Uittreksel uit arrest nr. 131/2016 van 20 oktober 2016 Rolnummer 6178 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 479 tot 482bis, 483 en 503bis van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel. H samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de rechters L. Lavrysen, A. Alen, J(...) | Extrait de l'arrêt n° 131/2016 du 20 octobre 2016 Numéro du rôle : 6178 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 479 à 482bis, 483 et 503bis du Code d'instruction criminelle, posées par la Cour d'appel de Bruxelles. L composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snapp(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 131/2016 van 20 oktober 2016 | Extrait de l'arrêt n° 131/2016 du 20 octobre 2016 |
Rolnummer 6178 | Numéro du rôle : 6178 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 479 tot | En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 479 à |
482bis, 483 en 503bis van het Wetboek van strafvordering, gesteld door | 482bis, 483 et 503bis du Code d'instruction criminelle, posées par la |
het Hof van Beroep te Brussel. | Cour d'appel de Bruxelles. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de | composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. |
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en T. Giet, bijgestaan door de | Merckx-Van Goey, P. Nihoul et T. Giet, assistée du greffier F. |
griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. | Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, |
Spreutels, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij arrest van 31 maart 2015 in zake het openbaar ministerie tegen | Par arrêt du 31 mars 2015 en cause du ministère public contre O.L. et |
O.L. en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | |
ingekomen op 2 april 2015, heeft het Hof van Beroep te Brussel de | autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 2 avril |
volgende prejudiciële vragen gesteld : | 2015, la Cour d'appel de Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes : |
« 1. Schenden de artikelen 479 tot 482bis van het Wetboek van | « 1. Les articles 479 à 482bis du Code d'instruction criminelle |
strafvordering de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij | violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils |
de daarin beoogde magistraten en hun mededaders en medeplichtigen het | privent les magistrats et leurs coauteurs et complices qui y sont |
recht ontzeggen om de regelmatigheid van het te hunnen aanzien | visés du droit de faire contrôler par la chambre des mises en |
gevoerde onderzoek in de loop van dat onderzoek te laten controleren | |
door de kamer van inbeschuldigingstelling, alsook het recht om, voor | accusation la régularité de l'instruction menée à leur égard, durant |
de kamer van inbeschuldigingstelling, beroepen in te stellen tegen | le cours de celle-ci, et du droit d'intenter, devant la chambre des |
beslissingen die zijn gewezen door de onderzoeksmagistraat op | mises en accusation, des recours à l'encontre des décisions rendues |
verzoekschriften die zij aan hem hebben gericht, terwijl de artikelen | par le magistrat instructeur sur des requêtes qu'ils lui présentent, |
6 en 29 van elk van beide wetten van 25 juni 1998 tot regeling van de | alors que les articles 6 et 29 de chacune des deux lois du 25 juin |
strafrechtelijke verantwoordelijkheid van [federale] ministers, | 1998 réglant la responsabilité pénale des ministres [fédéraux], d'une |
enerzijds, en van die van leden van een gemeenschaps- of | part, et celle des membres des gouvernements de communauté ou de |
gewestregering, anderzijds, die rechten toekennen aan die | région, d'autre part, accordent ces droits à ces derniers, à leurs |
laatstgenoemden, hun mededaders en hun medeplichtigen ? | coauteurs et à leurs complices ? |
2. Schenden de artikelen 479, 483 en 503bis van het Wetboek van | 2. Les articles 479, 483 et 503bis du code d'instruction criminelle |
strafvordering de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij | violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils |
bepalen dat, na afloop van een onderzoek dat is gevoerd ten aanzien | prévoient qu'à l'issue d'une instruction menée à l'égard des |
van de daarin beoogde magistraten en hun mededaders en medeplichtigen, | magistrats et de leurs coauteurs et complices qui y sont visés, le |
enkel de procureur-generaal, zonder optreden van de kamer van | procureur général décide seul et sans intervention de la chambre des |
inbeschuldigingstelling, beslist over het gevolg dat moet worden | mises en accusation des suites à réserver à la procédure, privant |
gegeven aan de procedure, waardoor die magistraten, mededaders en | ainsi lesdits magistrats, coauteurs et complices du bénéfice de la |
medeplichtigen het voordeel wordt ontzegd van de regel op grond | règle qui veut que toute instruction donne lieu à une appréciation des |
waarvan elk onderzoek aanleiding geeft tot een beoordeling van de | charges par une juridiction d'instruction (règlement de procédure), |
bezwaren door een onderzoeksgerecht (regeling van rechtspleging), | alors que, pour les ministres [fédéraux] et les membres des |
terwijl, voor de [federale] ministers en de leden van een | gouvernements de communauté ou de région, leurs coauteurs et leurs |
gemeenschaps- of gewestregering, hun mededaders en medeplichtigen, de | |
wetten van 25 juni 1998 tot regeling van hun strafrechtelijke | complices, les lois du 25 juin 1998 réglant leur responsabilité pénale |
verantwoordelijkheid, in de artikelen 9, 16 en 29 ervan, in een | organisent, en leurs articles 9, 16 et 29, un tel règlement de |
dergelijke regeling van rechtspleging voorzien ? ». | procédure ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1.1. In een eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich | B.1.1. Par une première question préjudicielle, la Cour est interrogée |
uit te spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van | sur la compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, |
de Grondwet, van de artikelen 479 tot 482bis van het Wetboek van | des articles 479 à 482bis du Code d'instruction criminelle en ce |
strafvordering, in zoverre zij de daarin beoogde magistraten en hun | qu'ils priveraient les magistrats qui y sont visés et leurs coauteurs |
mededaders en medeplichtigen het recht zouden ontzeggen om de | et complices du droit de faire contrôler par la chambre des mises en |
regelmatigheid van het te hunnen aanzien gevoerde onderzoek in de loop van dat onderzoek te laten controleren door de kamer van inbeschuldigingstelling, alsook het recht om voor de kamer van inbeschuldigingstelling beroep in te stellen tegen de beslissingen die zijn gewezen door de onderzoeksmagistraat op verzoekschriften die zij aan hem hebben gericht, terwijl de artikelen 6 en 29 van de gewone en bijzondere wet van 25 juni 1998 tot regeling van de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van federale ministers, respectievelijk van leden van een gemeenschaps- of gewestregering die rechten toekennen aan de voormelde ministers en hun mededaders en medeplichtigen. | accusation la régularité de l'instruction menée à leur égard, durant le cours de celle-ci, et du droit d'intenter, devant la chambre des mises en accusation, un recours à l'encontre des décisions rendues par le magistrat instructeur sur des requêtes qu'ils lui présentent alors que les articles 6 et 29 des lois ordinaire et spéciale du 25 juin 1998 réglant respectivement la responsabilité pénale des ministres fédéraux et des membres des gouvernements de communauté ou de région accordent ces droits aux ministres précités, à leurs coauteurs et à leurs complices. |
