← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 164/2016 van 22 december 2016 Rolnummer 6259 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 2.6.1, § 3, 2°, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening,
gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg West-Vlaand Het Grondwettelijk
Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 164/2016 van 22 december 2016 Rolnummer 6259 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2.6.1, § 3, 2°, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg West-Vlaand Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) | Extrait de l'arrêt n° 164/2016 du 22 décembre 2016 Numéro du rôle : 6259 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2.6.1, § 3, 2°, du Code flamand de l'aménagement du territoire, posée par le Tribunal de première instance La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges A. (...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 164/2016 van 22 december 2016 | Extrait de l'arrêt n° 164/2016 du 22 décembre 2016 |
Rolnummer 6259 | Numéro du rôle : 6259 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2.6.1, § 3, 2°, | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2.6.1, § 3, |
van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, gesteld door de Rechtbank | 2°, du Code flamand de l'aménagement du territoire, posée par le |
van eerste aanleg West-Vlaanderen, afdeling Brugge. | Tribunal de première instance de Flandre occidentale, division Bruges. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de | composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges A. |
rechters A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. | Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. MerckxVan Goey, P. Nihoul, F. |
Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Leysen, bijgestaan door de griffier F. | Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée du greffier F. Meersschaut, |
Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, | présidée par le président E. De Groot, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij vonnis van 26 juni 2015 in zake Hilair Osstyn tegen de provincie | Par jugement du 26 juin 2015 en cause de Hilair Osstyn contre la |
West-Vlaanderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | province de Flandre occidentale, dont l'expédition est parvenue au |
ingekomen op 8 september 2015, heeft de Rechtbank van eerste aanleg | greffe de la Cour le 8 septembre 2015, le Tribunal de première |
West-Vlaanderen, afdeling Brugge, de volgende prejudiciële vraag | instance de Flandre occidentale, division Bruges, a posé la question |
gesteld : | préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 2.6.1, § 3, 2° Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening de | « L'article 2.6.1, § 3, 2°, du Code flamand de l'aménagement du |
artikelen 16 Grondwet en 1 EAP EVRM, genomen in samenhang met het | territoire viole-t-il l'article 16 de la Constitution et l'article 1 |
du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits | |
de l'homme, lus en combinaison avec le principe d'égalité et de | |
gelijkheids- en non discriminatiebeginsel uit art. 10 en 11 Grondwet, | non-discrimination contenu dans les articles 10 et 11 de la |
Constitution, dans la mesure où cette disposition permet qu'il soit | |
[...] in de mate deze bepaling toelaat dat met het ' stedenbouwkundig | tenu compte de la ' politique urbanistique ' de l'administration afin |
beleid ' van het bestuur rekening wordt gehouden om te bepalen of | de déterminer si des terrains entrent en considération pour l'octroi |
gronden in aanmerking komen voor de toekenning van planschade, zelfs | d'une indemnité pour les dommages résultant de la planification, même |
indien het gaat om gronden die op grond van de vigerende bestemming en | s'il s'agit de terrains qui entrent en considération pour la |
wettelijke normen (sensu lato) in aanmerking komen voor bebouwing, en | construction en vertu de l'affectation en vigueur et des normes |
die voldoen aan de voorwaarden voor objectieve bebouwbaarheid of | légales (au sens large) et qui satisfont aux conditions de |
verkavelbaarheid, waardoor de vergoedingsplicht inzake planschade | constructibilité ou de lotissement objectifs, ce qui impliquerait que |
l'obligation d'indemnisation des dommages résultant de la | |
volledig afhankelijk zou worden gesteld van het eigen beleid van het | planification serait entièrement tributaire de la politique propre de |
bestuur, één en ander in strijd met het evenredigheidsbeginsel [en] | l'administration, et ce en violation du principe de proportionnalité |
het principe van de billijke schadeloosstelling bij | et du principe de la juste indemnité en cas [de restrictions du droit |
[eigendomsbeperkingen] ? ». | de propriété] ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling | Quant à la disposition en cause |
B.1. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over de vordering tot | B.1. Le juge a quo interroge la Cour sur l'action en indemnisation des |
vergoeding van planschade, zoals geregeld in de Vlaamse Codex | dommages résultant de la planification spatiale, telle qu'elle est |
Ruimtelijke Ordening (hierna : VCRO). | réglée dans le Code flamand de l'aménagement du territoire. |
Artikel 2.6.1 van de VCRO bepaalt : | L'article 2.6.1 du Code flamand de l'aménagement du territoire dispose |
« § 1. De ruimtelijke uitvoeringsplannen kunnen erfdienstbaarheden van | : « § 1er. Les plans d'exécution spatiaux peuvent faire naître des |
openbaar nut doen ontstaan en eigendomsbeperkingen inhouden, met | servitudes d'utilité publique et comporter des restrictions de |
inbegrip van bouwverbod. | propriété, en ce compris des interdictions de construire. |
In de gevallen, vermeld in § 2 en § 3, kan een bouw- of | Dans les cas visés aux § 2 et § 3, une interdiction de construire ou |
verkavelingsverbod aanleiding geven tot een beperkte schadevergoeding, | de lotir peut donner lieu à une indemnisation limitée, appelée |
planschadevergoeding genaamd. | indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale. |
§ 2. Planschadevergoeding wordt toegekend wanneer, op basis van een in | § 2. L'indemnisation des dommages résultant de la planification |
werking getreden ruimtelijk uitvoeringsplan, een perceel niet meer in | spatiale est accordée lorsque, en vertu d'un plan d'exécution spatial |
aanmerking komt voor een vergunning om te bouwen, vermeld in artikel | entré en vigueur, une parcelle n'entre plus en ligne de compte pour un |
4.2.1, 1°, of te verkavelen, terwijl het de dag voorafgaand aan de | permis de construire, tel que visé à l'article 4.2.1, 1°, ou de lotir, |
inwerkingtreding van dat definitieve plan wel in aanmerking kwam voor | alors qu'il entrait encore en ligne de compte pour un permis de |
een vergunning om te bouwen of te verkavelen. | construire ou de lotir la veille de l'entrée en vigueur de ce plan |
§ 3. Voor de toepassing van planschadevergoeding moet bovendien aan | définitif. § 3. Pour l'application de l'indemnisation des dommages résultant de |
volgende criteria samen worden voldaan op de dag voorafgaand aan de | la planification spatiale, les critères cumulatifs suivants doivent de |
inwerkingtreding van het definitieve plan : | surcroît être remplis la veille de l'entrée en vigueur du plan |
1° het perceel moet gelegen zijn aan een voldoende uitgeruste weg | définitif : 1° la parcelle doit être située le long d'une route suffisamment |
overeenkomstig artikel 4.3.5, § 1; | équipée, conformément à l'article 4.3.5, § 1er; |
2° het perceel moet stedenbouwkundig en bouwtechnisch voor bebouwing | 2° la parcelle doit entrer en ligne de compte pour l'édification d'une |
construction sur le plan de l'urbanisme et de la technique de | |
in aanmerking komen; | construction; |
3° het perceel moet gelegen zijn binnen een bebouwbare zone zoals | 3° la parcelle doit être située dans une zone constructible, comme |
bepaald in een plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan; | définie dans un plan d'aménagement ou dans un plan d'exécution |
