Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 119/2016 van 22 september 2016 Rolnummer : 6226 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 464/1, § 8, van het Wetboek van strafvordering en artikel 1675/13, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek, ges Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 119/2016 van 22 september 2016 Rolnummer : 6226 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 464/1, § 8, van het Wetboek van strafvordering en artikel 1675/13, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek, ges Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 119/2016 du 22 septembre 2016 Numéro du rôle : 6226 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 464/1, § 8, du Code d'instruction criminelle et à l'article 1675/13, § 1 er , du Code j La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 119/2016 van 22 september 2016 Extrait de l'arrêt n° 119/2016 du 22 septembre 2016
Rolnummer : 6226 Numéro du rôle : 6226
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 464/1, § 8, van En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 464/1, §
het Wetboek van strafvordering en artikel 1675/13, § 1, van het 8, du Code d'instruction criminelle et à l'article 1675/13, § 1er, du
Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Arbeidshof te Antwerpen. Code judiciaire, posées par la Cour du travail d'Anvers.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, du greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De Groot,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arrest van 27 mei 2015 in zake K.B. tegen Mr. Pieter Van Der Par arrêt du 27 mai 2015 en cause de K.B. contre Me Pieter Van Der
Herten en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is Herten et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
ingekomen op 18 juni 2015, heeft het Arbeidshof te Antwerpen, afdeling le 18 juin 2015, la Cour du travail d'Anvers, division Anvers, a posé
Antwerpen, de volgende prejudiciële vragen gesteld : les questions préjudicielles suivantes :
« 1. Schendt artikel 464/1, § 8 Sv. de artikelen 10 en 11 van de « 1. L'article 464/1, § 8, du Code d'instruction criminelle viole-t-il
Grondwet doordat het vertrouwensbeginsel op buitensporige wijze wordt les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il est porté une
geschonden en er mogelijk geen redelijke verantwoording wordt gegeven atteinte excessive au principe de confiance et que la différence de
voor het verschil in behandeling, voor zover er bij de invoering van traitement est potentiellement dénuée de justification raisonnable
dans la mesure où, lors de l'instauration de cet article par l'article
dit artikel door artikel 4 van de wet van 11 februari 2014 houdende 4 de la loi du 11 février 2014 portant des mesures diverses visant à
diverse maatregelen ter verbetering van de invordering van de améliorer le recouvrement des peines patrimoniales et des frais de
vermogensstraffen en de gerechtskosten in strafzaken (I) waardoor justice en matière pénale (I), qui implique que les amendes pénales ne
penale boetes niet langer konden kwijtgescholden worden geen peuvent plus être remises, il n'a pas été prévu de régime transitoire
overgangsregeling werd voorzien voor die personen die in collectieve pour les personnes qui étaient impliquées dans une procédure de
schuldenregeling zaten en penale boetes hadden opgelopen voor de règlement collectif de dettes et avaient encouru des amendes pénales
inwerkingtreding van voormelde wet op 12 april 2014 en die toen dan avant l'entrée en vigueur de la loi précitée au 12 avril 2014 et qui
pouvaient alors éventuellement encore bénéficier d'une remise, mais
nog eventueel konden kwijtgescholden worden maar waarvan de dont la procédure de règlement collectif de dettes n'était pas encore
collectieve schuldenregeling nog niet beëindigd was, terwijl personen clôturée, alors que les personnes dont la procédure de règlement
wiens collectieve schuldenregeling kon beëindigd worden voor 12 april collectif de dettes a pu être clôturée avant le 12 avril 2014 ont pu
2014 wel konden genieten van een kwijtschelding van penale boetes ? quant à elles bénéficier d'une remise des amendes pénales ?
2. Schendt artikel 1675/13, § 1 Ger. W. de artikelen 10 en 11 van de 2. L'article 1675/13, § 1er, du Code judiciaire viole-t-il les
Grondwet doordat het vertrouwensbeginsel op buitensporige wijze wordt articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il est porté une
geschonden en er mogelijk geen redelijke verantwoording wordt gegeven atteinte excessive au principe de confiance et que la différence de
voor het verschil in behandeling, voor zover er bij de wijziging van traitement est potentiellement dénuée de justification raisonnable
dans la mesure où, lors de la modification de cet article par
dit artikel door artikel 10 van de wet van 12 mei 2014 houdende l'article 10 de la loi du 12 mai 2014 ' modifiant la loi du 21 février
wijziging van de wet van 21 februari 2003 tot oprichting van een 2003 créant un Service des créances alimentaires au sein du SPF
Dienst voor alimentatievorderingen bij de FOD Financiën en tot Finances et le Code judiciaire, en vue d'assurer le recouvrement
wijziging van het Gerechtelijk Wetboek, met het oog op een effectieve effectif des créances alimentaires ', qui implique qu'aucune dette
invordering van onderhoudsschulden waardoor geen enkele alimentaire ne peut plus être remise, il n'a pas été prévu de régime
onderhoudsschuld nog kon kwijtgescholden worden, geen transitoire pour les personnes qui étaient impliquées dans une
overgangsregeling werd voorzien voor die personen die in collectieve procédure de règlement collectif de dettes et dont les dettes
schuldenregeling zaten en vervallen onderhoudsschulden hadden die alimentaires qui dataient d'avant l'imposition d'un régime d'apurement
dateren van voor het opleggen van een gerechtelijke judiciaire, mais qui n'avaient pas encore fait l'objet d'une décision
aanzuiveringsregeling maar waarover nog niet definitief beslist was définitive avant le 1er août 2014, étaient échues, alors que les
voor 1 augustus 2014, terwijl personen wiens collectieve personnes dont la procédure de règlement collectif de dettes a pu être
schuldenregeling kon beëindigd worden voor 1 augustus 2014 wel konden clôturée avant le 1er août 2014 pouvaient quant à elles bénéficier
genieten van een kwijtschelding van alle onderhoudsschulden ? ». d'une remise de toutes les dettes alimentaires ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen Quant aux dispositions en cause
B.1.1. Met de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof ondervraagd over B.1.1. Par la première question préjudicielle, la Cour est interrogée
artikel 464/1, § 8, vijfde lid, van het Wetboek van strafvordering, sur l'article 464/1, § 8, alinéa 5, du Code d'instruction criminelle,
zoals ingevoegd bij artikel 4 van de wet van 11 februari 2014 houdende tel qu'il a été inséré par l'article 4 de la loi du 11 février 2014
diverse maatregelen ter verbetering van de invordering van de portant des mesures diverses visant à améliorer le recouvrement des
vermogensstraffen en de gerechtskosten in strafzaken (I) (hierna : de peines patrimoniales et des frais de justice en matière pénale (I)
wet van 11 februari 2014 (I)), dat bepaalt : (ci-après : la loi du 11 février 2014 (I)), qui dispose :
« De kwijtschelding of vermindering van de straffen in het raam van « La remise ou réduction des peines dans le cadre d'une procédure
een collectieve insolventieprocedure of burgerlijke beslagprocedure collective d'insolvabilité ou d'une procédure de saisie civile ne peut
kan enkel worden toegestaan met toepassing van de artikelen 110 en 111 être accordée qu'en application des articles 110 et 111 de la
van de Grondwet ». Constitution ».
