Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 5/2017 van 19 januari 2017 Rolnummer 6411 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 84ter van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Grondwe samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de rechters L. Lavrysen, A. Alen, J(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 5/2017 van 19 januari 2017 Rolnummer 6411 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 84ter van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Grondwe samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de rechters L. Lavrysen, A. Alen, J(...) Extrait de l'arrêt n° 5/2017 du 19 janvier 2017 Numéro du rôle : 6411 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 84ter du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posée par la Cour d'appel de Gand. La Cour constitutionnelle,
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 5/2017 van 19 januari 2017 Extrait de l'arrêt n° 5/2017 du 19 janvier 2017
Rolnummer 6411 Numéro du rôle : 6411
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 84ter van het En cause : la question préjudicielle relative à l'article 84ter du
Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, gesteld door het Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posée par la Cour d'appel de
Hof van Beroep te Gent. Gand.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, F. Daoût en T. Giet, Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, F. Daoût et T. Giet, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président E. De Groot,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 5 april 2016 in zake de bvba « Multi Construction » Par arrêt du 5 avril 2016 en cause de la SPRL « Multi Construction »
tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la
is ingekomen op 21 april 2016, heeft het Hof van Beroep te Gent de Cour le 21 avril 2016, la Cour d'appel de Gand a posé la question
volgende prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 84ter van het Wetboek van de belasting over de « L'article 84ter du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, interprété
toegevoegde waarde, aldus geïnterpreteerd dat de fiscale administratie en ce sens que l'administration fiscale ne doit notifier les indices
de kennisgeving van de vermoedens van belastingontduiking slechts de fraude fiscale préalablement au recouvrement de la taxe qu'au cours
dient te verrichten voorafgaandelijk aan de vordering van de belasting du délai complémentaire de quatre ans, viole-t-il les articles 10 et
in de aanvullende termijn van vier jaar, de artikelen 10 en 11 van de 11 de la Constitution en ce qu'il établit une distinction injustifiée
Grondwet, doordat het een onverantwoord onderscheid creëert tussen entre les redevables qui font l'objet d'une enquête relative aux mêmes
belastingplichtigen die zich het voorwerp weten van een onderzoek naar opérations imposables, l'un faisant l'objet d'une enquête effectuée
dezelfde belastbare handelingen, waarbij de ene het voorwerp is van
een onderzoek door de administratie bevoegd voor de
inkomstenbelasting, en de andere het voorwerp is van een onderzoek par l'administration en charge de l'impôt sur les revenus et l'autre
waarbij de administratie bevoegd voor de belasting over de toegevoegde faisant l'objet d'une enquête dans laquelle est impliquée
waarde betrokken is ? ». l'administration en charge de la taxe sur la valeur ajoutée ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. Het verwijzende rechtscollege ondervraagt het Hof over de B.1.1. La juridiction a quo interroge la Cour sur la compatibilité de
bestaanbaarheid van artikel 84ter van het Wetboek van de belasting l'article 84ter du Code de la taxe sur la valeur ajoutée (ci-après :
over de toegevoegde waarde (hierna : WBTW) met de artikelen 10 en 11 Code de la TVA) avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce
van de Grondwet doordat het belastingplichtigen met betrekking tot que cet article, pour une même opération imposable, traite les
eenzelfde belastbare handeling, verschillend behandelt naargelang zij contribuables différemment selon qu'ils font l'objet d'une enquête
het voorwerp zijn van een fiscaal onderzoek op grond van artikel 84ter fiscale sur la base de l'article 84ter du Code de la TVA ou d'une
van het WBTW, dan wel van een fiscaal onderzoek op grond van artikel enquête fiscale sur la base de l'article 333, alinéa 3, du Code des
333, derde lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 impôts sur les revenus 1992 (ci-après : CIR 1992).
(hierna : WIB 1992).