4° enkel de eerste 50 meter vanaf de rooilijn komt in aanmerking voor planschade. Het criterium, vermeld in het eerste lid, 1°, geldt evenwel niet voor de percelen waarop de bedrijfsgebouwen en de exploitantenwoning van een bestaand land- of tuinbouwbedrijf gelegen zijn. § 4. Er is geen planschadevergoeding verschuldigd in de volgende gevallen : 1° bij verbod te bouwen of te verkavelen als gevolg van een vastgestelde en, in voorkomend geval, goedgekeurde onteigeningsbeslissing; 2° bij verbod een grotere oppervlakte van een perceel te bebouwen dan het ruimtelijk uitvoeringsplan toelaat, of bij een verkaveling de door het plan bepaalde bebouwingsdichtheid te overschrijden; 3° bij verbod de exploitatie van gevaarlijke, ongezonde en hinderlijke bedrijven voort te zetten na het verstrijken van de tijd waarvoor de milieuvergunning was verleend; 4° bij verbod te bouwen op een stuk grond dat de minimumafmetingen, vastgesteld in een ruimtelijk uitvoeringsplan, niet heeft; | spatial; 4° seuls les 50 premiers mètres à partir de l'alignement entrent en ligne de compte pour les dommages résultant de la planification spatiale. Le critère visé au premier alinéa, 1°, ne s'applique toutefois pas aux parcelles sur lesquelles sont situés les bâtiments d'entreprise et l'habitation des exploitants d'une entreprise agricole ou horticole existante. § 4. Aucune indemnisation de dommages résultant de la planification spatiale n'est due dans les cas suivants : 1° lors d'une interdiction de construire ou de lotir à la suite d'une décision d'expropriation établie, et le cas échéant, approuvée; 2° en cas d'interdiction de bâtir sur une plus grande superficie que celle qui est autorisée par le plan d'exécution spatial, ou dans le cadre d'un lotissement, de dépasser la densité de construction déterminée par le plan; 3° en cas d'interdiction de poursuivre l'exploitation d'entreprises dangereuses, insalubres et provoquant des nuisances après l'expiration du délai pour lequel le permis écologique avait été accordé; 4° en cas d'interdiction de construire sur une parcelle de terrain qui ne présente pas les dimensions minimales stipulées dans un plan d'exécution spatial; |
5° bij verbod te bouwen of te verkavelen buiten de bebouwde kernen | 5° en cas d'interdiction de construire ou de lotir en dehors des |
wegens de dwingende eisen van de verkeersveiligheid; | agglomérations en raison d'exigences impératives de la sécurité |
6° bij verbod een stuk grond te verkavelen waarvoor een vroeger | routière; 6° en cas d'interdiction de lotir un terrain dont le permis de lotir |
verleende verkavelingsvergunning vervallen was op de datum van de | accordé antérieurement était échu à la date de l'entrée en vigueur du |
inwerkingtreding van het ruimtelijk uitvoeringsplan of plan van aanleg | plan d'exécution spatial ou du plan d'aménagement contenant |
dat vermeld verbod inhoudt; | l'interdiction visée; |
7° voor de gebouwen of vaststaande inrichtingen, vernield door een | 7° pour les bâtiments ou installations fixes détruits par une |
natuurramp, als het verbod van hun wederopbouw voortvloeit uit artikel | catastrophe naturelle, lorsque l'interdiction de leur reconstruction |
12, § 3, eerste lid van de wet van 12 juli 1976 betreffende het | découle de l'article 12, § 3, premier alinéa de la loi du 12 juillet |
herstel van zekere schade veroorzaakt aan private goederen door | 1976 relative à la réparation de dommages certains provoqués à des |
natuurrampen; | biens privés par des catastrophes naturelles; |
8° bij weigering van een aanvraag om de functie van een gebouw te | 8° en cas de refus d'une demande de modification de la fonction d'un |
wijzigen; | bâtiment; |
9° wanneer de overeenkomstig artikel 2.6.2, § 1, berekende | 9° lorsque la moins-value calculée conformément à l'article 2.6.2, § 1er, |
waardevermindering die voor schadeloosstelling in aanmerking komt, | |
niet meer bedraagt dan twintig ten honderd van de waarde van het goed | et entrant en ligne de compte pour une indemnisation, ne dépasse pas |
op het ogenblik van de verwerving, geactualiseerd tot op de dag van | vingt pour cent de la valeur du bien au moment de l'acquisition, |
het ontstaan van het recht op vergoeding en verhoogd met de lasten en | actualisée jusqu'à la date de naissance du droit à l'indemnisation et |
kosten; | majorée des charges et frais; |
10° wanneer de schade in aanmerking komt voor een compensatie, vermeld | 10° lorsque les dommages entrent en ligne de compte pour une |
in boek 6, titel 2 of titel 3, van het decreet van 27 maart 2009 | compensation mentionnée dans le livre 6, titre 2 ou titre 3, du décret |
betreffende het grond- en pandenbeleid; | du 27 mars 2009 relatif à la politique foncière et immobilière; |
11° als het perceel is opgenomen in een grondruilplan als vermeld in | 11° si la parcelle est reprise dans un plan d'échange de terres, tel |
artikel 2.1.65 van het decreet van 28 maart 2014 betreffende de | que visé à l'article 2.1.65 du décret du 28 mars 2014 relatif à la |
landinrichting ». | rénovation rurale ». |
Artikel 2.6.2 van de VCRO bepaalt : | L'article 2.6.2 du Code flamand de l'aménagement du territoire dispose |
« § 1. De waardevermindering die voor de planschadevergoeding in | : « § 1er. La moins-value entrant en ligne de compte pour une |
aanmerking komt, dient te worden geraamd als het verschil tussen de | indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale doit |
waarde van dat goed op het ogenblik van de verwerving, geactualiseerd | être estimée comme étant la différence entre la valeur du bien au |
tot op de dag van het ontstaan van het recht op schadevergoeding, | moment de l'acquisition, actualisée jusqu'au jour de la naissance du |
verhoogd met de lasten en kosten, vóór de inwerkingtreding van het | droit à l'indemnisation, majorée des charges et frais, avant l'entrée |
ruimtelijk uitvoeringsplan en de waarde van dat goed op het ogenblik | en vigueur du plan d'exécution spatial et la valeur de ce bien au |
van het ontstaan van het recht op schadevergoeding na de | moment de la naissance du droit à l'indemnisation après l'entrée en |
inwerkingtreding van dat ruimtelijk uitvoeringsplan. | vigueur de ce plan d'exécution spatial. |
[...] | [...] |
Enkel de waardevermindering voortvloeiend uit het plan, vermeld in | Seule la moins-value découlant du plan, visée à l'article 2.6.1, § 2, |
artikel 2.6.1, § 2, kan in aanmerking komen voor planschadevergoeding. | peut entrer en ligne de compte pour une indemnisation des dommages |
résultant de la planification spatiale. | |
Het recht op planschadevergoeding ontstaat ofwel bij een overdracht | Le droit à l'indemnisation des dommages résultant de la planification |
onder bezwarende titel van het goed, ofwel bij inbreng van het goed in | spatiale naît soit lors de la cession du bien à titre onéreux, soit |
een vennootschap, ofwel bij de weigering van een vergunning om te | lors de l'apport du bien dans une société, soit lors du refus d'un |
bouwen of een verkavelingsvergunning, ofwel bij het afleveren van een | permis de construire ou d'un permis de lotir, soit lors de la |
negatief stedenbouwkundig attest. | délivrance d'une autorisation urbanistique négative. |
[...] | [...] |
§ 2. De planschadevergoeding bedraagt tachtig percent van de | § 2. L'indemnisation des dommages résultant de la planification |
waardevermindering. | spatiale s'élève à quatre-vingts pour cent de moins-value. |
[...] ». Artikel 2.6.3 van de VCRO bepaalt : « De vorderingen tot betaling van planschadevergoedingen, ongeacht het bedrag ervan, behoren tot de bevoegdheid van de rechtbanken van eerste aanleg. De planschadevergoeding is verschuldigd door de overheid die het ruimtelijk uitvoeringsplan opmaakte waardoor de planschade is ontstaan ». B.2. De VCRO is in 2009 tot stand gekomen als een coördinatie van de bepalingen van het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van | [...] ». L'article 2.6.3 du Code flamand de l'aménagement du territoire dispose : « Les actions en paiement de l'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale relèvent, quel qu'en soit le montant, de la compétence des tribunaux de première instance. L'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale est due par l'autorité qui a établi le plan d'exécution spatial ayant donné lieu à de tels dommages ». B.2. Le Code flamand de l'aménagement du territoire a été élaboré en 2009 dans le but de coordonner les dispositions du décret du 18 mai 1999 portant organisation de l'aménagement du territoire (ci-après : |
de ruimtelijke ordening (hierna : DRO) en van artikel 90bis van het | le décret du 18 mai 1999) et de l'article 90bis du décret forestier du |
bosdecreet van 13 juni 1990 (artikel 1 van het besluit van de Vlaamse | 13 juin 1990 (article 1er de l'arrêté du Gouvernement flamand du 15 |
Regering van 15 mei 2009 houdende coördinatie van de decreetgeving op | mai 2009 portant coordination de la législation décrétale relative à |
de ruimtelijke ordening). Artikel 2.6.1, § 3, van de VCRO verschilt | l'aménagement du territoire). L'article 2.6.1, § 3, du Code flamand de |
