Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 139/2016 van 10 november 2016 Rolnummers 6195, 6196, 6197 en 6219 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 591, 25°, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals ingevoegd bij artikel 11 van de wet van 26 maart 2014 « to Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 139/2016 van 10 november 2016 Rolnummers 6195, 6196, 6197 en 6219 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 591, 25°, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals ingevoegd bij artikel 11 van de wet van 26 maart 2014 « to Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 139/2016 du 10 novembre 2016 Numéros du rôle : 6195, 6196, 6197 et 6219 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 591, 25°, du Code judiciaire, tel qu'il a été inséré par l'article 11 de la loi du 26 La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 139/2016 van 10 november 2016 Extrait de l'arrêt n° 139/2016 du 10 novembre 2016
Rolnummers 6195, 6196, 6197 en 6219 Numéros du rôle : 6195, 6196, 6197 et 6219
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 591, 25°, van het En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 591,
Gerechtelijk Wetboek, zoals ingevoegd bij artikel 11 van de wet van 26 25°, du Code judiciaire, tel qu'il a été inséré par l'article 11 de la
maart 2014 « tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek en de wet van loi du 26 mars 2014 « modifiant le Code judiciaire et la loi du 2 août
2 augustus 2002 betreffende de bestrijding van de betalingsachterstand 2002 concernant la lutte contre le retard de paiement dans les
bij handelstransacties met het oog op de toekenning van bevoegdheid transactions commerciales en vue d'attribuer dans diverses matières la
aan de natuurlijke rechter in diverse materies », gesteld door de compétence au juge naturel », posées par le Tribunal d'arrondissement
Arrondissementsrechtbank Henegouwen en door de Vrederechter van het du Hainaut et par le Juge de paix du canton d'Enghien-Lens.
kanton Edingen-Lens.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij drie vonnissen van 27 maart 2015 in zake de nv « Vesting a. Par trois jugements du 27 mars 2015 en cause de la SA « Vesting
Finance » tegen respectievelijk Laeticia Wastiau, Françoise Grenier en Finance » contre respectivement Laeticia Wastiau, Françoise Grenier et
Vanessa Dujardin, waarvan de expedities ter griffie van het Hof zijn Vanessa Dujardin, dont les expéditions sont parvenues au greffe de la
ingekomen op 6 mei 2015, heeft de Arrondissementsrechtbank Henegouwen Cour le 6 mai 2015, le Tribunal d'arrondissement du Hainaut a posé la
de volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 591, 25°, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het is « L'article 591, 25°, du Code judiciaire, tel qu'il a été introduit
ingevoerd bij artikel 11 van de wet van 26 maart 2014, de artikelen 10 par l'article 11 de la loi du 26 mars 2014, viole-t-il les articles 10
en 11 van de Grondwet door hetzij de vrederechter, hetzij de rechtbank et 11 de la Constitution en attribuant soit au juge de paix, soit au
van eerste aanleg de bevoegdheid toe te wijzen om kennis te nemen van tribunal de première instance, la compétence pour connaître d'une
een vordering met betrekking tot de betaling van facturen in verband demande portant sur le paiement de factures ayant trait à des
met leveringen van nutsvoorzieningen in de zin van die bepaling, fournitures de services d'utilité publique au sens de cette
waarvan het bedrag hoger is dan de bevoegdheid ' ratione summae ' van disposition, dont le montant est supérieur à la compétence ' ratione
de vrederechter, ingesteld ' tegen een natuurlijke persoon die geen summae ' du juge de paix, formée ' à l'encontre d'une personne
onderneming is als bedoeld in artikel 573, eerste lid, 1° ', physique qui n'est pas une entreprise visée à l'article 573, alinéa 1er,
naargelang de rechtsvordering is ingesteld door een leverancier van 1° ', selon que l'auteur de la demande en justice soit un fournisseur
nutsvoorzieningen of door een derde aan wie die leverancier zijn de service d'utilité publique ou soit un tiers auquel ledit
schuldvordering zou hebben overgedragen ? ». fournisseur aurait cédé sa créance ? ».
b. Bij vonnis van 2 juni 2015 in zake de nv « Vesting Finance » tegen b. Par jugement du 2 juin 2015 en cause de la SA « Vesting Finance »
Brahim Ait Abderrahman, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof contre Brahim Ait Abderrahman, dont l'expédition est parvenue au
is ingekomen op 5 juni 2015, heeft de Vrederechter van het kanton greffe de la Cour le 5 juin 2015, le Juge de paix du canton
Edingen-Lens dezelfde prejudiciële vraag gesteld. d'Enghien-Lens a posé la même question préjudicielle.