B.1.2. In een tweede prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich | B.1.2. Par une seconde question préjudicielle, la Cour est interrogée |
uit te spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van | sur la compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, |
de Grondwet, van de artikelen 479, 483 en 503bis van hetzelfde | des articles 479, 483 et 503bis du même Code en ce qu'ils prévoient |
Wetboek, in zoverre zij bepalen dat, na afloop van een onderzoek dat | qu'à l'issue d'une instruction menée à l'égard des magistrats et leurs |
ten aanzien van de magistraten en hun mededaders en medeplichtigen is | coauteurs et complices, le procureur général décide seul des suites à |
gevoerd, enkel de procureur-generaal beslist over het gevolg dat aan | réserver à la procédure, sans que l'instruction donne lieu à une |
de procedure moet worden gegeven, zonder dat het onderzoek aanleiding | appréciation des charges par la chambre des mises en accusation à |
geeft tot een beoordeling van de bezwaren door de kamer van | |
inbeschuldigingstelling ter gelegenheid van de regeling van de | l'occasion du règlement de la procédure, alors que pour les ministres |
rechtspleging, terwijl voor de federale ministers, gemeenschaps- of | fédéraux, communautaires ou régionaux, leurs coauteurs et leurs |
gewestministers en hun mededaders en medeplichtigen de artikelen 9, 16 | complices, les articles 9, 16 et 29 des lois ordinaire et spéciale du |
en 29 van de gewone en bijzondere wet van 25 juni 1998 voorzien in een | 25 juin 1998 organisent un règlement de la procédure par la chambre |
regeling van de rechtspleging door de kamer van | |
inbeschuldigingstelling. | des mises en accusation. |
B.2.1. De in het geding zijnde artikelen 479 tot 482bis, 483 en 503bis | B.2.1. Les articles 479 à 482bis, 483 et 503bis en cause du Code |
van het Wetboek van strafvordering, die deel uitmaken van boek II, | d'instruction criminelle, qui font partie du livre II, titre IV (« De |
titel IV (« Enige rechtsplegingen van bijzondere aard »), hoofdstuk | quelques procédures particulières »), chapitre III (« Des crimes |
III (« Misdaden door rechters gepleegd buiten hun ambt en in de | commis par des juges, hors de leurs fonctions et dans l'exercice de |
uitoefening van hun ambt »), van dat Wetboek, bepalen : | leurs fonctions »), de ce Code, disposent : |
« Art. 479.Wanneer een vrederechter, een rechter in de |
« Art. 479.Lorsqu'un juge de paix, un juge au tribunal de police, un |
politierechtbank, een rechter in de rechtbank van eerste aanleg, in de | juge au tribunal de première instance, au tribunal du travail ou au |
arbeidsrechtbank of in de rechtbank van koophandel, een raadsheer in het hof van beroep of in het arbeidshof, een raadsheer in het Hof van Cassatie, een magistraat van het parket bij een rechtbank of een hof, een referendaris bij het Hof van Cassatie, een lid van het Rekenhof, een lid van de Raad van State van het auditoraat of van het coördinatiebureau bij de Raad van State, een lid van het Grondwettelijk Hof, een referendaris bij dat Hof, de leden van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen, een provinciegouverneur, ervan beschuldigd wordt buiten zijn ambt een misdrijf gepleegd te hebben dat een correctionele straf meebrengt, laat de procureur-generaal bij het hof van beroep hem dagvaarden voor dat hof, dat uitspraak doet, zonder | tribunal de commerce, un conseiller à la cour d'appel ou à la cour du travail, un conseiller à la Cour de cassation, un magistrat du parquet près un tribunal ou une cour, un référendaire près la Cour de cassation, un membre de la Cour des comptes, un membre du Conseil d'Etat de l'auditorat ou du bureau de coordination près le Conseil d'Etat, un membre de la Cour constitutionnelle, un référendaire près cette Cour, les membres du Conseil du Contentieux des étrangers, un gouverneur de province est prévenu d'avoir commis, hors de ses fonctions, un délit emportant une peine correctionnelle, le procureur général près la cour d'appel le fait citer devant cette cour, qui |
dat beroep kan worden ingesteld. | prononce sans qu'il puisse y avoir appel. |
Art. 480.Indien het een misdrijf betreft waarop een criminele straf |
Art. 480.S'il s'agit d'une infraction punissable d'une peine |
is gesteld, wijst de procureur-generaal bij het hof van beroep de | criminelle, le procureur général près la cour d'appel et le premier |
magistraat aan die het ambt van officier van gerechtelijke politie zal | président de cette cour désigneront, le premier, le magistrat qui |
waarnemen en de eerste voorzitter van dat hof de magistraat die het ambt van onderzoeksrechter zal waarnemen. Art. 481.Indien echter een lid van een hof van beroep of een ambtenaar die bij het hof het openbaar ministerie uitoefent, ervan verdacht wordt buiten zijn ambt een wanbedrijf of een misdaad te hebben gepleegd, is de ambtenaar die de aangiften of de klachten ontvangen heeft, gehouden daarvan dadelijk afschriften te doen toekomen aan de minister van Justitie, zonder enige vertraging van het onderzoek, dat voortgezet zal worden zoals in voorgaande bepalingen is geregeld, en hij zal eveneens aan de minister een afschrift zenden van de stukken. Art. 482.De minister van Justitie zendt de stukken door aan het Hof van Cassatie, dat, indien daartoe grond bestaat, de zaak verwijst hetzij naar een correctionele rechtbank, hetzij naar een onderzoeksrechter, de ene zowel als de andere aan te wijzen buiten het rechtsgebied van het hof waartoe het verdachte lid behoort. Indien een inbeschuldigingstelling moet worden uitgesproken, geschiedt de verwijzing naar een ander hof van beroep. |
exercera les fonctions d'officier de police judiciaire; le second, le magistrat qui exercera les fonctions de juge d'instruction. Art. 481.Si c'est un membre de cour d'appel ou un officier exerçant près d'elle le ministère public, qui soit inculpé d'avoir commis un délai ou un crime hors de ses fonctions, l'officier qui aura reçu les dénonciations ou les plaintes sera tenu d'en envoyer de suite des copies au Ministre de la Justice, sans aucun retard de l'instruction qui sera continuée comme il est précédemment réglé, et il adressera pareillement au grand juge une copie des pièces. Art. 482.Le Ministre de la Justice transmettra les pièces à la Cour de cassation, qui renverra l'affaire, s'il y a lieu, soit à un tribunal de police correctionnelle, soit à un juge d'instruction, pris l'un et l'autre hors du ressort de la cour à laquelle appartient le membre inculpé. S'il s'agit de prononcer la mise en accusation, le renvoi sera fait à une autre cour d'appel. |
Art. 482bis.De mededaders van en de medeplichtigen aan het misdrijf |
Art. 482bis.Les coauteurs et les complices de l'infraction pour |
waarvoor de ambtenaar van de hoedanigheid als vermeld in artikel 479 | laquelle un fonctionnaire de la qualité exprimée à l'article 479 est |
wordt vervolgd en de daders van samenhangende misdrijven worden samen | poursuivi, et les auteurs des infractions connexes sont poursuivis et |
met de ambtenaar vervolgd en berecht. | jugés en même temps que le fonctionnaire. |
Het eerste lid is evenwel niet van toepassing op de daders van | L'alinéa 1er ne s'applique toutefois pas aux auteurs de crimes et de |
misdaden en van politieke misdrijven en drukpersmisdrijven die | délits politiques et délits de presse qui sont connexes avec |
samenhangen met het misdrijf waarvoor de ambtenaar wordt vervolgd ». | l'infraction pour laquelle le fonctionnaire est poursuivi ». |
« Art. 483.Wanneer een vrederechter, een rechter in de |