niet van artikel 84, § 3, van het DRO. | l'aménagement du territoire ne diffère pas de l'article 84, § 3, du |
décret du 18 mai 1999. | |
B.3.1. De parlementaire voorbereiding van artikel 84, § 3, van het DRO | B.3.1. Les travaux préparatoires de l'article 84, § 3, du décret du 18 |
vermeldt : | mai 1999 mentionnent ce qui suit : |
« § 3. In deze paragraaf worden een aantal bijkomende criteria bepaald | « § 3. Le présent paragraphe précise un certain nombre de critères |
supplémentaires auxquels il doit être satisfait de manière cumulative | |
waaraan cumulatief dient te zijn voldaan opdat een perceel in | pour qu'une parcelle puisse entrer en ligne de compte en vue d'une |
aanmerking kan komen voor planschadevergoeding. Deze voorwaarden | indemnité de réparation des dommages résultant de la planification |
worden gesteld omdat de planschadevergoeding enkel wordt verleend voor | spatiale. Ces conditions sont fixées parce que l'indemnité de dommages |
résultant de la planification spatiale n'est accordée que pour des | |
percelen die het karakter van bouwgrond hebben. | parcelles ayant le caractère de terrain à bâtir. |
Onder punt 2 wordt de voorwaarde gesteld dat het perceel | Le point 2 contient la condition que la parcelle doit entrer en ligne |
stedenbouwkundig en technisch voor bebouwing in aanmerking moet komen. | de compte pour la construction, du point de vue urbanistique et |
Het is natuurlijk mogelijk op elke grond te bouwen, maar daarom | technique. Il est évidemment possible de bâtir sur tous les terrains, |
verkrijgt de grond nog niet het karakter van bouwgrond. In de | mais ceux-ci n'acquièrent pas pour autant le statut de terrain à |
heersende rechtspraak en rechtsleer is reeds op bevredigende wijze | bâtir. La jurisprudence et la doctrine dominantes confèrent d'ores et |
invulling gegeven aan dit criterium. Gronden die van nature niet | déjà à ce critère un contenu satisfaisant. Sont exclus les terrains |
geschikt zijn om erop te bouwen, tenzij door er op kunstmatige wijze | qui, par nature, ne conviennent pas à la construction à moins d'en |
het karakter ervan te veranderen om de grond bouwrijp te maken, worden | changer artificiellement le caractère afin de rendre le terrain |
uitgesloten. | constructible. |
Onder punt 3 wordt uitdrukkelijk de voorwaarde gesteld dat het perceel moet gelegen zijn binnen een bebouwbare zone zoals bepaald in een plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan. Percelen die in een plan van aanleg of uitvoeringsplan reeds gereserveerd werden voor andere doeleinden dan bebouwing, bijvoorbeeld groene ruimten, worden uitgesloten. De voorwaarden vermeld onder punt 2, met name de vereiste van ligging aan een voldoende uitgeruste weg, is niet van toepassing op het bekomen van een planschadevergoeding voor bestaande landbouwbedrijven en hun exploitantenwoning, gezien deze gebouwen wegens hun aard niet altijd voldoen aan die voorwaarde. Alleen de eerste vijftig meter vanaf de rooilijn komt in aanmerking voor een planschadevergoeding (punt 4). Deze beperking vloeit enerzijds reeds voort uit de vereiste van ligging aan een voldoende | Le point 3 pose explicitement la condition que la parcelle soit située dans une zone constructible, fixée dans un plan d'aménagement ou dans un plan d'exécution spatial. Sont exclues les parcelles qui ont déjà été réservées, dans un plan d'aménagement ou un plan d'exécution spatial, à d'autres fins que la construction, par exemple les espaces verts. La condition mentionnée au point 2, à savoir l'exigence que la parcelle soit adjacente à une voie suffisamment équipée, ne s'applique pas à l'obtention d'une indemnité de réparation de dommages résultant de la planification spatiale pour les entreprises agricoles existantes et leur siège d'exploitation, étant donné que ces bâtiments ne remplissent pas toujours cette condition en raison de leur nature. Seuls les cinquante premiers mètres à partir de l'alignement entrent en ligne de compte pour une indemnité de réparation des dommages résultant de la planification spatiale (point 4). Cette limitation découle d'une part déjà de l'exigence de situation le long d'une voie |
uitgeruste weg, en is overgenomen uit de analyse van de heersende | suffisamment équipée et est tirée de l'analyse de la jurisprudence |
rechtspraak die hieruit de 50 meter-regel ontwikkelde. De diepte van | dominante qui en a déduit la règle des 50 mètres. La profondeur de 50 |
50 meter vanaf de rooilijn is de algemeen gangbare bouwdiepte. De | mètres à partir de l'alignement est la profondeur de construction |
usuelle. Les terrains de fond qui sont situés au-delà de la première | |
achterliggende gronden die zich verder dan de eerste strook van 50 | bande de 50 mètres n'entrent pas en ligne de compte pour une indemnité |
meter situeren komen niet voor planschadevergoeding in aanmerking (zie | de réparation des dommages résultant de la planification spatiale |
onder meer Hof van Cassatie, nr. 7028, 30 november 1990) » (Parl. St., | (cf., entre autres, Cour de cassation, n° 7008, 30 novembre 1999) » |
Vlaams Parlement, 1998-1999, nr. 1332/1, p. 46). | (Doc. parl., Parlement flamand, 1998-1999, n° 1332/1, p. 46). |
B.3.2. L'article 84, § 3, du décret du 18 mai 1999 découle lui-même de | |
B.3.2. Artikel 84, § 3, van het DRO vloeit zelf voort uit artikel 35 | l'article 35 du décret relatif à l'aménagement du territoire, |
van het decreet betreffende de ruimtelijke ordening gecoördineerd op | coordonné le 22 octobre 1996 (ci-après : le décret du 22 octobre |
22 oktober 1996 (hierna : Coördinatiedecreet). Artikel 35 van het | 1996). L'article 35 du décret du 22 octobre 1996 a repris dans une |
Coördinatiedecreet heeft in grote mate artikel 37 van de wet van 29 | large mesure l'article 37 de la loi du 29 mars 1962 organique de |
maart 1962 « houdende organisatie van de ruimtelijke ordening en van | l'aménagement du territoire et de l'urbanisme (ci-après : la loi du 29 |
de stedebouw » (hierna : Stedenbouwwet), zoals vervangen bij artikel 2 | mars 1962), tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 22 |
van de wet van 22 december 1970 en gewijzigd bij de wetten van 12 juli 1976 en 22 december 1977, overgenomen. De parlementaire voorbereiding bij de Stedenbouwwet bevat volgende toelichting : « Uw Commissies hebben willen onderstrepen dat het bouw- of verkavelingsverbod alleen grond tot vergoeding zal opleveren als het volledig is. Er is dus geen vergoeding verschuldigd voor het verbod om op een bepaalde plaats een bepaald gebouw op te trekken omdat het bijvoorbeeld de toegelaten hoogte te boven gaat of omdat men materialen verwerkt die volgens de voorschriften van het plan niet gebruikt mogen worden. Het beroep op de Raad van State wordt prijsgegeven omdat het uiterst moeilijk is het begrip buitengewone schade te omschrijven, zoals blijkt uit de rechtspraak van de Raad. Op voorstel van een lid om aan de Raad van State jurisdictionele bevoegdheid te verlenen werd niet ingegaan omdat het ongewenst leek de bevoegdheid van de Raad van State zo grondig te wijzigen naar aanleiding van een wet betreffende de stedebouw. Er is uitdrukkelijk voorzien in enkele gevallen waarin voor het bouw- of verkavelingsverbod of de beperking van het recht tot bouwen of verkavelen geen schadeloosstelling wordt verleend omdat er in die gevallen naar gestreefd wordt een abnormaal en ondoelmatig gebruik van de eigendom tegen te gaan. Om te voorkomen dat het gebruik en vooral de bestemming waarvan sprake is in het eerste lid van artikel 37 door de rechtbanken in ruime zin zouden worden uitgelegd, in strijd met de bedoeling van de wetgever, hebben uw Commissies de wens uitgesproken dat deze bedoeling duidelijk | décembre 1970 et modifié par les lois des 12 juillet 1976 et 22 décembre 1977. Les travaux préparatoires relatifs à la loi du 29 mars 1962 contiennent le commentaire suivant : « Vos Commissions ont tenu à souligner que, pour donner lieu à indemnité, l'interdiction de bâtir ou de lotir doit être totale. Ne peut donc donner lieu à indemnité l'interdiction de bâtir à tel endroit tel immeuble déterminé, parce que, par exemple, il dépasse la hauteur autorisée ou que l'on utilise dans sa construction des matériaux dont l'usage serait interdit par les prescriptions du plan. Le recours au Conseil d'Etat fut abandonné parce qu'il était extrêmement difficile de définir la notion de dommage exceptionnel ainsi que le confirme la jurisprudence du Conseil d'Etat. La proposition faite par un commissaire d'accorder au Conseil d'Etat un pouvoir juridictionnel ne fut pas retenue parce qu'il ne paraissait pas opportun de modifier aussi fondamentalement, à l'occasion d'une loi sur l'urbanisme, la compétence du Conseil d'Etat. Certains cas furent expressément prévus dans lesquels l'interdiction de bâtir ou de lotir ou des restrictions à ces droits [...] ne seraient pas indemnisées parce qu'elles ne tendaient qu'à empêcher un usage anormal et irrationnel de la propriété. Afin d'éviter que l'affectation et surtout la destination, dont il est question à l'alinéa 1er [lire : de l'article 37] de la loi, - ne soient interprétées par les tribunaux d'une façon extensive et qui ne serait pas conforme aux intentions du législateur, vos Commissions ont |