B.1.2. Bij zijn arrest van 27 maart 2015 oordeelde het Hof van B.1.2. Par son arrêt du 27 mars 2015, la Cour de cassation a jugé
Cassatie dat uit de tekst van artikel 84ter van het WBTW, de opname qu'il suit du texte de l'article 84ter du Code de la TVA, de
ervan in hoofdstuk XIV « Vervolgingen en gedingen, rechten en l'insertion de cette disposition dans le chapitre XIV « Poursuites et
voorrechten van de schatkist » en uit de afwezigheid van het juridisch instances. Sûretés données au Trésor » et de l'absence de la notion
begrip « onderzoekstermijn » in de btw-regelgeving, volgt dat de juridique de « délai d'instruction » dans la réglementation de la TVA,
administratie de kennisgeving van de vermoedens van que l'administration ne doit notifier les indices de fraude fiscale
belastingontduiking slechts dient te verrichten voorafgaandelijk aan
de vordering van de belasting in de verlengde verjaringstermijn que préalablement à l'action en recouvrement de la taxe, au cours du
(Cass., 27 maart 2015, F.12.0029.N). délai de prescription prolongé (Cass., 27 mars 2015, F.12.0029.N).
B.2. De in het geding zijnde bepaling leidt aldus tot een verschil in B.2. La disposition fait donc naître une différence de traitement
behandeling van twee categorieën van belastingplichtigen doordat in
het btw-stelsel de fiscale administratie de kennisgeving van de entre deux catégories de contribuables, en ce que, dans le régime de
vermoedens van belastingontduiking aan de belastingplichtige pas vóór la TVA, l'administration fiscale ne doit notifier les indices de
de vordering van de belasting tijdens de aanvullende verjaringstermijn fraude fiscale au contribuable qu'avant la réclamation de la taxe, au
dient te verrichten (artikel 84ter van het WBTW) terwijl in het cours du délai de prescription supplémentaire (article 84ter du Code
stelsel van de inkomstenbelastingen de kennisgeving van aanwijzingen de la TVA), alors que, dans le régime des impôts sur les revenus, les
inzake belastingontduiking voor het bedoelde tijdperk aan de indices de fraude fiscale pour la période considérée doivent être
belastingplichtige vóór elk onderzoek in de aanvullende notifiés au contribuable avant chaque investigation effectuée pendant
onderzoekstermijn dient te worden verricht (artikel 333, derde lid, le délai d'investigation supplémentaire (article 333, alinéa 3, du CIR
van het WIB 1992). 1992).
B.3.1. Artikel 84ter van het WBTW bepaalt : B.3.1. L'article 84ter du Code de la TVA dispose :
« Indien zij voornemens is de verjaringstermijn bepaald in artikel « Lorsqu'elle se propose d'appliquer le délai de prescription prévu à
81bis, § 1, tweede lid, 4°, toe te passen, moet de administratie l'article 81bis, § 1er, alinéa 2, 4°, l'administration en charge de la
belast met de belasting over de toegevoegde waarde, op straffe van taxe sur la valeur ajoutée, est tenue, à peine de nullité du
nietigheid van de rechtzetting, voorafgaandelijk aan de betrokkene redressement, de notifier au préalable, par écrit et de manière
schriftelijk en nauwkeurig kennis geven van de vermoedens van précise, à la personne concernée, les indices de fraude fiscale qui
belastingontduiking die tegen hem bestaan in de betreffende periode ». existent, à son endroit, pour la période en cause ».
B.3.2. In de parlementaire voorbereiding wordt de in het geding zijnde B.3.2. Les travaux préparatoires commentent la disposition en cause en
bepaling als volgt toegelicht : ces termes :
« Tenslotte, gelet op een optimale rechtszekerheid, beveelt artikel 51 « Enfin, dans le souci d'une sécurité juridique optimale, l'article 51
van het ontwerp, artikel 84ter (nieuw) van het BTW-Wetboek, bovendien du projet, article 84ter (nouveau) du Code de la TVA, enjoint en outre
aan de administratie, wanneer zij voornemens is om van een à l'administration, lorsqu'elle se propose de passer du délai de
verjaringstermijn van drie jaar naar een verjaringstermijn van vijf
jaar over te gaan, ' op straffe van nietigheid van de rechtzetting, prescription de trois ans au délai de prescription de cinq ans, de '
voorafgaandelijk aan de betrokkene schriftelijk en nauwkeurig kennis notifier, à peine de nullité du redressement, au préalable, par écrit
te geven van de vermoedens van belastingontduiking die tegen hem et de manière précise, à la personne concernée, les indices de fraude
bestaan in de betreffende periode ' » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, fiscale qui existent, à son endroit, pour la période en cause ' »
nrs. 1341/1 en 1342/1, p. 19). (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, nos 1341/1 et 1342/1, p. 19).