« Art. 483.Lorsqu'un juge de paix, un juge au tribunal de police, un |
politierechtbank, een rechter in de rechtbank van eerste aanleg, in de | juge au tribunal de première instance, au tribunal du travail ou au |
arbeidsrechtbank of in de rechtbank van koophandel, een raadsheer in | tribunal de commerce, un conseiller à la cour d'appel ou à la cour du |
het hof van beroep of in het arbeidshof, een raadsheer in het Hof van | |
Cassatie, een magistraat van het parket bij een rechtbank of een hof, | travail, un conseiller à la Cour de cassation, un magistrat du parquet |
een referendaris bij het Hof van Cassatie, een lid van het Rekenhof, | près un tribunal ou une cour, un référendaire près la Cour de |
een lid van de Raad van State van het auditoraat of van het | cassation, un membre de la Cour des comptes, un membre [du] Conseil |
coördinatiebureau bij de Raad van State, een lid van het | d'Etat, de l'auditorat ou du bureau [de] coordination près le Conseil |
Grondwettelijk Hof, een referendaris bij dat Hof, de leden van de Raad | d'Etat, un membre de la Cour constitutionnelle, un référendaire près |
voor Vreemdelingenbetwistingen, een provinciegouverneur, ervan | cette Cour, les membres du Conseil du Contentieux des étrangers, un |
beschuldigd wordt in zijn ambt een misdrijf gepleegd te hebben dat een | gouverneur de province est prévenu d'avoir commis, dans l'exercice de |
correctionele straf meebrengt, dan wordt dat misdrijf vervolgd en | ses fonctions, un délit emportant une peine correctionnelle, ce délit |
gevonnist zoals in artikel 479 is bepaald ». | est poursuivi et jugé comme il est dit à l'article 479 ». |
« Art. 503bis.De mededaders van en de medeplichtigen aan het in deze |
« Art. 503bis.Les coauteurs et les complices de l'infraction visée à |
afdeling bedoelde misdrijf waarvoor een ambtenaar van de hoedanigheid | la présente section, pour laquelle un fonctionnaire de la qualité |
als vermeld in artikel 483 of een in artikel 485 bepaalde rechtbank | exprimée à l'article 483 ou un tribunal visé à l'article 485, est |
wordt vervolgd, en de daders van samenhangende misdrijven worden samen | poursuivi, et les auteurs des infractions connexes sont poursuivis et |
met de ambtenaar of de rechtbank vervolgd en berecht. | jugés en même temps que le fonctionnaire ou le tribunal. |
Het eerste lid is evenwel niet van toepassing op de daders van | L'alinéa 1er ne s'applique toutefois pas aux auteurs de crimes et de |
misdaden en van politieke misdrijven en drukpersmisdrijven die | délits politiques et délits de presse qui sont connexes avec |
samenhangen met het misdrijf waarvoor de ambtenaar of de rechtbank | l'infraction pour laquelle le fonctionnaire ou le tribunal est |
worden vervolgd ». | poursuivi ». |
B.2.2. De eveneens in de prejudiciële vragen vermelde artikelen 6, 9, | |
16 en 29 van de wet van 25 juni 1998 tot regeling van de | B.2.2. Les articles 6, 9, 16 et 29 de la loi du 25 juin 1998 réglant |
strafrechtelijke verantwoordelijkheid van ministers bepalen : | la responsabilité pénale des ministres, également mentionnés dans les questions préjudicielles, disposent : |
« Art. 6.De regels van de strafrechtspleging die niet in strijd zijn |
« Art. 6.Les règles en matière d'instruction criminelle qui ne sont |
met de procesvormen bij deze wet voorgeschreven, worden bovendien | pas contraires aux formes de procéder prescrites par la présente loi, |
nagekomen ». | sont également respectées ». |
« Art. 9.Indien de procureur-generaal geen andere |
« Art. 9.Lorsque le procureur général ne requiert pas d'autres actes |
onderzoekshandelingen vordert, vordert hij de regeling van de rechtspleging voor de kamer van inbeschuldigingstelling van het bevoegde hof van beroep, indien de Kamer van volksvertegenwoordigers daartoe verlof gegeven heeft ». « Art. 16.Indien de kamer van inbeschuldigingstelling van oordeel is dat het feit noch een misdaad, noch een wanbedrijf, noch een overtreding is of dat er tegen de inverdenkinggestelde generlei bezwaar bestaat, verklaart zij dat er geen reden tot vervolging is. Zij kan, zo nodig, bijkomende onderzoekshandelingen bevelen. Indien de kamer van inbeschuldigingstelling van oordeel is dat er tegen de inverdenkinggestelde voldoende bezwaren bestaan, verwijst ze |
d'instruction, il requiert le règlement de la procédure devant la chambre de mises en accusation de la cour d'appel compétente, pour autant que la Chambre des représentants ait donné l'autorisation à cette fin ». « Art. 16.Lorsque la chambre des mises en accusation est d'avis que le fait n'est ni un crime, ni un délit, ni une contravention ou qu'il n'existe aucune charge contre l'inculpé, elle déclare qu'il n'y a pas lieu à poursuivre. Elle peut, si nécessaire, ordonner des actes d'instruction complémentaires. Lorsque la chambre des mises en accusation est d'avis qu'il existe des charges suffisantes à l'encontre de l'inculpé, elle le renvoie devant |
hem naar het bevoegde hof van beroep ». | la cour d'appel compétente ». |
« Art. 29.De mededaders van en de medeplichtigen aan het misdrijf |
« Art. 29.Les coauteurs et les complices de l'infraction pour |
waarvoor de minister wordt vervolgd en de daders van samenhangende | laquelle le ministre est poursuivi et les auteurs des infractions |
misdrijven, worden samen met de minister vervolgd en berecht. | connexes sont poursuivis et jugés en même temps que le ministre. |
Het voorgaande lid vindt evenwel geen toepassing op de daders van | L'alinéa précédent ne s'applique toutefois pas aux auteurs de crimes |
misdaden en van politieke misdrijven en drukpersmisdrijven die | et de délits politiques et délits de presse qui sont connexes avec |
samenhangen met het misdrijf waarvoor de minister wordt vervolgd ». | l'infraction pour laquelle le ministre est poursuivi ». |
De artikelen 6, 9, 16 en 29 van de bijzondere wet van 25 juni 1998 tot regeling van de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van leden van een gemeenschaps- of gewestregering voorzien in identieke regels, met dien verstande dat niet wordt voorzien in het optreden van de Kamer van volksvertegenwoordigers, maar wel van het Parlement waaraan het betrokken lid verantwoording verschuldigd is of was, om het verlof om te vervolgen te verlenen. Ten aanzien van de excepties B.3.1. De Ministerraad voert aan dat de tweede prejudiciële vraag geen antwoord behoeft in zoverre zij bepalingen beoogt die kennelijk niet van toepassing zijn op het voor de verwijzende rechter hangende geschil. Hij voert eveneens aan dat het antwoord op de prejudiciële vragen kennelijk niet nuttig is om het geschil op te lossen in zoverre zij de andere magistraten dan die van het hof van beroep beogen. B.3.2. Het staat aan de verwijzende rechter de bepalingen vast te stellen die op het aan hem voorgelegde geschil van toepassing zijn; de | Les articles 6, 9, 16 et 29 de la loi spéciale du 25 juin 1998 réglant la responsabilité pénale des membres des gouvernements de communauté ou de région prévoient des règles identiques, étant entendu qu'est prévue une intervention non pas de la Chambre des représentants mais bien du parlement devant lequel le membre concerné est ou était responsable pour donner l'autorisation de poursuivre. Quant aux exceptions B.3.1. Le Conseil des ministres soutient que la seconde question préjudicielle n'appelle pas de réponse dès lors qu'elle vise des dispositions qui sont manifestement inapplicables au litige pendant devant la juridiction a quo. Il soutient également que la réponse aux questions préjudicielles n'est manifestement pas utile à la solution du litige en tant qu'elles visent les magistrats autres que ceux de la cour d'appel. B.3.2. Il appartient au juge a quo de déterminer les dispositions qui sont applicables au litige dont il est saisi; les parties ne sont pas |