in het verslag zal worden aangegeven. Het begrip ' bouwgrond ' is niet | désiré que celles-ci soient précisées clairement dans le rapport. La |
onbekend in onze rechtsleer en onze rechtspraak, die de bestanddelen | notion ' terrain à bâtir ' n'est pas inconnue de notre doctrine et de |
ervan herhaaldelijk hebben moeten bepalen naar aanleiding van | notre jurisprudence qui furent amenées, à plusieurs reprises, à en |
betwistingen omtrent de onteigeningsvergoeding. | définir les éléments à l'occasion de contestations sur les indemnités |
Wij hebben in dit verband de volgende beslissingen kunnen noteren : | d'expropriation. Nous avons pu, à cet égard, relever les décisions suivantes : |
' De meerwaarde die over 't algemeen wordt toegekend aan een grond die | ' La plus-value attribuée en général à un terrain envisagé comme |
als bouwgrond wordt beschouwd vloeit niet voort uit een eigenschap van | terrain à bâtir ne provient pas d'une qualité intrinsèque de la terre, |
de grond zelf, maar alleen uit de ligging ervan aan een straat, aan | mais uniquement de sa situation à front de rue, le long d'une |
een grote weg en bij of in een bebouwde kom, zij hangt uitsluitend van | grand-route et à proximité ou au centre d'une agglomération et elle |
die ligging af (Luik, 21 juli 1853, Pas. 1854, 156; Luik, 27 april | est fonction de cette situation (Liège, 21 juillet 1853 - Pas. |
1854, Pas. 1859, 22; Verviers, 13 juli 1878, C.L.B. deel 27, blz. 441; | 1854/156 - Liège, 27 avril 1854 - Pas. 1859/22 - Verviers, 13 juillet |
Brussel, 2 maart 1916, Pas. 1917, 333) '. | 1878 - C.L.B. tome 27, pag. 441 - Bruxelles, 2 mars 1916 Pas., 1917/333) '. |
' In principe onderstelt een bouwgrond noodzakelijkerwijze een toegang | ' En principe un terrain à bâtir suppose nécessairement un accès à la |
tot de openbare weg (Cass. 19 december 1929, Pas. 1930, I, 52) '. | voie publique (Cass., 19 décembre 1929 Pas. 1930 I/52) '. |
' Het bestaan van rudimentaire wegen en het feit dat op de omliggende | ' L'existence de chemins rudimentaires et le fait que les terrains de |
cultuurgrond toevallig enkele gebouwen zouden kunnen worden gesticht, | culture qui l'entourent pourraient recevoir accidentellement quelques |
zijn niet voldoende om van gronden die in de nabijheid van een stad | constructions ne suffisent pas de faire de ces terrains, à proximité |
gelegen zijn, bouwgronden te maken (Gent, 24 juni 1927, B.J., 169) '. | d'une ville, des terrains à bâtir (Gand, 24 juin 1927 - B.J. 469) '. |
' Het is niet voldoende in een landelijke agglomeratie van enige | ' Il ne suffit pas, dans une agglomération rurale de quelque étendue, |
uitgestrektheid, een weg door een grond te trekken om een meerwaarde | de scinder un terrain par la création d'un chemin pour attribuer une |
toe te kennen aan die grond welke aldus wordt veranderd in "bouwgrond" (Luik, 2 januari 1925, Jur. 73) '. | plus-value au terrain ainsi aménagé en "terrain à bâtir" (Liège, 2 janvier 1925 - Jur. 73) '. |
Uit deze beslissingen blijkt dat aan verscheidene voorwaarden voldaan | Il résulte de ces décisions que pour être considéré comme terrain à |
moet zijn om een grond als bouwgrond te kunnen beschouwen : | bâtir, plusieurs conditions doivent être réunies : |
1° hij moet aan een verkeersweg liggen; | 1° il doit être riverain d'une voie de communication; |
2° hij moet in de nabijheid van andere bouwgronden liggen; | 2° il doit être voisin d'autres terrains à bâtir; |
3° hij moet geschikt zijn om bebouwd te worden. | 3° il doit être apte à recevoir des constructions. |
Wordt slechts aan een of twee van die voorwaarden voldaan, dan is die | Si une ou deux seulement de ces conditions sont remplies, le terrain |
grond geen bouwgrond » (Parl. St., Senaat, 1959-1960, nr. 275, pp. | ne sera pas du terrain à bâtir » (Doc. parl., Sénat, 1959-1960, n° |
58-59). | 275, pp. 58-59). |
B.3.3. De wetgever, geïnspireerd door de rechtspraak, heeft het | B.3.3. Le législateur, s'inspirant de la jurisprudence, a voulu faire |
karakter van « bouwgrond » in grote mate afhankelijk willen maken van | dépendre dans une large mesure la qualité de « terrain à bâtir » des |
de inherente bouw- en omgevingskwaliteiten van de betrokken grond | caractéristiques intrinsèques du terrain en cause en matière de |
construction et d'environnement. Selon les travaux préparatoires, il | |
zelf. Er is blijkens de parlementaire voorbereiding sprake van een « | est question de « terrain à bâtir » lorsqu'il est satisfait aux |
bouwgrond » indien is voldaan aan de volgende objectieve vereisten : | conditions objectives suivantes : la parcelle doit (1) être située le |
(1) de nabijheid van een voldoende uitgeruste weg, (2) de nabijheid | long d'une voie suffisamment équipée, (2) être située à proximité |
van andere bebouwing, (3) de technische geschiktheid van de grond voor | d'autres constructions, (3) être techniquement apte à recevoir des |
bebouwing en (4) voor zover de grond is gelegen binnen de eerste 50 | constructions et (4) être située dans les 50 premiers mètres à partir |
meter vanaf de rooilijn. | de l'alignement. |
B.3.4. De in het geding zijnde bepaling vermeldt specifiek dat het perceel eveneens « stedenbouwkundig » voor bebouwing in aanmerking moet komen. Noch in de parlementaire voorbereiding van de Stedenbouwwet of van de wetten tot wijziging van artikel 37 daarvan, noch in die van artikel 35 van het Coördinatiedecreet, noch in die van artikel 84 van het DRO is het « stedenbouwkundig beleid » als element van dat criterium in het kader van de planschaderegeling als zodanig ter sprake gekomen. Ten aanzien van de prejudiciële vraag B.4.1. In de zaak voor de verwijzende rechter werd de bestemming van een perceel grond door een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan gewijzigd in bouwvrij stedelijk landbouwgebied terwijl het voordien, krachtens het gewestplan, in een woonuitbreidingsgebied was gelegen. B.4.2. De verwijzende rechter vraagt het Hof of artikel 2.6.1, § 3, | B.3.4. La disposition en cause mentionne spécifiquement que la parcelle doit également être constructible « du point de vue urbanistique ». Ni les travaux préparatoires relatifs à la loi du 29 mars 1962 ou aux lois modifiant son article 37, ni les travaux préparatoires relatifs à l'article 35 du décret du 22 octobre 1996, ni les travaux préparatoires relatifs à l'article 84 du décret du 18 mai 1999 n'évoquent, en tant que telle, la « politique urbanistique » comme élément de ce critère en ce qui concerne le régime d'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale. Quant à la question préjudicielle B.4.1. Dans l'affaire portée devant le juge a quo, un plan d'exécution spatial provincial a modifié la destination d'une parcelle en l'inscrivant en zone agricole urbaine non constructible, alors qu'auparavant, en vertu du plan de secteur, elle était située en zone d'extension de l'habitat. B.4.2. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 2.6.1, § 3, 2°, du Code flamand de l'aménagement du territoire, et plus spécifiquement le |
eerste lid, 2°, van de VCRO, en meer specifiek het criterium dat « het | critère selon lequel « la parcelle doit entrer en ligne de compte pour |
perceel [...] stedenbouwkundig [...] voor bebouwing in aanmerking | l'édification d'une construction sur le plan de l'urbanisme [...] », |
[moet] komen », in die zin geïnterpreteerd dat met het « | interprété en ce sens qu'il est tenu compte de la « politique |
stedenbouwkundig beleid » van het bestuur rekening wordt gehouden om | urbanistique » menée par l'administration pour déterminer si un |
te bepalen of een grond in aanmerking komt voor een | terrain peut faire l'objet d'une indemnisation des dommages résultant |
planschadevergoeding, zelfs indien het gaat om een grond die op basis | de la planification spatiale, même s'il s'agit d'un terrain qui, sur |
van de vigerende bestemming en wettelijke normen in aanmerking komt | la base de la destination et des normes légales en vigueur, est |
