← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 1/2017 van 19 januari 2017 Rolnummer 6316 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 572bis, 3°, van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste
aanleg Namen, afdeling Namen, familierechtb Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 1/2017 van 19 januari 2017 Rolnummer 6316 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 572bis, 3°, van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Namen, familierechtb Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) | Extrait de l'arrêt n° 1/2017 du 19 janvier 2017 Numéro du rôle : 6316 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 572bis, 3°, du Code judiciaire, posée par le Tribunal de première instance de Namur, division Namur, tribunal de l La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 1/2017 van 19 januari 2017 | Extrait de l'arrêt n° 1/2017 du 19 janvier 2017 |
| Rolnummer 6316 | Numéro du rôle : 6316 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 572bis, 3°, van | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 572bis, 3°, |
| het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg | du Code judiciaire, posée par le Tribunal de première instance de |
| Namen, afdeling Namen, familierechtbank. | Namur, division Namur, tribunal de la famille. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de | composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. |
| rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
| Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. Daoût, bijgestaan door de | Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du greffier P.-Y. |
| griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. | Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, |
| Spreutels, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 9 december 2015 in zake B.C. tegen M.H., waarvan de | Par jugement du 9 décembre 2015 en cause de B.C. contre M.H., dont |
| expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 21 december 2015, | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 21 décembre 2015, le |
| heeft de Rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Namen, | Tribunal de première instance de Namur, division Namur, tribunal de la |
| familierechtbank, de volgende prejudiciële vraag gesteld : | famille, a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 572bis, 3°, van het Gerechtelijk Wetboek, dat de | « L'article 572bis, 3°, du Code judiciaire, lequel exclut clairement |
| feitelijk samenwonenden duidelijk van het toepassingsgebied ervan | de son champ d'application les concubins de fait, ne viole-t-il pas |
| uitsluit, niet met name de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan | notamment les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non |
| niet in samenhang gelezen met andere supranationale wetsbepalingen | avec d'autres dispositions légales supranationales telle la Convention |
| zoals het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het | européenne des droits de l'homme, en ce qu'il prive les concubins de |
| aan de inmiddels gescheiden feitelijk samenwonenden de mogelijkheid ontzegt om toegang te krijgen tot één enkele rechter, namelijk de familierechtbank, aangezien zij zich, behoudens in het betwiste geval van samenhang, tot diverse rechtscolleges dienen te wenden naar gelang van het onderwerp van de verschillende tussen hen ingestelde vorderingen, hetgeen kennelijk nadelig voor hen is en een discriminatie tussen de gezinnen kan doen ontstaan naargelang zij uit gehuwde partners, wettelijk samenwonenden of feitelijk samenwonenden zijn samengesteld, in een tijd waarin de feitelijke samenwoning een wijdverbreid samenlevingsmodel is, dat zelfs de meerderheid uitmaakt ? ». | fait, désormais séparés, de pouvoir bénéficier d'un accès à un juge unique, étant le Tribunal de la Famille, puisqu'ils doivent s'adresser, sauf l'hypothèse contestée de la connexité, à diverses juridictions en fonction de l'objet des différentes demandes mues entre eux, ce qui leur est manifestement préjudiciable et susceptible de créer une discrimination entre les familles selon qu'elles sont constituées de partenaires mariés, cohabitants légaux ou cohabitants de fait, à une époque où le concubinage de fait est un modèle de vie en commun largement répandu, voire majoritaire ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid, met | B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles 10 |
| de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van artikel 572bis, 3°, van het | et 11 de la Constitution, de l'article 572bis, 3°, du Code judiciaire |