B.3.3. Artikel 333, derde lid, van het WIB 1992 bepaalt : B.3.3. L'article 333, alinéa 3, du CIR 1992 dispose :
« [Onderzoekingen] mogen bovendien worden verricht gedurende de in « [Les investigations] peuvent en outre être exercées pendant le délai
artikel 354, tweede lid, bedoelde aanvullende termijn van vier jaar, supplémentaire de quatre ans prévu à l'article 354, alinéa 2, à
op voorwaarde dat de administratie de belastingplichtige vooraf condition que l'administration ait notifié préalablement au
schriftelijk en op nauwkeurige wijze kennis heeft gegeven van de contribuable, par écrit et de manière précise, les indices de fraude
aanwijzingen inzake belastingontduiking die te zijnen aanzien bestaan fiscale qui existent, en ce qui le concerne, pour la période
voor het bedoeld tijdperk. Die voorafgaande kennisgeving is considérée. Cette notification préalable est prescrite à peine de
voorgeschreven op straffe van nietigheid van de aanslag ». nullité de l'imposition ».
B.4.1. Met betrekking tot de inkomstenbelastingen stelt de fiscale B.4.1. S'agissant des impôts sur les revenus, l'administration fiscale
administratie de belasting voor een inkomstenjaar in een aanslag vast. établit dans une cotisation l'impôt afférent à une période imposable.
Die aanslag is voor de belastingplichtige dus de basis van de Cette cotisation constitue donc pour le contribuable le fondement de
verplichting tot het betalen van de belasting. De gewone l'obligation de payer l'impôt. Le délai d'imposition normal expire le
aanslagtermijn loopt tot 30 juni van het jaar volgend op het 30 juin de l'année suivant l'exercice d'imposition (article 359 du CIR
aanslagjaar (artikel 359 van het WIB 1992). In geval van fraude kan de 1992). En cas de fraude, le délai d'imposition peut être porté à sept
aanslagtermijn worden verlengd tot zeven jaar (artikel 354, derde lid, ans (article 354, alinéa 3, du CIR 1992). Dès lors qu'une cotisation
van het WIB 1992). Zodra een aanslag ten name van een
belastingplichtige is gevestigd, dient de belasting binnen de est établie à charge d'un redevable, l'impôt doit être payé dans le
wettelijke termijn te worden betaald (artikel 413 van het WIB 1992). délai légal (article 413 du CIR 1992). Le recouvrement des impôts sur
De invordering van de inkomstenbelastingen verjaart door verloop van les revenus se prescrit par cinq ans à compter de la date à laquelle
vijf jaar vanaf de datum waarop de belastingschuld moet zijn betaald (artikel 443bis van het WIB 1992). la dette fiscale doit être payée (article 443bis du CIR 1992).
In het Wetboek van de inkomstenbelastingen bestaat een Le Code des impôts sur les revenus prévoit un délai d'investigation de
onderzoekstermijn van drie jaar zodat een belastingplichtige in trois ans, de sorte qu'une fois ce délai expiré, un contribuable ne
beginsel na het verstrijken van die termijn niet meer aan een fiscaal peut en principe plus faire l'objet d'une enquête fiscale, sauf en cas
onderzoek kan worden onderworpen, behoudens in geval van een
verlenging van die termijn wegens vermoedens van belastingontduiking. de prolongation dudit délai en raison d'indices de fraude fiscale.
Een geplande onderzoeksverrichting door de fiscale administratie L'administration fiscale est tenue de notifier, avant qu'elle ne
tijdens de aanvullende onderzoekstermijn is onderworpen aan een l'exécute, tout acte d'investigation qu'elle entend accomplir au cours
voorafgaande kennisgevingsplicht. du délai supplémentaire.