voor bebouwing en die voldoet aan de voorwaarden voor « objectieve | constructible et satisfait aux conditions objectives de « construction |
bebouwbaarheid of verkavelbaarheid », waardoor de vergoedingsplicht | ou de lotissement », de sorte que l'obligation d'indemnisation dépend |
volledig afhankelijk wordt gemaakt van het eigen beleid van het | totalement de la politique propre à l'administration, est compatible |
bestuur, bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 16 van de Grondwet, | avec les articles 10, 11 et 16 de la Constitution, combinés avec |
in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol | l'article 1 du Premier Protocole additionnel à la Convention |
bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, met het | européenne des droits de l'homme, avec le principe de proportionnalité |
evenredigheidsbeginsel en met het principe van billijke | et avec le principe de juste indemnité. |
schadeloosstelling. | |
Het Hof onderzoekt de in het geding zijnde bepaling in die interpretatie. | La Cour examine la disposition en cause dans cette interprétation. |
B.5.1. Artikel 16 van de Grondwet bepaalt : | B.5.1. L'article 16 de la Constitution dispose : |
« Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet dan ten algemenen nutte, | « Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité |
in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald en tegen billijke en | publique, dans les cas et de la manière établis par la loi, et |
voorafgaande schadeloosstelling ». | moyennant une juste et préalable indemnité ». |
Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag | L'article 1 du Premier Protocole additionnel à la Convention |
voor de rechten van de mens bepaalt : « Alle natuurlijke of rechtspersonen hebben recht op het ongestoord genot van hun eigendom. Niemand zal van zijn eigendom worden beroofd behalve in het algemeen belang en met inachtneming van de voorwaarden neergelegd in de wet en in de algemene beginselen van het internationaal recht. De voorgaande bepalingen zullen echter op geen enkele wijze het recht aantasten dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». | européenne des droits de l'homme dispose : « Toute personne physique ou morale a droit au respect de ses biens. Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité publique et dans les conditions prévues par la loi et les principes généraux du droit international. Les dispositions précédentes ne portent pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». |
B.5.2. Aangezien die internationaalrechtelijke bepaling een | B.5.2. Cette disposition de droit international ayant une portée |
draagwijdte heeft die analoog is met die van artikel 16 van de | analogue à celle de l'article 16 de la Constitution, les garanties |
Grondwet, vormen de erin vervatte waarborgen een onlosmakelijk geheel | |
met diegene die zijn vervat in die grondwetsbepaling, zodat het Hof, | qu'elle contient forment un ensemble indissociable avec celles qui |
bij zijn toetsing van de in het geding zijnde bepaling, rekening houdt | sont inscrites dans cette disposition constitutionnelle, de sorte que |
met de eerstgenoemde. | la Cour en tient compte lors de son contrôle de la disposition en |
B.5.3. Artikel 1 van het voormelde Protocol biedt niet alleen | cause. B.5.3. L'article 1 du Protocole précité offre une protection non |
bescherming tegen een onteigening of een eigendomsberoving (eerste | seulement contre l'expropriation ou la privation de propriété (alinéa |
alinea, tweede zin), maar ook tegen elke verstoring van het genot van | 1er, seconde phrase) mais également contre toute ingérence dans le |
de eigendom (eerste alinea, eerste zin) en elke regeling van het | droit au respect des biens (alinéa 1er, première phrase) et contre |
gebruik van de eigendom (tweede alinea). | toute réglementation de l'usage des biens (alinéa 2). |
De beperking van het eigendomsrecht als gevolg van een ruimtelijk | La limitation du droit de propriété découlant d'un plan d'exécution |
uitvoeringsplan regelt « het gebruik van eigendom in overeenstemming | spatial « règlemente l'usage des biens conformément à l'intérêt |
met het algemeen belang » in de zin van de tweede alinea van artikel 1 | général », au sens du second alinéa de l'article 1 du Premier |
van het Eerste Aanvullend Protocol en valt dus onder het | |
toepassingsgebied van die verdragsbepaling, in samenhang gelezen met | Protocole additionnel, et relève donc de l'application de cette |
artikel 16 van de Grondwet. | disposition conventionnelle, combinée avec l'article 16 de la |
B.5.4. Elke inmenging in het eigendomsrecht moet een billijk evenwicht | Constitution. B.5.4. Toute ingérence dans le droit de propriété doit réaliser un |
vertonen tussen de vereisten van het algemeen belang en die van de | juste équilibre entre les impératifs de l'intérêt général et ceux de |
bescherming van het recht op het ongestoord genot van de eigendom. Er | la protection du droit au respect des biens. Il faut qu'existe un |
moet een redelijk verband van evenredigheid bestaan tussen de | rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et |
aangewende middelen en het nagestreefde doel. | le but poursuivi. |
B.6.1. Het enkele feit dat de overheid in het algemeen belang | B.6.1. Le seul fait que l'autorité impose des restrictions au droit de |
beperkingen van het eigendomsrecht oplegt, heeft niet tot gevolg dat | propriété dans l'intérêt général n'a pas pour conséquence qu'elle soit |
zij tot schadeloosstelling is gehouden. | tenue à indemnisation. |
Uit de vestiging van een door of krachtens een wettelijke bepaling | Ainsi, l'établissement, par ou en vertu d'une disposition législative, |
opgelegde beperking van het eigendomsrecht in het algemeen belang | d'une servitude d'utilité publique ou d'une restriction d'un droit de |
vloeit aldus in beginsel voor de eigenaar van het bezwaarde onroerend | propriété dans l'intérêt général ne confère pas, en principe, un droit |
goed geen recht op vergoeding voort (Cass., 16 maart 1990, Arr. Cass., | à une indemnité au propriétaire du fonds servant (Cass., 16 mars 1990, |
1989-1990, nr. 427; EHRM, 25 juni 2015, Couturon t. Frankrijk, §§ 34 | Pas., 1990, I, n° 427; CEDH, 25 juin 2015, Couturon c. France, §§ 34 à |
tot 43). | 43). |
Evenzo, « wanneer een maatregel inzake de regeling van het gebruik van | De même, « lorsqu'une mesure de réglementation de l'usage des biens |
de goederen in het geding is, is de niet-vergoeding één van de | est en cause, l'absence d'indemnisation est l'un des facteurs à |
factoren waarmee rekening moet worden gehouden om te bepalen of een | prendre en compte pour établir si un juste équilibre a été respecté, |
billijk evenwicht in acht is genomen, maar zij zou op zich geen | mais elle ne saurait, à elle seule, être constitutive d'une violation |
schending van artikel 1 van het Eerste Protocol kunnen inhouden » | de l'article 1 du Protocole n° 1 » (voir notamment CEDH, grande |
(zie, met name, EHRM, grote kamer, 29 maart 2010, Depalle t. | chambre, 29 mars 2010, Depalle c. France, § 91; 26 avril 2011, Antunes |
Frankrijk, § 91; 26 april 2011, Antunes Rodrigues t. Portugal, § 32). | Rodrigues c. Portugal, § 32). |
In geval van een ernstige verstoring van het ongestoord genot van het | En cas d'atteinte grave au droit au respect des biens, telle qu'une |
eigendomsrecht, zoals een bouw- of verkavelingsverbod, kan die last | interdiction de bâtir ou de lotir, cette charge ne peut toutefois être |
evenwel niet zonder een redelijke vergoeding van de waardevermindering | imposée à un propriétaire sans une indemnisation raisonnable de la |
van het perceel, aan een eigenaar worden opgelegd (EHRM, 19 juli 2011, | perte de valeur de la parcelle (CEDH, 19 juillet 2011, Varfis c. |
Varfis t. Griekenland). | Grèce). |
B.6.2. Het bepalen van de gevallen waarin een beperking van het | B.6.2. C'est au législateur compétent qu'il appartient de déterminer |
eigendomsrecht tot een vergoeding aanleiding kan geven en de | les cas dans lesquels une limitation du droit de propriété peut donner |
voorwaarden waaronder die vergoeding kan worden toegekend, is een | lieu à une indemnité et les conditions auxquelles cette indemnité peut |
keuze die aan de bevoegde wetgever toekomt, onder voorbehoud van de | être octroyée, sous réserve du contrôle exercé par la Cour quant au |
toetsing door het Hof ten aanzien van de redelijkheid en de evenredigheid van de genomen maatregel. | caractère raisonnable et proportionné de la mesure prise. |
B.7.1. Het opleggen, door een ruimtelijk uitvoeringsplan, van een | B.7.1. Le fait d'imposer, par un plan d'exécution spatial, une |