B.1.2. Artikel 4 van de wet van 11 februari 2014 (I) is in werking B.1.2. L'article 4 de la loi du 11 février 2014 (I) est entré en
getreden op 18 april 2014, zijnde tien dagen na de bekendmaking ervan vigueur le 18 avril 2014, soit dix jours après sa publication au
in het Belgisch Staatsblad. Moniteur belge.
B.2.1. Met de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof ondervraagd over B.2.1. Par la seconde question préjudicielle, la Cour est interrogée
artikel 1675/13, § 3, eerste streepje, van het Gerechtelijk Wetboek, sur l'article 1675/13, § 3, premier tiret, du Code judiciaire, tel
zoals gewijzigd bij artikel 10 van de wet van 12 mei 2014 « houdende qu'il a été modifié par l'article 10 de la loi du 12 mai 2014 «
wijziging van de wet van 21 februari 2003 tot oprichting van een modifiant la loi du 21 février 2003 créant un Service des créances
Dienst voor alimentatievorderingen bij de FOD Financiën en tot alimentaires au sein du SPF Finances et le Code judiciaire, en vue
wijziging van het Gerechtelijk Wetboek, met het oog op een effectieve d'assurer le recouvrement effectif des créances alimentaires »
invordering van onderhoudsschulden » (hierna : de wet van 12 mei (ci-après : la loi du 12 mai 2014), lequel abroge, dans la première
2014), waarbij in de eerstvermelde bepaling de woorden « die niet disposition précitée, les mots « non échues au jour de la décision
vervallen zijn op de dag van de uitspraak houdende vaststelling van de arrêtant le plan de règlement judiciaire ».
gerechtelijke aanzuiveringsregeling » worden opgeheven.
B.2.2. Artikel 1675/13, § 3, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals B.2.2. L'article 1675/13, § 3, du Code judiciaire, tel qu'il a été
gewijzigd door artikel 10 van de wet van 12 mei 2014, bepaalt : modifié par l'article 10 de la loi du 12 mai 2014, dispose :
« De rechter kan geen kwijtschelding verlenen voor volgende schulden : « Le juge ne peut accorder de remise pour les dettes suivantes :
- de onderhoudsgelden; - les dettes alimentaires;
- de schulden die een schadevergoeding inhouden, toegestaan voor het - les dettes constituées d'indemnités accordées pour la réparation
herstel van een lichamelijke schade veroorzaakt door een misdrijf; d'un préjudice corporel, causé par une infraction;
- de schulden van een gefailleerde die overblijven na het sluiten van - les dettes d'un failli subsistant après la clôture de la faillite ».
het faillissement ». B.2.3. Artikel 10 van de wet van 12 mei 2014 is, overeenkomstig B.2.3. L'article 10 de la loi du 12 mai 2014 est entré en vigueur le 1er
artikel 13 van die wet, op 1 augustus 2014 in werking getreden. août 2014, conformément à l'article 13 de cette même loi.
B.2.4. De in het geding zijnde bepalingen hebben betrekking op de B.2.4. Les dispositions en cause concernent la remise de dettes dans
kwijtschelding van schulden in het kader van een collectieve le cadre du règlement collectif de dettes, tel qu'il est réglé par les
schuldenregeling, zoals geregeld door de artikelen 1675/2 en volgende articles 1675/2 et suivants du Code judiciaire.
van het Gerechtelijk Wetboek.
Geen van beide bepalingen bevat een overgangsregeling zodat zij Aucune des deux dispositions en cause ne contient de régime
overeenkomstig de algemene principes die de werking van rechtsnormen transitoire, de sorte que, conformément aux principes généraux qui
in de tijd beheersen, van onmiddellijke toepassing zijn wanneer de régissent l'effet des normes juridiques dans le temps, elles sont
rechter over de kwijtschelding van schulden een beslissing dient te d'application immédiate lorsque le juge doit statuer des remises de
nemen in reeds lopende procedures. dettes dans des procédures pendantes.
