », A.M., J.S., A.C. et H.B. et par
Test-Aankoop », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. P. Vande l'ASBL « Association belge des consommateurs Test-Achats », assistés
Casteele. et représentés par Me P. Vande Casteele.
f. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 25 f. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
november 2015 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen 25 novembre 2015 et parvenue au greffe le 26 novembre 2015, l'Ordre
op 26 november 2015, heeft de « Ordre des barreaux francophones et des barreaux francophones et germanophone, assisté et représenté par
germanophone », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. V. Letellier, Me V. Letellier, avocat au barreau de Bruxelles, a introduit un
advocaat bij de balie te Brussel, beroep tot vernietiging ingesteld recours en annulation de la même loi.
van dezelfde wet.
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 6275, 6276, 6277, 6301, 6303, Ces affaires, inscrites sous les numéros 6275, 6276, 6277, 6301, 6303,
6305, 6306 en 6307 van de rol van het Hof, werden samengevoegd. 6305, 6306 et 6307 du rôle de la Cour, ont été jointes.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de situering van de bestreden wet Quant au contexte de la loi attaquée
B.1.1. De wet van 28 april 2015 tot wijziging van het Wetboek der B.1.1. La loi du 28 avril 2015 modifiant le Code des droits
registratie-, hypotheek- en griffierechten teneinde de griffierechten d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe en vue de réformer les
te hervormen (hierna : de bestreden wet) strekt ertoe de rolrechten te droits de greffe (ci-après : la loi attaquée) vise à réformer les
hervormen. Een rolrecht is een belasting die wordt geheven ten laste droits de rôle. Un droit de rôle est une taxe réclamée au justiciable
van de rechtzoekende die een vordering bij een rechtscollege inleidt. qui introduit une action devant une juridiction. Le droit de rôle est
Het rolrecht is een speciaal recht dat verschuldigd is als bijdrage in de kosten van de rechtspleging. Voortaan zijn de rolrechten niet langer alleen afhankelijk van de aard van het rechtscollege waarbij het geschil aanhangig wordt gemaakt, maar staan ze tevens in verhouding tot de waarde van het geschil, met uitzondering van wat geldt voor de familierechtbank. Voortaan is ook in arbeids- en fiscaalrechtelijke zaken een rolrecht verschuldigd, zij het slechts vanaf een relatief hoge waarde van de vordering. De waarde van de vordering wordt door de eisende partij geschat in een pro-fisco-verklaring die bij de op de rol in te schrijven akte wordt gevoegd. un droit spécial dû à titre de contribution aux frais de la procédure. Dorénavant, les droits de rôle ne sont plus liés uniquement à la nature de la juridiction saisie du litige mais sont également proportionnels à la valeur du litige à l'exception de ce qui est prévu pour le tribunal de la famille. Un droit de rôle est désormais également dû dans les affaires relevant du droit du travail et du droit fiscal, mais seulement pour les demandes d'une valeur relativement élevée. La valeur de la demande est évaluée par la partie demanderesse dans une déclaration pro fisco qui est jointe à l'acte à inscrire au rôle. L'entrée en vigueur de la loi attaquée a été fixée au 1er juin 2015
Bij koninklijk besluit van 12 mei 2015 « tot vaststelling van het par arrêté royal du 12 mai 2015 établissant le modèle de déclaration
model van pro-fisco-verklaring bedoeld in artikel 2691 van het Wetboek pro fisco visé à l'article 2691 du Code des droits d'enregistrement,
der registratie-, hypotheek- en griffierechten en tot bepaling van de d'hypothèque et de greffe et fixant la date d'entrée en vigueur de la
datum van inwerkingtreding van de wet van 28 april 2015 tot wijziging loi du 28 avril 2015 modifiant le Code des droits d'enregistrement,
van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten
teneinde de griffierechten te hervormen » werd de inwerkingtreding van d'hypothèque et de greffe en vue de réformer les droits de greffe.
de bestreden wet op 1 juni 2015 bepaald.
B.1.2. Volgens de parlementaire voorbereiding strekt de bestreden wet B.1.2. Selon les travaux préparatoires, la loi attaquée vise à
ertoe het stelsel van de rolrechten te vereenvoudigen : simplifier le système des droits de rôle :
« Tot nog toe bepaalt de aard van de rol waarop de zaak moet worden « Jusqu'à présent, la nature du rôle auquel la cause doit être
ingeschreven het toepasselijk recht. inscrite détermine le droit applicable.
Dit artikel [3] wijzigt artikel 2691 [van het Wetboek der Le présent article [l'article 3] modifie l'article 2691 du [Code des
registratie-, hypotheek- en griffierechten] en heeft als gevolg dat de droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe] et a pour effet
vraag of een gedinginleidende akte moet worden ingeschreven op de que la question de savoir si un acte introductif d'instance doit être
algemene rol, op de rol van de verzoekschriften of op de rol van de inscrit au rôle général, au rôle des requêtes ou au rôle des référés
kort gedingen geen enkele fiscale weerslag meer heeft. Om het n'a plus d'incidence fiscale. Pour définir le tarif applicable, il ne
toepasselijk tarief vast te stellen moet men aldus geen onderscheid faut donc plus établir de distinction entre le rôle général et les
meer maken tussen de algemene rol en de bijzondere rollen. Het werk rôles particuliers. Le travail des greffiers est ainsi simplifié.
van de griffiers wordt hierdoor vereenvoudigd. En conséquence, la simplification des droits de greffe réside
De vereenvoudiging van de griffierechten is er bijgevolg vooral in principalement dans la création, pour tous les rôles (rôle général,
gelegen om voor alle rollen (algemene rol, rol van verzoekschriften en rôle des requêtes et rôle des référés), d'un tarif unique par
rol van het kort geding) één tarief per gerecht en aanleg te creëren » juridiction et par instance » (Doc. parl., Chambre, 2014-2015, DOC
(Parl. St., Kamer, 2014-2015, DOC 54-0906/001, pp. 4-5). 54-0906/001, pp. 4-5).
Tevens beoogde de wetgever om de rolrechten in verhouding te brengen Le législateur a également cherché à proportionner les droits de rôle
met de werkingskosten van het gerechtelijke apparaat. Daarom bepaalde aux frais de fonctionnement de l'appareil judiciaire. C'est la raison
hij dat het bedrag van het rolrecht, naast het reeds bestaande pour laquelle il a prévu que le montant du droit de rôle dépende non
criterium van de aard van het rechtscollege, tevens afhankelijk wordt seulement du type de juridiction (critère déjà appliqué), mais aussi
gemaakt van de waarde van de vordering. de la valeur de la demande.
De memorie van toelichting vermeldt daaromtrent : L'exposé des motifs indique à cet égard ce qui suit :
« Met deze hervorming van de rolrechten beoogt men de rolrechten in « Par cette réforme des droits de mise au rôle, on tend à rendre les
verhouding te brengen met de werkingskosten van de rechtspraak. Het droits de mise au rôle proportionnels aux frais de fonctionnement de
voeren van een proces vraagt immers tijd en middelen van het la jurisprudence. Un procès demande en effet à l'appareil judiciaire
gerechtelijk apparaat, die oplopen naargelang de omvang en du temps et des moyens qui augmentent en fonction de la taille et de