bouw- en verkavelingsverbod voor percelen die vóór de inwerkingtreding | interdiction de bâtir et de lotir sur des parcelles qui pouvaient être |
van dat plan wel voor bebouwing in aanmerking kwamen, vormt een | bâties ou loties avant l'entrée en vigueur de ce plan constitue une |
inmenging in het eigendomsrecht. | ingérence dans le droit de propriété. |
B.7.2. Opdat de eigenaar voor een vergoeding wegens planschade in | B.7.2. Pour que le propriétaire puisse prétendre à une indemnisation |
aanmerking kan komen, vereist artikel 2.6.1, § 3, eerste lid, 2°, van | des dommages résultant de la planification spatiale, l'article 2.6.1, |
de VCRO onder meer dat hij in zijn vordering voor de burgerlijke | § 3, alinéa 1er, 2°, du Code flamand de l'aménagement du territoire |
rechter aantoont dat zijn perceel op de dag voorafgaand aan de | exige entre autres qu'il démontre, dans son action devant le juge |
inwerkingtreding van het definitieve ruimtelijk uitvoeringsplan | civil, que sa parcelle était constructible du point de vue |
stedenbouwkundig en bouwtechnisch voor bebouwing in aanmerking kwam. | urbanistique et technique la veille de l'entrée en vigueur du plan |
d'exécution spatial définitif. | |
B.7.3. De verwijzende rechter wenst te vernemen of die bepaling in | B.7.3. Le juge a quo demande à la Cour si cette disposition est |
overeenstemming is met de in B.5.1 vermelde referentienormen indien de vereiste dat het perceel « stedenbouwkundig » voor bebouwing in aanmerking moest komen, ook naar het « stedenbouwkundig beleid » verwijst. Er dient derhalve te worden nagegaan of die vereiste, aldus begrepen, het eigendomsrecht niet op onevenredige wijze beperkt. B.8. Het stedenbouwkundig beleid in de ruime zin is vervat in de ruimtelijke structuurplannen, de ruimtelijke uitvoeringsplannen, de stedenbouwkundige verordeningen, het vergunningenbeleid en allerlei beleidsdocumenten. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat naar twee elementen van dat beleid wordt verwezen, namelijk de ruimtelijke structuurplannen en het vergunningenbeleid van het bestuur. B.9.1. Onder ruimtelijk structuurplan wordt verstaan een beleidsdocument dat het kader aangeeft voor de gewenste ruimtelijke structuur. Het geeft een langetermijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied in kwestie. Het is erop gericht samenhang | conforme aux normes de référence mentionnées en B.5.1, dans l'hypothèse où la condition selon laquelle la parcelle devait être constructible « du point de vue urbanistique » fait aussi référence à la « politique urbanistique ». Il y a dès lors lieu de vérifier si cette condition, interprétée en ce sens, limite le droit de propriété de manière disproportionnée. B.8. La politique urbanistique au sens large est contenue dans les schémas de structure d'aménagement, dans les plans d'exécution spatiaux, dans les prescriptions urbanistiques, dans la politique d'autorisations et dans toutes sortes de documents d'orientation politique. Il ressort de la décision de renvoi qu'il est fait référence à deux éléments de cette politique, à savoir les schémas de structure d'aménagement et la politique d'autorisations menée par l'administration. B.9.1. Par « schéma de structure d'aménagement », il convient d'entendre « un document politique traçant le cadre de la structure spatiale voulue. Il présente une vision à long terme du développement spatial de la zone concernée. Il vise la cohérence dans la préparation, l'établissement et l'exécution des décisions ayant trait |
te brengen in de voorbereiding, de vaststelling en de uitvoering van | à l'aménagement du territoire » (article 2.1.1, alinéa 1er, du Code |
beslissingen die de ruimtelijke ordening aanbelangen (artikel 2.1.1, | flamand de l'aménagement du territoire). Des schémas de structure |
eerste lid, van de VCRO). Ruimtelijke structuurplannen bestaan op drie | d'aménagement sont établis à trois niveaux : au niveau de la Région |
niveaus : het niveau van het Vlaamse Gewest, het provinciaal niveau en | flamande, au niveau provincial et au niveau communal (article 2.1.1, |
het gemeentelijk niveau (artikel 2.1.1, tweede lid, van de VCRO). De | alinéa 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire). Les schémas |
ruimtelijke structuurplannen zijn enkel bindend voor de overheid die | de structure d'aménagement ne sont contraignants que pour l'autorité |
het structuurplan heeft opgesteld en voor de daaraan ondergeschikte | qui a établi le schéma de structure et pour les instances subordonnées |
overheden. Zij vormen geen beoordelingsgrond voor vergunningsaanvragen | à celle-ci. Ils ne constituent pas un fondement pour l'évaluation des |
(artikel 2.1.2, § 7, van de VCRO). B.9.2. De ruimtelijke structuurplannen richten zich aldus tot het bestuur en niet tot de burger. Ze vormen een beleidskader aan de hand waarvan de ruimtelijke uitvoeringsplannen worden opgesteld, doch ze bevatten, in tegenstelling tot die laatste, geen bindende en verordenende bestemmingsvoorschriften. B.9.3. Planschadevergoeding is onder bepaalde voorwaarden verschuldigd wegens een bouw- of verkavelingsverbod ingevolge een bestemmingswijziging van een perceel grond door een ruimtelijk uitvoeringsplan. Het rechtszekerheidsbeginsel gebiedt dat de | demandes de permis (article 2.1.2, § 7, du Code flamand de l'aménagement du territoire). B.9.2. Les schémas de structure d'aménagement sont donc destinés à l'administration et non au citoyen. Ils constituent le cadre politique sur la base duquel les plans d'exécution spatiaux sont établis, mais ne contiennent, contrairement à ces derniers, aucune prescription de destination contraignante et réglementaire. B.9.3. Dans certaines conditions, une indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale est due en compensation de l'interdiction de bâtir ou de lotir découlant d'une modification de la destination d'une parcelle par un plan d'exécution spatial. Le |
ruimtelijke bestemmingsplannen duidelijkheid verschaffen en de burger | principe de la sécurité juridique veut que les plans d'affectation |
niet in het ongewisse laten over de bestemming en de | soient clairs et ne laissent pas le citoyen dans l'incertitude en ce |
gebruiksmogelijkheden van een dergelijk onroerend goed. | qui concerne la destination et les possibilités d'utilisation d'un tel bien immeuble. |
B.9.4. Indien de voorwaarde vervat in artikel 2.6.1, § 3, eerste lid, | B.9.4. Si la condition contenue dans l'article 2.6.1, § 3, alinéa 1er, |
2°, van de VCRO, dat het perceel « stedenbouwkundig » in aanmerking | 2°, du Code flamand de l'aménagement du territoire, selon laquelle la |
moet komen voor bebouwing, zo wordt begrepen dat daarmee wordt | parcelle doit être constructible « du point de vue urbanistique » est |
verwezen naar de ruimtelijke structuurplannen, wordt op onevenredige | interprétée en ce sens que cette notion fait référence aux schémas de |
wijze afbreuk gedaan aan het eigendomsrecht van de betrokken | structure d'aménagement, il est porté une atteinte disproportionnée au |
eigenaars, zoals gewaarborgd door de in B.5.1 vermelde bepalingen, nu | droit de propriété des propriétaires concernés, tel qu'il est garanti |
de ruimtelijke structuurplannen uit zichzelf geen rechtsgevolgen | par les dispositions mentionnées en B.5.1, étant donné qu'un schéma de |
hebben voor de burger en geen afbreuk kunnen doen aan de bindende en | structure d'aménagement ne produit en soi aucun effet juridique pour |
verordenende voorschriften van de bestemmingsplannen, zoals die | le citoyen et ne peut porter atteinte aux prescriptions contraignantes |
bestonden de dag voorafgaand aan de inwerkingtreding van het | et réglementaires des plans d'affectation, tels qu'ils existaient la |
definitieve ruimtelijk uitvoeringsplan, en waaraan de burger | veille de l'entrée en vigueur du plan d'exécution spatial définitif et |
rechtmatige verwachtingen kan ontlenen. | qui pouvaient susciter des attentes légitimes chez le citoyen. |
B.9.5. Gelet op de verhouding tussen de ruimtelijke structuurplannen | B.9.5. Vu la relation qui existe entre les schémas de structure |
en de ruimtelijke uitvoeringplannen, zullen de stedenbouwkundige | d'aménagement et les plans d'exécution spatiaux, les prescriptions |
voorschriften waaraan in het nieuwe ruimtelijk uitvoeringsplan vorm | urbanistiques auxquelles le nouveau plan d'exécution spatial donne |
wordt gegeven, ook steunen op de beleidsintenties vervat in de | corps s'appuient aussi sur les intentions politiques contenues dans |