B.3.1. De procedure van collectieve schuldenregeling kan in B.3.1. La procédure de règlement collectif de dettes peut se dérouler
verschillende fasen verlopen. In eerste instantie zal de en plusieurs phases. Tout d'abord, le débiteur tente, avec l'accord
schuldbemiddelaar, met instemming van de schuldeisers, trachten een minnelijke collectieve aanzuiveringsregeling te treffen, onder toezicht van de rechter; die kan een gerechtelijke aanzuiveringsregeling opleggen indien geen akkoord wordt bereikt (artikel 1675/3). Die ontstentenis van akkoord wordt vastgesteld door de bemiddelaar (artikel 1675/11). De gerechtelijke aanzuiveringsregeling kan een aantal maatregelen bevatten, zoals het uitstel of de herschikking van betaling van de schulden of de gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van de moratoire intresten, vergoedingen en kosten (artikel 1675/12) en, indien die maatregelen het niet mogelijk maken de financiële situatie van de schuldenaar te des créanciers, de conclure un plan de règlement collectif amiable, sous le contrôle du juge; celui-ci peut imposer un plan de règlement judiciaire à défaut d'accord (article 1675/3). Ce défaut d'accord est constaté par le médiateur (article 1675/11). Le plan de règlement judiciaire peut comporter un certain nombre de mesures, telles que le report ou le rééchelonnement du paiement des dettes ou la remise totale ou partielle des dettes d'intérêts moratoires, indemnités et frais (article 1675/12) et, si ces mesures ne permettent pas de
herstellen, elke andere gedeeltelijke kwijtschelding van schulden, rétablir la situation financière du débiteur, toute autre remise
zelfs van kapitaal, op voorwaarde dat de in artikel 1675/13 partielle de dettes, même en capital, moyennant le respect des
vastgestelde voorwaarden in acht worden genomen. conditions fixées par l'article 1675/13.
B.3.2. Indien geen enkele minnelijke of gerechtelijke regeling B.3.2. Si aucun plan amiable ou judiciaire n'est possible en raison de
mogelijk is omdat de verzoeker over onvoldoende middelen beschikt, l'insuffisance des ressources du requérant, l'article 1675/13bis,
machtigt artikel 1675/13bis, ingevoegd bij de wet van 13 december 2005 inséré par la loi du 13 décembre 2005 portant des dispositions
houdende bepalingen betreffende de termijnen, het verzoekschrift op diverses relatives aux délais, à la requête contradictoire et à la
tegenspraak en de procedure van collectieve schuldregeling, de rechter procédure en règlement collectif de dettes, autorise le juge à
ertoe de volledige kwijtschelding van de schulden, met uitzondering accorder la remise totale des dettes, à l'exception des dettes
van de in artikel 1675/13, § 3, opgesomde schulden, toe te kennen. énumérées à l'article 1675/13, § 3.
B.4.1. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat voor de verwijzende B.4.1. Il ressort de la décision de renvoi qu'il a été interjeté appel
rechter beroep werd ingesteld tegen een beslissing van de devant le juge a quo d'une décision du Tribunal du travail par
Arbeidsrechtbank, waarbij die laatste, na de inwerkingtreding van de laquelle ce dernier s'est prononcé, après l'entrée en vigueur des
bestreden bepalingen, heeft beslist over een verzoek tot totale dispositions attaquées, sur une demande de remise totale de dettes sur
kwijtschelding van de schulden op grond van artikel 1675/13bis van het la base de l'article 1675/13bis du Code judiciaire, après que le
Gerechtelijk Wetboek, nadat de schuldbemiddelaar om een herziening van médiateur de dettes ait demandé une révision du plan de règlement
de initiële aanzuiveringsregeling had verzocht wegens nieuwe feiten en initial en raison de faits nouveaux et de difficultés. Le Tribunal du
moeilijkheden. De Arbeidsrechtbank heeft het verzoek ingewilligd, doch
ingevolge de inwerkingtreding van de in het geding zijnde bepalingen travail a fait droit à cette demande, mais, du fait de l'entrée en
werd geen kwijtschelding verleend van de penale boeten en de vigueur des dispositions en cause, il n'a pas accordé la remise des
onderhoudsschulden. Het Hof beperkt zijn onderzoek bijgevolg tot die amendes pénales et des dettes alimentaires. La Cour limite dès lors
hypothese. son examen à cette hypothèse.
B.4.2. Artikel 1675/13bis van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : B.4.2. L'article 1675/13bis du Code judiciaire dispose :
« § 1. Als blijkt dat geen enkele minnelijke of gerechtelijke « § 1er. S'il apparaît qu'aucun plan amiable ou judiciaire n'est
aanzuiveringsregeling mogelijk is omdat de verzoeker over onvoldoende possible en raison de l'insuffisance des ressources du requérant, le
middelen beschikt, neemt de bemiddelaar deze vaststelling op in het in médiateur consigne cette constatation dans le procès-verbal visé à
artikel 1675/11, § 1, bedoelde proces-verbaal, met een met redenen l'article 1675/11, § 1er, avec une proposition motivée justifiant
omkleed voorstel dat de toekenning van een totale kwijtschelding van l'octroi d'une remise totale des dettes et les éventuelles mesures
de schulden en de eventuele maatregelen die er naar zijn mening mee dont elle devrait, à son estime, être accompagnée.
gepaard moeten gaan, rechtvaardigt.
§ 2. De rechter kan in dergelijk geval de totale kwijtschelding van de § 2. Le juge peut, en pareil cas, accorder la remise totale des dettes
schulden toestaan zonder aanzuiveringsregeling en onverminderd de sans plan de règlement et sans préjudice de l'application de l'article
toepassing van artikel 1675/13, § 1, eerste lid, eerste streepje, 3 en 4. 1675/13, § § 1er, alinéa 1er, premier tiret, 3 et 4.
§ 3. Deze beslissing kan gepaard gaan met begeleidingsmaatregelen, § 3. Cette décision peut être assortie de mesures d'accompagnement,
waarvan de duur vijf jaar niet mag overschrijden. dont la durée ne peut être supérieure à cinq ans.
Artikel 51 is niet van toepassing. L'article 51 n'est pas d'application.