complexiteit van het proces. Het betalen van het rolrecht wordt la complexité du procès. C'est pourquoi le paiement du droit de mise
daarom, naast het reeds bestaande criterium van de aard van het au rôle est également subordonné à la valeur de la demande, en plus du
gerecht, eveneens afhankelijk gemaakt van de waarde van de vordering. critère déjà existant de la nature de la juridiction.
[...] [...]
Er wordt voor gekozen om voortaan aan te sluiten bij het systeem van L'option prise est d'adhérer désormais au système de différents Etats
verschillende lidstaten, zoals Denemarken, Duitsland, Italië, membres, comme le Danemark, l'Allemagne, l'Italie, les Pays-Bas,
Nederland, Spanje en Engeland, die het criterium van de waarde van de l'Espagne et l'Angleterre, qui appliquent le critère de la valeur de
vordering hanteren om het bedrag van het rolrecht te bepalen. la demande pour déterminer le montant du droit de mise au rôle.
[...] [...]
Door de rolrechten bijgevolg te laten differentiëren naargelang de En faisant différencier les droits de mise au rôle en fonction de la
waarde van de vordering, tracht men deze in overeenstemming te brengen valeur de la demande, on tente de les mettre en adéquation avec
met de vermoede inspanning en kosten van het gerechtelijke apparaat » l'action et les coûts présumés de l'appareil judiciaire » (Doc. parl.,
(Parl. St., Kamer, 2014-2015, DOC 54-0906/001, pp. 5-7). Chambre, 2014-2015, DOC 54-0906/001, pp. 5-7).
Bovendien wordt, door het bedrag van het rolrecht te laten afhangen De plus, en faisant dépendre le montant du droit de mise au rôle de la
van de waarde van de vordering, « bijgedragen aan de valeur de la demande, « on contribue à la responsabilisation du
responsabilisering van de rechtszoekende door het instellen van justiciable en le dissuadant d'intenter des procédures à la légère »
lichtzinnige procedures te ontmoedigen » (ibid., p. 7). (ibid., p. 7).
Ten slotte is de verhoging van de rolrechten volgens de minister van Enfin, selon le ministre de la Justice, l'augmentation des droits de
Justitie ook een budgettaire maatregel (Parl. St., Kamer, 2014-2015, mise au rôle constitue également une mesure budgétaire (Doc. parl.,
DOC 54-0906/006, p. 3) die volgens het verslag van de Inspectie van Chambre, 2014-2015, DOC 54-0906/006, p. 3) qui, selon le rapport de
Financiën minstens 21 miljoen euro zal opbrengen (ibid., p. 11). l'Inspection des Finances, rapportera au moins 21 millions d'euros
Ten aanzien van de ontvankelijkheid (ibid., p. 11). Quant à la recevabilité
B.2.1. De Ministerraad betwist de ontvankelijkheid van sommige B.2.1. Le Conseil des ministres conteste la recevabilité de certains
beroepen tot vernietiging en van het verzoek tot tussenkomst wegens recours en annulation et de la requête en intervention, pour défaut
ontstentenis van belang. d'intérêt.
B.2.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt. Krachtens dezelfde bijzondere wet kan ieder die van een belang doet blijken aan het Hof zijn opmerkingen richten in een memorie in verband met elk beroep tot vernietiging waarover het Hof uitspraak moet doen. Doet blijken van een dergelijk belang de persoon die aantoont dat zijn situatie rechtstreeks kan worden geraakt door het arrest dat het Hof in verband met dat beroep zal wijzen. B.2.3. Sommige verzoekende partijen geven aan dat zij bij gerechtelijke procedures zijn betrokken en maken aannemelijk dat zulks in de toekomst opnieuw het geval zal zijn. Zij doen derhalve blijken van het rechtens vereiste belang. B.2.4. In weerwil van wat de Ministerraad betoogt, doet ook de Orde B.2.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme attaquée. En vertu de la même loi spéciale, toute personne justifiant d'un intérêt peut adresser à la Cour, dans un mémoire, ses observations concernant tout recours en annulation sur lequel celle-ci est appelée à statuer. Justifie d'un tel intérêt la personne qui montre que sa situation peut être directement affectée par l'arrêt que la Cour rendra à propos de ce recours. B.2.3. Certaines parties requérantes indiquent qu'elles sont engagées dans des procédures judiciaires et permettent de considérer que cette situation se reproduira. Elles justifient dès lors de l'intérêt requis. B.2.4. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres,
van advocaten bij het Hof van Cassatie, verzoekende partij in de zaak l'Ordre des avocats à la Cour de cassation, partie requérante dans
nr. 6303, van het vereiste belang blijken. Overeenkomstig artikel 455, l'affaire n° 6303, justifie de l'intérêt requis. Conformément à
in samenhang met artikel 487, van het Gerechtelijk Wetboek heeft zijn l'article 455 du Code judiciaire, combiné avec l'article 487 du même
Raad de opdracht de behoorlijke uitoefening van het beroep van Code, son Conseil est chargé de garantir et de maintenir l'exercice
advocaat bij het Hof van Cassatie te waarborgen en te handhaven.
B.2.5. Nu in elk van de samengevoegde zaken ten minste een van de adéquat de la profession d'avocat près la Cour de cassation.
verzoekende partijen doet blijken van een belang bij de vernietiging B.2.5. Dès lors que, dans chacune des affaires jointes, au moins une
van de bestreden artikelen en het beroep ontvankelijk is in zoverre des parties requérantes justifie d'un intérêt à l'annulation des
het door die partijen is ingesteld, dient het Hof niet te onderzoeken articles attaqués et que les recours de ces parties sont recevables,
of de overige verzoekende partijen op ontvankelijke wijze beroep la Cour n'est pas tenue d'examiner la recevabilité des recours des
hebben ingesteld. autres parties requérantes.
B.2.6. Aangezien de tussenkomende partijen geen wezenlijke argumenten B.2.6. Etant donné que les parties intervenantes n'ajoutent pas
toevoegen aan de grieven van de verzoekende partijen die zij d'arguments essentiels aux griefs formulés par les parties
ondersteunen, bestaat er evenmin aanleiding om te onderzoeken of hun requérantes, qu'elles soutiennent, il n'y a pas lieu non plus
tussenkomst ontvankelijk is. d'examiner la recevabilité de leur intervention.
B.3.1. De Ministerraad betwist de ontvankelijkheid van een aantal B.3.1. Le Conseil des ministres conteste la recevabilité de plusieurs
middelen omdat zij niet voldoende zouden zijn uiteengezet. Bovendien moyens parce que ceux-ci ne seraient pas suffisamment détaillés. Il
werpt hij meermaals op dat een middel niet ontvankelijk zou zijn omdat fait en outre valoir à plusieurs reprises qu'un moyen serait
het Hof niet bevoegd is om aan bepaalde referentienormen te toetsen of irrecevable parce que la Cour n'est pas compétente pour exercer un
omdat de aangevoerde schending niet uit de bestreden bepalingen, maar contrôle au regard de certaines normes de référence ou parce que la
violation alléguée ne résulterait pas des dispositions attaquées mais
uit andere wetsbepalingen zou voortvloeien. d'autres dispositions légales.
B.3.2. Het Hof is bevoegd om wetskrachtige normen te toetsen aan de B.3.2. La Cour est compétente pour contrôler des normes de nature
regels die de bevoegdheden verdelen tussen de federale Staat, de législative au regard des règles répartitrices de compétence entre
l'Etat fédéral, les communautés et les régions, ainsi qu'au regard des
gemeenschappen en de gewesten, alsook aan de artikelen van titel II (« articles du titre II (« Des Belges et de leurs droits ») et des