structuurplannen die aan de totstandkoming van die uitvoeringsplannen | les schémas de structure préalables à l'élaboration de ces plans |
voorafgaan, zodat het in aanmerking nemen van die structuurplannen | d'exécution, de sorte que la prise en compte de ces schémas de |
door de burgerlijke rechter, op grond van artikel 2.6.1, § 3, eerste | structure par le juge civil, sur la base de l'article 2.6.1, § 3, |
lid, 2°, van de VCRO, ook om die reden de planschadevordering op | alinéa 1er, 2°, du Code flamand de l'aménagement du territoire, |
hypothéquerait aussi, pour cette raison, de manière disproportionnée | |
onevenredige wijze zou hypothekeren. | l'action en réparation des dommages résultant de la planification |
B.9.6. In de interpretatie dat met de voorwaarde vervat in artikel | spatiale. B.9.6. Dans l'interprétation selon laquelle par la condition contenue |
2.6.1, § 3, eerste lid, 2°, van de VCRO dat het perceel de dag | dans l'article 2.6.1, § 3, alinéa 1er, 2°, du Code flamand de |
voorafgaand aan de inwerkingtreding van het definitieve ruimtelijk | l'aménagement du territoire, qui exige que la parcelle soit |
uitvoeringsplan « stedenbouwkundig » in aanmerking moet komen voor bebouwing, de op dat ogenblik bestaande ruimtelijke structuurplannen worden bedoeld, dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord. B.10. Het Hof dient nog te onderzoeken of de bescherming van het eigendomsrecht zich ertegen verzet dat bij het toekennen van planschade rekening wordt gehouden met het vergunningenbeleid van het bestuur, zoals van toepassing op de dag voorafgaand aan de inwerkingtreding van het definitieve ruimtelijk uitvoeringsplan. | constructible « du point de vue urbanistique » la veille de l'entrée en vigueur du plan d'exécution spatial définitif, sont visés les schémas de structure d'aménagement existants à ce moment-là, la question préjudicielle appelle une réponse affirmative. B.10. La Cour doit encore examiner si la protection du droit de propriété s'oppose à ce qu'il se soit tenu compte, lors de l'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale, de la politique d'autorisations menée par l'administration, telle qu'elle était appliquée la veille de l'entrée en vigueur du plan d'exécution spatial définitif. |
B.11.1. Bij het verlenen van een stedenbouwkundige vergunning moet de | B.11.1. Lorsqu'elle octroie une autorisation urbanistique, l'autorité |
overheid in de eerste plaats nagaan of de aanvraag bestaanbaar is met | doit tout d'abord vérifier si la demande est compatible avec les |
de bestemmingsvoorschriften vervat in de verordenende | prescriptions de destination contenues dans les prescriptions |
stedenbouwkundige voorschriften. | urbanistiques réglementaires. |
B.11.2. Voorts dient de overheid na te gaan of de aanvraag verenigbaar | B.11.2. Ensuite, l'autorité doit vérifier si la demande est compatible |
is met de goede ruimtelijke ordening. De beoordelingsbevoegdheid | avec le bon aménagement du territoire. Le pouvoir d'appréciation dont |
waarover de vergunningverlenende overheid daartoe beschikt, is | elle dispose pour ce faire est défini à l'article 4.3.1, § 2, alinéa 1er, |
omschreven in artikel 4.3.1, § 2, eerste lid, van de VCRO. | du Code flamand de l'aménagement du territoire. |
Die bepaling verduidelijkt de inhoud van het begrip « goede | Cette disposition précise le contenu de la notion de « bon aménagement |
ruimtelijke ordening » als volgt : | du territoire », comme suit : |
« 1° het aangevraagde wordt, voor zover noodzakelijk of relevant, | « 1° pour autant que cela s'avère nécessaire ou pertinent, la demande |
beoordeeld aan de hand van aandachtspunten en criteria die betrekking | est évaluée à l'aide de points d'attention et de critères relatifs à |
hebben op de functionele inpasbaarheid, de mobiliteitsimpact, de | l'adaptabilité fonctionnelle, à l'impact de mobilité, à l'échelle, à |
schaal, het ruimtegebruik en de bouwdichtheid, visueel-vormelijke | l'utilisation spatiale et à la densité de construction, aux éléments |
elementen, cultuurhistorische aspecten en het bodemreliëf, en op | visuels/formels, aux aspects historico-culturels et au relief du sol, |
hinderaspecten, gezondheid, gebruiksgenot en veiligheid in het | ainsi qu'aux aspects de nuisance, à la santé, au plaisir d'utilisation |
algemeen, in het bijzonder met inachtneming van de doelstellingen van | et à la sécurité en général, avec une attention particulière pour les |
artikel 1.1.4; | objectifs de l'article 1.1.4; |
2° het vergunningverlenende bestuursorgaan houdt bij de beoordeling | 2° lors de l'évaluation de la demande, l'autorité administrative |
van het aangevraagde rekening met de in de omgeving bestaande | accordant les permis tient compte de la situation existante dans les |
toestand, doch het kan ook beleidsmatig gewenste ontwikkelingen met | environs, ainsi que des éventuels développements politiques souhaités |
betrekking tot de aandachtspunten, vermeld in 1°, in rekening brengen; | par rapport aux points d'attention mentionnés dans le point 1°; |
3° indien het aangevraagde gelegen is in een gebied dat geordend wordt | 3° si ce qui est demandé est situé dans une zone en cours |
door een ruimtelijk uitvoeringsplan, een gemeentelijk plan van aanleg | d'aménagement à la suite d'un plan d'exécution spatial, d'un plan |
of een verkavelingsvergunning waarvan niet op geldige wijze afgeweken | d'aménagement communal ou d'un permis de lotir dont il n'est pas |
wordt, en in zoverre dat plan of die vergunning voorschriften bevat | dérogé de manière valable, pour autant que ce plan ou ce permis |
die de aandachtspunten, vermeld in 1°, behandelen en regelen, worden | contienne des prescriptions qui traitent et règlent les points |
deze voorschriften geacht de criteria van een goede ruimtelijke | d'attention mentionnés dans le point 1°, ces prescriptions sont |
ordening weer te geven ». | censées traduire les critères d'un bon aménagement du territoire ». |
B.11.3. Uit artikel 4.3.1, § 2, eerste lid, 3°, van de VCRO blijkt dat | B.11.3. Il ressort de l'article 4.3.1, § 2, alinéa 1er, 3°, du Code |
de beoordelingsbevoegdheid van het bestuur beperkt wordt door de | flamand de l'aménagement du territoire que le pouvoir d'appréciation |
verordenende regelingen die voor een bepaald perceel van toepassing | de l'administration est limité par les prescriptions réglementaires |
zijn. Hoe gedetailleerder die verordenende voorschriften zijn, hoe | applicables à une parcelle déterminée. Plus ces prescriptions |
beperkter de beleidsvrijheid van het bestuur is. B.12.1. Een ruimtelijk bestemmingsplan verleent de eigenaar geen subjectief recht op de verlening van een vergunning. De overheid mag zich uitspreken over de wijze van uitoefenen van de bouwmogelijkheden in het licht van de goede ruimtelijke ordening en van het algemeen belang. B.12.2. Het komt de vergunningverlenende overheid evenwel niet toe om van de bindende en verordenende voorschriften van de ruimtelijke bestemmingsplannen af te wijken op grond van een recente urbanistische | réglementaires sont détaillées, plus le pouvoir d'appréciation de l'administration est limité. B.12.1. Un plan d'affectation ne confère au propriétaire aucun droit subjectif à l'obtention d'une autorisation. L'autorité peut se prononcer sur la manière d'exploiter les possibilités de construction, eu égard au bon aménagement du territoire et à l'intérêt général. B.12.2. Il n'appartient toutefois pas à l'autorité qui délivre les permis de déroger aux prescriptions obligatoires et réglementaires des plans d'affectation spatiaux sur la base d'une option politique récente en matière d'urbanisme ou d'un schéma de structure |
beleidsoptie of van een ruimtelijk structuurplan (RvSt, 24 juni 2009, nr. 194.614). | d'aménagement (CE, 24 juin 2009, n° 194.614). |
B.12.3. Aldus kan haar beleid er in beginsel niet toe leiden dat een | B.12.3. Sa politique ne peut donc en principe conduire à ce qu'une |
perceel in geen enkel opzicht of onder geen enkele voorwaarde meer | parcelle ne soit plus constructible à aucun égard ni sous aucune |
voor bebouwing in aanmerking kan komen, wanneer dat volgens de | condition, alors qu'elle l'était selon les prescriptions d'affectation |
verordenende bestemmingsvoorschriften wel het geval is. Een wijziging | réglementaires. Eu égard à la sécurité juridique, un changement dans |
van het stedenbouwkundig beleid dient, in het licht van de | la politique urbanistique doit d'abord se traduire par une |
rechtszekerheid, in de eerste plaats tot uiting te komen in een | modification des prescriptions de destination. |