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 6195, 6196, 6197 en 6219 van Ces affaires, inscrites sous les numéros 6195, 6196, 6197 et 6219 du
de rol van het Hof, werden samengevoegd. rôle de la Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. Artikel 568 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : B.1.1. L'article 568 du Code judiciaire dispose :
« De rechtbank van eerste aanleg neemt kennis van alle vorderingen, « Le tribunal de première instance connaît de toutes demandes hormis
behalve die welke rechtstreeks voor het hof van beroep en het Hof van celles qui sont directement dévolues à la cour d'appel et à la Cour de
Cassatie komen. cassation.
Indien de verweerder de bevoegdheid van de rechtbank van eerste aanleg Si le défendeur conteste la compétence du tribunal de première
betwist, kan de eiser, vóór de sluiting van de debatten, de verwijzing instance, le demandeur peut, avant la clôture des débats, requérir le
vorderen van de zaak naar de arrondissementsrechtbank, die uitspraak renvoi de la cause devant le tribunal d'arrondissement qui statuera
doet zoals bepaald is in de artikelen 641 en 642. comme il est dit aux articles 641 et 642.
[...] ». [...] ».
B.1.2. Tot 31 augustus 2014 bepaalde artikel 590, eerste lid, van het B.1.2. Jusqu'au 31 août 2014, l'article 590, alinéa 1er, du Code
Gerechtelijk Wetboek : judiciaire disposait :
« De vrederechter neemt kennis van alle vorderingen waarvan het bedrag « Le juge de paix connaît de toutes demandes dont le montant n'excède
1.860 EUR niet te boven gaat, behalve die welke de wet aan zijn pas 1 860 EUR, hormis celles qui sont soustraites par la loi à sa
rechtsmacht onttrekt, inzonderheid de vorderingen bedoeld in de juridiction, et notamment des demandes prévues aux articles 569 à 571,
artikelen 569 tot 571, 573, 574 en 578 tot 583 ». 573, 574 et 578 à 583 ».
Sinds 1 september 2014 bepaalt datzelfde artikel : Depuis le 1er septembre 2014, ce même article dispose :
« De vrederechter neemt kennis van alle vorderingen waarvan het bedrag « Le juge de paix connaît de toutes demandes dont le montant n'excède
2 500 euro niet te boven gaat, behalve die welke de wet aan zijn pas 2 500 euros, hormis celles qui sont soustraites par la loi à sa
rechtsmacht onttrekt, inzonderheid de vorderingen bedoeld in de juridiction, notamment les demandes prévues aux articles 569 à 571,
artikelen 569 tot 571, 572bis, 573, 574 en 578 tot 583 ». 572bis, 573, 574 et 578 à 583 ».
Het in dat artikel vermelde bedrag kan worden aangepast (artikel 590, Le montant mentionné dans cet article peut être adapté (article 590,
derde tot zesde lid, ingevoegd bij artikel 132, 2°, van de wet van 30 alinéas 3 à 6, insérés par l'article 132, 2°, de la loi du 30 juillet
juli 2013 « betreffende de invoering van een familie- en 2013 « portant création d'un tribunal de la famille et de la jeunesse
jeugdrechtbank »). »).
B.2. Artikel 591, 25°, van het Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij B.2. L'article 591, 25°, du Code judicaire, inséré par l'article 11 de
artikel 11 van de wet van 26 maart 2014 « tot wijziging van het la loi du 26 mars 2014 « modifiant le Code judiciaire et la loi du 2
Gerechtelijk Wetboek en de wet van 2 augustus 2002 betreffende de août 2002 concernant la lutte contre le retard de paiement dans les
bestrijding van de betalingsachterstand bij handelstransacties met het transactions commerciales en vue d'attribuer dans diverses matières la
oog op de toekenning van bevoegdheid aan de natuurlijke rechter in
diverse materies », bepaalt : compétence au juge naturel », dispose :
« Ongeacht het bedrag van de vordering, neemt de vrederechter kennis : « Le juge de paix connaît, quel que soit le montant de la demande :
[...] [...]