De Belgen en hun rechten ») en de artikelen 143, § 1, 170, 172 en 191 articles 143, § 1er, 170, 172 et 191 de la Constitution.
van de Grondwet. Tous les moyens sont pris de la violation d'une ou plusieurs règles
Alle middelen zijn afgeleid uit de schending van een of meer van die dont la Cour garantit le respect. Dans la mesure où les parties
regels waarvan het Hof de naleving waarborgt. In zoverre de requérantes invoquent en outre des dispositions conventionnelles,
verzoekende partijen daarnaast verdragsbepalingen, andere d'autres articles de la Constitution et des principes généraux, la
grondwetsartikelen en algemene beginselen vermelden, zal het Hof die Cour ne prend ceux-ci en considération qu'en tant que les parties
enkel in aanmerking nemen in zoverre een schending wordt aangevoerd requérantes dénoncent la violation des règles précitées, combinées
van de voormelde regels, in samenhang gelezen met de bedoelde avec les dispositions et principes visés. Dans cette mesure, les
bepalingen en beginselen. In die mate zijn de middelen ontvankelijk. moyens sont recevables.
B.3.3.1. Volgens de Ministerraad zouden de middelen waarin de B.3.3.1. Selon le Conseil des ministres, les moyens pris de la
schending wordt aangevoerd van de artikelen 10, 11 en 13 van de violation des articles 10, 11 et 13 de la Constitution, combinés avec
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme,
voor de rechten van de mens, niet ontvankelijk zijn, vermits de seraient irrecevables puisque, selon la jurisprudence de la Cour
inachtneming van het recht op toegang tot de rechter volgens de européenne des droits de l'homme, le respect du droit d'accès au juge
rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens een
beoordeling in concreto zou impliceren. Zulk een beoordeling zou impliquerait une appréciation in concreto. Selon le Conseil des
volgens de Ministerraad niet aan het Grondwettelijk Hof toekomen, ministres, il n'appartiendrait pas à la Cour constitutionnelle de
behoudens wanneer de rolrechten het recht op toegang tot de rechter a procéder à cette appréciation, sauf si les droits de mise au rôle
priori dermate zouden beperken dat de rechtspleging onmogelijk limitaient a priori le droit d'accès au juge à un point tel que la
bestaanbaar zou zijn met artikel 6 van het voormelde Europees Verdrag, procédure serait inconciliable avec l'article 6 de la Convention
wat te dezen volgens hem niet het geval zou zijn. européenne précitée, ce qui, selon lui, ne serait pas le cas en
B.3.3.2. Het Hof is bevoegd om te onderzoeken of de wetgever de l'espèce. B.3.3.2. La Cour est compétente pour vérifier si le législateur a
waarborgen vervat in de artikelen 10, 11 en 13 van de Grondwet heeft méconnu les garanties contenues dans les articles 10, 11 et 13 de la
geschonden. Het Hof is eveneens bevoegd om bij zijn toetsing van Constitution. Lorsqu'elle contrôle des normes ayant force de loi au
wetskrachtige normen aan de voormelde referentienormen te onderzoeken regard des normes de référence précitées, la Cour est également
of de ter toetsing voorgelegde bepalingen bestaanbaar zijn met voor compétente pour vérifier si les dispositions soumises à son contrôle
België bindende normen van internationaal recht waarvan de schending sont compatibles avec les normes de droit international qui lient la
Belgique et dont la violation est invoquée en combinaison avec les
in samenhang met de voormelde grondwetsbepalingen wordt aangevoerd, dispositions constitutionnelles précitées, comme en l'espèce l'article
zoals te dezen artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van 6 de la Convention européenne des droits de l'homme.
de mens. B.3.4. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere B.3.4. Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale
wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof moeten de middelen niet alleen te kennen geven welke van de regels waarvan het Hof de naleving waarborgt, zouden zijn geschonden, maar ook welke de bepalingen zijn die deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in welk opzicht die regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden. Het Hof onderzoekt de middelen in zoverre zij aan de voormelde vereisten voldoen. B.3.5. In zoverre de Ministerraad ten slotte het belang van de verzoekende partijen bij sommige middelen betwist, volstaat het eraan te herinneren dat, wanneer de verzoekende partijen een belang hebben bij de vernietiging van de bestreden bepalingen, zij daarbovenop niet moeten doen blijken van een belang bij elk van de middelen. B.4. De excepties worden verworpen. du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les moyens doivent non seulement faire connaître, parmi les règles dont la Cour garantit le respect, celles qui seraient violées, mais aussi désigner les dispositions qui violeraient ces règles, et exposer en quoi ces règles auraient été transgressées par ces dispositions. La Cour examine les moyens pour autant qu'ils satisfassent aux exigences précitées. B.3.5. Enfin, dans la mesure où le Conseil des ministres conteste l'intérêt des parties requérantes à certains moyens, il suffit de rappeler que lorsque les parties requérantes ont intérêt à l'annulation des dispositions attaquées, elles ne doivent pas, en outre, justifier d'un intérêt à chacun des moyens. B.4. Les exceptions sont rejetées.
B.5.1. De Ministerraad betwist de ontvankelijkheid van sommige B.5.1. Le Conseil des ministres conteste la recevabilité de certains
middelen, vermits zij betrekking zouden hebben, niet op bepalingen die moyens qui ne se rapporteraient pas à des dispositions contestées en
te dezen worden bestreden, maar op mogelijke lacunes in andere l'espèce mais à de possibles lacunes affectant d'autres normes
wetgevende normen die niet worden bestreden. législatives non attaquées.
B.5.2. Wanneer een exceptie van niet-ontvankelijkheid tevens B.5.2. Lorsqu'une exception d'irrecevabilité concerne également la
betrekking heeft op de draagwijdte die aan de bestreden bepalingen
dient te worden gegeven, valt het onderzoek van de ontvankelijkheid portée qu'il y a lieu de donner aux dispositions attaquées, l'examen
samen met dat van de grond van de zaak. de la recevabilité se confond avec celui du fond de l'affaire.
B.6. Het Hof kan slechts uitdrukkelijk bestreden wetskrachtige B.6. La Cour peut uniquement annuler des dispositions législatives
bepalingen vernietigen waartegen middelen worden aangevoerd en, in explicitement attaquées contre lesquelles des moyens sont invoqués et,
voorkomend geval, bepalingen die niet worden bestreden maar die le cas échéant, des dispositions qui ne sont pas attaquées mais qui
onlosmakelijk zijn verbonden met de bepalingen die moeten worden sont indissociablement liées aux dispositions qui doivent être
vernietigd. annulées.
Vermits de verzoekende partijen uitsluitend middelen en grieven Etant donné que les parties requérantes soulèvent des moyens et griefs
aanvoeren tegen de artikelen 3, 4, 5 en 6 van de wet van 28 april exclusivement contre les articles 3, 4, 5 et 6 de la loi du 28 avril
2015, zijn de beroepen slechts ontvankelijk in zoverre zij tegen die 2015, les recours ne sont recevables qu'en ce qu'ils sont dirigés
artikelen zijn gericht. contre ces articles.
Ten aanzien van de bestreden bepalingen Quant aux dispositions attaquées
B.7. De bestreden artikelen bepalen : B.7. Les articles attaqués disposent :
«