wijziging van de bestemmingsvoorschriften. | B.12.4. Si, la veille de l'entrée en vigueur d'un nouveau plan |
B.12.4. Indien de dag voorafgaand aan de inwerkingtreding van een | d'exécution spatial, une interdiction totale de bâtir frappait une |
nieuw ruimtelijk uitvoeringsplan, een algeheel bouwverbod zou rusten | |
op een perceel ingevolge het beleid van het vergunningverlenende | parcelle dans le cadre de la politique menée par l'administration |
bestuur, terwijl dat perceel volgens de geldende | délivrant les autorisations, alors que, selon les prescriptions de |
bestemmingsvoorschriften op dat ogenblik wel voor bebouwing in | destination en vigueur, cette parcelle était constructible à ce |
aanmerking kwam, dan leidt het in aanmerking nemen van dat beleid als | moment, le fait de fonder l'obtention d'une indemnisation des dommages |
voorwaarde voor het verkrijgen van planschadevergoeding tot een | résultant de la planification spatiale sur cette politique entraîne |
onevenredige beperking van het eigendomsrecht, zoals beschermd door de | une limitation disproportionnée du droit de propriété, tel qu'il est |
in B.5.1 vermelde bepalingen, vermits afbreuk wordt gedaan aan de | garanti par les dispositions mentionnées en B.5.1, puisqu'il est porté |
bindende en verordenende bestemmingsvoorschriften en aan de | atteinte aux prescriptions de destination contraignantes et |
rechtmatige verwachtingen die de eigenaar daaraan kan ontlenen. | réglementaires, ainsi qu'aux attentes légitimes du propriétaire |
suscitées par ces dernières. | |
B.13.1. Het in aanmerking nemen van het vergunningenbeleid zou | B.13.1. Le fait de tenir compte de la politique d'autorisations |
bovendien een onevenredig zware bewijslast leggen op de eigenaar, die | imposerait en outre une charge de preuve démesurément lourde au |
voor de burgerlijke rechter dient aan te tonen dat zijn perceel aan de | propriétaire, qui doit démontrer, devant le juge civil, que sa |
voorwaarden van artikel 2.6.1, § 3, eerste lid, van de VCRO voldoet. | parcelle satisfait aux conditions prévues par l'article 2.6.1, § 3, |
Immers, zelfs indien het bestuur bij het verlenen van vergunningen | alinéa 1er, du Code flamand de l'aménagement du territoire. En effet, |
bepaalde beleidslijnen hanteert die op algemene wijze kenbaar zijn, | même si l'administration, lorsqu'elle délivre des autorisations, suit |
dan verhindert dit niet dat elke vergunningaanvraag in concreto moet | certaines lignes de conduite qui sont généralement connues, il |
worden beoordeeld, waarbij, mits motivering, van de algemene | n'empêche que chaque demande d'autorisation doit être examinée |
concrètement, et que, moyennant motivation, il peut être dérogé à ces | |
beleidslijnen kan worden afgeweken. | lignes de conduite générales. |
B.13.2. Uit de wordingsgeschiedenis van de in het geding zijnde | B.13.2. Il ressort de la genèse de la disposition en cause que les |
bepaling blijkt dat de voorwaarden vermeld in artikel 2.6.1, § 3, | conditions visées à l'article 2.6.1, § 3, alinéa 1er, du Code flamand |
eerste lid, van de VCRO erop gericht zijn vast te stellen dat het perceel in kwestie objectieve bouwgrond is. De voorwaarden dat het perceel moet zijn gelegen aan een uitgeruste weg, in de nabijheid van andere bebouwing moet liggen en technisch geschikt moet zijn voor bebouwing, zijn feitelijke elementen, die de eigenaar kan aantonen en die, bij betwisting, ter plaatse kunnen worden onderzocht. B.13.3. Het zou evenwel niet redelijk verantwoord zijn van de eigenaar die voor de burgerlijke rechter een vergoeding wegens planschade vordert het bewijs te eisen dat hij, rekening houdend met het stedenbouwkundig beleid van het bestuur, een vergunning zou hebben verkregen, in het hypothetische geval dat hij die de dag voorafgaand aan de inwerkingtreding van het nieuwe ruimtelijk uitvoeringsplan zou hebben gevraagd. B.13.4. Het bovenstaande heeft evenwel niet tot gevolg dat steeds planschadevergoeding verschuldigd zal zijn wanneer, op basis van een in werking getreden ruimtelijk uitvoeringsplan, een perceel niet meer voor een vergunning om te bouwen of te verkavelen in aanmerking komt, | de l'aménagement du territoire servent à établir si la parcelle en question est objectivement un terrain constructible. Les conditions selon lesquelles la parcelle doit être située le long d'une voie équipée, à proximité d'autres constructions et être constructible du point de vue technique sont des éléments de fait que le propriétaire peut démontrer et qui, en cas de contestation, peuvent faire l'objet d'un examen sur place. B.13.3. Il ne serait toutefois pas raisonnablement justifié d'exiger du propriétaire qui réclame devant le juge civil une indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale que, compte tenu de la politique urbanistique menée par l'administration, il eût obtenu une autorisation dans l'hypothèse où il aurait demandé celle-ci la veille de l'entrée en vigueur du nouveau plan d'exécution spatial. B.13.4. Ce qui précède n'a toutefois pas pour conséquence qu'une indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale sera toujours due lorsque, sur la base d'un plan d'exécution spatial entré en vigueur, une parcelle ne peut plus faire l'objet d'un permis de |
terwijl dat de dag voorafgaand aan de inwerking van dat plan wel het | bâtir ou d'un permis de lotir, alors qu'elle le pouvait encore la |
geval was. Er dient immers steeds voldaan te zijn aan de voorwaarden | veille de l'entrée en vigueur de ce plan. Il doit en effet toujours |
bepaald in artikel 2.6.1, § 3, eerste lid, van de VCRO die vereisen | être satisfait aux conditions fixées à l'article 2.6.1, § 3, alinéa 1er, |
du Code flamand de l'aménagement du territoire, selon lesquelles la | |
dat het perceel objectieve bouwgrond is. | parcelle doit être objectivement un terrain constructible. |
B.14. In de interpretatie dat de burgerlijke rechter bij de | B.14. Dans l'interprétation selon laquelle le juge civil, lorsqu'il |
beoordeling of een perceel stedenbouwkundig in aanmerking kwam voor | vérifie si une parcelle était constructible du point de vue |
bebouwing ook rekening dient te houden met het vergunningenbeleid van | urbanistique, doit aussi tenir compte de la politique d'autorisations |
het bestuur zoals van toepassing op de dag voorafgaand aan de | qui était menée par l'administration la veille de l'entrée en vigueur |
inwerkingtreding van het definitieve ruimtelijk uitvoeringsplan, | du plan d'exécution spatial définitif, l'article 2.6.1, § 3, alinéa 1er, |
schendt artikel 2.6.1, § 3, eerste lid, 2°, van de VCRO de artikelen | 2°, du Code flamand de l'aménagement du territoire viole les articles |
10, 11 en 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van | 10, 11 et 16 de la Constitution, combinés avec l'article 1 du Premier |
het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de | Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de |
rechten van de mens. | l'homme. |
B.15. De prejudiciële vraag dient in die interpretatie bevestigend te | B.15. Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une |
worden beantwoord. | réponse affirmative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 2.6.1, § 3, eerste lid, 2°, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke | L'article 2.6.1, § 3, alinéa 1er, 2°, du Code flamand de l'aménagement |
Ordening schendt de artikelen 10, 11 en 16 van de Grondwet, in | du territoire viole les articles 10, 11 et 16 de la Constitution, |
samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij | combinés avec l'article 1 du Premier Protocole additionnel à la |
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in de interpretatie | Convention européenne des droits de l'homme, dans l'interprétation |
dat bij het onderzoek of het perceel de dag voorafgaand aan de | selon laquelle, pour vérifier si la parcelle était constructible du |
inwerkingtreding van het definitieve ruimtelijk uitvoeringsplan | point de vue urbanistique la veille de l'entrée en vigueur du plan |
stedenbouwkundig in aanmerking komt voor bebouwing, ook rekening wordt | d'exécution spatial définitif, il est également tenu compte de la |
gehouden met het stedenbouwkundig beleid, zoals dat blijkt uit de | politique urbanistique, telle qu'elle ressort des schémas de structure |
structuurplannen en uit het vergunningenbeleid van het bestuur. | et de la politique d'autorisations menée par l'administration. |
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 22 december 2016. | la Cour constitutionnelle, le 22 décembre 2016. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
E. De Groot | E. De Groot |