§ 4. De kwijtschelding van de schulden is verworven, behoudens § 4. La remise de dettes est acquise, sauf retour à meilleure fortune
terugkeer tot beter fortuin binnen vijf jaar die volgen op de dans les cinq années qui suivent la décision.
beslissing. § 5. De beslissing kan gedurende vijf jaar herroepen worden onder de § 5. La décision peut être révoquée pendant cinq ans, dans les
in artikel 1675/15 bedoelde voorwaarden ». conditions visées à l'article 1675/15 ».
B.4.3. Uit de combinatie van die bepaling met artikel 1675/13, § 3, B.4.3. Il ressort de la lecture combinée de cette disposition, de
van hetzelfde Wetboek en met artikel 464/1, § 8, vijfde lid, van het l'article 1675/13, § 3, du même Code et de l'article 464/1, § 8,
Wetboek van strafvordering volgt dat de totale kwijtschelding van de alinéa 5, du Code d'instruction criminelle que, depuis l'entrée en
schulden, sinds de inwerkingtreding van de bestreden bepalingen, geen vigueur des dispositions en cause, la remise totale des dettes ne peut
betrekking kan hebben op onderhoudsschulden en penale boeten. concerner les dettes alimentaires et les amendes pénales.
Ten gronde Quant au fond
B.5.1. Met de beide prejudiciële vragen wenst de verwijzende rechter B.5.1. En posant les deux questions préjudicielles, le juge a quo
te vernemen of artikel 464/1, § 8, vijfde lid, van het Wetboek van souhaite savoir si l'article 464/1, § 8, alinéa 5, du Code
strafvordering (eerste vraag) en artikel 1675/13, § 3, eerste d'instruction criminelle (première question) et l'article 1675/13, §
streepje, van het Gerechtelijk Wetboek (tweede vraag), bestaanbaar 3, premier tiret, du Code judiciaire (seconde question), sont
zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen compatibles avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés
met het vertrouwensbeginsel, doordat personen die zich op de datum van avec le principe de confiance, en ce que des personnes dont la
inwerkingtreding van die bepalingen bevonden in een procedure van procédure en règlement collectif de dettes était toujours en cours au
collectieve schuldenregeling, sinds die datum geen kwijtschelding meer jour de l'entrée en vigueur de ces dispositions ne pourraient plus,
zouden kunnen verkrijgen van penale boeten en van onderhoudsschulden, depuis cette date, obtenir une remise pour les dettes alimentaires et
terwijl dat voor personen ten aanzien van wie de procedure vóór die les amendes pénales alors que cette remise aurait été possible pour
datum reeds was beëindigd wel mogelijk zou zijn geweest. les personnes dont la procédure était clôturée avant cette date.
B.5.2. Zoals is vermeld in B.4.1, beperkt het Hof zijn onderzoek tot B.5.2. Comme il est dit en B.4.1, la Cour limite son examen aux
de beslissingen tot totale kwijtschelding van schulden. Volgens décisions de remise totale de dettes. Aux termes de l'article
artikel 1675/13bis, § 4, van het Gerechtelijk Wetboek is de 1675/13bis, § 4, du Code judiciaire, la remise de dettes est acquise,
kwijtschelding van de schulden verworven, « behoudens terugkeer tot « sauf retour à meilleure fortune dans les cinq années qui suivent la
beter fortuin binnen vijf jaar die volgen op de beslissing ». Aldus is de kwijtschelding van schulden verworven voor de rechterlijke beslissingen die aan de datum van inwerkingtreding van de in het geding zijnde bepalingen voorafgaan, en zijn de nieuwe bepalingen enkel van toepassing op de beslissingen die met ingang van die datum worden genomen. B.6.1. De in het geding zijnde bepalingen voeren, gelet op het tijdstip waarop zij uitwerking hebben, een onderscheid in tussen personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de vroegere regeling vielen en personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied décision ». La remise de dettes est donc acquise pour les décisions judiciaires antérieures à la date d'entrée en vigueur des dispositions en cause et les nouvelles dispositions s'appliquent uniquement aux décisions prises à compter de cette date. B.6.1. Eu égard à la date de leur entrée en vigueur, les dispositions en cause établissent une distinction entre les personnes qui sont concernées par des situations juridiques qui entraient dans le champ d'application de la règle antérieure et les personnes qui sont concernées par des situations juridiques qui entrent dans le champ
van de nieuwe regeling vallen. Elke wetswijziging zou onmogelijk d'application de la nouvelle règle. A peine de rendre impossible toute
worden indien zou worden aangenomen dat een nieuwe bepaling de modification législative, il ne peut être considéré qu'une disposition
artikelen 10 en 11 van de Grondwet zou schenden om de enkele reden dat nouvelle viole les articles 10 et 11 de la Constitution par cela seul
zij de toepassingsvoorwaarden van de vroegere wetgeving wijzigt, om de qu'elle modifie les conditions d'application de la législation
enkele reden dat zij de berekeningen in de war zou sturen van diegenen ancienne ou pour le seul motif qu'elle déjouerait les calculs de ceux
die op de vroegere situatie zijn voortgegaan of om de enkele reden dat qui se sont fiés à la situation ancienne ou qu'elle déjouerait les
zij de verwachtingen van een partij in een rechtsgeding zou attentes d'une partie à un procès.