Art. 3.Artikel 2691 van [het Wetboek der registratie-, hypotheek-

«

Art. 3.L'article 2691 du [Code des droits d'enregistrement,

d'hypothèque et de greffe], modifié en dernier lieu par la
en griffierechten], laatstelijk gewijzigd bij de programmawet van 22 loi-programme du 22 juin 2012, est remplacé par ce qui suit :
juni 2012, wordt vervangen als volgt :
'

Art. 2691.Voor elke zaak die op de algemene rol, op de rol van de

'

Art. 2691.Il est perçu pour chaque cause inscrite au rôle général,

verzoekschriften of op de rol van de vorderingen in kort geding wordt
ingeschreven, wordt er per eisende partij, zoals bedoeld in de au rôle des requêtes ou au rôle des demandes en référé, par partie
artikelen 17 en 18 van het Gerechtelijk Wetboek, een rolrecht geheven demanderesse visée aux articles 17 et 18 du Code judiciaire un droit
waarvan het bedrag overeenkomstig de hieronder vermelde tabel wordt de mise au rôle dont le montant est fixé conformément au tableau
vastgesteld. ci-après.
Aard van het gerecht Nature de la juridiction
Waarde van de vordering Valeur de la demande
Vredegerecht, politierechtbank Justice de paix, tribunal de police
tot 2 500 € of niet in geld waardeerbare vorderingen jusqu'à 2 500 € ou demandes non évaluables en argent
40 € 40 €
boven 2 500 € plus de 2 500 €
80 € 80 €
Rechtbank eerste aanleg (met uitzondering van de familierechtbank), Tribunal de première instance (à l'exception du tribunal de la
rechtbank van koophandel famille), tribunal de commerce
tot 25 000 € of niet in geld waardeerbare vorderingen jusqu'à 25 000 € ou demandes non évaluables en argent
100 € 100 €
van 25 000,01 € tot 250 000 € de 25 000,01 € à 250 000 €
200 € 200 €
van 250 000,01 € tot 500 000 € de 250 000,01 € à 500 000 €
300 € 300 €
boven 500 000 € plus de 500 000 €
500 € 500 €
Arbeidsrechtbank en fiscale geschillen, indien de waarde van de Tribunal du travail et litiges fiscaux, si la valeur de la demande est
vordering hoger is dan 250 000 € supérieure à 250 000 €
van 250 000,01 € tot 500 000 € de 250 000,01 € à 500 000 €
300 € 300 €
boven 500 000 € plus de 500 000 €
500 € 500 €
Hof van beroep Cour d'appel
tot 25 000 € of niet in geld waardeerbare vorderingen jusqu'à 25 000 € ou demandes non évaluables en argent
210 € 210 €
van 25 000,01 € tot 250 000 € de 25 000,01 € à 250 000 €
400 € 400 €
van 250 000,01 € tot 500 000 € de 250 000,01 € à 500 000 €
600 € 600 €
boven 500 000 € plus de 500 000 €
800 € 800 €
Arbeidshof en fiscale geschillen in beroep, indien de waarde van de Cour du travail et litiges fiscaux en appel, si la valeur de la
vordering hoger is dan 250 000 € demande est supérieure à 250 000 €
van 250 000,01 € tot 500 000 € de 250 000,01 € à 500 000 €
600 € 600 €
boven 500 000 € plus de 500 000 €
800 € 800 €
Hof van Cassatie, met uitzondering van voorzieningen tegen Cour de cassation, sauf pour les pourvois contre les décisions des
beslissingen van arbeidsgerechten of beslissingen in fiscale juridictions du travail ou des décisions concernant des litiges
geschillen fiscaux
tot 25 000 € of niet in geld waardeerbare vorderingen jusqu'à 25 000 € ou demandes non évaluables en argent
375 € 375 €
van 25 000,01 € tot 250 000 € de 25 000,01 € à 250 000 €
500 € 500 €
van 250 000,01 € tot 500 000 € de 250 000,01 € à 500 000 €
800 € 800 €
boven 500 000 € plus de 500 000 €
1 200 € 1 200 €
Hof van Cassatie voor voorzieningen tegen beslissingen van Cour de cassation pour les pourvois contre les décisions des
arbeidsgerechten of beslissingen in fiscale geschillen, indien de juridictions du travail ou des décisions concernant des litiges
waarde van de vordering hoger is dan 250 000 € fiscaux si la valeur de la demande est supérieure à 250 000 €
van 250 000,01 € tot 500 000 € de 250 000,01 € à 500 000 €
800 € 800 €
boven 500 000 € plus de 500 000 €
1 200 € 1 200 €
Voor de toepassing van het eerste lid, voegt elke eisende partij bij Pour l'application de l'alinéa 1er, chaque partie demanderesse joint à
de akte die ter inschrijving op de rol wordt aangeboden, een l'acte dont l'inscription est demandée, une déclaration pro fisco
pro-fiscoverklaring, opgemaakt onder de vorm door de Koning bepaald, établie sous la forme déterminée par le Roi, dans laquelle elle
van de schatting van de waarde van zijn definitieve vordering, zoals indique l'estimation de la valeur de sa demande définitive, telle que
bepaald in artikel 557 van het Gerechtelijk Wetboek, of desgevallend, visée à l'article 557 du Code judiciaire, ou, le cas échéant, le fait
het feit dat zijn vordering niet in geld waardeerbaar is. que sa demande n'est pas évaluable en argent.
Indien de vordering is vrijgesteld van het rolrecht, wordt hiervan Si la demande est exemptée du droit de mise au rôle, il en est fait
melding gemaakt in de pro-fiscoverklaring met opgave van de wettelijke mention dans la déclaration pro fisco avec indication de la base
grondslag. légale.
Voor zaken aanhangig bij het Hof van Cassatie, bedraagt de waarde van Pour les affaires pendantes devant la Cour de cassation, la valeur de
de vordering de waarde van de vordering in hoger beroep. la demande est la valeur de la demande en degré d'appel.
Zonder deze pro-fiscoverklaring wordt de akte niet ingeschreven. A défaut de cette déclaration pro fisco, l'acte n'est pas inscrit.
Geen enkel recht wordt geïnd bij de zaken voor de beslagrechter of de Aucun droit n'est perçu pour les causes portées devant le juge des
vrederechter in het kader van de toepassing van artikelen 1409, § 1, saisies ou le juge de paix dans le cadre de l'application des articles
vierde lid, en 1409, § 1bis, vierde lid, van het Gerechtelijk Wetboek. 1409, § 1er, alinéa 4, et 1409, § 1erbis, alinéa 4, du Code
Geen recht wordt geïnd bij de zaken voor de arbeidsgerechten en voor judiciaire. Aucun droit n'est perçu pour les causes portées devant les
fiscale geschillen, behalve indien de waarde van de vordering hoger is juridictions du travail et pour des litiges fiscaux, sauf lorsque la
dan 250 000 euro. valeur de la demande dépasse 250 000 euros.
In afwijking van het derde lid, wordt er geen pro-fiscoverklaring van Par dérogation à l'alinéa 3, aucune déclaration pro fisco d'exemption
vrijstelling van rolrecht toegevoegd voor zaken voor de du droit de mise au rôle n'est jointe pour les causes portées devant
arbeidsgerechten en voor fiscale geschillen waarvan de waarde niet les juridictions du travail et pour des litiges fiscaux dont la valeur
hoger is dan 250 000 euro. '. n'excède pas 250 000 euros. '.