| Gerechtelijk Wetboek in zoverre het de feitelijk samenwonenden van het | en ce qu'il exclut de son champ d'application les cohabitants de fait, |
| toepassingsgebied ervan uitsluit en hun aldus het recht op toegang tot | les privant ainsi du droit d'accéder à un juge unique, en l'occurrence |
| één enkele rechter, in casu de familierechtbank, zou ontzeggen. | le tribunal de la famille. |
| B.2. Het voormelde artikel 572bis, 3°, bepaalt : | B.2. L'article 572bis, 3°, précité dispose : |
| « Onverminderd de bijzondere bevoegdheden die zijn toegekend aan de | « Sans préjudice des compétences spéciales reconnues au juge de paix |
| vrederechter en de bijzondere wetgevingen, neemt de familierechtbank kennis van : | et des législations particulières, le tribunal de la famille connaît : |
| [...] | [...] |
| 3° vorderingen tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden | 3° des demandes des époux et cohabitants légaux relatives à l'exercice |
| betreffende de uitoefening van hun rechten of betreffende hun | |
| goederen, alsook de voorlopige maatregelen die daarop betrekking | de leurs droits ou à leurs biens ainsi que des mesures provisoires qui |
| hebben; ». | s'y rapportent; ». |
| B.3. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 30 juli 2013 | B.3. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 30 juillet 2013 |
| betreffende de invoering van een familie- en jeugdrechtbank (Belgisch | portant création d'un tribunal de la famille et de la jeunesse |
| Staatsblad, 27 september 2013) blijkt dat er reeds 30 jaar een wil om | (Moniteur belge, 27 septembre 2013) qu'il existait depuis trente ans |
| een familierechtbank op te richten bestond die werd verklaard door het | une volonté de créer un tribunal de la famille s'expliquant par le |
| feit dat het bestaande juridische systeem voor de aanpak van familiale | fait que le système judiciaire mis en place pour les conflits |
| conflicten « voor de rechtzoekenden onbegrijpelijk, incoherent en niet | familiaux était « incohérent, incompréhensible pour les justiciables, |
| langer aangepast [was] aan de huidige evolutie van het gezin ». De | et ne répond [ait] absolument plus à l'évolution de la famille |
| wetgever stelde vast dat vier rechtscolleges, in casu de vrederechter, | aujourd'hui ». Le législateur constatait qu'en effet quatre |
| de jeugdrechtbank, de burgerlijke rechtbank en de rechter in kort | juridictions, en l'occurrence le juge de paix, le tribunal de la |
| jeunesse, le tribunal civil et le juge des référés, pouvaient | |
| geding, immers konden optreden bij familiale geschillen, hetgeen ertoe | intervenir dans les contentieux familiaux, ce qui pouvait aboutir à |
| kon leiden dat de rechtzoekende voor zijn verdediging werd | exposer le justiciable à des frais élevés pour sa défense et à des |
| blootgesteld aan hoge kosten en aan soms tegenstrijdige beslissingen | décisions parfois contradictoires (Doc. parl., Chambre, 2010-2011, DOC |
| (Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-0682/001, pp. 3-4). | 53-0682/001, pp. 3-4). |
| Verschillende amendementen werden in de Kamer ingediend om de | Plusieurs amendements ont été déposés à la Chambre, tendant à intégrer |
| feitelijk samenwonenden in het toepassingsgebied van de wet op te | les cohabitants de fait dans le champ d'application de la loi (Doc. |
| nemen (Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-0682/008, pp. 1 en 2; DOC | parl., Chambre, 2010-2011, DOC 53-0682/008, pp. 1 et 2; DOC |
| 53-0682/010, p. 21; DOC 53-0682/012, pp. 15 en 16). | 53-0682/010, p. 21; DOC 53-0682/012, pp. 15 et 16). |
| Die aangelegenheid werd besproken in de bevoegde commissie. | Cette question a été débattue au sein de la commission compétente. |
| Daaruit blijkt dat wegens het ontbreken van een « bevredigende » | Il en ressort qu'en raison de l'absence de définition « satisfaisante |
| definitie van het begrip « feitelijke samenwoning » en wegens het | » de la notion de cohabitation de fait et du nombre croissant de |
| toenemend aantal situaties dat het kan omvatten, werd beslist om die | situations qu'elle peut revêtir, il a été décidé de ne pas intégrer |
| vorm van samenleven niet in het wetsvoorstel op te nemen (Parl. St., | cette forme de vie dans la proposition de loi (Doc. parl, Chambre, |
| Kamer, 2010-2011, DOC 53-0682/015, pp. 17-21). | 2010-2011, DOC 53-0682/015, pp. 17-21). |
| B.4. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van | B.4. La différence de traitement entre certaines catégories de |
| personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende | personnes qui découle de l'application de règles procédurales |
| procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen | différentes dans des circonstances différentes n'est pas |
| discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het | discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination |
| verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die | que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces |
| procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de | règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des |
| daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. | droits des personnes concernées. |
| B.5. Te dezen steunt het verschil in behandeling op een objectief | B.5. En l'espèce, la différence de traitement se fonde sur un élément |
| element, namelijk de juridische toestand van de partners, die | objectif, à savoir la situation juridique des partenaires, qui diffère |
| verschilt naargelang de enen gehuwd of wettelijk samenwonenden zijn, | suivant que les uns sont mariés ou cohabitants légaux, et les autres |
| en de anderen feitelijk samenwonenden zijn, zowel wat hun persoonlijke | sont cohabitants de fait, aussi bien en ce qui concerne leurs devoirs |
| verplichtingen jegens elkaar als wat hun vermogensrechtelijke toestand | personnels mutuels que pour ce qui est de leur situation patrimoniale. |
| betreft. B.6.1. Aldus zijn echtgenoten elkaar hulp en bijstand verschuldigd | B.6.1. Ainsi, les époux se doivent mutuellement secours et assistance |
| (artikel 213 van het Burgerlijk Wetboek); zij genieten de bescherming | (article 213 du Code civil); ils bénéficient de la protection du |
| van de gezinswoonst en de huisraad (artikel 215 van het Burgerlijk | logement de la famille et des meubles meublants (article 215 du Code |
| Wetboek); de echtgenoten moeten hun inkomsten bij voorrang besteden | civil); les époux doivent consacrer leurs revenus par priorité à leur |
| aan hun bijdrage in de lasten van het huwelijk (artikel 217 van het | contribution aux charges du mariage (article 217 du Code civil), |
| Burgerlijk Wetboek), waarin zij moeten bijdragen naar vermogen | |
| (artikel 221 van het Burgerlijk Wetboek). Schulden die door een der | auxquelles ils doivent contribuer selon leurs facultés (article 221 du |
| echtgenoten worden aangegaan ten behoeve van de huishouding en de | Code civil). Les dettes qui sont contractées par l'un des époux pour |
| opvoeding van de kinderen verbinden de andere echtgenoot hoofdelijk, | les besoins du ménage et l'éducation des enfants obligent |
| behoudens wanneer zij, gelet op de bestaansmiddelen van het gezin, | solidairement l'autre époux, sauf lorsqu'elles sont excessives eu |
| buitensporig zijn (artikel 222 van het Burgerlijk Wetboek). | égard aux ressources du ménage (article 222 du Code civil). |
| B.6.2. Onder wettelijke samenwoning wordt verstaan de toestand van | B.6.2. Par cohabitation légale, il y a lieu d'entendre la situation de |
| samenleven van twee personen die een schriftelijke verklaring van | vie commune de deux personnes ayant fait une déclaration écrite de |
| wettelijke samenwoning hebben afgelegd (artikel 1475 van het | cohabitation légale (article 1475 du Code civil). La cohabitation |
| Burgerlijk Wetboek). De wettelijke samenwoning houdt op wanneer een | légale cesse lorsque l'une des parties se marie ou décède. Il peut |
| van de partijen in het huwelijk treedt of overlijdt. Die wettelijke | également être mis fin à la cohabitation légale par les cohabitants, |
| samenwoning kan tevens door de samenwonenden worden beëindigd, in | soit de commun accord, soit unilatéralement, au moyen d'une |
| onderlinge overeenstemming of eenzijdig, door middel van een | déclaration écrite qui est remise à l'officier de l'état civil, qui |
| schriftelijke verklaring bij de ambtenaar van de burgerlijke stand, | acte la cessation de la cohabitation légale dans le registre de la |
| die daarvan melding maakt in het bevolkingsregister (artikel 1476 van | population (article 1476 du Code civil). |
| het Burgerlijk Wetboek). | |
| Op de wettelijke samenwoning zijn de volgende bepalingen toepasselijk | Les dispositions suivantes s'appliquent à la cohabitation légale : la |
| : de wettelijke bescherming van de gezinswoning (artikelen 215, 220, § | protection légale du domicile familial (articles 215, 220, § 1er, et |
| 1, en 224, § 1, 1, van het Burgerlijk Wetboek) wordt van | 224, § 1er, 1, du Code civil) s'applique par analogie à la |
| overeenkomstige toepassing verklaard op de wettelijke samenwoning; de | cohabitation légale; les cohabitants légaux contribuent aux charges de |