partijen zijn niet ertoe gemachtigd die keuze ter discussie te stellen | habilitées à mettre ce choix en cause devant la Cour. La Cour ne |
voor het Hof. Het Hof zou zich overigens enkel van een antwoord op de | pourrait par ailleurs s'abstenir de répondre à la question qui lui est |
gestelde vraag kunnen onthouden indien het antwoord op die vraag | posée que si la réponse à cette question n'était manifestement pas |
klaarblijkelijk niet nuttig zou zijn voor de oplossing van dat | utile pour la solution de ce litige. |
geschil. B.3.3. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt duidelijk dat de misdrijven | B.3.3. Il ressort clairement de la décision de renvoi que les |
die de plaatsvervangende magistraat worden verweten, betrekking hebben | |
op handelingen die zijn verricht buiten de uitoefening van zijn ambt. | infractions reprochées au magistrat suppléant concernent des actes |
Aangezien de artikelen 483 en 503bis van het Wetboek van | commis hors de ses fonctions. Dès lors que les articles 483 et 503bis |
strafvordering de procedure betreffen die van toepassing is op de | |
magistraat, evenals op zijn mededaders en medeplichtigen, die ervan | du Code d'instruction criminelle portent sur la procédure applicable |
wordt beschuldigd tijdens de uitoefening van zijn ambt een misdrijf te | au magistrat prévenu d'avoir commis, dans l'exercice de ses fonctions, |
hebben gepleegd, staan die bepalingen los van de aan de verwijzende | un délit, de même qu'à ses coauteurs et complices, ces dispositions-ci |
rechter voorgelegde feiten. | |
Het blijkt dus dat de in de tweede prejudiciële vraag in het geding | sont étrangères aux faits soumis au juge a quo. |
zijnde artikelen 483 en 503bis van het Wetboek van strafvordering niet | Il apparaît donc que les articles 483 et 503bis du Code d'instruction |
criminelle, en cause dans la seconde question préjudicielle, sont | |
van toepassing zijn op het voor de verwijzende rechter hangende | inapplicables au litige devant le juge a quo, de sorte que la réponse |
geschil, zodat het antwoord op die vraag, in zoverre zij die | à cette question, en ce qu'elle vise ces dispositions, n'est |
bepalingen beoogt, kennelijk niet nuttig is voor de oplossing van dat geschil. | manifestement pas utile à la solution de ce litige. |
B.3.4. De tweede prejudiciële vraag behoeft geen antwoord in zoverre | B.3.4. La seconde question préjudicielle n'appelle pas de réponse en |
zij de artikelen 483 en 503bis van het Wetboek van strafvordering | ce qu'elle vise les articles 483 et 503bis du Code d'instruction |
beoogt. | criminelle. |
B.3.5. Zoals de Ministerraad overigens opmerkt, betreft het voor de | B.3.5. Comme le relève, par ailleurs, le Conseil des ministres, le |
verwijzende rechter hangende geschil een plaatsvervangende raadsheer | litige devant le juge a quo concerne un conseiller suppléant d'une |
van een hof van beroep. Op de leden van de hoven van beroep zijn | cour d'appel. Or, des règles spécifiques s'appliquent aux membres des |
echter specifieke regels van toepassing. Het Hof beperkt het onderzoek | cours d'appel. La Cour limite dès lors l'examen des dispositions en |
van de in het geding zijnde bepalingen derhalve tot die magistraten. | cause à ces magistrats. |
B.4.1. De betrokken plaatsvervangende raadsheer bij het hof van | B.4.1. Le conseiller suppléant à la cour d'appel concerné, septième |
beroep, zevende beklaagde voor de verwijzende rechter, merkt in zijn | prévenu devant le juge a quo, relève dans son mémoire que les |
memorie op dat de plaatsvervangende magistraten niet zijn opgenomen in | magistrats suppléants ne figurent pas dans l'énumération exhaustive de |
de exhaustieve opsomming van artikel 479 van het Wetboek van | l'article 479 du Code d'instruction criminelle, de sorte que le « |
strafvordering, zodat het daarin bepaalde « voorrecht van rechtsmacht | |
» niet van toepassing zou zijn op die categorie van magistraten en, | privilège de juridiction » qui y est prévu ne serait pas applicable à |
bijgevolg, de twee prejudiciële vragen zonder voorwerp zouden moeten | cette catégorie de magistrats et que, partant, les deux questions |
worden verklaard. | préjudicielles devraient être déclarées sans objet. |
B.4.2. Artikel 479 van het Wetboek van strafvordering bepaalt welke | B.4.2. L'article 479 du Code d'instruction criminelle détermine les |
magistraten onder de bijzondere rechtspleging ressorteren die het « | magistrats qui relèvent de la procédure particulière qu'implique le « |
voorrecht van rechtsmacht » inhoudt, zoals geregeld in de artikelen 479 en volgende van dat Wetboek. | privilège de juridiction », tel qu'il est réglé aux articles 479 et |
Ofschoon de plaatsvervangende raadsheren bij het hof van beroep niet | suivants de ce Code. |
uitdrukkelijk in die bepaling worden vermeld, wordt aangenomen dat het | Bien que les conseillers suppléants à la cour d'appel ne soient pas |
« voorrecht van rechtsmacht » van toepassing is op de | expressément mentionnés par cette disposition, il est admis que le |
plaatsvervangende magistraten onder dezelfde voorwaarden als op de in | privilège de juridiction est applicable aux magistrats suppléants aux |
artikel 479 vermelde werkende magistraten (Cass., 7 april 1975, Arr. | mêmes conditions que pour les magistrats effectifs visés par l'article |
Cass., 1975, 2, p. 852; Cass., 29 november 2011, Arr. Cass., 2011, nr. | 479 (Cass., 7 avril 1975, Pas., 1975, I, p. 722; Cass., 29 novembre |
650; Cass., 12 maart 2013, Arr. Cass., 2013, nr. 174). | 2011, Pas., 2011, n° 650; Cass., 12 mars 2013, Pas., 2013, n° 174). |
B.4.3. De exceptie wordt verworpen. | B.4.3. L'exception est rejetée. |
Ten gronde | Quant au fond |
B.5.1. De artikelen 479 tot 503bis van het Wetboek van strafvordering | B.5.1. Les articles 479 à 503bis du Code d'instruction criminelle |
voorzien in een van het gemeen strafprocesrecht afwijkende | prévoient une procédure dérogeant au droit commun de la procédure |
rechtspleging voor de misdrijven gepleegd door de magistraten en door | pénale pour les infractions commises par les magistrats et par |
bepaalde andere ambtsdragers. Die bijzondere rechtspleging die het | certains autres titulaires de fonctions publiques. Cette procédure |
zogenaamde « voorrecht van rechtsmacht » inhoudt, is ingesteld met het | particulière qu'implique le « privilège de juridiction » a été |
oog op het verzekeren van een onpartijdige en serene rechtsbedeling | instaurée en vue de garantir, à l'égard de ces personnes, une |
ten aanzien van die personen. De bijzondere regels op het gebied van | administration de la justice impartiale et sereine. Les règles |
onderzoek, vervolging en berechting beogen te vermijden dat, | spécifiques d'instruction, de poursuite et de jugement tendent à |
enerzijds, roekeloze, onverantwoorde of tergende vervolgingen jegens | éviter, d'une part, que des poursuites téméraires, injustifiées ou |
de betrokken personen op gang zouden worden gebracht en, anderzijds, | vexatoires soient intentées contre les personnes concernées et, |
diezelfde personen hetzij te streng, hetzij met te veel toegevendheid | d'autre part, que ces mêmes personnes soient traitées avec trop de |
zouden worden behandeld. | sévérité ou trop de clémence. |
B.5.2. Krachtens het in het geding zijnde artikel 479 van het Wetboek | B.5.2. En vertu de l'article 479 en cause du Code d'instruction |
van strafvordering is uitsluitend de procureur-generaal bij het hof | criminelle, seul le procureur général près la cour d'appel est |