dwarsbomen. B.6.2. Indien de wetgever een beleidswijziging noodzakelijk acht, B.6.2. Si le législateur estime qu'un changement de politique
vermag hij te oordelen dat die beleidswijziging met onmiddellijke s'impose, il peut décider de lui donner un effet immédiat et il n'est
ingang moet worden doorgevoerd en is hij in beginsel niet ertoe pas tenu, en principe, de prévoir un régime transitoire. Les articles
gehouden in een overgangsregeling te voorzien. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet zijn slechts geschonden indien de overgangsregeling of de afwezigheid daarvan tot een verschil in behandeling leidt waarvoor geen redelijke verantwoording bestaat of indien aan het vertrouwensbeginsel op buitensporige wijze afbreuk wordt gedaan. Dat laatste is het geval wanneer de rechtmatige verwachtingen van een bepaalde categorie van rechtsonderhorigen worden miskend zonder dat een dwingende reden van algemeen belang voorhanden is die het ontbreken van een overgangsregeling kan verantwoorden. Wat de kwijtschelding van penale boeten betreft B.7. De verwijzende rechter wenst met de eerste prejudiciële vraag te 10 et 11 de la Constitution ne sont violés que si le régime transitoire ou l'absence d'un tel régime entraîne une différence de traitement non susceptible de justification raisonnable ou s'il est porté une atteinte excessive au principe de la confiance légitime. Tel est le cas lorsqu'il est porté atteinte aux attentes légitimes d'une catégorie déterminée de justiciables sans qu'un motif impérieux d'intérêt général puisse justifier l'absence d'un régime transitoire. En ce qui concerne la remise d'amendes pénales B.7. En posant la première question préjudicielle, le juge a quo
vernemen of artikel 464/1, § 8, vijfde lid, van het Wetboek van souhaite savoir si l'article 464/1, § 8, alinéa 5, du Code
strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 4 van de wet van 11 d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 4 de la
februari 2014, bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de loi du 11 février 2014, est compatible avec les articles 10 et 11 de
la Constitution, combinés avec le principe de confiance, dans la
Grondwet, in samenhang gelezen met het vertrouwensbeginsel, in zoverre mesure où l'absence d'un régime transitoire a pour conséquence que les
de afwezigheid van een overgangsregeling tot gevolg heeft dat voor personnes qui étaient encore impliquées dans une procédure en
personen die op 18 april 2014 nog in een procedure een collectieve règlement collectif de dettes à la date du 18 avril 2014 ne peuvent
schuldenregeling verwikkeld waren, geen totale kwijtschelding meer plus obtenir une remise totale des amendes pénales auxquelles elles
mogelijk is van de penale boeten waartoe zij vóór die datum waren ont été condamnées avant cette date, alors que les personnes dont la
veroordeeld, terwijl personen ten aanzien van wie de procedure van procédure en règlement collectif de dettes était clôturée avant le 18
collectieve schuldenregeling beëindigd was vóór 18 april 2014 wel een avril 2014 pouvaient, quant à elles, obtenir une remise de ces
kwijtschelding van dergelijke boeten konden verkrijgen. amendes.
B.8.1. In verband met het in het geding zijnde artikel 464/1, § 8, B.8.1. En ce qui concerne l'article 464/1, § 8, alinéa 5, en cause, du
vijfde lid, van het Wetboek van strafvordering vermeldt de parlementaire voorbereiding : Code d'instruction criminelle, les travaux préparatoires mentionnent :
« De kwijtschelding of vermindering van de straffen (penale geldboeten « La remise ou la réduction de peines (peines pécuniaires pénales et
en verbeurdverklaringen) in het raam van een collectieve confiscations) dans le cadre de la procédure d'insolvabilité
insolventieprocedure en een burgerlijke beslagprocedure, die al dan collective et de la procédure civile de saisie qui peut ou non faire
niet een samenloopsituatie doen ontstaan, kan enkel worden toegestaan naître une situation de concours, ne peut être consentie qu'après
na het verlenen van koninklijke genade (ontworpen artikel 464/1, § 8, l'octroi de la grâce royale (article en projet 464/1, § 8, cinquième
alinéa, CIC). Cette disposition garantit l'application de l'article
vijfde lid, Sv.) Deze bepaling waarborgt de toepassing van artikel 110 110 de la Constitution qui octroie au Roi la compétence de réduire ou
Grondwet, dat aan de Koning de bevoegdheid verleent om straffen te
verminderen of kwijt te schelden (ontworpen artikel 464/1, § 7, vijfde de remettre les peines (article en projet 464/1, § 7, cinquième
lid, Sv.). De wettelijke bepalingen die collectieve alinéa, CIC). Les dispositions légales qui règlent les procédures
insolventieprocedures regelen, zoals artikel 82 Faillissementswet d'insolvabilité collectives telles que l'article 82 de la loi sur les
betreffende de verschoonbaarheid van de gefailleerde of de artikelen faillites concernant l'excusabilité du failli ou les articles 1675/10,
1675/10, 1675/13 en 1675/13bis van het Gerechtelijk Wetboek 1675/13 et 1675/13bis du Code judiciaire concernant la remise de
betreffende de kwijtschelding van schulden in het raam van een dettes dans le cadre d'un règlement collectif de dettes ne peuvent y
collectieve schuldenregeling, kunnen hieraan als lagere rechtsnorm
geen afbreuk doen » (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2934/001 en porter atteinte en tant que norme juridique de rang inférieur. » (Doc.
DOC 53-2935/001, p. 12). parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2934/001 et DOC 53-2935/001, p. 12).
B.8.2. Reeds bij de totstandkoming van de wet van 13 december 2005 B.8.2. Déjà lors de l'adoption de la loi du 13 décembre 2005 portant
houdende bepalingen betreffende de termijnen, het verzoekschrift op des dispositions diverses relatives aux délais, à la requête
tegenspraak en de procedure van collectieve schuldregeling leek de contradictoire et à la procédure en règlement collectif de dettes, le
wetgever van oordeel dat penale boetes enkel konden worden législateur semblait considérer que les amendes pénales ne pouvaient
kwijtgescholden op basis van de artikelen 110 en 111 van de Grondwet être remises que sur la base des articles 110 et 111 de la
en niet door de rechter in het kader van een collectieve Constitution et non par le juge dans une procédure en règlement
schuldenregeling. De onmogelijkheid om voor dergelijke schulden collectif de dettes. L'impossibilité d'obtenir une remise pour de
kwijtschelding te verkrijgen werd evenwel niet uitdrukkelijk vermeld telles dettes n'a toutefois pas été expressément mentionnée dans
in artikel 1675/13 van het Gerechtelijk Wetboek, dat een opsomming l'article 1675/13 du Code judiciaire, lequel énumère les dettes qui ne
bevat van de schulden die niet voor kwijtschelding in aanmerking peuvent pas faire l'objet d'une remise, parce que le préciser pourrait
komen, omdat dit zou kunnen laten uitschijnen dat later een laisser croire qu'une décision en sens contraire pourrait être prise
andersluidende beslissing zou kunnen worden genomen, wat volgens de ultérieurement, ce qui, selon le législateur, serait incompatible avec
wetgever strijdig zou zijn met artikel 110 van de Grondwet (Parl. St., l'article 110 de la Constitution (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC
Kamer, 2004-2005, DOC 51-1308/012, pp. 32 en 72-73). 51-1308/012, pp. 32 et 72-73).