B.4.2. Wat betreft de belastingschuld die verschuldigd is met B.4.2. En ce qui concerne la dette fiscale due en application du Code
toepassing van het WBTW, onderwerpt dat laatste de fiscale de la TVA, ce dernier ne soumet l'administration fiscale à aucun délai
administratie niet aan enige termijn om haar onderzoeksverrichtingen
te doen. De belastingschuld ontstaat louter door het stellen van de pour effectuer ses investigations. La dette fiscale naît du simple
aan de btw onderworpen handeling, zonder enig optreden van de fiscale accomplissement de l'acte soumis à la TVA, sans aucune intervention de
administratie. Indien de verschuldigde belasting niet wordt voldaan, l'administration fiscale. Lorsque l'impôt dû n'est pas acquitté, une
dan wordt er onmiddellijk een dwangbevel uitgevaardigd (artikel 85 van contrainte est immédiatement décernée (article 85 du Code de la TVA).
het WBTW). Er bestaat bijgevolg enkel een verjaringstermijn met En conséquence, le seul délai de prescription qui existe concerne le
betrekking tot de invordering van de verschuldigde btw via een recouvrement, par contrainte, de la TVA due. En principe, ce délai de
dwangbevel. Die verjaringstermijn is in beginsel drie jaar (artikel
81bis, § 1, van het WBTW), behoudens in geval van vermoedens van prescription est de trois ans (article 81bis, § 1er, du Code de la
belastingontduiking. TVA), sauf en cas d'indices de fraude fiscale.
In geval van vermoedens van belastingontduiking kan de fiscale En présence d'indices de fraude fiscale, l'administration fiscale
administratie een beroep doen op een verlengde verjaringstermijn om dispose d'un délai de prescription prolongé pour recouvrer la TVA en
btw via een dwangbevel in te vorderen indien zij voorafgaand aan de décernant une contrainte, à condition qu'elle notifie les indices de
invordering haar vermoedens aan de betrokken belastingplichtige fraude fiscale au contribuable concerné avant de procéder au
meedeelt (artikel 84ter van het WBTW). Aldus kan de belastingplichtige worden geconfronteerd met een fiscaal onderzoek zolang de invordering van zijn belastingschuld nog niet is verjaard. B.5. Beide categorieën van belastingplichtigen die in de prejudiciële vraag worden vergeleken, kunnen aldus in geval van vermoedens van belastingontduiking worden geconfronteerd met verlengde termijnen waarbinnen hun fiscale rechtspositie door onderzoeksverrichtingen ongunstig kan wijzigen. B.6. De wetgever kan, zonder het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie te schenden, ten aanzien van vergelijkbare categorieën van belastingplichtigen geen verschil invoeren indien dat verschil in behandeling niet objectief en redelijk verantwoord is. Dat beginsel verplicht in fiscale aangelegenheden de wetgever evenwel niet ertoe de procedures die voor de onderscheiden belastingen worden vastgesteld, volledig gelijkvormig te maken. B.7. Een verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van belastingplichtigen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende belastingstelsels, zelfs met betrekking tot eenzelfde belastbare handeling, en van de daarin vervatte procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die regels, een onevenredige beperking van de rechten van de daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. recouvrement (article 84ter du Code de la TVA). Le contribuable peut donc faire l'objet d'une enquête fiscale aussi longtemps que le recouvrement de sa dette fiscale n'est pas prescrit. B.5. En cas d'indices de fraude fiscale, les deux catégories de contribuables comparées dans la question préjudicielle peuvent être ainsi soumises à des délais prolongés, au cours desquels des investigations peuvent modifier défavorablement leur statut fiscal. B.6. Le législateur ne peut, sans violer le principe d'égalité et de non-discrimination, instaurer une différence entre des catégories comparables de contribuables, si cette différence n'est pas objectivement et raisonnablement justifiée. En matière fiscale, ce principe n'impose toutefois pas au législateur d'uniformiser complètement les procédures fixées pour les divers impôts. B.7. Une différence de traitement entre certaines catégories de contribuables qui découle de l'application de régimes fiscaux différents, y compris pour une même opération imposable, et des procédures qu'ils contiennent, dans des circonstances différentes, n'est pas discriminatoire en soi. Il ne saurait y avoir discrimination que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces règles entraînait une limitation disproportionnée des droits des personnes concernées.