van beroep bevoegd om de strafvordering op gang te brengen lastens de | compétent pour mettre l'action publique en mouvement à charge des |
in die bepaling beoogde magistraten die ervan worden verdacht een | magistrats visés dans cette disposition qui sont soupçonnés d'avoir |
wanbedrijf of een misdaad te hebben gepleegd. | commis un délit ou un crime. |
Wanneer de procureur-generaal bij het hof van beroep een gerechtelijk | Si le procureur général près la cour d'appel estime qu'une mise à |
onderzoek wenselijk acht, vordert hij de eerste voorzitter van het hof | l'instruction est souhaitable, il demande au premier président de la |
van beroep om de magistraat aan te wijzen die het ambt van | cour d'appel de désigner le magistrat qui exercera les fonctions de |
onderzoeksrechter zal uitoefenen (artikel 480 van het Wetboek van | juge d'instruction (article 480 du Code d'instruction criminelle et |
strafvordering en Cass., 31 juli 1882, Pas., 1882, I, 332). Hoewel | Cass., 31 juillet 1882, Pas., 1882, I, 332). Bien que l'article 480 |
artikel 480 enkel de misdaden betreft, wordt aangenomen dat een | |
gerechtelijk onderzoek onder dezelfde voorwaarden mogelijk is voor een | concerne uniquement les crimes, la possibilité d'instruction pour un |
wanbedrijf (Cass., 31 juli 1882, Pas., 1882, I, 332). Na afloop van | délit est admise, aux mêmes conditions (Cass., 31 juillet 1882, Pas., |
het opsporings- of gerechtelijk onderzoek beslist uitsluitend de | 1882, I, 332). Au terme de l'information ou de l'instruction, seul le |
procureur-generaal, zonder tussenkomst van een onderzoeksgerecht, over | procureur général décide, sans l'intervention d'une juridiction |
het gevolg dat aan de procedure moet worden gegeven. Hij kan daarbij | d'instruction, des suites à réserver à la procédure. Il peut, ce |
een beslissing tot niet-vervolging nemen, dan wel, wanneer hij van | faisant, décider de ne pas poursuivre ou, s'il estime qu'il existe des |
mening is dat er voldoende bezwaren bestaan, de zaak bij rechtstreekse | charges suffisantes, saisir, par citation directe, la cour d'appel, |
dagvaarding bij het hof van beroep aanhangig maken, dat uitspraak doet | qui statue en premier et dernier ressort. Ce n'est que dans |
in eerste en laatste aanleg. Enkel wanneer de procureur-generaal meent | l'hypothèse où le procureur général estime que l'affaire doit être |
dat de zaak moet worden verwezen naar het Hof van Assisen, dient hij | renvoyée devant la cour d'assises qu'il doit, conformément au droit |
overeenkomstig het gemeen recht de regeling van de rechtspleging door | commun, demander le règlement de la procédure par la chambre des mises |
de kamer van inbeschuldigingstelling te vorderen (de artikelen 217 en | en accusation (articles 217 et suivants du Code d'instruction |
volgende van het Wetboek van strafvordering). | criminelle). |
B.5.3. Er is voorzien in extra waarborgen voor de magistraten van de | B.5.3. Des garanties supplémentaires sont prévues à l'égard des |
hoven van beroep. | magistrats des cours d'appel. |
Het in het geding zijnde artikel 481 van het Wetboek van | Ainsi, l'article 481 en cause du Code d'instruction criminelle prévoit |
strafvordering bepaalt aldus dat de aangiften of de klachten die | que les dénonciations ou les plaintes reçues au sujet d'un délit ou |
worden ontvangen inzake een wanbedrijf of misdaad dat door een | |
magistraat van het hof van beroep buiten de uitoefening van zijn ambt | d'un crime qui aurait été commis par un magistrat de la cour d'appel |
zou zijn gepleegd, dadelijk worden overgezonden aan de minister van | en dehors de l'exercice de ses fonctions sont transmises au ministre |
Justitie. Afschriften van de reeds verrichte onderzoekshandelingen | de la Justice. Des copies des actes d'instruction déjà accomplis |
moeten eveneens aan de minister worden toegezonden. | doivent également être adressées au ministre. |
Die laatste bezorgt de stukken vervolgens aan het Hof van Cassatie | Celui-ci envoie ensuite les pièces à la Cour de cassation, qui, |
dat, uitspraak doende in raadkamer, beslist over het gevolg dat aan de | statuant en chambre du conseil, décide des suites à réserver à la |
procedure moet worden gegeven (artikel 482 van het Wetboek van | procédure (article 482 du Code d'instruction criminelle). Elle peut |
strafvordering). Het kan aldus beslissen dat de zaak niet moet worden | |
verwezen gelet op de ontstentenis van een misdrijf of van toereikende | donc décider qu'il n'y a pas lieu de renvoyer l'affaire compte tenu de |
bezwaren (Cass., 5 februari 2002, Arr. Cass., 2002, nr. 88). Het kan | l'absence d'infraction ou de charges suffisantes (Cass., 5 février |
eveneens beslissen dat bijkomend onderzoek noodzakelijk is en de zaak | 2002, Pas., 2002, pp. 365-366). Elle peut également décider qu'une |
verwijzen naar de eerste voorzitter van een ander hof van beroep dan | instruction complémentaire s'impose et renvoyer l'affaire au premier |
dat van het rechtsgebied van de betrokken magistraat, opdat die een | président d'une autre cour d'appel que celle du ressort du magistrat |
magistraat aanwijst die het ambt van onderzoeksrechter zal uitoefenen | concerné afin qu'il désigne un magistrat qui exercera les fonctions de |
(Cass., 21 juni 1995, Arr. Cass., 1995, nr. 320). Ten slotte kan het | juge d'instruction (Cass., 21 juin 1995, Pas., 1995, I, p. 672). |
Hof van Cassatie de zaak rechtstreeks verwijzen naar het hof van | Enfin, la Cour de cassation peut encore renvoyer directement l'affaire |
beroep van een ander rechtsgebied dan dat waartoe de betrokken | devant la cour d'appel d'un ressort différent de celui auquel |
magistraat behoort, of in voorkomend geval, naar de kamer van | appartient le magistrat concerné, ou le cas échéant, devant la chambre |
inbeschuldigingstelling van een ander hof van beroep wanneer de zaak | des mises en accusation d'une autre cour d'appel si l'affaire est |
wordt verwezen naar het Hof van Assisen. | renvoyée à la cour d'assises. |
B.5.4. Krachtens het in het geding zijnde artikel 482bis van het | B.5.4. En vertu de l'article 482bis, en cause, du Code d'instruction |
Wetboek van strafvordering worden de mededaders en de medeplichtigen | criminelle, les coauteurs et les complices de l'infraction pour |
aan het misdrijf waarvoor een in artikel 479 van dat Wetboek beoogde | laquelle un magistrat visé à l'article 479 de ce Code est poursuivi |
magistraat wordt vervolgd, samen met die magistraat vervolgd en | sont poursuivis et jugés en même temps que ce magistrat. Ils sont donc |
berecht. Bijgevolg zijn zij eveneens onderworpen aan de bijzondere | soumis eux aussi à la procédure spéciale, telle qu'elle est réglée par |
rechtspleging, zoals die in het kader van het stelsel van het « | les articles 479 à 482, en cause, du Code d'instruction criminelle, |
voorrecht van rechtsmacht » is geregeld in de in het geding zijnde | dans le cadre du « privilège de juridiction ». |
artikelen 479 tot 482 van het Wetboek van strafvordering. | |
B.6.1. De wet van 25 juni 1998 tot regeling van de strafrechtelijke | B.6.1. La loi du 25 juin 1998 réglant la responsabilité pénale des |
verantwoordelijkheid van ministers en de bijzondere wet van 25 juni | |
1998 tot regeling van de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van | ministres et la loi spéciale du 25 juin 1998 réglant la responsabilité |
leden van een gemeenschaps- of gewestregering (hierna : de gewone en | pénale des membres des gouvernements de communauté ou de région |
bijzondere wet van 25 juni 1998) voorzien in een bijzondere | (ci-après : les lois ordinaire et spéciale du 25 juin 1998) prévoient |