B.8.3. Het Hof van Cassatie heeft in een arrest van 18 november 2013 B.8.3 Dans un arrêt du 18 novembre 2013 (Cass., 18 novembre 2013, Pas.
(Arr. Cass., 2013, nr. 613) geoordeeld dat uit de artikelen 1675/13 en 2013, n° 613), la Cour de cassation a jugé qu'il ne résultait pas des
1675/13bis van het Gerechtelijk Wetboek, zoals van toepassing vóór de articles 1675/13 et 1675/13bis du Code judiciaire, tels qu'ils étaient
in het geding zijnde wetswijziging, niet volgt dat de rechter van de
collectieve schuldenregeling geen kwijtschelding zou kunnen verlenen applicables avant la modification législative en cause, que le juge du
voor de schulden van de schuldenaar die het gevolg zijn van een règlement collectif de dettes ne pourrait accorder de remise pour les
veroordeling tot een penale boete. Volgens het Hof verbieden noch dettes du débiteur qui résultent d'une condamnation à une amende
artikel 110 van de Grondwet, noch het algemeen rechtsbeginsel van de pénale. Selon la Cour de cassation, ni l'article 110 de la
scheiding der machten de rechter om aan de schuldenaar, onder de door Constitution ni le principe général relatif à la séparation des
de wet bepaalde voorwaarden, kwijtschelding te verlenen voor de pouvoirs n'interdisent au juge du règlement collectif de dettes
schulden die het gevolg zijn van veroordelingen tot een penale boete d'accorder au débiteur, dans les conditions fixées par la loi, la
wanneer die maatregel nodig is om de betrokkene en diens gezin een remise de dettes résultant de condamnations à des amendes pénales
lorsque cette mesure est nécessaire pour permettre à l'intéressé et à
leven te laten leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. sa famille de mener une vie conforme à la dignité humaine.
B.9.1. Wanneer de wetgever een categorie van personen wil beschermen B.9.1. Lorsque le législateur entend protéger une catégorie de
om hen « opnieuw in het economisch en sociaal stelsel [op te nemen] personnes afin de les « réintégrer dans le système économique et
door hen de mogelijkheid te geven een nieuwe start te nemen » (Parl. social en leur permettant de prendre un nouveau départ » (Doc. parl.,
St., Kamer, 1996-1997, nrs. 1073/1-1074/1, p. 45) en hij daartoe Chambre, 1996-1997, nos 1073/1-1074/1, p. 45) et qu'il permet à cette
toestaat dat een gerechtelijke aanzuiveringsregeling een fin qu'un plan de règlement judiciaire comporte une remise de dettes,
kwijtschelding van schulden bevat, behoort het tot zijn
beoordelingsbevoegdheid de categorieën van schuldeisers aan te wijzen il relève de son pouvoir d'appréciation de désigner les catégories de
aan wie die kwijtschelding van schulden niet kan worden opgelegd. créanciers auxquels cette remise de dettes ne peut être imposée.
B.9.2. De wetten van 11 februari 2014 « houdende diverse maatregelen B.9.2. Les lois du 11 février 2014 « portant des mesures diverses
ter verbetering van de invordering van de vermogensstraffen en de visant à améliorer le recouvrement des peines patrimoniales et des
gerechtskosten in strafzaken » beogen straffeloosheid tegen te gaan en frais de justice en matière pénale » tendent à lutter contre
een effectieve strafuitvoering te waarborgen. De wetgever wil de l'impunité et à garantir l'exécution effective des peines. Le
strafuitvoering meer geloofwaardigheid geven door ervoor te zorgen dat législateur veut donner davantage de crédibilité à l'exécution des
« misdaad niet loont » en wil tevens het afschrikkend effect van peines, en veillant à ce que « le crime ne paie pas », et entend aussi
strafsancties versterken (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2934/001 renforcer l'effet dissuasif des sanctions pénales (Doc. parl.,
en DOC 53-2935/001, pp. 5-6; Parl. St., Senaat, 2013-2014, nr. Chambre, 2012-2013, DOC 53-2934/001 et DOC 53-2935/001, pp. 5-6; Doc.
5-2405/2, p. 2). parl., Sénat, 2013-2014, n° 5-2405/2, p. 2).
B.9.3. De wetgever heeft daarbij uitdrukkelijk bepaald dat de B.9.3. A cet égard, le législateur a expressément prévu que la remise
kwijtschelding of vermindering van straffen in het raam van een ou la réduction de peines dans le cadre d'une procédure
collectieve insolventieprocedure enkel zou kunnen worden toegestaan d'insolvabilité collective ne peut être consentie que par le Roi, en
door de Koning met toepassing van de artikelen 110 en 111 van de application des articles 110 et 111 de la Constitution (Doc. Parl.,
Grondwet (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2934/001 en DOC Chambre, 2012-2013, DOC 53-2934/001 et DOC 53-2935/001, p. 12). Le
53-2935/001, p. 12). Derhalve kan de rechter een dergelijke juge ne peut donc plus accorder une telle remise sur la base des
kwijtschelding niet meer verlenen op grond van de artikelen 1675/13 en
1675/13bis van het Gerechtelijk Wetboek. articles 1675/13 et 1675/13bis du Code judiciaire.