25° van alle vorderingen betreffende de invordering van een geldsom 25° de toutes demandes relatives au recouvrement d'une somme d'argent
die zijn ingesteld door een leverancier van elektriciteit, gas, warmte introduites par un fournisseur d'électricité, de gaz, de chauffage ou
of water of door een persoon die een openbaar elektronisch d'eau ou par une personne proposant un réseau public de communications
communicatienetwerk, een omroeptransmissie- of omroepdienst aanbiedt électroniques, un service de radiotransmission ou de radiodiffusion et
tegen een natuurlijke persoon die geen onderneming is als bedoeld in télédiffusion à l'encontre d'une personne physique qui n'est pas une
artikel 573, eerste lid, 1°, omdat deze in gebreke blijft een levering entreprise visée à l'article 573, alinéa 1er, 1°, du fait qu'elle
van een nutsvoorziening door de hiervoor vermelde leverancier of reste en défaut de paiement d'une fourniture de service d'utilité
persoon te betalen ». publique par le fournisseur ou par la personne susvisés ».
Die bepaling is op 1 juli 2014 in werking getreden (artikel 17 van de Cette disposition est entrée en vigueur le 1er juillet 2014 (article
wet van 26 maart 2014). 17 de la loi du 26 mars 2014).
B.3. De verwijzende rechtscolleges stellen aan het Hof eenzelfde B.3. Les juges a quo ont adressé à la Cour une question préjudicielle
prejudiciële vraag : identique :
« Schendt artikel 591, 25°, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het is « L'article 591, 25°, du Code judiciaire, tel qu'il a été introduit
ingevoerd bij artikel 11 van de wet van 26 maart 2014, de artikelen 10 par l'article 11 de la loi du 26 mars 2014, viole-t-il les articles 10
en 11 van de Grondwet door hetzij de vrederechter, hetzij de rechtbank et 11 de la Constitution en attribuant soit au juge de paix, soit au
van eerste aanleg de bevoegdheid toe te wijzen om kennis te nemen van tribunal de première instance, la compétence pour connaître d'une
een vordering met betrekking tot de betaling van facturen in verband demande portant sur le paiement de factures ayant trait à des
met leveringen van nutsvoorzieningen in de zin van die bepaling, fournitures de services d'utilité publique au sens de cette
waarvan het bedrag hoger is dan de bevoegdheid ' ratione summae ' van disposition, dont le montant est supérieur à la compétence ' ratione
de vrederechter, ingesteld ' tegen een natuurlijke persoon die geen summae ' du juge de paix, formée ' à l'encontre d'une personne
onderneming is als bedoeld in artikel 573, eerste lid, 1° ', physique qui n'est pas une entreprise visée à l'article 573, alinéa 1er,
naargelang de rechtsvordering is ingesteld door een leverancier van 1° ', selon que l'auteur de la demande en justice soit un fournisseur
nutsvoorzieningen of door een derde aan wie die leverancier zijn de service d'utilité publique ou soit un tiers auquel ledit
schuldvordering zou hebben overgedragen ? ». fournisseur aurait cédé sa créance ? ».
B.4.1. De in het geding zijnde bepaling werd aangenomen naar B.4.1. L'adoption de la disposition en cause fait suite au constat que
aanleiding van de vaststelling dat de « financieel-economische crisis la « crise économique et financière » a pour effet que « de nombreux
» tot gevolg heeft dat « vele burgers hun nutsvoorzieningen niet meer citoyens ne parviennent plus à payer les entreprises d'utilité
[kunnen] betalen » (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3076/002, p. publique » (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3076/002, p. 2;
2; ibid., DOC 53-3076/004, p. 6). ibid., DOC 53-3076/004, p. 6).