Art. 4.Artikel 2692 van hetzelfde Wetboek, laatstelijk gewijzigd bij

Art. 4.L'article 2692 du même Code, modifié en dernier lieu, par la

de wet van 22 juni 2012, wordt vervangen als volgt : loi du 22 juin 2012, est remplacé par ce qui suit :
'

Artikel 2692.In afwijking van artikel 2691 en ongeacht de waarde

'

Article 2692.Par dérogation à l'article 2691 et quelle que soit la

van de vordering en ongeacht het aantal eisende partijen, wordt er een valeur de la demande et le nombre des parties demanderesses, il est
rolrecht van 100 euro geheven voor elke zaak die in de perçu un droit de mise au rôle de 100 euros pour chaque cause inscrite
familierechtbank op de algemene rol, op de rol van de verzoekschriften au tribunal de la famille au rôle général, au rôle des requêtes ou au
of op de rol van de vorderingen in kort geding wordt ingeschreven, en rôle des demandes en référé et qui porte sur des litiges visés aux
die betrekking heeft op geschillen zoals bedoeld in artikelen 572bis articles 572bis et 577, alinéa 2, du Code judiciaire. Les causes
en 577, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek. De zaken die worden
geacht spoedeisend te zijn, zoals bedoeld in artikel 1253ter/7, § 1, réputées urgentes visées à l'article 1253ter/7, § 1er, du Code
van het Gerechtelijk Wetboek, worden onderworpen aan een eenmalig judiciaire sont soumises à un droit unique perçu lors de
recht dat bij de inleiding van de eerste vordering wordt geïnd. l'introduction de la première demande.
Wordt hoger beroep ingesteld tegen een vonnis van de familierechtbank, En cas d'appel interjeté contre un jugement du tribunal de la famille,
dan wordt er een rolrecht van 210 euro geheven. il est perçu un droit de mise au rôle de 210 euros.
Stelt men een voorziening in cassatie in tegen in hoger beroep gewezen En cas de pourvoi en cassation contre les arrêts prononcés en degré
arresten of in hoger beroep gewezen vonnissen van de familierechtbank, d'appel ou contre les décisions rendues par le tribunal de la famille
dan wordt er een rolrecht van 375 euro geheven. '. en degré d'appel, il est perçu un droit de mise au rôle de 375 euros.

Art. 5.Artikel 2693 van hetzelfde Wetboek, laatstelijk gewijzigd bij

'.

Art. 5.L'article 2693 du même Code, modifié en dernier lieu par la

de wet van 22 juni 2012, wordt opgeheven. loi du 22 juin 2012, est abrogé.