B.8. Het Hof dient na te gaan of de mogelijkheid voor de administratie B.8. La Cour doit vérifier si la possibilité pour l'administration de
om onderzoeksverrichtingen uit te voeren tijdens de aanvullende procéder à des investigations au cours du délai de prescription
verjaringstermijn zonder voorafgaande kennisgeving aan de supplémentaire sans notification préalable des indices de fraude au
belastingplichtige van de vermoedens van belastingontduiking, op contribuable, porte atteinte de manière disproportionnée aux droits de
onevenredige wijze afbreuk doet aan diens rechten. ce dernier.
B.9.1. Het btw-stelsel wordt in sterke mate beheerst door de B.9.1. Le régime de la TVA est en grande partie régi par les
bepalingen uit de richtlijn 2006/112/EG van de Raad van 28 november dispositions de la directive 2006/112/CE du Conseil du 28 novembre
2006 betreffende het gemeenschappelijke stelsel van belasting over de 2006 relative aux règles communes de taxe sur la valeur ajoutée
toegevoegde waarde (hierna : de richtlijn). (ci-après : la directive).
Geen enkele richtlijnbepaling bevat regels inzake onderzoeksprocedures Aucune disposition de la directive ne contient des règles concernant
of verjaring met betrekking tot de btw. les procédures d'investigation ou la prescription en matière de TVA.
B.9.2. Bij het ontbreken van een Unieregeling is het een B.9.2. En l'absence d'une réglementation de l'Union européenne, il
aangelegenheid van elke lidstaat om de regels vast te stellen die appartient à l'ordre juridique interne de chaque Etat membre de régler
les modalités destinées, d'une part, à assurer la sauvegarde des
ertoe strekken, enerzijds, de rechten te beschermen die particulieren droits que les particuliers tirent de l'effet du droit de l'Union
aan het Unierecht ontlenen (HvJ, 19 november 1998, C-85/97, SFI, européenne (CJUE, 19 novembre 1998, C-85/97, SFI, points 25-26), et,
punten 25-26) en, anderzijds, de financiële belangen van de Europese d'autre part, à protéger les intérêts financiers de l'Union européenne
Unie te vrijwaren door in het bijzonder fiscale fraude te bestrijden en combattant plus particulièrement la fraude fiscale et en percevant
en aldus de btw op het grondgebied volledig te innen (HvJ, 8 september l'intégralité de la TVA due sur le territoire (CJUE, 8 septembre 2015,
2015, C-105/14, Taricco e.a., punten 36-40). C-105/14, Taricco et autres, points 36-40).
B.9.3. De in het geding zijnde bepaling dient, zelfs bij ontstentenis B.9.3. Même en l'absence de dispositions spécifiques relativement à la
van specifieke bepalingen met betrekking tot de procedure en de procédure et aux délais de prescription concernant la TVA dans le
verjaringstermijnen met betrekking tot de btw in het Unierecht, de droit de l'Union européenne, la disposition en cause doit respecter
door de Unie gewaarborgde grondrechten en algemene rechtsbeginselen te les droits fondamentaux et les principes généraux de droit garantis
eerbiedigen (HvJ, 17 december 2015, C-419/14, WebMindLicenses Kft, par l'Union (CJUE, 17 décembre 2015, C-419/14, WebMindLicenses Kft,
punten 66-67). points 66-67).
B.10.1. Een belastingplichtige die wordt geconfronteerd met een B.10.1. Un contribuable qui fait l'objet d'un contrôle fiscal visant
fiscaal onderzoek naar belastbare handelingen tijdens de gewone dan des opérations imposables dans le délai de prescription ordinaire ou
wel de verlengde verjaringstermijn, onder meer in de vorm van bewaar- prolongé, en étant notamment soumis à des obligations de conservation
en medewerkingsverplichtingen, kan, rekening houdend met de concrete et de collaboration, peut, compte tenu des circonstances concrètes,
omstandigheden, in zijn recht op eerbiediging van zijn privéleven, voir affecté son droit au respect de la vie privée, garanti par
zoals gewaarborgd bij artikel 22 van de Grondwet, artikel 8 van het l'article 22 de la Constitution, par l'article 8 de la Convention
Europees Verdrag voor de rechten van de mens en de artikelen 7 en 8 européenne des droits de l'homme et par les articles 7 et 8 de la
van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, worden Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne (Comm. eur. D.H.,
geraakt (ECRM, 7 december 1982, Hardy-Spirlet t. België; EHRM, 14 7 décembre 1982, Hardy-Spirlet c. Belgique; CEDH, 14 mars 2013, Bernh
maart 2013, Bernh Larsen Holding t. Noorwegen, § 106). Larsen Holding c. Norvège, § 106).