| wettelijk samenwonenden dragen bij in de lasten van het samenleven | |
| naar evenredigheid van hun mogelijkheden en iedere niet-buitensporige | la vie commune en proportion de leurs facultés et toute dette non |
| schuld die door een der wettelijk samenwonenden wordt aangegaan ten | excessive contractée par l'un des cohabitants légaux pour les besoins |
| behoeve van het samenleven en van de kinderen die door hen worden | de la vie commune et des enfants qu'ils éduquent oblige solidairement |
| opgevoed, verbindt de andere samenwonende hoofdelijk (artikel 1477 van het Burgerlijk Wetboek). B.7. De door feitelijk samenwonenden gevormde gemeenschap wordt niet met dezelfde zekerheid aangetoond als die welke ontstaat uit het huwelijk of uit de wettelijke samenwoning en daaruit vloeien niet dezelfde rechten en plichten voort. Terwijl de echtgenoten en wettelijk samenwonenden hun relatie hebben geformaliseerd en hun wederzijdse rechten en plichten hebben bepaald, zijn de feitelijk samenwonenden immers niet dezelfde juridische verbintenissen jegens elkaar aangegaan en maken zij geen geïnstitutionaliseerde vorm van samenleven uit. B.8. De in het geding zijnde bepaling ontzegt de feitelijke samenwonenden niet het recht op toegang tot de rechter. Dat recht omvat niet het recht op een rechter naar zijn keuze. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever om te | l'autre cohabitant (article 1477 du Code civil). B.7. La communauté formée par des cohabitants de fait n'est pas établie avec la même certitude que celle issue du mariage ou de la cohabitation légale et il n'en découle pas les mêmes droits et obligations. En effet, alors que les conjoints et cohabitants légaux ont formalisé leur relation et déterminé leurs droits et devoirs réciproques, les cohabitants de fait n'ont pas pris l'un envers l'autre les mêmes engagements juridiques et ne constituent pas une forme institutionnalisée de vie commune. B.8. La disposition en cause ne prive pas les cohabitants de fait du droit d'accès au juge. Ce droit n'implique pas celui d'accéder à un juge de son choix. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur de décider quel |
| beslissen welke rechter het meest geschikt is om een bepaald soort van | juge est le plus approprié pour trancher un certain type de litige. La |
| geschillen te beslechten. Het enkele gegeven dat de wetgever de | seule circonstance que le législateur n'a pas confié exclusivement au |
| geschillen tussen de feitelijk samenwonenden niet uitsluitend aan de | tribunal de la famille les litiges entre les cohabitants de fait mais |
| familierechtbank heeft toevertrouwd maar dat verschillende rechters | que différents juges sont compétents à cet égard ne porte pas une |
| daarvoor bevoegd zijn, doet niet op onevenredige wijze afbreuk aan de | atteinte disproportionnée aux droits des personnes concernées. Ce |
| rechten van de betrokken personen. De wetgever vermocht daarbij | faisant, le législateur a pu prendre en compte la circonstance que la |
| rekening te houden met het gegeven dat de feitelijke samenwoning geen | cohabitation de fait n'est pas une forme institutionnalisée de vie |
| geïnstitutionaliseerde samenlevingsvorm is en een toenemend aantal | commune et couvre un nombre croissant de situations qui ne visent pas |
| situaties omvat, die niet noodzakelijk gericht zijn op het vormen van | nécessairement l'établissement d'une vie familiale, et la circonstance |
| een gezinsleven, evenals met het feit dat de samenwonende partners die | que les partenaires cohabitants qui choisissent de ne pas être liés |
| ervoor kiezen niet door de wettelijke samenwoning of door het huwelijk | par la cohabitation légale ou par le mariage connaissent les avantages |
| te worden verbonden, de voor- en nadelen van de ene en de andere | et les inconvénients de ces formes de vie commune respectives et |
| samenlevingsvorm kennen en de juridische gevolgen van hun keuze | acceptent les conséquences juridiques de leur choix. |
| aanvaarden. B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 572bis, 3°, van het Gerechtelijk Wetboek schendt de artikelen | L'article 572bis, 3°, du Code judiciaire ne viole pas les articles 10 |
| 10 en 11 van de Grondwet niet in zoverre het de feitelijk | et 11 de la Constitution en ce qu'il exclut de son champ d'application |
| samenwonenden uitsluit van het toepassingsgebied ervan. | les cohabitants de fait. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 19 januari 2017. | la Cour constitutionnelle, le 19 janvier 2017. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| J. Spreutels | J. Spreutels |