Art. 6.Artikel 279/1, 1°, tweede zin, van hetzelfde Wetboek,

Art. 6.L'article 279/1, 1°, deuxième phrase, du même Code, modifié

gewijzigd bij de wet van 28 juni 1948 en de wet van 12 juli 1960, par la loi du 28 juin 1948 et la loi du 12 juillet 1960, est complété
wordt aangevuld met de volgende zin : par la phrase suivante :
' Het recht is eveneens verschuldigd voor de procedures bedoeld in ' Le droit est également dû pour les procédures visées à l'article
artikel 162, 4°, 14°, 33°bis, 34°, 35°, 35°bis, 35°ter, 35°quater, 162, 4°, 14°, 33°bis, 34°, 35°, 35°bis, 35°ter, 35°quater, 36°,
36°, 36°bis, 36°ter, 37°, 37°bis, 40° en 45°, wanneer de waarde van de 36°bis, 36°ter, 37°, 37°bis, 40° et 45°, lorsque la valeur de la
vordering bij toepassing van artikel 2691 het rolrecht verschuldigd demande par application de l'article 2691, rend exigible le droit de
maakt bij fiscale geschillen of in zaken gebracht voor de mise au rôle pour les litiges fiscaux ou pour les causes portées
arbeidsgerechten. ' ». Ten gronde B.8. De verzoekende partijen voeren in essentie de schending aan van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, al dan niet in samenhang gelezen met het recht op toegang tot de rechter, van het wettigheidsbeginsel en het gelijkheidsbeginsel in fiscale zaken, van het recht op juridische bijstand en van het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu. Het Hof onderzoekt eerst de middelen die betrekking hebben op de schending van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, al dan niet in samenhang gelezen met het recht op toegang tot de rechter. devant les juridictions du travail. ' ». Quant au fond B.8. Les parties requérantes allèguent essentiellement la violation du principe d'égalité et de non-discrimination, combiné ou non avec le droit d'accès au juge, ainsi que la violation du principe de légalité et du principe d'égalité en matière fiscale et celle du droit à l'aide juridique et du droit à la protection d'un environnement sain. La Cour examine d'abord les moyens qui se rapportent à la violation du principe d'égalité et de non-discrimination, combiné ou non avec le droit d'accès au juge.
Wat betreft de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al En ce qui concerne la violation des articles 10 et 11 de la
dan niet in samenhang gelezen met het recht op toegang tot de rechter Constitution, combinés ou non avec le droit d'accès au juge
B.9. De middelen die de verzoekende partijen daaromtrent aanvoeren B.9. Les moyens que les parties requérantes allèguent à cet égard sont
zijn in hoofdzaak, zij het niet uitsluitend, afgeleid uit de schending principalement, mais pas exclusivement, pris de la violation des
van de artikelen 10, 11 en 13 van de Grondwet, al dan niet in articles 10, 11 et 13 de la Constitution, combinés ou non avec les
samenhang gelezen met de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag articles 6 et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme et
voor de rechten van de mens en met artikel 47 van het Handvest van de avec l'article 47 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union
grondrechten van de Europese Unie. européenne. L'augmentation des droits de rôle limiterait considérablement le droit
Door de verhoging van de rolrechten zou het recht op toegang tot de d'accès au juge, en particulier pour des justiciables disposant de
rechter aanzienlijk worden beperkt, inzonderheid ten aanzien van moyens financiers limités, d'autant plus que cette augmentation vient
rechtzoekenden met beperkte financiële middelen, temeer nu die s'ajouter à plusieurs autres mesures, comme la répétibilité des
verhoging bovenop een aantal andere maatregelen komt, zoals de honoraires d'avocat, l'assujettissement de ces honoraires à la taxe
verhaalbaarheid van de erelonen van de advocaat, de onderwerping van sur la valeur ajoutée, et une augmentation des droits de rôle déjà
die erelonen aan de btw en een eerdere verhoging van de rolrechten in intervenue en 2012. Le législateur partirait à tort du principe qu'un
2012. De wetgever zou onterecht ervan uitgaan dat er een verband lien existe entre la valeur de la demande et la charge de travail pour
bestaat tussen de waarde van de vordering en de werklast voor het l'appareil judiciaire, de sorte que le critère de distinction mis en
gerechtelijk apparaat, zodat het aangewende criterium van onderscheid oeuvre ne serait pas pertinent pour atteindre les objectifs
niet pertinent zou zijn om de nagestreefde doelstellingen te bereiken. poursuivis. En outre, les mesures attaquées ne seraient pas
Bovendien zouden de bestreden maatregelen onevenredig zijn met die proportionnées à ces objectifs. Les dispositions attaquées sont par
doelstellingen. Voorts worden de bestreden bepalingen bekritiseerd in ailleurs critiquées en ce qu'elles portent sur un droit de rôle par
zoverre zij betrekking hebben op een rolrecht per eisende partij, op partie demanderesse, sur les droits de rôle dans les litiges en
de rolrechten in arbeidsgeschillen en fiscale geschillen en op de matière de travail et de fiscalité et sur les droits de rôle devant la
rolrechten voor het Hof van Cassatie. Cour de cassation.
B.10.1. Artikel 13 van de Grondwet bepaalt : B.10.1. L'article 13 de la Constitution dispose :
« Niemand kan tegen zijn wil worden afgetrokken van de rechter die de « Nul ne peut être distrait, contre son gré, du juge que la loi lui
wet hem toekent ». assigne ».
B.10.2. Artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de B.10.2. L'article 6.1 de la Convention européenne des droits de
mens bepaalt : l'homme dispose :
« Bij het vaststellen van zijn burgerlijke rechten en verplichtingen « Toute personne a droit à ce que sa cause soit entendue
of bij het bepalen van de gegrondheid van een tegen hem ingestelde équitablement, publiquement et dans un délai raisonnable, par un
strafvervolging heeft eenieder recht op een eerlijke en openbare tribunal indépendant et impartial, établi par la loi, qui décidera,
behandeling van zijn zaak, binnen een redelijke termijn, door een soit des contestations sur ses droits et obligations de caractère
onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke instantie welke bij de wet civil, soit du bien-fondé de toute accusation en matière pénale
is ingesteld. Het vonnis moet in het openbaar worden gewezen maar de dirigée contre elle. Le jugement doit être rendu publiquement, mais
toegang tot de rechtszaal kan aan de pers en het publiek worden l'accès de la salle d'audience peut être interdit à la presse et au
ontzegd gedurende het gehele proces of een deel daarvan, in het belang public pendant la totalité ou une partie du procès dans l'intérêt de
van de goede zeden, van de openbare orde of 's lands veiligheid in een la moralité, de l'ordre public ou de la sécurité nationale dans une
democratische samenleving, wanneer de belangen van minderjarigen of de société démocratique, lorsque les intérêts des mineurs ou la
bescherming van het privéleven van partijen bij het proces dit eisen protection de la vie privée des parties au procès l'exigent, ou dans
of, in die mate als door de rechter onder bepaalde omstandigheden la mesure jugée strictement nécessaire par le tribunal, lorsque dans
strikt noodzakelijk wordt geoordeeld, wanneer openbaarmaking de des circonstances spéciales la publicité serait de nature à porter
belangen van de rechtspraak zou schaden ». atteinte aux intérêts de la justice ».