Die bepalingen sluiten een overheidsinmenging in het recht op Ces dispositions n'excluent pas l'ingérence d'une autorité publique
eerbiediging van het privéleven niet uit, maar vereisen dat zij wordt dans l'exercice du droit au respect de la vie privée mais exigent que
toegestaan door een voldoende precieze wettelijke bepaling, dat zij cette ingérence soit prévue par une disposition législative
beantwoordt aan een dwingende maatschappelijke behoefte in een suffisamment précise, qu'elle réponde à un besoin social impérieux
democratische samenleving en dat zij evenredig is met de daarmee dans une société démocratique et qu'elle soit proportionnée à
nagestreefde wettige doelstelling. Die bepalingen houden voor de l'objectif légitime qu'elle poursuit. Ces dispositions engendrent de
overheid bovendien de positieve verplichting in om maatregelen te surcroît l'obligation positive, pour l'autorité publique, de prendre
nemen die een daadwerkelijke eerbiediging van het privéleven
verzekeren, zelfs in de sfeer van de onderlinge verhoudingen tussen des mesures qui assurent le respect effectif de la vie privée, même
individuen (EHRM, 27 oktober 1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 31; dans la sphère des relations entre les individus (CEDH, 27 octobre
grote kamer, 12 oktober 2013, Söderman t. Zweden, § 78). 1994, Kroon et autres c. Pays-Bas, § 31; grande chambre, 12 octobre
2013, Söderman c. Suède, § 78).
B.10.2. De bestrijding van belastingfraude, belastingontwijking en B.10.2. La lutte contre la fraude fiscale, l'évasion fiscale et les
eventueel misbruik is een doel dat door de richtlijn is erkend en abus éventuels est un but reconnu et encouragé par la directive (cf.
wordt gestimuleerd (zie in die zin HvJ, grote kamer, 21 februari 2006, en ce sens, CJUE, grande chambre, 21 février 2006, C-255/02, Halifax
C-255/02, Halifax e.a, punt 71). et autres, point 71).
Met de verlenging van de gewone verjaringstermijn voor de invordering En prolongeant le délai de prescription ordinaire pour le recouvrement
van de btw in geval van fraude en met de onderzoeksmaatregelen die in de la TVA en cas de fraude et en prévoyant les mesures d'investigation
het kader van de fiscale procedure nog tijdens die verlengde qui, dans le cadre de la procédure fiscale, peuvent encore être
verjaringstermijn kunnen worden uitgevoerd om belastingen na te vorderen, wordt een doel van algemeen belang nagestreefd. B.10.3. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de fiscale wetgever om, wanneer hij een belastingstelsel invoert, de met het oog op de in B.10.2 vermelde doelstelling geëigende procedures en termijnen te bepalen. De wetgever dient daarbij een billijk evenwicht na te streven tussen, enerzijds, het rechtmatige belang dat gebiedt dat fraude moet worden bestreden zodat een verschuldigde belasting wordt betaald en, anderzijds, de bekommernis om de rechten van de belastingplichtige te eerbiedigen. B.10.4. Elke inmenging dient te worden omgeven met effectieve exécutées pendant ce délai de prescription prolongé pour recouvrer les impôts, le législateur poursuit un objectif d'intérêt général. B.10.3. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur fiscal, lorsqu'il établit un régime fiscal, de définir les procédures et délais appropriés pour atteindre l'objectif mentionné en B.10.2. Le législateur doit, à cet égard, rechercher un juste équilibre entre, d'une part, l'intérêt légitime qui commande de lutter contre la fraude, pour que l'impôt dû soit payé et, d'autre part, le souci de respecter les droits du contribuable.