rechtspleging voor de misdrijven gepleegd door ministers in de | une procédure particulière pour les infractions commises par les |
uitoefening van hun ambt dan wel buiten de uitoefening van hun ambt | ministres dans l'exercice de leurs fonctions ou en dehors de |
maar berecht tijdens de uitoefening daarvan. | l'exercice de leurs fonctions mais jugées au cours de l'exercice de |
leurs fonctions. | |
Bij de aanneming van de regels inzake het « voorrecht van rechtsmacht | Lors de l'adoption des règles relatives au « privilège de juridiction |
» van de ministers heeft de wetgever het reeds bestaande stelsel van | » des ministres, le législateur a voulu reprendre le système existant |
het « voorrecht van rechtsmacht » van de magistraten willen overnemen | du « privilège de juridiction » des magistrats : |
: « Na de afweging van de alternatieven is men tot de conclusie gekomen | « La pondération des différentes alternatives a abouti à la conclusion |
dat het niet wenselijk is om uitsluitend voor de berechting van | qu'il n'est pas opportun de créer un nouveau régime pour le seul |
ministers een nieuw regime in het leven te roepen. Daarom wordt | jugement de ministres. C'est la raison pour laquelle le choix s'est |
geopteerd voor het regime van voorrecht van rechtsmacht, dat vandaag | porté sur le régime du privilège de juridiction tel qu'il existe |
reeds bestaat voor de rechters en andere personen, opgesomd in de | actuellement pour les juges et les autres personnes énumérées à |
artikelen 479 e.v. van het Wetboek van Strafvordering. De | l'article 479 et suivants du Code d'instruction criminelle, étant |
achterliggende filosofie van een dergelijk voorrecht van rechtsmacht | donné que la philosophie qui sous-tend ce privilège de juridiction |
lijkt immers perfect toepasbaar op ministers » (Parl. St., Kamer, | paraît parfaitement applicable aux ministres » (Doc. parl., Chambre, |
1997-1998, nr. 1258/1, p. 5). | 1997-1998, n° 1258/1, p. 5). |
« [H]et regime van het voorrecht van rechtsmacht [wordt] van | « Le régime du privilège de juridiction devient applicable aux |
toepassing op ministers, overeenkomstig de voor magistraten geldende | ministres, conformément au système en vigueur pour les magistrats |
regeling (artikelen 479 en volgende Wetboek van Strafvordering), wat | (articles 479 et suivants du Code d'instruction criminelle), ce qui |
erop neerkomt dat de betrokkenen rechtstreeks door het hof van beroep | signifie que les intéressés seront jugés directement par la cour |
worden berecht » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nr. 1258/5, p. 6). B.6.2. Hoewel de wetgever de stelsels van het « voorrecht van rechtsmacht » die van toepassing zijn op de magistraten en de ministers aldus op elkaar heeft willen afstemmen, bestaan er aanzienlijke verschillen tussen beide stelsels wat de regels inzake het strafrechtelijk onderzoek betreft. Weliswaar wordt ook voor de ministers aan de procureur-generaal bij het hof van beroep de bevoegdheid voorbehouden om de strafvordering op gang te brengen, wordt het gerechtelijk onderzoek gevoerd door een magistraat die wordt aangewezen door de eerste voorzitter van het bevoegde hof van beroep en is uitsluitend dat hof van beroep bevoegd om de ministers in eerste en laatste aanleg te berechten (artikelen 103, vierde lid en 125, vierde lid, van de Grondwet en artikelen 3 en | d'appel » (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1258/5, p. 6). B.6.2. Bien que le législateur ait donc entendu rapprocher les régimes du « privilège de juridiction » applicables aux magistrats et ministres, il existe des différences substantielles entre les deux régimes en ce qui concerne les règles relatives à l'instruction pénale. Certes, pour les ministres aussi, le procureur général près la cour d'appel est seul compétent pour mettre l'action publique en mouvement, l'instruction est menée par un magistrat qui est désigné par le premier président de la cour d'appel compétente et seule la cour d'appel est compétente pour juger les ministres en premier et dernier ressort (articles 103, alinéa 4, et 125, alinéa 4, de la Constitution |
4 van de gewone en bijzondere wet van 25 juni 1998). Anders evenwel | et articles 3 et 4 des lois ordinaire et spéciale du 25 juin 1998). |
dan voor de magistraten, wordt voor de ministers na het afsluiten van | Toutefois, à la différence des magistrats, au terme de l'instruction, |
het gerechtelijk onderzoek voorzien in een regeling van de | il est prévu, pour les ministres, un règlement de la procédure par la |
rechtspleging door de kamer van inbeschuldigingstelling van het | chambre des mises en accusation de la cour d'appel compétente, qui |
bevoegde hof van beroep, die kan beslissen dat er geen reden tot | peut décider qu'il n'y a pas lieu à poursuivre, qui peut ordonner des |
vervolging is, bijkomende onderzoekshandelingen kan bevelen of de zaak | actes d'instruction complémentaires ou renvoyer l'affaire à la cour |
kan verwijzen naar het bevoegde hof van beroep (artikelen 9 en 16 van | d'appel compétente (articles 9 et 16 des lois ordinaire et spéciale du |
de gewone en bijzondere wet van 25 juni 1998). Voorts dient de | 25 juin 1998). Pour le surplus, le procureur général près la cour |
procureur-generaal bij het hof van beroep, zowel voor de vordering tot | d'appel doit, tant pour la demande de règlement de la procédure que |
regeling van de rechtspleging als voor de rechtstreekse dagvaarding, | pour la citation directe, recevoir l'autorisation préalable du |
het voorafgaandelijk verlof te verkrijgen van het parlement waaraan de | parlement devant lequel le ministre doit ou devait se justifier |
minister verantwoording verschuldigd is of was (artikelen 10, 11 en 13 | (articles 10, 11 et 13 des lois ordinaire et spéciale du 25 juin |
van de gewone en de bijzondere wet van 25 juni 1998). | 1998). |
B.7. Beide prejudiciële vragen hebben betrekking op bepaalde van die | B.7. Les deux questions préjudicielles portent sur certaines de ces |
verschillen in behandeling tussen de magistraten en de ministers. Meer | différences de traitement entre les magistrats et les ministres. Plus |
in het bijzonder wordt het Hof ondervraagd over de bestaanbaarheid van | spécifiquement, la Cour est interrogée au sujet de la compatibilité |
de in het geding zijnde bepalingen met de artikelen 10 en 11 van de | des dispositions en cause avec les articles 10 et 11 de la |
Grondwet, in zoverre zij voor de magistraten en hun mededaders en | Constitution en ce qu'elles ne prévoiraient pas, pour les magistrats |
medeplichtigen niet zouden voorzien in een tussenkomst van een | |
onderzoeksgerecht, noch tijdens het te hunnen aanzien gevoerde | et leurs coauteurs et complices, l'intervention d'une juridiction |
strafrechtelijk onderzoek, om toezicht te houden op de regelmatigheid | d'instruction ni au cours de l'instruction pénale menée à leur égard, |
van de rechtspleging en om als beroepsinstantie uitspraak te doen over | afin de contrôler la régularité de la procédure et afin de statuer, en |
beslissingen van de als onderzoeksrechter aangewezen magistraat, noch | tant qu'instance de recours, sur les décisions du magistrat désigné en |
bij het afsluiten van het gerechtelijk onderzoek, om de rechtspleging | tant que juge d'instruction, ni au terme de l'instruction, afin de |
te regelen, terwijl de gewone en bijzondere wet van 25 juni 1998 voor | régler la procédure, alors que les lois ordinaire et spéciale du 25 |
de ministers en hun mededaders en medeplichtigen wel zouden voorzien | juin 1998 prévoiraient quant à elles, pour les ministres et leurs |
in een dergelijke tussenkomst van een onderzoeksgerecht. | coauteurs et complices, une telle intervention d'une juridiction |