B.10.1. Het doel van een collectieve schuldenregeling is aan de B.10.1. L'objectif du règlement collectif de dettes est d'accorder à
persoon die erom verzoekt faciliteiten te verlenen om zijn schulden la personne qui le demande des facilités pour apurer ses dettes de
aan te zuiveren, teneinde zijn recht op een menswaardig bestaan te manière à garantir à cette personne le droit de mener une vie conforme
waarborgen. De procedure beoogt niet alleen de schuldenaar te à la dignité humaine. La procédure vise non seulement à protéger le
beschermen, maar ook de schuldeisers zoveel mogelijk voldoening te débiteur, mais aussi à donner satisfaction aux créanciers, dans la
geven. De rechter kan slechts tot de volledige kwijtschelding van mesure du possible. Le juge ne peut prononcer la remise totale de
schulden op grond van artikel 1675/13bis van het Gerechtelijk Wetboek dettes sur la base de l'article 1675/13bis du Code judiciaire que
beslissen wanneer geen enkele minnelijke of gerechtelijke
aanzuiveringsregeling mogelijk is en bij bijzonder ernstige toestanden lorsqu'aucun plan amiable ou judiciaire n'est possible et dans des
van overmatige schuldenlast, waarbij hij zal rekening houden met de situations de surendettement, dans lesquelles il tiendra compte des
inspanningen waartoe de schuldenaar bereid is gebleken en met de efforts que le débiteur s'est montré prêt à fournir et de la situation
toestand waarin de schuldenaar zich op dat ogenblik bevindt. De dans laquelle le débiteur se trouve à ce moment-là. Le législateur a
wetgever heeft aangegeven dat de integrale kwijtschelding van schulden indiqué que la remise totale de dettes doit être conçue comme une
als een uitzondering moet worden gezien (Parl. St., Kamer, 2003-2004, exception (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-1309/001, p. 21, et
DOC 51-1309/001, p. 21, en DOC 51-1309/012, p. 72) en dat niet de DOC 51-1309/012, p. 72) et que l'on ne peut susciter l'impression que
indruk mag ontstaan dat de rechter de volledige kwijtschelding steeds le juge prononce toujours la remise totale de dettes (ibid., pp.
uitspreekt (ibid., pp. 73-74). 73-74).
Ook kunnen zich tijdens de procedure nieuwe feiten en gebeurtenissen Pendant la procédure peuvent aussi se produire de nouveaux faits et
voordoen die de rechter nopen tot een herziening of een herroeping van événements qui obligent le juge à réviser ou à révoquer le plan de
de initiële aanzuiveringsregeling. règlement initial.
B.10.2. Indien, rekening houdend met hetgeen in B.8 is vermeld, zou
worden aangenomen dat, vóór de totstandkoming van de in het geding B.10.2. A supposer, compte tenu de ce qui est dit en B.8, que la
zijnde bepalingen, de kwijtschelding van penale boeten niet onmogelijk remise d'amendes pénales était possible sur la base de l'article
was op grond van artikel 1675/13, § 3, van het Gerechtelijk Wetboek, 1675/13, § 3, du Code judiciaire, avant l'entrée en vigueur des
dan was de rechter niet tot de totale kwijtschelding ervan verplicht, dispositions en cause, le juge n'était pas tenu de prononcer la remise
gelet op de beslissingsmacht waarover hij op grond van artikel totale, eu égard au pouvoir de décision dont il dispose en vertu de
1675/13bis van het Gerechtelijk Wetboek beschikt. l'article 1675/13bis du Code judiciaire.
B.10.3. Aldus kan niet staande worden gehouden dat de schuldenaar op B.10.3. L'on ne saurait donc prétendre que le débiteur pouvait
grond van artikel 1675/13bis van het Gerechtelijk Wetboek een légitimement s'attendre, sur la base de l'article 1675/13bis du Code
gewettigde verwachting vermocht te hebben op de totale kwijtschelding judiciaire, à une remise totale des amendes pénales auxquelles il
van de penale boeten waartoe hij was veroordeeld vóór de
inwerkingtreding van artikel 464/1, § 8, vijfde lid, van het Wetboek avait été condamné avant l'entrée en vigueur de l'article 464/1, § 8,
van strafvordering. Derhalve is die bepaling niet onbestaanbaar met de alinéa 5, du Code d'instruction criminelle. Partant, cette disposition
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het n'est pas incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution,
vertrouwensbeginsel, in zoverre bij de inwerkingtreding ervan niet combinés avec le principe de confiance, en ce que, lorsqu'elle est
werd voorzien in een overgangsregeling voor de personen die zich reeds entrée en vigueur, il n'a pas été prévu un régime transitoire pour les
in een procedure van collectieve schuldenregeling bevonden. personnes qui étaient déjà impliquées dans une procédure en règlement
collectif de dettes.
B.10.4. Overigens blijft de kwijtschelding van penale boeten mogelijk B.10.4. La remise d'amendes pénales reste par ailleurs possible sur la
op grond van artikel 110 van de Grondwet, dat op gelijke wijze geldt base de l'article 110 de la Constitution, qui s'applique de manière
voor alle rechtsonderhorigen. égale à tous les justiciables.
B.11. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.11. La première question préjudicielle appelle une réponse négative.