Artikel 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens L'article 13 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose
bepaalt : :
« Eenieder wiens rechten en vrijheden, welke in dit Verdrag zijn « Toute personne dont les droits et libertés reconnus dans la présente
vermeld, zijn geschonden, heeft recht op daadwerkelijke rechtshulp Convention ont été violés, a droit à l'octroi d'un recours effectif
voor een nationale instantie, zelfs indien deze schending zou zijn devant une instance nationale, alors même que la violation aurait été
begaan door personen in de uitoefening van hun ambtelijke functie ». commise par des personnes agissant dans l'exercice de leurs fonctions
officielles ».
B.10.3. Artikel 47 van het Handvest van de grondrechten van de B.10.3. L'article 47 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union
Europese Unie bepaalt : « Eenieder wiens door het recht van de Unie gewaarborgde rechten en vrijheden zijn geschonden, heeft recht op een doeltreffende voorziening in rechte, met inachtneming van de in dit artikel gestelde voorwaarden. Eenieder heeft recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak, binnen een redelijke termijn, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld. Eenieder heeft de mogelijkheid zich te laten adviseren, verdedigen en vertegenwoordigen. Rechtsbijstand wordt verleend aan degenen die niet over toereikende financiële middelen beschikken, voor zover die bijstand noodzakelijk is om de daadwerkelijke toegang tot de rechter te waarborgen ». européenne dispose : « Toute personne dont les droits et libertés garantis par le droit de l'Union ont été violés a droit à un recours effectif devant un tribunal dans le respect des conditions prévues au présent article. Toute personne a droit à ce que sa cause soit entendue équitablement, publiquement et dans un délai raisonnable par un tribunal indépendant et impartial, établi préalablement par la loi. Toute personne a la possibilité de se faire conseiller, défendre et représenter. Une aide juridictionnelle est accordée à ceux qui ne disposent pas de ressources suffisantes, dans la mesure où cette aide serait nécessaire pour assurer l'effectivité de l'accès à la justice ».
B.11.1. Het recht op toegang tot een rechter is een algemeen B.11.1. Le droit d'accès au juge constitue un principe général de
rechtsbeginsel dat met inachtneming van de artikelen 10, 11 en 13 van droit qui doit être garanti à chacun dans le respect des articles 10,
de Grondwet, van de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag voor de 11 et 13 de la Constitution, des articles 6 et 13 de la Convention
rechten van de mens en van artikel 47 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie aan eenieder moet worden gewaarborgd. Het vormt een wezenlijk aspect van het recht op een eerlijk proces en is fundamenteel in een rechtsstaat. Het recht om zich tot een rechter te wenden, heeft bovendien zowel betrekking op de vrijheid om in rechte op te treden als op de vrijheid om zich te verdedigen. B.11.2. Het recht op toegang tot een rechter is evenwel niet absoluut. Het kan het voorwerp uitmaken van financiële beperkingen, voor zover die beperkingen geen afbreuk doen aan de essentie zelf van dat recht. De beperkingen van dat recht moeten redelijk evenredig zijn met het européenne des droits de l'homme, et de l'article 47 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne. Il constitue un aspect essentiel du droit à un procès équitable et est fondamental dans un Etat de droit. De plus, le droit de s'adresser à un juge concerne tout autant la liberté d'agir en justice que celle de se défendre. B.11.2. Le droit d'accès au juge n'est cependant pas absolu. Il peut faire l'objet de restrictions financières pour autant que celles-ci ne portent pas atteinte à l'essence même de ce droit. Les restrictions à ce droit doivent être raisonnablement proportionnées au but légitime
gewettigde doel dat zij nastreven (EHRM, 7 juli 2009, Stagno t. qu'elles poursuivent (CEDH, Stagno c. Belgique, 7 juillet 2009, § 25).
België, § 25). De reglementering dienaangaande moet de rechtszekerheid La réglementation à cet égard doit servir les buts de sécurité
en de goede rechtsbedeling nastreven en mag dusdanig geen beperkingen juridique et de bonne administration de la justice et ne peut donc
opleveren die de rechtzoekende verhinderen de inhoud van zijn geschil induire des restrictions empêchant le justiciable de voir la substance
voor de bevoegde rechter te brengen (EHRM, 7 juli 2009, Stagno t. de son litige tranchée par la juridiction compétente (CEDH, 7 juillet
België, § 25; 29 maart 2011, RTBF t. België, § 69). 2009, Stagno c. Belgique, § 25; 29 mars 2011, RTBF c. Belgique, § 69).
B.12. Uit de in B.1.2 aangehaalde memorie van toelichting bij de B.12. Il ressort de l'exposé des motifs de la loi attaquée, cité en
bestreden wet blijkt dat de wetgever met de bestreden hervorming het B.1.2, que par la réforme attaquée, le législateur a entendu
systeem van de rolrechten heeft willen vereenvoudigen, de simplifier le système des droits de rôle, responsabiliser le
rechtzoekende heeft willen responsabiliseren, een budgettair oogmerk
heeft beoogd en « de rolrechten in verhouding [heeft willen] brengen justiciable, réaliser des économies budgétaires et « rendre les droits
met de werkingskosten van de rechtspraak » (Parl. St., Kamer, de mise au rôle proportionnels aux frais de fonctionnement de la
2014-2015, DOC 54-0906/001, p. 5). Dat laatste doel, dat in de memorie jurisprudence » (Doc. parl., Chambre, 2014-2015, DOC 54-0906/001, p.
van toelichting bij het wetsontwerp wordt vermeld ter verantwoording 5). Ce dernier objectif, qui est mentionné dans l'exposé des motifs du
van de bestreden maatregel ten aanzien van het wettigheids- en het projet de loi pour justifier la mesure attaquée au regard des
evenredigheidsbeginsel, is tevens het doel waarnaar de minister principes de légalité et de proportionnalité, est également celui
verwees in de commissie van de Kamer van volksvertegenwoordigers auquel le ministre s'est référé en commission de la Chambre des
(Parl. St., Kamer, 2014-2015, DOC 54-0906/003, p. 3). Door de représentants (Doc. parl., Chambre, 2014-2015, DOC 54-0906/003, p. 3).
rolrechten te laten differentiëren naar gelang van de waarde van de En faisant varier les droits de mise au rôle en fonction de la valeur
vordering betracht de wetgever aldus de rolrechten « in de la demande, le législateur tente ainsi « de les mettre en
overeenstemming te brengen met de vermoede inspanning en kosten van adéquation avec l'action et les coûts présumés de l'appareil
het gerechtelijke apparaat » (ibid., DOC 54-0906/001, p. 7). judiciaire » (ibid., DOC 54-0906/001, p. 7).
B.13. Allereerst dient het Hof te onderzoeken of het criterium van B.13. La Cour doit tout d'abord vérifier si le critère de distinction
onderscheid tussen rechtzoekenden wat het bedrag van het te betalen entre les justiciables, en ce qui concerne le droit de rôle à payer,
rolrecht betreft, steunend op de waarde van de vordering, pertinent is qui est basé sur la valeur de la demande est pertinent pour réaliser