Die bepaling breidt de bevoegdheid van de vrederechter uit tot alle « Cette disposition étend la compétence du juge de paix à tous les «
litiges opposant les entreprises d'utilité publique aux petits
geschillen tussen nutsbedrijven en kleine consumenten », die « bij consommateurs », litiges qui « relèvent, par excellence, de la
uitstek tot de problematiek van armoede [behoren] », zodat « de problématique de la pauvreté », afin que « la problématique globale
globale problematiek met kennis van zaken behandeld kan worden door puisse être traitée en connaissance de cause par un seul et même juge,
een en dezelfde rechter, die aldus ook een zeker beleid kan voeren ». qui puisse ainsi mener une politique donnée à cet égard ». Elle confie
Zij vertrouwt op die manier aan de vrederechter een « actievere rol ainsi au juge de paix un « rôle plus actif dans la lutte contre la
[toe] op het vlak van armoedebestrijding, schuldbeheer en bemiddeling, pauvreté, la gestion des dettes et la médiation, car il est, en
die daartoe de meest geschikte rechter is als nabijheids- en qualité de juge de proximité et de conciliation, le plus apte à cet
verzoeningsrechter » (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3076/002, p. égard » (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3076/002, p. 2; ibid.,
2; ibid., DOC 53-3076/004, pp. 6-7, 25). DOC 53-3076/004, pp. 6-7, 25).
Die uitbreiding van de bevoegdheid van de « rechter die dichter staat Cette extension de la compétence du « juge plus proche du justiciable
bij de rechtzoekende schuldenaar » (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC débiteur » (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3076/004, p. 27) à
53-3076/004, p. 27), tot alle geschillen die betrekking hebben op de tous les litiges relatifs au non-paiement de factures fondées sur des
niet-betaling van facturen die voortvloeien uit prestaties van
nutsvoorzieningen (CRIV, Kamer, 30 januari 2014, p. 43), laat ook toe prestations de services d'utilité publique (CRI, Chambre, 30 janvier
« de werkoverlast bij de rechtbanken van eerste aanleg [weg te werken] 2014, p. 43) permet aussi de « désengorger les tribunaux de première
» (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3076/004, p. 27). instance » (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3076/004, p. 27).
B.4.2. Bovendien past de in het geding zijnde bepaling in een B.4.2. En outre, la disposition en cause s'inscrit dans un projet de
wetsontwerp dat tot doel heeft aan het vredegerecht een contentieux loi visant à attribuer à la justice de paix un contentieux qui lui est
toe te wijzen dat natuurlijk is voor het vredegerecht en dat het op naturel et qu'elle peut assumer, et fondé sur l'idée que « les litiges
zich kan nemen, en dat uitgaat van de idee dat « bij een geschil, in doivent dans la mesure du possible être soumis au juge qui est le
de mate van het mogelijke de meest geschikte rechter om een snelle en mieux à même de les trancher par une décision de qualité rendue dans
kwaliteitsvolle beslissing te wijzen wordt uitgekozen », met dien
verstande dat « verder doorgevoerde specialisatie van de un bref délai », étant entendu que « la spécialisation accrue des
rechtscolleges [...] de kwaliteit van de beslissingen [zal] verhogen » juridictions favorisera la qualité des décisions » (Doc. parl., Sénat,
(Parl. St., Senaat, 2013-2014, nr. 5-2465/2, p. 2). 2013-2014, n° 5-2465/2, p. 2).
In die context wordt de vrederechter, « als nabijheidsrechter », Dans ce contexte, le juge de paix est, « en tant que juge de proximité
beschouwd als « het best geplaatst om een kwalitatieve beslissing te », considéré comme « le mieux placé pour se prononcer » sur le
nemen » met betrekking tot het contentieux dat voortvloeit uit de contentieux né du défaut de paiement de services fournis par les «
niet-betaling van nutsvoorzieningen die worden geleverd door «
nutsbedrijven », « rekening houdende met de specifieke situatie van de entreprises d'utilité publique », « compte tenu de la situation
verweerder, die vaak in een zwakkere positie zal staan in verhouding spécifique du défendeur qui se trouvera souvent dans une position de
tot de eiser » (ibid., p. 3). vulnérabilité par rapport au demandeur » (ibid., p. 3).