Wat de kwijtschelding van onderhoudsschulden betreft En ce qui concerne la remise de dettes alimentaires
B.12. De verwijzende rechter wenst met de tweede prejudiciële vraag te B.12. En posant la seconde question préjudicielle, le juge a quo
vernemen of artikel 1675/13, § 3, eerste streepje, van het souhaite savoir si l'article 1675/13, § 3, premier tiret, du Code
Gerechtelijk Wetboek, zoals gewijzigd bij artikel 10 van de wet van 12 judiciaire, tel qu'il a été modifié par l'article 10 de la loi du 12
mei 2014, bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in mai 2014, est compatible avec les articles 10 et 11 de la
samenhang gelezen met het vertrouwensbeginsel, in zoverre de Constitution, combinés avec le principe de confiance, en ce que
afwezigheid van een overgangsregeling tot gevolg heeft dat de l'absence d'un régime transitoire a pour conséquence que, depuis le 1er
schuldenaar voor de onderhoudsschulden die vervallen waren op de dag août 2014, le débiteur ne peut plus obtenir une remise totale des
van de uitspraak houdende vaststelling van de gerechtelijke dettes alimentaires échues au jour de la décision arrêtant le plan de
aanzuiveringsregeling, sinds 1 augustus 2014 geen totale
kwijtschelding meer kan verkrijgen op grond van artikel 1675/13bis van règlement judiciaire, sur la base de l'article 1675/13bis du Code
het Gerechtelijk Wetboek, terwijl personen ten aanzien van wie de judiciaire, alors que des personnes dont le règlement collectif de
collectieve schuldenregeling beëindigd was vóór die datum dit wel dettes était clôturé avant cette date pouvaient effectivement en
konden genieten. bénéficier.
B.13. De in het geding zijnde bepaling past in het kader van een B.13. La disposition en cause s'inscrit dans le cadre d'un ensemble
groter geheel van wetswijzigingen, doorgevoerd bij de wet van 12 mei plus large de modifications législatives, opérées par la loi du 12 mai
2014, die de effectieve invordering van onderhoudsschulden beogen. De 2014, en vue du recouvrement effectif des créances alimentaires. Le
wetgever achtte de wetswijziging noodzakelijk om te voorkomen dat de législateur a estimé qu'il était nécessaire de modifier la législation
pour veiller à ce que les créanciers alimentaires ne soient pas
onderhoudsschuldeisers in de kou blijven staan in geval van een abandonnés à leur sort en cas de règlement collectif de dettes (Doc.
collectieve schuldenregeling (Parl. St., Senaat, 2013-2014, nr. parl., Sénat, 2013-2014, n° 5-2476/1, p. 13; Doc. parl., Sénat,
5-2476/1, p. 13; Parl. St., Senaat, 2013-2014, nr. 5-2476/3, p. 8). 2013-2014, n° 5-2476/3, p. 8).
B.14.1. Hoewel de onderhoudsschulden die vervallen waren op de dag van B.14.1. Si les dettes alimentaires échues au jour de la décision
de uitspraak houdende vaststelling van de gerechtelijke arrêtant le plan de règlement judiciaire pouvaient, en vertu de
aanzuiveringsregeling, onder de vroegere regeling konden worden l'ancienne règle, faire l'objet d'une remise sur la base de l'article
kwijtgescholden op grond van artikel 1675/13, § 3, eerste streepje, 1675/13, § 3, premier tiret, du Code judiciaire, le juge n'était pas
van het Gerechtelijk Wetboek, was dit geen verplichting voor de
rechter, gelet op de beslissingsmacht waarover hij op grond van tenu d'accorder cette remise, eu égard au pouvoir de décision dont il
artikel 1675/13bis van datzelfde Wetboek beschikt. dispose en vertu de l'article 1675/13bis du même Code.
B.14.2. Om dezelfde redenen als diegene die zijn vermeld in B.10.1, B.14.2. Pour les mêmes motifs que ceux indiqués en B.10.1, le débiteur
kon de schuldenaar vóór de totstandkoming van de in het geding zijnde ne pouvait pas légitimement s'attendre, avant l'adoption des
bepalingen geen gewettigde verwachtingen koesteren omtrent de dispositions en cause, à une remise totale de ses dettes alimentaires
volledige kwijtschelding van de onderhoudsschulden die vervallen waren
op de dag van de uitspraak houdende vaststelling van de gerechtelijke échues au jour de la décision arrêtant le plan de règlement
aanzuiveringsregeling. Derhalve is artikel 1675/13, § 3, eerste judiciaire. En conséquence, l'article 1675/13, § 3, premier tiret, du
streepje, van het Gerechtelijk Wetboek niet onbestaanbaar met de
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het Code judiciaire n'est pas incompatible avec les articles 10 et 11 de
vertrouwensbeginsel. la Constitution, combinés avec le principe de confiance.
B.15. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.15. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- Artikel 464/1, § 8, vijfde lid, van het Wetboek van strafvordering - L'article 464/1, § 8, alinéa 5, du Code d'instruction criminelle ne
schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec le
gelezen met het vertrouwensbeginsel. principe de confiance.
- Artikel 1675/13, § 3, eerste streepje, van het Gerechtelijk Wetboek, - L'article 1675/13, § 3, premier tiret, du Code judiciaire, tel qu'il
zoals gewijzigd bij artikel 10 van de wet van 12 mei 2014 « houdende a été modifié par l'article 10 de la loi du 12 mai 2014 « modifiant la
wijziging van de wet van 21 februari 2003 tot oprichting van een loi du 21 février 2003 créant un Service des créances alimentaires au
Dienst voor alimentatievorderingen bij de FOD Financiën en tot sein du SPF Finances et le Code judiciaire, en vue d'assurer le
wijziging van het Gerechtelijk Wetboek, met het oog op een effectieve
invordering van onderhoudsschulden », schendt niet de artikelen 10 en recouvrement effectif des créances alimentaires », ne viole pas les
11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het vertrouwensbeginsel. articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec le principe de
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel confiance. Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 22 september 2016. la Cour constitutionnelle, le 22 septembre 2016.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
E. De Groot E. De Groot
^