waarborgen tegen misbruik en willekeur, rekening houdend met de aard B.10.4. Toute ingérence doit être entourée de garanties effectives
en de ernst van de inmenging. Voor de belastingplichtige dient contre les abus et l'arbitraire, compte tenu de la nature et de la
minstens de mogelijkheid te bestaan om te verzoeken om een effectieve gravité de l'ingérence. Le contribuable doit au moins avoir la
rechterlijke toetsing a posteriori van zowel de wettigheid als de possibilité de solliciter a posteriori un contrôle juridictionnel
effectif portant tant sur la légalité que sur la nécessité des actes
noodzaak van fiscale onderzoeksverrichtingen (HvJ, 17 december 2015, d'investigation fiscale (CJUE, 17 décembre 2015, C-419/14,
C-419/14, WebMindLicenses Kft, punt 78; EHRM, 7 juni 2007, Smirnov t. WebMindLicenses Kft, point 78; CEDH, 7 juin 2007, Smirnov c. Russie, §
Rusland, § 45). 45).
B.11. De eerbiediging van de rechten van verdediging vormt een B.11. Le respect des droits de la défense constitue un principe
algemeen beginsel dat van toepassing is op de invorderingsprocedure général qui s'applique à la procédure de recouvrement par une
door een fiscale administratie (HvJ, 17 juni 2010, C-423/08, administration fiscale (CJUE, 17 juin 2010, C-423/08,
Commissie/Italië, punten 44-45) en biedt een in B.10.4 vermelde Commission/Italie, points 44-45) et offre au contribuable une des
waarborg ten behoeve van de belastingplichtige. garanties mentionnées en B.10.4.
Die waarborg heeft tot doel de fiscale administratie bij een Cette garantie a pour but de permettre à l'administration fiscale,
voorgenomen invordering in staat te stellen naar behoren rekening te lors du recouvrement envisagé, de tenir dûment compte de tous les
houden met alle relevante elementen van het dossier. Hij beoogt met éléments pertinents du dossier. Elle vise notamment, pour assurer la
name, ter verzekering van de effectieve bescherming van de betrokken protection effective de la personne ou de l'entreprise concernées, à
persoon of onderneming, deze laatsten in staat te stellen om een permettre à ces dernières de corriger une erreur ou de faire valoir
vergissing te corrigeren of individuele omstandigheden aan te voeren des circonstances individuelles qui plaident pour que la décision soit
die ervoor pleiten dat in een bepaalde zin wordt besloten. prise dans un sens déterminé.
B.12. Het Hof van Justitie oordeelde bij zijn arrest van 22 oktober B.12. Par son arrêt du 22 octobre 2013, la Cour de justice a jugé
2013 dat de mogelijkheid voor een belastingplichtige om zijn rechten qu'il n'est pas absolument requis que le contribuable puisse exercer
van verdediging met betrekking tot individuele onderzoeksverrichtingen ses droits de la défense en ce qui concerne les investigations
uit te oefenen, niet absoluut vereist is : individuelles :
« 40. Alle lidstaten die bij het Hof opmerkingen hebben ingediend, « 40. L'ensemble des Etats membres qui ont déposé des observations
voeren aan dat het verzoek om inlichtingen dat een lidstaat richt tot devant la Cour ont fait valoir que la demande d'informations d'un Etat
de belastingdienst van een andere lidstaat, geen handeling vormt die membre adressée à l'administration fiscale d'un autre Etat membre ne
deze verplichting impliceert. Zij menen terecht dat in het kader van constitue pas un acte entraînant une telle obligation. Ils
een belastingcontrole een onderscheid moet worden gemaakt tussen het considèrent, à juste titre, qu'il convient de distinguer, dans le
stadium van het onderzoek, waarin inlichtingen worden vergaard en cadre des procédures de contrôle fiscal, la phase d'enquête au cours
waarvan het verzoek van een belastingdienst om de bijstand van een de laquelle des informations sont collectées et à laquelle appartient
andere belastingdienst deel uitmaakt, en het stadium op tegenspraak, la demande d'informations d'une administration fiscale à une autre de
dat plaatsvindt tussen de belastingdienst en de betrokken la phase contradictoire, entre l'administration fiscale et le
belastingplichtige en aanvangt met de verzending aan deze contribuable auquel elle s'adresse, qui débute par l'envoi à ce
belastingplichtige van een voorstel tot wijziging van de aanslag. dernier d'une proposition de rectification.