B.5. De overdracht van een schuldvordering wijzigt als zodanig niet de B.5. La cession d'une créance, en tant que telle, n'a pas pour effet
aard van de schuldvordering, noch de financiële situatie van de de modifier la nature de la créance ni la situation financière du
gecedeerde schuldenaar. débiteur cédé.
De overdracht, door een elektriciteits- of gasleverancier, van de La cession, par un fournisseur d'électricité ou de gaz, de la créance
schuldvordering die hij heeft ten aanzien van een persoon die in qu'il détient à l'égard d'une personne qui reste en défaut de lui
gebreke blijft hem de prijs van die leveringen te betalen, wijzigt dus payer le prix de ces fournitures ne modifie donc pas la situation de
niet de situatie van die laatste. cette dernière.
B.6. Bijgevolg is het, rekening houdend met de overwegingen waarop de B.6. Par conséquent, compte tenu des considérations sur lesquelles
in B.4 vermelde doelstelling berust, niet redelijk verantwoord aan de repose l'objectif décrit en B.4, il n'est pas raisonnablement justifié
vrederechter de bevoegdheid toe te wijzen om kennis te nemen van elke d'attribuer au juge de paix le pouvoir de connaître de toute demande
vordering ingesteld door een elektriciteits- of gasleverancier tegen
een natuurlijke persoon als bedoeld in de in het geding zijnde introduite par le fournisseur d'électricité ou de gaz contre une
bepaling, zonder tegelijkertijd die bevoegdheid van de vrederechter personne physique visée par la disposition en cause, sans étendre,
uit te breiden tot elke vordering die wordt ingesteld door de dans le même temps, cette compétence du juge de paix à toute demande
overnemer van de schuldvordering van die leverancier. introduite par le cessionnaire de la créance de ce fournisseur.
B.7. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. B.7. La question préjudicielle appelle une réponse positive.
B.8. Aangezien de in B.6 gedane vaststelling van de lacune is B.8. Dès lors que le constat de la lacune qui a été fait en B.6 est
uitgedrukt in voldoende nauwkeurige en volledige bewoordingen waardoor exprimé en des termes suffisamment précis et complets qui permettent
de in het geding zijnde bepaling kan worden toegepast met inachtneming l'application de la disposition en cause dans le respect des normes de
van de referentienormen op grond waarvan het Hof zijn référence sur la base desquelles la Cour exerce son contrôle, il
toetsingsbevoegdheid uitoefent, staat het aan de verwijzende rechter appartient au juge a quo de mettre fin à la violation de ces normes.
een einde te maken aan de schending van die normen.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 591, 25°, van het Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij artikel L'article 591, 25°, du Code judicaire, inséré par l'article 11 de la
11 van de wet van 26 maart 2014 « tot wijziging van het Gerechtelijk loi du 26 mars 2014 « modifiant le Code judiciaire et la loi du 2 août
Wetboek en de wet van 2 augustus 2002 betreffende de bestrijding van 2002 concernant la lutte contre le retard de paiement dans les
de betalingsachterstand bij handelstransacties met het oog op de
toekenning van bevoegdheid aan de natuurlijke rechter in diverse transactions commerciales en vue d'attribuer dans diverses matières la
materies », schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre compétence au juge naturel », viole les articles 10 et 11 de la
het de bevoegdheid van de vrederechter niet uitbreidt tot de vordering Constitution, en ce qu'il n'étend pas la compétence du juge de paix à
ingesteld door de overnemer van een schuldvordering die in handen was la demande introduite par le cessionnaire d'une créance détenue par un
van een elektriciteits- of gasleverancier en die betrekking had op de fournisseur d'électricité ou de gaz et portant sur le payement par une
betaling, door een natuurlijke persoon die geen onderneming is als personne physique, autre qu'une entreprise visée à l'article 573,
bedoeld in artikel 573, eerste lid, 1°, van het voormelde Wetboek, van alinéa 1er, 1°, du Code précité, d'une somme d'argent due en raison de
een geldsom die verschuldigd is voor de levering van gas of la fourniture de gaz ou d'électricité.
elektriciteit.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 10 november 2016. la Cour constitutionnelle, le 10 novembre 2016.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^