d'instruction. | |
B.8. Het staat in beginsel aan de wetgever te beslissen voor welke | B.8. Il appartient en principe au législateur de décider pour quelles |
openbare ambten regels moeten worden vastgesteld die afwijken van de | fonctions publiques il y a lieu de prévoir des règles dérogatoires aux |
gewone regels van de strafrechtspleging teneinde de doelstellingen van | règles ordinaires de la procédure pénale afin d'atteindre les |
algemeen belang te bereiken zoals die welke in B.5.1 zijn vermeld. | objectifs d'intérêt général tels que ceux qui sont cités en B.5.1. |
Het feit dat is voorzien in verschillende procedureregels in het kader | Le fait que des règles procédurales différentes soient prévues dans le |
van het stelsel van het « voorrecht van rechtsmacht » voor de | cadre du régime de « privilège de juridiction » pour les magistrats et |
magistraten en de ministers, houdt op zich geen discriminatie in. Van | les ministres ne peut être tenu pour discriminatoire en soi. Il n'y |
discriminatie zou slechts sprake zijn indien het verschil in | |
behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die procedureregels | aurait discrimination que si la différence de traitement qui découle |
een onevenredige beperking van de rechten van de daarbij betrokken | de l'application de ces règles procédurales emportait une limitation |
personen met zich zou meebrengen. | disproportionnée des droits des personnes en cause. |
B.9. Zoals het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft | B.9. Comme l'a jugé la Cour européenne des droits de l'homme, le fait |
geoordeeld, vormt het feit dat de Staten doorgaans « voorrechten van | pour les Etats d'accorder généralement des « privilèges de juridiction |
rechtsmacht » aan de magistraten verlenen, sinds lang een praktijk die | » aux magistrats constitue une pratique de longue date, destinée à |
de goede werking van het gerecht moet verzekeren. Meer in het | assurer le bon fonctionnement de la justice. En ce qui concerne plus |
bijzonder betreffende de specifieke regels in België inzake het | particulièrement les règles spécifiques belges en matière |
onderzoek, de vervolging en de berechting die het « voorrecht van | d'instruction, de poursuite et de jugement qu'implique le « privilège |
rechtsmacht » impliceert, heeft het Europees Hof onderstreept dat die | de juridiction », la Cour européenne a souligné que ces règles visent |
regels ertoe strekken te voorkomen dat, enerzijds, roekeloze, | à éviter, d'une part, que des poursuites téméraires, injustifiées ou |
onverantwoorde of tergende vervolgingen zouden worden ingesteld tegen | vexatoires soient intentées contre les personnes auxquelles ce régime |
de personen op wie die regeling van toepassing is en, anderzijds, | est applicable et, d'autre part, que ces mêmes personnes soient |
diezelfde personen te streng of met te veel toegevendheid zouden | traitées avec trop de sévérité ou trop de clémence. D'après la Cour |
worden behandeld. Volgens het Europees Hof dienen dergelijke | européenne, de tels objectifs doivent être tenus pour légitimes (CEDH, |
doelstellingen legitiem te worden bevonden (EHRM, 15 oktober 2003, | 15 octobre 2003, Ernst et autres c. Belgique, § 50). |
Ernst en anderen t. België, § 50). | |
Het Europees Hof heeft overigens geoordeeld dat het « voorrecht van | La Cour européenne a par ailleurs jugé que le « privilège de |
rechtsmacht » dat door de nationale overheden is geregeld, niet in | juridiction » organisé par les autorités nationales ne viole pas |
strijd is met artikel 6 van het Europees Verdrag op voorwaarde dat de | l'article 6 de la Convention européenne pour autant que les droits |
gewaarborgde rechten, die de begunstigde worden ontzegd, op redelijke | garantis, dont est privé le bénéficiaire, soient compensés |
wijze worden gecompenseerd door andere middelen (EHRM, 15 oktober | raisonnablement par d'autres moyens (CEDH, 15 octobre 2003, Ernst et |
2003, Ernst en anderen t. België, § 53; 30 april 2003, Cordova t. Italië, § 65). | autres c. Belgique, § 53; 30 avril 2003, Cordova c. Italie, § 65). |
Bijgevolg onderzoekt het Hof beide prejudiciële vragen tesamen. | Par conséquent, la Cour examine ensemble les deux questions préjudicielles. |
B.10.1. In afwijking van het gemeen strafprocesrecht voorzien de in | B.10.1. Par dérogation à la procédure pénale de droit commun, les |
het geding zijnde bepalingen voor de magistraten van de hoven van | dispositions en cause ne prévoient pas, pour les magistrats des cours |
beroep niet in de tussnekomst van een onderzoeksgerecht om, in de loop | d'appel, l'intervention d'une juridiction d'instruction afin de |
van het gerechtelijk onderzoek, toezicht te houden op de | contrôler, au cours de l'instruction, la régularité de la procédure et |
regelmatigheid van de rechtspleging en als beroepsinstantie uitspraak | de statuer en tant qu'instance de recours sur les décisions du |
te doen over beslissingen van de als onderzoeksrechter aangewezen | magistrat désigné en tant que juge d'instruction et afin de régler la |
magistraat en om, bij het afsluiten van het gerechtelijk onderzoek, de | procédure au terme de l'instruction. |
rechtspleging te regelen. | |
B.10.2. Gelet op de logica van het geldende stelsel, waarbij niet is | B.10.2. Dans la logique du système établi, qui ne prévoit pas de |
voorzien in een mogelijkheid van beroep tegen de door het hof van | possibilité de recours contre la décision rendue par la cour d'appel, |
beroep gewezen beslissing, is het niet zonder redelijke verantwoording | il n'est pas sans justification raisonnable que le législateur n'ait |
dat de wetgever evenmin heeft voorzien in een mogelijkheid van beroep tegen de beslissingen genomen door de als onderzoeksrechter aangewezen magistraat op de aan hem gerichte verzoeken. De wetgever vermocht ervan uit te gaan dat, wat de magistraten van de hoven van beroep betreft, voldoende waarborgen worden geboden door het feit dat het ambt van onderzoeksrechter wordt uitgeoefend door een magistraat die daartoe is aangewezen door de eerste voorzitter van het hof van beroep van een ander rechtsgebied dan het hunne, door het feit dat zij worden berecht door de hoogste feitenrechter die behoort tot een ander rechtsgebied dan het hunne, en door de tussenkomst van het Hof van Cassatie dat moet beslissen over het gevolg dat aan de | pas davantage prévu une possibilité de recours contre les décisions rendues par le magistrat désigné en tant que juge d'instruction sur des requêtes qui lui sont présentées. Le législateur a pu considérer qu'en ce qui concerne les magistrats des cours d'appel, le fait que les fonctions de juge d'instruction soient exercées par un magistrat désigné à cette fin par le premier président de la cour d'appel d'un ressort autre que le leur, le fait qu'ils soient jugés par le plus haut juge du fond qui relève d'un ressort autre que le leur et l'intervention de la Cour de cassation, qui doit décider des suites qu'il y a lieu de réserver à la procédure, |
procedure moet worden gegeven. Zoals is vermeld in B.5.3, kan het Hof | offrent des garanties suffisantes. Comme il est dit en B.5.3, la Cour |
van Cassatie, uitspraak doende in raadkamer, daarbij beslissen dat er | de cassation, statuant en chambre du conseil, peut décider à cette |
geen reden tot vervolging is, dan wel de zaak rechtstreeks verwijzen | occasion qu'il n'y a pas lieu à poursuivre ou à renvoyer directement |
naar het hof van beroep indien er voldoende bezwaren zijn, of nog, | l'affaire à la cour d'appel si les charges sont suffisantes, ou encore |