41. Wanneer een overheid inlichtingen vergaart, is zij niet verplicht 41. Lorsque l'administration procède à la collecte d'informations,
de belastingplichtige hiervan in kennis te stellen en hem om zijn elle n'est pas tenue d'en faire part au contribuable et de recueillir
standpunt te vragen » (HvJ, grote kamer, 22 oktober 2013, C-276/12, son point de vue » (CJUE, grande chambre, 22 octobre 2013, C-276/120,
Jiri Sabou, punten 40-41). Jiri Sabou, points 40-41).
B.13. De wetgever heeft bovendien voorzien in andere waarborgen tegen B.13. Le législateur a en outre prévu d'autres garanties contre
willekeur en misbruik bij het aanwenden van de verlengde l'arbitraire et les abus en cas de recours au délai de prescription
verjaringstermijn, alsook in sancties. prolongé, ainsi que des sanctions.
Zo dienen de vermoedens van belastingontduiking waarop de fiscale Ainsi, les indices de fraude fiscale sur lesquels se base
administratie zich baseert, voorafgaand aan het dwangbevel, nauwkeurig l'administration fiscale doivent être communiqués au contribuable
en schriftelijk aan de belastingplichtige te worden meegedeeld op préalablement à la contrainte, de manière précise et par écrit, à
straffe van nietigheid van de invordering van de btw. Overigens dient peine de nullité du recouvrement de la TVA. Par ailleurs,
de fiscale administratie bij het uitvaardigen van een dwangbevel l'administration fiscale doit aussi, lorsqu'elle décerne une
eveneens de algemene beginselen van behoorlijk bestuur te eerbiedigen. contrainte, respecter les principes généraux de bonne administration.
Daarnaast beschikt de belastingplichtige over rechtsmiddelen tegen een Par ailleurs, le contribuable dispose de voies de recours contre une
dwangbevel van de fiscale administratie. De belastingplichtige kan contrainte décernée par l'administration fiscale. En signifiant son
door het aantekenen van verzet tegen het dwangbevel (artikel 89, opposition à la contrainte (article 89, alinéa 2, du Code de la TVA),
tweede lid, van het WBTW) immers alle grieven, onder meer betreffende le contribuable peut en effet faire valoir, devant un juge de pleine
de grond van de belasting, de onregelmatigheden in de onderzoeksfase juridiction, tous les griefs, notamment en ce qui concerne la base
en de invordering zelf bij een rechter met volle rechtsmacht d'imposition, les irrégularités intervenues au cours de la phase
aanvoeren. De tenuitvoerlegging van het dwangbevel wordt ook gestuit d'investigation et le recouvrement lui-même. La procédure d'opposition
door de verzetsprocedure. interrompt également l'exécution de la contrainte.
B.14. Het gegeven dat een belastingplichtige tijdens een fiscale B.14. Le fait que, lors d'une phase d'investigation fiscale dans le
onderzoeksfase in het btw-stelsel noch voorafgaand wordt geïnformeerd régime de la TVA, le contribuable ne soit pas informé préalablement
over eventuele onderzoeksverrichtingen, noch ze kan afwenden of des actes d'investigation éventuels, ni ne puisse les empêcher ou les
betwisten zolang de fiscale administratie geen beslissing heeft discuter aussi longtemps que l'administration fiscale n'aura pas pris
genomen die zijn fiscale rechtspositie ongunstig beïnvloedt, is, une décision qui influence défavorablement son statut fiscal n'est pas
rekening houdend met de in B.10.2 vermelde doelstelling en de in B.13 sans justification raisonnable, compte tenu de l'objectif mentionné en
vermelde waarborgen, niet zonder redelijke verantwoording. B.10.2 et des garanties mentionnées en B.13.
B.15. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.15. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 84ter van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde L'article 84ter du Code de la taxe sur la valeur ajoutée ne viole pas
waarde schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 19 januari 2017. la Cour constitutionnelle, le 19 janvier 2017.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
E. De Groot E. De Groot
^