ter verwezenlijking van de hoofddoelstelling van de wetgever om de rolrechten in verhouding te brengen met de werkingskosten van de rechtspraak. Vorderingen met een beperkte financiële inzet kunnen een ingewikkeld karakter vertonen en een hoge werklast voor het gerechtelijke apparaat meebrengen. Omgekeerd kan de behandeling van vorderingen met een hoge financiële inzet eenvoudig blijken. Tijdens de parlementaire voorbereiding is erop gewezen dat het verband tussen de waarde van de vordering en de complexiteit ervan niet vaststaat. Zo kunnen bijvoorbeeld rechtszaken in verband met een erfdienstbaarheid ingewikkeld zijn, ook al staat er slechts een gering belang op het spel, terwijl de behandeling van een geschil over een onbetaalde factuur van een aanzienlijk bedrag eenvoudig kan blijken l'objectif principal du législateur de rendre les droits de mise au rôle proportionnels aux frais de fonctionnement de la jurisprudence. Il est possible que des actions qui ont un enjeu financier limité s'avèrent complexes et entraînent une charge de travail importante pour l'appareil judiciaire. A l'inverse, des demandes ayant un enjeu financier important peuvent s'avérer simples à examiner. Il a été souligné, au cours des travaux préparatoires, que le lien entre la valeur de la demande et sa complexité n'est pas absolu. Ainsi par exemple, les affaires relatives à des servitudes peuvent être complexes alors que l'enjeu n'est que minime, tandis que l'examen d'un litige portant sur une facture impayée d'un montant important peut
(Parl. St., Kamer, 2014-2015, DOC 54-0906/003, p. 10). s'avérer simple (Doc. parl., Chambre, 2014-2015, DOC 54-0906/003, p. 10).
Er valt evenmin in te zien dat, wat de rolrechten voor het Hof van On n'aperçoit pas davantage, en ce qui concerne les droits de rôle
Cassatie betreft, er enig verband zou bestaan tussen de waarde van de pour la Cour de cassation, le lien qui existerait entre la valeur de
vordering in hoger beroep en de werklast die de behandeling van een la demande en appel et la charge de travail qu'entraînerait l'examen
voorziening in cassatie zou meebrengen. d'un pourvoi en cassation.
In haar advies van 28 november 2014 over de amendementen op een Dans son avis du 28 novembre 2014 sur les amendements à un projet de «
ontwerp van « programmawet » (griffierechten), heeft de afdeling loi-programme » (droits de greffe), la section de législation du
wetgeving van de Raad van State opgemerkt : Conseil d'Etat a observé :
« Evenmin kan de verantwoording voor die onderscheiden worden gevonden « Leur justification ne peut pas non plus se trouver dans le ' rapport
in de - eveneens in de toelichting vermelde - ' eerlijke verhouding équitable avec l'effort escompté pour la justice ', dont le
tot de vermoede inspanning voor Justitie '. De werklast die de commentaire fait également état. La charge de travail qu'entraîne
behandeling van een zaak met zich meebrengt en de moeilijkheidsgraad l'examen d'une cause et le degré de difficulté de celle-ci ne
van een zaak, hangen immers niet af van de financiële waardering van dépendent en effet pas de l'évaluation financière de la demande. Les
de eis. De in het ontworpen artikel 2691, eerste lid, van het W.Reg. dispositions de l'article 2691, alinéa 1er, en projet, du C. enreg. ne
vervatte regeling doorstaat derhalve ook niet de toets aan het se concilient dès lors pas non plus avec le principe d'égalité et de
beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie (artikelen 10 en 11 van non-discrimination (articles 10 et 11 de la Constitution, article 14
de Grondwet, artikel 14 van het EVRM en artikelen 20 en 21 van het de la CEDH et articles 20 et 21 de la Charte des droits fondamentaux
Handvest van de grondrechten van de Europese Unie) » (Parl. St., de l'Union européenne) » (Doc. parl., Chambre, 2014-2015, DOC
Kamer, 2014-2015, DOC 54-0906/001, p. 39). 54-0906/001, p. 39).
Zonder dat het nodig is na te gaan of de bestreden verhoging van de Sans qu'il soit nécessaire d'examiner si l'augmentation attaquée des
rolrechten voor vorderingen die de diverse door de wetgever ingevoerde droits de rôle pour les demandes qui excèdent les valeurs maximales
waardedrempels overschrijden, van dien aard is dat de toegang tot de introduites par le législateur est de nature à entraver l'accès au
rechter erdoor wordt belemmerd, inzonderheid ten aanzien van juge, en particulier pour les justiciables disposant de moyens
rechtzoekenden met beperkte financiële middelen, ermee rekening financiers limités, compte tenu du fait que les mesures attaquées
houdend dat de bestreden maatregelen bijkomend zijn ten aanzien van
andere recente maatregelen, vermeld in B.9, die de financiële drempels s'ajoutent à d'autres mesures récentes, mentionnées en B.9, qui
voor de toegang tot justitie verhogen, volstaat het vast te stellen relèvent les seuils financier de l'accès à la justice, il suffit de
dat het criterium van de waarde niet pertinent is om de voormelde constater que le critère de la valeur de la demande n'est pas
hoofddoelstelling van de wetgever te verwezenlijken. pertinent pour réaliser l'objectif précité du législateur.
B.14. De middelen afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 B.14. Les moyens pris de la violation des articles 10 et 11 de la
van de Grondwet zijn gegrond. Constitution sont fondés.
B.15. De andere middelen, die niet tot een ruimere vernietiging kunnen B.15. Les autres moyens, qui ne sauraient conduire à une annulation
leiden, moeten bijgevolg niet worden onderzocht. plus large, ne doivent dès lors pas être examinés.
Wat betreft de handhaving van de gevolgen En ce qui concerne le maintien des effets
B.16. Teneinde de administratieve en budgettaire moeilijkheden te B.16. Afin d'éviter les difficultés administratives et budgétaires qui
vermijden die uit de vernietiging van de artikelen 3, 4, 5 en 6 van de découleraient de l'annulation des articles 3, 4, 5 et 6 de la loi du
wet van 28 april 2015 zouden voortvloeien, en teneinde het de wetgever 28 avril 2015 et afin de permettre au législateur de modifier la
mogelijk te maken de wetgeving aan te passen in overeenstemming met législation conformément au présent arrêt, il convient, par
dit arrest, dienen, met toepassing van artikel 8 van de bijzondere wet application de l'article 8 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la
van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, de gevolgen van de Cour constitutionnelle, de maintenir définitivement les effets des
vernietigde bepalingen te worden gehandhaafd zoals is aangegeven in het dictum. dispositions annulées comme il est indiqué dans le dispositif.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
- vernietigt de artikelen 3, 4, 5 en 6 van de wet van 28 april 2015 - annule les articles 3, 4, 5 et 6 de la loi du 28 avril 2015
tot wijziging van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en modifiant le Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de
griffierechten teneinde de griffierechten te hervormen; greffe en vue de réformer les droits de greffe;
- maintient, jusqu'à l'intervention du législateur et au plus tard
- handhaaft, tot het optreden van de wetgever en uiterlijk tot 31 jusqu'au 31 août 2017, les effets des dispositions annulées à l'égard
augustus 2017, de gevolgen van de vernietigde bepalingen ten aanzien des demandes introduites devant une juridiction jusqu'à cette date.
van de vorderingen die bij een rechtscollege zijn ingesteld tot die
datum. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier
het Grondwettelijk Hof, op 9 februari 2017. 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 9 février 2017.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
E. De Groot E. De Groot
^