bijkomende onderzoekshandelingen vorderen. | à requérir des actes d'instruction complémentaires. |
Aldus wordt aan de magistraten bij de hoven van beroep de waarborg | Les magistrats des cours d'appel ont donc la garantie que la Cour de |
geboden dat het Hof van Cassatie, zoals een onderzoeksgerecht in de | cassation, comme une juridiction d'instruction dans la procédure |
gemeenrechtelijke strafprocedure, overgaat tot de regeling van de | pénale de droit commun, procède au règlement de la procédure et |
rechtspleging en daarbij de toereikendheid van de bezwaren en de | examine à cette occasion si les charges sont suffisantes et si la |
regelmatigheid van de rechtspleging beoordeelt. B.11.1. Uit de rechtspleging in de zaak voor het verwijzende rechtscollege blijkt evenwel dat, wanneer het Hof van Cassatie bijkomend onderzoek heeft gevorderd en de zaak te dien einde heeft verwezen naar de eerste voorzitter van een ander hof van beroep dan dat van het rechtsgebied van de betrokken magistraat opdat die een onderzoeksmagistraat aanwijst, de procureur-generaal bij dat hof van beroep bevoegd wordt geacht om bij het afsluiten van het gevorderde onderzoek te beslissen of de zaak al dan niet naar het vonnisgerecht moet worden verwezen, zonder dat ter zake een nieuwe beslissing van het Hof van Cassatie vereist is. In zoverre er aldus bij het afsluiten van het door het Hof van Cassatie gevorderde onderzoek geen tussenkomst is van een gerechtelijk orgaan dat in het kader van een tegensprekelijke procedure overgaat tot de regeling van de rechtspleging en daarbij de toereikendheid van de bezwaren en de regelmatigheid van de rechtspleging beoordeelt, wordt op onevenredige wijze afbreuk gedaan aan de rechten van de betrokken magistraten bij de hoven van beroep en hun mededaders en medeplichtigen. B.11.2. In de in B.11.1 vermelde interpretatie zijn de in het geding | procédure est régulière. B.11.1. Cependant, la procédure dans l'affaire soumise à la juridiction a quo fait apparaître que, lorsque la Cour de cassation a requis des devoirs complémentaires et a, à cette fin, renvoyé l'affaire au premier président d'une cour d'appel autre que celle du ressort du magistrat concerné afin qu'il désigne un magistrat instructeur, le procureur général près cette cour d'appel est réputé compétent pour décider, au terme de l'instruction requise, si l'affaire doit ou non être renvoyée à la juridiction de jugement, sans qu'une nouvelle décision de la Cour de cassation soit requise en la matière. Dès lors, dans la mesure où, au terme de l'instruction requise par la Cour de cassation, il n'y a pas d'intervention d'un organe juridictionnel qui procède, dans le cadre d'une procédure contradictoire, au règlement de la procédure et examine ce faisant si les charges sont suffisantes et si la procédure est régulière, il est porté une atteinte disproportionnée aux droits des magistrats des cours d'appel concernés et de leurs coauteurs et complices. B.11.2. Dans l'interprétation mentionnée en B.11.1, les dispositions |
zijnde bepalingen niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de | en cause ne sont pas compatibles avec les articles 10 et 11 de la |
Grondwet, en dienen de prejudiciële vragen bevestigend te worden | Constitution et les questions préjudicielles appellent une réponse |
beantwoord. | affirmative. |
B.12. De in het geding zijnde bepalingen kunnen het voorwerp uitmaken | B.12. Les dispositions en cause peuvent toutefois faire l'objet d'une |
van een andere interpretatie volgens welke de zaak, na het beëindigen | autre interprétation selon laquelle, au terme de l'instruction requise |
van het door het Hof van Cassatie gevorderde onderzoek, aan dat Hof | par la Cour de cassation, l'affaire doit être renvoyée à cette Cour, |
moet worden teruggezonden, waarvan de bevoegdheid in deze procedure vergelijkbaar is met die van een onderzoeksgerecht en dat in het kader van een tegensprekelijke procedure overgaat tot de regeling van de rechtspleging en daarbij de toereikendheid van de bezwaren en de regelmatigheid van de rechtspleging beoordeelt. De vervolgde magistraat bij het hof van beroep en zijn mededaders en medeplichtigen beschikken dus over de mogelijkheid om eventuele bezwaren, nietigheden of onregelmatigheden op te werpen en desgevallend het Hof van Cassatie te verzoeken om bijkomende rechtshandelingen te vorderen. In die interpretatie zijn de in het geding zijnde bepalingen | dont la compétence est, dans cette procédure, comparable à celle d'une juridiction d'instruction et qui procède, dans le cadre d'une procédure contradictoire, au règlement de la procédure et examine à cette occasion si les charges sont suffisantes et si la procédure est régulière. Le magistrat de la cour d'appel poursuivi et ses coauteurs et complices disposent alors de la possibilité de soulever d'éventuelles objections, nullités ou irrégularités et de demander, le cas échéant, à la Cour de cassation de requérir des actes d'instruction complémentaires. Dans cette interprétation, les dispositions en cause sont compatibles |
bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en dienen de | avec les articles 10 et 11 de la Constitution et les questions |
prejudiciële vragen ontkennend te worden beantwoord. | préjudicielles appellent une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
1. - De artikelen 479 tot 482bis van het Wetboek van strafvordering | 1. - Les articles 479 à 482bis du Code d'instruction criminelle |
schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in die interpretatie | violent les articles 10 et 11 de la Constitution dans l'interprétation |
dat de zaak, na het beëindigen van het door het Hof van Cassatie | selon laquelle, au terme de l'instruction requise par la Cour de |
gevorderde onderzoek, niet aan dat Hof moet worden teruggezonden maar | cassation, l'affaire ne doit pas être renvoyée à cette Cour, le |
de procureur-generaal bij het hof van beroep alsdan bevoegd is om te | procureur général près la cour d'appel étant compétent pour décider si |
beslissen of de zaak al dan niet naar het vonnisgerecht moet worden verwezen. | l'affaire doit ou non être renvoyée à la juridiction de jugement. |
- De artikelen 479 tot 482bis van het Wetboek van strafvordering | - Les articles 479 à 482bis du Code d'instruction criminelle ne |
schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in die | violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution dans |
interpretatie dat de zaak, na het beëindigen van het door het Hof van | l'interprétation selon laquelle, au terme de l'instruction requise par |
Cassatie gevorderde onderzoek, aan dat Hof moet worden teruggezonden | la Cour de cassation, l'affaire doit être renvoyée à cette Cour, qui |
dat in het kader van een tegensprekelijke procedure zal overgaan tot | procédera dans le cadre d'une procédure contradictoire au règlement de |
de regeling van de rechtspleging en daarbij de toereikendheid van de | la procédure et examinera ce faisant si les charges sont suffisantes |
bezwaren en de regelmatigheid van de rechtspleging zal beoordelen. | et si la procédure est régulière. |
2. De tweede prejudiciële vraag behoeft geen antwoord in zoverre zij | 2. La seconde question préjudicielle n'appelle pas de réponse en ce |
de artikelen 483 en 503bis van het Wetboek van strafvordering beoogt. | qu'elle vise les articles 483 et 503bis du Code d'instruction |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | criminelle. Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 20 oktober 2016. | la Cour constitutionnelle, le 20 octobre 2016. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
J. Spreutels | J. Spreutels |